Geluidslandschappen

<Geluids−landschap−pen— tijdens

de RinG-biënale

the noise landscape

een uitgave van het Podium voor Architectuur

Haarlemmermeer en Schiphol

P—3

het Geluids-landschap> De Haarlemmermeerpolder is voor bijna twee derde van de 160-jarige geschie-denis beïnvloed geweest door Schiphol. Grootschalige luchthaveninfrastructuur is in de polder aangelegd, die oorspronkelijk drooggemaakt is voor agrarisch gebruik. De regio is tegenwoordig uitgegroeid tot een ‘mainport’ van groot economisch natio-naal belang voor Nederland. Op Amsterdam Airport Schiphol werken 65.000 mensen, ongeveer 170.000 banen zijn verbonden met activiteiten op de luchthaven. Maar de luchtvaart vormt ook een zorg voor de inwoners van de regio, vooral vanwege de geluidsoverlast. Toewerken naar een beter geïntegreerde luchthavenregio betekent sa-menwerken met de buren, de bewoners.

De leerstoel van Prof. Kees Christi-aanse van de universiteit ETH Zurich heeft onderzoek gedaan naar de Schiphol regio binnen het internationale onderzoekspro-gramma ‘Better Airport Regions’. De term ‘Geluidslandschap’ is gemunt voor de om-geving van de luchthaven waar vliegtuig-geluid hoorbaar is en juridische gevolgen heeft. ETH Zurich organiseerde samen met Podium voor Architectuur een fotoprijsvraag om bewoners uit te dagen hun interpretatie van de term ‘geluidslandschap’ te geven. Een selectie van de foto’s zijn opgenomen in deze publicatie, naast foto’s gemaakt door studenten van de ETH Zurich, onder begelei-ding van de Zwitserse fotograaf Marc Lat-zel. De foto’s tonen een fascinatie voor de luchthaven maar geven ook een beeld van het dagelijks leven van de inwoners van het ‘Geluidslandschap’.

—

the noise landscape > The Haarlemmermeerpolder has been influ-enced by Schiphol Airport for almost two-thirds of its 160-year history. large-scale airport infrastructure has been laid out in the polder, originally constructed for agricultural purposes. The region has nowadays become a ‘mainport’ of great economic importance for the Netherlands. Amsterdam Airport Schiphol provides an income for 65.000 people directly, ap-proximately 170.000 jobs have a connection to airport activities. But aviation also forms a concern for the inhabitants of the region, mainly in terms of noise pollution. Working towards a better-integrated airport region means working together with its neighbors, the residents. The Chair of Prof. Kees Christiaanse from the University eTH Zurich has conducted research on the Schiphol region within the international research project “Better Airport Regions”. The term ‘Noise landscape’ has been coined for the area surrounding the airport that is influenced by airplane noise and its audible and legal impacts. To gather views from residents on their interpretation of the ‘Noise lands-cape’, eTH Zurich collaborated with Podium for Ar-chitecture in organizing a Call for Photos. A selection of the photos is contained in this publication together with photos made by students of eTH Zurich under guidance of Swiss photographer Marc latzel. The photo’s convey a fascination for the airport, but also provide a view of daily life of inhabitants of the ‘Noise landscape’.

—

geluid noise

The Noise landscape — Het geluidslandschap P—5

welkom welcome

Welkom in het geluidlandschap

> Luchthavens veroorzaken geluid. Onder invloed van dit geluid ontstaan bijzondere stedelijke condities. Het doel van deze publicatie is om het karakteristieken van het geluidsland-schap rondom de luchthaven Schiphol te be-schrijven, in tekst en in beeld.

Omdat het geluidslandschap zeer complex en nog in ontwikkeling is, is het niet mogelijk het als een vaststaande conclusie te beschrijven. De definitie ervan moet nog worden geschreven – door bewoners, beleidsmakers, on-derzoekers en planners. Dit geldt in het bijzon-der voor het geluidslandschap rond Schiphol, ge-legen tussen de woongebieden van Amsterdam, Haarlem en Hoofddorp waar een grote variëteit aan functies, gebouwtypologieën en sferen te vinden is. Het geluidslandschap rond Schiphol is zowel landelijk als stedelijk, zowel centraal als perifeer. Door het extreem vlakke polderland-schap en de lay-out van de starten landingsba-nen, is Schiphol sterk aanwezig.

Deze aanwezigheid, waar het geluids-landschap stevig in gegrond is, is uitermate boeiend. In plaats van het geluid louter als een verstoring te beschouwen, zijn we ervan over-tuigd dat vliegtuiggeluid te vergelijken is met elke andere stedelijke conditie, als iets dat zowel beperkingen als kansen biedt. Omdat het ge-luidslandschap een kenmerk van stedelijk leven is dat voorlopig niet uit onze steden zal verdwij-nen, moeten de mogelijkheden ervan ontdekt, beschreven en omgezet worden in kwaliteiten. Deze publicatie is gericht op het presenteren van een eerste stap naar het uit-diepen van deze mogelijkheden.

—

Welcome to the Noise Landscape

> Airports cause Noise. Under this noise, special urban conditions emerge. The aim of this publication is to describe the conditions of the Noise landscape, by using images and texts from the area around Schiphol Airport in the Netherlands. As the Noise landscape is very complex and still in development, it cannot be described in conclusion. Its definition still has to be found – by inhabitants, policymakers, researchers and plan-ners. This is especially true for the Noise landscape around Schiphol, which lies between the settlement areas of Amsterdam, Haarlem and Hoofddorp and houses a wide variety of functions, building types and atmospheres. The Noise landscape around Schiphol is both rural and urban, both central and peripheral, and because of the flatness of the lands-cape and the layout of the runways, Schiphol has a strong presence. This presence, which the Noise landscape is strongly saturated with, is extremely fascinating. Rather than regarding it as a mere disruption, weare convinced that airplane noise should be regar-ded like any other urban condition, as something that holds both potentials and deficits. As the Noise landscape is an urban condition that will not leave our cities very soon, its potentials have to be discovered, described and turned into qualities. This publication aims at presenting a first step towards unearthing these potentials.

—

WelKOM IN HeT GelUIDSlAND-SCHAP

The Noise landscape — Het geluidslandschap

woordenlijst glossary

P—7

VliegveldHet vliegveld bestrijkt het vlakke gebied dat bestaat uit starten landingsbanen, taxibanen en opstelplaatsen. Vliegvelden zijn zeer groot. Schiphol heeft bijzonder veel startbanen - zes - en de Polderbaan ligt op 7km van de terminal, wat het vliegveld enorm maakt. Het vliegveld kan niet anders worden bereikt of overgestoken dan door auto-, spoor-, of bustunnels. Door de enorme om-vang ervan bepaalt de luchthaven de stedelijke structuur eromheen: infrastructuur of snelwegen zijn om de luchthaven heen gelegd, woongebie-den zijn tot aan de >rand ervan gebouwd. Het vliegveld vormt de kern van het >geluidsland-schap en bevat veel groene ruimte. Omdat het centrum van Schiphol in het midden van het vliegveld ligt, kan het worden beschouwd als een stedelijk eiland met slechts enkele verbindingen met de stadsregio, zoals de Schipholtunnel, de A4 en de Zuidtangent (snelbus).

LuchtzijdeLuchthavenactiviteiten zijn verdeeld in activitei-ten aan de luchtzijde en de >landzijde. De twee zijn gescheiden door een grens die de luchtzijde omringt, waarbinnen zich het> vliegveld, aan-grenzende logistieke gebouwen en gebieden en het luchtzijde-gedeelte van de >terminal voor reizigers bevindt. De luchtzijde is alleen toegan-kelijk voor reizigers en luchthavenpersoneel en valt wettelijk buiten de landsgrenzen: pas na het passeren van de douane komen reizigers officieel in Nederland aan. Voor Schiphol is de kwaliteit van de luchtzijde als plek om te winkelen en voor vrijetijdsbesteding zeer belangrijk omdat reizigers die alleen op Schiphol zijn om over te stappen in een hotel boven het terminalgebouw verblijven zonder het land ooit formeel te betreden. Voor het >geluidslandschap is de sterk beveiligde >luchthaven omheining rond de luchtzijde een bepalend element.

Luchthaven CorridorEen corridor in de stedelijke planning staat voor een lineaire ontwikkeling van beperkte breedte

AirfieldThe airfield describes the flat area that is com-posed of runways, taxiways and parking positi-ons. Airfields are very large. Schiphol Airport has more than a usual amount of runways--six--and the Polderbaan is located 7 kilometers from the terminal building; in other words, its airfield is huge. As the airfield cannot be entered or trans-versed except through tunnels for cars, railways, or buses, it shapes the urban structure around it through its sheer size: infrastructure lines or highways have to go around it, settlement areas end at its >edge. The airfield is the core of the >noise landscape and includes many green spa-ces. As Schiphol Center is located in the midst of the airfield, it can be regarded as an urban island that is connected to its the city-region by a few infrastructure lines, such as the Schiphol railway, the A4, and the Zuidtangent bus line.

AirsideAirport operations are divided into airside and >landside activities. The two are separated by the boundary that surrounds the airside, which inclu-des the >airfield, adjacent infrastructure buildings and zones, and the airside part of the passenger >terminal. The airside is only accessible to pas-sengers and staff, and it is legally extra-territorial: only after clearing immigration, do passengers of-ficially arrive in the Netherlands. For Schiphol Air-port, the quality of the airside as an environment for shopping and leisure is very important for its many transfer passengers who might sometimes even stay in a hotel on top of the terminal without ever formally entering the country. For the >noise landscape, the highly secured >airport fence around the airside is a defining element.

Airport CorridorA corridor in urban planning denotes a linear development limited in width, which runs along main transport routes, connecting points of high centrality. Good accessibility to highways and rail systems make corridors attractive locations for business, commercial use, and housing. If a corri-

[5] View from the Ringvaart towards the

Fokker Offi ce Park

[2] View towards the Polderbaan runway

[4] Farmhouse near the Polderbaan runway

[1] Housing south of Hoofddorp



P—9

die langs de belangrijkste transportroutes loopt en centra met elkaar verbindt. Goede bereik-baarheid van spoor- en snelwegen maken cor-ridors tot aantrekkelijke locaties voor zakelijke en commerciële functies en voor woningbouw. Als een corridor niet te breed is dan profiteert de locatie enerzijds van open zicht op het landschap en anderzijds van hoogwaardige infrastructuur. Echter, de toegankelijkheid en beschikbaarheid van infrastructuur in corridors kan minder goed zijn dan op de punten met hoge >centraliteit. Op luchthavens zijn dit de gebieden rond de be-langrijkste >terminal, waar zgn. ‘Airport Cities’ (stedelijke ontwikkeling binnen de luchthaven) ontstaan. Wanneer de stedelijke regio rond de luchthaven blijft groeien, loopt de ontwikkeling van de Airport City over naar de corridor die de terminal verbindt met het belangrijkste naburige stadscentrum, met als gevolg de vorming van de Luchthaven Corridor. In het geval van Amster-dam, kan dit tot nu toe alleen worden waargeno-men in de ontwikkeling op Schiphol-Noord en de Zuidas. In de toekomst kan ontwikkeling mogelijk ook plaatsvinden tussen deze punten, wat leidt tot een meer effectieve en minder gefragmen-teerde corridor.

Luchthaven omheiningMet uitzondering van een paar ingangen, verte-genwoordigt de luchthaven omheining de grens tussen de >luchtzijde en de stedelijke omgeving. Omdat de luchthaven omheining cruciaal is voor de bedrijfsvoering van de luchthaven en immi-gratie, is het normaalgesproken een hoog hek bewaakt met camera’s. Het markeert duidelijk een grens met de omgeving. Rondom Schiphol is deze grens visueel minder hard omdat op veel plaatsen water is gebruikt om overtreders van het vliegveld te weren.

