Gezondgids dieetpocket 2017 - Consumentenbond · zonder coeliakie of glutengevoeligheid is het niet...

Gezond2017

gratispocket

Slank zonder gedoe We gaan weer gewoon eten

Gezond en slankWatertandend bekeken we op de re-dactie van de Gezondgids de bagel met kipsalade op de voorkant van deze pocket-Gezondgids. Er zullen best wat calorieën in zo’n broodje zitten, toch vonden wij het bij uitstek een geschik-te foto. Want om gezond en slank te eten, hoef je heus geen calorieën te tellen of ingewikkelde gerechten van hippe bloggers na te maken. Wie weet waarop hij moet letten, eet met weinig moeite gezond en slank.

Dat is precies de invalshoek van de artikelen in deze pocketeditie. Ze wa-ren eerder te lezen in de echte Ge-zondgids.

Smaakt deze miniversie naar meer? Op de achterpagina staat een voordeli-ge aanbieding om uitgebreider ken-nis te maken met de Gezondgids. Het nuchtere tijdschrift van de Consumentenbond boordevol bruik-bare informatie over voeding, maar ook over gezondheid en zorg. Want ook daarvoor geldt: je moet wel weten waarop je moet letten.

EVERT VAN HARDEVELDHoofdredacteur [email protected]

gratispocket

8

32

23

2 POCKET-GEZONDGIDS

inhoudSlank zonder gedoe

aan tafel 10 Mei Li Vos

‘Mijn lichaam houdt zichzelf in balans’

30 Hans Dorrestijn‘Na het eten kan mijn overhemd wel in de was’

44 Bram Bakker‘Ik heb een hekel aan suiker’

46 SeizoenskalenderWat eten we vandaag?

48 BewaarwijzerZo blijven groente en fruit goed

50 Meer weten

Lekker en gezond 7 Orthorexia

Té gezond eten maakt ziek

18 Dagelijkse kostBrood: 8 vragen en antwoorden

26 Gezond etenVoor wie het naadje van de kous wil weten

38 KruidenmixenMaak ze lekker zelf met deze recepten

40 Biologisch etenWat zet je op tafel?

slanke lijn12 Kies bewust,

blijf slankMet lekkere en gezonde recepten

20 Afslankpillen Afvallen doe je er niet mee. Risico lopen wel

23 Online aan de lijn 3 bekende voedingsblogs

32 MaaltijdvervangersIn repen en shakes zitten weinig voedingsstoffen

4Modediëten:

haal de krenten uit de pap

POCKET-GEZONDGIDS 3

GEZOND OF NIETHaal de krenten uit de pap

Van glutenvrij tot oer-eten: de diëten en eettrends vliegen ons om de oren. Vaak wordt dit soort trends afgedaan als ‘ongezond’, maar er is niets mis mee om je erdoor te laten inspireren.

4 POCKET-GEZONDGIDS

KoolhydraatarmWAT? In een koolhydraatarm dieet komen geen voedingsmiddelen voor die veel koolhydraten bevatten, zoals granen, brood, aardappelen, fruit en gezoete producten. In plaats daarvan staan vooral vlees, vis en eieren op het menu, samen met veel vet in de vorm van olie, noten, room, volle zuivel, en een flinke portie groenten. Een van de bekendste grondleggers is Atkins.

GEZOND? Een koolhydraatarm dieet blijkt voor veel mensen verrassend effectief om af te vallen, al zijn de lan-getermijneffecten niet veel beter dan bij andere vermageringsdiëten.

Mensen met diabetes type 2 kunnen – mits goed begeleid door een gespeci-aliseerde diëtist – hun diabetes ermee onder controle krijgen.

WAT KUNT U ERMEE? Een strenge koolhydraatbeperking vergt compleet andere eetgewoonten. Maar wat min-der zoetigheid en suiker is natuurlijk voor iedereen beter.

Paleo- of oerdieetWAT? Dit dieet is gebaseerd op wat de oermensen aten. Jagers en verzame-laars uit de prehistorie deden niet aan landbouw en veeteelt en hadden dus geen graanproducten en zuivel. Ze leefden op wild, vis, fruit, planten, knollen, noten en kruiden. Volgens aanhangers van het oerdieet past de voeding van nu niet bij onze genen, waardoor er veel gezondheidsproble-men zijn.

GEZOND? Paleofood kan in principe alle voedingsstoffen leveren die iemand nodig heeft. Maar je moet het dan wél goed doen en niet alleen maar veel vlees, vis en eieren eten. Ook een flinke portie groenten (400 gram) en fruit (3 stuks) moeten in een paleodieet dagelijks op het menu staan. Deze ma-nier van eten is niet gericht op afvallen. Onderzoeken geven aanwijzingen voor gunstige effecten op het risico van hart- en vaatziekten en diabetes.

WAT KUNT U ERMEE? Veel groente en fruit, dat is natuurlijk supergezond. Maar brood, rijst, pasta en zuivel com-pleet weglaten, is in de praktijk best lastig zonder tekorten te krijgen aan vitaminen en mineralen. Denk bijvoor-beeld aan calcium, dat vooral door zui-vel geleverd wordt.

In de prehistorie leefden mensen op

wild, vis, fruit, planten, knollen noten en kruiden

POCKET-GEZONDGIDS 5

modediëten

Voor iemand zonder coeliakie of glutengevoeligheid

is het niet aan te raden glutenvrij te eten

VeganistischWAT? Vegetariërs eten geen vlees, kip en vis. Veganisten gaan nog een stapje verder. Zij eten helemaal geen pro-ducten afkomstig van die-ren, dus ook geen zuivel, eieren en zelfs geen honing.

GEZOND? Het is voor het lichaam niet de beste keuze. Zo zit vitamine B12 alleen in dierlijke producten. Een tekort daaraan kan leiden tot bloedarmoede, zenuwaf-wijkingen en groeistoornis-sen bij kinderen. Daarom adviseert de Gezondheids-raad een vitamine B12-sup-plement aan veganisten. En vrouwelijke veganisten moeten extra letten op hun ijzerinname. Vrouwen heb-ben vanwege de menstrua-tie een hogere behoefte aan ijzer dan mannen.

WAT KUNT U ERMEE? Meer plantaardig en minder dier-lijk eten is een gezonde ge-woonte. Het vergt aardig wat kennis om een volwaar-dige voeding samen te stel-len voor wie volledig over-stapt op ‘vegan’ eten, maar een of twee dagen per week volledig plantaardig eten is geen probleem.

GlutenvrijWAT? Gluten zijn eiwitten die voorkomen in tarwe, rogge, spelt en gerst. Producten die hiervan zijn gemaakt (brood, beschuit, crackers, pasta, gebak en koekjes) komen niet voor in een glutenvrij dieet.

GEZOND? Voor mensen met coeliakie is glutenvrij eten de enige manier om ge-zond te blijven. Bij deze auto-immuun-ziekte beschadigen gluten het darmslijm-vlies. Voor iemand zonder coeliakie is het niet aan te raden glutenvrij te eten, van-wege de kans op tekorten aan vezels, B-vitaminen en mineralen. Daar komt nog bij dat aan speciale glutenvrije producten vaak extra suiker, zout en verzadigd vet zijn toegevoegd.

WAT KUNT U ERMEE? Niet heel veel, tenzij u glutengevoelig bent. In tegenstel-ling tot coeliakie worden kleine hoeveel-heden gluten wel verdragen bij glutenge-voeligheid. Hoeveel varieert per persoon. Aanpassing van de voeding kan het best in overleg met een diëtist.

6 POCKET-GEZONDGIDS

modediëten

Expert aan het woord

ELSKE VAN DEN BERG is klinisch psycholoog en directeur van Novarum, een centrum voor eet-stoornissen en obesitas in Amster-dam. Om de behan-delingen te ver-beteren doet Novarum ook wetenschappelijk onderzoek.

Iemandnog wat rauwe kool?

TÉ GEZOND ETEN KAN OOK

Té gezond eten kan een ziekmakende eetobsessie

worden

Spinazieshakes, raw food, super food, glutenvrij, geen koolhy draten. Niks mis mee, zou je denken. Maar té gezond eten kan een eetobsessie worden. Wanneer wordt gezond eten ongezond?

W e kennen ze allemaal wel. De moeder die haar jarige kind verantwoorde maar vieze

hapjes laat trakteren. De collega die tus-sen de middag alleen maar rauwe groen-te uit zijn broodtrommel vist. De team-genoot die in zijn sporttas een fles groene ‘smurrie’ heeft uit de slow juicer. Goed bezig? Of voorbeelden van een eetobsessie die leidt tot ongezond eetge-drag?

Bij Eva Witsel, een 40-jarige parttime blogger uit Rijswijk, begon het met chro-nische vermoeidheid en darmproblemen. Met het doel uit te zoeken of ze overge-voelig reageerde op bepaalde voeding, adviseerde een orthomoleculair arts haar gedurende drie weken bepaalde produc-ten niet te eten. ‘Er bleef bijna niets over, maar ik zette mijn tanden op elkaar en begon aan het dieet’, herinnert ze zich.

Gezond werd ze er niet van. Ze viel ongewenst razendsnel af en toen ze na drie weken weer gewoon ging eten, rea-

geerde ze overgevoelig op zo’n beetje alles. ‘Zo begon mijn angst voor eten.’ Andere artsen met andere diëten volg-den. Na een poos schoot Witsel al in de stress als ze alleen al aan eten dacht. ‘Ik was eten steeds meer als de vijand gaan zien. In mijn idee waren sommige voe-dingsmiddelen echt gif voor mijn lijf.’ Inmiddels weet ze dat ze indertijd hard op weg was naar orthorexia nervosa, letterlijk: ziekelijk correcte eetlust.

