De winkelende Mechelaar - onderzoeksproject Thomas More Mechelen
Geef je leven weer kleur! Onderzoeksproject van KU Leuven, Limits vzw en Cédric-Hèle Instituut...
-
Upload
patricia-meijer -
Category
Documents
-
view
218 -
download
0
Transcript of Geef je leven weer kleur! Onderzoeksproject van KU Leuven, Limits vzw en Cédric-Hèle Instituut...
Geef je leven weer kleur!Onderzoeksproject van KU Leuven, Limits
vzw en Cédric-Hèle Instituut
gefinancierd door de Vlaamse Liga tegen Kanker
Anke Luts
Senior manager en psychologe ISW Limits
ISW Limits• Spin-off van de K.U.Leuven en UCL• Psychologen en sociologen• Meer dan 15 jaar expertise
• Gespecialiseerd in opsporen van psychosociale factoren:- Welzijnsmetingen binnen organisaties
• Gespecialiseerd in het optimaliseren van welzijn:- Aanbieden van doelgerichte, evidence-based opleidingen- E-mental health tools- Interventies en begeleidingen - Psycho-sociale ondersteuning van werknemers- Uitwerken van welzijnsbeleid- Meldpunt ongewenst gedrag
• Gespecialiseerd in voeren van wetenschappelijk onderzoek• partners in projecten: Vlaamse en Federale Overheid, IWT, ESF,
Trimbos instituut, Vigez, KUL, …)
Inhoud• Aanleiding project:
– Uitdagingen psychosociale zorg bij kankerpatiënten
– E-tools met een veelbelovend potentieel– ‘Kleur je Leven’
• Onderzoeksproject ‘Geef je leven weer kleur!’• De resultaten• Conclusies en aanbevelingen
Aanleiding van het project
Probleemstelling
• Algemeen:– Maatschappelijk probleem (zie suïcide cijfers)– Taboe – Behandeling is niet altijd – Hulpverlening komt te laat op gang– Meer vrouwen en hoogopgeleiden worden bereikt– Individuele verschillen
• Specfiek bij kankerpatiënten– Grote populatie (jaarlijks 70000 mensen)– Groeiende populatie (vergrijzing)– Veel voorkomende klachten (25% gemiddeld, 25% hoog niveau)– Moeilijk te diagnosticeren – Te weinig aangepakt
Uitdagingen
Elke kankerpatiënt de behandeling geven waar hij/zij recht op heeft• Van behandeling naar preventie
– Sensibilisatie– Detectie– Betrokkenheid van verschillende actoren
• Van zorg naar trapsgewijze zorg: paradigmashift• Belang van empowerment en zelf-management
E-tools met een veelbelovend potentieel
Meerwaarde e-tool
• Mogelijkheden– Altijd en overal– Zelfstandigheid verhoogt– Laagdrempelig
• Doel– Bereiken van nieuwe groepen: ‘structurele hulpverlening’– Taboe doorbreken– Verhogen van de efficientie (stepped-care)– Verminderen van de kost
‘Kleur je Leven’
E-tool ‘Kleur je leven’
• Wat?Online ondersteuning bij het zelfstandig verminderen van
depressieve klachten – 8 lessen (± 30 min) en 1 terugkomles– Verwerven inzicht en vaardigheden in omgaan met klachten en
negatieve gevoelens, o.a.:o Negatieve gedachten doorbrekeno Omgaan met piekereno Beter ontspanneno Plezierige activiteiten plannen en ondernemeno …
– A.d.h.v. schriftelijke en mondelinge info, videomateriaal, interactieve oefeningen, stemmingsdagboek, huiswerkopdrachten
E-tool ‘Kleur je Leven’
• Inhoud?Achterliggende gedragstherapeutische principes
– Technieken om beter te ontspannen – Meer plezierige activiteiten ondernemen en plannen– Technieken om piekeren te kunnen verminderen– Constructief denken: het opsporen van gedachten die de stemming verslechteren en
deze veranderen in gedachten die de stemming verbeteren – Omgaan met problemen die mogelijk worden ondervonden in contacten met
anderen– Assertiever zijn door gedachten en gevoelens te uiten, op te komen voor zichzelf en
daarbij rekening te houden met anderen
• Doel?Hulp bij milde depressieve klachten: inzicht en tips and trics
E-tool ‘Kleur je leven’
E-tool ‘Kleur je leven’
E-tool ‘Kleur je leven’
E-tool ‘Kleur je leven’
• Ontstaan:- Ontwikkeld door ISW Limits in samenwerking met
Trimbos Instituut in Nederland
- Wetenschappelijk onderbouwd gebaseerd op cognitieve gedragstherapie
- Ontwikkeld voor iedereen met milde depressieve klachten
- Bewezen werkzaamheid voor een algemeen publiek
Effectiviteit ‘Kleur je leven’
voor na05
1015202530
% sign. onder klinische distress
voor na0
10
20
30
40
% sign. boven normale distress
effect size= 0.74!! (mpre-mpost/Sdpre)
intake na 5w0
5
10
15
20
25
30score op de CES-D
• Effectiviteit
Onderzoeksproject ‘Geef je leven weer kleur!’
Onderzoeksvragen
A. Wat is de effectiviteit/beleving van een online aanbod voor depressieve klachten bij mensen met kanker en hun directe naasten?
B. Wat is de meerwaarde van een online aanbod in vergelijking met het bestaande aanbod?
C. Wat zijn de profielen van mensen die bereikt worden door dit online aanbod?
D. Wat is de rol van de betrokken professionals binnen het online preventief behandelprogramma? Hoe kan deze rol optimaal ingevuld worden?