Luchthaven tangentDe meeste stedelijke conceptuele modellen gaan uit van een concentratie van ontwikkeling op de punten van de hoogste> centraliteit, zoals in en rond stadscentra, stations en luchthavens.

dor does not become too wide, it will profit from a short distance to open landscape to one side and to high quality infrastructure on the other. Howe-ver, accessibility and infrastructure provision in corridors can be worse than at points of highest >centrality. At airports, these are the areas around the main >terminal, which has become the place for the emergent Airport Cities. As the urban regions around airports continue to grow, deve-lopment spills over from the Airport City to the corridor that connects the terminal to the main city center, forming the Airport Corridor. In the case of Amsterdam, this could, until now, only be observed in the development at Schiphol-Noord and Zuidas. In the future, development could pos-sibly also take place between these points, which would result in an actual and less fragmented corridor.

Airport FenceExcept for a few points of passage, the Airport Fence represents the border between the >Airside and the surrounding urban surroundings. Since the Airport Fence is crucial for airport operation and immigration control, it is normally high and guarded by cameras, marking a clear border from the surroundings. In Schiphol, this border is visually softened, as in many places merely water canals are used to avoid trespassers from ente-ring the airfield.

Airport TangentMost urban conceptual models presume a con-centration of development at points of highest >centrality, such as in and around the core city, the railway station, and the airport—and in between these points in so-called > corridors. At Amsterdam Airport, however, one of the main development corridors lies not there, but at the other side of the airfield: it is the Kruisweg, which transverses the Haarlemmermeerpolder and con-nects Hoofddorp with Aalsmeer. The road lies tangentially to Schiphol Centrum. Therefore, we named it the Airport Tangent, since it does not connect to the established centralities. At Kruis-

[11] The A9 Highway near Badhoevedorp

[8] House at the Hoodvaart

[10] Zuidtangent bus tracks near De Hoek

[7] House at the Hoofdvaart north of Hoofddorp



P—11

Tussen deze punten ontstaan zogenaamde >cor-ridors. In het geval van Schiphol ligt een van de belangrijkste corridors aan de andere kant van het vliegveld: de Kruisweg, die dwars door de Haarlemmermeerpolder loopt en Hoofddorp met Aalsmeer verbindt. De weg is tangentieel aan-gelegd door Schiphol Centrum. Deze lijn heet ‘Luchthaven tangent’ omdat hij niet verbonden is met de gevestigde centra maar dwars erop ligt. Als je de ontwikkeling van de tangent beschouwt dan zie je dat aan de Kruisweg als eerste midden-tot laagwaardige functies zijn ontstaan vanwege goede toegankelijkheid. Hotels en kantoren volgden, terwijl er in Hoofddorp woonwijken ver-rezen. Vandaag de dag is de luchthaven tangent bijna volledig ontwikkeld. Je vindt er een scala aan soorten gebruik, schalen, snelheden en sfe-ren, wat een stedelijke ruimte opgeleverd heeft die uniek is in Nederland.

AchterzijdeGrote luchthavens (hubs) behoren normaalge-sproken bij één stad, een paar uitzonderingen zoals Dallas / Fort-Worth, daargelaten. De kant van de luchthaven die zich richt naar deze stad is de >voorzijde, het gebied aan de andere zijde de >achterzijde. De achterzijde van de luchtha-ven richt zich dus in tegenovergestelde richting dan de stad. Meestal zijn hier logistieke functies, backoffices en ondersteunende faciliteiten voor de luchthaven gevestigd. Aan de kwaliteit van de openbare ruimte wordt doorgaans minder aandacht besteed. Omdat stedelijke systemen zeer complex kunnen zijn kom je dit soort gebie-den niet alleen ‘achter’ de luchthaven tegen. Ze komen ook voor op plaatsen die niet direct achter de luchthaven liggen, maar ergens tussen voor- en achterzijde van de luchthaven.

CentraliteitEen centraliteit is een punt in de stedelijke struc-tuur dat goed is verbonden met andere punten, in het bijzonder andere centraliteiten. Voor de industriële revolutie was het centrum van de stad vaak de enige centraliteit. Omdat we grotere

weg, middle- to low-value programs emerged first due to good road accessibility. Hotels and offices followed, while Hoofddorp continued to grow in housing. Today, the Airport Tangent is nearly fully developed and mixes all kinds of uses, scales, speeds, and atmospheres, an urban space that is unique in the Netherlands.

Back YardWith a few exceptions, such as Dallas/Fort-Worth, hub airports belong to a sole city. We call the side of the airport, oriented toward the mother city, >Front Side and the area on the other side >Back Yard. The airport Back Yard is the side of the air-port that faces away from the mother city. Usually this area is used for logistic uses but also back of-fices and service facilities connected to the airport are located here, and less attention is paid to the representative aspect of public space. As urban systems are very complex, backyard conditions are not limited to the geographical position „be-hind“ the airport, though. They can also appear in places that are not directly behind the airport but which are more at a semi-peripheral position.

CentralityA centrality is a point in the urban structure that is well connected with other points, especially other centralities. Before Industrialization, cities mainly had one single centrality, the city center. Incre-ases in travel distance and speed as well as the growing functional dispersion of urban functions led to the creation of polycentric city regions. The centralities in these city regions have many different roles. The airport represents one of the newest and most important centralities. Like all other centralities, the airport can both comple-ment and compete with other centralities.

Closing CyclesWith sustainability in focus, it becomes clear that the currently mostly uncoordinated > Flows have to be optimized and closed where possible. Clo-sing cycles means that as many flows as possible

[17] Zuidtangent Bus stop at Kruisweg /

De Hoek

[14] Wall Painting in Hoofddorp

[16] Detailed view of Schiphol Plaza

[13] Private Garden near the NS rail tracks at De Hoek (falsch, ist neben Autobahn & ende Piste)



P—13

reisafstanden nu in minder tijd kunnen overbrug-gen en doordat stedelijke functies steeds meer verspreid liggen, zijn polycentrische stedelijke regio’s ontstaan. De centraliteiten in deze stede-lijke regio’s kennen verschillende gedaantes. De luchthaven is een van de nieuwste en belangrijk-ste centraliteiten in stedelijke regio’s. Net als alle andere centraliteiten, kan de luchthaven zowel andere centraliteiten aanvullen als beconcurreren.

Kringlopen sluiten Als je duurzaamheid als uitgangspunt neemt, wordt duidelijk dat >Stromen, die nu meestal ongecoördineerd zijn, geoptimaliseerd en waar mogelijk veel beter op elkaar aangesloten kunnen worden. Het sluiten van kringlopen betekent dat zoveel mogelijk stromen binnen de luchthaven of het gebied rond de luchthaven blijven. Zo kan de warmte-energie die opgewekt wordt op de starten landingsbanen rechtstreeks aan de terminals gekoppeld worden, wat het transport van energie over grotere afstanden terugdringt. Productie van bepaalde soorten voedsel voor vliegtuigcatering kunnen direct aan de terminal plaatsvinden. Het sluiten van kringlopen met de omliggende regio moet ook worden nagestreefd. Het water van de nabijgelegen Nieuwe Meer zou gebruikt kunnen worden om terminalgebouwen te koelen. Over het algemeen zijn de stromen in en rond de lucht-haven aanzienlijk én geconcentreerd op één plek, waardoor het sluiten van kringlopen in relatie tot de luchthaven veel mogelijkheden biedt voor de toekomst van de Geluidslandschap.

KolonisatieIn de Haarlemmermeerpolder ontstond nieuw land toen het water 150 jaar geleden werd weg-gepompt door drie grote stoomgemalen. Alle menselijke activiteiten op de nieuwe bodem zijn voortgekomen uit de doelstelling om het gebied te koloniseren. Kolonisten waren afkomstig uit heel Nederland. Vervolgens kon de nieuw ont-stane >eigen logica van het gebied voortdurend gebruikt worden voor stedelijke en agrarische systemen. Vandaag de dag wordt het geluids-

do not leave the airport or the region around the airport. For example, the runways as collectors of heat can provide energy directly to the terminal buildings, making the transport of energy over larger distances unnecessary. Certain kinds of foods could be produced directly at the termi-nal and processed for on-flight catering. Closing cycles with the surrounding region should also be pursued, such as using the water of the nearby Nieuwe Meer to cool terminal buildings. As it can be generally said that the flows in and around the airport are considerable and concentrated on one spot, the closing of cycles in relation to the airport hold great potential for the future of the noise landscape.

ColonizationThe Haarlemmermeerpolder was new land when it was drained 150 years ago by three big pump-ing stations. All human activities on the new soil were and are done in the spirit of colonization, at first by settlers from all over the Netherlands. Subsequently, new >inherent logic was constantly implemented in urban and agricultural systems. Today, the noise landscape is under permanent colonization, notably from two sides: the airport expands continuously, rolling out its functions over the noise landscape, such as in functional >enclaves. At the same time, the surrounding ur-ban areas locate unwanted land uses in the noise landscape, such as waste water treatment plants or scrapyards, but also colonize it for specific social activities, such as in >noise heterotopias. The history of the Haarlemmermeerpolder as new land with its neutral but strong >Polder Grid makes it very suitable for such appropriations, yet it also emerges as a battleground for conflicting demands and >inherent logic.

CommutersA formerly rare, now dominant species of wor-king people traveling every morning from home to work, and back in the evening. Their habitat is strongly dependent on the availability of row houses, garages, and affordable mortgages, while

[23] The Zuidtangent bus line near

Hoofddorp

[20] Artificial water basin in the Beukenhorst

Oost office park, Hoofddorp

[22] The Polderbaan access runway crossing the Hoofdvaart canal

[19] Housing in the West of Hoofddorp



P—15

landschap permanent gekoloniseerd, vanuit twee dominante actoren: Schiphol breidt voortdurend uit en brengt functies onder in het geluidsland-schap, in de vorm van >functionele enclaves. In het stedelijke gebied moeten ongewenste vor-men van grondgebruik in het geluidslandschap een plek krijgen, zoals waterzuiveringsinstallaties of sloopbedrijven. Ook leent het geluidsland-schap zich voor specifieke sociale activiteiten zoals in >geluids-heterotopieën. Door de geschie-denis van nieuw gemaakt land is de Haarlem-mermeerpolder met zijn neutrale maar krachtige >Polder grid uitermate geschikt voor dergelijke toe-eigening van grond. Echter het speelveld van tegenstrijdige belangen en >eigen logica komt er ook aan de oppervlakte.

ForensenEen voorheen zeldzame, nu dominante populatie van werkende mensen die elke ochtend van huis naar werk reist en in de avond terugreist. Hun habitat wordt bepaald door de beschikbaarheid van rijtjeshuizen, garages en betaalbare hypothe-ken. Hun werkplekken bevinden zich op goede bereikbare plekken (>luchthaven corridor, >lucht-haven tangent). Schiphol is met 65.000 werkne-mers één van de belangrijkste werkgevers in de regio. Aangezien er geen huisvesting op Schip-hol Centrum bestaat, forenst iedereen. Hoewel treinen busverbindingen uitstekend zijn, pendelt ongeveer 65% van de werknemers van Schiphol met de auto. Werktijden beginnen of eindigen vaak heel vroeg of heel laat op de dag, wanneer openbaar vervoerverbindingen minder frequent zijn. Veel werknemers wonen in Hoofddorp, dat beschouwd zou kunnen worden als een luchtha-ven-stad. Maar Beverwijk, ten noorden van de Noordzeekanaal, is ook een populaire plek om te wonen. Beverwijk is door de A9 rechtstreeks verbonden met Schiphol Centrum - en het strand ligt er heel dichtbij.

CompartimenteringInfrastructuur functioneert als verbinding, maar kan ook de stedelijke structuur in tweeën snijden.

their workplaces mass at points of good accessi-bility (>airport corridor, >airport tangent). Amster-dam Airport is one of the main employers in the region--about 65,000 people work here. As there is no housing at Schiphol Centrum, all have to commute. Even though rail and bus connections are excellent, around 65% of Schiphol’s employ-ees commute by car. Working hours often start or end very early or very late during the day, which makes the use of public transport more difficult. Many employees live in Hoofddorp, which can be considered an Airport Town, but also in Beverwijk north of the North-Sea-Canal: here, Highway A9 connects directly to Schiphol Centrum, and the beach is very close to home.