Het begint onschuldigMensen die aan orthorexia lijden, vinden maar één ding belangrijk: gezond eten. Dat begint onschuldig, zoals geen produc-ten eten die vet zijn of conserveringsmid-delen bevatten. Van lieverlee worden vlees

ALS JE VERMOEDT DAT IEMAND EEN EETSTOORNIS HEEFT1 Maak duidelijk dat je je

zorgen maakt.

2 Toon begrip, maak geen verwijten.

3 Adviseer professionele hulp te zoeken.

4 Wees niet verbaasd als je aanvankelijk geen

gehoor krijgt. Probeer het gewoon opnieuw.

8 POCKET-GEZONDGIDS

orthorexia

en vis van het menu geschrapt, komt er geen zuivel meer in huis en staan er alleen nog rauwe groente en fruit op tafel. Tegen die tijd is er dikke kans dat iemand onvol-doende voedingsstoffen binnenkrijgt.

UitlokkersElske van den Berg, klinisch psycholoog en directeur van Novarum, een behandel-centrum voor mensen met een eetstoor-nis in Amsterdam: ‘De oorzaak van or-thorexia is wisselend, maar vaak is sprake van een gering zelfvertrouwen. Dankzij een goede behandeling leer je weer op normale wijze te durven eten, de uitlok-kers te herkennen en daar goed mee om te gaan. Ook het verstoorde lichaams-beeld en lage zelfbeeld komen aan bod.’

Voor Sofie Loots, inmiddels 38 jaar, waren haar kinderen de motivatie om weer normaal te gaan eten. Zij ontwikkel-de orthorexia nadat ze hard op weg was haar anorexia de baas te worden. ‘Ik had geaccepteerd dat ik moest eten om te leven, maar dacht toen: dan ga ik wél heel gezond eten. Geen pakjes en zakjes, geen aardappelen en vlees, geen zuivel en sui-ker. Een coach heeft me er bovenop ge-holpen. Zij stelde vragen zodat ik inzicht kreeg in wie ik ben en wat ik wil.’ Loots is inmiddels bestuurslid van WEET, de lan-delijke vereniging voor mensen met een eetstoornis. ‘Ik heb nog steeds een anten-ne voor voedseltrends. Raw food, super-foods, ik ken ze allemaal, maar ik doe er niet meer aan mee.’ ■

MEER INFORMATIEweet.info, orthorexia.com,

novarum.nl

ZIT JE ZELF IN DE GEVARENZONE?1 Ben je dagelijks meer

dan drie uur bezig met nadenken en lezen overgezonde voeding?

2 Sla je uitnodigingen om te komen eten af

omdat je bang bent onge-zond te moeten eten?

3 Raak je in paniek bij het bedenken van een

maaltijd?

4 Word je steeds strikter in wat je eet en strenger

voor jezelf?

5 Probeer je ook je huis-genoten ‘gezonde’ eet-

gewoonten op te leggen?

Is je antwoord een of meer keren ‘ja’, dan ben je mis-schien ongezond bezig.Raadpleeg een diëtist of een andere voedingskundige.

Van lieverlee krijg je onvoldoende

voedingsstoffen binnen

POCKET-GEZONDGIDS 9

orthorexia

‘Ik ben een vrije eter en eet alles

waar ik zin in heb’

Aan tafel met Mei Li VosTweede Kamerlid voor de PvdA (1970), woont in Amsterdam

met vriend Erik Jan van Kempen en dochter Reva (2011)

Hoe belangrijk is eten voor u? ‘Erg belangrijk, daar-om eet ik het liefst thuis. Daar heb ik mijn verse kruiden bij de hand en wordt alles met liefde klaargemaakt. Dat proef je.’

Wat eet u het liefst? ‘Mijn vriend maakt heerlijke lams-schouder met dragon en peterselie. Die is sappig en vet, echt gigantisch lekker. Het gaat erom dat je een goed stuk vlees kiest. Zo word ik diep ongelukkig van kipfilet, maar is kippendij juist goed. Het gebeurt ook dat we eerst bedenken wel-ke groente we willen eten. Ik vind alle groenten lekker, behalve andijvie en witlof.’

Waar let u op bij het boodschappen doen?‘Wij gaan vaak naar de Ten Catemarkt in Amsterdam -West. De groenteboer en slager zijn een stuk duurder. We kopen altijd scharrel-vlees. Qua duurzaamheid zit je met seizoensgroenten en –fruit volgens mij wel goed. Biologisch koop ik ook wel,

en dan hoop ik dat het label biologisch ook daadwerkelijk biologisch betekent.’

Wie kookt er? ‘Doorde-weeks koken mijn vriend en ik allebei. Erik Jan is een na-tuurtalent. Ik haal mijn inspi-ratie vooral uit kookboeken, bijvoorbeeld die van het Italiaanse restaurant Toscanini hier in de Jordaan. Maar ook Plenty van Otto-lenghi vind ik goed, net als de kookboeken De Zilveren Lepel en Groenten uit een Italiaanse tuin. De Italianen verstaan de kunst om met weinig ingrediënten iets verrukkelijks te maken.’

Heeft u ooit een dieet of een voedselhype gevolgd? ‘Van mijn 16e tot 24e heb ik een eetprobleem gehad, daar ben ik echt ziek van geweest. Het kostte veel tijd en energie. Ik heb vrien-den die om het jaar een to-taal andere hype volgen. Dat ontneemt mij de vreugde aan eten. Nu ben ik een vrije eter: ik eet alles waar ik zin in heb. Gelukkig heb ik mazzel met mijn metabolisme. En mijn lichaam houdt zichzelf in balans: als ik ongezond heb gegeten, heb ik de vol-gende dag veel zin in fruit.’

Kies bewustBeter dan een eenzijdig en moeilijk vol te houden dieet, is een gevarieerde mix van goede voedingsstoffen.

1 EIWITTEN Eiwitten zitten in bijna elk voedingsmiddel, maar vooral in gevogelte, vis, vlees, melk, tofu en eieren. Ze geven een beter verzadigings-gevoel dan vet en koolhydra-ten. Maar let op: neem niet drie eiwitrijke maaltijden per dag. Als het lichaam te veel van het goede krijgt, neemt het verzadigingseffect af.

2 ROYALE MAALTIJDEN Wie zijn maaltijden met salade of een bord soep met fruit aan-vult, kan met minder calorieën toe. De verzadiging begint dan al tijdens het eten.

3 EFFECTIEF ETEN Je kunt het best kiezen voor levensmidde-len met koolhydraten die veel vezels bevatten. Die geven een vol gevoel en beïnvloeden de bloedsuikerspiegel gunstig.

Een mooi gewicht krijgen en behouden is niet gemakkelijk. Zonder dat je het in de gaten hebt, nemen de kilo’s weer toe. De tips en recepten uit onze keuzedieet-boeken houden je slank.

Kies bewust en blijf slank

12 POCKET-GEZONDGIDS

WIST U DAT...KOKOSMELK EEN GROTE CALORIEËN-VALKUIL IS DIE BEVAT 17 TOT 22 GRAM VET PER 100 ML. VAAK IS VOOR RECEPTEN 1 VERPAKKING(400 ML) KOKOS-MELK NODIG VOOR 2 PERSONEN

Bewust winkelen

1 Maak een bood-schappenlijstje.

2 Kies voor simpel: voedsel dat niet

in reclames voor-komt, is vaak goed.

3 Buk of strek eens: gezonde en

goedkope producten staan onder óf bo-ven in het schap.

4 Lees de ingredi-entenvermel-

ding op het etiket: bovenaan staat wat er het meest in zit.

5 Vergelijk de voedingswaarde

van verschillende producten per 100 gram.

Blijf slankNog trek als anderen hun bord al opzij schuiven? Wie positief met zijn hongergevoel omgaat, kan overtollige pondjes verlie-zen zonder een streng dieet.

1 BLIJF ONTSPANNEN Wie veel diëten heeft gedaan, ziet honger vaak als een bedrei-ging. Relax! Zeg tegen jezelf: oké, ik heb trek; straks eet ik wat.

2 VERFIJN JE GEVOEL Trek ont-staat geleidelijk, niet opeens. Eet alleen als je echte, lichamelijke honger voelt en de laatste maal-tijd lang genoeg geleden is.

3 LEKKERE TREK Dat is iets an-ders dan echte honger. Afleiding helpt dan meestal: bel iemand op, maak een ommetje of pak een boek.

4 WEES JE BEWUST VAN EXTERNE PRIKKELS Geuren, reclameboodschappen en de aanblik van kauwende mensen verleiden om te eten, ook als je verzadigd bent.

5 EET REGELMATIG Regelmatige maaltijden werken het best te-gen hongeraanvallen. Vul de maag goed. En eet bij elke maal-tijd groente of fruit. Dat zorgt voor een verzadigd gevoel.

