Maria Vitters

Hoorcollege Kunst Algemeen les 1 Algemene inleiding 06-02-2012 Cultuur van het moderne in de eerste helft van de 20ste eeuw Ontwikkeling modernisme bij componisten Bruckner, Brahms Late Romantiek Wegbereiders voor modernisten in de muziek Mahler net voor WO I gestorven Debussy In WO I gestorven Strauss Geweldige componist, maar verkeerde man, Duitse nazi… Schönberg Gestorven na WO II Prokotief Rus Boulenc belangrijk in modernistische muziek, jazz-invloeden Varèse… Franse componist naar New York, moderne invloeden Stravinsky Samengewerkt met Ballet-Russes Veel verschillende muziekstijlen Alles wat vernieuwend was probeerde hij in zijn werk vorm te geven Alle componisten hierboven geboren in de 19de eeuw, werkten in de 20ste eeuw En werden ook belangrijk ik de 20ste eeuw. Modernisme begint niet per se in 1900. Veel stijlen zijn aan het begin van de 20ste eeuw begonnen. Richard Strauss: September 1948(!) groot orkest, veel strijkers, opera-achtig

Muziek gaat mee met de tekst, sopraan Hoog-Romantische muziek Strauss werd als modern beschouwd

Varèse: Amerique 1918-1922(!)

strijkers of blazers door elkaar heen verschillende stukjes. Het klinkt een stuk moderner, krakende deuren? Herhaling. Het blijft rustig, maar er gebeurd veel. De eerste climax komt vrij onverwacht. Op het eind gebeurd er veel door elkaar heen. Opvallend dat naast het orkest ook bestaande ‘gewone’ geluiden gebruikt gaan worden.

In deze eeuw is er een afwerking van de vroegere ideeën. Amerika wordt zeer belangrijk. Koningin Elizabeth, Oostenrijk Sissy, vrouw van koning Franz-Joseph? Sissy leeft nog naar de cultuur van de 19de eeuw. Monarchieën worden in het begin van de 20ste eeuw op grote schaal afgeschaft. Ook het Duitse keizerrijk verdwijnt. De conservatieve krachten worden afgeschaft, maar blijven ondergronds een rol spelen. Kunstenaars in de 20ste eeuw gaan zich het lot van de omgeving aantrekken. Otto Dix, WO I. Heeft ook meegevochten aan deze oorlog. WO I is een volstrekt nieuwe oorlog (door de nieuwe wapens, het gas) WO I heeft veel indruk gemaakt op de mens na deze oorlog. Otto Dix is een criticus. Hij levert kritiek op de maatschappij. Het modernisme gaat steeds meer afrekenen met academies. Grosz is ook een criticus op de samenleving. Hij geeft alle mensen hoofddeksels, die vervreemdend aandoen.

Maria Vitters

Duitsland Veel geëngageerde mensen, veel geëngageerde schilders. August Sander: invalide, en zit daarom in een soort rolstoel. Met als achtergrond een trap. John Heartfield: cynische foto’s, overdrijven. Wil verschrikkingen en gevolgen van de Eerste

Wereldoorlog laten zien Als WO I is afgelopen, is in Rusland de Oktoberrevolutie geweest in 1917. De Bolsjewieken hebben nu de macht met Lenin. Met Marxistische idealen probeert hij het land over te nemen. In Rusland was het verschil tussen de rijken en de armen ontzettend groot. Marx: Betere verdeling van goederen in de nieuwe samenleving. Moor: Kracht nieuwe maatschappij laat betrokkenheid en kracht zien. Dynamiek. In 1989 valt de Berlijnse Muur. De nieuwe maatschappij omarmen de nieuwe schilders. In 1920 komt het sociaal-realisme. In 1929 ging heel Duitsland failliet. Ook Amerika en de rest van Europa kreeg grote klappen Hitler aan de macht om Duitsland te redden. Tussen 1924 en 1929 was er in Duitsland een opleving van veel vernieuwende kunst. Er heerst een vrije geest in Berlijn 1918-1932 Weimar-Republiek geen tegenstand tegen de opkomst van de nazi’s. Ivo Saliger kunst die Hitler en zijn volgelingen kunnen waarderen. Alles wat nieuw is, wordt verboden. Modernisme is somber, maar ook vitaal. Ander theater, bewust beleven van theater wordt belangrijk. - Al het nieuwe omhelzen waaruit dynamiek spreekt Maar wel wantrouwend. Modernisme modern: Parijs was de belangrijkste metropool voor Baudelaire. In de stad zijn zo veel dingen die kunnen verdwijnen in het volgende moment Rimbaud Baudelaire en Rimbaud hebben de modernisten geïnspireerd. Georg Lukács: ideeën - afgelopen met alle oude ideeën van de religieuze wereldbeelden (metafysica heeft te maken met het bovennatuurlijke) In de plaats daarvan komt teleurstelling en religie in een persoonlijke vorm (kerken worden minder belangrijk) - een goddelijk doel voor je leven bestaat niet, het is toeval - het schone gaat gepaard met het toeval, niet met het eeuwige Max Webre: - Niet wetmatigheden van de academie, maar nieuwe wetmatigheden die de samenbinding moeten gaan tonen. Regels zijn objectief

Maria Vitters

Invalshoeken: • Kunst en Religie, Levensbeschouwing - Monarchieën worden afgeschaft - De conservatieve krachten worden afgeschaft, maar blijven ondergronds een rol spelen - Kunstenaars gaan zich het lot van de omgeving aantrekken - Kritiek op de samenleving - Marxistische idealen worden norm in Rusland - Een goddelijk doel voor je leven voor je leven bestaat niet, het is toeval • Kunst en Esthetica - Het schone gaat gepaard met het toeval, niet met het eeuwige - Groot orkest, veel strijkers, opera-achtig - Muziek gaat mee met de tekst - Strijkers of blazers door elkaar heen • Kunstenaar en Opdrachtgever - Hitler, kunst die Hitler en zijn volgelingen kunnen waarderen • Kunst en Vermaak - Bestaande geluiden gebruikt tijdens uitvoeringen • Kunst, Wetenschap en Techniek - Bestaande geluiden, van ‘normale apparaten’ gaan gebruikt worden tijdens uitvoeringen • Kunst Intercultureel - Amerika wordt belangrijk - Jazz-invloeden