CompartmentalizationTraffic infrastructures are connectors, but they can also cut the urban structure into separate parts. This effect increases with travel speed. While a footpath can be crossed at every point, highways and train lines can only be traversed at points that are usually very far from each other, and airports, with their large and sealed-off runway systems, have the same effect on their urban surroundings. Where several large infrastructures meet, the area around and between them is divided into several disconnected parts or compartments. Though neighboring points may have very high connectivity, these compartmentalized spaces are poorly accessible, especially for pedestrians and cyclists. Depending on their use and design, they can form >enclaves or >inner peripheries. A good example for compartmentalization effects is the De Hoek area south of the airport, but also the area between Schiphol and Zuidas, which lies in the >airport corridor but is mostly inaccessible from outside the area.

CompensationAir travel causes Co2 emissions, noise emissions, and air pollution. Though the airline industry works towards reducing these emissions, for environmental and economic reasons, with the current jet engine technology, they cannot be re-

[29] (to be fi lled in)[28] (to be fi lled in)

[26] (to be fi lled in)[25] (to be fi lled in)



P—17

Bij een hogere snelheid wordt dit effect gro-ter. Een voetpad kan je op elk punt oversteken, terwijl dat bij snelwegen en spoorlijnen meestal alleen op punten kan, die zeer ver van elkaar lig-gen. Luchthavens hebben dankzij de omheinde starten landingsbanen van enorme omvang hetzelfde effect op hun omgeving. Op plekken waar meerdere grote infrastructuren samenko-men, is het gebied eromheen en ertussen ver-deeld in verschillende losgekoppelde delen of compartimenten. Hoewel op naburige punten de connectiviteit zeer hoog is, zijn deze gecompar-timenteerde ruimtes slecht toegankelijk, vooral voor voetgangers en fietsers. Afhankelijk van hun gebruik en ontwerp, kunnen ze >enclaves of een >binnen periferie vormen. Een goed voorbeeld van compartimentering is het gebied ‘De Hoek’ ten zuiden van de luchthaven. Maar ook het ge-bied tussen Schiphol en de Zuidas, dat weliswaar in de >luchthaven corridor ligt, is op veel plekken zeer slecht bereikbaar vanuit de omgeving.

CompensatieVliegreizen veroorzaakt CO2-uitstoot, geluids-hinder en luchtvervuiling. Hoewel de luchtvaar-tindustrie om milieu- en economische redenen werkt aan het terugdringen van deze emissies, kan de uitstoot met de huidige straalmotortech-nologie niet significant gereduceerd worden. Schiphol is verplicht getroffen bewoners te com-penseren voor geluidshinder. Het milieubeleid van Schiphol richt zich op vier punten: terug-dringing (bijvoorbeeld door het verbieden van parkeren buiten het terrein van de luchthaven, zie >Happy Parking), efficiëntie, duurzaamheid, en compensatie. In aanvulling hierop, wordt het ge-luidslandschap gevormd door het compensatie-principe dat het kopen en het slopen van huizen mogelijk maakt. Ook kunnen super-isolerende ramen ermee gefinancierd worden net als maat-regelen voor de aanleg van >geluidsparken en andere groenvoorzieningen.

CompressieHet >vliegveld van Schiphol is enorm en dichtbij

duced to a minimum. While the airport is obliged to compensate affected residents for noise emis-sions, the sustainability policy of Schiphol focuses on four points: reduction (for example, through forbidding valet parking, see >Happy Parking), efficiency, sustainability, and compensation. In ad-dition to this, the compensation principle shapes the noise landscape through measures such as buying and demolishing houses, financing noise-reducing windows, as well as >Noise Parks and other landscaping measures.

CompressionThe >airfield of Schiphol is huge and located near major urban municipalities, thereby blocking further expansion of their settlement areas. The result is a compression of urban development between the airfield and the core city, as can be noted between Schiphol Noord and Amsterdam Zuid. This is an area which has traditionally been regarded as a >terrain vague, an >Inner Perip-hery in relation to the centers of Amsterdam and Schiphol, respectively. As a result, both Amster-dam and the airport relocated space-consuming, low-value and potentially harmful functions to this area, such as long-term parking, family gardens or the gay cruise zone. Together with the bundling of infrastructure lines that run along the >edge of the airfield, this is an area of high >compartmen-talization. With continuous >urbanization pressu-re, a great range of urban functions is built or will be realized in the near future within this limited space between the airfield and the city.

DependencyAirports are considerable economic engines for their respective cities and regions. 65,000 people work at Schiphol directly, and around 170,000 employees in the region work in airport-related firms. Many of these jobs are dependent on good flight connections. Exactly how many workplaces depend indirectly on the airport is a matter of complex arguments, but the fact that the regi-ons around large hub airports strongly depend on them is usually not denied. In economic as

[35] (to be fi lled in)






P—19

belangrijkste stedelijke gebieden gelegen waar-door het verdere uitbreiding van woongebieden tegenhoudt. Het resultaat is een compressie van de stedelijke ontwikkeling tussen het vliegveld en stadscentrum, tussen Schiphol Noord en Amster-dam Zuid. Dit gebied is van oudsher beschouwd als een >Terrain Vague of een >binnen-periferie in relatie tot de centra van Amsterdam en Schip-hol. Zowel de gemeente Amsterdam als Schiphol hebben functies verplaatst naar dit gebied die veel ruimte in beslag nemen, ofwel van geringe waarde, ofwel potentieel ongewenst zijn. Func-ties als lang parkeren, volkstuinen of de ‘gay cruise zone’. Samen met de >geluidsoncontour inverse, de bundeling van infrastructuur langs de >rand van het vliegveld, is dit een gebied met een hoge mate van >compartimentering. Door de continue >verstedelijking, die voorlopig nog niet tot stilstand komt, zullen ook in toekomst vele stedelijke functies gerealiseerd worden binnen de beperkte ruimte tussen het vliegveld en de stad.

AfhankelijkheidLuchthavens zijn aanzienlijke economische motoren voor de steden en regio’s waarin ze liggen. Op Schiphol werken 65.000 mensen en ongeveer 170.000 werknemers in de regio wer-ken bij luchthaven gerelateerde bedrijven. Veel van deze banen zijn afhankelijk van goede lucht-vaartverbindingen. Precies hoeveel werkplek-ken indirect afhankelijk zijn van de luchthaven is afhankelijk van hoe je ernaar kijkt, maar het feit dat de regio’s rond de grote >hubs sterk van hen afhankelijk is, wordt meestal niet ontkend. Daardoor is de stedelijke regio in economische, organisatorische en infrastructurele opzichten sterk afhankelijk van het concurrentievermogen en zelfs het voortbestaan van de luchthaven. Deze afhankelijkheid is niet onproblematisch. Hubs concurreren hevig met elkaar voor passa-giers, luchtvaartmaatschappijen, en vracht. Er is geen garantie dat ze zullen blijven dienen als een economische motor voor de onderliggende regio in komende decennia. Luchthavenregio’s dienen daarom over economische diversificatie na te denken. De afhankelijkheid is uiteindelijk weder-

well as organizational and infrastructural terms, this results in a strong dependency of the urban surroundings of hub airports on the very exis-tence and competitiveness of these airports. This dependency is not unproblematic: hubs are in strong competition with each other for passen-gers, airlines, and cargo, and thus it is not guaran-teed in every case that it will remain to serve as an economic engine for their region for the deca-des to come. Airport regions have to think about diversification. And hub airports depend on the acceptance of the surrounding region to obtain their “license to operate,” or “license to grow.”

Double HubWhen airports such as Schiphol were first set up, their public transport connection to their respec-tive mother city and urban region was only very basic, if it existed at all. With the growth of the airport and the increasing number of flight pas-sengers as well as the increasing travel times and distances, many airports became important hubs also for public transport, a phenomenon dubbed “double hub” by urban planner Mathis Güller. This is also the case for Schiphol. Its train and bus stations also serve as a hub for transport in the region. Like other airports, such as Zurich and Frankfurt, Schiphol has thus become a double hub, both on the >airside and the >landside.

Ecosystems ServicesAn ecosystem is a concept that describes the productive relationships of animals, plants, climate, soil, and water that are necessary for a natural habitat of certain species. Many species, including human beings, rely on a great number of intact ecosystems. ‘Ecosystems services’ is a term that describes the benefit that a territory can have for ecosystems, such as planting food crops, providing habitat for animals, cleaning water and converting Co2 to oxygen, or regulating the local and regional climate. The term refers to recreatio-nal functions, such as outdoor activities, but also to natural habitats. The noise landscape actu-ally performs many ecosystems services. In the

[41] Birch trees planted (where?)

[38] The N 201 highway in construction

[40] Trucks at logistics location south of the Airport

[37] „The International“ Golf course in construction



P—21

zijds: hubs zijn afhankelijk van de acceptatie van de regio om hun “license to operate”, of ”license to grow” te verdienen.

Dubbele hubIn de begintijd van luchthavens als Schiphol was de openbaar vervoerverbinding met de stad en de stedelijke omgeving erg summier, als er über-haupt al een verbinding was. Met de groei van luchthavens, het toenemende aantal reizigers en de toename in reistijd en -afstand, veranderden veel luchthavens ook in belangrijke hubs voor openbaar vervoer. Een fenomeen dat door ste-denbouwkundige Mathis Güller als ‘Dubbele hub’ is aangeduid. Dit is ook het geval voor Schiphol. Het treinen busstation dient tegenwoordig ook als een regionale hub. Net als andere luchthavens als Zürich en Frankfurt, is Schiphol uitgegroeid tot een dubbele hub, zowel aan de >luchtzijde als aan de >landzijde.

EcosysteemdienstenEen ecosysteem is een concept dat de productie-ve relaties van dieren, planten, klimaat, bodem en water die nodig zijn voor een natuurlijke habitat van bepaalde soorten beschrijft. Velen van hen, waaronder de mens, rekenen op een groot aantal intacte ecosystemen. Ecosysteemdiensten is een term waarin het voordeel wordt uitgedrukt dat een gebied kan hebben voor ecosystemen. Zoals het planten van gewassen, het creëren van een habitat voor dieren, reinigen van water en omzet-ten van CO2 naar zuurstof of het reguleren van het lokale en regionale klimaat. De term omvat recreatieve functies zoals outdoor activiteiten, maar ook een visie op de natuur. Het geluidsland-schap voert verschillende ecosysteemdiensten uit. In de toekomst kunnen deze worden verbe-terd, meer diensten kunnen worden geleverd. Het is een uitdaging om de synergie tussen de verschillende soorten diensten te vinden, bij-voorbeeld door het planten van gewassen met meerdere toepassingen, zoals >olifantsgras. Of het ontwerpen van een agrarisch landschap als >geluidspark.

future, these can be improved and more services can be provided. The most important aspect is to find synergies between different types of services; for example, by planting crops with multiple uses such as >elephant grass or designing an agricultu-ral landscape, such as a >noise park.

EdgeIn large parts, the Noise Landscape is empty of buildings. The edges of the surrounding urban structure are sometimes clear-cut, sometimes extremely blurry, sometimes not perceivable at all. Edges denote the passage of one structure to another, and this makes them very important for the perception of landscape and city. Also, the nature of the edge decides whether or not an area such as the Noise Landscape is connected to its surroundings. Along the >noise contour, the edge is shaped by the process of >noise contour inversion.

EffectsAirport and urban development interact. To des-cribe how, we have defined five main categories of effects that large airports have on urban develop-ment: the first are territorial effects that describe the distortion of urban and infrastructure development due to the sheer size of the airfield. One example of territorial effects is the rerouting of major roads around the airport, another the >compression of urban development between the airport and the main city due to the development limit of the >noise contour. The second are aviation effects, no-tably the restriction of usability of the ground due to noise and kerosene emissions, and for security reasons such as the >No-Bird Zone. The third are flows effects, which describe the fact that the air-port generates and bundles great >flows of people, energy, food, water, and waste. The fourth are allo-cation effects, denoting that certain functions, such as international head offices or distribution centers, are located at or near airports. The fifth and last are >urbanization effects, meaning the demand

[47] Zuidtangent bus passing through De

Hoek area

[44] Abandoned footbridgdge at „De President“

offi ce park

[46] Farm building between Hoofddorp and Nieuw-Vennep

[43] empty building lots at „De President“ offi ce park, Hoofddorp



P—23

[53]

[50]

RandHet geluidslandschap is grotendeels onbebouwd. De overgangen met de omliggende stedelijke structuur zijn soms duidelijk, soms moeilijk te ontdekken en soms helemaal niet waar te ne-men. Randen markeren de overgang van de ene structuur naar de andere. Dit maakt randen zeer belangrijk voor de beleving van het landschap en de stad. Ook de aard van de rand bepaalt of een gebied zoals het geluidslandschap is verbonden met de omgeving of niet. Langs de geluidscon-tour wordt de rand gekenmerkt door de >geluids-contour inverse.

