Workshop: De ongelijkheid in de gezondheidszorg
-
Upload
acw-de-koepel-van-christelijke-werknemersorganisaties -
Category
Documents
-
view
612 -
download
0
description
Transcript of Workshop: De ongelijkheid in de gezondheidszorg
De ongelijkheid in de gezondheidszorg
64ste Vlaamse Sociale week – 17&18/11/2011
Prof.dr. Sara WillemsVakgroep Huisartsgeneeskunde en EerstelijnsgezondheidszorgUniversiteit Gent
Sterftecijfers kennen een sterke daling
bron: Britisch Statistic Website (www.statistic.gov.uk)
... en de levensverwachting in België neemt toe.
vrouwen
mannen
... en de levensverwachting in België neemt toe.
Maar ... niet iedereen geniet in dezelfde mate van die vooruitgang
bron: Federaal wetenschapsbeleid, 2010
Levensverwachting op 25 jaar bij mannen volgens opleidingsniveau
Inhoud van deze presentatie:
1. Sociale verschillen in gezondheid
2. Verklaringsmechanismen
3. Aanpak in de praktijk
Inhoud van deze presentatie:
1. Sociale verschillen in gezondheid
2. Verklaringsmechanismen
3. Aanpak in de praktijk
Sociale verschillen in sterfte
Bron: Van Oyen, Deboosere, Lorant e.a., 2010.
Sociale verschillen in ziekte
Bron: Van Oyen, Deboosere, Lorant e.a., 2010
Sociaal-economische gezondheidsverschillen= sociale ongelijkheid in gezondheid= health inequity
Systematische verschillen in gezondheid tussen mensen die verschillende posities innemen op de sociale ladder
Volgen een sociale gradiënt
Iedereen gelijk geboren?
Geboortegewicht volgens opleidingsniveau van de moeder
Bron: Studiecentrum Perinatale Epidemiologie, 2007.
Zwangerschapsbegeleiding volgens opleidingsnivau van de moeder
Bron: Studiecentrum Perinatale Epidemiologie, 2000.
BMI Vlaamse jongeren (5e lager ow – 6e sec ow) volgens gezinswelvaart
Bron: Studie Jongeren en Gezondheid; Maes L, Vereecken C, Hublet A., Vakgroep Maatschappelijke Gezondheidszorg, Universiteit Gent, cijfers van 2006
% met een BMI tussen 25-30
Aantal kinderen at risk in Vlaanderen?
Evolutie aantal kinderen geboren in een kansarm gezin in Vlaanderen
Kind zijn in Gent:niets aan de tand …
Prevalentie: 18,5% 7,4% in the hoogste beroepsklasse
15,6% in de middelste beroepsklasse 29,6% in the laagste beroepsklasse
geen enkel kind was behandeld!
Algemene gezondheid
Bron: Van Oyen, Deboosere, Lorant e.a., 2010
Fysieke gezondheid
Gerapporteerd voorkomen van een aantal chronische aandoeningen naar opleidingsniveau
Bron: Van der Heyden, Gisle, Demarest, e.a, 2010
Bron: Van der Heyden, Gisle, Demarest, e.a, 2010
Bron: Van der Heyden, Gisle, Demarest, e.a, 2010
Hevige tot heel hevige pijn in de afgelopen 4 weken (%)
Bron: Van der Heyden, Gisle, Demarest, e.a, 2010
Bron: Van der Heyden, Gisle, Demarest, e.a, 2010
Mentale Gezondheid
Sociale verschillen in aspecten van mentale gezondheid, na controle voor leeftijd en geslacht
Inhoud van deze presentatie:
1. Sociale verschillen in gezondheid
2. Verklaringsmechanismen
3. Aanpak in de praktijk
Determinanten van gezondheid
Bron: Dahlgren & Whitehead, 1993
Determinanten van gezondheid
Bron: Dahlgren & Whitehead, 1993
Hoe ontstaat sociale ongelijkheid in gezondheid?
Hoe ontstaat sociale ongelijkheid in gezondheid?