Maria Vitters

Hoorcollege Kunst Algemeen les 2 Beeldend 13-02-2012 Modernisme (Latijn: modo = op dit ogenblik, nu) Picasso heeft in 10 jaar tijd een enorme stijlverandering doorgemaakt. De maatschappij gaat steeds sneller. Die snelheid kwam bijvoorbeeld door de uitvinding van de telefoon, van vliegtuigen en auto’s. Tijd wordt belangrijk in de kunsten. 1905: Einstein, relativiteitstheorie 1914: Bergson, duur van de tijd, een uur kan lang of kort duren. Je kan gedachten uit het verleden

halen, dat heeft ook met tijd de maken (je zit nog steeds in het nu). In de 20ste eeuw gaan de kunstenaars bij elkaar komen . De avant-gardes hadden een internationaal karakter. Doel: een geordende en opgebouwde kunst. Je moest opnieuw beginnen, dus eerst alles afbreken. Men wilde een ideale wereld maken. Elke kunst wilde een zo groot mogelijke zuiverheid. 1) invloed niet-westerse cultuuruitingen Veel wereldtentoonstellingen met de geïndustrialiseerde werelden en mensen uit andere culturen. Kunstenaars waren zeer onder de invloed van de dingen uit bijvoorbeeld Afrika. Kunstenaars gingen waarschijnlijk veel naar volkenkundig musea voor inspiratie. - Munch, De Schreeuw (links een mummie uit Peru) - Picasso werd beïnvloed door maskers uit Afrika Men probeert in het kubisme tijd vast te leggen - verschillende kanten laten zien

- Kirchner, wordt gek in de oorlog, laat dit ook zien in zijn schilderijen, zoals in zijn Selbstbildnis als Soldat Beweging iets dat je kunt weergeven in tijd. - Calder, Josephine Baker (zangeres), uit staaldraad. - Otto Dix, afgebeeldt als Amerikaan, met telefoon in handen, met een neger, daar kwam ook de nieuwe muziek vandaan. - Leger, mensen afbeelden die machinaal dingen doen

Maria Vitters

Er worden manifesten (wat wil je met de wereld) geschreven. Je beschrijft erin waarom je werkt zoals je werkt. Eerste futuristisch manifest van Marinetti in 1909. Ze willen de oude wereld weggooien. Bibliotheken en musea dicht. Oorlog verheerlijken, snelheid en mannen verheerlijken. Snelheid

- Giacomo Balla, Beweging door middel van veel verschillende beelden naast elkaar. Foto’s ten grondslag. Het moderne leven (zoals een straatlantaarn) verheerlijken. Synesthesie Muziek en beweging en vorm. (je ziet rood, en je hoort de noot F)

Rimbaud probeert zoiets op te wekken om ziener te kunnen worden, moet een ‘beredeneerde ontregeling van alle zintuigen’ plaatsvinden Het woord is belangrijk wat staat er hoe spreek je het uit Muziek + visuele sensatie moet samengaan Synesthesie vaak onder invloed van drugs opgewekt. Onderzoek naar kleur (bijvoorbeeld door Kupka) - Kandinsky: hoe elke kleuren geluid kan oproepen. Twaaltonig stelsel (van Schönberg): nieuw Kandinsky schildert naar de muziek (vaak van Schönberg) Muziek is bevoorrecht. Heeft veel abstracte eigenschappen meer dan beeldende kunst. Kunst wordt internationaler - Delaunay Kandinsky en Delaunay beide bij Der Blaue Reiter Men gaat verschillende kanten laten zien.

- Duchamp beweging (naakt dat de trap afdaalt) R. Mutt of Urinoir ‘Fontein’ (Richard rijkaard in het Frans) (Mutt vuile hond in het Engels) - Integratie van de kunsten - Confrontatie met publiek Dada - Theater wordt vluchtig en tijdelijk

Hugo Ball Veel collages De beelden hebben vaak niets met elkaar te maken. Verwerking van machines. Het publiek wordt erbij betrokken, tegen de schenen trappen. Nieuwe wereld, nieuwe kunsten. Kunst moest gezuiverd worden om een nieuwe relatie te leggen.

Maria Vitters

- Malevitsj, Zwart vierkant, op de plaats waar normaal de belangrijke personen hangen in de kamer, in Rusland. - Mondriaan alles moet in evenwicht zijn. Wie is de maker? - kunstenaar kiest het uit, maakt niet uit of het een ready-made is of dat het door iemand anders gemaakt is. de kunstenaar bedenkt het immers. Lászkó Moholy-Nagy

- Tatlin soort vliegmachines - Naum Gabo - Radchenko (draaien, beweging, nieuwe materialen)

Maria Vitters

Invalshoeken: • Kunst en Religie, Levensbeschouwing - Nieuwe wereld, nieuwe kunsten • Kunst en Esthetica - Beweging weergeven - Synesthesie • Kunstenaar en Opdrachtgever - Kunst wordt niet meer in opdracht gemaakt - De kunstenaar bepaalt zelf wat hij maakt • Kunst en Vermaak - Dada - Ready-mades • Kunst, Wetenschap en Techniek - Vliegtuigen, auto’s, telefoon - Het begrip ‘tijd’ wordt in de kunsten verwerkt • Kunst Intercultureel - Veel kunstenaars haalden inspiratie uit de wereldtentoonstellingen - Mummie uit Peru waarschijnlijk inspiratie voor Munch - Afrikaanse maskers waarschijnlijk inspiratie voor Picasso

Maria Vitters

Hoorcollege Kunst Algemeen les 3 Beeldend 27-02-2012 Waar komt het modernisme vandaan?

Hans Makart was dé schilder van de 19de eeuw. Heel veel grote opdrachten. Versieren en decoratie. Decoratie was het doel van Makarts kunst, zijn atelier was een Wagneriaans Gesamtkunstwerk van interieuromgeving. Decoratie was ook in een ander opzicht het doel, het ging hier steeds om het ‘versieren’ van burgerlijke aristocratische rijkdom en status. Makart maakte gebruik van door hem verzamelde attributen: hij creëerde daarmee klassieke aandoende

achtergronden voor zijn portretten. Duchamp Fountain

semiotiek, leer van de tekens, steeds meer mensen gingen dit gebruiken Ferdinand de Saussure: elk teken bestaat uit twee elementen: een ’betekenaar’ en een ‘betekenis.

