gemeente Uden...het centrum ›6‹ kernwinkelgebied parkeerpleinen passages bevoorrading de...

nota openbare ruimtegemeente Uden

april

colofon

opdrachtgever gemeente Udenproject Nota openbare ruimtecontactpersoon A.M.P. Prinsensenior adviseur Paulien Leijnseprojectleider Paulien Leijnseauteurs Maud Roukens, Paul Verstraten en Stefan Muisdatum 11 april 2008

Cyber, adviseurs voor buitenruimte en organisatie

Kerkstraat 103 Willemskade 162411 AC Bodegraven 8011 AD Zwollepostbus 3 postbus 1326tel. 0172 - 631720 tel. 038 - 4220024fax 0172 - 477678 fax 038 - 4218138

[email protected] www.cyber-advisers.nl

voorwoordVoor u ligt de nota openbare ruimte Uden. Deze is tot stand gekomen aan de hand van een uitgebreide inventarisatie en analyse op het gebied van de opbouw, structuur, identi-teit, kwaliteit en ontwikkeling van de gehele gemeente Uden.

Deze nota is het resultaat van inspanningen van de projectgroep openbare ruimte. De projectgroep bestaat uit Auke Prinsen en Wim Althuizen (Stadsbeheer), Gerrit van Norel (Ruimtelijke Ontwikkeling) en Hilde Vandekeybus (Stadsinrichting) van de gemeente Uden, stedenbouwkundige Maud Roukens (RoukensVanGils), Paulien Leijnse, Paul Verstra-ten en Stefan Muis (stagiaire Larenstein) van Cyber. Daarnaast hebben nog afzonderlijke interviews plaats gevonden met verschillende specialisten uit de gemeente Uden te we-ten Frank Loermans (Stadsinrichting), Antoon Huijbers (Centrummanager,) Wim Verwoerd (Ondernemer) & Cor van de Wiel (Uden promotie) en Willem Peters (IVN).

Het resultaat bestaat uit een gedragen nota dat handvatten biedt voor de ontwerper en beheerder om de kwaliteit en identiteit van de buitenruimte te bewaren en te verbeteren. De openbare ruimte is namelijk het visitekaartje van de stad.

� Uden nota openbare ruimte 57133

inleiding ›1‹aanleiding en doelstelling Nota 1e impuls - thema’s Uden de programmabegroting 2007 - 2010de grote ingrepenleeswijzer huidige situatie ›2‹ Uden regionaalUden en de relatie met omliggende dorpenUden en gemeentegrenzenhistorische groei Udenhuidige beheersituatie

de toekomst ›3‹de ontwikkelingende visie

de totaalstructuur van Uden ›4‹stadkernenlandschap

infrastructuur ›5‹A 50de rondwegen Oost-Westde 1ste ruit: Noord-Zuid bestaandde 2de ruit: Noord-Zuid nieuwde entreeshet autonetwerk binnen Udende centrumringde historische routes

het centrum ›6‹kernwinkelgebiedparkeerpleinenpassagesbevoorradingde inrichting (verharding en straatmeubilair)

het overgangsgebied ›7‹de schil rondom het centrum

de stedelijk groen en water ›8‹groenzones binnen Udengroene zones langs lijnen en randenparken en functionele groengebieden

de woonwijken Uden ›9‹de eerste planmatige uitbreidingen 1950de woonwijken uit de periode 1960de woonwijken uit de periode 1970een wijk uit de periode 1980de wijken uit de periode 1990recente woningbouw uitbreidingen 2000villawijken uit verschillende perioden

de werkgebieden ›10‹werkgebieden binnen de 1e en de 2e ruit

de kernen Volkel en Odiliapeel ›11‹VolkelOdiliapeel

inhoudsopgave

777799

111112131�15

161617

18192021

22232�252627282930

32333�353637

3839

�0�1�2�3

��5�6�7�8�95051

5253

5�5557

5 Uden nota openbare ruimte 57133

het buitengebied ›12‹het ontginningslandschaphet Peelrand- en beekdallandschapde buurtschappenpubliekstrekkende voorzieningen in het buitengebiedfietsroutes in buitengebied

bijzondere onderdelen ›13‹reclame (aanplakborden en reclameborden)bushaltenevenemententerreinenkunstverkeersbordenstraatmeubilairterrassenspeelplekkenrolluikenuitstallingen winkelsinvaliden- en gehandicaptenvoorzieningen30-50 km zones beheerparagraaf ›14‹beheerniveau intensiefbeheerniveau basis +beheerniveau basisbeheerniveau extensief

samenvatting en vervolg ›15‹

585960616263

6�6�6�6�656565666666676767

6870717273

7�


inleiding ›1‹

aanleiding en doelstelling nota

Uden is een prachtige groene gemeente met 40.000 inwoners en bestaat uit de kern Uden, de dorpen Volkel en Odiliapeel en een indrukwekkend buitengebied met vele buurtschappen. Uden heeft afwisselende woonwijken, gedifferentieerd onderwijs, sport en recreatie, een groot winkelbestand en een werkgelegenheid die steeds toeneemt. Eigenlijk heeft Uden de afgelopen 50 jaar permanent in een groei fase verkeerd. Kwanti-tatief is alles ruimschoots aanwezig. De tijd is nu aangebroken om de kwaliteiten goed in beeld te brengen, om zodoende te kunnen anticiperen op transformaties, herinrichting en toekomstige uitbreidingen zowel qua ontwerp en inrichting als beheermatig. Juist omdat Uden verwacht de komende jaren zowel aan de slag te gaan met uitleg als met inbreiden en herstructureren is een eerste aanzet gemaakt in de vorm van deze Nota Openbare Ruimte. Deze nota dient als handvat voor zowel de ontwerper als de beheerder om tot een functi-onele, duurzaam beheerbare en kenmerkende buitenruimte te komen. In deze nota is dit vorm gegeven door een beschrijving van de kwaliteiten van de open-bare ruimte te maken, gerangschikt naar typologie . Bovendien worden in deze nota aanbevelingen gegeven voor verbeteringen, inpassingen en nieuwe kansen.

1e Impuls – thema’s Uden

Wat is de eerste indruk van een argeloze bezoeker over de kwaliteit van de openbare ruimte in Uden? Hier worden impulsen beschreven, vrij van enige kennis of achtergrond informatie.• Uden is goed verzorgd. De inrichting lijkt niet overdadig, eerder sober, maar overal is het schoon en ziet het groen er fris en goed onderhouden uit.• Uden kent contrasten. Zo groen het oogt in de buitenwijken, zo stenig zijn sommige delen van het centrum.• Bijzonder in Uden is de grote hoeveelheid vormbomen en hagen. Zeer bijzonder is het grote aantal boomsoorten en het vakmanschap. Dit bepaalt vooral in de kern van Uden het karakter.• Uden heeft een rafelig overgangsgebied tussen centrum en woonwijken. Hier is de oriëntatie slecht en de inrichting rommelig.• Uden heeft slechts 3 verkeerslichten bij een tweetal aansluitingen aan de noordelijke rondweg en bij de President Kennedylaan. Overal is de doorstroming van het verkeer goed. Binnen een paar minuten is men vanaf de Rijksweg op een parkeerplaats

in het centrum.• Uden heeft nauwelijks zichtbaar water in de woonomgeving. Door de diepe waterstand en de begroeide taluds is water veelal aan het oog onttrokken.• Uden heeft zeer ruime profielen met een eenvormige inrichting. Hierdoor is ook de oriëntatie niet eenvoudig.• Maar Uden heeft gelukkig zijn kerktorens. Deze zijn vanuit vele routes zichtbaar en vergroten de oriëntatie in de buitenruimte.

programmabegroting 2007 – 2010

Het college van Uden heeft haar inhoudelijke ambities en het bijbehorende uitvoerings-programma voor de raadsperiode tot 2010 vastgelegd in het coalitieprogramma. De ambities zijn onder te verdelen in de kernbegrippen ‘mensen’, ‘bouwen’ en ’Uden’. De ambities die de meeste raakvlakken hebben met deze Nota Openbare Ruimte zijn:• Mensen dienen zich aanwijsbaar veiliger te voelen • De vraag van de burger staat centraal• Effectieve inzet van de beschikbare middelen• Bouwen voor de doelgroepen, met name ouderen• Realiseren van 1500 nieuwe woningen• Verder ontwikkelen van locatie Ziekenhuis Uden – noord• Uitvoeren van plannen Centrum - west en Centrum – oost• Bouwen aan toegankelijkheid en (verkeers-)veiligheid• Optimale inrichting openbare ruimte en dienstbaar aan algemene doelstelling• Realisatie nieuwe industrieterreinen Goorkens en Hoogveld• Toename van 30.000 bezoekers per week in het kloppend winkelen woonhart• Toename van 1.000 arbeidsplaatsen• Uden verder ontwikkelen als sportstad• Innovatieve impuls aan cultuur


beelden verzorgd Uden, vormsnoei en hagen


de ‘grote ingrepen’

Waar moet de buitenruimte van Uden zich op voorbereiden? Wat zijn de te verwachte ingrepen die in combinatie met de ruimtelijke aspecten van invloed zijn op de kwaliteit van de omgeving. Alle gemeenten in Nederland werken aan gelijksoortige projecten. Specifiek voor Uden geldt:• Oplossen van de parkeerdruk in de wijken en op plekken die hier oorspronkelijk niet voor ontworpen zijn.• Verdichting en meervoudig ruimtegebruik binnen bestaand gebied om zodoende de aantasting van het landschap te verminderen.• Voorbereiden op toekomstige vergrijzing door het bouwen van woon-zorgcomplexen in hoge dichtheden dichtbij centrumfuncties en openbaar vervoer.• Toename van vrije tijd en recreatiewensen, een aantrekkelijke toeristische stad willen zijn.• De hernieuwde belangstelling voor historie, cultuurhistorie en monumenten in samenhang met nieuwe ontwikkelingen.• De realisatie van nieuwe infrastructuur, industrie- en woongebieden met de omvang en het karakter van de bestaande stedelijke en landelijke gebieden.• Schaalvergroting van de landbouw, wat vooral effect heeft op de maatvoering van de landbouwwegen ten behoeve van de grote landbouwvoertuigen. • Differentiatie in beheerkwaliteit.

leeswijzer

Deze nota is opgebouwd uit verschillende hoofdstukken waarin de gehele typologie van de gemeente Uden besproken zal worden. Voorafgaand aan de gedetailleerde beschrijving van de typologieën zal in hoofdstuk 2 een totaal beeld van de karakteristieken van Uden worden geschetst. Dit hoofdstuk bestaat uit de huidige situatie waarin de identiteit van Uden naar voren komt. Naast de beschrijving van de huidige situatie zal in hoofdstuk 3 een beschrijving worden gegeven van de totaalstructuur en visie van de gemeente Uden voor de toekomst.Na de totaalstructuur van de stad zal per hoofdstuk een kenmerkende gebiedstypologie worden beschreven. Naast een beschrijving van de kenmerken over de inrichting en de beheerkwaliteit zal iedere gebiedstypologie eindigen met aanbevelingen voor het gewenste beheerniveau, het inpassen van nieuwe functies en/of ingrepen in de openbare ruimte.

Bij het gewenste beheerniveau wordt onderscheid gemaakt in de niveaus:• Intensief: zeer verzorgd tot perfecte staat• Basis +: goed verzorgd tot zeer verzorgde staat • Basis: verzorgd tot goed verzorgde staat• Extensief: natuurlijke tot verzorgde staat

De opbouw van de nota is zo gerangschikt dat de gemeente Uden beschreven wordt vanuit de eerste kennismaking met de stad via de infrastructuur. De infrastructuur vormt de verbindende factor tussen alle typologieën en heeft een centrale rol in de opbouw en identiteit van de gemeente Uden. Vervolgens zal de gemeente Uden vanuit de kern Uden uitgepeld worden richting het buitengebied. Vanuit deze opbouw zal in hoofdstuk 6 en 7 de typologie van het centrum en het overgangsgebied aan de orde komen. Tussen het centrum en de omliggende woonwijken liggen de stedelijk groen- en waterstructuren. Deze vormen de schakel tussen het omliggende buitengebied en het centrum. Deze komt aan de orde in hoofdstuk 8.De beschrijvingen van de typologien van de woonwijken en werkgebieden zijn terug te vinden in de hoofdstukken 9 en 10. Tot de gemeente Uden behoren eveneens de kernen Volkel en Odiliapeel en verschillende buurtschappen. In de hoofdstukken 11 en 12 zal ingegaan worden op deze kenmerkende dorpskernen en het omliggende buitengebied. In hoofdstuk 13 is een beschrijving gegeven van de belangrijke bijzondere onderdelen in de buitenruimte. Hoofdstuk 14 wordt ingegaan op het beheer van de buitenruimte en tenslotte wordt in het laatste hoofdstuk een samenvatting (H15) gegeven van deze nota.


beelden van ‘ingrepen’, schaalvergroting, verdichting en parkeerdruk


Uden regionaal

huidige situatie ›2‹

Uden regionaal

Uden ligt in het Noordoosten van Noord-Brabant binnen de stedendriehoek Eindhoven, ‘s-Hertogenbosch en Nijme-gen. In de directe omgeving liggen de middelgrote plaat-sen Oss en Veghel. Met deze laatste gemeente heeft Uden een nauwe samenwerking om het toekomstige ruimtelijke programma goed op elkaar af te stemmen. Beide gemeen-ten willen geconcentreerde groei en het omringende land-schap respecteren. De twee steden liggen sinds de opening van de nieuwe Rijksweg A50 perfect verbonden met Eindhoven, Nijme-gen en ‘s-Hertogenbosch en ook met elkaar.De omgeving van Uden en Veghel bestaat uit agrarisch ge-bied waarin intensieve veehouderijen veelvuldig aanwezig zijn maar ook agrarisch land en boomkwekerijen bepalen het beeld. Daarnaast zijn bijzondere natuurlandschappen en heidevelden aanwezig.Rondom Uden en Veghel liggen van oudsher talloze kernen en buurtschappen die via buitenwegen met de voorzieningen van de twee steden verbonden waren. Voorbeelden zijn Nistelrode, Zeeland, Gemert en Vorsten-bosch. Dit verklaart het grote aantal landschappelijke routes die stervormig in het centrum van Uden bij elkaar komen. Deze routes vervullen nu ook een recreatieve functie voor fietsers.


Uden met de omliggende dorpen en infrastructuur

Uden met de omliggende dorpen en infrastructuur

Vanuit Uden lopen twee provinciale routes oostwaarts, de N265 richting Zeeland en de N264 waaraan de Udense kernen Volkel en Odiliapeel liggen. Ondanks de realisatie van de A50 worden deze provinciale routes, die deels de rondwegen van Uden vormen nog steeds druk gebruikt. Mede door de vele werkgelegenheid aan de oostzijde van Uden. Deze provinciale routes zorgen ook voor een ruim-telijke opsplitsing van het omringende landschap. In de oksel van de twee wegen ligt het vliegveld Volkel met een landschappelijke afscherming, het open en rechtlijnige Peel landschap en een paar kleine buurtschappen zoals Oventje. Ten noorden van de N265 overheerst het fraaie natuurpark Maashorst met buurtschappen als Hengst-heuvel. Ten zuiden en westen van Uden is het landschap gevarieerd, met de intensieve veehouderij als agrarische invulling. Bij de ruilverkaveling in de zeventiger jaren zijn ruime singels aangeplant. Hier liggen zeer veel kleine buurtschappen zoals Kooldert, Duifhuis en Moleneind. Alle omringende gebieden en buurtschappen hebben een goede verbinding met auto en fiets naar Uden.