5 tips

POCKET-GEZONDGIDS 13

het keuzedieet

KRUIDIGE KIPPENPOTENVoor 4 porties• 4 kippenpoten (ca. 800 g)• 2 tenen knofl ook• ½ biologische citroen• 2 tl venkelzaden (of milde paprikapoeder)• zout, peper

1 Warm de oven voor tot 180 ºC. Spoel de kippenpoten koud af en droog ze. Pel en pers de knoflook. Was en rasp de citroen en pers het sap eruit. Meng de knoflook met venkelzaden, zout, peper, citroensap en -rasp.2 Verdeel het mengsel onder de huid van de poten. Dat gaat het best zo: schuif uw vingers tussen de huid en het vlees en maak het vlees daarbij los. Doe het mengsel met een theelepel in de opening en verdeel het. Verdeel het restje over de huid van de poot.3 Leg de poten op het rooster in de oven met een bakplaat eronder om het uitdruipende vet op te vangen. Bak licht-bruin in 30 tot 35 minuten. Laat voor het serveren 5 minuten rusten.PER PORTIE 41 g eiwit, 19 g vet, 0 g koolhydraten, 0 g voedingsvezels = 340 kcal

SAVOOIEKOOL MET MOSTERD EN ROOMVoor 3 porties• 1 kleine savooiekool (1 kg)• 200 g groentebouillon• 1 volle el bloem• 50 g verse kaas• 1 tl mosterd• zout, peper

1 Verwijder lelijke bladeren van de savooiekool, verdeel de kool in vieren en snijd de stronk er wigvormig uit. Was de kool, snijd de bladeren in repen of ruiten en verwijder daarbij heel dikke stukken bladnerf.2 Breng de bouillon in een grote pan aan de kook en voeg de kool toe. Laat afgedekt 6 tot 8 minuten op zacht vuur koken. Giet wat vocht af in een kom.3 Roer een papje van de bloem met 3 eetlepels koud water en voeg dat al roerend bij de kool. Breng weer aan de kook en laat het met deksel op de pan 5 minuten verder garen. Roer de verse kaas en de mosterd door het vocht in de kom en meng dit weer door de savooi-ekool. Verwarm het goed door (niet laten koken) en breng op smaak met zout en peper. PER PORTIE 8 g eiwit, 3 g vet, 10 g koolhydraten, 7 g voedingsvezels = 107 kcal

Variatie Het is ook

lekker de kool te koken met verse laurier, citroenschil,

tijm, rozemarijn of bonenkruid. Of wissel het recept af met

spitskool, Chinese kool,

paksoi of snijbiet


het keuzedieet

Proeven Laat de smaken goed intrekken

en proef vlak voor het serveren nog

eens

WALDORF SALADE MET BRESAOLAVoor 3 porties• 300 g knolselderij• 2 appels• ½ citroen• 30 g walnoten (gepeld)• 2 tl slasaus• 150 g halfvolle yoghurt• zout, peper, suiker• ½ krop sla• 75 g bresaola of

gerookte ham

1 Schil en rasp de knolselderij. Was de appel, snijd in vieren (klokhuis eruit) en rasp met schil. Druppel er direct citroen-sap over. Hak de walnoten.2 Roer de slasaus door de yog-hurt en breng op smaak met zout, een beetje suiker en flink wat peper. Meng het selde-rij-appelmengsel en de noten erdoor. Laat de smaken goed intrekken en proef vlak voor het serveren nog eens. 3 Verdeel de slabladeren over de borden en leg de waldorf-salade en bresaola erop.PER PORTIE 10 g eiwit, 12 g vet, 24 g koolhydraten, 6 g voedingsvezels = 257 kcal


het keuzedieet

Pizzadeeg Maak het

deeg vooraf klaar en

doe er een ingevet stuk

vershoudfolie overheen

Lekker beleggen Bestrijk het deeg

met de tomatenmix en leg de champignons

en uien erop16 POCKET-GEZONDGIDS

PIZZA AI FUNGHI Voor 2 porties• 2 porties pizza deeg• 1 lente-ui• ½ teen knoflook• 1 tl verse oreganoblaadjes• 1 tl tomatenpuree• ½ klein blik tomatenstukjes

(200 g)• zout, peper• 100 g champignons• 50 g magere geraspte kaas• bloem om te bestuiven

1 Maak het deeg volgens het recept hiernaast. Verwarm de oven voor op 200 – 220 ºC.2 Snijd de lente-ui in ringetjes. Meng de fijngeperste knof-look, oregano en tomatenpu-ree met de tomatenstukjes en doe er zout en peper bij. Snijd de champignons in plakjes.3 Leg het deeg op een met bakpapier beklede bakplaat. Rol het uit of vorm met de hand (gebruik wat meel tegen het plakken) één grote of twee kleine deegplakken.4 Bestrijk het deeg met de tomatenmix en leg champig-nons en ui erop. Strooi de kaas eroverheen en bak de pizza circa 20 minuten op de twee-de geleider van onderaf.PER PORTIE 22 g eiwit, 11 g vet, 64 g koolhydraten, 7 g voedings-vezels = 460 kcal

PIZZADEEGVoor 4 porties• 400 g patentbloem • 100 g sojabloem • 1 tl zout • 11 à 12 g verse gist of

1 pakje gedroogde gist (7 g) • bloem om te bestuiven

1 Meng de 2 soorten meel met zout en gedroogde gist in een kom. Of los de verse gist eerst op in 375 ml koud water. Voeg het water(mengsel) toe aan het meel, in een kuiltje in het midden. Kneed goed door tot het een grote bol wordt. Ver-deel in 4 porties. 2 Als u het deeg ’s morgens klaarmaakt en ’s avonds wilt gebruiken, kunt u het bij ka-mertemperatuur (wel op een koele plek) tot gebruik laten staan met een ingevet stuk vershoudfolie eroverheen. 3 Als het deeg meerdere da-gen goed moet blijven, verpak de porties dan apart en be-waar ze in de koelkast.

Eet bij elke maaltijd

groente en/of fruit


het keuzedieet

Het gemopper van bloggers, vloggers en voedings-goeroes ten spijt blijft (volkoren)brood een oergezond voedings middel om dagelijks te eten.

8 VRAGEN OVER BROOD

1Brood is tegenwoordig toch verdacht?

Brood is door het boek ‘broodbuik’ enigszins in opspraak geraakt, maar dat is onterecht. De au-teur van het boek stelt tarwe – en andere kool-hydraten – aansprakelijk voor overgewicht en een aantal gezondheidspro-blemen. Wat minder brood eten kan helpen om wat gewicht te verlie-zen, maar het is niet ver-standig om het helemaal te vermijden.

2Wat zit er voor goeds in brood? Brood levert veel

voedingsstoffen tegen relatief weinig calorieën; denk aan eiwit, B-vitami-nen, jodium en minera-len zoals ijzer. Helaas zit er ook een minder ge-zonde stof in royale hoe-veelheden in brood: zout.


1 snee brood bevat

maximaal 0,4 gram

zout

3Maar er zijn toch mensen die ziek worden

van brood? Klopt. Ongeveer 1% van de Nederlanders leidt aan coeliakie, oftewel gluten-intolerantie. De gluten uit tarwe, spelt en rogge leiden bij deze mensen tot een beschadiging van het slijmvlies van de dun-ne darm, die daardoor niet meer goed werkt.

4Hoeveel brood moet ik eten? Nederlanders eten

gemiddeld 110 gram brood per dag, oftewel circa 3 sneetjes. Dat is ongeveer het minimum dat de nieuwe Schijf van Vijf adviseert. Eenderde van deze consumptie bestaat uit witbrood. Het advies is dit te vervan-gen door bruin- of volko-renbrood.

5Is donker brood gezonder dan brood met een

lichte kleur? Brood wordt vaak don-kerder gekleurd met moutextract of gekara-melliseerde suiker en daar wordt het niet ge-zonder van. Volkoren-brood bevat in de praktijk de meeste gezonde voe-dingsvezels en zou je daarom ‘het gezondste brood’ kunnen noemen.

6Ik wil geen brood eten; hoe vervang ik het?

Het is niet zo eenvoudig de hoge voedingswaarde van brood te vervangen. Een van de belangrijkste stoffen die een ‘brood-verlater’ misloopt, is jodium. Het is niet ge-makkelijk de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid jodium binnen te krijgen met andere voedings-middelen. Alleen vis levert veel jodium, maar daar is ook niet iedereen dol op. ‘Broodverlaters’ doen er goed aan een multivitamine te slikken met daarin 100 tot 150 microgram jodium.

7Is gezond brood ook lekker brood?

Vaak wel, bleek uit een test van de Consumen-tenbond. Vier broodex-perts kozen enkele jaren geleden de lekkerste broden uit 15 volkoren-broden en 10 meergra-nenbroden. De broden die zij het lekkerst von-den waren heel vaak ook de gezondste broden.

8Hoe houd ik een brood het best vers?

Door het niet in de koel-kast te bewaren, maar op kamertemperatuur in een gesloten trommel of plas-tic zak. Wie gesteld is op een krokante korst kan een brood het best in een papieren zak bewaren. In de diepvries bewaren kan ook. Daarin blijft het brood een paar maanden goed. ■


dagelijkse kost

Afvallen?Ho maar!

Expert aan het woord

DICK BIJL is arts en epidemioloog. Als hoofdredac-teur van het Geneesmiddelen-bulletin werkte hij mee aan honder-den overzichts-artikelen over de werkzaamheid en veiligheid van medicijnen.


Er zijn geen effectieve medicijnen tegen over-gewicht. Alle medicijnen die de farmaceutische industrie tot nu toe heeft bedacht, werken maar een verwaarloosbaar klein beetje. En hebben, vrijwel zonder uitzondering, ernstige bijwerkingen.

AFSLANKPILLEN

I n 1938, vlak voordat de Tweede We-reldoorlog uitbrak, wonnen artsen wereldwijd een andere oorlog: eentje

die niet in de geschiedenisboeken kwam. Ze kregen het voor elkaar dat de overhe-den in de Verenigde Staten, Frankrijk, Engeland en ook Nederland het afslank-middel dinitrophenol van de markt haal-de. Farmaceutische bedrijven hadden het jarenlang aangeprezen als een effec-tief en veilig medicijn tegen overtollige kilo’s vet. Daartegenover rapporteerden artsen enkele honderden gevallen van gebruikers die hun gezichtsvermogen verloren. Een bijwerking van dinitro phe-nol was staar. Ook kon het middel de nieren beschadigen en de lichaamstem-peratuur zo hoog laten oplopen dat orga-nen niet meer goed konden functione-ren, met de dood als gevolg.