Enerzijds de zintuiglijk waarneembare uiting ervan zoals een klank en een geschreven woord, anderzijds het mentale beeld, de gedachte of het begrip. Homonymie en homofonie (meervoudige betekenis bij gelijke vorm of klank) Kunstenaars waren aangewezen op de materialen die ze hadden. De beschouwer moet zelf het beeld af gaan maken in het hoofd. Abstractie: zoeken naar essentie Natuur: de structuur achter de zichtbare natuur Functionalisme: (Bauhaus; De Stijl; Constructivisme) Expressie: Van het materiële naar het geestelijke Vervreemding: De wereld van het onderbewuste (Freud) Verwerpen van coratie(?) Utopie: Kunstenaars kunnen de wereld verbeteren. Architectuur: functionalisme, zakelijkheid; Form Follows Function Gezond wonen: licht, lucht en ruimte als richtlijnen. Het Nieuwe bouwen of Nieuwe Zakelijkheid Kenmerken: skeletbouw, prefabricatie, open plattegrond en vrije gevelindeling. Andere betekenis is modernisme (Jugendstil, Art Nouveau)

Hannover: Kurt Schwitters, merzbau opbouw Kathedraal van erotische ellende (niet dit beeld) Kunst en leven gaan samen. Merzen betekende de scheiding opheffen tussen kunst en leven, tussen het kunstwerk en de wereld daaromheen. De letters ‘Merz’ kwamen in een collage voor als uitsnede van de gedrukte tekst ‘Commerz und Privatvbank’. Wenen – Werkstätte-tentoonstellingen Kunstnijverheidsonderneming waar een groot scala aan jugenstilhandwerk geproduceerd is. Deze culturele kweekplaats van

internationaal belang is daarnaast actief geweest op het gebied van de grafisch e vormgeving en de architectuur. In tegenstelling tot de commerciële ondernemingen is de Wiener Werkstätte

Maria Vitters

hoofdzakelijk gedreven door ideologische en kunstzinnige uitgangspunten . Productie en winstbejag zijn ondergeschikt aan het artistieke scheppingsproces en het ambachtsschap, met unieke maar ook dure objecten tot gevolg. Zuiverheid, vooral géén decoratie Zuiver in materiaal Loos Tegen decoratie; vlakke muurgevels. Olbrich was vrij reactionair. Koschka heeft twee beroemde geschriften gemaakt. De Stijl: 1917 In 1925 vertrok het tijdschrift ‘Grozliche Sächsiche Hochschule’ naar Dessau. Feininger nam de gotische kathedraal als voorbeeld. Kunstenaar + ambachtsman werkten samen om één kunstwerk te maken (de kathedraal). In de Middeleeuwen waren niet bekend hoe men dit deed. Verschillende ateliers gaan verschillende materialen gebruiken. Veel internationale kunstenaars bij Bauhaus. Theo van Doesburg, Nederlands kunstenaar. Lid van De Stijl. Ontwierp een huis, en bewoonde het ook. Het huis wordt nu beheerd door een aantal Nederlandse culturele fondsen en ter beschikking gesteld aan kunstenaars die een jaar of zes maanden in zo’n omgeving willen werken. Oskar Schlemmer Hoe een mens zich in tijd en ruimte gebruikt Kleuren zijn ook zelfstandig. Schröderhuis flexibele wanden Prefabhuizen Le Corbusier Siedlung (Duits voor ‘nederzetting’) is een begrip geworden in de stedenbouwkunde dankzij de modernistische woningbouwexperimenten in Duitsland tijdens het Interbellum. In deze ‘nederzettingen’, geïnitieerd door architecten van het Neues Bauen als mogelijk antwoord op de woningnood en de miserabele huisvesting van minder bedeelden, werd geëxperimenteerd met strokenbouw, standaardwoningen, geprefabriceerde materialen, gemeenschappelijke experimenten etc. Toen in 1933 de nationaalsocialisten aan de macht kwamen, moesten de architecten van het Nieuwe Bouwen naar het buitenland vluchten.

Straatsburg Ciné-dancing Theo van Doesburg, gerestaureerd met Nederlands geld. (Aubette) Papaverhof, oorspronkelijk prefab was niet mogelijk Kunstenaars waren zeer internationaal bezig, Gesammtkunstwerk. Kunstenaar zochten elkaar ook op.

Maria Vitters

Invalshoeken: • Kunst en Religie, Levensbeschouwing - Utopie: Kunstenaars kunnen de wereld verbeteren. - Werkstätte-tentoonstellingen, op zoek naar ideologie • Kunst en Esthetica - Decoratie bij Makart - Abstractie: zoeken naar essentie - Natuur: de structuur achter de zichtbare natuur - Functionalisme: (Bauhaus; De Stijl; Constructivisme) - Expressie: Van het materiële naar het geestelijke - Vervreemding: De wereld van het onderbewuste (Freud) • Kunstenaar en Opdrachtgever - komt er niet echt in voor • Kunst en Vermaak - Ciné-dancing (Aubette) • Kunst, Wetenschap en Techniek - Prefab - Siedlung (woningbouwexperimenten) • Kunst Intercultureel - Kunstenaars zoeken elkaar op - Werkstätte-tentoonstellingen

Maria Vitters

Hoorcollege Kunst Algemeen les 4 Dans 1 05-03-2012 Dans De westerse theaterdanskunst kende maar een soort techniek, de klassieke ballet techniek, vanuit Frankrijk. Deze techniek had strakke regels, vastgelegde passen en regels waaruit de dans werd gemaakt. In de negentiende eeuw kwam een nieuwe techniek, die zorgde voor uitbreiding: de spitzentechniek. Door alle regels en structuren is het ballet helemaal vastgelopen, en in verval geraakt. Het heeft een soort variété vorm gekregen. De meisjes werden als een soort prostitué gezien. De pointes-dans was een trucje geworden. Mannen hadden bijna geen rol mee. Vrouwen speelden ook mannen. De status van dansers was laag. In Rusland, aan het hof van de tsaar, was nog wel een balletcultuur. Daar werden dansers nog steeds opgeleid. Maar ook daar liep het dans vast in de structuren. Er moest echt iets gebeuren dus in het theaterdans. - Vernieuwingen in het klassieke ballet, vanuit Rusland. - Choreografen die zich afwenden van het klassieke ballet, en zo ontstaat de moderne dans. Filmpje: Hoofddanseres was danseres uit de Volley-bergère, een buitenstadje van mont-martre, Oudste film met dans erin. In Rusland was dus nog wel een hoog niveau van dans. Maar in West-Europa wist men dat niet. Sergej Diaghilev. Organiseerde kunsttentoonstelling over Russische kunst. Vreemd, want in Rusland erg gericht op het Westen. Heeft tentoonstelling ook naar Parijs gebracht. Zag dat de dans in het Westen eigenlijk was uitgestorven. Hij vroeg aan de tsarin of de dans getoond mocht worden in het Westen. Sloeg daarin als een bom. Mannen hadden ook een rol in de dans, ensemble was een wezenlijk onderdeel van de dans. (Exotische dingen was vernieuwend voor de Westerse theaterdans). Hij noemde de groep Les Ballets-Russes. In het begin vooral gebaseerd op de klassieke dansen, maar op een hoger niveau dan men gewend was.