N265

N264


Uden en gemeentegrenzen

Het studiegebied van deze nota wordt begrensd door de gemeentegrenzen zoals op de kaart is aangegeven. Alle openbare ruimte van de gemeente Uden dus ook het buitengebied met de dorpen Volkel en Odiliapeel en buurtschappen worden beschouwd.

stadsplattegrond Uden

1� Uden nota openbare ruimte 57133

historische kaart Uden

historische groei Uden

Ten westen van de gemeente Uden ligt de Peelrandbreuk, die zorgt voor een kenmerkend hoogteverschil in het landschap. De gemeente Uden is ontstaan op de Peelhorst, het hoger gelegen deel, dat zich kenmerkt door de droge grond. Door deze hogere ligging zijn deze gronden beter geschikt voor de akkerbouw dan de grond in de lager gelegen “Grote Slenk” waar veel kwel omhoog komt. Op enige afstand van de breuk concentreerden zich verschil-lende kleine kernen aangezien hier de omstandigheden voor de landbouw het gunstigs waren. Uden is rond 1200 ontstaan door verklontering van een aantal kernen. De verbinding tussen die kernen werd gevormd door de Marktstraat en de wegen die hier op uit kwamen. Dat langs deze wegen de oorsprong lag is nog aan enkele verspreid liggende historische panden af te lezen. Echter een geconserveerd historisch hart is niet aanwezig. Religieuze gebouwen zoals Brigittinessenkloos-ter lagen op de uitvalsroutes vanuit het religieuze hart rondom de Sint Petruskerk. Het centrum is verder ontwik-keld rondom het Pius plein en de Markt.In de ontwikkeling van Uden spelen de ontginningen van de Peel in het begin van de 20e eeuw een belangrijke rol. Hier ontstonden grote landbouwbedrijven en vele landarbeiderswoningen die nog steeds in zowel Volkel als Odiliapeel veel te vinden zijn. De grote groei van Uden heeft plaatsgevonden vanaf 1950, mede doordat Uden werd aangewezen als kernge-meente en doordat vliegbasis Volkel en later Philips en Dico hier werden gevestigd. Deze groei heeft vooral plaats gevonden in oostelijke richting vanwege de aanwezige breuklijn.De gebieden tussen de uitvalsroutes werden de afgelopen decennia planmatig volgebouwd met woningbouw en de bijbehorende voorzieningen. In het buitengebied ontwik-kelden zich langs deze uitvalsroutes de industriegebieden. De explosieve groei en gedaanteverwisseling is ook dui-delijk zichtbaar in het centrum en zijn directe omgeving. Het gevolg van deze groei is dat de breuklijnen inmiddels doorlopen tot in de huidige stad.


huidige beheerssituatie

In juli 2006 is door adviesbureau Cyber de beheersituatie van de gemeente Uden bepaald door middel van een objectief onderzoek naar de beeldkwaliteit van de bui-tenruimte. Uit dit rapport kwam naar voren dat de visuele onderhoudskwaliteit van de gemeente Uden goed te noe-men is. Het huidige gemiddelde beheerniveau voor Uden ligt gemiddeld op Basis / Basis +.Onderdelen van de meting waarop de gemeente Uden vooral goed scoorden bleken de onderdelen “schoon”en “netjes”. Met betrekking tot deze score is echter opvallend dat de beeldkwaliteit in de gehele stad vrijwel op hetzelfde niveau ligt. Accenten in onderhoud zijn dan ook binnen de gemeente Uden nauwelijks aanwezig. Ondanks deze goede score was de score voor de beleving van de openbare ruimte duidelijk lager . De oorzaak van de lagere beoordeling was met name toe te wijzen aan een eenvoudige inrichting, weinig variatie, de (ver)oudere bouwstijl en het ontbreken van accenten of onderschei-dende elementen.

beelden huidige beheersituatie


de toekomst ›3‹

de ontwikkelingen

Zowel op gebied van woningbouw, infrastructuur, werk-gelegenheid als voorzieningen heeft Uden veel plannen vastgelegd in de ‘Structuurvisie Plus’. Allereerst zijn diverse projecten in ontwikkeling ten zuiden van de Lippstadt singel of Rondweg Volkel (N264). Zo ontstaan nieuwe bedrijven nabij de afslag A50 en zal er nieuwe woningbouw ten oosten en westen van de wijk Hoenderbos/Velmolen komen. Tevens komt er een wo-ningbouwlocatie aan de westzijde van Volkel. Ten tweede is er een nieuwe noord-zuid verbinding ter hoogte van de Zeelandse dijk gepland, die in het noorden aansluit op de Rondweg. Langs deze ontsluiting komen bedrijventerreinen in combinatie met woningbouwloca-ties. Deze nieuwe weg zal in het zuiden aansluiten op de randweg ten oosten van Volkel, zodat de bestaande weg door Volkel, de Leeuwstraat ontlast wordt.Ten derde is ten noorden van de Rondweg nabij de afslag A50 een omvangrijke ziekenhuislocatie Bernhove in voor-bereiding, dat zorgvuldig ingepast zal moeten worden in het daar aanwezige landschap.Ten vierde ligt binnen de kern Uden een grote ontwikke-lingslocatie op het voormalige Dicoterrein. Ten slotte ligt ten oosten van de Industrielaan het land-schap van de Hoevense Ramen. Hier zal de ontwikkeling van Uden Oost gerealiseerd worden. Verschillende functies als wonen, werken en recreatie zullen worden gecombineerd. Samenvattend betekent dit dat de uitbreidingen van Uden vooral in zuidelijke en oostelijke richting plaatsvinden. Bij realisatie van het programma aan de zuidzijde zal een bandvormige ontwikkeling ontstaan dat zal leiden tot een vermindering van de relatie met het landschap. De losse kernen die daar nu aanwezig zijn; Uden zuid en Volkel zul-len niet meer afzonderlijk zichtbaar zijn.

ontwikkeling Uden volgens Structuurvisie Plus


de visie

De gemeente Uden heeft zich de afgelopen jaren sterk ontwikkeld. Daarbij is het gebied binnen de 1ste ruit geheel benut. Om in de toekomst toch verder te kunnen groeien is naast verdere concentratie binnen de ruit, be-gonnen met de ontwikkeling daar buiten. De druk op het kenmerkende en waardevolle landschap rondom de stad is echter hoog. Om deze zo beperkt mogelijk te houden breidt Uden zich vooral uit in oostelijke richting. Toch zijn aan de zuidzijde van de zuidelijke rondweg even-eens uitbreidingen gepland. Door deze uitbreidingen zal een stedelijke band ontstaan waardoor de ruime doorzich-ten op het omringende landschap zullen worden vervan-gen door enkele vensters die op het landschap uitkijken.

schets toekomstige uitbreidingen


schets mogelijke toekomstige ruimtelijke structuur Oostelijke rondweg/ Ruit


sfeerimpressie stad Uden

totaalstructuur Uden ›4‹

de stad

De opbouw van de stad Uden bestaat uit een zogenaamde ruitstructuur, die gevormd wordt door verschillende hoofdinfrastructuren in de stad. De huidige stad bevindt zich binnen de 1e Ruit van Rondwegen. De stad inclusief de uitgebreide industriegebieden beslaat een groot ge-bied binnen de toekomstige nieuwe Ruit als de oostelijke Rondweg is aangelegd. Het zwaartepunt van de stad ligt aan de westzijde, bij de oorsprong van de groei rondom de Sint Petruskerk. Hier ligt ook de nadruk op de voorzienin-gen en bijzondere functies zoals winkels, zwembad, bios-coop, theater, gemeentehuis, compact wonen, busstation, middelbare scholen, politie en zorgfuncties. Kenmerkend voor de stad is dat alle locaties met de auto goed bereik-baar zijn door een verkeersring om het stadscentrum en ruime parkeermogelijkheden door een aantal parkeerter-reinen langs de ring. Rondom de uitvalswegen van het centrum liggen vervol-gens als lobben de woongebieden uit de verschillende tijdsperioden. Deze verschillende lobben worden vervol-gens weer van elkaar gescheiden door groenstructuren. De woongebieden hebben vrijwel allen een eigen aan-sluiting op de infrastructuur van Uden zodat alle wijken gevrijwaard zijn van doorgaand verkeer. Wat betreft de groenstructuren vormen deze een directe verbinding met het omliggende buitengebied en lopen zelfs door tot in het centrum van Uden. Naast de land-schappelijke structuren die de stad indringen ligt er in het zuidoosten een 40 ha groot sport en leisurepark rondom de Boekelse dijk. Binnen de 1e Ruit ligt een relatief klein deel van de industrie van Uden en concentreert zich rondom de Ener-gielaan. Het grote gebied tussen de Industrielaan en de toekomstige oostelijke Rondweg wordt ingevuld door bestaande en toekomstige bedrijventerrein, landschappe-lijke routes en bebouwing, buurtschappen en grootschalige recreatievoorzieningen zoals de skibaan en natuurgebied ‘De Kleuter’.


beelden Volkel en Odiliapeel

de kernen

Ten zuiden van de Rondweg liggen de kernen Volkel (directe relatie met de industrie) en Odiliapeel (directe relatie met het vliegveld). De omvang van deze kernen zijn verschillend; Odiliapeel 2000 en Volkel 4000 inwoners. Het voorzieningenniveau in deze kernen bestaat in ieder geval uit een school en een supermarkt. Ook hebben zij een kerk, buurthuis, enige sportfaciliteiten, een dorpsplein en van oudsher een eigen identiteit ten opzichte van Uden. De kernen hebben vrijwel uitsluitend grondgebonden woningen en het landschap is overal voelbaar. De kernen liggen los van de omgeving doordat landschappelijke ruimte is opengehouden tussen de provinciale weg en de kern. Bij Volkel is dit bijvoorbeeld gedaan door middel van de sportvelden. Deze afstand geeft een luchtig beeld en maakt het silhouet van de kernen beleefbaar. Vanuit de drie kernen is het mogelijk om rechtstreeks het landschap in te wandelen en fietsen. Bij Odiliapeel is een bosgebied onderdeel van het omringende landschap.


beelden omringende landschappen

het landschap

Binnen de twee ruiten kan niet meer gesproken worden van een natuurlijk landschap gezien de toekomstige func-ties die hier gepland zijn. Het overige landschap binnen de gemeentegrenzen is te verdelen in drie cultuurlandschaps-typen met karakteristieke beelden en inrichting. De ligging en het voorkomen van deze karakteristieke landschappen zijn ontstaan door de invloed van de breuklijn. Oostelijk rond Odiliapeel is het stoere en grootschalige ontginningslandschap (ramen) met statige rechte bo-menlanen die de agrarische velden omzomen te vinden. Zuidelijk en westelijk ligt het gevarieerde essen en beekdal landschap (essen, donken en beemden). Gebogen lijnen, haagachtige landschapselementen en geconcentreerde buurtschappen geven het landschap hier een idyllische sfeer. Ten noorden van Uden liggen de oude heidevel-den en uitgestrekte bosgebieden met vochtige delen die begroeid zijn met berken (velden en broeken). Daarnaast worden deze uitgestrekte bosgebieden pleksgewijs afge-wisseld door open stuifzandgebieden. De omvangrijke natuur, het rijke dierenleven en feit dat doorgaand verkeer hier niet aanwezig is, geven het gebied een zeer rustig karakter.


infrastructuur Uden

A50

A50

rondwegen

autonetwerk

centrum ring

industrielaan

rotonde

verkeerslichten


infrastructuur ›5‹

A50

Het entree van Uden wordt allereerst bepaald door het aanzicht vanaf de Rijksweg A50. Hier ontnemen de geluidschermen grotendeels het zicht op Uden maar de kerktorens werken als visitekaartje en landmark. De vormgeving en inpassing van de nieuwe A50 zijn van een hoge kwaliteit. De kunstwerken zijn rank en samengesteld uit transparante materialen. De geluidschermen zijn stoer van beton met een mooi profiel, deze lopen fraai mee met de geaccidenteerdheid van het terrein en de schermen zijn op afstand van de weg geplaatst in grastaluds zonder vangrails. Op enkele plaatsen is vanaf de weg zicht op het ecologische landschapspark A50. Natuur en techniek ko-men hier samen. Al met al een fraai staaltje van inrichting dat tot stand is gekomen.

kenmerken• Inrichting – 120 km, asfalt, 4 baans, gescheiden rijbanen, doorstroming, veiligheid, zichtbaarheid, oriëntatie bij afslagen. • Gebruiksintensiteit is hoog. • Snelle verbinding met Veghel, Eindhoven enerzijds en Oss, Den Bosch anderzijds. • Hoge beheerkwaliteit met een representatief karakter en hoge veiligheidseisen. • Onderhoud van A50 inclusief open afritten ligt primair bij Rijkswaterstaat.

aanbevelingen• In stand houden van het hoge beheer.• Behoud het rustige en enigszins landelijk beeld langs de A50.• Verloedering direct aanpakken (bijv graffiti).• Verdere verdichting voorkomen, zoals hekwerken, reclameborden etc.• Uitstraling van de beide zijden van de betonnen geluidswallen verbeteren door bijvoorbeeld beplanting.

gewenst beheerniveau: basis + / basis


de rondwegen Oost - West

Uden heeft twee afslagen vanaf de A50 waar vandaan men men op de rondwegen kan komen. De omgeving van de rondwegen kennen in de huidige situatie een plezierige af-wisseling van open delen en bebouwing. Op vele plaatsen is er een doorzicht op het landschap. De bebouwing is dan ook op afstand van de weg gelegen met daartussen een open landschap. Verdichting vindt plaats bij de aansluitin-gen. Deze situatie wordt door gemeente Uden als ruimte-lijk uitgangspunt gehanteerd bij nieuwe invullingen.Ook de bebouwde kom van Volkel en Odiliapeel liggen op afstand van de weg. Het in stand houden van dit principe is een goed ruimtelijk uitgangspunt van de gemeente Uden waarmee op langere termijn de kwaliteit is gegaran-deerd. Ten slotte is de eerste indruk bepalend voor de rest. Toch lijkt het erop dat afgeweken wordt van dit concept. De geplande ontwikkelingsgebieden aan de zuidzijde lijken afbreuk te doen aan dit wensbeeld. In de huidige situatie is het ruime beeld reeds verminderd door aanleg van geluidswallen.Een eenduidige visie is gewenst om te voorkomen dat de zuidelijke rondweg veranderd in een band van zeer veel soorten inrichting langs de rand.

Ook opvallend is de behoefte aan veel vormgeving en ac-centen op dit deel van de zuidelijke rondweg. Verlichting, inrichting van rotondes en ander straatmeubilair kunnen het landschappelijke beeld verstoren. De keuze is eigenlijk reeds gemaakt: de zuidelijke Rond-weg is geen landschappelijke route meer maar een stedelijke. Deze provinciale weg (N264) doorkruist de Peel richting Gennep aan de Maas. Voor deze weg is een groen-structuurplan ontworpen, die recht doet aan het doorsnij-den van de verschillende landschapstypen. Voor het tracé Uden kan ingezet worden op een stedelijke uitstraling.

kenmerken• Inrichting- 80 km, asfalt, 2 rijstroken, geen fietspaden, doorstroming, zicht op stadslandschap, oriëntatie, afwisseling functies, reguleren met rotondes, geen in- en uitritten. • Gebruikintensiteit: Hoog, ontsluiting naar bedrijventerrein. • Beheerkwaliteit: Hoog, heeft representatief karakter en hoge veiligheidseisen. Overzichtshoeken en markering zijn goed waarneem- baar.

aanbevelingen• Kiezen voor stedelijke allure ter plaatse van Uden.• Open ruimten tussen weg en (toekomstige). bebouwing beschermen.• Minimaal 100 m open landschap tussen weg en nieuwbouw .• Doorzicht op afwisselende landschap in stand houden.• Spraakmakende entree van Uden.• Uitvoeren van groenstructuurplan N264.• Samenhangende visie op ruimtelijk-, functioneel- en stedelijklandschap.• Qua beheer blijven aansluiten op het representatief karakter van de weg.


de rondweg Oost - West


de 1e ruit: Noord-Zuid bestaand

De verbinding van de huidige Rondwegen is de Industriel-aan, die met name in het zuidelijk deel diverse bedrijven-terreinen ontsluit. De Industrielaan heeft een prettig en ruim profiel mede veroorzaakt door de aanwezigheid van de hoogspanningsmasten en kent twee verschillende karakteristieken.In het zuidelijk deel is er namelijk een overmaat aan impul-sen, inrichting en reclame-uitingen tot en met geschoren hagen onder de hoogspanningsmasten. Juist daar waar de kakofonie aan gevelmaterialen, vlaggen, parkeerplaatsen en uitingen van bedrijfsreclame zo groot is als hier, maakt een onrustige inrichting de chaos compleet. Een eenvor-mige inrichting van zowel middenberm als zijbermen zou het gebied een beter aanzien geven en tot eenheid maken. Bijvoorbeeld een inrichting met hagen zodat de parkeerplaatsen enigszins aan het oog onttrokken worden. Het afwijkende noordelijke deel van de Industrielaan heeft een ruime inrichting met een middenberm begroeid met gras. Hier liggen woonwijken ten westen van de Industriel-aan en de inrichting van de middenberm is hier beter passend bij de sfeer binnen deze ruit.Rondom het zuidelijke deel van de Energielaan is vooral de grootschalige detailhandel aanwezig.

kenmerken• Inrichting – 50 km, 2 rijstroken met fietsstroken, gescheiden rijbanen, asfalt, geen fietspaden, doorstroming, vrachtverkeer, in- en uitritten, zichtbaarheid bedrijven, overvloed aan informatie en 2 karakteristieken.• Gebruikintensiteit: Hoog, door de bereikbaarheid van de naast gelegen industrie. • Beheerkwaliteit is relatief hoog echter lager dan de rondwegen.

aanbevelingen• Herinrichting van de middenberm, rotondes en zijbermen van de Industrielaan voor eenheid in het gebied.• Uden-oost baseren op huidige landschappelijke onder- legger, spoorbaan als scheiding tussen noord en zuid. • Beperken vlagvertoon en reclame uitingen langs de Industrielaan.• Behoud van de huidige beheerkwaliteit.