Nadat het levensgevaarlijke dinitro-phenol uit de schappen verdween, her-haalde deze geschiedenis zich meer dan eens met andere nieuwe medicijnen

tegen overgewicht, vertelt arts en epide-mioloog Dick Bijl. Hij is hoofdredacteur van het Geneesmiddelenbulletin, een onafhankelijk wetenschappelijk tijd-schrift over medicijnen. Een tijdje terug zette een team van zo’n 30 wetenschap-pers en artsen in het Geneesmiddelen-bulletin op een rij welke afslankmedicij-nen vanaf de jaren 90 op de markt zijn verschenen, en wat hun effecten en bij-werkingen waren. Het resultaat is ont-nuchterend.

RisicoZo kwam op de valreep van de vorige eeuw sibutramine op de markt, een ver-sleutelde versie van het illegale amfeta-mine. Sibutramine remde de eetlust, en kon volgens de eerste – en door de fabri-kant betaalde – studies het lichaamsge-wicht op jaarbasis met zo’n 8 kilo ver-minderen. Latere en beter opgezette studies rapporteerden bescheidener resultaten: gebruikers verloren binnen een jaar 4 kilo lichaamsgewicht. Daar-naast kregen tientallen gebruikers ervan beroertes of hartafwijkingen. Omdat

n


afslankpillen

jaren later uit onderzoek bleek dat sibutramine inderdaad ‘het risico op cardiovasculaire incidenten’ verhoogt, besloot in 2010 alsnog dat sibutramine van de markt moest.

‘Het patroon herhaalt zich, keer op keer’, verzucht Bijl. ‘De middelen blij-ven op de markt verschijnen en er wordt pas ingegrepen als voor sommigen het leed al is ge-schied.’ Wat met sibutramine is gebeurd, gebeurde daarna in grote lijnen weer met afslank-medicijnen als aminorex, fenflu-ramine, dexfenfluramine en rimonabant. Het laatstgenoemde middel zette een aantal patiënten aan tot zelfdoding. Een ernstige bijwerking, terwijl het middel gebruikers na een jaar slechts een paar kilo’s lichter maakte.

BijwerkingenOp dit moment is er in Nederland nog één afslankmedicijn op recept te krijgen: orlistat, een middel dat de opname van vet uit de voeding vermindert. Het kan in een jaar het lichaamsgewicht met slechts een paar kilo verminderen. De meestvoorkomende bijwerking is – zoals sommige orlistatgebrui-

kers het uitdrukken – ‘anale lekkage’ van voedingsvet.

Voor wie hoopt dat de regelgevers hebben geleerd van het verleden heeft Bijl een teleurstellende mededeling. ‘Er zitten weer twee nieuwe farmacologi-

sche middelen tegen overgewicht in de pijplijn, zegt hij. ‘Van beide mid-

delen is het effect bescheiden, en de mogelijke bijwerkingen zijn te ernstig.’ Een van die middelen is het diabetesmedicijn liraglutide, dat volgens dierstudies en de eer-ste praktijkervaringen misschien alvleesklierkanker en galstenen kan veroorzaken. Het andere mid-del is een combinatie van naltr-

exon en bupropion. Gebruikers kunnen hiermee in een jaar dan wel

4 tot 5 kilo afvallen, maar artsen vre-zen op basis van dierstudies en

enkele gerapporteerde incidenten voor bijwerkingen als hartaanval-len, angst en misschien zelfs zelfdoding.

‘Oftewel: er zijn geen effectie-ve medicijnen tegen overge-wicht’, vat Bijl samen. ‘Voor alle middelen geldt dat ze bij wijze van spreken iemand die worstelt

met een overgewicht van 110 kilo kunnen verlossen van 4 overtolli-

ge kilo’s. Maar het gewichts-probleem is daarmee nog lang niet opgelost. Dit te verwaarlozen effect gaat

zelfs altijd gepaard met een kans op ernstige en potenti-

eel dodelijke bijwerkingen.’ ■

‘Er zijn geen effectieve medicijnen

tegen overgewicht’


afslankpillen

Onlineaan de lijnZe zijn populair op internet: blogs over gezond eten en afvallen. Maar heb je er ook iets aan? Wij bekeken drie bekende blogs.

WAT KUN JE ER MEE

RensKroes.com Wat is het? Een gelikte blog over eten en bewegen in het Nederlands en het Engels, vol powerfood-recepten, kookvideo’s en tips voor een ‘happy and healthy lifestyle’.

Wie zit er achter?Rens Kroes, de zus van foto-model Doutzen Kroes. De moeder van de jonge vrouwen was voedingskundige, en daar ligt volgens de blog de basis van hun kennis over voeding. Kroes heeft in een obesitas-kliniek gewerkt (wat ze daar gedaan heeft is niet duidelijk), maar geen voedingsopleiding gedaan.

Wat is het verdienmodel?De verkoop van de boeken. Inmiddels zijn er 3 titels die hoog scoren, van het eerste boek – Powerfood €19,99 – zijn al meer dan 160.000 exemplaren verkocht.

Wat valt op aan deze blog?De professionele vormgeving. De recepten zijn samenge-


steld uit onbewerkte voe-dingsmiddelen, meestal glu-tenvrij en veelal vegetarisch. Een mooi, gespierd lichaam is ook belangrijk in deze blog, getuige de veel fotomodel-achtige foto’s van Rens zelf.

Waarom leuk om te volgen? Veel goed maakbare en crea-tieve recepten met mooie receptfoto’s. Veel inspiratie voor ontbijt en lunch en aan-trekkelijke kookvideo’s. Wie graag superfoods gebruikt, maar niet weet hoe, vindt hier de recepten ermee.

Punten van kritiek? Neem het wel met een korreltje zout. Zo zijn alle recepten glu-tenvrij, omdat dat volgens Kroes ‘beter’ is voor je darmen, terwijl dat alleen geldt als je allergisch of overgevoelig bent voor gluten. En haar advies om opgeloste klei te drinken als reinigingskuur voor je lichaam is nogal schokkend en echt niet aan te raden om op te volgen.

Foodsisters.nlWat is het?Een blog vooral gericht op koolhydraatarm eten en het vermijden van suikers.

Wie zit er achter?Janneke en Amande Koeman, zussen met een passie voor gezonde voeding. Janneke is opgeleid als diëtist, heeft een eigen praktijk voor dieetbege-leiding en geeft ook online adviezen. Welke opleiding Amande heeft, is niet duidelijk.

Wat is het verdienmodel?Er is een kookboek Foodsis-

ters (€15) en op de website is het mogelijk in te schrijven voor een acht weken durend onlineprogramma (€12,50 per week) waarbij je ook kool-hydraatarm brood thuis be-zorgd krijgt. De website linkt door naar een webshop van een dieetfabrikant die koolhy-draatarme producten levert.

Wat valt op aan deze blog?Foodsisters heeft de Foodblog award 2016 gewonnen voor hun kookboek, maar op de blog zelf is niet zo heel veel informatie te vinden.

93.500 likesfacebook.com/renskroes

36.350 likesfacebook.com/Foodsisters

314.000 volgersrenskroes

3480 volgersfoodsisters.the

19.130 volgers@renskroes

2330 volgers@jannekekoeman


voedingsblogs

In het kookboek

Foodsisters staan handige

weekmenu’s

Iamafoodie.nlWat is het?I’m a Foodie is een gezamen-lijke blog van diëtisten, voe-dings- en gezondheidsweten-schappers.

Wie zit er achter? Marijke Berkenpas, diëtist en voedingswetenschapper in het VU medisch centrum (VUmc) is de oprichtster. Veel van haar

Waarom leuk om te volgen?Voor iedereen die op de kool-hydraten wil letten staan er goede adviezen van diëtist Janneke op deze blog. Leuke recepten ook, met mooie foodfotografie.

Punten van kritiek?Om koolhydraatarm te kun -nen eten heb je niet allerlei speciale dieetproducten nodig. Het heeft de schijn dat deze blog (mede) is opgezet om de verkoop van de dieet-producten te stimuleren.

collegabloggers werken ook in het VUmc of ergens anders als diëtist/voedingsdeskundige.

Wat is het verdienmodel? Op de website staan wat alge-mene advertenties en sinds mei 2015 is er het boek Eet als een expert (€ 19,99).

Wat valt op aan deze blog? Wetenschap staat voorop. De nadruk ligt op gedegen in-formatie. Dat betekent ook: minder recepten en geen privé-foto’s.

Waarom leuk om te volgen?Wil je echt meer wetenschap achter adviezen, eettips en weetjes, dan is deze blog een aanrader. De bloggers pluizen onderwerpen echt helemaal uit. Of je nu meer wilt weten over fructose, over superfoods of over wat kinderen het best mee naar school kunnen nemen. Ook staan er goede recensies op van voedings- en dieetboeken.

Punten van kritiek? Qua fotografie zou het een tikkeltje aantrekkelijker kunnen (het oog wil ook wat). Het kan bijna niet anders als je alles heel goed wilt uitleggen, maar de blogs zijn nogal lang. Even voor gaan zitten dus.

bijna 19.000 likesfacebook.com/amafoodie

1580 volgersiamafoodie.nl_marijke

2025 volgers@BerkMarijke


voedingsblogs

Gezond etenIedereen heeft wel een idee bij het onderwerp ‘gezonde voeding’. Voor wie het naadje van de kous wil weten, heeft de Consumentenbond het boek ‘Gezond eten’ uitgebracht.