Fokine, reconstructie. Petroesjka. Elke keer proberen om nieuwe bewegingstechnieken te ontdekken. (zoeken naar nieuwe bewegingsmanieren). Mensen hangen aan balken met hun armen, niet te zien, bijna, en zo bewegen ze alleen hun benen, dus dat levert hele vreemde beelden op (drie ‘poppen’). Er wordt echt een verhaal verteld. Het is ook wel een soort theater. Petroesjka is de clown, die verliefd wordt op de ballerina, maar de moor is ook verliefd op de ballerina, de moor wint. Het dansen van de mannen is al heel anders dan bij het

klassieke ballet, de voeten niet meer naar buiten gedraaid, staat niet meer mooi rechtop. De balletten die getoond werden in Parijs, was een en al kleur in decors en kostuums. Trok heel veel aandacht. Mensen in Parijs gingen ook hun kleding afstemmen op de kleren van de Ballets Russes. Diaghilev bleef in Parijs, dus gingen niet meer terug naar Rusland. Hij kreeg onderdak in Monte Carlo. Diaghilev was geïnteresseerd in alle vormen van kunst, zoals beeldende kunstenaars als Picasso en Kandinsky, maar ook componisten als Stravinsky. Diaghilev was telkens bezig met nieuw talent te ontdekken, en als hij iemand nieuw was ontdekt, was de oude al snel weer vergeten. Diaghilev was zelf geen kunstenaar, geen danser of iets dergelijks. Hij had een goed organisatietalent en kijk op nieuw talent. (een soort Joop van den Ende) Een bekende uitspraak van hem was: Surprise me.

Maria Vitters

Fokine was op een moment uit de gratie. Toen kwam Nijinsky. Hij was de harlekijn in Petroesjka. Hij

was een fenomenaal danser. Hij ging op een gegeven moment zelf schrijven, L’après midi d’un faune. Het veroorzaakte een schandaal. Men ging naar ballet om naar ballet te kijken, maar men danst niet meer zoals de klassieken. Uiteindelijk pakt de faun een van de sjaals van de nimfen, met welke hij de liefde bedreef… (soort van) Het tweede ballet dat Nijinsky maakte heette Jeu. De dansers dansten in een soort van tennistenue. Dat was wel nieuw, dat je kleding droeg die ‘normaal’ was. Voor de rest was het een niet zo’n bijzonder ballet, niet opvallend.

Le sacre du Printemps - Nijinsky Muziek was van Stravinsky, ontzettend nieuw en experimenteel. Kandinsky, Nieuwe bewegingstaal, gestampt, aardse bewegingen, de romp wordt veel gebruikt, in plaats van de lucht in te gaan. De climax is de solo van de maagd die uitgekozen is om geofferd te worden. De rel die ontstond bij de première is nu een hoofdstuk los ervan. In een theater waar altijd alles in pastelkleurtjes was geweest, kwam nu met hele felle kleuren, Het exotisme nam de overhand. Men vond het theater te progressief. Het publiek was er niet op voorbereid, en werd kwaad op de dans en de muziek. Parade, Massine Picasso ontwierp de kostuums en de decors. Klein reizend variété theater. Het publiek loopt langs, gaat niet naar binnen, maar loopt door. Twee acrobaten, een Amerikaanse danseres, en een Chinese danseres, en er loopt een paard te dansen. De theatermanagers die de mensen naar binnen proberen te lokken hebben een soort kostuums aan waarin je helemaal niet kunt dansen. Picasso kon zich er helemaal op uitleven. (verhaal van de dans).

Nijinska, de zus van Nijinski (als je naam op een a eindigt, ben je een vrouw, op een i een man). Les Biches. Een soort sensueel feestje, zoeken naar man-zijn, zoeken naar vrouw-zijn. Eerste stuk: Het ziet er heel zoet uit, roze jurkjes. 10 vrouwen dansen hetzelfde. Tweede stuk: Een man en een vrouw, die samen dansen. Achteraan staan nog twee mensen Derde stuk: de vrouwen van het eerste stuk weer. En de man, maar nu in drievoud, van het tweede stuk. Nog een vrouw, die een solo danst, die achtervolgt wordt door twee van de drie mannen. Eentje blijft, en de vrouw van het tweede stuk komt

op, en die twee gaan weer samen dansen.

Maria Vitters

In 1929 sterft Diaghilev na een kort ziektebed. Ook het Ballets Russes stopt hierdoor.

Maria Vitters

Invalshoeken: • Kunst en Religie, Levensbeschouwing - komt er niet echt in voor • Kunst en Esthetica - Nieuwe techniek qua dansen; spitzentechniek (in de negentiende eeuw) - Choreografen die zich afwenden van het klassieke ballet, en zo ontstaat de moderne dans. • Kunstenaar en Opdrachtgever - Tsarin in Rusland? - Dansopleidingen die worden opgericht • Kunst en Vermaak - Muziek van Stravinsky was experimenteel • Kunst, Wetenschap en Techniek - Muziek van Stravinsky was experimenteel • Kunst Intercultureel - Sergej Diaghilev. Organiseerde kunsttentoonstelling over Russische kunst (in Frankrijk) - Exotische dingen was vernieuwend voor de Westerse theaterdans, exotisme begon de overhand te nemen - Petroesjka

Maria Vitters

Hoorcollege Kunst Algemeen les 5 Dans 2 12-03-2012 Moderne Dans Heel veel dansstijlen en typen Moderne dans: alle dans wat niet voor het academisch klassiek ballet staat heel veel!! Begint in de 20ste eeuw. De stijlen hebben hetzelfde dat ze zich heel erg verzetten tegen het klassieke ballet met zijn vrije voetposities. In theaters was alleen het klassiek ballet nieuwe dans nieuwe inspiratiebron (dus niet meer het klassiek ballet) Kijken naar het oosten (Oosterse dans, Arabische dans, volksdans, gezelschapsdans en oude culturen als Griekenland en Egypte), Freud, beeldende kunst enz. Verschillende normen: -nieuwe dans - antiballet Twee danspioniers, nieuwe bewegingen, maar is niet echt bewaard gebleven, omdat het geen echte danstechnieken zijn, meer persoonsgebonden dansstijlen. Dalcroze was muziekleraar, hij wilde dat musici de muziek aan den lijve zouden voelen wat muziek is. De dansen van toen zijn erg gedateerd. Daar is het vandaag de dag niet echt meer interessant. In Europa heet de nieuwe expressionistische dans de Ausdrucktanz. Bij Graham heet het de modern dance.

Loïe Fuller Eerste danseres die met elektronisch licht werkte in het theater. Ze was niet echt een danseres, maar bekeek meer het licht en de bewegingen. Isadora Duncan Amerikaanse, veel succes in Europa

Verwerpt het korset, danst op blote voeten. Inspiratie uit oude Griekse kunst. Dansen als kunstvorm kunst van de bevrijding. Vrij bewegen, wijde kleding Dans werd overal geaccepteerd. Er ontstonden dansscholen. Veel vrouwen die voor het eerst een belangrijke rol innemen. Het zijn dus niet meer de mannen zozeer die dat doen.