De

1ste

ruit


de 2e ruit: Noord-Zuid nieuw

Een nieuwe Noord-Zuid Rondweg is in voorbereiding; de Zeelandse dijk wordt verbonden met de noordelijke Rondweg. Langs het midden van de Zeelandse dijk wordt in 2007/2008 een circa 30 m brede ecologische zone aan-gelegd als overgang tussen weg en de grote bedrijfscom-plexen van het nieuwe bedrijventerrein Hoogveld. Hier-mee wordt weer voldaan aan het beeld van Uden vanaf de Rondweg, namelijk op gepaste afstand met een ruime groenstrook. Ten zuiden van Hoogveld is een bedrijventerrein gepland. Langs het eventuele toe-komstige tracé 2e ruit is de ontwikkeling Uden Oost in on-derzoek. Het continueren van de brede ecologische routes langs een 2e ruit geeft een prachtig contrast en maakt dat de routes ook voor fietsers aantrekkelijk blijven, ondanks de omvang van de eventuele bedrijventerreinen.

kenmerken• Verwachte inrichting – 80 km, asfalt, 2 x 1 rijstroken, geen fietspaden, doorstroming, vrachtverkeer, afslagen in plaats van uitritten.• Gebruikintensiteit: Hoog, door de bereikbaarheid van de naast gelegen industrie en woonwijken.• Beheerkwaliteit: Lijkt gelijk te zijn aan de wegen van de 1ste ruit.

aanbevelingen:• Nieuwe 2e Rondweg voorzien van minimaal 30 m ecologische bermen.• Aansluiten qua beheer op de 2de ruit.



de entrees

De entrees van de stad vanaf de Rondwegen worden ook wel de ‘inprikkers’ genoemd. Aan de noordzijde ligt een en-tree naar het centrum en een entree naar via de Industrie-laan naar de bedrijventerreinen. Aan de zuidzijde zijn in de huidige situatie 4 aansluitingen. De vormgeving van de entrees aan de zuidelijke Rondweg zijn eenduidig met een hogere kwaliteit dan de noordzijde. De rotondes hebben hier een herkenbare, ruime, rustige en eenvormige inrich-ting. Dit geldt ook voor de rotonde verder oostwaarst, die Volkel aansluit op deze provinciale weg. De stalen boom-constructies zijn eigenlijk overbodig. Het maakt het beeld bij de entrees te druk en bovendien zijn ze misplaatst in het landschap van Volkel. Onderscheid moet ook gemaakt worden in de inrichting van de inprikkers naar de stad of naar de kernen Volkel en Odiliapeel en vanaf de noord zuid Rondwegen naar de stad. Bovendien zullen bij een 2e Ruit de inprikkers vanaf deze Rondwegen steeds belangrijker worden.Bij de wijk Uden zuid ligt een dubbelzijdige aansluiting op de Rondweg. De bebouwing op de vier hoekpunten heeft een gezicht naar de rotonde. Deze rotonde heeft een ongelijkvloerse kruising voor fietsers.

Aan de noordelijke Rondweg is de entree van de stad nog in onderzoek, deze heeft in de huidige situatie geen representatieve uitstraling. Richting het centrum is het ge-wenst dat het beeld en de functies van de bebouwing hier verbeteren. De huidige uitstraling heeft gelijkenis met een bedrijventerrein. Zeker als hier ook een dubbele aanslui-ting komt op het noordelijk gelegen ziekenhuisterrein, is een kwaliteitsslag gewenst.

kenmerken• Inrichting – 50 km, asfalt uitnodigend, voorkanten, 2 x 1 rijstrook, uniformiteit profiel, afwisseling functies, geen in en uitritten. • Gebruikintensiteit is wederom hoog.• De huidige beheerkwaliteit is sterk wisselend hetgeen opgaat met de kwaliteit van de inrichting.

aanbevelingen:• Onderscheid maken in de entrees naar drie niveaus; naar de stad, naar functie buiten de rondwegen en naar de landschappelijke kernen.• Kwaliteit van inrichting en materialen en rust en eenvormigheid van rotondes als uitgangspunt nemen.• Aan de noordzijde een tweezijdig entree realiseren met de stedenbouwkundige kwaliteiten van de aansluiting van Uden zuid, inclusief ongelijkvloerse fietsroute.• Schreeuwerige reclame uitingen bij entrees voorkomen.• Stalen boomconstructies heroverwegen.• Beheerkwaliteit moet gelijk zijn aan de rondwegen: hoog en representatief.



het autonetwerk binnen Uden

Het autonetwerk binnen de kern Uden is zeer duidelijk, het is een stervormig systeem waar alle woongebieden, voorzieningenlocaties en parken aan opgehangen zijn. Het profiel is uniform en herkenbaar met de rode fietsstro-ken. De doorstroming is goed en het netwerk sluit aan op de Rondwegen. Het netwerk bestaat uit de wegen Land van Ravensteinstraat, Klarinetstraat, Pres. Kennedylaan, Bronkhorstsingel, Violierstraat, Mellesingel, Volkelseweg, Velmolenweg en Wilhelminastraat. De busroutes volgen meestal deze routes.De aantakkingen van de wijken en buurten aan deze verkeersstructuur is voorzien van een inritconstructie. Daardoor is de voorrangssituatie duidelijk en zijn weinig verkeersborden noodzakelijk. Dit geeft een rustig beeld en het onderscheid tussen 50 km voor de doorlopende struc-tuur ten opzichte van 30 km gebied in de woonbuurten.

kenmerken• Gebruiksintensiteit – deze wegen vormen de schakel tussen de rondwegen en de centrumring. Overdag zijn deze wegen relatief rustiger dan tijdens de woon-werk spits. Uden is een autostad en daardoor is het er nooit stil.• De visuele beheerkwaliteit van het autonetwerk binnen Uden is relatief hoog.• Bomen spelen op een aantal van deze routes een belangrijke rol.

aanbevelingen• Stedenbouwkundige afwisseling behouden.• Kwaliteit en veiligheid goed op orde houden vanwege de belangrijke fietsroutes naar voorzieningen en scholen.• Behoud van de bomen door behoud of zelfs versmal- ling van de huidige wegprofielen.• Streven naar 2 of 3 rijige boomstructuur.• De beheerkwaliteit heeft de mogelijkheid op specifieke aspecten licht verlaagd te worden.



de centrumring

Vanaf de huidige vier inprikkers naar het centrum komt men op de centrumring, die een verdeelpunt is naar de wijken en tevens de ontsluiting vormt voor de vele parkeervelden rondom het centrum. In deze centrum-ring wordt gestreefd naar een uniform profiel maar in de huidige situatie is dit niet overal consequent toe te passen. Als de centrumring te veel ruimte nodig heeft zal te weinig ruimte over blijven tussen verkeer en bebouwing voor trottoirs en boomstructuren. De bewegwijzering van de centrumring is duidelijk. De stedenbouwkundige situatie is echter zeer gevarieerd. Zo ligt compacte bebouwing langs de Ring maar evengoed ook achtertuinen van wo-ningen, grondgebonden woningen alsook galerijflats. De verkeersstructuur is helder maar deze wordt niet onder-steund door de stedenbouwkundige invullingen van de randen.

kenmerken• Inrichting – doorgaand verkeer, verdeelring, 50-30 km, 2 x 1 rijstrook, asfalt met rode fietsstroken, voorkanten, stevige boomstructuur, in – en uitritten, representatief voor de benadering van het centrum van de stad.• Gebruiksintensiteit is relatief hoog door de duidelijk bewegwijzering.• Beheerkwaliteit is goed.

aanbevelingen• Bebouwing straatgericht, afstand ten opzichte van de weg aanhouden voor ruim trottoir en bomen.• Kwaliteitsverbetering van de inprikken naar parkeerterreinen door inrichting en stedenbouwkundige situatie.• Qua beheer is dit de grens tussen de beheerkwaliteit van het centrum en het overgangsgebied. Qua beheerniveau moet de ring aansluiten op het centrum.• Consequent toepassen van kenmerkende drie-rijige bomensingels. gewenst beheerniveau: basis + / basis


historische route Uden

historische routes

centrum

1ste ruit

entree

discontinuiteitin de route


de historische routes

De geschiedenis van Uden ligt bij de omgeving van de markt en kerkplein. Van hieruit lopen talrijke historische routes naar het buitengebied. Oorspronkelijk werden deze routes geflankeerd door gemengde bebouwing van woningen, voorzieningen en cafés. Restanten daarvan zijn nog her en der zichtbaar. De functie als route de stad in en uit is in de loop der tijd overgenomen door routes die hiervoor een meer geschikt profiel hebben. De historische routes zijn inmiddels aantrekkelijke fietsroutes, zeker in combinatie met de restanten van historische gebouwen die de geschiedenis afleesbaar maken. De historische routes zijn ook zeer kwetsbaar. Het zijn niet meer de voor-kanten van de stad en hier worden soms parkeerplaatsen en achteruitgangen geprojecteerd. De profielen zijn in het verleden ooit verbreed en bomen als gevolg hiervan gesneuveld. Verloedering van deze routes kan het gevolg zijn. Gelukkig hebben deze wegen meestal wel het gebak-ken klinkermateriaal behouden waardoor de historische sfeer wordt versterkt.Op enkele plaatsen lopen de historische routes dood bij de Rondweg of bebouwing. Dit is jammer maar als de route per fiets te vervolgen is is het voor recreatief gebruik minder problematisch, mits het een logisch vervolg is en niet via allerlei omwegen. Doordat de verkeerscirculatie inmiddels goed op orde is binnen Uden, is het mogelijk een aantal routes aan te pakken en in ere te herstellen. Voorbeelden zijn: de Kapelstraat, de Hoevenseweg, de Volkelseweg en de Boekelsedijk.

kenmerken• Inrichting – bestemmingsverkeer en fiets, voorkanten, profiel met banden, wisselende rooilijnen en losse bebouwing, menging functies, vele in en uitritten, gebakken klinkermateriaal met donkergrijze banden, langs parkeren, (historische boomstructuur).• Gebruikintensiteit is niet hoog maar wel afhankelijk van de functie qua ontsluiting.• Beheerkwaliteit is hoog.

aanbevelingen:• Historische routes met cultuurhistorische bebouwing in beeld brengen.• Cultuurhistorische routes gebruiken als toeristische kwaliteit. • Gevelwanden herstellen en ontwikkelingsmogelijk- heden aangeven.• Routes met voorkanten ontwerpen.• Behoud van bestaande (cultuur)historische elementen.• Herstel door herprofileren en boombeplanting aanbrengen.• Historisch materiaal gebruiken.• Soberheid in profiel, doorlopende belijning.• Profielen aanpassen voor fietsers.• Beheer laten aansluiten op de gebruiksintensiteit en het seizoenseffect met name voor recreatief fiets gebruik. gewenst beheerniveau: basis + / basis


structuurkaart centrum Uden

pleinparkeren voor Markt- & Mondriaanplein

parkeren achter / bevoorrading

kernwinkelgebied / centrum

centrumring

randovergangsgebied

bijzondere locatie

historische routes

as centrum


het centrum ›6‹

het kernwinkelgebied

Het centrum van Uden is de afgelopen 50 jaar spectaculair gegroeid en de hoeveelheid vloeroppervlak voor winkels is groot. Een vergelijkbare gemeente als Tiel heeft slechts de helft aan vloeroppervlak. Bovendien zijn nog uitbrei-dingen van het kernwinkelgebied gepland aan de oost-flank (omgeving Violierstraat) en de westflank (omgeving Pastoor Spieringstraat) beiden met ondergronds parkeren. Met deze uitbreidingen erbij wordt het belangrijk voor het centrum van Uden dat het kernwinkelgebied niet te wijdlopig wordt, dat de eenheid behouden blijft en er geen dode stukken gaan ontstaan. Tevens is het voor de consument aantrekkelijk als er weliswaar een herkenbare eenheid binnen het centrum aanwezig is maar tegelijker-tijd voor de afwisseling een aantal plekken met bijzondere identiteit en bijzondere functies. Vanuit de bewinkeling wordt nu steeds uitgegaan van een ‘achtje’ lopen, maar met de nieuwe uitbreidingen beslaat dit niet het gehele kernwinkelgebied. Een belangrijk kenmerk van het cen-trum van Uden is het herkenbare profiel van de centrum-ring voor auto’s en de daaraan gelegen parkeerplaatsen met overal hetzelfde parkeertarief. Op dit moment zijn er geen pleinen of plekken waar branchesoorten zijn gecon-centreerd. Bijzondere publiekstrekkende functies liggen aan de Markt zoals het gemeentehuis en theater. De biblio-theek ligt aan het Mondriaanplein. Verder zijn er weinig culturele voorzieningen in het gebied, waardoor de aan-trekkelijkheid voor toeristen beperkt is tot funshoppen. De aantrekkingskracht van het centrum kan ook vergroten als meer aandacht wordt besteed aan historische en monu-mentale gebouwen. Over het algemeen zijn de verdiepin-gen boven de winkels veelal bewoond, dit betekent dat Uden in de avonduren geen desolate indruk maakt en dat er veel sociale controle in het gebied is. Het groen in Uden centrum wordt vooral bepaald door de (vorm) bomen. Het bevrijdingspark is de enige groene verblijfsplek in het cen-trum. De restaurants en de uitgaansgelegenheden liggen vrijwel allen in de lijn van de Kerkstraat , de Markt en de St. Jansstraat. Het kernwinkelgebied is tijdens de venster-

tijden exclusief domein voor de voetganger en fietser en afgesloten voor verkeer door middel van zakpalen. Tot slot zijn er enkele plekken aan de centrumring waar de beeld-kwaliteit van de openbare omgeving erg slecht is, zeker als entree van zo’n complete winkelvoorziening. In de vol-gende paragrafen wordt ingegaan op de parkeerpleinen, passages, bevoorrading en inrichting.

kenmerken• Inrichting - voorkanten, afwisseling gevelbeelden, gesloten gevellijnen, toegankelijkheid winkels, primaat wandelaar, geen obstakels, mangaan klinker, accent- verharding, roestvrijstalen straatmeubilair. • Gebruikintensiteit van het kernwinkelgebied is hoog met grote pieken in het weekend en tijdens evenementen (w.o. kermis, koopzondagen en carnaval). • Beheerkwaliteit van het centrum is over het geheel goed en speelt goed in op pieken daarin. Wel hebben enkele locaties een aantrekkende werking op vervuiling en verloedering zoals de passages en de bevoor- radingstraat.

aanbevelingen:• Kernwinkelgebied zo compact mogelijk houden.• Duidelijke en herkenbare eenheid binnen centrum realiseren door middel van de inrichting.• Op termijn streven naar meer herkenbare plekken door branches samen te voegen.• Meer culturele voorzieningen in het centrum brengen om toeristen langer in het centrum te houden.• Vormbomen koesteren.• Aandacht voor monumentale en historische panden.• Marktstraat verbeteren.• Bij wijzigingen in het centrum ook de mogelijkheden voor een stedelijke groenvoorziening onderzoeken• Behoud van de huidige beheerkwaliteit en aandacht voor de kwetsbare plekken.• Kwaliteit particuliere terreinen moet aansluiten dan wel niet conflicteren met gekozen beheerniveau.



de parkeerpleinen

De parkeerpleinen liggen vooral aan de binnenzijde van de centrumring, enkele aan de buitenzijde. De bewegwij-zering is goed. Er is een groot verschil in ruimtelijke kwali-teit van de verschillende pleinen. Goede voorbeelden van aantrekkelijke parkeerpleinen zijn de Markt en het Mond-riaanplein. In beide situaties betreft het de voorzijden van bebouwing, op termijn zouden het ook aantrekkelijke plei-nen kunnen worden voor verblijf als het parkeren op een andere wijze (zoals ondergronds) opgelost kan worden. De Markt heeft ook een recreatieve functie voor terrassen. Voor de overige parkeerpleinen geldt dat het publiek vanaf de achterzijde het winkelgebied benadert. Bij deze ‘achteraf’ parkeerpleinen is duidelijk ook minder aandacht besteed aan de inrichting en de stedenbouwkundige wanden. Dit zal voor een groot deel ontstaan zijn door de explosieve groei van het centrum maar het doet afbreuk aan een kwalitatief en enthousiast welkom in het centrum.

kenmerken• Inrichting – bij voorkeur voorkanten, maatvoering auto’s, uitnodigend, opsluiting parkeren, mangaan- kleurige klinker, haakse parkeervakken, vormbomen.• Gebruikintensiteit is gelijk aan het gebruik van het kernwinkelgebied.• Qua beheer ligt het niveau van de terreinen binnen de ring gelijk met de terreinen buiten de ring.

aanbevelingen• Aanpak van de ‘achteraf’ parkeerpleinen, door stedenbouwkundige verbeteringen of transformatie. • Oppervlak maaiveld parkeren rondom centrum niet verder uitbreiden, oplossingen voor meervoudig ruimtegebruik ontwerpen om zoveel mogelijk een compact centrum te realiseren.• Op termijn parkeren op de Markt en Mondriaanplein verminderen en verblijfsfunctie bevorderen.• Stedenbouwkundig aanpakken van de parkeerterreinen buiten de ring zodat de beleving wordt vergroot. Door een aantrekkelijkere inrichting ontstaat een positief beeld waardoor een lagere beheerkwaliteit nagestreefd kan worden.• Vaststellen welke parkeerpleinen onderdeel uitmaken van de centrumring. • Anders invullen van tijdelijke niet fraaie parkeerterreinen.• Om de route te verduidelijken zou van elektronische signalering gebruik gemaakt kunnen worden.• Parkeerterreinen qua beheer aan laten sluiten op het beheerniveau van de gebieden waarin deze liggen. • Aandacht voor (sociaal) veilige looproute op en vanaf parkeerterreinen.