A ls je gezondheid je lief is, is ge-zond eten echt een aanrader. Gezond eten is een van de pijlers

van een gezonde leefstijl. Net als niet ro-ken, veel bewegen en voldoende slapen, helpt gezond eten enorm mee aan het voorkomen van ziekten op de lange ter-mijn. Gezond eten helpt beschermen tegen hart- en vaatziekten, kanker en dia-betes.

Nu is het natuurlijk wel heel gemakke-lijk gezegd: gezond eten. Maar hoe doe je

BETER KIEZEN EN KOPEN Het begint in de winkel. Daar kies je

de gezondste producten

uit het totale aanbod


dat? Hoe maak je uit het enorme aanbod aan voedingsmiddelen een gezonde keuze? De ene verpakking schreeuwt nog harder dat de inhoud gezond is dan de andere. Reclame ver-leidt tot de aanschaf van producten die misschien helemaal niet zo gezond zijn. En dan zijn er ook nog eens alle goedbe-doelde adviezen van je omgeving, van dieetgoeroes, bloggers, vloggers en an-dere zelfbenoemde deskundigen. Advie-zen om bepaalde dingen maar helemaal niet meer te eten (suiker, gluten) of er juist heel veel van te eten (kokosolie).

Lekker en goedkoopDe Consumentenbond brengt al meer dan 60 jaar informatie over voedings-middelen. Niet alleen of ze lekker en

GroenvoerVolgens de nieuwe Schijf van Vijf moet je minstens 250 gram groente per dag eten. Dat is een beetje veel voor bij één maaltijd. Met de tips uit ‘Gezond eten’ wordt genoeg groen-te eten een makkie.

Meer theeThee verlaagt de bloeddruk en verkleint de kans op een beroerte, schrijft de Gezondheidsraad. Nederland is daarmee het enige land dat officieel thee aanbe-veelt: dagelijks 3 koppen zwarte of groene thee. Dat verkleint de kans op een beroer-te met 10%.

goedkoop zijn, maar ook of ze gezond zijn. Het aantal producten dat in al die jaren met een uitgebreide test is onder-zocht, loopt inmiddels in de duizenden: van basisproducten zoals groenten, fruit en brood, tot en met hoogbewerkte pro-ducten als ijsjes, boterhamworst en krui-denmixen. Al die kennis komt nu samen in dit nieuwe boek van de Consumen-tenbond. Geen boek met uitgebreide theoretische verhandelingen maar een praktisch boek, met als uitgangspunt: hoe kies je in de winkel de gezondste producten uit.

Gezond eten begint namelijk met ge-zond boodschappen doen. Het begint bij

k en verkleintchrijft de nd is daarmee

nieuw boek


SlimJaarlijks wor - den 700.000 mensen ziek door het eten van be-smet voedsel. Slim omgaan bij het aankopen, vervoeren, bewa-ren en bereiden verkleint het risi-co daarop. De beste tips vind je in dit boek.

wat jij in je winkelmandje legt en mee naar huis neemt. Dit boek neemt je stap voor stap mee door de jungle van de schappen in de supermarkt, bij vers-specialisten en op de markt. Waar let je op bij het kopen van groente en fruit? Hoe maak je gezonde keuzes uit het grote aanbod van vleesproducten en vis? En hoe zit het met vleesvervangers; zijn die wel gezond? Ook als je een keus maakt uit het grote aanbod van zuivelproducten kun je misschien wel wat hulp gebruiken. Alle verschillende productgroepen ko-men aan bod, ook kant-en -klaar maal-tijden, snacks, snoepgoed en koekjes.

Frans kaasjeNa het lezen van dit boek maak je met veel meer kennis van zaken een weloverwogen keuze uit het grote aan-bod voedingsmiddelen. Je zult heus nog weleens een pak koekjes of een zak chips kopen, of een lekker stinkend Frans kaasje. Maar dat zijn dan bewuste keu-zes. Al met al heb je precies de juiste kennis om je voedingspatroon gezonder te kunnen maken. ■

Kleine lettertjes Als je weet hoe de etiketten van voedingsmidde-len moeten zijn opgebouwd, kun je tijdens het boodschappen doen veel infor-matie herleiden die de fabrikant probeert te ver-stoppen. Ga naar onze web-site voor een lesje etiketten lezen:

Alle productgroepen komen aan bod,

ook groenten

Dit boek neemt je mee door de jungle van de

supermarkt

consumentenbond.nl/tipslezenetiket


gezond eten

WEET JIJ WAT JE EET?

consumentenbond.nl/gezondeten

Is kokosvet gezonder dan margarine? Mag brood nu wel of niet? Het antwoord lees je in het boek Gezond eten. Niet de zoveelste voedselhype, maar helder advies volgens de laatste wetenschappelijke inzichten.

consumentenbond.nl/gezondeten

Ook als e-book voor €13 (leden) of €16 (niet-leden)

NU €20,50NIET-LEDEN €25

consumentenbond.nl/afvallen

EERLIJK OVER DIËTENWil je kilo’s kwijt? Afvallen en op een gezond gewicht blijven lukt alleen als je nieuwe eetwijze echt bij je past. Onze speciale webpagina over diëten helpt je kiezen.

consumentenbond.nl/afvallen

Hoe belangrijk is eten voor u? ‘Veel te belangrijk. Alleen als ik lekker druk ben, denk ik er niet veel aan. Maar als ik geen ideeën heb voor mijn schrijfwerk, kan ik er ’s nachts wakker van liggen. Dan bedenk ik wat ik de vol-gende dag zal gaan maken.’

Wat eet u het liefst? ‘Sukadelapjes. Daar moet je tijd voor uittrekken, dus die braad ik na het ontbijt al aan. Daarna laat ik ze urenlang sudderen op een petroleum-stel. Een gewoon fornuis heeft niet zo’n zachte stand. Daarbij eet ik eigenheimers of opperdoezers, want ik ben een enorme liefhebber van gekookte aardappelen met jus. Als de kinderen er zijn, moet ik de aardappelen bakken. En ik eet er altijd groenten bij, zoals sperzie-bonen, of soms een toma-ten- of lofsalade. Wat is dit een heerlijk gesprek!’

Waar let u op bij het boodschappen doen?‘Op waar ik zin in heb. Dat is het enige waar ik op let. Biologisch eten, dat is iets van de laatste tijd. Ik heb er niets op tegen, maar ik ben er niet echt mee bezig.’

Heeft u ooit een dieet of voedselhype gevolgd, zoals glutenvrij eten? ‘Glutenvrij? Ik weet niet eens wat dat is. Ik was mijn hele leven zo mager als een lat. Naarmate ik ouder werd, begon ik iets dikker te wor-den. Jaren geleden, toen ik een operatie moest onder-gaan, zei de arts: u moet afvallen. Ik wist niet wat ik hoorde. Toen heb ik het grote avondetenbord tijdelijk afgeschaft en ben ik van ontbijtbordjes gaan eten. Eerst verrekte ik van de honger, maar na drie, vier dagen was ik eraan gewend.’

Eet u altijd aan tafel? ‘Niet altijd. Dat zou eigenlijk wel moeten vanwege mijn jusgebruik. Ik kijk het zesuur journaal met het bord op schoot. Daarna kan mijn overhemd wel in de was.’

Aan tafel met Hans DorrestijnSchrijver en cabaretier, woont in Bennekom (1940)

‘ Glutenvrij? Ik weet

niet eens wat dat is’

Gezond afvallen doe

je er niet mee

Test

MAALTIJDVERVANGERS

ProductMaaltijdvervangers

Uitvoering de Consumenten-

bond liet begin 2016 van 31 verschillende maaltijdvervangers

het eiwitgehalte be-palen in een labora-torium. Voor andere voedingswaarden

namen we het etiket als uitgangspunt. We beoordeelden de samenstelling om vast te stellen

of er gezond mee is af te vallen. Daarbij namen we als uit-

gangspunt dat elke portie (1 maaltijd) eenderde van de

aanbevolen dage-lijkse hoeveelheid voedingsstoffen

moet bevatten. Ook bekeken we of het etiket voldoet aan

de regels. De smaak van de producten hebben we niet

onderzocht.

wat & hoe


D e decembermaand is net achter de rug en de goede voornemens zijn gemaakt. Voor velen hét

moment om wat overtollige kilo’s kwijt te raken. Afvallen met een maaltijdvervan-ger is een van de vele dieetopties en handig om snel af te vallen zonder het hoofd te breken over wat te eten.

De Consumentenbond bekeek de samenstelling van diverse maaltijdver-vangers en kwam tot opvallende ontdek-

kingen. Zo bevat een drinkmaaltijd van Weight Care (flesje van 330 ml) meer suiker dan een glas (250 ml) cola. En twee Slank Maal-

tijdrepen van Lucovitaal (samen gelijk aan een maaltijd) bevatten meer suiker dan een Snickers. De shake van Cambridge 500 levert nog geen gram vezel per maaltijd, terwijl de aanbeveling 30 gram per dag is. En ook veel andere maaltijdvervangers bieden niet de juiste voedingsstoffen die dagelijks nodig zijn.

Als we de etiketten van alle 31 maaltijdvervangers bekijken, zijn de hierboven genoemde

Maaltijdvervangers als repen en shakes worden aangeprezen als uitgebalanceerde maaltijd met alle essentiële voedingsstoffen, om gezond af te vallen. Merkwaardig, want ze bevatten vaak erg weinig eiwit en vezels, en juist erg veel suiker. Niet zo gezond dus.

producten geen uitzondering; maar liefst 23 producten scoren lager dan een 6 voor de samenstelling. Ze bevatten niet alleen veel suiker, maar vooral weinig vezels, eiwit en gezonde vetten.