Gevolgen Luchthavens en stedelijke ontwikkeling zijn met elkaar verstrengeld. We hebben de vijf belangrijkste categorieën gedefinieerd van gevol-gen die grote luchthavens hebben op stedelijke ontwikkeling: De eerste zijn territoriale effecten die de beïnvloeding van stedelijke en infrastruc-turele ontwikkelingen beschrijft als gevolg van de enorme omvang van het vliegveld. Voorbeelden van territoriale gevolgen zijn: de omlegging van de belangrijkste wegen rond de luchthaven en de >compressie van de stedelijke ontwikkeling tussen de luchthaven en de stad als gevolg van de limiet die de >geluidscontour stelt. De tweede zijn de gevolgen van de luchtvaart, met name de inperking van ruimtegebruik ten gevolge van geluidshinder en kerosine-uitstoot en om veilig-heidsredenen zoals de >No-Bird Zone. De derde zijn de gevolgen van stromen, over het feit dat de luchthaven grote >stromen mensen, energie, voedsel, water en afval genereert en bundelt. De vierde zijn de gevolgen voor vestiging, waarmee wordt aangegeven dat bepaalde functies zoals internationale hoofdkantoren en distributiecentra zich op of in de buurt van luchthavens vestigen. De vijfde en laatste zijn gevolgen van >verstede-lijking, wat de vraag beschrijft naar woningen en andere voorzieningen voor mensen die werkzaam zijn op de luchthaven en bij de gevolgen van nieuwe vestigingen.

for housing and other amenities by people working at the airport and those working at firms that are located near the airport due to allocation effects.

Elephant GrassThe plant miscanthus, also called “Elephant Grass,” mainly grows in Asia but is so robust that it can basically grow anywhere. Elephant Grass can be converted into energy pellets without having to add many nutrients. Birds do not like to nestle in it and are thus kept away from the air-port. Farmers claim that the grass reduces ground noise much more effectively than >Noise Parks. Its proliferation in the noise landscape thus points to several conditions of the noise landscape, es-pecially the Haarlemmermeer polder, such as the rising importance of sustainability, the >No-Bird Zone, kerosene emissions, and noise pollution. The pioneering use of the miscanthus plant in Haarlemmermeer is also a good example of the >Texas mentality.

EnclaveCaused by the >inherent logic of infrastructural systems, certain parts of the urban structure are cut off from the surroundings and only accessible from a few points. The Noise Landscape is full of enclaves caused by > compartmentalization through traffic infrastructures and, in and around the Polder, by waterways. Enclaves often go un-noticed, as they are usually only bypassed, and not passed through.

Flight PathThe flight path designates the line along which planes are obliged to take off and land when approaching or leaving the airport. Essentially, the flight path defines the >Noise Contours and thus the >Noise Landscape. Depending on wind conditions, the flight paths are used in varying intensity. The ideal flight path is straight, such as the flight paths towards the Kaagbaan or the Polderbaan, as it permits planes to take off faster than a curved flight path.





P—25

OlifantsgrasDe plant miscanthus, ook wel olifantsgras ge-noemd, groeit voornamelijk in Azië maar is robuust genoeg om bijna overal te kunnen groeien en daarom ook niet gevoelig voor kli-maatverandering. Uit olifantsgras kan bio-energie gehaald worden zonder veel voedingsstoffen toe te hoeven voegen. Grote vogels zijn niet geneigd om in het gras te nestelen. Volgens de boeren werkt het olifantsgras effectiever om grondgeluid te bestrijden dan >geluidsparken. De teelt van olifantsgras legt zo een aantal kenmerken van het geluidslandschap bloot, in het bijzonder van de Haarlemmermeerpolder, zoals het toenemende belang van duurzaamheid, de >No-Bird Zone, de kerosine emissies en de geluidsproductie. De vooruitstrevende inzet van de miscanthus plant in Haarlemmermeer is ook een goed voorbeeld van de >Texas mentaliteit.

EnclaveDoor de >eigen logica van het infrastructurele systeem zijn bepaalde delen van de stedelijke structuur afgesneden van de omgeving en alleen toegankelijk vanuit een paar punten. Het geluids-landschap bestaat uit vele enclaves veroorzaakt door >compartimentering door verkeersaders en waterwegen in en rond de polder. Enclaves blijven vaak onopgemerkt, omdat je er meestal omheen en niet doorheen gaat.

VliegrouteDe lijn waarlangs vliegtuigen verplicht zijn op te stijgen en te landen bij het naderen of verlaten van de luchthaven heet de luchtvaartroute. In principe definieert de vliegroute de >geluidscon-tour en daarmee het >geluidslandschap. Afhan-kelijk van de windcondities, worden de vliegrou-tes in wisselende intensiteit gebruikt. De ideale vliegroute is recht, zoals de vliegroutes naar de Kaagbaan en de Polderbaan, omdat vliegtuigen sneller kunnen stijgen dan in een gebogen lijn.

Front SideThe Front Side is the area between the >termi-nal and the mother city. In contrast to the airport >Back Yard, the Front Side mainly accommodates uses such as offices and usually yields a higher revenue per square meter. The offices here are more representative than in the Back Yard, and the leisure uses tend to be more upscale.

Functional landscapeLandscapes can provide a multitude of >ecosys-tems services. These services are related to one another, but they do not necessarily determine the landscape’s physical appearance. A great example for a functional landscape is the Dune Belt, which provides flood protection, drinking water, and leisure in a unique spatial atmosphere. The noise landscape could be transformed into a functional landscape that has the quality of the Dune Belt.

FlowsAirports are the centers of flows not only of per-sons and cargo, but also of water, energy, waste, and many more flows. At Schiphol, around 1.5 Million tons of cargo are handled each year, 700 Million litres of drinking water is consumed, 188 Million kWh of Energy Is used, 10 Million m3 of gas is consumed, 15,000 tons waste is generated, and 108,000 tons Co2 is emitted. Schiphol has long acquired an importance far beyond its bor-ders. It thus represents an important chance for > Closing Cycles.

GlobalizationDespite the fact that globalization has always been present in humankind’s history, the connec-tion of processes, persons, and economies across the globe has seen an unprecedented rise since the Second World War. Seaports and airports are the physical connectors of globalization. While se-aports accommodate the global flows of commo-dities, airports harbor the flows of persons around the globe. But, as they are also localized in

[59] Sitting benches near De Hoek overlooking the Zuidtang

[56] View of Schiphol Plaza

[58] Mural painting in Hoofddorp

[55] Sitting benches near De Hoek overlooking the Zuidtangent bus line



P—27

VoorzijdeDe voorzijde is het gebied tussen de >terminal en de stad. In vergelijking met de >achterzijde van de luchthaven, zijn aan de voorzijde voornamelijk kantoren te vinden. De vierkante meter prijs ligt relatief hoog. Kantoren zijn meer representatief dan aan de achterzijde, de recreatieve functies zijn hoogwaardiger.

Functioneel landschap Landschappen kunnen vele verschillende >eco-systeemdiensten vervullen. Deze diensten zijn aan elkaar gerelateerd, maar de verschijnings-vorm van het landschap wordt er niet noodza-kelijkerwijs door bepaald. Een goed voorbeeld van een functioneel landschap is de Hollandse duinstrook, die beschermt tegen overstromingen, voorziet in drinkwater en uitnodigt tot recreatie in een unieke ruimtelijke omgeving. Het ge-luidslandschap kan worden omgevormd tot een functioneel landschap dat de kwaliteit van het duinlandschap heeft.

StromenLuchthavens zijn niet alleen centra van personen- en goederenstromen, maar ook van water, ener-gie, afval, en nog veel meer stromen. Op Schiphol wordt elk jaar ongeveer 1,5 miljoen ton vracht af-gehandeld, 700 miljoen liter drinkwater verbruikt, 188 miljoen kWh energie gebruikt, 10 miljoen m3 aan gas verbruikt, 15.000 ton afval geproduceerd, en 108.000 ton CO2 uitgestoten. De invloed van Schiphol strekt zich al lang uit tot ver buiten de eigen grenzen. Het biedt dus belangrijke kansen voor het sluiten van >kringlopen.

GlobaliseringOndanks het feit dat globalisering in de ge-schiedenis van de mensheid altijd aanwezig is geweest, is de verbondenheid van processen, personen, en economieën over de hele wereld ongekend snel gestegen sinds de Tweede We-reldoorlog. Havens en luchthavens zijn de fysieke punten van verbinding van globalisering. Havens

a specific situation, in a specific city, and a specific society, airports are places where the global and the local touch.

Happy ParkingAirports usually offer possibilities for long-term parking on their premises. Private entrepreneurs, especially in the >Airport Backyard, offer cheaper alternatives as well, called valet parking. As they are located in peripheral areas, these parking lots usually have very basic, if at all, public connec-tions to the airport. Thus, the clients are usually brought to and fetched from the airport by the employees of the valet parking company, dou-bling the number of car journeys to and from the airport compared to the trips that would be under-taken by somebody parking directly at the airport. The tension between the airport and such firms as “Happy Parking” in Rozenburg illustrates the different interests and aspects of mobility around the airport, as well as the dynamics between an airport hub and its surroundings.

HubHubs are highly connected points in a network. For hub airports like Schiphol, this role in the air-line network means that many more passengers use the airport than the Airport Region around Schiphol attracts. Having a hub airport nearby has economic advantages for Amsterdam, as many flight connections to many different places can be offered. But it also leads towards a certain >de-pendency of the airport on its airlines.

InfrastructureThe Noise Landscape is strongly shaped by infrastructures--traffic infrastructures such as roads, railroad tracks, and the airport itself, but also pipes for natural gas, power transmission lines, water pipes and many more. Everywhere in the city, but especially around the airport, these infrastructures are constantly upgraded, as the intensity of >Flows tends to increase and as the

[65] Highway underpass in Hoofddorp

[62] View from Hoofddorp train station towards

the Beukenhorst Oost offi ce park

[64] Canal near the Polderbaan runway

[61] The Zuidtangent bus line passing under the NS tracks



P—29

begeleiden de wereldwijde stromen van grond-stoffen, luchthavens regelen het personenvervoer over de hele wereld. Tegelijk zijn luchthavens ook ingebed in een specifieke situatie, in een bepaalde stad, een maatschappij. Dat maakt het tot plekken waar het globale en het lokale elkaar ontmoeten.

Happy ParkingLuchthavens bieden meestal mogelijkheden voor lang parkeren op hun grondgebied. Particuliere ondernemers bieden, vaak aan de >achterzijde van de luchthaven, goedkopere alternatieven aan, ook wel ‘valet parking’ genoemd. Deze parkeer-plaatsen hebben vanwege hun perifere ligging vaak een beperkte, of helemaal geen verbinding naar de luchthaven met openbaar vervoer. Me-dewerkers van ‘valet parking’-bedrijven halen en brengen hun klanten daarom meestal van en naar de luchthaven. Dit verdubbelt het aantal autorit-ten ten opzichte van de situatie waarin iemand direct op de luchthaven parkeert. De spanning tussen de luchthaven en bedrijven zoals “Happy Parking” in Rozenburg illustreert de verschil-lende belangen en aspecten van mobiliteit rond de luchthaven, evenals de dynamiek tussen een luchthaven en haar omgeving.