gewenst beheerniveau: intensief/ basis +


de passages

Eén van de kenmerken van het centrum van Uden zijn de passages die de winkelgebieden met elkaar verbinden. Een aantal passages is ook onderdeel van het te belopen ‘achtje’. De verbindende functie van de (niet historische) passages is duidelijk en noodzakelijk maar de steden-bouwkundige situatie, winkelfronten, inrichting bestrating en ‘het plafond’ laten veel te wensen over. De bewinke-ling in de passages is slecht, de sfeer en verlichting niet uitnodigend en het bestratingmateriaal is gedateerd. Op deze plekken is een nieuwe straatsteen niet voldoende om de situatie te verbeteren. De passages zijn soms ook de verbindingen van de ‘achteraf’ parkeerpleinen naar de winkelstraten en doen daardoor mee aan het minder aan-trekkelijke entree vanaf deze parkeerpleinen. De passages zijn deels privaat terrein.

kenmerken• Inrichting – voorkanten, sociaal onveilig gevoel, niet uitnodigend, geen niveauverschillen of continuïteit tussen gebieden. • Gebruikintensiteit is hoog omdat het de verbinding vormt tussen de winkelpleinen en straten.• De beheerkwaliteit is over het algemeen goed echter het kan incidenteel afwijken. Dit is met name het geval wanneer passages en bevoorrading elkaar kruisen.

aanbevelingen• Passages aanpakken en plannen op maat ontwerpen.• Rigoureuze en structurele ingrepen plegen om het negatieve beeld van passages te verbeteren.• De verschillende passages een eigen herkenbare uitstraling of thema geven (zoals kunst-, cultuur of eetstraatje).• De plafonds van de passages verwijderen, deze geheel open maken of hoog glazen plafond op minimaal niveau drie.• Passages herbestraten zodat deze vanzelfsprekend onderdeel zijn van het totale kernwinkelgebied• Beheerkwaliteit gelijk houden aan de de beheer- niveaukeuze van het gehele centrum. Daarnaast waak- zaam zijn voor vervuiling en verkeerd gebruik. Handhaving is belangrijk.• Nastreven van een goede samenwerking tussen gemeente en particulieren in private passages.



de bevoorrading

De bevoorrading van de winkels vindt veelal via de achter-straten plaats, hetgeen efficiënt is en het minste confron-taties oplevert met het winkelend publiek. Hierdoor zijn nog geen vaste tijden noodzakelijk voor de bevoorrading. Daar waar bevoorrading met kleine bestelbusjes aan de voorzijde van de winkels plaatsvindt, gebeurt dit buiten de venstertijden. Vanuit de passages is zicht op de bevoorrading en ach-terstraten. Hoewel veel aandacht is besteed aan het verzorgen van deze achterstraten en het voorkomen van afvalophoping is dit een onaantrekkelijk beeld voor het winkelend publiek.

kenmerken• Inrichting – maatvoering vrachtauto’s, geen band, draaicirkels, betonklinkers, niet aantrekkelijk.• Gebruikintensiteit achterstraten is redelijk omdat er geen pieken zijn door venstertijden.• Beheerkwaliteit is goed. aanbevelingen • Stedenbouwkundige - & architectonische oplossingen ontwerpen om het zicht op bevoorradingsstraten te beperken.• Rekening houden bij de maatvoering van profielen met de maatvoering en draaicirkel van de bevoorradings- auto’s.• Achterstraten uit het zicht van winkelend publiek• Stimuleren en in stand houden van afvalvrije achterstraten.• Totdat de achterstraten niet zichtbaar zijn voor winkelend publiek deze even hoog beheren als de passages en winkelpleinen en straten.



De winkelpanden hebben allen hun eigen uitstraling, logo’s en reclame uitingen en die willen zo goed mogelijk tot hun recht komen. Het beeld is zeer divers. De bezoeker wil zo ruim en obstakelvrij kunnen winkelen en overzicht hebben tot waar het winkelgebied reikt. Een eenheid in het kernwinkelgebied kan alle verschillende beelden aaneenrijgen. In de huidige situatie zijn vele delen bestraat met mangaan kleurige klinkers, het en der met accenten van andere materialen. De herinrichting van de Markt met deze gebakken klinker en natuursteen accenten is hier een prachtig voorbeeld van. Op diverse plekken wijkt de bestrating van deze kleur af of zijn accentbestratingen aangelegd. Sommige delen van het kernwinkelgebied zijn bestraat met oude rode klinkers. Het gehele centrum is voorzien van gegroefde tegels voor blinden en slechtzien-den. Deels heeft het centrum een rustig beeld van hoge kwaliteit maar er zijn plekken die voor herinrichting in aanmerking komen zodat de eenheid versterkt wordt. Dit is bijvoorbeeld het geval in de Marktstraat. Deze kan een verbindende schakel vormen tussen Prior van Millstraat, de Markt en de St Jansstraat als as van het centrum komt deze straat tot zijn recht en tevens als fietsen voor be-perkte bevoorradingsroute gelden. De aanwezige parkeerplaatsen in dit profiel geven in de huidige situatie een rommelige aanblik.Het straatmeubilair in het centrum wijkt af van datgene wat in de woonwijken is gebruikt. Hiermee wordt de exclu-siviteit van het centrum aangegeven en ook de gebruiksin-tensiteit is hoger dan ieder ander deel van Uden. Er is geen consequente keuze voor uniforme materialen. Op het marktplein is het straatmeubilair van roestvast staal, dit geeft het gebied een luxe uitstraling. Roestvast staal is kostbaar, maar relatief onderhoudsarm.

kenmerken• Inrichting – huidige situatie met grote variatie in inrichtingsmaterialen waardoor een rommelig beeld ontstaat. • Gebruikintensiteit is hoog.• Beheerkwaliteit is hoog.

aanbevelingen• Een eenheid in het kernwinkelgebied kan alle verschil lende gevelbeelden aaneenrijgen. Een uniforme vloer voor het centrum straalt eenheid uit.• Een wandelgebied met auto te gast.• Belijning gerelateerd aan de rooilijnen geeft rust in het centrum.• Een materialen catalogus aanleggen voor het centrum.• Onderscheid maken tussen de algemene vloerbestra- ting, accentbestratingen en soorten straatmeubilair (banken, fietsklemmen, boomroosters).• Uitvoering- en herbestratingplan opstellen voor verouderde delen binnen het centrum.• Marktstraat ontwerpen als de verbindende as in het centrum.• Heroverweging slechtzienden route, zie ervaringen elders in centra.• Qua beheer het huidige kwaliteit behouden.• Toegankelijkheid voor rollators en invalidenen verbeteren.• Veel aandacht voor de fiets op een wijze zodat het winkelend publiek er niet door gehinderd wordt. Bijvoorbeeld goede stallingsmogelijkheden. • Handhaving oneigenlijk gebruik van het voetgangers- gebied.


de inrichting (verharding en straatmeubilair)


structuurkaart overgangsgebied Uden

kernwinkelgebied

overgangsgebied

verbindingen

rand

bijzondere locaties


het overgangsgebied ›7‹

de schil rondom het centrum

De overgang tussen het kernwinkelgebied en de rustige woonwijken wordt gevormd door een combinatie van functies en gebieden met een verschillend schaalniveau. Mede doordat historische routes vaak deze schil doorkrui-sen ontstaat een mêlee van visuele beelden. Ook de omge-ving van de Petruskerk, het busstation, politie, brandweer, zwembad en bioscoop zijn functies in deze schil. De Centrumring is in feite de overgang tussen kernwin-kelgebied en deze zone, de begrenzingen richting woon-gebieden lopen grillig. Op de kaart is de begrenzing zo secuur mogelijk aangegeven. Dit is van belang omdat binnen deze schil vele transformaties plaatsvinden en ook in de toekomst worden nieuwe ingrepen verwacht, als logisch gevolg van de strategische ligging nabij een goed functionerend centrum, en tegelijkertijd een goede bereik-baarheid. In dit overgangsgebied zijn in het verleden loca-ties vrij gekomen wegens verplaatsing van oude bedrijfs-functies en ambachtenlocaties naar de bedrijfsterreinen in het buitengebied. Ook worden in deze schil kleinschalige panden opgekocht, geamoveerd en worden locaties bebouwd met een intensieve en compacte bebouwing. De druk op dit overgangsgebied is groot en de behoefte aan bijzondere woonvormen of bijzondere publiekstrekkende functies biedt goede mogelijkheden voor meervoudig ruimtegebruik. Door de vele tijdsbeelden, hebben de diverse projecten een eigen inrichting van de openbare ruimte. Door gebrek aan integrale planvorming is een rafelig, contrastrijk en soms chaotisch gebied ontstaan. Dit is mede veroorzaakt door het afsluiten van enkele oorspronkelijk doorgaande wegen vanwege de verkeers-circulatie. Een aantal projecten zijn in aanbouw zoals de Bastide en Seniorencomplex St. Annastraat, en een aantal zullen nog volgen zoals de bebouwing van het Dicoterrein. Tegelijkertijd zullen ontwikkelende partijen op zoek blij-ven naar mogelijkheden in dit gebied.

Evenals in het centrum ontbreekt het in deze schil ook aan een herkenbaar park of groenverblijfsgebied die gewenst is met het oog op de verdichting van het gebied.

kenmerken• Inrichting – grootschalige eenheden, variatie aan gebouwtypologieën en collectieve terreinen.• Ieder project heeft eigen ‘presenteerblaadje’.• Parkeervermenging centrum parkeren, belangheb- bende en bewoners.• Gebruiksintensiteit is hoog door de vele functies in het gebied, dichte bewoning en het gratis parkeren.• Beheerkwaliteit is voldoende hoog voor dit gebied.

aanbevelingen• Accepteren dat er vele projecten zijn met een eigen tijdsbeeld en beeldkwaliteit.• Verrommeling tegengaan door eenheid na te streven.• Bebouwing straatgebonden.• Bijzondere publiekstrekkende functies/centra vragen om eigen gezicht.• variatie binnen kaders, 30 km, open bestrating, inrichting ondergeschikt aan doorsnijdende lijnen naar het centrum, boomstructuren en groenelementen.• Plan maken voor de lijnen en structuren in het openbaar gebied die samenhang kunnen brengen.• Ondergronds parkeren bij nieuwe initiatieven.• Catalogus van materialen tbv herinrichting aanleggen.• Boomstructuren herstellen.• Snippergroen opheffen.• Zoektocht naar openbaar groen of park met duidelijke identiteit.• Beheerkwaliteit voldoende hoog houden i.v.m. totale aanblik van het gebied. Echter hoeft dit niet zo hoog te zijn als het centrum.


�0 Uden nota openbare ruimte 57133

groenzones en water Uden

Sportpark Uden

BevrijdingsparkSportpark

Molenend

Begraafplaats

Sportpark

Vlasakker

Tennispark

functionele gebieden

langs lijnen

groen en wasterstructuren


stedelijk groen en water ›8‹

groenzones binnen Uden

De gemeente Uden is rijk aan ruime groenzones die vanuit het landschap tot diep in de kern doordringen. Het zijn vaak restanten van oorspronkelijke landschappelijke structuren en zijn tevens gekoppeld aan historische routes en gebieden. Doordat de wijken gebouwd zijn in de oksels van de historische routes, zijn de ruime groenstructuren tevens de scheiding tussen de verschillende buurten.Het geeft een ruime sfeer en op vele plaatsen lijkt het alsof men in een bos woont. De verbindingen binnen het ste-delijke gebied tussen de verschillende groenzones worden hoofdzakelijk gevormd door de boomstructuren langs het autonetwerk. De groene gebieden zijn vaak geacciden-teerd, wat een extra ruim beeld geeft omdat de zichtlijnen beëindigd worden. Het water ligt diep, vooral in de groengebieden die ten oosten van de breuk van Melle liggen. Het gegeven dat de groenzones ruim en eindeloos lijken heeft ook een kwetsbare kant. Het groen kan al gauw gebruikt worden als zoeklocatie voor functies waar binnen de woonbuurten zelf geen ruimte voor is. Op diverse locaties is dit gebeurd (bijvoorbeeld Bevrijdings-park), hetzij met bebouwing hetzij met sportfuncties (tennispark de Hoeven) die geen openbare uitstraling hebben. De bruikbaarheid en continuïteit van de groenstructuur kan daardoor ernstig verminderen.De groengebieden hebben geen namen met uitzondering van het Bevrijdingspark. Een naam kan bijdragen aan de herkenbaarheid en bescherming. De groengebieden hebben een landschappelijke inrichting en nodigen uit voor wandelen en gebruik voor picknick, sport en spel. Er zijn sporadisch doorgaande fietsroutes door de groenzones. Toch komt het wel vaak voor dat de groenge-bieden doorsneden worden met fietspaden. Hierdoor zijn de groenzones rustig voor wandelaars en spelende kinde-ren. De functionele fietsroutes lopen zo veel mogelijk door bewoond gebied hetgeen weer bijdraagt aan de sociale controle. Een aantal groengebieden liggen achter de privé-tuinen van woningen. Dit draagt niet bij aan de openbare

uitstraling en nodigt minder uit tot gebruik door de on-duidelijkheid van de scheiding tussen privé en openbaar gebied. Een doorlopende openbare oever draagt ook bij aan het openbare karakter. Vandaar dat de uitgifte van de oevers zoveel mogelijk beperkt moet worden.

kenmerken• Inrichting – Riante groene ruimten, landschappelijke sfeer met losse boomgroepen in gras, weinig differentiatie in beplantingssoorten, geaccidenteerd terrein, diepliggend water.• Gebruiksintensiteit van deze gebieden is hoog. De gebieden worden intensief gebruikt door fietsers en hondeneigenaren als wandel- of uitlaatgebied en als speel- of voetbalveld.• Beheerkwaliteit is relatief hoog.

aanbevelingen• Groenzones zoveel mogelijk doorlopend en verbinden met elkaar.• Duidelijke begrenzing van de groenzones d.m.v. water, wegen of hagen.• Herinrichting van de delen waar de doorlopende structuur verbroken is.• Zorgvuldige inpassing van bouwprojecten op het groengebied.• Parkeren in het groen voorkomen.• Naamgeving voor de parken invoeren.• Parkgebieden meer differentiëren en herkenbare identiteit geven.• Voorkanten naar park en water.• Sport- en spelfuncties zodanig inpassen dat openbaar heid gegarandeerd is.• Vanwege het type gebruik en dus belang van deze groenstructuren voor de leefbaarheid is het huidige beheerkwaliteit zeker verantwoord. Inspelen op de gebruiksintensiteit door het jaar, week en dag is zeer belangrijk in deze gebieden.



groene zones langs lijnen en randen

Rondom en dwars door Uden liggen langgerekte groengebieden die meestal een ecologische inrichting hebben of onderdeel van een ecologische verbindingsroute zijn. Een aantal van deze zones liggen langs de randen van de rondwegen en de A50. Het zijn geaccidenteerde uitloopgebieden vanuit de aanliggende wijken, vaak gebruikt voor een ommetje wandelen of de hond uitlaten. Vanaf de rondwegen geven deze randen een zachte omlijsting van de wijken. Er is geen doorlopend voet- of fietspad die alle randzones verbindt.Op enkele plaatsen binnen Uden liggen langs het autonetwerk groene zones met hoogopgaande bomen. Deze opstanden scheiden de wijken van de weg af en geven het verkeersnet het ruime aantrekkelijke profiel.Een bijzondere lijnvormige groenstructuur is de ecologische zone te plekke van het ‘Duitse lijntje’. Deze voormalige spoorverbinding loopt tot diep in de kern van Uden. De inrichting van dit element is per plek verschillend. Ter hoogte van het centrum sluit deze ecologische zone niet aan bij de daar gebruikte groenvoor-ziening. Voor toeristisch gebruik zou het interessant zijn om deze route te vervolmaken en aan te laten sluiten op het Centrum, met vertakkingen naar de historische routes de stad uit naar het buitengebied .