De hoeveelheid vitaminen en minera-len is wel altijd in orde. De maaltijdrepen van Lucovitaal komen als het minst ge-zond uit de bus. Op het etiket ontbreekt ook de voedingswaarde. En Weight Care zorgt misschien wel voor ons gewicht, maar niet voor onze gezondheid; alle producten van dit merk scoren laag. Slechts één product is met recht uitgeba-lanceerd te noemen: Low Calorie Meal van de Body & Fitshop, alleen te koop via de gelijknamige webshop. Deze ‘maal-tijd’ bevat nauwelijks suiker (per shake een half suikerklontje) en veel eiwit en vezels. Met €0,84 per maaltijd is het ook nog eens een van de goedkoopste uit deze test.

HongergevoelBelangrijk voor een goed dieet is het wegblijven van een hongergevoel, zodat het goed is vol te houden. Verder is het erg belangrijk vooral vetweefsel kwijt te raken en zo weinig mogelijk spiermassa. Eiwit is om deze redenen het belangrijk-ste ingrediënt van een maaltijdvervan-


afvallen

ger. Eiwit verzadigt meer dan koolhydra-ten en vetten, en genoeg eiwit beperkt het verlies aan spierweefsel. Spieren gebruiken meer energie dan vetweefsel, waardoor het behoud van spieren kan helpen om ook na het dieet op gewicht te blijven. De Europese voedselautoriteit Efsa spreekt in haar advies over de es-sentiële samenstelling van maaltijdver-vangers niet voor niets over 75 gram eiwit als optimale hoeveelheid per dag. De producten uit deze test komen hier meestal bij lange na niet aan. Slechts 7 maaltijdvervangers bevatten voldoende eiwit, minimaal 20 gram per maaltijd.

Dat er wordt beknibbeld op de hoe-veelheid eiwit is vanuit de fabrikant te begrijpen; eiwit is duur en suiker goed-koop. Zo moet ook Kruidvat geredeneerd hebben; zijn maaltijd shake vanille haalt niet eens 13 gram eiwit per

maaltijd; dat komt met 3 van deze maaltijden neer op bijna 40 gram. En dan komt het meeste eiwit

zelfs uit de melk die nog moet worden toege-voegd: dat zit dus niet eens in het product. Gelukkig laat PhD Nutrition zien dat het ook anders kan: zijn shakemix bevat maar liefst 24,5 gram eiwit,

ETEN ALS EEN ASTRONAUT Van een ‘normale’ maaltijd is wel zo ongeveer duidelijk wat erin zit, maar wat zit er eigenlijk in een shake of reep? De shakes bevatten eiwitpoeder zoals melkeiwit en soja-eiwit, aangevuld met suiker zoals glucose-stroop of fructose, olie zoals zonnebloem- of maisolie, inuline (vezel), aroma, vita-minen en mineralen. Een reep heeft wat weg van een Mars, plus eiwitpoeder, olie, vitaminen en mineralen. Alle benodigde voedingsstoffen worden zo bij elkaar geknut-seld tot een reep of shake, maar een gevarieerde voe-ding is meer dan een optel-som aan voedingsstoffen. Maaltijdvervangers zijn dan ook meer astronauten-voeding. Ze kunnen slechts een aantal weken de ‘nor-male’ voeding vervangen.

Afvallen is slechts het begin. Op gewicht blíjven, daar zit de

echte uitdaging


afvallen

en dat zonder melk toe te voegen, want de shake wordt bereid met water.

Afvallen lukt gelukkig met elk dieet; zolang je maar minder calorieën (ener-gie) inneemt dan je verbruikt. Dat geldt ook voor een dieet met maaltijdvervan-gers. Daarmee is relatief rustig af te val-len door er een deel van de maaltijden mee te vervangen: gebruik bijvoorbeeld 2 maaltijdvervangers van gemiddeld zo’n 225 kcal per stuk, naast een ‘normaal’ avondmaal van 750 kcal. Hiermee komt het totaal op zo’n 1200 kcal per dag uit.

Kilo’s vliegen erafIn deze test zijn 8 producten volgens de verpakking zo samengesteld dat ze de volledige dagvoeding, dus 3 maaltijden, kunnen vervangen (in de tabel met een ‘V’ aangegeven). Per dag krijg je dan tus-sen de 500 en 900 kcal binnen, waardoor de kilo’s eraf vliegen. Maar wat geeft uit-eindelijk het beste resultaat? Heel snel of juist langzaam afvallen? Volgens Roel

DISCUSSIEER MEE OPconsumentenbond.nl/maaltijdvervangers

Vink, onderzoeker aan de universiteit van Maastricht, maakt het uiteindelijk niet zo heel veel uit: ‘Het lijkt achterhaald dat een very low calorie diet (een zogenoemd VLCD met minder dan 800 kcal per dag, red.) slecht voor je is. Zo wordt vaak ge-dacht dat iemand die zo’n heel streng dieet volgt, na dat dieet snel terug is op het oude gewicht; het zogenoemde jo-jo-effect.’ Vink liet mensen snel of juist iets langzamer afvallen, en wat blijkt: beide groepen jojoën evenveel; gemid-deld kwam de helft van het verloren ge-wicht er weer aan in 9 maanden na het dieet. Desondanks ziet het Voedingscen-trum meer heil in geleidelijk gewichtsver-lies. Het adviseert op de website: ‘Probeer als je afvalt uit te gaan van een inname van 1800 calorieën per dag voor mannen en 1500 voor vrouwen’.

Over één ding is iedereen het eens: afvallen is slechts het begin. Op gewicht blíjven, daar zit de echte uitdaging. Het Voedingscentrum adviseert hierover: ‘Op de lange termijn is het wenselijk het gewichtsverlies vast te houden met een gezond, gevarieerd en volwaardig eetpa-troon’. En daar zit de crux, aldus Vink: ‘Het doorbreken van oude eetgewoonten en meer bewegen is inderdaad een be-langrijke manier om de verloren kilo’s eraf te houden. Maar ja, dat is wel ge-makkelijker gezegd dan gedaan.’ ■


afvallen

Test Maaltijdvervangers

Weging voor rapportcijfer samenstelling

1 Body & fitshop Low calorie meal women vanille shakemix €5,90 8,0 406

2 Straight away Feeling flirty vanilla shakemix €2,30 6,5 52

3 PhD Nutrition Women meal replacement chocolate cookie shakemix €34,00 6,5 770

4 Modifast Intensive milkshake vanille shakemix €19,20 6,4 423

5 Cambridge 500 Peanutsmaak crunch reep reep €3,50 6,2 60

6 Herbalife Formula 1 express chocolade reep €21,65 6,1 392

7 Straight away To go go!!! chocolate shake kant-en-klaar €3,35 6,1 330

8 Kruidvat Maaltijdshake eiwitrijk vanilleroom shakemix * €10,00 6,0 372

9 Kruidvat Maaltijdreep chocolade crunch reep €0,90 5,9 58

10 Etos Maaltijdreep chocolade reep €0,95 5,9 60

11 Reasons Eiwit dieet vanille shakemix * €13,50 5,9 450

12 Modifast Go! Drinkmaaltijd chocoladesmaak shake kant-en-klaar €1,80 5,9 236

13 Straight away Loco choco crunch reep €3,15 5,8 58

14 Body & fitshop Low calorie bar caramel reep €9,90 5,7 720

15 Biamed Biareep chocolade-amandel reep €1,95 5,7 60

16 Weight Care 12-uurtje choco crisp reep €1,90 5,5 116

17 Cambridge 500 Shake vanille shakemix €2,55 5,5 42

18 Cambridge 800 Reep met aardbeien- en appelsmaak reep €3,00 5,5 55

19 Etos Maaltijdshakes vanille shakemix * €6,00 5,4 270

20 Modifast Go! Maaltijdreep praliné reep €1,00 5,4 62

21 Cambridge 800 Shake vanille shakemix €2,55 5,2 54

22 Herbalife Formula 1 voedingsshake vanille shakemix * €45,40 5,1 550

23 Weight Care Maaltijdshake chocolade shakemix * €15,00 5,0 324

24 Formafast Milkshake vanille shakemix * €1,90 5,0 35

25 Biamed Bianorm vanille shakemix * €36,95 4,9 420

26 Kruidvat Maaltijdshake vanille shakemix * €9,00 4,8 432

27 Damhert nutrition Slim maaltijdrepen chocolade reep €7,75 4,8 240

28 Lucovitaal Superfood afslankshake vanille shakemix * €14,95 4,7 500

29 Damhert nutrition Slim maaltijdshake vanille shakemix * €15,30 4,6 522

30 Weight Care Drinkmaaltijd vanille shake kant-en-klaar €1,95 4,6 330

31 Lucovitaal Slank maaltijd yoghurt muesli reep €2,25 4,4 37

Merk & type Ric

htpr

ijs

(feb

r. 2

016

)

Rap

port

cijf

er

sam

enst

ellin

g

Inh

oud

(gra

m)

Soor

t

Er zijn maximaal 5 ster-ren te behalen. Hoe meer sterren hoe beter.

* Moet worden aangemaakt met melk (meestal 250 ml). Het oordeel voor de hoe-

veelheid eiwit is inclusief het eiwit uit de toegevoeg-de melk. In de prijs per

maaltijd zijn ook de kosten voor de toevoeging van melk meegerekend.