Ruth St. Denis - Eigenlijk was ze een musicalactrice, maar danst ook Ze wordt geïnspireerd door Egypte Streven naar een goddelijk aspect. Haar man is atleet. Samen hadden zij een dansschool, Denishawn. Shawn was belangrijk, want mannen stonden nog steeds laag in aanzien, wat betreft dansen. Na de breuk met St. Denis richt hij een mannendansgroep op die baanbrekend werk verricht voor de status van de mannelijke danser in Amerika. Zijn inspiratie vind hij in de Indiaanse en Amerikaanse volksdansen

Maria Vitters

en in de gezelschapsdans. In de tweede periode kwam er meer diepgang. Expressionisme in de dans.

Martha Graham de Graham-techniek (de bewegingen ontstaan vanuit de rug en de heupen) Volksdans, Indianendans, gezelschapsdans, Griekse mythologie, Freud haar inspiratiebronnen Vaak zijn het sombere stukken die ze maakt. Ook Kandinsky als inspiratie. Je moet de muziek niet volgen, je bent de muziek. Contraction, samentrekkingen van de romp, en loslaten. Veel oefeningen zijn op de grond, rollen/draaien/liggen, enz.

Rug gebruiken, niet meer de zwaartekracht ontkennen. In Europa kwam het vooral in Duitsland op gang, het expressionisme in de dans met Rudolf Laban: Tijd: een beweging maak je altijd in de tijd Kracht: Sterke/lichte bewegingen Ruimte: Richtingen, plaats Amateurs gaan ook dansen. Hij richt zijn scholen ook op voor niet-professionele dansers. Gebaseerd over ritmiek en kracht, maar nog wel met gevoel. Hij zoekt aansluiting bij de beeldende kunst.

Mary Wigman - De Heksendans Leerling van Laban. Opent ook een eigen school in Dresden. Ze wil de dans bevrijden van het keurslijf van de muziek. Dans is voor haar een uiting van diepe en sterke emoties door de zeggingskracht van de beweging zelf. Ze gebruikt vaak geen muziek of alleen eenvoudige begeleiding van slagwerk. De ademhaling speelt een grote rol, deze brengt een natuurlijke

spanning en ontspanning teweeg die voortgezet wordt in de beweging. Kurt Jooss – De Groene Tafel - Geïnspireerd door de Middeleeuwse dodendans - Wordt gezien als aanklacht tegen de aankomende oorlog Assistent van Laban. Verdiepte zich in de academische danstechniek en brengt de ‘synthese tot stand tussen de academische danstechniek en de Ausdrucktanz’. Oskar Schlemmer – Das Triadisch Ballet Hij was eigenlijk een beeldend kunstenaar. Hij gaf les aan het Bauhaus. Daar werd in alle kunstdisciplines geëxperimenteerd. Schlemmer onderzocht de geometrie van de menselijke beweging in de ruimte en verwerkte zijn bevindingen in choreografieën en geometrisch vormgegeven kostuums.

Maria Vitters

De kostuums voor zijn Triadisch Ballet zijn zo vormgegeven dat het menselijk lichaam opgaat in een andere vorm figurijn genoemd door Schlemmer. De bewegingen komen voort uit het lijnenspel van deze geometrische vormen en uit de gewrichtspunten. De bewegingen zijn abstract, eenvoudig en hebben geen expressionistische zeggingskracht.

Maria Vitters

Invalshoeken: • Kunst en Religie, Levensbeschouwing - aankomende oorlog • Kunst en Esthetica - nieuwe bewegingen - Ausdrucktanz - Dansen als kunstvorm kunst van de bevrijding - Schlemmer onderzocht de geometrie van de menselijke beweging in de ruimte en verwerkte zijn bevindingen in choreografieën en geometrisch vormgegeven kostuums • Kunstenaar en Opdrachtgever - dansopleidingen die worden opgericht • Kunst en Vermaak - dansscholen ook voor amateurs • Kunst, Wetenschap en Techniek - komt er niet in voor • Kunst Intercultureel - Kijken naar het oosten (Oosterse dans, Arabische dans, volksdans, gezelschapsdans en oude culturen als Griekenland en Egypte

Maria Vitters

Hoorcollege Kunst Algemeen les 6 Drama 1 19-03-2012 Er zijn nog steeds dingen die nu nog lopen en je persoonlijke blik bepaalt wat je ziet. Verschillende regisseurs + verschillende manieren om met acteurs te werken. Er is weinig bekend over het schrijven van toneelstukken . Maar acteren is een kunst men gaat acteurs opleiden “Wil ik een stuk maken dat anders is dan de normale stukken, moet ik ze gaan opleiden”. Stanislavsky. Kiemen van nu (het theater). Theater reageert sterk op theater uit de Romantiek. In de Romantiek is het theater dat zich steeds meer uitleeft in decor en effecten. Daarna komt er realisme in het theater. Het realisme wilde de werkelijkheid (zoals je die buiten het theater vind) weergeven in het theater. Ook andere theatermakers, die niet realistisch werken willen ook de werkelijkheid op het toneel brengen, maar niet de werkelijkheid die je ziet, maar de werkelijkheid zoals het zou moeten zijn. Zij hebben een ander idee van wat de werkelijkheid is. Positie van de regisseur Aan het eind van de 19de eeuw krijg je kunstenaars die zich als regisseur opstelde. Daarvoor was het vaak een oudere, rijpere acteur die zei wie waar moest staan. Aan het eind van de 19de eeuw komen er regisseurs die zich bezig houden met tekst, decor, compositie en dergelijke. In de 20ste eeuw zet deze lijn zich voort, en worden geleidelijk aan ook de namen van de regisseurs bekend. Acteren wordt als kunst ontdekt, waar je eigenlijk voor moet leren. Een aparte toneelopleiding. Daarvoor namen ze over van oudere acteurs. Ze zaten dus vaak vast aan een bepaalde traditie. Regisseurs kozen soms amateurs, omdat die beter kneedbaar waren. Ze moesten flexibel zijn, veel kunnen uitbeelden, de rol zijn.

Konstantin Stanislavski Grondlegger van het theater van nu, een nieuwe manier van naar acteren kijken. Realistisch theater. Echt realistisch. Het decor moest helemaal echt lijken ‘tranch de la vie’ probleem: Op het moment dat je die werkelijkheid uitbeeld, moet de acteur zichzelf uitbeelden, maar je moet een hele zaal bereiken. Dus wat als de acteur moet fluisteren? Dan moet je heel goed kunnen acteren.

Vroege films zijn nog heel erg overdreven. Veel filmacteurs zijn in die lijn opgeleid method-acting. Het acteren moest realistisch dus veel kleiner, niet meer naar het publiek toe. En hij wilde dat je de rol en de emoties kon voelen de acteur staat niet te liegen. Je moet in de rol kruipen, maar je kan de rol niet helemaal zijn. Zoeken naar echtheid binnen de afspraken. acteurs trainen, oefeningen geven. Het acteren moest natuurlijk zijn. Een acteur kan niet op inspiratie wachten. Je moet het gevoel zo op kunnen roepen. Tsjechov: En van de grote schrijvers van de realisten. Daarin zeggen mensen vaak iets anders dan wat hij bedoelt de subtekst

“Het meer ligt er mooi bij vandaag” Bedoeling: Wil je m’n hand vasthouden?