Aan de uiterste zuidrand van Uden ontstaat een nieuwe lijnvormige groene ruimte langs de watergang die de begrenzing vormt van een woonwijk.

kenmerken• Inrichting – lijnvormige smalle groenstructuren, landschappelijke en ecologische sfeer met water, geschikt voor een ‘ommetje’ of doorgaande verbinding, achterkanten naar groenzone.• Deze gebieden kennen een relatief lage gebruiksinten siteit maar hebben een hoge visuele waarde.• Beheerkwaliteit is voor “schoon” hoog. De beheerkwaliteit is verder over het algemeen extensiever hetgeen overeenkomt met de inrichting en relatief onderhoudsarme opzet van deze gebieden.

aanbevelingen• Onderzoek naar mogelijkheden om zone rond de Ruit als eenheid te beschouwen.• Bewegwijzering ‘Rondje Uden’.• ‘Duitse lijntje’ gebruiken als toeristische verbinding van buiten naar binnen.• Minimale breedtemaat voor deze zones vaststellen.• Overgang van privé naar openbaar d.m.v. hagen.• Geen bebouwing toestaan in de zones.• Behoud van een “schoon” karakter voor deze gebieden is belangrijk.• Blijf aandacht houden voor de “natuurlijke” inrichting en beheer met name in relatie tot ecologie en het behoud en aantrekken van bepaalde ecologische doelsoorten.



parken en functionele groengebieden

Binnen de kern en aan de rand van Uden liggen sportge-bieden en functionele groengebieden zoals de begraaf-plaats, dierenweide, skibaan en visvijver. Deze functies liggen soms verscholen in een landschappelijk gebied en soms gegroepeerd in een functioneel groengebied zoals het sportpark Uden rondom de Boekelsedijk. De gebieden zijn ruim, maar niet alle locaties zijn goed bereikbaar per auto waardoor de route er naartoe rustige woongebieden kan verstoren. Zeker als het een kwetsbaar landschappelijk rustgebied is, liggen deze functies niet optimaal. Dit geldt voor de sportvelden Moleneind en Vlasakker. In Uden Oost is een nieuw groen- en recreatiepark in stu-die, genaamd de Hoevense Ramen. Dit parkgebied heeft een optimale bereikbaarheid. Dit biedt mogelijkheden om functies te verplaatsen naar dit gebied. Hierdoor komt elders ruimte voor beperkt bouwen in combinatie met openbaar groen. Het sportpark Uden komt door de stadsuitbreidingen steeds meer in de stad te liggen in plaats van aan de rand. Dit wordt mede veroorzaakt door de langzame verkleuring van het aanliggende industrieterrein rondom de Energielaan.

Hier ontstaan functies als dienstverlening, fitness en ate-liers. Het sportpark ligt aan de historische Boekelsedijk met een prachtige boomstructuur. Het park heeft de potentie om een aantrekkelijk en functioneel stadspark te worden, zeker met de ontwikkelingslocaties rondom zoals het Dico-terrein en het gebied rondom het Retraitehuis.

kenmerken• Inrichting – divers meestal open, efficiënte inrichting van sportvelden, verstoring van landschapsparken.• Gebruiksintensiteit is grillig en wordt bepaald door de mate van (sport)activiteiten die er in gehuisvest of georganiseerd worden. Het gebied wordt minder gebruikt als wandelpark.• Beheerkwaliteit is redelijk hoog.

aanbevelingen• Omvorming van functionele groengebieden passend bij de groei van Uden.• Sportpark Uden heeft potentie voor omvorming tot Stadspark ‘Boekelsedijk’ met levendige voorziening aan een historische as.• Representatieve bebouwing rondom stadspark.• Ontwikkeling van recreatiepark de Hoevense Ramen. • Onderzoek naar verplaatsingsmogelijkheden sport naar Recreatiepark Uden-oost. De vrijkomende ruimte is geschikt voor groen en bebouwing.• Alleen bebouwing binnen parken die gerelateerd is aan parkfuncties toestaan.• Beheer handhaven lijkt tezamen met de bovenstaande aanbeveling een goede insteek. • Aansprekende namen voor de parken.


�� Uden nota openbare ruimte 57133

structuurkaart woongebieden Uden

Bitswijk

Hoeven

HoevenseveldMolenend

Vijfhuis

Zoggel

Hoenderbos /Velmolen

Schutveld

Raam

Melle

1950

1960

1970

1980

1990

2000

villa

voorzieningen


de woonwijken Uden ›9‹De woonwijken van Uden liggen zeer consequent als lobben in het omringende groen met een beperkt aantal aansluitingen op het autonetwerk. De wijken zijn onder-ling niet voor autoverkeer verkeer verbonden en daardoor verkeersluw. Voor de fietser is er een fijnmazig netwerk met verbindingen tussen de wijken onderling.

de eerste planmatige uitbreidingen 1950

Uden is een jonge stad. Tot aan 1950 bestond zij uit bebouwde uitvalswegen die het centrum verbonden met de omringende kernen en buurtschappen. Vanaf 1950 kreeg Uden een groeikernstatus en werden planmatige uitbreidingen gerealiseerd. De eerste buurten waren Bogerd, Moleneind, Schutveld en Hoevense Veld. Deze wijken bestaan voornamelijk uit grondgebonden woningen, deels rijtjes en deels twee onder één kap of vrijstaande woningen. De stedenbouwkundige opbouw van de profielen heeft rechte lijnen met enkele diagona-len of gebogen profielen waardoor interessante ruimten en zichtlijnen ontstaan. De woningen zijn allen naar de openbare ruimte gericht en hebben een ruime voor- en achtertuin. Met name in Schutveld hebben de woningen een bijzondere architectuur uit de periode van de wederopbouw. De profielen zijn vrijwel overal traditioneel met trottoirs en bomen in beplantingsvakken. Het parkeren is opgelost in de lengterichting en aan één zijde van de straat zonder vakaanduiding. De bestrating van de rijweg is veelal van gebakken klinkers. Al met al ogen de buurten rustig, ruim en sober.Door de lage dichtheden van de woningbouw zijn par-keerproblemen nauwelijks aan de orde. Parkeren op eigen erf vindt plaats wanneer de tuinen voldoende maat hebben zodat het beeld van de wijken niet verarmt door algehele verstening van de tuinen. De langgerekte groen-zones zijn omgeven door straten en bepalen de intieme

binnenruimten met de voorkanten van de woningen daarop gericht. Deze groene ruimten zijn ongeschikt om te wijzigen in parkeerplaatsen.

kenmerken• Inrichting – rustige, eenvoudige inrichting, duidelijke groen- en boomstructuren, rechtlijnige straatprofielen, traditioneel profiel met trottoirs, rijweg van gebakken klinkers. • Gebruiksintensiteit is relatief laag omdat alleen bewoners en bezoekers gebruik maken van de openbare ruimte.• Beheerkwaliteit is relatief hoog hetgeen mede door de bewoners wordt gehandhaafd.

aanbevelingen• Beeld in stand houden. • Bomenstructuur versterken of indien nodig vernieuwen. • Parkeren op eigen erf alleen toestaan bij voldoende tuinmaat. • De huidige beheerkwaliteit handhaven is wellicht de voorkeur van de bewoners echter het niveau hoeft zeker niet dat van het centrum te evenaren.

gewenst beheerniveau: basis / basis +


de woonwijken uit de periode 1960

Uden heeft drie wijken die volgens de CIAM- gedachte (Congres International d’Architecture Moderne) zijn ge-bouwd. Het betreft de wijken Bitswijk, Raam en de flats ten zuidwesten van het Centrum. De thema’s zijn licht, lucht, ruimte en herhaling van buurteenheden. De wijken worden ook wel stempelwijken genoemd vanwege de herhaling van de stedenbouwkundige opzet rondom een centrum. Vaak hebben de wijken woonpaden zodat de directe omgeving van de woning voor de kinderen zo veilig mogelijk is. Deze drie Udense wijken hebben ondanks dezelfde uitgangspunten toch verschillen. Zo is de stempelgedachte in Bitswijk niet zo consequent door-gevoerd als in Raam of de flatwijk. In Bitswijk bestaat de opbouw uit ruime traditionele profielen en brede groenzones met bomen. De straten hebben trottoirs en langsparkeren. De woningen heb-ben weinig variatie in typen. Aan de randen van de buurt staan twee onder één kap woningen. Daar waar zijtuinen aan openbaar gebied grenzen zijn de randen bij voorkeur groen om geen armoedig beeld te veroorzaken. Verwijde-ren van dit groen of uitgeven als tuinen, met de kans dat schuttingen worden geplaatst, verslechtert het beeld.De wijk Raam oogt dichter bebouwd dan Bitswijk en de opbouw heeft weinig flexibiliteit voor herinrichting of oplossingen voor parkeren aangezien een groot deel van de wijk is ingericht met woonpaden, ontoegankelijk voor de auto. Voor de leefbaarheid direct bij de woning zijn deze paden heel plezierig, maar parkeren is in deze wijk een probleem dat alleen op wijkniveau opgelost kan wordenzodat de kenmerkende structuur behouden blijft.Het openbaar groen in Raam bestaat uit een centrale zone die echter deels bebouwd is waardoor de structuur deels verloren gaat. De straten ogen vrij stenig en de groenvoor-ziening wordt gevormd door relatief kleine plantvakken. Ook in Raam ontstaat vaak een ongewenst ‘achterkant’ beeld wanneer de zij- en achtertuinen direct aan openbaar

gebied grenzen zonder een groene overgang.De flatwijk bij het Centrum heeft een hele ruime opzet. De grootschalige groenvoorzieningen zijn als parkgebieden tussen de flats gerealiseerd. Door de grote maten van de openbare ruimte is het parkeren in grote eenheden opge-lost dicht bij de entrees van de flats.

kenmerken• Inrichting – rustige, eenvoudige en sobere inrichting, losse structuren met zij- en achterkanten naar openbaar gebied, rechtlijnige straatprofielen, soms een hofstructuur voor parkeren of entrees woningen, Raam heeft veel kleinschalige eenheden in de openbare ruimte.• Gebruiksintensiteit is relatief laag.• Beheerkwaliteit is relatief hoog.

aanbevelingen• De ruimtelijke kwaliteit is kwetsbaar. Aan te raden is om principes vast te stellen voor de overgangen privé – openbaar.• Bij herstructurering grote eenheden aanpakken. • Bij eventuele omvorming van het centrumdeel van de wijken deze gebieden een bijzondere identiteit geven met nieuwe identiteit om de wijk te verlevendigen• Grote groene eenheden in stand houden.• Voor parkeeroplossingen nieuwe principes ontwerpen die binnen de structuur passen (geldt vooral voor Raam). • De huidige beheerkwaliteit handhaven is wellicht de voorkeur van de bewoners echter het niveau hoeft zeker niet dat van het centrum te evenaren.



de woonwijken uit de periode 1970

In de zeventiger jaren is Uden verder oostwaarts uitge-breid met de wijk Melle, bestaande uit vier woongebieden die gerangschikt zijn rondom groenzones en waterpar-tijen. Deze groenzones volgen de breuk van Melle waar-door ook veel hoogteverschillen in het gebied zijn opge-nomen. Het water ligt daardoor vrij diep ten opzichte van het maaiveld waardoor de groenzones als groene dalen overkomen die los liggen van de woonbuurten. Aan deze groenzone liggen ook de voorzieningen zoals scholen en een gymzaal. In deze periode zijn voornamelijk grondge-bonden woningen gerealiseerd in redelijk hoge dichthe-den volgens een structuur van woonerven en hofstructu-ren. De structuur is helder, de buurtontsluitingswegen zijn doorlopend en van asfalt met trottoirs. De aangrenzende woonerven zijn bestraat met open verharding en een profiel zonder opsluitbanden. In feite is de straat van tuin tot tuin een 30 km domein waar de parkeerplaatsen als het ware gestrooid in het gebied liggen. Doel van deze opbouw is dat binnen de woonerven, dichtbij huis, veel veilige speelruimte voor kinderen aanwezig is. De rijen van geschakelde woningen zijn kort en er zijn veel asverspringingen in de structuur, bij voorkeur zonder

haakse hoeken om de gewenste stedenbouwkundige beslotenheid zoveel mogelijk tot uiting te brengen.De buurtjes ogen vrij stenig als contrast ten opzichte van de ruime groenzones. Dit wordt deels veroorzaakt door de parkeeroplossingen die toch veel verkeersruimte vragen. Bovendien zijn de voortuinen vrij klein en bestaat het groen in de straten vooral uit kleine vakken snippergroen. De wijken uit deze periode zijn vrij kwetsbaar. Door de grote druk op openbaar gebied voor parkeren gaat de sociale functie van het erf verloren. De onoverzichtelijk-heid en het gebrek aan oriëntatie in de buurten wordt ook vaak als negatief aspect genoemd.

kenmerken• Inrichting – contrast tussen de ruime groengordels en de stenige inrichting van de erven. Buurtwegen van asfalt en de erven met openbestrating van tuinafscheiding tot tuinafscheiding. Geen duidelijke boom- en groenstructuren in de woonerven. Parkeren verspreid, er lijkt een tekort aan parkeren. Door opbouw van de wijk veel zijtuinen en schuttingen in het zicht. • Gebruiksintensiteit van de openbare ruimte wordt vooral bepaald door parkeren.• Beheerkwaliteit is relatief hoog.

aanbevelingen• Kwetsbaarheid van de buurten aanpakken met stedenbouwkundige oplossingen.• Structurele oplossingen ontwerpen voor tekort aan parkeerplaatsen.• Groene afscherming tussen prive en openbaar. • Omvang groengordels niet aantasten.• Meer zicht op water creëren.• De huidige beheerkwaliteit handhaven heeft de voorkeur vanwege het totale beeld van deze wijken. Het sterk verlagen van het beheerniveau kan deze qua beeld vooralsnog kwetsbare gebieden snel doen verslechteren.



een wijk uit de periode 19

In de er jaren van de vorige eeuw is aan de westzijde van Uden de wijk Vijfhuis gebouwd. Deze is gelegen tus-sen de historische routes Mgr. Bosstraat en Vijfhuizerweg die vanuit het centrum Uden naar het buitengebied gaan. In deze wijk is een scheiding ontstaan van stedenbouw en groeninrichting. De opbouw van de wijk bestaat uit korte straatlengten en hoeken van 45 graden. De straatinrichting is zeer gevari-eerd met zowel parkeren op eigen erf alsook haakse en langs parkeervakken. De restruimten zijn ingevuld met diverse plantvakken of groenplekken met spelen. De auto en voetganger zijn in deze wijk van elkaar gescheiden. De gehele wijk oogt weliswaar ruim en groen, mede door de groene inrichting van de tuinen, maar toch ook rommelig door de vele oplossingen in de buitenruimte. Het groen bestaat veel uit snippergroen met bomen in plantvakken. Doordat de omvang van de wijk niet groot is, is de oriënta-tie goed en is het een veilige wijk voor kinderen.

kenmerken• Inrichting – gevarieerde, rommelige inrichting met kleine eenheden parkeren en groen. Geen structureel groen of boomstructuren. • Gebruiksintensiteit is relatief laag omdat alleen bewoners en bezoekers gebruik maken van de openbare ruimte.• Beheerkwaliteit is relatief hoog hetgeen mede door de bewoners wordt gehandhaafd.

aanbevelingen• Voorkomen dat het beeld te rommelig wordt door kleinschalige ingrepen en in groter verband herinrichting.• De huidige beheerkwaliteit handhaven is wellicht de voorkeur van de bewoners echter het niveau hoeft zeker niet dat van het centrum te evenaren.



de wijken uit de periode 199

In de periode rond 199 zijn de wijken Groenenwoud en Zoggel gebouwd. Met deze woonwijken heeft Uden in feite alle ruimte binnen de 1e Ruit bebouwd. De wijk Zog-gel heeft behoorlijke omvang en bestaat voornamelijk uit grondgebonden woningen. De stedenbouwkundige situatie wordt gekenmerkt door de lange lengte van de straten in vergelijking met voorgaande perioden. Om het straatbeeld te verlevendigen zijn de straten vaak enigszins gebogen. De lengten van blokken rijwoningen zijn ook langer dan in wijken uit eerdere perioden en de woningen-typen zijn meestal per straat georganiseerd in plaats van diverse woningtypen binnen een straatbeeld. Dwars op de lange lengten van de straten zijn groene ruimten ontwor-pen met voetpaden en speelruimten die de verbinding vormen met de achterliggende straten. Het geheel geeft een grootschalig beeld mede door het grote aantal openbare parkeerplaatsen in de profielen. De voetgangers zijn duidelijk gescheiden van de auto’s en door de lange lengten van de straten zijn duidelijke door-gaande groen- en boomstructuren aanwezig.

kenmerken• Inrichting – eenvormige, duidelijke straatinrichting, herkenbare groen- en boomstructuren, grote eenvormigheid.• Gebruiksintensiteit is relatief laag omdat alleen bewoners en bezoekers gebruik maken van de openbare ruimte.• Beheerkwaliteit is relatief hoog.

aanbevelingen• Duidelijke structuren in stand houden• Beheerkwaliteit kan lager zonder veel gevolgen voor de beleving echter dit zal niet de voorkeur hebben van de burger.



recente woningbouw uitbreidingen 2000

De wijken Hoenderbos en Velmolen in Uden zuid zijn de nieuwste uitbreidingen en zijn vanaf circa 2000 gereali-seerd. De wijken hebben een hele duidelijke structuur met veel variatie zowel in stedenbouwkundige opzet als in de verschillende woningtypen. In deze wijk zijn ook appar-tementen gerealiseerd op herkenbare plekken binnen de wijk. De wijk heeft een ringweg, die de hele wijk verbindt, met hieraan straatgerichte woningen. Deze ring heeft een herkenbare ruime profielopbouw met trottoirs, haaks parkeren en een stevige groen- en boomstructuur. Vanaf deze ring worden diverse korte straten ontsloten die een intieme sfeer, privé-groen en veelal parkeren op eigen erf hebben. Daarnaast kruisen een aantal keer noord- zuid en oost-west structuren met bijzondere profielen de ring. Deze kruisende routes hebben een ruimere profielopbouw. Ze zijn bedoeld voor bestemmingsverkeer en hebben een bijzondere groenstructuur. In noord-zuid richting is dit een koppeling van diverse groengebieden die tezamen met het waterrijke park rondom de wijk, een eenheid vormt.