HubHubs zijn zeer goed verbonden punten in een net-werk. De positie van Schiphol in het luchtvaart-netwerk als hub betekent dat veel meer reizigers gebruik maken van de luchthaven dan de Schip-hol-regio zonder luchthaven zou trekken. Am-sterdam profiteert op economisch gebied van de nabijheid van de hub, door het grote aanbod van vluchten naar veel verschillende plaatsen. Maar het betekent ook een zekere >afhankelijkheid van de luchthaven van luchtvaartmaatschappijen.

InfrastructuurHet geluidslandschap is sterk beïnvloed door infrastructuur: wegen, spoorlijnen, de luchthaven zelf - maar ook aardgasleidingen, hoogspan-

requirements for the services these infrastructu-res provide get higher. Thus, the Noise Landscape constantly changes its face.

Inherent logicCity regions not only consist of many different > centralities, but also of infrastructures, settlement types, landscapes, firms with particular functions, goals and strategies, and many more actors influ-encing the production of the urban space. Each of these systems has a logic on its own--or an inherent logic--that can contradict or complement other systems of inherent logic. Good examples are infrastructures such as highways. They are laid out according to political compromises, but also to logics of regulations, traffic flow, enginee-ring, and economy. Juxtaposed with the inherent logic of such systems as logistic parks, railway tracks, pipelines or agriculture, they form the complexity of urban systems. This juxtaposition also makes clear the potentials of integration, as systems of inherent logic could be combined bet-ter with each other. The airport, one of the largest land users, has its own inherent logic. Not one single, but a large number of systems of inherent logic which can also conflict with one another, such as the inherent logic of Schiphol as a shop-ping center and the inherent logic of Schiphol as an optimized transport machine.

Inner PeripheryOne result of >compartmentalization is a very uneven geographic distribution of accessibility. Inner peripheries are areas that are located in a region of generally high >centrality, such as the Amsterdam Metropolitan Region, but which are locally poorly accessible, such as De Liede, the strip between the Ring Canal and the A 200, or the strip between the A4 and the Nieuwe Meer.

LaddersThe American architect Albert Pope proposed the term “Ladders” to describe the emergence of car-dependent enclaves. Roads are structured

[68] Greenhouses east of Hoofddorp[67] Plane landing at the Kaagbaan

P—30


ningsleidingen, waterleidingen en vele andere. De intensiteit van >stromen overal in de stad, maar vooral rond de luchthaven, blijft toenemen. De infrastructuur moet daarom ook voortdurend ver-beterd worden, mede omdat de prestatie-eisen die aan de infrastructuur gesteld worden, steeds hoger worden. Zo verandert het geluidslandschap voortdurend van gezicht.

Eigen logicaStadsregio’s bestaan niet alleen uit vele verschil-lende >centraliteiten, maar ook uit infrastructuur, bewoningspatronen, landschappen, bedrijven met specifieke functies, doelstellingen en strate-gieën en vele andere actoren die de productie van de stedelijke ruimte beïnvloeden. Elk van deze systemen hebben een eigen logica die de eigen logica van andere systemen kunnen tegenspre-ken of aanvullen. Een goed voorbeeld hiervan is infrastructuur, zoals snelwegen. Ze zijn het resul-taat van politieke compromissen, maar ook van de logica van regelgeving, verkeersstromen, tech-niek en economie. Samen met de eigen logica van bedrijventerreinen, spoorlijnen, pijpleidingen, of landbouw, bepalen zij de complexiteit van stedelijke systemen. Deze veelheid legt echter ook de potentie van integratie bloot; systemen van eigen logica zouden beter met elkaar kunnen worden gecombineerd. De luchthaven heeft, als één van de grootste grondgebruikers, ook zijn ei-gen logica. Dat is niet een enkele, maar een groot aantal soorten eigen logica die ook met elkaar in strijd kunnen zijn, zoals bijvoorbeeld de eigen logica van Schiphol als een winkelcentrum en de eigen logica van Schiphol als een geoptimaliseer-de transportmachine.

Binnen periferieEen gevolg van >compartimentering is een sterke ongelijkheid in toegankelijkheid. ‘Binnen perife-rieën’ zijn gebieden die zijn gelegen in regio’s die in het algemeen een hoge >centraliteit bezitten, zoals de Metropoolregio Amsterdam, maar lokaal

in different hierarchies, from highest to lowest. When street networks are poorly planned and coordinated, a tree-like structure emerges, with the highways as main tree trunks and cul-de-sac residential pockets or office buildings around parking garages as leaves. In this pure logic of accessibility, every connection from one leaf to the other needs to be done by car, because there are no direct connections. This leads to longer traveling distances, more traffic, and jeopardizes walkability and use of bikes in the urban region. Today, the historic street network of the Haarlem-mermeerpolder has developed into Ladders at many places. In the noise landscape, this is partly also caused by the interrupting effects of the air-field on the street connections.

LandsideAirport operations are divided into >airside and landside activities. The landside consists of parts of the airport outside the >airport fence, such as parts of the >terminal where security checks take place, but also many functional >enclaves.

Logistics LandscapeWarehouses, truck parking, storage facilities, roads, rails, and distribution centers form the backbone of globalized economies: here, goods arrive, are repacked, and redistributed. These functions need a great deal of space and have to be organized mainly on the ground floor to pre-vent costly vertical dislocation of goods. However, they do not accommodate many workplaces due to a high degree of mechanization and automa-tion. Around Amsterdam Airport, the proliferation of these elements of global logistics has shaped the environment to such a degree that one can speak about a new “Logistics Landscape” shaped by big metal-clad boxes, rails, tarmac, and the constantly moving trucks.

MeshMost >flows follow specific lines such as roads, pipelines, cables or rail tracks. The pattern of

[69] Farmhouse near the (...)

P—32


slecht toegankelijk zijn. Voorbeelden zijn De Liede, gelegen tussen de Ringvaart en de A200, of de strook tussen de A4 en de Nieuwe Meer.

LaddersDe Amerikaanse architect Albert Pope introdu-ceerde de term ‘Ladders’ om het ontstaan van auto-afhankelijke enclaves te duiden. Wegen zijn ingedeeld in verschillende hiërarchieën, van hoog naar laag. Bij wegennetwerken die zonder veel planning en coördinatie tot stand komen, ont-staat een boom-achtige structuur, met snelwegen als belangrijkste boomstammen. Woonerven of kantoorgebouwen gecombineerd met parkeren vormen de bladeren van de boom. Volgens deze logica van toegankelijkheid, moet elke afstand van het ene blad naar het andere met de auto worden afgelegd, omdat er geen directe ver-bindingen bestaan. Dit leidt tot langere reisaf-standen, meer autoverkeer en het ontmoedigt het voet- en fietsverkeer in de stedelijke regio. Het onderliggende wegennetwerk van de Haar-lemmermeerpolder heeft zich op veel plaatsen ontwikkeld tot ladders. In het geluidslandschap is het vliegveld één van de oorzaken hiervan omdat het wegverbindingen onderbroken heeft.

LandzijdeLuchthavenactiviteiten zijn verdeeld in activitei-ten aan de >luchtzijde en de landzijde. De land-zijde bestaat uit de delen van het luchthaven die buiten de >omheining vallen, zoals het gedeelte van de >terminal voor de security checks, maar ook vele functionele >enclaves.

Logistiek landschap

Magazijnen, parkeerterreinen, opslagplaatsen, (spoor)wegen en distributiecentra vormen de ruggengraat van de geglobaliseerde economie: hier komen goederen aan, worden ze opnieuw verpakt en herverdeeld. Deze activiteiten hebben veel ruimte nodig en moeten vooral plaatsvinden op de begane grond om kostbare verticale ver-

these lines can follow two basic principles, the star-shape or the mesh. In the mesh, multiple routes from one point to another are possible. This is called redundancy and improves the flexi-bility and robustness of the overall system, since problems on one line do not lead to the halt of the flows. Meshes come in different forms and sizes. Important is the mesh size: the larger it becomes, the more >inner peripheries emerge and the greater is the concentration of flows on the lines. In the noise landscape, the >Polder Grid forms the basic structure of the mesh, even though it has partly eroded into >ladders.

No-Bird-ZoneAirplanes do not like birds, and birds do not like airplanes—if sucked into jet engines, the meeting certainly ends fatally for the birds and is potenti-ally hazardous for the people. That is why heavy birds, such as geese, are kept from the >airfield and their habitat is legally banned from a circu-lar zone of approximately 10 kilometers radius around Schiphol. On the airside, only birch trees are planted because their thin branches do not support heavy birds. Within the perimeter of the no-bird-zone, no large open water surfaces are allowed.

NodeA node is a point where several lines of >flows connect. Examples are street crossings, bus stations that serve multiple lines, heat-and-power plants, or waste processing facilities. The design and the allocation of nodes in relation to the >mesh determines the overall performance of the flows system, but also the distribution of >centra-lities in the territory. The airport itself is a major node for all kind of flows, with the >terminal as its most intense point of interaction. In the noise landscape, nodes are rare due to the restrictions within the >noise contour. As a result, most nodes can be found around the noise landscape at its >edge. Around transit nodes, >urbanization leads to the allocation of many services in potentially higher densities due to increased accessibility. By

[66] Fishing scene in the (Beukenhorst Oost) offi ce park

[63] Zuidtangent bus stop at Hoofddorp NS train station

P—34


plaatsing van goederen te voorkomen. Vanwege de hoge mate van mechanisatie en automatise-ring creëren ze echter weinig arbeidsplaatsen. In de omgeving van Schiphol zijn deze elementen van de wereldwijde logistiek zó alomtegenwoor-dig dat er sprake is van een nieuw ‘Logistiek Landschap’ gevormd door grote doosvormige volumes met metalen bekleding, sporen, asfalt, en constant verplaatsende vrachtwagens.

VlechtwerkDe meeste >stromen volgen specifieke lijnen, zoals wegen, pijpleidingen, kabels of spoorlijnen. Voor de verschijning van deze lijnen bestaan twee basisprincipes, de ster-vorm of het vlecht-werk. In het vlechtwerk zijn meerdere routes tussen punten mogelijk. Dit verschijnsel wordt overschot genoemd. Het verbetert de flexibiliteit en robuustheid van het gehele systeem, omdat problemen op een lijn niet tot stilstand van stro-men hoeft te leiden. Vlechtwerken komen in ver-schillende vormen en maten voor. Des te verder de lijnen in het vlechtwerk uit elkaar liggen, hoe meer >binnen periferieën er ontstaan en des te groter de concentratie van stromen op de lijnen is. In het geluidslandschap vormt het >poldergrid de basisstructuur van het netwerk, hoewel het gedeeltelijk is vervormd tot >ladders.

No-Bird-ZoneVliegtuigen houden niet van vogels, en vogels niet van vliegtuigen - als vogels straalmotoren in gezogen worden, is de afloop voor de vogel altijd dodelijk en voor vliegtuigpassagiers bete-kent het een potentieel gevaar. Daarom worden zware vogels, zoals ganzen, weggehouden van het >vliegveld. Hun leefgebied is volgens de wet vastgelegd buiten een cirkelvormig gebied met een straal van ongeveer 10 km rond Schiphol. Aan de luchtzijde worden alleen berken geplant omdat zware vogels niet op hun dunne takken kunnen rusten. Binnen de grens van de No-bird-zone worden er geen grote open wateroppervlak-ken toegestaan.

>closing cycles, nodes can emerge as strategic lo-cations for improving sustainability; for example, by clustering programs that demand and create heat, such as biogas facilities and greenhouses.

NoiseNoise is a term used to describe sound that is perceived as a nuisance. The same sound can be judged as noise by some but as an enriching per-sonal experience by others, such as loud music or the sound of a starting aircraft: for someone trying to sleep, this is noise, yet for the plane spotter, it is a special kind of music. High sound levels are detrimental to health if endured over longer periods of time, and very high sound levels can injure in some cases permanently. Sound emissions are legally highly regulated in urban environments. Both the source and the receiver of sounds determine how the law classifies it. The sound of starting and landing aircrafts is defined as noise and charted in the so-called >noise con-tours. However, the same engine sound does not classify as aviation noise when the airplane is still on the ground, taxiing or testing the engines—this sound is not regulated. On the receiver side, legally defined uses are important, but not the real uses: If someone lives in a house in a zone where new housing is currently not permitted, this person is exposed to much higher sound levels than the law sees as adequate. Time also matters: in housing zones, day and night times are legally distinguished; stricter noise restrictions apply to the latter than to the former. Real sound levels in specific geographic locations depend on all surrounding sound sources. In some locations, aviation noise might be low in comparison with other noise sources, such as railway or streets; yet some legal noise rules will only depend on the aviation sound level. In the noise landscape, both legally defined noise and real sound levels shape the uses and thereby the physical environment. Specific constellations of the kind of sound, the level of sound, and human uses emerge. Some results are >noise heterotopias, but also places such as Zwanenburg, where life has continued as if there were no aircraft sound at all.