Determinanten van sociale ongelijkheid in gezondheid
• Plaats op de sociale ladder• Hogere blootstelling aan gezondheidsrisico’s• Eenzelfde blootstelling aan gezondheidsrisico’s maar verschillende gevolgen• Levensloopeffecten • Verschillen in de sociale en economische gevolgen van ziekte
Determinanten van sociale ongelijkheid in gezondheid
• Plaats op de sociale ladder• Hogere blootstelling aan gezondheidsrisico’s• Eenzelfde blootstelling aan gezondheidsrisico’s maar verschillende gevolgen• Levensloopeffecten • Verschillen in de sociale en economische gevolgen van ziekte
Sociale positie op zich heeft invloed op gezondheid
“Als ik naar het ziekenhuis ga, is het eerste wat ze vragen: ‘heb je schulden hier?’, in plaats van ‘wat scheelt er?’ Ze bekijken je altijd scheef”
Determinanten van sociale ongelijkheid in gezondheid
• Plaats op de sociale ladder• Hogere blootstelling aan gezondheidsrisico’s• Eenzelfde blootstelling aan gezondheidsrisico’s maar verschillende gevolgen• Levensloopeffecten • Verschillen in de sociale en economische gevolgen van ziekte
Hoger risico op factoren die gezondheid negatief beïnvloeden
Bron: Maes & Vereecken, 2006
Lagere kans op factoren die gezondheid positief beïnvloeden
Bron: Maes & Vereecken, 2006
Vb. Sociaal netwerkPreventie...
Sociale Gezondheid: behorend tot de laagste 25%
Zwangerschapsbegeleiding
Bron: Studiecentrum Perinatale Epidemiologie, 2000
Determinanten van sociale ongelijkheid in gezondheid
• Plaats op de sociale ladder• Hogere blootstelling aan gezondheidsrisico’s• Eenzelfde blootstelling aan gezondheidsrisico’s maar verschillende gevolgen• Levensloopeffecten • Verschillen in de sociale en economische gevolgen van ziekte
Vb. Mortaliteitsrisico tgv fijn stof (longaandoeningen en longkanker) stijgt naarmate het opleidingsniveau daalt: eenzelfde verhoging van het fijn stof in de lucht betekent niet eenzelfde stijging in morbiditeit voor alle sociale klassen (Pope, Burnett, Thun, e.a., 2002).
Determinanten van sociale ongelijkheid in gezondheid
• Plaats op de sociale ladder• Hogere blootstelling aan gezondheidsrisico’s• Eenzelfde blootstelling aan gezondheidsrisico’s maar verschillende gevolgen• Levensloopeffecten • Verschillen in de sociale en economische gevolgen van ziekte
Cumulatief effect van de socio-economische factoren gedurende de levensloop
vb. age adjusted relative death rates voor mannen3 x bediende, 0 x arbeider: 1.02 x bediende, 1 x arbeider: 1.291 x bediende, 2 x arbeider: 1.450 x bediende, 3 x arbeider: 1.71
Bron: Whitehall-studie: Marmot et al., 1984
Determinanten van sociale ongelijkheid in gezondheid
• Plaats op de sociale ladder• Hogere blootstelling aan gezondheidsrisico’s• Eenzelfde blootstelling aan gezondheidsrisico’s maar verschillende gevolgen• Levensloopeffecten • Verschillen in de sociale en economische gevolgen van ziekte
Mensen uit lagere sociale klassen die ziek worden => grotere gevolgen o.m. meer kans op ontslag=> ‘ziek maakt arm’
Ziekte => negatieve gevolgen (sociaal, economisch etc.)
Neerwaartse spiraal -> sociale causatie
MAAR minder meespelend dan sociale selectiemechanismen
Bron: Dahlgren & Whitehead, 2006: 23-31)
Determinanten van sociale ongelijkheid in gezondheid
Gebruik gezondheidszorg?
Barrières in zorggebruik?