In tegenstelling tot de wijk Melle, waar de waterpartijen verscholen liggen, geven de waterpartijen in deze wijk een duidelijke visuele meerwaarde aan de wijk. Het totaalbeeld van deze wijken heeft door de opzet vele identiteiten en plekken met een bijzondere sfeer. De belevingswaarde van de totale wijk is door de grote karakterverschillen per plek zeer hoog. Hieraan draagt de relatie met en doorzichten naar het omringende landschap nog extra aan bij.

kenmerken• Inrichting – verschillende profielen in functie, gebruik, woningtypen, identiteit en uitwerking. Fraaie groenstructuren met hoge belevingswaarde en gebruiksmogelijkheden.• Gebruiksintensiteit is relatief laag. Enerzijds omdat alleen bewoners en bezoekers gebruik maken van de openbare ruimte maar ook lijkt de mate van gebruik van de openbare ruimte lager en geconcentreerder.• Beheerkwaliteit is relatief hoog doordat er weinig druk op de openbare ruimte is.

aanbevelingen• Duidelijke variatie in structuren in stand houden. • De aangrenzende nieuwe buurten die gebouwd worden en in voorbereiding zijn, goed aansluiten op gerealiseerde structuren.• De nieuwe aanvullende buurten met gelijkwaardig hoog niveau inrichten zodat een herkenbare eenheid ten zuiden van de rondweg ontstaat. • Beheerkwaliteit kan lager zonder veel gevolgen voor de beleving echter dit zal niet de voorkeur hebben van de burger.



villawijken uit verschillende perioden

Uden kent diverse buurten of delen van wijken die, hoewel in verschillende perioden gebouwd, een herkenbare identiteit en inrichting hebben als villabuurt. De woningen zijn allen vrijstaand en hebben rondom ruime tuinen. Door de grote afmeting van de kavels zijn de overgangen van privé naar openbaar in de vorm van een groene haag of beplanting op de eigen erven. De wo-ningen liggen deels verscholen ten opzichte van de vaak lichtgebogen openbare weg. Het parkeren vindt op het eigen terrein plaats. Het gehele profiel ligt op één niveau met goten voor de afwatering. Het groene beeld van de wijken wordt nog extra versterkt door de aanwezigheid van ruime groene grasbermen met bomen langs de wegen. Het geheel oogt ruim, groen, luxe, privé en erg rustig. De buurten zijn geen onderdeel van de doorgaande verkeersstructuren en er zijn nauwelijks openbare parkeer-voorzieningen gerealiseerd, omdat er voldoende ruimte is langs de rand van de weg of op de opritten in de openbare grasbermen.

kenmerken• Inrichting – ruim, groen, sober en zeer verzorgd. Het profiel op één niveau met tweerichtingsverkeer.• Gebruiksintensiteit is relatief laag. Enerzijds omdat alleen bewoners en bezoekers gebruik maken van de openbare ruimte maar ook omdat de mate van gebruik van de openbare ruimte duidelijk lager is.• De visuele beheerkwaliteit is relatief hoog doordat er weinig druk op de openbare ruimte is.

aanbevelingen• Hoge kwaliteit van de inrichting in stand houden. • Beheerkwaliteit kan lager zonder veel gevolgen voor de beleving echter dit zal niet de voorkeur hebben van de burger.



structuurkaart industriegebieden Uden

Goorkens

Vluchtoord

Hoogveld

Volkel

Loopkant

Liessent

werkgebieden

1e en e ruit


de werkgebieden ›10‹

werkgebieden binnen de 1e en de 2e ruit

De bedrijventerreinen van Uden liggen aan de oostzijde van de stad. Het bedrijfsverkeer bereikt vanaf de A50 via de rondwegen de terreinen Vluchtoord, Loopkant, Lies-sent, Goorkens en Hoogveld. Het oudste industrie- en bedrijvengebied van Uden ligt binnen de 1e Ruit rondom de Energieweg en de Udenseweg. In dit gebied is duidelijk zichtbaar dat, onder invloed van de nabijheid van de stad, de functies een functiewijziging ondergaan van bedrijven naar voorzieningen, recreatie en ateliers. Dit is ook pas-send bij de ligging binnen de Ruit en nabij het sport- en stadspark Uden. Er is weinig hiërarchie in de wegen binnen de werkgebie-den met uitzondering van de verbindingsweg de Lies-sentstraat die de bedrijvengebieden binnen en buiten de 1e Ruit met elkaar verbindt. Deze straat heeft een profiel dat gelijk is aan de entrees vanaf de rondwegen, name-lijk gescheiden rijbanen met een middenberm en een bomenstructuur. Verder hebben alle wegen, zowel op de oude als de nieuwe terreinen Goorkens en Hoogveld een vergelijkbaar profiel met een asfaltrijbaan met fietssugges-tiestroken. De eenvormigheid van de profielen geven de terreinen een duidelijke samenhang en herkenbaarheid. Aan weerszijden van het profiel liggen bermen met bomen als overgang naar de bedrijfskavels. De bermen zijn beplant met sierheesters. Deze profielen geven de bedrijventerreinen weliswaar een verzorgde indruk maar de sierheesters zijn in het buitengebied toch enigszins misplaatst. Dit is vooral ten opzichte van de ecologische en landschappelijke randen van de bedrijventerreinen als ook ten opzichte van de enorme schaal van de bedrijfsge-bouwen. De sierheesters hebben als voordeel dat de vaak rommelige inrichting van de bedrijventerreinen en het parkeren enigszins aan het oog onttrokken zijn en dat een continue rand naar het openbaar gebied ontstaat.Ten zuiden van het bedrijventerrein Liessent ligt een ruime waterpartij die een mooie overgang vormt naar de Rondweg.

Toch is de maat van het water soms te klein waardoor het effect verloren gaat. De verschillende inrichting van de oevers kan een rommelig beeld tot gevolg hebben. kenmerken• Inrichting – eenvormige profielen, een rijweg van asfalt met fietssuggestiestroken, trottoirs en bermen met sierheesters en bomen.• Gebruiksintensiteit is relatief hoog. Door enerzijds personeel en anderzijds door bezoekers.• Beheerkwaliteit is ook relatief hoog hetgeen het wat onrustige karakter van de werkgebieden daardoor niet versterkt.

aanbevelingen• De rustige, éénvormige inrichting met groene bermen en zonder parkeren handhaven en daar waar nodig verbeteren.• Overgangen privé naar openbaar zoveel mogelijk uniform.• Zicht beperken vanaf openbare weg naar de terreinen en parkeerplaatsen.• Onderzoek naar wijzigen sierheesters in beplantingssoort die beter past bij het buiten- of industriegebied.• Beleid formuleren betreffende reclame-uitingen, ten behoeve van rustig beeld met hoge kwaliteit• Beeld verbeteren vanaf de rondweg bij de zuidelijke waterpartij.• Beheerkwaliteit kan qua functionaliteit van het gebied wel lager echter belangrijk is dat dit zonder veel gevolgen voor de beleving is, met name waar bezoekers bepalend zijn (woonwinkels, doe-het-zelf e.d.).

gewenst beheerniveau: basis/ basis +


plattegrond Volkel


De kernen Volkel en Odiliapeel liggen ten oosten van de kern Uden en ten zuiden van de provinciale weg N264. Door de gestage groei van Uden oostwaarts in het verle-den en in de nabije toekomst wordt Volkel steeds meer een onderdeel van de kern Uden. Odiliapeel blijft een zelfstandige ruimtelijke eenheid omringd door het open en grootschalige ontginningslandschap.

Volkel

Volkel heeft een stervormige wegenstructuur met daar-langs voornamelijk grondgebonden en vrijstaande woningen. Op enkele plekken zijn de karakteristieke land-arbeiderswoningen aanwezig. Aan de oostzijde ligt een klein bedrijventerrein en aan de zuidzijde een openbaar groengebied met enige voorzieningen zoals een fiets-crossbaan. Door de sportvelden aan de noordzijde tussen de kern en de provinciale weg ligt Volkel als het ware los van de weg. Dat is ook de gewenste visie bij de overige wijken langs de rondweg. De stervormige wegenstructuur komt samen in het centrum van Volkel nabij de kerk en het Schakelplein wat tevens parkeerplein is. Rondom dit plein zijn diverse functies aanwezig zoals een supermarkt, buurthuis, bibliotheek en scholen. Het plein heeft grote afmetingen en de meeste bebouwing aan het plein is laag en met een matige architectonische kwaliteit. Het geheel mist de beslotenheid en levendigheid die je bij een dorps-centrum zou verwachten. Rondom de kerk ligt historische klinkerbestrating. De woonstraten in Volkel hebben een uniform en rustig profiel met trottoir, langsparkeren en een open bestrating in de rijweg. De meeste straten hebben boombeplanting in beplantingsstroken langs de weg. De algehele inrichting van de straten oogt sober en enigszins gedateerd waar-door Volkel in zijn geheel een wat ‘ouderwetse’ sfeer heeft.

de kernen Volkel en Odiliapeel ›11‹

Aan de oostzijde ligt de uitvalsweg Antoniusstraat met daarachter het bedrijventerrein Volkel. Omdat de bedrijven hier deels direct aan de weg zijn gelegen bestaat het risico dat de landschappelijke uitvalsweg teveel een bedrijfska-rakter krijgt. Dit is ongewenst vanuit het perspectief dat de kern langzaam over gaat in het agrarische en recreatieve buitengebied.Overigens speelt dit probleem ook bij de entree van Uden aan de nieuwe Udenseweg. De aanwezigheid van grootschalige bedrijven detoneert bij de entree van een landelijke kern.

kenmerken• Inrichting – eenvormige, sobere profielen woonstraten, 50 km gebied, open verharding, gedateerd. Langzame overgang van de profielen in de kern naar het landelijk gebied. Centrumplein met bijzondere functies rondom.• Gebruiksintensiteit is laag hetgeen past bij een dergelijke kern.• Beheerkwaliteit is hoog

aanbevelingen• Woonstraten bezien op mogelijke opfrisbeurt zonder het rustige dorpskarakter aan te tasten.• De landschappelijke kwaliteit van de overgang van het dorp naar het buitengebied bewaken met name ter hoogte van industriegebied Volkel. • Handhaven van openbare ruimte gebruik ter hoogte van industriegebied Volkel.• Centrumplan ontwikkelen zowel op stedenbouwkundig gebied als voor de buitenruimte en levendigheid.• Qua beheer differentiatie in beheerniveau aanbrengen tussen centrum en de overige gebieden van de kern.



plattegrond Odiliapeel


Odiliapeel

Odiliapeel ligt op enige afstand ten opzichte van de pro-vinciale weg, mede als gevolg van de ligging van het vlieg-veld Volkel ten noorden van Odiliapeel. Het gebied tussen de kern en de provinciale weg is in gebruik als weide en sportvelden daardoor ligt de kern als het ware vrij in het landschap. Aan de zuidzijde ligt een uitgestrekt bosgebied. Dit geeft enige beschutting aan het leefklimaat aangezien het landschap rondom erg weids en open is.De structuur en opzet van de kern Odiliapeel wordt be-paald door de rechte lijnen van het ontginningslandschap. De Oudedijk is de centrale weg in het dorp en deze heeft een enorme lengte en zichtlijn. De Oudedijk heeft binnen het bebouwd gebied een aantal haakse zijstraten waar-door buurtjes in de binnengebieden zijn ontstaan. Deze zijn hoofdzakelijk bebouwd met vrijstaande woningen, de karakteristieke arbeiderswoningen komen nog veelvuldig voor. Het profiel en de sfeer in de woonstraten van Odiliapeel is zeer landelijk. De inrichting is op één niveau zonder opsluitbanden. Meestal is de rijbaan geasfalteerd vanwege de landbouwvoertuigen die mede van de wegen gebruik maken. De meeste straten hebben een gras- of onverharde berm, met hierin bomenrijen, als overgang van de straat naar de voortuinen van de woningen. Openbare par-keerplaatsen ontbreken aangezien overal parkeren op de ruime privékavels mogelijk is. Het profiel van de Oudedijk wijkt ter hoogte van het centrum en de kerk van Odiliapeel enigszins af. Hier lig-gen vrijliggende voetpaden gescheiden door hagen ten opzichte van de rijweg en het centrale parkeer- en evene-mententerrein. De hele landelijke sfeer verandert op deze locatie in een dorpssfeer. De pleinruimte in dit centrum heeft grote maten en hier ontbreekt een gevoel van beslo-tenheid, deels door de grote maten en deels door de lage bebouwing. Het plein wordt gebruikt voor parkeren van vrachtwagens. Dit doet afbreuk aan de dorpssfeer.

kenmerken• Inrichting – zeer landelijke profielen à niveau in de woonstraten, dorpsprofiel in de centrale as, overal 50 km gebied, en asfalt verharding. Centrumplein met enige functies rondom.• Gebruiksintensiteit is laag hetgeen past bij een dergelijke kern.• Beheerkwaliteit is hoog.

aanbevelingen• Landelijke woonsfeer is grote kwaliteit die behouden dient te blijven.• Centrumplan ontwikkelen zowel op stedenbouwkundig gebied als voor de buitenruimte, beslotenheid en levendigheid.• Qua beheer differentiatie aanbrengen tussen centrum en het overig gebied van de kern.



landschapskaart Uden


het buitengebied ›12‹

het ontginningslandschap

Het buitengebied van de gemeente Uden kent een aantal verschillende landschaptypen met herkenbare eigen-schappen. In het oosten rondom Odiliapeel is dit het jonge ontginningslandschap dat is ontstaan aan het begin van de vorige eeuw door het ontginnen en agrarisch bruik-baar maken van de Peel. Het landschap is overwegend in gebruik als agrarische grond en intensieve veehouderij. De schaal van de percelen en veestallen is groot en de zichtlijnen zijn lang. De ontginningswegen zijn recht, geas-falteerd en hebben aan weerszijden een diepe greppel en grasbermen die beplant zijn met imposante bomenrijen. Deze aanplant geeft het landschap een kleinschalige sfeer waardoor de landbouwwegen ook aantrekkelijk zijn voor recreatief fietsverkeer. Vrijliggende fietspaden zijn hier nauwelijks aanwezig. De schaalvergroting in de landbouw heeft tot gevolg dat de profielen van de landbouwwegen te smal worden. Passeren van landbouwvoertuigen en autoverkeer wordt dan onmogelijk.De bebouwing in het buitengebied van Odiliapeel bestaat uit ruime lintbebouwing langs de landbouwwegen. Er zijn geen concentraties van bebouwing die als buurtschap aan te merken zijn.

kenmerken• Inrichting – landbouw profielen à niveau met greppels, grasbermen en fraaie boombeplanting, 50 km.• Gebruiksintensiteit is laag qua voertuigbewegingen.• De wijze van gebruik door grote landbouwvoertuigen heeft veel invloed op het beheer van wegen, bermen en bomen.• Beheerkwaliteit is redelijk hoog maar lager dan het bebouwd gebied en onderhevig aan het soort gebruik.

aanbevelingen• Boomstructuren behouden en versterken.• Onderzoek naar mogelijkheden voor passeren landbouwverkeer zonder aantasting van het landelijke karakter.• Qua beheer mag het gebied extensiever onderhouden worden echter er moet duidelijk rekening gehouden worden met het type gebruik ten aanzien van “veiligheid” .

gewenst beheerniveau: basis/ extensief


het peelrand- en beekdallandschap

Rondom Uden en Volkel ligt een landschap dat zijn ver-schijningsvorm dankt aan de ligging van het gebied in de zones van de Peelrandbreuk. De breuken lopen in noord-zuid richting met de hoogste maaiveld niveaus aan de oostkant. De afwateringskanalen lopen van oost naar west richting het dal van de Leigraaf. De beken en de Leigraaf hebben hun natuurlijke loop verloren rond 1970 toen in het gebied een grootschalige ruilverkaveling heeft plaats-gevonden. In diezelfde periode zijn populierensingels aan-geplant in het landschap. Doordat deze populieren nu tot volle wasdom zijn gekomen geven deze houtopstanden het bijzondere coulisse-effect aan het landschap. Ondanks de ruilverkaveling is het landschap rondom Uden zeer aantrekkelijk door de watergangen, houtopstanden en de grootschalige natuurgebieden die nog aanwezig zijn. Voorbeelden zijn de Bedafse Bergen en het natuurgebied de Maashorst. Er is een grote afwisseling op korte afstand in de landschapsbeleving. De gronden in het beekdallandschap zijn zowel in gebruik voor akkerbouw als veeteelt. De intensieve veehouderij is zichtbaar in de vorm van de grote stallen. In tegenstelling tot het land-schap rondom Odiliapeel liggen in dit buitengebied van oudsher diverse bebouwingsconcentraties. Deze buurt-schappen hebben een aantrekkelijke beslotenheid en meestal hun oorspronkelijke authenticiteit behouden. De landbouwwegen in dit gebied hebben van oorsprong een slingerend verloop die de beekdalen volgt. Deze zijn door de ruilverkaveling deels aangepast tot rechte wegen. De wegen hebben een eenvoudige inrichting met een asfaltverharding, grasbermen met boomstructuren (soms knotbomen) en diepe greppels. Ook hier speelt het probleem van de schaalvergroting in de landbouw en daarmee de passeermogelijkheden van de steeds bredere landbouwvoertuigen op smalle wegen.