[60] Waste container in Hoofddorp

[57] Plane landing on the Kaagbaan

P—36


KnooppuntEen knooppunt is een punt waar verschillende >stromen verbonden zijn. Voorbeelden zijn kruispunten, busstations met meerdere buslijnen, warmte-en elektriciteitscentrales, of afvalver-werkingsinstallaties. Het ontwerp en de verde-ling van de knooppunten ten opzichte van het >vlechtwerk bepaalt de algehele prestatie van stromensysteem, maar ook de verdeling van >centraliteiten in het gebied. De luchthaven zelf is een belangrijk knooppunt voor alle soorten stro-men, met de >terminal als het meest intensieve punt van interactie. In het geluidslandschap zijn knooppunten zeldzaam vanwege de beperkingen van de >geluidscontour. Als gevolg daarvan lig-gen de meeste knooppunten langs de >rand van het geluidslandschap. Rond overstappunten leidt >verstedelijking tot de toewijzing van de vele diensten in potentieel hogere dichtheden door toegenomen toegankelijkheid. Door >kringlopen (te) sluiten, kunnen knooppunten ontstaan die op strategische plaatsen duurzaamheid verbeteren, bijvoorbeeld door functies met een vraag naar en aanbod van warmte te koppelen, zoals installa-ties voor biogas en kassen.

GeluidEen bepaald geluid kan door de één worden beoordeeld als lawaai, maar door de ander als een verrijkende persoonlijke ervaring, zoals harde muziek of het geluid van een startend vliegtuig: voor iemand die probeert te slapen is dit lawaai, maar voor de vliegtuig spotter is het verge-lijkbaar met muziek. Hoge geluidsniveaus zijn schadelijk voor de gezondheid als je er gedurende langere tijd aan blootstaat, zeer hoge geluidsni-veaus kunnen leiden tot beschadiging en blijvend letsel. Geluidsemissie is wettelijk sterk geregu-leerd in stedelijke omgevingen. Zowel de bron als de ontvanger van geluid bepalen hoe de wet het classificeert. Het geluid van startende en lan-dende vliegtuigen wordt gedefinieerd als geluid en in de vorm van zogenaamde >geluidscontou-ren in kaart gebracht. Echter, hetzelfde geluid van straalmotoren wordt niet geclassificeerd als lawaai als het vliegtuig zich nog op de grond be-

Noise ContourAirplane noise affects the people living and working around the airport. Thus, Noise measu-rements are almost as old as airports themselves and have become especially important since the age of jet airplanes began. Based on analy-ses of what noise levels are tolerable for which uses, ranges of tolerance have been defined. These limits vary according to a buildings’ use: for example, offices may be built closer to the airport than homes. As it would be impossible to constantly measure airplane noise at every point around the airport, and as authorities and planners need clear information on what can be built where, the expected noise levels are calcu-lated through mathematical models based on the number of airplanes, their noise level on certain times of day and night and their >flight path. The results of these calculations are five different noise contours, each of them defining a different zone for planning. On the ground, these noise contours are invisible, but their influence on the built environment is considerable: a certain, invi-sible line, which, if crossed, does not reveal any audible difference in noise, completely changes the conditions on the ground. For example, the noise contour explains why south of the airport, there are only logistic uses and office parks—it is not allowed to place any housing there.

Noise Contour InversionDue to building restrictions within the >noise con-tour, continuous pressure of >urbanization in the metropolitan region leads to the continuous filling of space just outside the noise contours with new settlement areas. In extremis, this development can result in a more or less continuous urban structure all around the noise contour, thereby defining a new kind of urban >edge around the >noise landscape. The noise contour thereby be-comes physically visible. An example is the non-built zone between Nieuw Vennep and Hoofddorp, where the noise contour has already defined the urban edges of both towns.

P—38


vindt, tijdens het taxiën of testen van de motoren - dit geluid is niet aan regels gebonden. Aan de ontvangende kant zijn wettelijk toegestane vor-men van ruimtegebruik van belang, in tegenstel-ling tot daadwerkelijk gebruik: als iemand woont in een gebied waar nieuwbouw van woningen vandaag de dag niet is toegestaan, wordt deze persoon blootgesteld aan hogere geluidsniveaus dan volgens de wet geaccepteerd is. Tijd is ook van invloed: in woongebieden verschilt de wet-telijke normering overdag met die in de nacht, wanneer strengere geluidsnormen gelden. Wer-kelijke geluidsniveaus in specifieke geografische locaties zijn afhankelijk van alle geluidsbronnen op die plek. Op sommige locaties kan het vlieg-tuiglawaai laag zijn in vergelijking met andere geluidsbronnen zoals (spoor)wegen, toch zullen sommige regels omtrent geluid alleen op lucht-vaartlawaai zijn afgestemd. In het geluidsland-schap vormen zowel juridisch gedefinieerd geluid als daadwerkelijke geluidsniveaus het gebruik en daarmee de inrichting van de ruimte. Specifieke samenstellingen ontstaan van het soort geluid, het geluidsniveau en het menselijk gebruik. Als gevolg hiervan ontstaan >geluids-heterotopieën, maar ook plaatsen zoals Zwanenburg waar het leven doorgaat alsof er geen vliegtuiggeluid is.

GeluidscontourVliegtuiglawaai beïnvloedt mensen die wonen en werken rond de luchthaven. Geluidsmetingen zijn bijna net zo oud als de luchthavens zelf en zijn bijzonder belangrijk geworden sinds het tijd-perk van straalvliegtuigen aantrad. Op basis van analyses naar het aanvaardbare geluidsniveau bij bepaald gebruik, zijn limieten gedefinieerd. Deze verschillen naar gelang de functie: kanto-ren mogen bijvoorbeeld dichter bij het vliegveld gebouwd worden dan woningen. Omdat het onmogelijk zou zijn om continu het vliegtuigge-luid te meten op elk punt rond de luchthaven en omdat overheden en planners duidelijke infor-matie nodig hebben over waar wat kan worden gebouwd, wordt de verwachte geluidsbelasting berekend door middel van wiskundige modellen op basis van het aantal overkomende vliegtuigen,

Noise HeterotopiaHeterotopia is a term coined by the French phi-losopher Michel Foucault, who observed that unusual, potentially disturbing or dangerous, or obviously deviant forms of social behavior are confined to >enclaves for mutual protection of society and the social subgroups engaged in such activities. At the same time, heterotopias are experimental test beds for new forms of social behavior--if successful and productive, they will “spill out” and become an integrated part of mainstream society. If not, the heterotopia ad-mits people temporarily for shorter (such as a leisure park) or longer periods of times (such as a prison). Heterotopias are therefore spaces of a particular social freedom, and necessarily accom-modate non-mainstream functions and groups. In the >noise landscape, the limitations of urban development, the persistence of previously exis-ting built structures such as farms, and the rela-tively poor accessibility enables heterotopias to flourish as long as they can cope with the impact of noise: these are the noise heterotopias, such as experimental housing collectives, specialized scrapyards with a peculiar social environment, horse riding farms, cemeteries of minority religi-ons, and so forth. The noise landscape therefore provides a certain degree of freedom in the larger city-region.

Noise LandscapeLike other means of transport, such as cars and trains, airplanes cause noise in a certain affected area. But unlike these ground-bound transport modes, much of this noise is concentrated in areas where the planes are not physically present on the ground. This means that a large, open part of the landscape is potentially free of visual and infrastructural interruptions, but heavily affected by the audible and legal effects of airplane noise. In its metropolitan area, the Noise Landscape of the airport often plays a unique role, especially in the case of airports that are closely interwoven with the surrounding urban structure, such as

[48] logistics building near (De Hoek)

45] Graveyard at the crossing of Hoofdvaart and the Polderbaan access runway

P—40


het geluidsniveau gedurende dag en nacht en de >vliegroute. Deze resultaten van deze berekenin-gen leveren vijf verschillende geluidscontouren op, met elk andere criteria voor planning tot ge-volg. Op het maaiveld zijn deze geluidscontouren onzichtbaar maar hun invloed op de gebouwde omgeving is aanzienlijk: het overschrijden van een zekere, niet fysiek waarneembare lijn, ver-andert de omstandigheden ter plaatse volledig terwijl er geen hoorbaar verschil in geluid bestaat aan weerskanten van de lijn. De geluidscontour verklaart bijvoorbeeld waarom er ten zuiden van Schiphol alleen logistieke functies en kan-torenwijken te vinden zijn en woningen niet zijn toegestaan.

Geluidscontour inverseBouwrestricties binnen de >geluidscontour en de voortdurende druk van >verstedelijking in de ste-delijke regio leiden ertoe dat beschikbare ruimte net buiten de geluidscontour gevuld raakt met nieuwe woningen. In het extreme scenario levert deze ontwikkeling een min of meer continue stedelijke structuur op rondom de geluidscon-tour, die een nieuw type stedelijke >rand om het >geluidslandschap markeert. De geluidscontour wordt daardoor fysiek zichtbaar. Een bestaand voorbeeld is de onbebouwde zone tussen Nieuw Vennep en Hoofddorp, waar de geluidscontour de stedelijke rand van beide kernen al heeft bepaald.

Geluids-heterotopieHeterotopie is een term bedacht door de Franse filosoof Michel Foucault die observeerde dat ongewone, potentieel verstorende, gevaarlijke, of duidelijk afwijkende vormen van sociaal gedrag tot uitdrukking komen in >enclaves. Dit biedt een wederzijdse bescherming van de samenleving en de sociale subculturen die zich bezighouden met dergelijke activiteiten. Tegelijkertijd zijn hete-rotopieën vrijplaatsen voor nieuwe vormen van sociaal gedrag - indien succesvol en productief zullen ze zich uitbreiden en uitgroeien tot een in-tegraal onderdeel van de reguliere samenleving. Zo niet, dan vormt de heterotopie een tijdelijk

Schiphol. In Schiphol’s Noise Landscape, a lot of >Noise Heterotopias can found. Also, the area serves as a green buffer between Amsterdam and Haarlem.

Noise ParkMuch of the open area between airfield and set-tlement structure cannot be built over. Ground noise, caused by taxiing and during the testing and starting of the engines, affects health and well being as much as the noise the airplanes cause when in the air. However, it is not covered by the noise contour regulations. Different mea-sures have been tried to alleviate this noise. An example for this is the Buitenschot ‘noise-park’ between the Polderbaan and Hoofddorp, where polluted soil was banked up in small mounds to alleviate noise by stopping sound waves traveling on the ground.

Plane spottingLike trains, cars and boats, airplanes fascinate a certain group of enthusiasts who make it their hobby to photograph as many different jets as possible and who are especially keen on new or rare types of airplanes or exotically painted pla-nes. To take photos of these planes, the so-called ‘plane spotters’ try to get as close as possible to the airfield and prefer positions where the pla-nes are about to land or to take off. Schiphol is probably Europe’s most popular airport for plane spotters. It is one of the continent’s busiest hubs and has almost no fences and the possibility to get close to the runway, especially the Polder-baan. There are two official plane spotting sites (”Spottersplaats”) at Schiphol. A fast food restau-rant complements the spotting place next to the Buitenveldertbaan, while the spotting place next to the Polderbaan is usually served by a mobile fast food stand. Until now, there has been no such place near the Kaagbaan, with plane spotters stopping on the Kruisweg or in the logistics areas to the south of the runway.

[42] Converted Greenhouses near (Aalsmeer)

[39] Construction of (what??)