35% 25% 15% 15% 10%

7 €0,84 G 1188

1 €2,30 V 812

14 €2,43 G 1158

9 €2,13 V 528

1 €3,50 V 681

7 €3,09 G 1164

1 €3,35 V 844

12 €1,08 G 1160

1 €0,90 G 1214

1 €0,95 G 1210

18 €1,00 G 1172

1 €1,80 G 1218

1 €3,15 V 908

12 €0,83 G 1162

1 €1,95 G 1188

2 €0,95 G 1172

1 €2,55 V 465

1 €3,00 V 840

10 €0,85 G 1150

1 €1,00 G 1220

1 €2,55 V 808

21 €2,41 G 1192

12 €1,50 G 1158

1 €2,15 G 1198

28 €1,65 G 1182

16 €0,81 G 1154

4 €1,94 G 1174

20 €1,00 G 1180

18 €1,10 G 1152

1 €1,95 G 1152

0,5 €4,50 G 1334

Aan

tal

maa

ltijd

en p

er

verp

akki

ng

Pri

js p

er

maa

ltijd

Vol

ledi

ge (V

) of

gede

elte

lijke

(G)

verv

angi

ng

Ener

gie

per

dag

(kca

l)

Eiw

it

Suik

er

Vet

Vez

els

Etik

et

Voor de G-producten (gedeeltelijke vervanging) is de energie per dag bere-

kend op basis van 2 maal-tijdvervangers en een avondmaaltijd van 750 kcal.

De producten van Cam-bridge en Straight away zijn verkrijgbaar via een

gewichtsconsulent. De prijzen zijn inclusief per-soonlijke begeleiding.

Afvallen lukt met elk dieet


Weinig kruid voor je geldZe zijn behoorlijk aan de prijs, bremzout en maken je maaltijd niet gezond; zakjes en potjes kruiden-mixen. Daarom vroegen wij drie koks naar recepten om gemakkelijk zelf een kruiden-mix te maken voor gehakt, kip en vis. Veel lekkerder en nog gezond ook.

MEER INFORMATIEconsumentenbond.nl/kruidenmixen

JOS TIMMER

‘Voor de afwisseling zou ik gehakt eens kruiden met ras el hanout, een Marok-kaans mengsel’, vertelt Jos Timmer, chef-kok bij restaurant Rijks in Amsterdam. Maal daarvoor de volgende kruiden en specerijen fijn in de keukenmachine:

• 1 el zwarte peperkorrels• ½ el gemberpoeder• ½ el komijnzaad• 2 theelepels komijnpoeder• ½ el nootmuskaat• 2 theelepels korianderzaad• ½ el kaneelpoeder• ½ el kurkuma

Ras el hanout, een Noord-Afrikaanse kruidenmix

Gehakt

KRUIDENMIX

YASCHA OOSTERBERG

’Hou het zo simpel mogelijk om een kip lekker te kruiden. Denk aan citroen, ven-kelzaad en knoflook.Dat geeft al genoeg smaak’, vertelt chef-kok Wim de Beer van restaurant Rijks. ‘Laat alle kruiden het liefst 24 uur intrekken. Zo heb je minder zout nodig. Als je minder tijd hebt, is een paar uur ook goed.’ Een lekkere marinade voor de kip maak je als volgt:

• De schil van 1 citroen (gebruik alleen het geel)

• 2 tenen knoflook• 2 takjes laurier• 2 takjes tijm• 1 el venkelzaad• 4 el olijfolie

Hak alles fijn en meng het geheel met de olie.

• 1 theelepel anijszaad• 2 el venkelzaad• 1 el korianderzaad• 1 el komijnzaad• ½ el zwarte peper• 1 laurierblad• ½ el gedroogde oregano• 1 el pimenton

Maal alles fijn in de keuken machine en smeer de vis er voor het bakken mee in.

Een simpel gekruide kip

WIM DE BEER

‘Een goede vis heeft al veel smaak van zichzelf. Gebruik niet veel zout. Je kunt er na het bakken altijd nog wat op doen’, vertelt kok Yascha Oosterberg. Het mengsel El Andalusië, een Moorse krui-denmix voor de vis, maak je als volgt:

Moors gekruide vis

VisKip


D e vraag wat nou gezonder is: biologisch geteeld of regulier geteeld, leidt onder ‘foodies’

steevast tot een verhitte discussie tussen voor- en tegenstanders. We vroegen het daarom aan een van de nuchterste ex-perts van ons land: Daan Kromhout, hoogleraar Volksgezondheidsonderzoek in Wageningen en vicevoorzitter van de Gezondheidsraad. ‘Je kunt op basis van de huidige voedingswetenschappelijke kennis niet zeggen dat biologische le-vensmiddelen gezonder zijn dan regulie-

Is biologisch ook gezonder?

Wellicht bevatten biologisch geproduceerde voedings-

middelen iets meer gezonde stoffen dan reguliere. Maar wie

gezonder wil eten, kan beter gewoon méér groenten

en fruit consumeren.

ONDERZOEK GEEFT GEEN UITSLUITSEL

re producten’, zegt hij. Kromhout kan het weten, want hij zit goed in de materie. Enkele jaren geleden vatte de Gezond-heidsraad samen wat wetenschappers nu precies weten over de gezondheids-waarde van biologische voeding. Sinds-dien zijn er weer diverse onderzoeken bijgekomen, maar die hebben aan de inzichten niets veranderd.

Vreselijk veel onderzoekEr worden vreselijk veel onderzoeken gedaan naar de voedingswaarde van groenten en fruit, maar helaas is een groot deel daarvan niet erg betrouwbaar. Een van de belangrijkste is een in 2009 gepubliceerde overzichtsstudie van de FSA, de Britse voedsel- en warenautori-teit. De conclusie van dat onderzoek is

Geen chemische

middelen in de biologische

landbouw

ja /nee / iets


Eet gewoon wat meer groente en fruit. Of dat regulier of biologisch is,

maakt niet zo veel uit.


dat biologische gewassen net zo gezond zijn als reguliere.

Op internet wordt vaak verwezen naar onderzoeken waaruit bijvoorbeeld blijkt dat biologische wortels meer polyfenolen en carotenoïden bevatten dan reguliere, of waarin biologisch geteelde tomaten meer van bepaalde polyfenolen bevatten dan andere tomaten. Maar er zijn ook legio studies die geen verschillen in samenstel-ling tussen organische en reguliere soor-ten fruit en groenten kunnen vinden.

Niet ziekStoffen als polyfenolen en carotenoïden in groenten en fruit zijn geen vitaminen; als je ze niet binnenkrijgt, word je niet ziek. Maar voedingswetenschappers vermoeden wel dat ze misschien beschermen tegen hartaanvallen, kanker, diabetes en andere chroni-sche aandoeningen. Onderzoekers noemen ze ‘secundaire metabolie-ten’. Planten maken ze om zich te beschermen tegen insecten, schimmels en zonlicht.

‘Biologische boeren gebrui-ken geen kunstmest en geen bestrijdingsmiddelen’, zegt Ron

In de reguliere veehouderij wordt vaker antibiotica

gebruikt dan in de biologische

Biologisch vleesIn de reguliere veehouderij wordt vaker antibiotica ge-bruikt dan in de biologische, zodat regulier vlees vaker bacteriën bevat die ongevoelig zijn geworden voor medicijnen.

Het is sowieso belangrijk hygiënisch te werken bij de bereiding van vlees en het goed te verhitten om de bacteriën te doden.


biovoeding

Hoogenboom, toxicoloog aan het Rikilt. ‘De planten groeien daarom langzamer. Een theorie is dat planten de energie die ze niet besteden aan hun groei gebrui-ken om die secundaire metabolieten aan te maken. Niet zo spectaculair veel meer, trouwens. Je vindt meestal 10-20% meer van die verbindingen in biologische voedingsmiddelen dan in reguliere.’

Groenten, fruit en volle granen zijn gezond. ‘En dat komt waarschijnlijk door stoffen als carotenoïden en polyfenolen’, zegt de Wageningse voedingshoogleraar Sander Kersten. ‘We weten niet welke

van die secundaire metabolieten plantaardige producten gezond

maken. Daarvoor zijn er te veel. We weten wel vrij zeker dat je minder kans hebt op ziekten als

kanker naarmate je meer groenten en fruit binnenkrijgt. Als nou zou blijken dat – ik noem maar wat – biologische appels 10% meer van die secundaire metabolieten bevatten, dan eet je bij wijze van spreken dus 10% meer appel als je biologische appels eet.’

ZonlichtLang niet alle onderzoeken kunnen be-vestigen dat er meer secundaire metabo-lieten in biologisch geteelde groenten en fruit zitten. Want de manier van telen is niet de enige factor die bepaalt hoe ge-zond groenten en fruit zijn – andere factoren wegen vaak zwaarder dan het wel of niet gebruiken van biologische landbouwmethoden.

BestrijdingsmiddelenIn de biologische landbouw worden geen chemische bestrijdingsmiddelen gebruikt. Toch wil dat niet zeggen dat regulier geteelde groenten en fruit daardoor ongezonder zijn. Ze bevatten soms wel te veel bestrijdingsmiddelen, maar bijna nooit zo veel dat ze gezond-heidsproblemen kunnen veroorzaken.

Broccoli die zon krijgt, is

gezonder dan broccoli die in de

schaduw blijft

Zonlicht is zo’n factor. In een broccoli-plant die veel zon krijgt, zitten drie keer meer metabolieten dan in een broccoli die groeit in de schaduw. De grootste factor die bepaalt of iemand gezond eet, is echter niet of hij al dan niet biologisch eet. Wie gezond(er) wil eten, kan beter gewoon méér groenten en fruit consu-meren. Of dat reguliere of biologische producten zijn, maakt weinig uit. Krom-hout: ‘Als je mensen gezonder wilt laten eten, kun je er beter voor zorgen dat meer mensen die richtlijn halen.’ ■


biovoeding

Hoe belangrijk is eten voor u? ‘Ik ben een omni-voor en lust bijna alles, be-halve tuinboontjes. Ach, eigenlijk vallen die best mee, ik hield er vooral als kind niet van. Wel heb ik een hekel aan suiker. Snacken en overmatig eten vind ik slechte gewoon-ten. Ik houd van maaltijden.’