De uitvalswegen naar Zeeland, Boekel, Erp, Mariaheide, Vorstenbosch en Nistelrode hebben een profiel met vrijlig-gende fietspaden. De overige fietspaden liggen langs de beekdalen of door de natuurgebieden, waardoor recrea-tieve fietsnetwerken worden gevormd.

kenmerken• Inrichting – landbouw profielen à niveau met greppels, grasbermen en fraaie boombeplanting, 50 km• Gebruiksintensiteit is relatief laag op het recreatief gebruik door fietsers na.• Beheerkwaliteit is voor een dergelijk buitengebied redelijk hoog.

aanbevelingen• Boomstructuren langs wegen behouden en versterken.• Renovatieplan opstellen voor ruilverkavelingsingels in verband met ouderdom populieren.• Onderzoek naar mogelijkheden voor passeren landbouwverkeer zonder aantasting van het landelijke karakter.• Het landelijk karakter van het gebied geeft ook de mogelijkheid het gebied extensiever te beheren. Onderzoek waar dit mogelijk is zonder het karakter van het gebied aan te tasten met name ten tijden van veel recreatief gebruik.



de buurtschappen

In het buitengebied van de gemeente Uden liggen veertien bebouwingsclusters. Het zijn concentraties van oorspronkelijke en authentieke agrarische bebouwing die deels hun functie behouden hebben en deels zijn omge-vormd tot woningen. Soms is in deze clusters bebouwing toegevoegd die geen agrarische uitstraling heeft of een niet-buitengebied functie heeft. De buurtschappen zijn duidelijk herkenbaar als eenheid binnen het open landschap door de rangschikking van de bebouwing ten opzichte van de openbare weg en door de opgaande erfbeplanting en bomen. De veertien buurtschappen zijn Hultje, Hengstheuvel, Loo, Asseldonk/Moleneind, Eikenheuvel, Kooldert/Hoge Randweg, Bra-bantstraat, Maatsehei, Heikant, Lagenheuvel, Oosteres, Lankes, Duifhuis en Bedaf . Ondanks het feit dat de ligging en opzet van de buurtschappen verschilt is de relatie ten opzichte van de openbare ruimte en het landschap in algemene zin te beschrijven.Het beleid in de buurtschappen is erop gericht dat bij be-drijfsbeëindiging of sanering van een hinderlijk of storend bedrijf, volgens de ruimte voor ruimte regeling een gelijk bouwoppervlak bebouwd mag worden eventueel in klei-nere eenheden. De buurtschappen zullen daardoor in de toekomst van schaal en structuur wijzigen. De positie van de panden en de overgangen naar de openbare ruimte zijn het bindend element. De kwaliteit van de buurtschap-pen wordt bepaald door de doorkijkjes op het landschap, de plaatsing van de bebouwing op de percelen die de buurtschap het besloten beeld geven met korte zichtlijnen en de inrichting van de openbare weg. Deze bestaat uit een landelijk profiel in asfalt of open bestrating zonder kantopsluiting en grasbermen met bomen als overgang naar de erven. Juist deze grasberm met bomen, soms met greppel, bepaalt voor een groot deel het beeld. Indien deze berm wordt bestraat of gebruikt voor een uitstalling of bedrijfsuitvoering verdwijnt de landelijke sfeer en vindt verarming plaats.

kenmerken• Inrichting – landschappelijk profiel à niveau met greppels, grasbermen en fraaie boombeplanting (lijnvormig of gestrooid), 50 km.• Gebruiksintensiteit is relatief laag.• Beheerkwaliteit is voor een dergelijk buitengebied redelijk hoog.

aanbevelingen• Boomstructuren langs wegen behouden en versterken.• Doorkijk vanaf de openbare weg naar het landschap behouden.• Afstand behouden tussen buurtschap en bosrand voor de noodzakelijke tussenruimte.• Profiel van de openbare ruimte koesteren en waar noodzakelijk verbeteren.• Zorgvuldige inpassing van nieuwbouw. Rekening moet worden gehouden met de afstand ten opzichte van de weg, verspringende rooilijnen en zichtlijnen.• Het landelijk karakter van het gebied geeft ook de mogelijkheid het gebied extensiever te beheren.


1. Hultje 8. Maatsehei2. Hengstheuvel 9. Heikant3. Loo 10. Lagenheuvel4. Asseltdonk/Moleneind 11. Oosteres5. Eikenheuvel 12. Lankes6. Kooldert/ Hoge Randweg 13. Duifhuis7. Brabantstraat 14. Bedaf


publiekstrekkende voorzieningen in buitengebied

Het buitengebied van Uden is zeer aantrekkelijk door de grote variatie in landschapselementen. Op korte afstand wisselen weide, singels, akkers, beken en bos elkaar af. Voor de bewoners van Uden en ook voor toeristen is het landschap op zich al een publiekstrekkende voorzie-ning. Daarnaast liggen binnen de gemeentegrenzen nog een aantal bijzondere plekken en functies die een extra (regionale) aantrekkingskracht hebben. Deze zijn zandwin-plas/recreatiegebied Hemelrijk, visvijver/natuurgebied de Kleuter, natuurgebied/bezoekerscentrum de Maashorst en bungalowpark/duingebied de Bedafse Bergen. Op piekdagen worden deze locaties druk bezocht. De mate waarin dit storend is hangt af van de toegang en de oplossingen voor parkeren en reclame. De ingangen van deze publiekstrekkende voorzieningen liggen allen aan een landelijke weg. Het parkeren, verwijzen en reguleren van de bezoekers is bij de Bedafse Bergen, de Maashorst en de Kleuter subtiel opgelost binnen het daar aanwezige landschap. Parkeren doet dan geen afbreuk aan de alge-hele landschappelijke kwaliteit. Bij Hemelrijk is dit niet het geval. De entree en het parkeerterrein dringt zich onnodig op ten opzichte van de omgeving. Een goede bewegwij-zering en fraaie landschappelijke inpassing is voldoende reclame. Deze voorziening hoeft het tenslotte niet te heb-ben van toevallige passanten, het gaat om bezoekers die gericht voor deze voorziening komen.

kenmerken• Inrichting – landschappelijke, groene inpassing van de functie, toegang landelijk profiel, 50 km.• Gebruiksintensiteit van deze gebieden is in het vakantieseizoen hoog. De gebieden worden intensief gebruikt door recreanten.• Beheerkwaliteit is relatief hoog.

aanbevelingen• Goede bewegwijzering.• Schaalvergroting van toegangswegen voorkomen.• Parkeren inpassen met landschappelijke elementen en gebiedseigen materialen.• Stimuleren van fietsgebruik richting publieksvoorzieningen.• Vanwege het type gebruik is het huidige beheerkwaliteit in het vakantieseizoen zeker verantwoord. Inspelen op de gebruiksintensiteit in de rest van het jaar betekent dat het beheer dan extensiever van aard mag zijn.• Aanwijzen en handhaven van gemotoriseerde voorzieningen.



fietsroutes in buitengebied

Het fietsnetwerk in het buitengebied van Uden bestaat uit de landelijke wegen en vrijliggende fietspaden. De vrijliggende paden liggen langs de lokale wegen, geheel vrij langs de beken, door de natuurgebieden of langs on-verharde wegen. Het levert een netwerk op dat tevens de grote publiekstrekkende voorzieningen aandoet en deze gemakkelijk per fiets bereikbaar maken. Bij een goede aan-sluiting kunnen de fietspaden het autogebruik beperken.Her en der liggen verbindende schakels die het netwerk complementeren. Uitbreidingen zijn nog mogelijk zonder het landschap aan te tasten. Zo zou het fietspad langs de Leigraaf nog verder uitgebreid kunnen worden. De Ossenweg is een vrijliggend fietspad met daarlangs een ecologische zone tussen de industriegebieden Goor-kens en Hoogveld. Hierdoor zijn de landschappen ten zuiden en noorden van het industriegebied met elkaar verbonden. Aan de zijde van de bedrijven is de groene ruimte echter te gering zodat het bedrijventerrein alsnog domineert. Bij de meeste andere verbindende schakels is het landschappelijke beeld overheersend waardoor het aangenaam fietsen is. Verlichting van de fietspaden is van belang als de paden ook utilitair gebruikt worden, bijvoorbeeld voor woon-werkverkeer of naar scholen vanuit de kernen. Teveel verlichting kan een landschapsverstoring opleveren en het informele karakter van de recreatieve routes teniet doen. Gezocht moet worden naar de juiste veilige en ver-lichte routes voor de avonduren. Vanwege het gewenste informele karakter en de land-schappelijke uitstraling is asfalt geschikter dan rode tegels met witte belijning. Vanuit de kern Uden is het buitenge-bied per fiets goed bereikbaar. Andersom zijn er verbeteringen mogelijk.

Als recreanten per fiets vanuit het landschap ook het centrum van Uden aan willen doen, zal de bewegwijzering, de aantrekkelijkheid van de (historische) routes naar het centrum en de culturele mogelijkheden van het centrum verbeterd moeten worden. Deze extra bezoekers geven mede een economische impuls aan het centrum.

kenmerken• Inrichting – zowel landelijke wegen, utilitaire fietspaden als informele recreatieve routes zijn verschillend van materiaal en verlichting.• Gebruiksintensiteit van de fietsroutes in het buitengebied is seizoensgebonden. • Beheerkwaliteit is relatief hoog.

aanbevelingen• Duidelijk onderscheid tussen functionele en recreatieve routes.• Goede afstand tussen fietspad en bedrijfsfunctie/ woongebied met een landschappelijke inrichting.• Recreatieve routes een landschappelijke uitstraling geven door gebruik van asfaltverharding en beperken van verlichting.• Ontbrekende schakels aanleggen en het netwerk waar mogelijk uitbreiden.• Verbeteren van de aansluiting tussen recreatieve routes en het centrum van Uden..• Vanwege de ligging en het type gebruik mag het huidige beheerkwaliteit extensiever. Er moet echter daarbij wel ingespeeld worden op de gebruiksintensiteit.



bijzondere onderdelen ›13‹

reclame (aanplakborden, reclameborden)

kenmerken• Inrichting – weinig aanplakbiljetten en reclame rondom lantaarnpalen. Hoofdzakelijk gebruik van blauwe sandwichborden rond lantaarnpalen en reclame in bushokjes. Veelal geconcentreerd rondom de Industrielaan, vooral grootschalige particuliere reclameborden en vlaggen die onderdeel uitmaken van het rommelige karakter. • Beheerniveau: hoog, door continue vernieuwing van de informatie in sandwichborden, continue controle en vervanging van borden.

aanbevelingen• Behoud lage gebruik van reclameborden in de buitenruimte om rommeligheid te voorkomen• Reclameborden hoog aan lantaarnpalen niet toepassen in verband met rommelig beeld• Zo mogelijk bundelen van reclame op aangewezen plaatsen om verrommeling tegen te gaan. Dit vergroot ook de beheerbaarheid.

bushaltes

kenmerken• Inrichting – standaard en eenzijdige uitvoering, Abri’s eigendom van CBS, straatmeubilair van gemeente Uden. Veelal vandalisme gevoelige plaatsen. • Gebruiksintensiteit: Zeer hoog. Vooral doorstromend kortstondig verblijf, waardoor veel verschillende gebruikers passeren. • Beheerniveau hoog, inspelend op de hoge gebruikersdruk. Op deze locaties is veel overlast van zwerfvuil en kauwgom aanwezig.

aanbevelingen• Behoud van huidige niveau.• Materiaalgebruik die vandalisme veiligstellen.

evenemententerrein

kenmerken• Inrichting - geconcentreerd in en rond het centrum. Open ruimtes met eenvoudige inrichting, park of plein.• Gebruiksintensiteit: Sterk wisselend, pieken en dalen. In dagelijkse situatie zijn het plaatsen die vooral als doorgangsroutes gebruikt worden. • Beheerniveau: hoog en speelt in op de gebruiksintensiteit. Dagelijks beheer is iets hoger dan basis.

aanbevelingen• De terreinen een dusdanige inrichting geven zodat deze ook zonder evenementen aantrekkelijke verblijf- plaatsen zijn. • Goede voorzieningen treffen en afwegen voor evenemententerreinen.


kunst

kenmerken• Inrichting - hoofdzakelijk in de centra van de kernen, op markante locaties en benadrukken de identiteit. Uiteenlopende vormen van kunst, veelal beelden.

aanbevelingen• Handhaven en uitbreiden van kunstobjecten die de identiteit van zowel de locatie als Uden versterken.• Beheerkwaliteit gelijk trekken met gebied waar ze in staan.

verkeersborden

kenmerken• Inrichting - relatief weinig, alleen op plaatsen waar verkeersveiligheid in gevaar kan komen. • Beheerkwaliteit: hoog. Langs de hoofdwegen is het beheer hoger dan in overige gebieden.

aanbevelingen• In stand houden van de lage hoeveelheid verkeersborden. Dit voorkomt een verrommeling van de buitenruimte. • Beheerkwaliteit gelijkstellen aan beheerniveau van gebied.

straatmeubilair (verlichting, containers banken, afvalbakken, fietsenstalling) kenmerken• Inrichting - standaard en uniform karakter, beperkt onderscheid binnen Uden. Daarnaast oogt de straat- meubilairkeuze (vooral verlichting) bij reconstructie willekeurig. • Beheerniveau: hoog.

aanbevelingen• Aanbrengen van variatie in gebruik van straatmeubilair waarbij onderscheid wordt gemaakt in plusplekken (exclusief karakter) en standaardwijken (basis uitstraling). • Opstellen beeldencatalogus per functioneel gebied om stijl en eenheid te handhaven.• Gelijkstellen van beeldkwaliteit aan beheerniveau omliggend gebied.


terrassen

kenmerken• Inrichting – voornamelijk in het centrum van de kern Uden, rommelige uitstraling door particuliere invulling. Het draagt bij aan een levendige en aantrekkelijke sfeer in het centrum. • Gebruiksintensiteit: pieken en dalen, seizoensgebonden.• Beheerniveau: hoog, maar sterk afhankelijk van particuliere terrassen.

aanbevelingen• Creëren van meer eenvormigheid zodat een rustiger beeld ontstaat door het vaststellen of verscherpen van richtlijnen voor terrasbeleid.• Beheer in goed overleg met eigenaren.

speelplekken

kenmerken• Inrichting - standaard en uniform karakter, beperkt onderscheid binnen Uden. Vormen locaties die gevoelig zijn voor vandalisme en hangjeugd. • Gebruiksintensiteit: gemiddeld. • Beheerniveau: hoog, afhankelijk van vandalisme, kauwgom en zwerfvuil is pleksgewijs meer beheer nodig.

aanbevelingen• Aanbrengen van variatie in gebruik van speelplekken waarbij onderscheid wordt gemaakt in plusplekken (exclusief karakter) en standaardwijken (basis uitstraling) • Opstellen beeldencatalogus per functioneel gebied om stijl en eenheid te handhaven.• Materiaalgebruik die vandalisme veiligstellen• Beheer conform attractiebesluit

rolluiken

Kenmerken• Inrichting – hoofdzakelijk in het centrum van de kern Uden. Geeft rommelige en kille sfeer. • Gebruiksintensiteit: hoog.

Aanbevelingen• Het vermijden van rolluiken, of het gebruik van rolluiken binnen in de winkel achter de etalage zodat gevel licht uitstraalt. Gezien het grote aantal woningen in de binnenstad is de sociale controle groot.


uitstallingen winkels

kenmerken• Inrichting – voornamelijk in het centrum van de kern Uden. Geeft rommelige uitstraling door verschillende particuliere invulling. Kan de looproute hinderen. • Gebruiksintensiteit: hoog, komt veelvuldig voor in het centrum.

aanbevelingen• Vaststellen van richtlijnen voor uitstallingen met als doel om een rustiger, aantrekkelijker en obstakelvrij straatbeeld te creëren.

invaliden- & gehandicaptenvoorzieningen (geleidenstroken en parkeervoorziening)

kenmerken• Inrichting – voornamelijk in het centrum van de kern Uden. Blindengeleidenstroken door de gehele stad en veel parkeervoorzieningen op de juist plaats. • Gebruiksintensiteit: gemiddeld.• Beheerniveau: gelijk aan omliggende omgeving.

aanbevelingen• Behouden van het aantal en de locaties van de verschillende voorzieningen in het centrum. Eventueel uitbreiden van de bestaande voorzieningen als aantal bezoekers toeneemt.• Handhaven dat voorzieningen optimaal gebruikt kunnen worden en niet gehinderd worden door uitstallingen of laad- en losverkeer.