“Ik heb een gezondheidsprobleem”
Armoede
Subcultuur gedomineerd door de drang om te overleven
Korte-termijn perspectief
Ervaringen uit de kindertijd
Sara Willems – 25/10/2005
“Ik wil de stap naar de dr zetten”
Hulpbronnen
Financiële barrières
Verzekerd voor ziekte?
Praktische hulpbronnen (transport, kinderopvang, ...)
Potential use → HC use
Psycho-sociale factoren
Informatie, kennis, vaardigheden
Sociale netwerken
“Ik wil de stap naar de dr zetten”
Hoe is het systeem georganiseerd?
Fysieke toegang
Financiële toegang
Administratieve toegang
Psychosociale en culturele toegang
Hoe toegankelijk is het gzhzorgsysteem?
Sara Willems – 25/10/2005
Kennis (de wereld van armoede)
Vaardigheden
De rol van de zorgverlener
Sara Willems – 25/10/2005
Inhoud van deze presentatie:
1. Sociale verschillen in gezondheid
2. Verklaringsmechanismen
3. Aanpak in de praktijk
Mensen worden niet gelijk geboren
Het doel is niet te streven naar “gelijkheid” (equality), maar naar
“billijkheid” (equity)
Determinanten van sociaal-economische gezondheidsverschillen zijn
multiple, complex en gesitueerd op verschillende niveaus
↓
Nood aan een brede en multi-axiale aanpak
Hoe sociaal-economische verschillen in gezondheid terugdringen?
1. Beleid moet ernaar streven de kloof tussen de sociale klassen te verkleinen door de gezondheidstoestand van de laagste groepen op te tillen naar het niveau van de hoogste groepen, niet door dat van de hoogste groepen te verlagen
Tien basisprincipes voor beleid
Bron: Whitehead & Dahlgren, 2006
Tien basisprincipes voor beleid
2. De drie belangrijkste benaderingen om sociale ongelijkheid in gezondheid aan te pakken zijn onderling van elkaar afhankelijk en moeten complementair gebruikt worden, nl.
- Enkel aandacht voor situatie van mensen in armoede
- De kloof tussen de uitersten verkleinen
- SEGV overheen de hele populatie aanpakken
Tien basisprincipes voor beleid
3. Een goed volksgezondheidsbeleid heeft zowel tot doel de gezondheidstoestand van de bevolking te verbeteren, als de sociale ongelijkheid in gezondheid aan te pakken
4. Acties om sociale ongelijkheid in gezondheid aan te pakken moeten zich in de eerste plaats focussen op de sociale determinanten van die sociale ongelijkheid
Tien basisprincipes voor beleid
Bron: Whitehead & Dahlgren, 2006
•Plaats op de sociale ladder• Hogere blootstelling aan gezondheidsrisico’s• Eenzelfde blootstelling aan gezondheidsrisico’s maar verschillende gevolgen• Levensloopeffecten • Verschillen in de sociale en economische gevolgen van ziekte
Tien basisprincipes voor beleid
5. Beleid moet ook (onbedoelde) negatieve effecten monitoren
6. Selecteer geschikte tools om de omvang van sociale ongelijkheid in gezondheid te meten en de geboekte vooruitgang
Cfr SONG lens
7. Betrek gemarginaliseerde groepen bij het beleid en bij besluitvormingsprocessen
Tien basisprincipes voor beleid
Bron: Whitehead & Dahlgren, 2006
8. Breng de invloed van gender in rekening bij het meten en aanpakken van sociale ongelijkheid in gezondheid.
Tien basisprincipes voor beleid
Bron: Whitehead & Dahlgren, 2006
9. Verschillen in gezondheid tussen etnische groepen of tussen buurten/regio’s zouden moeten gerelateerd worden aan sociale positie
Tien basisprincipes voor beleid
Bron: Whitehead & Dahlgren, 2006
10. Een gezondheidszorgsysteem moet gebaseerd zijn op equity-principes en niet op economische principes
Tien basisprincipes voor beleid
Bron: Whitehead & Dahlgren, 2006
Contact:
of tel. 09 332 39 84