Maria Vitters

Stanislavski wilde dat de acteurs die subtekst ook mee namen.

Adolphe Appia Groot fan van Wagner, romantisch, maar toch realistischer. Door Wagner werd in de opera de muziek een eenheidswerk gemaakt. Klassiek had de opera korte stukjes muziek, dan een ‘liedje’, dan een stuk muziek, soms met zang of soms met gesproken tekst. Wagner maakte er een lang stuk van. Hij maakte het vloeiend. Maar in de traditionele ruimtes. Appia deed dit dan immateriële achtergronden. Niet concreet een

bepaalde plek uitbeelden, maar meer een sfeer uitbeelden. Grote abstractie. Zelf heeft hij geen decor gemaakt, alleen maar schetsen. Edward Gordon Craig Acteur later ook regisseur

Hij zei ook dat wat een acteur doet op het toneel, dat dat vaak stoort (hij is eigenlijk alleen maar onderdeel van het geheel) De enige ware, grote acteur is de marionet (die doen alles wat de regisseur zegt)

Hij heeft een toneelschool gestart, maar hij vond dat de acteur zichzelf niet belangrijk vond. Meyerhold, Piscator, Brecht en Eisenstein zijn beïnvloed door het Marxisme. Karl Marx Wetenschap, ontwikkelt in de 19de eeuw. Belangrijk geworden in het begin van de 20ste eeuw. Ideologie die ook de kunsten een impuls geeft. Marx: traditioneel wordt de wereld altijd begrepen zoals men het zag; het is verstandelijk te begrijpen. Hägel: de wereld is geestelijk (alles in de wereld is eigenlijk alleen maar geest) Hägel: de geest is zich aan het ontwikkelen, dus we gaan niet meer naar de kerk. Marx: We gaan niet naar de kerk, dus we zijn ons aan het ontwikkelen tot individu. hoe complexer de economie wordt, hoe ongelijker de wereld. meer gelijkheid nodig volgens Marx Niemand meer privé-bezit, maar alles van de staat maken. dat werkt toch niet?

nu niet, maar als je lang genoeg volhoudt, komt er een nieuwe generatie die het wel kan op die manier

Maria Vitters

Invalshoeken: • Kunst en Religie, Levensbeschouwing - Karl Marx; maak alle bezittingen van de staat - De werkelijkheid laten zien op het podium, de werkelijkheid buiten het podium - De werkelijkheid laten zien op het podium, de ideale werkelijkheid • Kunst en Esthetica - Om te leren acteren komen er aparte toneelscholen - Acteren moet natuurlijk zijn - De subtekst ook zeggen - Abstracte decors bij Appia • Kunstenaar en Opdrachtgever Komt er niet echt in voor • Kunst en Vermaak - Mensen zien de werkelijkheid • Kunst, Wetenschap en Techniek Komt er niet echt in voor • Kunst Intercultureel - Ideeën van Karl Marx

Maria Vitters

Hoorcollege Kunst Algemeen les 7 Drama 2 26-03-2012 Marxistische theatermakers: Marx: de maatschappelijke werkelijkheid waarin we leven en alles waarmee we leven Mensen ontwikkelen op een gegeven moment… Geen geestelijke maar materiële ontwikkeling: kapitalisme. Marx is nog steeds belangrijk. Als je kijkt naar culturen wereldwijd, zie je dat bij elke cultuur een andere god past. Marxistische benadering maakt argwanend: De machthebbers zullen nooit toegeven dat ze mensen uitbuiten. Marxisme probeert dat te doorprikken. (De materiële ontwikkeling leidt tot sociale ongelijkheid) Scherpe blik op processen. Marxisme is niet alleen wetenschappelijk, maar ook activistisch. Hij wilde bijdragen aan de samenleving. “Alle bezit is gemeenschappelijk, ook mag je geen vast beroep uitoefenen” Bepaalde maatschappelijkheden… Als we maar lang genoeg doorgaan (Volgende generatie) “Mijn-en-jouw-denken” is minder belangrijk. Je moet in het systeem komen om het systeem te begrijpen. Argwaan tegen de bestaande orde. Nieuw soort mens maken. Marxistische theatermakers: - Meyerhold: Leerling van Stanislavsky, werkelijkheidsgetrouw. Brak met Stanislavsky.

Het acteren niet meer realistisch. Hij kijkt constructivistisch naar de acteur. Menselijk gedrag laten zien zoals het uit kleine stapje bestaat. Andere soort manier van spelen. Bij de toeschouwers een reactie oproepen. Hoe een mens zich gedraagt is niet meer vanzelfsprekend.

“De Revisor” Inspecteur van de regionale overheid. Meyerhold is belangrijk voor theater, omdat hij van het gedrag van een mens een studie maakt. Hij koppelt het acteren los van het gedrag in de werkelijkheid. Hij brak met de gedachte dat de regisseur het script schrijft. Hij steunde ook het fysieke spel. Ook decor veranderd. Hij bleef experimenteren, daar was vrij veel ruimte voor in 1917 in de Sovjet-Unie. Vanaf 1920 wilde Nazi-Duitsland steeds meer realisatie. - Piscator: Duitser, was Marxistisch; wilde niet de nieuwe mens creëren, maar de mens doorprikken.

Klassieke toneelstukken in het heden plaatsten. Technieken gebruiken om blik op de werkelijkheid te laten zien. Projecties, lopende banden. Alles mocht gezien worden.

Dit is er aan de hand in de wereld. Op mensen inwerken, opruien. - Brecht; heeft moeite met het opruiende aspect. Michael Moore is tegen de zenders die onderliggende gedachtes, suggesties zwart maken. Moore doet het omgekeerde. Suggesties in plaats van dingen echt goed te onderbouwen, maar daardoor worden mensen minder kritisch. probleem waar Brecht zich mee bezighoudt. De toeschouwers moeten niet meegesleurd worden in het verhaal, maar kijken met een kritische blik. Vervreemding: Je uit de werkelijkheid halen. Kritische houding meenemen naar de werkelijke wereld.