U eet zo te horen wel gezond. ‘We kopen heus weleens een pak koekjes, maar snoepen inderdaad weinig thuis. We drinken ook geen priklimonade. Als er al iets lekkers in huis is, dan is dat chips. Dat mogen de kinderen aan het eind van de middag, als ze lezen of tv-kij-ken. Wel uit een kommetje, niet zo uit de zak.’

Wie kookt er? ‘Mijn vrien-din en ik hebben een sche-ma; elk drie vaste dagen. Op zaterdag eten we vaak bui-ten de deur of bij vrienden.’

Wat eet u het liefst? ‘Ik ben een enorme pastalief-hebber. Wat aardappelen voor een traditionele Hollan-der zijn, is pasta voor mij. Die maken we altijd anders. Mijn zoon houdt van pasta carbonara. De spek bak ik voor hem apart, want mijn dochter is vegetariër.’

Als enige in het gezin? ‘Ja, dat houdt ze al drie jaar vol. Daardoor eten wij vaak ook vegetarisch. We probe-ren haar weleens te verlei-den op een feestje: één bit-terballetje kan toch geen kwaad? Ze trapt er niet in.’

Heeft u ooit een dieet of voedselhype gevolgd? ‘Ik doe al jaren af en toe aan sportvasten. Onlangs nog, in aanloop naar de marathon van New York. Daarbij bouw je drie dagen lang je eetpa-troon af, totdat je alleen nog maar op water, koffie en thee leeft. Dat houd je drie dagen vol, en dan bouw je het in vier dagen weer op. Dat ver-betert je sportprestaties.’

Aan tafel met Bram BakkerPsychiater, auteur en fanatiek hardloper (1963). Woont in

Bloemendaal met vriendin Bernet Elzinga, zoon Milan (2002)

en dochter Luna (2005). Ook vader van zoon Fimme (1994)

‘Eén bitter-balletje kan toch geen kwaad?’

Levensmiddelen

GroenteAndijvie ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔

Asperges ✔ ✔ ✔

Bleekselderij ✔ ✔ ✔

Bloemkool ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔

Boerenkool ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔

Bosui (lenteui) ✔

Broccoli ✔ ✔ ✔

Champignons ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔

Chinese kool ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔

Courgette ✔ ✔ ✔ ✔

Erwten ✔ ✔ ✔

Knolraap (meiraap) ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔

Knolselderij ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔

Kool (groen, rood, wit) ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔

Koolrabi ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔

Komkommer ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔

Maïs ✔ ✔

Paksoi ✔ ✔ ✔

Paprika ✔ ✔

Pastinaak ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔

Pompoen ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔

Prei ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔

Rabarber ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔

Radijs ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔

Rode biet ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔

Rucola (raketsla) ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔

Savooiekool ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔

Sla (krop- of boter-) ✔ ✔ ✔ ✔ ✔

Snijbonen ✔ ✔ ✔

Sperziebonen ✔ ✔ ✔

Spinazie ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔

Spitskool ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔

Spruitjes ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔

Tomaten ✔ ✔ ✔

Veldsla ✔ ✔ ✔

Venkel ✔ ✔ ✔

Witlof ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔

Seizoenskalender

janu

ari

febr

uari

maa

rt

apri

l

mei

juni

juli

augu

stus

sept

embe

r

okto

ber

nove

mbe

r

dece

mbe

r

SpinazieSpitskoolSpruitjes ✔ ✔

TomatenVeldsla ✔ ✔

VenkelWitlof ✔ ✔


Levensmiddelen

GroenteWinterpeen ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔

Wortelen (bospeen) ✔ ✔ ✔

Fruit en notenAalbessen ✔ ✔

Aardbeien ✔ ✔ ✔

Appels ✔ ✔ ✔

Abrikozen ✔ ✔

Amandelen ✔ ✔ ✔

Bramen ✔ ✔

Druiven ✔ ✔

Frambozen ✔ ✔ ✔

Hazelnoten ✔ ✔ ✔

Kastanjes ✔ ✔

Kersen ✔ ✔

Kruisbes ✔ ✔

Mandarijnen ✔ ✔ ✔ ✔ ✔

Mirabellen ✔ ✔ ✔ ✔ ✔

Peren ✔ ✔ ✔

Perziken ✔ ✔

Pruimen ✔ ✔ ✔

Sinaasappels ✔ ✔ ✔ ✔ ✔

Walnoten ✔ ✔ ✔

KruidenBasilicum ✔ ✔ ✔ ✔

Bieslook ✔ ✔ ✔ ✔

Bonenkruid ✔ ✔ ✔ ✔ ✔

Dille ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔

Dragon ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔

Kers (sterre-, tuin-, water-) ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔

Lavas ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔

Oregano ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔

Peterselie ✔ ✔ ✔ ✔

Rozemarijn ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔

Salie ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔

Tijm ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔

BRONNEN: ECOWIJS, MILIEU CENTRAAL, VELT, VOEDINGSCENTRUM

WAT ETEN WE VANDAAG?

janu

ari

febr

uari

maa

rt

apri

l

mei

juni

juli

augu

stus

sept

embe

r

okto

ber

nove

mbe

r

dece

mbe

r


Groente en fruit bewaren

Champignons 3

Taugé 3

Bospeen met loof

4

Sla (krop) 3 — 5

Paksoi 5

Asperges 7

Broccoli 7

Bloemkool 10

Bospeen zonder loof

10

Prei 14 — 21

Aardbeien 1 — 3

Kaki 3

Kersen 3 — 5

Nectarine 5 — 7

Perzik 5 — 7

Druiven 7

Kiwi 7 — 21

Peer 14 — 21

Appel 14 — 28

(4 tot 7 °C)Gekoeld

GROENTE FRUITAantal

dagen te bewaren

Aantal dagen te bewaren

Op welke plek en hoelang kun je groente en fruit bewaren? Met deze bewaarwijzer in de hand houd je groente en fruit zo lang mogelijk goed en lekker.


Banaan 6

Mango 5 — 7

Mandarijn 5 — 10

Sinaasappel 7 — 21

Avocado 6

Aubergine 6

Courgette 6

Tomaat 7

Paprika (rood, oranje, geel)

7

Paprika (groen)

7

Komkommer 7 — 14

Ui 28

Winterpeen 28

(12 tot 15 °C)Koel

GROENTE

LEGENDA

FRUITAantal

dagen te bewaren

Geen koeleplek?

Geen koeleplek?

Aantal dagen te bewaren

Koelkast

Kamer-tempera-tuur

een 28

er

Broccoli kun je 7 dagen in de

koelkast bewaren


WEBSITES VAN WAARDEConsumentenbond➜ consumentenbond.nl/voeding➜ consumentenbond.nl/dieten

Blogs➜ mkatan.nl➜ foodpolitics.com➜ puurgezond.nl➜ weblog.wur.nl/voeding

Naslag/betrouwbaar➜ voedingscentrum.nl➜ puurgezond.nl➜ voedingenkankerinfo.nl

Discussie➜ foodlog.nl➜ consumentenbond.nl/

voedingsdiscussies

ColofonDeze pocketeditie is een uitgave van de Consumentenbond (2017)

Hoofdredactie Evert van Hardeveld Redactie Loes Harland (eindredactie), Kim Kuiper (redactie-assistent)Uitgever Dieneke HengeveldArt directie, ontwerp en vormgeving Sanna Terpstra, Twin Media bvInterviews Dewi Gigengack Beeld Marcel Graumans (producten), Hollandse Hoogte, Mieke Meesen (interviews), Shutterstock, Maarten van der Wal (kruidenmixen), Stiftung Warentest, Berlijn (recepten)Marketing Mirjam Bijleveld, Susanne aan ‘t Goor

Druk Senefelder Misset, Doetinchem Oplage 60.000

ConsumentenbondKantoor Enthovenplein 1, 2521 DA Den Haag Postadres Postbus 1000, 2500 BA Den Haag Telefoon 070 – 445 45 45 Maandag tot en met vrijdag van 8.30 tot 18.00 uur Contactformulier consumentenbond.nl/ contactInternet consumentenbond.nlgezondgids.nl

ISSN 1874-1037 Copyright © 2017, Consumen-tenbond. Alle rechten op tekst, tabellen en beeld voorbehouden; inlichtingen Consumentenbond. Kijk voor de voorwaarden van een abonnement of lidmaatschap op www.consumentenbond.nl/ algemenevoorwaarden.

Eerst in de keuken,

dan online. Of andersom?


MOEITELOOS AFVALLEN

Van strenge diëten krijg je één ding: lekkere trek. Bij het Keuzedieet is daarom niets verboden. Je eet wat je lekker vindt, maar dan met ‘afgeslankte’ ingrediënten. Simpel, makkelijk en gezond. Bestel het boekenpakket nu extra voordelig.

consumentenbond.nl/voordeelpakket

Ook als e-book voor €13 (leden) of €17 (niet-leden)

consumentenbond.nl/voordeelpakket

NU €22,50NIET-LEDEN €27,50

Gezond en fi t blijven heb je voor een groot deel zelf in de hand. De Gezondgids helpt je daarbij, met betrouwbare tests en goed advies over gezondheid, zorg en voeding.

consumentenbond.nl/gezondgids

MAAK VOORDELIG KENNIS MET DE GEZONDGIDS

consumentenbond.nl/gezondgids

6xvoor slechts

€22,75

Gezondgids dieetpocket 2017 - Consumentenbond · zonder coeliakie of glutengevoeligheid is het niet...

Documents

Transcript of Gezondgids dieetpocket 2017 - Consumentenbond · zonder coeliakie of glutengevoeligheid is het niet...