P—42


verblijfsgebied voor korte (zoals een pretpark) of langere duur (bijvoorbeeld een gevangenis). Heterotopieën zijn daarom ruimten met grotere sociale vrijheid die plaats biedt aan ongewone functies en groepen. In het >geluidslandschap stellen de beperking van de stedelijke uitbreiding, de hardnekkigheid van reeds bestaande bouw-werken zoals boerderijen en de relatief slechte bereikbaarheid heterotopieën in staat te bloeien zolang ze in staat zijn om te gaan met de impact van geluid: dit zijn de geluids-heterotopieën zoals experimentele woongroepen, gespecialiseerde sloopbedrijven met een eigenaardige sociale samenstelling, maneges, begraafplaatsen van religieuze minderheden, enzovoort. Het geluids-landschap biedt dus een zekere mate van vrijheid in de stadsregio.

GeluidslandschapNet als andere vormen van vervoer, zoals auto’s en treinen, veroorzaken vliegtuigen geluid in een specifiek gebied. Maar in tegenstelling tot grondgebonden vervoersmiddelen, is veel van dit geluid geconcentreerd in gebieden waar vlieg-tuigen niet fysiek aanwezig zijn op de grond. Dit betekent dat uitgestrekte en open stukken landschap potentieel gevrijwaard zijn van vi-suele infrastructurele interventies, maar hevig beïnvloed zijn door de hoorbare en juridische gevolgen van vliegtuiggeluid. In het grootstede-lijk gebied speelt het geluidslandschap van de luchthaven vaak een unieke rol, vooral in het ge-val van luchthavens die nauw zijn verweven met de omliggende stedelijke structuur, zoals Schip-hol. In het geluidslandschap van Schiphol, tref je veel >geluids-heterotopieën aan. Het gebied dient bovendien als groene buffer tussen Amsterdam en Haarlem.

GeluidsparkIn een groot deel van het open gebied tussen vliegveld en bebouwd gebied mag niet worden gebouwd. Ondanks dat grondgeluid, veroorzaakt tijdens het taxiën, testen en starten van de moto-ren, de gezondheid en welzijn net zo veel beïn-

Polder GridThe Haarlemmermeerpolder was designed and built on a rigid drainage grid, channeling the water into its main canal, the Hoofdvaart. The standard plot size defined by the grid is 200 me-ters x 1000 meters. If a building was placed (for-merly, usually farms), it was located on one of the smaller sides bordering the access road. While this plot size was calculated on needs for drainage and agriculture, it has proven highly suitable for a great number of contemporary uses ranging from intense horticulture over big-box logistics and retailing to housing estates or leisure farms. The Polder Grid with its long lines of streets, canals, and trees is defining the sublime landscape qua-lity of the Haarlemmermeerpolder and thus major parts of the noise landscape. Over the past deca-des, some major urban schemes have ignored the Polder Grid and implemented their own structural logic, such as business parks Schiphol-Rijk or Beukenhorst-East (Hoofddorp). These develop-ments, like the emergence of >Ladders, threaten the coherence of the Polder, its capacity to adapt to future uses and, not least, its beauty.

RelicsLike almost all airports, Schiphol has been built and expanded into a landscape, which already had certain landscape qualities, and a number of built structures. Because of its size, but mainly because of the noise level it generates, the airport has caused a number of uses to become impossi-ble to sustain. Thus, with time, a number of relics have gathered around the airport--abandoned houses, fundaments of houses torn down due to their proximity to the runway, pieces of obsolete infrastructure, such as old polder roads, but also relics related to the airport itself, such as old radar stations and hangars.

Scale ClashThe airport is the place where global and local meet, and the area around it is shaped by nu-merous and different infrastructures. Since the demands of local and global scales differ crucially,

P—44


vloedt als de geluidshinder die vliegtuigen ver-oorzaken als ze in de lucht zijn, valt grondgeluid niet onder de geluidscontour-regelgeving. Er zijn al verschillende maatregelen uitgeprobeerd om grondgeluid te verminderen. Een voorbeeld hier-van is Park Buitenschot, een ‘geluidspark’ tussen de Polderbaan en Hoofddorp, waar verontreinig-de grond in lage terpen is neergelegd om lawaai te verminderen door geluidsgolven die zich over de grond verspreiden tot halt te brengen.

Vliegtuig spottingEvenals treinen, auto’s en boten, fascineren vlieg-tuigen een bepaalde groep enthousiastelingen die er hun hobby van hebben gemaakt om zoveel mogelijk verschillende vliegtuigen te fotografe-ren en vooral enthousiast worden van nieuwe of zeldzame soorten of exotisch geschilderde vliegtuigen. Om foto’s van deze vliegtuigen te nemen, proberen de zogenaamde vliegtuigspot-ters zo dicht mogelijk bij het vliegveld te komen. Ze kiezen posities waar de vliegtuigen op het punt staan te landen of op te stijgen. Schiphol is waarschijnlijk de meest populaire luchthaven van Europa voor vliegtuigspotters omdat het één van de drukste hubs van het continent is. Bovendien staan er bijna geen hekken en het is mogelijk dicht bij de baan te komen, vooral bij de Polder-baan. Er zijn twee officiële ‘spottersplaatsen’ op Schiphol. Naast de spottersplaats aan de Buiten-veldertbaan staat een fast food restaurant, bij de Polderbaan staat meestal een mobiele snackbar. In de buurt van de Kaagbaan zijn er tot nu toe nog geen snacks te koop, vliegtuigspotters stop-pen aan de Kruisweg of in de bedrijventerreinen ten zuiden van de baan.

PoldergridDe Haarlemmermeerpolder is ontworpen en aangelegd volgens een rigide grid van water-wegen dat afwatert in het belangrijkste kanaal, de Hoofdvaart. De standaard perceelgrootte volgt uit het grid en is 200 x 1000m. Gebouwen (vroeger vaak boerderijen) werden gebouwd aan de korte zijde van het perceel, grenzend aan de

this leads to contradictory situations. Large infra-structures, such as highways, cut through local connections, creating >compartmentalization. This distorts the distances around the airport: one may well take longer to get to the terminal from a place only a few hundred meters air line distance away from it than from a place several kilometers away, but close to a highway exit.

Small Green HeartThe noise landscape has the potential to trans-form into a regional park, combining agriculture with leisure and >ecosystems services. Schip-hol lies in the rapidly >urbanizing northwestern corner of the Randstad, and is conceptualized as a “Small Green Heart.” The transformed noise landscape would provide a valuable asset for its surrounding municipalities Hoofddorp, Haarlem, Beverwijk, Heemskerk, the Zaan corridor, the Wes-tern Garden Cities, Amstelveen, and Aalsmeer. An enlargement and closing of existing rapid transit lines, such as the Zuidtangent, could connect this settlement ring and improve accessibility to Schiphol Center.

Specialized ClusterMany functions on and around an airport are highly specialized, such as airplane maintenance, fuel tanks, long-term parking, just-in-time logis-tics, or hotels for layover passengers. Spatially, many of these concentrate in certain areas and form specialized clusters in the noise landscape, such as maintenance in Schiphol-East, parking, catering, and hotels in Schiphol-Noord, or logis-tics at the >airport tangent. Some non-airport related functions cluster as well, such as the scra-pyards in Boesingeliede.

TerminalThe terminal is the main departure and arrival building at an airport, a train station, a bus sta-tion, or a port. At the airport, the terminal is the site of highest >centrality. Through the terminal runs the dividing line between >landside and

P—46


toegangsweg. De perceelsgrootte is berekend op behoeften voor afwatering en landbouw, maar is zeer geschikt gebleken voor een groot aantal hedendaagse toepassingen, variërend van intensieve tuinbouw, distributiecentra en detail-handel tot aan woonwijken of boerderijen met recreatieve functie. Het poldergrid met zijn lange rechte wegen, kanalen en bomenrijen definieert de sublieme kwaliteit van het landschap van de Haarlemmermeerpolder en daarmee ook grote delen van het geluidslandschap. In de afgelopen decennia is bij een aantal grote ontwikkelingen het poldergrid genegeerd en is een eigen logica geïmplementeerd, zoals bij bedrijventerreinen Schiphol-Rijk of Beukenhorst-Oost (Hoofddorp). Deze ontwikkelingen vormen, net als de opkomst van >ladders, een bedreiging voor de samen-hang, de flexibiliteit ten aanzien van toekomstige gebruik en, niet in het minst, de schoonheid van de polder.

OverblijfselenZoals bijna voor alle luchthavens geldt, is Schip-hol gebouwd en uitgebreid middenin een land-schap, dat voorheen al zekere landschappelijke kwaliteiten bezat, inclusief een aantal bouwwer-ken. Vanwege de omvang, maar vooral vanwege de geluidsproductie, heeft de luchthaven ervoor gezorgd dat een aantal van deze functies on-mogelijk houdbaar zijn. Met de tijd zijn zo een aantal overblijfselen ontstaan rond de luchthaven - verlaten huizen, funderingen van woningen die gesloopt zijn omdat ze te dichtbij de starten lan-dingsbanen stonden, verouderde infrastructuur zoals oude polderwegen. Maar ook overblijfselen gerelateerd aan de luchthaven zelf, zoals oude radar stations en hangars.

SchaalverschilOp de luchthaven ontmoeten het globale en het lokale elkaar. Het gebied eromheen is groten-deels vormgegeven door talrijke en verschillende soorten infrastructuur. Eisen die voortkomen uit lokale en globale belangen verschillen wezenlijk van elkaar, wat leidt tot tegenstrijdige situaties.

>airside. While terminals used to be highly func-tional >flows machines for quickly channeling passengers and cargo to and from airplanes, they have mutated over the past decades to shopping centers and multiple transport hubs connecting air traffic with all forms of ground transport (>double hub). Schiphol has an unusually large terminal, which allows for transfer passengers to walk from gate to gate for any type of connection. Inside and outside the terminal, locations within walking distance are highly attractive for offices, shopping, and central functions, such as conven-tion centers. The attractiveness decreases sharply beyond walking distance. However, there is not much space for urban development in, at, and around the terminal due to large areas needed for traffic and handling infrastructure, security, and the airside. This is one of the reasons that termi-nals and adjacent built structures have started to transform into vertically stacked urban centers, of which the World Trade Center at Schiphol is one example.

Terrain VagueUrban development is cyclical—parts of the city-region or quarters may experience successive phases of construction and growth, of stability and wealth, of decline and de-use, and of destruc-tion and blight, only to be rediscovered as places for investment. The Catalan architect Ignasi de So-là-Morales proposed the term ‘terrain vague’ for areas that seem to have fallen out of these cycles, where neither past uses nor future development are distinguishable. They offer a rare chance for experimentation and freedom in use, since they can be easily appropriated, at least temporarily. In the noise landscape, the constant upgrading of >infrastructure and the strong >inherent logic of urban development leads to the emergence of terrain vagues, such as the remnants of the Schipholweg, but also office parks with very high rates of vacancy, such as Beukenhorst-East. In the future, these terrain vagues hold great potential for new developments, which should ideally not deprive them of their quality of freedom.

[24] Bicycle path crossing at the historical stelling dam

[21] edge of the Beukenhorst Oost offi ce Park, Hoofddorp

P—48


Grote verkeersaders zoals snelwegen doorsnijden lokale polderwegen, wat >compartimentering creëert. Dit belemmert de routes rond de lucht-haven: het kan vanaf een plek die hemelsbreed slechts een paar honderd meter van de terminal ligt langer duren om er te komen dan vanaf een plek enkele kilometers verderop dichtbij een snelwegafrit.

Klein Groen HartHet geluidslandschap heeft de potentie om zich te ontwikkelen tot een regionaal park met een combinatie van landbouw, recreatie en >ecosys-teemdiensten. Schiphol ligt in de noordwestelijke hoek van de Randstad die snel >verstedelijkt en wordt als conceptueel als een ‘Klein Groen Hart’ gezien. Het getransformeerde geluidslandschap zou een waardevolle aanwinst zijn voor de omlig-gende plaatsen Hoofddorp, Haarlem, Beverwijk, Heemskerk, Zaanstad, Amstelveen, Aalsmeer en de Amsterdamse Westelijke Tuinsteden. Uitbrei-ding en versterking van bestaande routes, zoals de Zuidtangent, kan de bereikbaarheid van deze stedelijke ring verbeteren, tegelijk met de toegan-kelijkheid van Schiphol Centrum.