30 - 50 km zones

kenmerken• Inrichting – overgangsgebieden aangeduid door verhoogde in- en uitritten. Voor 30 km zones gelden verkeersremmende maatregelen. De voorkeur is klinkers versus asfalt.• Gebruiksintensiteit: sterk wisselend, afhankelijk van locatie.• Beheerniveau: gelijk aan omliggende omgeving.

aanbevelingen• Handhaven en behouden van duidelijke scheiding 30-50 km zone. • Gebruik maken van subtiele verkeersremmende maatregelen door bijvoorbeeld slingerwegen en aanpassingen in profiel en verharding. • Bij vaststellen van 30 km zone herinrichten passend bij gebruik en aanpassen van profiel.


gewenste beheerniveaus Uden

intensief

basis +

basis

extensief


Voor het meten van de visuele beheerkwaliteit in Uden is reeds in 2006 een onderscheid gemaakt in functionele gebieden. De functionele gebieden zijn hoofdinfrastruc-tuur, centra, wonen, bedrijven, parken en buitengebied. Een voorstel voor de gewenste beheerniveaus voor de ver-schillende gebiedstypologieën zoals gehanteerd in deze nota, is in de onderstaande tabel opgenomen.

functioneel gebied beheerniveau gebieden en

locaties Uden

centra intensief/ basis + centrum van Uden, kernwinkelgebied

hoofdinfra-structuur, parken

basis +/ basis

entrees, rondwe-gen, hoofdtoe-gangswegen naar het centrum van Uden, functionele parken en groenge-bieden, winkelcen-tra lokaal en kernen, begraafplaats

wonen, bedrijven basis/ basis +

woonwijken, bedrijven- en industrieterreinen

buitengebied basis/ extensief buitengebied

In de schets op de linker pagina is een geografische vertaling van deze tabel gegeven.Het huidige gemiddelde beheerniveau voor Uden ligt gemiddeld op Basis / Basis +. Deze beoordeling isgebaseerd op de meting van 2006 en de inventarisatie van de gebiedstypologieën.

beheerparagraaf ›14‹

Qua beheer is het totale beeld van Uden relatief hoog. Dit niveau is ten opzichte van omliggende gemeenten niet uitzonderlijk. Het is opmerkelijk dat er geen differentiatie in kwaliteit van het beheer is. Vanuit de struc-tuur en opbouw van Uden blijkt dat er wel degelijk onder-scheid is in hoogwaardige, drukbezochte en ‘eerste indruk’ bepalende locaties ten opzichte van de werken woon-gebieden of het buitengebied. Vanwege het regionaal belang van het centrum van Uden en de autovriendelijke inrichting is een hoogwaardige inrichting en beheer van de entrees, de hoofdinfrastructuur en van het centrum van groot belang. Vanuit de inrichting blijkt ook dat voor de beleving en de leefbaarheid van Uden de functionele parken; rondom de kerk, het Bevrijdingspark en het Sportpark Uden een extra impuls kunnen gebruiken. Dit gericht op het gewenste gebruik en het verhogen van de gebruiksintensiteit. Aan-sluiting vanuit het beheer is daarom noodzakelijk. Tevens blijkt dat de beheerkwaliteit in de werken woongebie-den vrij hoog ligt. Dit kan zonder veel consequenties ten aanzien van het beeld verlaagd worden mits de inrichting en het gebruik dit toelaat. Oudere woonwijken zijn hier minder geschikt voor, gezien de transformaties die de ko-mende periode in deze gebieden te verwachten zijn. Maar voor een villawijk of een wijk uit de periode 1990 of 2000 zijn er mogelijkheden om de beheerkwaliteit te wijzigen. Ook het buitengebied is geschikt om respectvol, maar kritisch naar te kijken waar het beheer van de voorzienin-gen natuurlijker en dus extensiever kan worden. Wederom is het gebruik (functie en intensiteit) daarbij een essentiële factor. Daarom bevelen wij aan om een differentiatie in de beheerkwaliteit aan te brengen, die overeenkomt met de inrichtingsprincipes en die aansluit bij het type en de intensiteit van het gebruik. Differentiatie in beheerkwa-liteit betekent dat duidelijk verschillende beheerniveaus gedefinieerd moeten worden.

Voor Uden zijn vier niveaus aangegeven, te weten: • Intensief: zeer verzorgd tot perfecte staat van de voorzieningen in de openbare ruimte (gem. A+)• Basis +: goed verzorgd tot zeer verzorgde staat van de voorzieningen in de openbare ruimte (gem. A)• Basis: verzorgd tot goed verzorgde staat van de voorzieningen in de openbare ruimte (gem. A/B)• Extensief: natuurlijke tot verzorgde staat van de voorzieningen in de openbare ruimte (gem. B/C)

In de onderstaande figuur is dit schematisch weergege-ven. Daarnaast maakt deze figuur duidelijk welk beeld acceptabel is en wanneer het ingrijpmoment ligt voor de verschillende beheerniveaus.

beheerkwaliteit en ingrijpmoment beheerniveaus

Acceptabel beeld

niet nagestreefd maar beperkt voorkomend

ingrijpmoment

Aflopende kwaliteit


beheerniveau intensief

Het beheerniveau intensief vormt het hoogste beheerni-veau. Dit niveau komt voor op locaties die het visitekaartje van de stad dienen te zijn. Uitstraling en exclusiviteit staan voor op. Dit beheerniveau is gewenst in het centrum en kernwinkelgebied van Uden. Op deze locaties dienen de aspecten schoon, heel en veilig maximaal te zijn.


beheerniveau basis +

Zoals de naam al doet vermoeden is het beheerniveau ba-sis + een niveau dat qua beeld een netter beeld heeft dan normaal. Deze locaties vervullen een belangrijke functie binnen de stad. Dit beheerniveau is dan ook gewenst bij de entrees, rond-wegen, hoofdtoegangswegen naar het centrum van Uden, parken en functionele groengebieden, lokale winkelcentra en kernen en de begraafplaats.


beheerniveau basis

Het beheerniveau basis is een niveau dat veelal gehan-teerd wordt op plaatsen waar sprake is van een standaard situatie. Op deze locaties dient het beheer hoofdzakelijk functioneel, netjes en veilig te zijn. Qua inrichting hebben deze locaties vaak een standaard en universeel karakter.De locaties binnen Uden waar dit niveau gewenst is zijn de woonwijken en de bedrijventerreinen.


beheerniveau extensief

Het beheerniveau extensief is het niveau met de minste ingrepen. Dit niveau wordt gehanteerd op plaatsen waar een natuurlijk of landschappelijk karakter past. De onder-grens van dit niveau wordt vooral bepaald door het aspect veiligheid. Dit beheerniveau is gewenst in het buitengebied.


samenvatting en vervolg ›15‹Deze Nota Openbare Ruimte is een document dat Uden in beeld te brengt en is tevens een handvat en inspireerde verhaal voor alle actoren die betrokken zijn bij de openba-re ruimte. Het handboek is een kapstok voor de wensen en ambities voor de inrichting en het beheer van de openbare ruimte enerzijds en een leidraad met aanbevelingen om toe te passen bij de toekomstige (her)inrichting en ontwik-kelprojecten anderzijds. Dit is gerealiseerd door in de voorgaande hoofdstukken de grote verscheidenheid aan gebieden in Uden te omschrij-ven. Per structuur of typologie is steeds in woord en beeld een indruk gegeven. Op basis daarvan zijn kenmerken van de huidige situatie benoemd en aanbevelingen gedaan én voor de ontwerper én voor de beheerder. Tenslotte is de samenhang tussen het ontwerper en het beheer essentieel om de verwachtte kwaliteit van de openbare ruimte te realiseren. Binnen het kwaliteitsdenken en daarmee het beeld buiten zijn drie aspecten uitermate belangrijk voor het realise-ren en in stand houden van een aantrekkelijk en leefbare omgeving, dit zijn:• Ruimtelijke kwaliteit – dit leidt tot inrichting• Gebruikskwaliteit - functionaliteit en gebruik van de inrichting• Beheerkwaliteit - houdt inrichting en huidige gebruik in stand

In het kwaliteitsdenken is het denken in beelden de laatste jaren leidend geworden voor de discussie en het vastleggen van ambities. Het bovenstaande figuur geeft aan welke aspecten bepalend zijn om de ambities te verwezenlijken. Het is dan ook van belang dat de ambities van de aspecten Gebruik, Beheer en Inrichting op elkaar aansluiten. In de onderstaande paragraven worden de ambities van Inrichting en beheer omschreven waarbij in beide gevallen het aspect Gebruik daarin een intrinsiek onderdeel van is.

inrichting

Uden is, voor wat betreft de inrichting van de openbare ruimte binnen de gemeente, veel meer dan wat in eerste instantie doet vermoeden! De eerste indruk doet namelijk sober, eenvoudig, eenvormig maar zeer verzorgd (overal zelfde niveau) aan. Kortom het lijkt, wat oneerbiedig, over-al wel veel van hetzelfde met uitzondering van een aantal herinrichtingen in het centrum (o.a. de Markt), die nadruk-kelijk de belangrijkheid van de plekken weerspiegelen. Nadere beschouwing van Uden geeft een beeld waarbij het mogelijk is de openbare ruimte enerzijds meer herken-baarheid door eenheid en anderzijds meer differentiatie op bijzondere locaties te geven. Daardoor zullen de con-trasten vergroten en zal zowel het gebruik als de visuele kwaliteit toenemen. Voor bezoekers, die men langer vast wil houden in Uden, alsook voor de keuzemogelijkheden in woonlocaties voor de bewoners. De ruimtelijke kwaliteit kan zeker een impuls gebruiken, zeker vanwege het feit dat Uden nog verder wil groeien op het gebied van bezoe-kers, woningen en het aantrekken van bedrijven. Dit betekent dat de onderscheidende aspecten en ge-biedstypologieën van de gemeente meer aandacht moe-ten krijgen of geaccentueerd dienen te worden. Onder-scheidende aspecten kunnen zijn; de belangrijke regionale functie tussen Oss en Veghel, een autovriendelijk - bereik-

baar en aantrekkelijk - centrum, uitgesproken verschillen tussen de woonwijken uit de verschillende perioden, het koesteren en herwaarderen van overgebleven historische kwaliteiten, het consequent doorvoeren van gewenste uniforme boomstructuren en profielen, een structurele aanpak van de schil rondom het centrum en tot slot het uitbuiten van het afwisselende landschappelijke karakter voor de beleving en recreatie.Vanuit de inrichting van het openbaar gebied is dan ook een differentiatie zichtbaar te maken in de opbouw en hi-erarchie van de structuren van Uden. Daar kan het beheer vervolgens naadloos op aansluiten.

beheer

Qua beheer is het totale beeld van Uden relatief hoog. Dit niveau is ten opzichte van omliggende gemeenten niet uitzonderlijk. Het is opmerkelijk dat er geen differentiatie in kwaliteit van het beheer is. Vanuit de struc-tuur en opbouw van Uden blijkt dat er wel degelijk onder-scheid is in hoogwaardige, drukbezochte en ‘eerste indruk’ bepalende locaties ten opzichte van de werken woonge-bieden of het buitengebied. Daarom bevelen wij aan om een differentiatie in de beheerkwaliteit aan te brengen, die overeenkomt met de inrichtingsprincipes en die aansluit bij het type en de intensiteit van het gebruik. Differentiatie in beheerkwaliteit betekent dat duidelijk verschillende beheerniveaus gedefinieerd moeten wor-den. Een voorstel voor de gewenste beheerniveaus voor de verschillende gebiedstypologieën zoals gehanteerd in deze nota, is in de naaststaande tabel opgenomen.

BEELD

Gebruik Inrichting

Beheer


intensief basis +

basis extensief

functioneel gebied beheerniveau gebieden en

locaties Uden

centra intensief/ basis + centrum van Uden, kernwinkelgebied

hoofdinfra-structuur, parken

basis +/ basis

entrees, rondwe-gen, hoofdtoe-gangswegen naar het centrum van Uden, functionele parken en groenge-bieden, winkelcen-tra lokaal en kernen, begraafplaats

wonen, bedrijven basis/ basis +

woonwijken, bedrijven- en industrieterreinen

buitengebied basis/ extensief buitengebied

Het huidige gemiddelde beheerniveau voor Uden ligt gemiddeld op Basis / Basis +. Deze beoordeling isgebaseerd op de meting van 2006 en de inventarisatie van de gebiedstypologieën.


vervolg

• Heldere en eenduidige keuzes in ruimtelijke kwaliteit maken welke herkenbaar en functioneel zijn. • Plan van aanpak voor openbare ruimten in de ‘kwetsbare wijken’ uit de perioden 1960 en 1970.• Catalogi van materialen en details samenstellen per gebiedstypologie.• Plan van aanpak voor de herinrichting en herstructurering van de schil rondom het centrum.• Plan van aanpak van de herwaardering (herinrichting) historische routes.• Plan van aanpak voor een kwaliteitsimpuls voor de parkeervoorzieningen rondom het centrum• Herinrichting van de functionele parkgebieden tot publiekstrekkende stadsparken met een eigen identiteit. • Differentiatie in beheerkwaliteit door de hiërarchie in de beheerniveaus aan te laten sluiten op de opbouw en hiërarchie van de structuren van Uden.• Voortzetten van de goede samenwerking tussen ruimtelijke ontwikkeling, stedelijke inrichting en beheer door deze kwaliteitskeuzes om te zetten naar een pragmatische leidraad voor de inrichting van de openbare ruimte. • Vervolmaken van een Beheerkwaliteitplan door afgewogen keuzes in beheerniveaus te maken met behulp van een interactieve financiële onderbouwing.• Vertaling van een leidraad voor de inrichting naar consequenties voor ontwerp, aanleg en beheer• Vertaling van het integrale en financieel onderbouwde Beheerkwaliteitplan naar de technische beheerplannen.• Vertaling van de op CROW gebaseerd beeld- systematiek uit het Beheerkwaliteitplan en de technische beheerplannen naar beeldbestekken.


bronnenlijst• Programmabegroting 2007 – 2010 – Gemeente Uden november 2006 • Gemeentelijk Verkeers en Vervoersplan – Sturen in Structuren – BRO november 2003• Geluidswerende Voorzieningen Lippstadtsingel – gem Uden –juli 2004• Structuurvisie Centrum – KuiperCompagnons april 1997• Herinrichtingsplan Centrum – Kuiper Compagnons mei 1998• Beleidsnotitie nader begrensde bebouwingsconcentraties in het buitengebied – Croonen maart 2007• Gebiedsvisie Uden Noord – SVP oktober 2006• Cultuurhistorische Inventarisatie gemeente Uden – provincie Noord-Brabant mei 1989• Visie op Woonservicezones – Companen juni 2004• StructuurvisiePlus 2010 – 2030 Uden/Veghel - Bureau B&B mei 2001• Horeca structuurvisie gemeente Uden – BRO juli 2002• Structuurvisie Centrum Oost gemeente Uden – KuiperCompagnons/ BRO november 2004• DPO toets Masterplan Centrum West – Droogh Trommelen Broekhuis januari 2006• Stand van zaken implementatie monumentenbeleid – gemeente Uden april 2003• Beeldkwaliteitplan Hoenderbos/Velmolen gemeente Uden – KuiperCompagnons• Beeldkwaliteitplan Verlengde Velmolen – KuiperCompagnons oktober 2000• Structuurplan 1993 gemeente Uden – KuiperCompagnons oktober 1993• Beeldkwaliteitplan Hoenderbos III – gemeente Uden oktober 2006• Bestemmingsplan Goorkens herziening 2000 – gemeente Uden april 2001• Bestemmingsplan Hoogveld – gemeente Uden juni 2001• Bestemmingsplan ‘Woongebieden kom Uden’ – BRO juli 2002• Welstandsnota gemeente Uden – Croonen adviseurs april 2004• Aantal inwoners per wijk – gemeente Uden december 2006• Leeftijdsklasse per 5 jr per geslacht per wijk – gemeente Uden december 2005• Bevolkingsprognose Uden – ABF Primos december 2005• Woonvisie gemeente Uden / Veghel – januari 2007• Leeftijdsspecifieke bevolkingsontwikkeling 2004 – 2030 – Woningbehoefteprognose Noord Brabant actualisatie 2005• Woningvoorraad 2005 – 2030 - Woningbehoefteprognose Noord Brabant actualisatie 2005• Resultaten nulmeting gemeente Uden – Cyber adviseurs juli 2006• Samen houden we Uden schoon – pva zwerfafval – Beco groep december 2006

gemeente Uden...het centrum ›6‹ kernwinkelgebied parkeerpleinen passages bevoorrading de...

Documents

Transcript of gemeente Uden...het centrum ›6‹ kernwinkelgebied parkeerpleinen passages bevoorrading de...