Maria Vitters

Vervreemding oproepen door: - liederen zingen - uit rol stappen en tegen publiek spreken Ander soort mens creëren, tot een actief figuur. Tussenfase theater. Activistisch, losbreken van een bepaald patroon. Driestuiveropera: What keeps mankind alive? - klinkt als propaganda dat is het niet - zwarte visie is Brecht het niet mee eens (met die visie) - Niet de hele waarheid laten zien, zoals hij het vind kritisch laten nadenken - Sergej Eisenstein: Rus van Duitse origine Leerling van Meyerhold. Film komt tot bloei in begin van de 20ste eeuw. In het begin is film vooral een kermisattractie. Film wordt uiteindelijk een zelfstandige kunstvorm. Eisenstein: belangrijke bijdrage aan volwassenwording van de film. begon als theatermaker hoe activeer je de toeschouwer? (vuurwerk onder de stoelen bij theaterstukken) Een van de grondleggers van de nieuwe montage. Koelesjov. De toeschouwer niet alleen een mooi verhaal vertellen, maar ook de reacties van de toeschouwers, de attracties. Pantserkruiser Potemkin Gebruik van montage was belangrijke stap voor de film Kan niet gebruikt worden in theater. Vanuit Marxistische hoek, want daar was veel van…? Realisme moest worden getoond, relatieve werkelijkheid. De Marxisten willen de ondersten laten zien. Bij Artaud gaat het om de onzichtbare krachten om de werkelijkheid te laten zien. Surrealistische werkelijkheid laten zien. Grote extreme bewegingen vanuit een soort ruis, geen improvisatie.

Maria Vitters

Invalshoeken: • Kunst en Religie, Levensbeschouwing - Marxistische werkwijze • Kunst en Esthetica - Vervreemdend theater - Andere soort manier van spelen - Realisatie • Kunstenaar en Opdrachtgever - theater - nationalisme: eigen volkscultuur laten weerklinken - Internationalisme: invloed uit andere culturen - Opleidingen • Kunst en Vermaak - film - activeren in theater - vuurwerk onder stoelen bij theater • Kunst, Wetenschap en Techniek - Projecties bij toneel - Lopende banden • Kunst Intercultureel Komt er niet echt in voor

Maria Vitters

Hoorcollege Kunst Algemeen les 8 Muziek 1 01-04-2012 In de eerste helft van de 20ste eeuw is er veel geëxperimenteerd in de muziek. Mogelijkheden van apparaten en klanken onderzoeken. Kurt Schwitters – Ursonate - Solo, die hij zelf uitvoerde. Een aantal muzikale kenmerken die veranderen, zijn belangrijk: • maat • dynamiek • ritme • articulatie • tempo • klankkleur • melodie • vorm/opbouw • toonsoort • harmonie Klankkleur G. Antheil: Ballet Mechanique Gemaakt als ballet, heeft veel nieuwe klanken gemaakt. - gebruik van piano - klanken wringen - gebruikt instrumenten anders - heel ritmisch

Je kon met de elektriciteit gaan werken: met elektrisch opgewekte klanken en magneetvelden Ondes Martenot elektronisch fluitgeluid Theremin je hand door een magnetisch veld bewegen. Nieuwe manier van bewegen bij muziek.

Trautonium elektrisch orgel Nieuwe muziekinstrumenten door nieuwe mogelijkheden, elektriciteit. Ze gaan ook experimenteren met bestaande objecten. A. Scriabin. Klankkleur kan niet klank heeft geen kleur. synesthesie (als hij een klank hoorde, zag hij een kleur) Kandinsky zag een kleur en hoorde muziek. Scriabin wilde een totaalkunstwerk nastreven, streven naar een totaalervaring. Dus meer dan een Gesammtkunstwerk!! Ook geur en

tastzin horen er bij. In een partituur van Scriabin had hij ook een partij voor licht bewaard. Maar hoe werkt het op die partituur? Arnold Schönberg: systeem ontwikkeld voor hoe te spelen. Teksten op muziek gezet, manier van zingen en hoe de tekst geplaatst wordt is anders, niet op een melodie gezet, tekst lijkt wel gesproken. De manier waarop gesproken wordt is met de emotie mee expressionistische muziek. Het moet wel gesproken worden, maar dan gesproken op toonhoogte. Het is precies vastgelegd wat de zanger(es) moet doen. Het klinkt onsamenhangend.

Maria Vitters

Schönberg heeft ook een nieuwe toonsoort bedacht. Normaal begin je een stuk met een noot, en je eindigt ook met die noot (begin je met een c, dan eindig je met een c). Schönberg vond dat alle noten gelijk waren. twaalftoonsoort systeem. Normaal:

Bij Schönberg mag de ene noot niet vaker voorkomen dan een ander. A. Webern: een reeks die hij telkens laat horen op Schönberg geïnspireerd wel telkens andere toonhoogtes, waardoor het niet lijkt alsof het telkens dezelfde reeks is.

Fragmentarisch, over muziekinstrumenten verdelen. Dodekafonie Igor Strawinsky: De vuurvogel (nationalistisch) gemaakt voor de Ballets Russes. beroemd om de manier van omgaan met de muziek, vernieuwing. Pulcinella (neoklassiek) Jazz-invloed Ragtime

Maria Vitters

Invalshoeken: • Kunst en Religie, Levensbeschouwing - De breuk met het verleden blijkt ook in de muziek, daar waar men overgaat naar een nieuwe muziektheorie en de traditionele muziektheorie overboord gooit - Nieuwe opvattingen m.b.t. tonaliteit en klankkleur en de opwaardering van ritme. - Het gaat niet in de eerste plaats om de klinkende schoonheid, maar om de vernieuwing en de expressie • Kunst en Esthetica - Muziek was altijd al abstract. De vernieuwingen die leiden naar een nieuwe muziektaal maken de muziek nog abstracter voor de toehoorder - Structuur: vorm in muziek en systemen voor componisten - Het gaat niet in de eerste plaats om het ‘in het gehoor liggen’. Satie c.s. verzette zicht tegen deze opvatting. Volgens hem moet muziek echter wel ‘herkenbaar’ zijn - Expressionistische componisten willen uitdrukking van het individuele innerlijk en scheppen daartoe een nieuwe taal. De dissonant wordt als samenklank veelvoudig toegepast. Een ‘oplossing van de dissonante samenklank is niet altijd aanwezig • Kunstenaar en Opdrachtgever - Opdrachtgevers: gezelschappen, zoals Ballets Russes, theater, politici (propaganda) - Nationalisme: eigen volkscultuur laten weerklinken: muzikale kenmerken of ook onderwerpen uit de eigen geschiedenis kiezen. Internationalisme: invloed uit andere culturen (bijvoorbeeld oosters). Ook politieke betrokkenheid, bijvoorbeeld Kurt Weill (en Bertold Brecht): scherpe kritiek • Kunst en Vermaak Nog niet verteld • Kunst, Wetenschap en Techniek Nog niet verteld • Kunst Intercultureel - Jazz is ontstaan door een vermenging van Afrikaanse en Europese muziek door toedoen van slavernij in Amerika