Gespecialiseerd clusterVeel functies op en rond een luchthaven zijn zeer specialistisch, zoals het onderhoud van vliegtui-gen, brandstoftanks, lang parkeren, just-in-time logistiek of hotels voor overstappende pas-sagiers. Ruimtelijk concentreren veel van deze functies zich in bepaalde gebieden en vormen gespecialiseerde clusters in het geluidslandschap. Onderhoud vindt plaats in Schiphol-Oost, parke-ren, horeca en hotels zit in Schiphol-Noord en lo-gistiek zit rond de >luchthaven tangent. Sommi-ge functies de niet aan de luchthaven gerelateerd zijn, zoals de sloopbedrijven in Boesingeliede, zijn ook geclusterd.

TerminalDe terminal is het belangrijkste gebouw voor vertrek- en aankomst op een luchthaven, een

TexasRight from the beginning, the Haarlemmermeer has been a landscape of pioneers. This has resulted in a >colonization mentality that is still strongly prevalent today: the landscape, but also the built structure, are primarily regarded as things that can be formed and changed at will, and technological innovation is usually embraced strongly (>Elephant Grass). This has caused the Haarlemmermeer to be nicknamed “The Texas of the Netherlands,” which also fits its strong agri-cultural tradition. The Texas mentality has enabled a relatively good coexistence of the airport with its surroundings, and worked towards a strong atmospheric integration of the two elements. But it also has its downsides, as some elements are removed or replaced too easily, and qualities of the landscape are not kept which might be pre-served with a more conservative approach to the surrounding municipalities.

UrbanizationDenoting the process of becoming urban, the term ‘urbanization’ applies to a number of de-velopments that can happen concurrently or independently. One central aspect is the change of socio-economic behaviors, such as the shifts from agriculture to manufacturing and service, transformations of personal relations from kin-ship to systems of divided labor and services, increasing contact and connectivity to superlocal and even global networks, or the emergence of new ideas and beliefs. The result is the predomi-nance of an “urban lifestyle” in entire countries such as the Netherlands, with a disregard for the physical form of the living environment: even in small villages, lifestyles can be characterized as “urban.” The second central aspect is the use of the term “urbanization” for the change of the built environment, usually describing an extension of the settlement area and a general densification of buildings, infrastructure, and functions. The two uses of the term may coincide, but not necessari-ly. In the noise landscape, both apply: low-density functions with a rural appearance, such as some >noise heterotopias, are urban in nature, while

[18] Half-empty offi ce park south of Hoofddorp

[15] logistics / offi ce building near Kruisweg, Hoofddorp

P—50


treinstation, een busstation, of een haven. Op de luchthaven bezit de terminal de hoogste >centra-liteit. Dwars door de terminal loopt de scheidslijn tussen >landzijde en >luchtzijde. Terminals zijn in essentie zeer functioneel ingerichte machines om >stromen reizigers en vracht van en naar vliegtui-gen te kanaliseren. In de afgelopen decennia zijn ze echter gemuteerd in winkelcentra en vervoers-knooppunten waar luchtverkeer verknoopt is met allerlei vormen van transport over de grond (>dubbele hub). Schiphol heeft een ongewoon grote terminal die reizigers in staat stelt elk type verbinding van gate tot gate lopend af te leggen. Plekken die op loopafstand liggen zijn zeer aan-trekkelijke vestigingsplaatsen voor kantoren, win-kels en centrale functies zoals congrescentra, of ze nou binnen en buiten de terminal zelf liggen. De aantrekkelijkheid neemt sterk af wanneer de afstand niet te voet kan worden afgelegd. Echter, er is niet veel ruimte voor stedelijke ontwikke-ling in, op en rond de terminal als gevolg van de grote ruimtebehoefte voor infrastructuur, bagage afhandeling, beveiliging en alle functies aan de luchtzijde. Dit is een van de redenen dat termi-nals en aangrenzende bouwwerken in verticaal gestapelde stedelijke centra aan het veranderen zijn. Het World Trade Center op Schiphol is daar een voorbeeld van.

Terrain VagueStedelijke ontwikkeling is cyclisch - delen van stadsregio’s of wijken make opeenvolgende fasen door: van bouw, groei, stabiliteit en welvaart, naar verval en onbruik, tot vernietiging en ver-wildering, om vervolgens te worden herontdekt als een kansrijke plek om te investeren. Plekken die los zijn geraakt uit deze cyclus, waar verloren gegane functies en toekomstige ontwikkelin-gen niet langer te onderscheiden zijn, duidde de Catalaanse architect Ignasi de Solà-Morales met de term ‘Terrain Vague’. Ze bieden een zeldzame kans om te experimenteren en vrijheid in het ge-bruik, omdat zij gemakkelijk toe te eigenen zijn, in ieder geval tijdelijk. In het geluidslandschap, leidt de constante verbetering van >infrastructuur en krachtige >eigen logica van de stedelijke ont-

urbanization pressure leads to more buildings in and around the >edge of the noise landscape, especially at the edges of the >noise contour.

—

[12] The Schiphol bus station

[9] House at the Hoofvaart (?)

P—52


wikkeling tot het ontstaan van Terrain Vagues, zoals de overblijfselen van de Schipholweg, maar ook kantoorwijken met een zeer hoog percentage aan leegstand zoals Beukenhorst-Oost in Hoofd-dorp. Deze Terrain Vagues bezitten een grote potentie voor nieuwe ontwikkeling, waarmee idealiter de kwaliteit van het huidige vrije karak-ter niet zou moeten worden ontnomen.

TexasVanaf het allereerste begin is Haarlemmermeer een landschap van pioniers geweest. Dit heeft ge-resulteerd in een mentaliteit van >kolonisatie die vandaag de dag nog altijd sterk aanwezig is: het landschap, maar ook de gebouwde omgeving, wordt hoofdzakelijk beschouwd als iets dat kan worden gevormd en aangepast. Technologische innovatie wordt meestal sterk omarmd (>olifants-gras). Dit heeft Haarlemmermeer de bijnaam “het Texas van Nederland’ opgeleverd, waarin ook de agrarische oorsprong tot uitdrukking komt. De Texaanse mentaliteit impliceert een relatief goede hechting van de luchthaven in de polder wat doorwerkt in een sterke ruimtelijke integratie van luchthaven en polder. Maar het heeft ook zijn nadelen, omdat sommige elementen te makkelijk worden verwijderd of vervangen, en de kwalitei-ten van het landschap niet gezien worden terwijl die bij een meer conservatieve benadering van omliggende gemeenten misschien wel bewaard zouden worden.

VerstedelijkingAls aanduiding van het proces van ‘stedelijk wor-den’, is de term verstedelijking van toepassing op een aantal ontwikkelingen die zich gelijktijdig of onafhankelijk van elkaar kunnen optreden. Een mogelijke uitleg van het begrip gaat in op de verandering van sociaaleconomisch gedrag, zoals de verschuiving van landbouw naar productie- en diensten, de transformatie van persoonlijke relaties (nabuurschap) naar systemen van verde-ling van arbeid en diensten, verhoogd contact en connectiviteit met bovenlokale en zelfs mondiale netwerken of de opkomst van nieuwe ideeën en

[6] Crossing of Zuidtangent bus line, bicycle path, power lines and canals in Hoofddorp

[3] Artifi cial lake south of Hoofddorp

woordenlijst

overtuigingen. Het resultaat is de dominantie van een ‘stedelijke levensstijl’ in hele landen zoals Nederland waarin de fysieke vorm van de leefom-geving niet meer uit lijkt te maken: zelfs in kleine dorpen kunnen levensstijlen worden gekarakte-riseerd als ‘stedelijk’. De tweede uitleg van de term ‘verstedelijking’ gaat over de transformatie van de gebouwde omgeving, vaak door uitbrei-ding van het bebouwd gebied en verdichting van gebouwen, infrastructuur en functies. De twee verschijnselen kunnen samen optreden, maar niet noodzakelijkerwijs. In het geluidslandschap zijn beide van toepassing: gebieden met een lage dichtheid en een landelijke uitstraling zoals sommige geluids-heterotopieën zijn stedelijk van karakter. Daarnaast leidt verstedelijkingsdruk tot meer bebouwing aan en rond de rand van het geluidslandschap, vooral aan de randen van de geluidscontour.

—

this publication was published in september 2014 on the occasion of the exhibi-

tion ‘the noise landscape’, part of the Ringbiënnale haarlemmermeer.

Deze publicatie is in september 2014 verschenen bij gelegenheid van de tentoonstelling ‘Het Geluidslandschap’, onderdeel van de Ringbiënnale Haarlemmermeer.

professor Kees christiaanse eth Zürich/podium voor architectuur, 2014

text benedikt boucsein, christian salewski,

translation teun van den ende

concept benedikt boucsein, simon Kretz, Marc latzel, Yvonne lub,

christian salewski, teun van den ende

photos

assistance Mirjam Zueger

design Montse hernández i sala

Podium voor Architectuur is het lokale platform voor de regio Haarlemmermeer en Schip-

hol. Podium betrekt belangstellenden bij de ontwikkelingen op het gebied van architec-

tuur, stedenbouw, landschap en integrale gebiedsontwikkeling. Bewoners, gemeente en

professionals kunnen in een neutrale sfeer van gedachten wisselen. Architecten genere-

ren nieuwe ideeën. Kinderen en tieners ervaren architectuur in workshops onder leiding

van professionals. Naast lezingen en workshops, Podium organiseert tentoonstellingen,

excursies en festiviteiten. Activiteiten worden uitgevoerd door de programmaraad, de

vereniging ‘Vrienden van het Podium’ en het team.

Podium voor Architectuur startte in 2012 een specifiek programma gerelateerd aan de

luchthaven. In dat jaar is een breed publiek in een lezingenreeks inzicht geboden in de

‘bewegingen rond de luchthaven’. De lezingen in 2013 stonden in het teken van de be-

tekenis van de luchthaven voor de regio en vice versa en het model ‘AirportCity’. In het

najaar van 2014 organiseert Podium het symposium “Towards a Better Airport Region”

in samenwerking met de eTH Zürich, onderzoeksprogramma Airports and Cities. Deze

publicatie verschijnt gelijktijdig met de tentoonstelling ‘Geluidslandschap‘, die op 12

september 2014 is geopend in Haarlemmermeer.

Airports and Cities is een platform voor onderzoek gefinancierd door de universiteiten

eTH Zurich en TU München. Sinds 2008 zijn onderzoekers en beleidsmakers samen

gebracht, internationale onderzoeksprojecten geïnitieerd en onderwijsvormen gestart

om de onderlinge relatie van ontwikkeling van steden en luchthavens te onderzoeken.

De aanpak is gebaseerd op stedenbouwkundig ontwerp en onderzoek. Amsterdam,

Zürich, München, Singapore, Hong Kong en de Pearl River Delta hebben als case studies

gediend. Het programma Airports and Cities bestaat op dit moment uit: prof. dr. Kees

Christiaanse, dr. Christian Salewski (hoofd), dr. Benedikt Boucsein, eirni Kasioumi en

Anna Gasco van eTH Zurich en prof. Mark Michaeli en Andreas Schmitt van de TU

München.

Het Better Airport Regions project is onderdeel van het kennisprogramma Urban Regions

in the Delta (URD), dat erop gericht is nieuwe inzichten in geïntegreerde gebiedsontwik-

keling op (boven-)regionale schaal te krijgen. URD verbindt de vakgebieden van ruimte,

water en mobiliteit door interdisciplinair onderzoek naar praktijkcases te doen waaraan

overheidsinstellingen, bedrijven en maatschappelijke organisaties deelnemen. URD

maakt deel uit van een reeks van kennisprogramma’s die verschillende aspecten van

stedelijke ontwikkeling onderzoekt in de context van de Nederlandse Rijn-, Maas- en

Schelde-delta (VerDuS, een samenwerkingsverband van NWO en Platform31).

colofon

P—56


Geluidslandschappen

Documents

Transcript of Geluidslandschappen