Maria Vitters

Hoorcollege Kunst Algemeen les 9 Muziek 2 16-04-2012 Beweging: - ritme: grotere rol, meer slagwerk in orkest Toonhoogte: - melodie: grilliger, fragmentarischer melodiebouw, andere toonladders dan majeur-

mineur Ook atonaliteit en dodekafonie

- harmonie: dissonante samenklanken Uitvoering: - klankkleur: klankexperimenten Majeur: c d e f g a b c Mineur: a b c d e f g a Pentatonisch: cis dis fis gis ais Chromatisch: c cis d dis e f fis g gis a ais b c Strawinsky was veelzijdig: - de vuurvogel (nationalistisch) - pulcinella (klassiek) - jazz-invloeden Le Sacre du Printemps Het werd als een ongeluk verklaard. De dans en muziek was allebei erg nieuw. Strawinsky had contact met Diaghilev. De samenklank was dissonant. Darius Milhaud Theaterstuk waarbij de spelers papier-maché koppen op hadden. Het was een rondo, het thema komt telkens terug (Le boeuf sur le toit). Gorge Gerswin: eerste van mengvorm tussen klassiek en jazz Prikkelende teksten Drumstel bij het orkest ritme werd belangrijk. Jazz: - invloed uit Afrikaanse en Europese muziek nadat de slavernij was afgeschaft. De ‘slaven’ namen niets mee, want alles was ze afgepakt, dus de instrumenten die ze vonden kon je op slaan, dus slagwerk. Er was call and response er was geen bladmuziek of notenbalk Ontstaan in Amerika: - mengvorm Afrikaanse en Europese muziek - ? In achterbuurten, in cafeetjes, maffia New Orleans: eerste mensen die gingen proberen westerse muziek na te doen (trompet, trombone,

klarinet, tuba, trom, bekken, banjo) Veel collectieve improvisatie. Aan de hand van tevoren afgesproken liederen optochten (vooral ook bij

begrafenissen (eindelijk naar een beter leven!) Chicago: hier speelden de spelers omstebeurt.

Maria Vitters

Saxofoon, meer afgesproken, omdat ze het probeerden na te spelen. Boogie Woogie:een deuntje spelen en er wordt gezegd hoe je moet dansen. Swing: niet meer in cafeetjes, in grotere zalen, crisistijd, en in grotere zalen kun je met meer,

dus is het goedkoper per persoon De bigband kwam: meervoudige bezetting (1930) Bepop: scatten, jazz in een hoger tempo. Stijlen en stromingen: • Impressionistische muziek - eerste moderne stap in de muziek - meer verschillende toonladders - vrijer ritme - melodie verdeeld over meer stemmen - akkoordopvolgingen minder traditioneel ◘ Debussy – gamelan muziek Op wereldtentoonstellingen Javaanse muziek gehoord idee • Expressionistische muziek: - Schönberg - dodekafonie - atonaliteit - vernieuwing in toongebruik ◘ Satie – veel grote kunstenaars aantrekken voor een voorstelling Onsamenhangend verhaal • Futuristische muziek - verheerlijking machines - nieuwe instrumenten • Dada • Nationalisme - muziek van je eigen land onderzoeken - kinderliedjes van vroeger toepassen (Bartók) - ritme van volksdansen • Neoclassicisme - klassieke opbouw in muziekwerken met een modern klankidioom ◘ Prokovjev Kurt Weill/Bertolt Brecht De grote sterren waren de maffia Liedjes in hun toneelstukken, die liedjes passen er eigenlijk niet bij Maatschappij kritiek Al gauw werd sommige muziek verboden in Duitsland: joodse muziek, jazz-muziek, expressionistische muziek en nationalistische muziek die niet uit Duitsland kwam.

Maria Vitters

Warner Bros had als eerste een geluidsfilm gemaakt The Jazz-singer. Sonny Boy was de eerste miljoenenplaat.

Maria Vitters

Invalshoeken: • Kunst en Religie, Levensbeschouwing - De breuk met het verleden blijkt ook in de muziek, daar waar men overgaat naar een nieuwe muziektheorie en de traditionele muziektheorie overboord gooit - Nieuwe opvattingen m.b.t. tonaliteit en klankkleur en de opwaardering van ritme • Kunst en Esthetica - Nieuwe theorieën. Ritme krijgt een belangrijkere rol - Het gaat niet in de eerste plaats om het ‘in het gehoor liggen’. Satie c.s. verzette zich tegen deze opvatting, volgens hem moet de muziek wel ‘herkenbaar’ zijn - Expressionistische componisten willen uitdrukking van het individuele innerlijk en scheppen daartoe een nieuwe taal. De dissonant wordt als samenklank veelvuldig toegepast. Een ‘oplossing’ van de dissonante samenklank is niet altijd aanwezig • Kunstenaar en Opdrachtgever - Verzamelingen: de mogelijkheid om muziek vast te leggen d.m.v. opnamen, maakt dat het ook mogelijk is om muziek te verzamelen - Nationalisme: eigen volkscultuur laten weerklinken: muzikale kenmerken of ook onderwerpen uit de eigen geschiedenis kiezen. Internationalisme: invloed uit andere culturen (bijvoorbeeld oosters). Ook politieke betrokkenheid, bijvoorbeeld Kurt Weill (en Bertolt Brecht): scherpe kritiek • Kunst en Vermaak - Ongetwijfeld wordt er veel muziek ‘gebruikt’ ter vermaak. In theatershows is muziek onontbeerlijk. Er wordt gedans op jazzmuziek. Wals en polka e.d. nog steeds populair, later komen ook dansen uit Noord- en Zuid-Amerika onder de aandacht. Film gebruikt muziek ter verduidelijking en opluistering - Satie zet zich af tegen de ingewikkelde muziek van impressionistische en expressionistische componisten en vindt de gebruiksfunctie van muziek belangrijk. Hij probeert toegankelijker muziek te maken. • Kunst, Wetenschap en Techniek - Men onderzoekt volksmuziek (Bartók en Kodaly) om de eigenschappen hiervan vast te leggen. Er wordt hierbij gebruik gemaakt van opnameapparatuur. Begrip klankkleur verbreed: letterlijk als kleur bij klank en figuurlijk in een nieuw gebruik en nieuwe combinatiemogelijkheden van instrumenten. Onderzoek naar nieuwe toonmaterialen - Invloed ontwikkelingen als film en fonograaf. Ook experimenten met opnameapparatuur en ontwikkeling ‘muziekapparaten’ (zoals ondes, martenot en theremin) • Kunst Intercultureel - Onderzoek volksmuziek: eigenschappen van volksmuziek (muzikale kenmerken als melodiebouw e.d.) worden toegepast in nieuw te componeren muziek. Ook exotische invloeden (Debussy) of invloeden van (volks)muziek uit het eigen of een ander land (Milhaud, Strawinsky). Zoektocht naar het primitieve, ‘oer’gegeven van de muziek - Jazz is ontstaan door een vermengeing van Afrikaanse en Europese muziek door toedoen van slavernij in Amerika