Opzet
• Kwantitatief onderzoek- Bij kankerpatiënten:
o Aanvankelijk: experimentele groep en controle conditieo Door moeilijkheden rekrutering: enkel experimentele
conditieo Experimentele conditie: mogelijkheid tot volgen ‘Kleur je
Leven’ en vragenlijst op 3 verschillende momenten- Bij hulpverleners:
o Vragenlijst over rol en attitude
• Kwalitatief onderzoek (nog lopende)- Interviews bij alle patiënten (indien mogelijk)- Focusgroep bij hulpverleners
Bekendmaking
• Rekrutering via– Congressen– Grootschalige mailings/Nieuwsbrieven/tijdschriften– Telefonische contacten– Infogesprekken ter plaatse
• Rekrutering in– Ziekenhuizen (o.a. Jessa ziekenhuis)– Zelfhulpgroepen– Thuiszorg– Mutualiteiten– (Zelfstandige) hulpverleners
Resultaten ‘Geef je leven weer kleur!’
Ervaringen
• Ervaren obstakels:– Bereikte doelgroep
o45 mensen ingestapt in aanbodo20 mensen vragenlijst ingevuld op T2o7 mensen vragenlijst ingevuld op T3
– Actieve rol (ondanks enthousiasme)o Patiënten: 39 mensen actief in KJL, waarvan 6 totale
cursusoHulpverleners: gebrek aan tijd, energie, structurele
inbedding,…
Profiel deelnemers
Leeftijdscategorie
0
2
4
6
8
10
12
14
16
20-29 30-39 40-49 50-59 60-69 70-79
Aan
tal
dee
lnem
ers
• Meer vrouwen• Gemiddelde
leeftijd: 52 jaar• Vooral
samenwonenden• Hoger opgeleiden
Leefsituatie
02468
10121416
Sam
enwo
nend
zond
er k
inder
en
Sam
enwo
nend
met
kind
eren
Allee
nsta
and
Gesc
heide
n
Wed
uwna
ar/w
eduw
e
Onbe
kend
Aant
al d
eeln
emer
s
Diploma
0
5
10
15
20
Lageronderwijs
Middelbaaronderwijs
Hogeronderwijs
Universiteit Post-Universiteit
Aant
al d
eeln
emer
s
Profiel deelnemers
• Vooral borstkanker• Lokale ziekte• Periode na
diagnose• Helft nog bezig
met behandeling
Type ziekte
0
5
10
15
20
25
Lokale ziekte Uitgezaaide ziekte onbekend
Aan
tal
dee
lnem
ers
Tijdstip diagnose
0
5
10
15
20
<1 m 1-3 m 3-6 m 6m-1j >1j
Aant
al d
eeln
emer
s
Behandeling
0
5
10
15
20
25
30
35
Aan
tal d
ee
lne
me
rs
Operatie
Chemotherapie
HormoontherapieRadiotherapie
Medicatie
Psychosociale klachten
N
Minimum
Maximum
Mean
Std. Deviation Thermometer
33
0
9
5,88
1,867
Pijn 37 1 7 2,59 1,384
Lichamelijkeprob 37 1 5 2,65 ,949
nervositeit 37 1 5 3,05 ,998
concentratie 37 1 5 2,97 1,040
angst 37 1 5 3,00 1,080
zorgen 37 1 5 3,24 1,140
verdriet 37 1 5 3,43 1,015
kwaadheid 37 1 5 2,89 1,265
• 68% in klinisch niveau angst• 59% in klinisch niveau depressie• 60,5% in klinisch niveau CES-D, hoger bij algemene gebruikers ‘Kleur je Leven’
Verschil actieve deelname versus ‘Passieve’ deelnemers• Weinig verschillen op vlak van:
– Geslacht – Leeftijd– Type kanker– Tijdstip diagnose– Distress en andere klachten
• Actieveren: – Minder gepensioneerden (niet sign)– Meer hoger opgeleiden (niet sign)– Minder dagen gemist op het werk (2,44 tov 4,35, sign)
Effectiviteit
• Vergelijking controle versus experimenteleT 1 -T 2 *e xp 1 co n tro le 0 ; L S M e a n s
Cu rre n t e ffe ct: F(1 , 1 7 )=4 ,5 5 3 5 , p = ,0 4 7 7 1
E ffe cti ve h yp o th e si s d e co m p o si ti o n
V e rti ca l b a rs d e n o te 0 ,9 5 co n fi d e n ce in te rva l s
e xp 1 co n tro l e 0 0 e xp 1 co n tro l e 0 1
th e rm o m e te rDB T 2 th e rm o m e te rDB
T 1 -T 2
0 ,3
0 ,4
0 ,5
0 ,6
0 ,7
0 ,8
0 ,9
1 ,0
1 ,1
1 ,2
1 ,3
1 ,4
DV
_1
Effectiviteit
• Vergelijking actieve en passieve deelnemersR1 *kj l j a 1 _ n e e 0 to ta l e g ro e p ; L S M e a n s
Cu rre n t e ffe ct: F(1 , 1 5 )=5 ,7 2 6 8 , p = ,0 3 0 2 3
E ffe cti ve h yp o th e si s d e co m p o si t i o n
V e rti ca l b a rs d e n o te 0 ,9 5 co n fi d e n ce i n te rva l s
kj l j a 1 _ n e e 0 to ta l e g ro e p 0 kj l j a 1 _ n e e 0 to ta l e g ro e p 1
A n g stHA DS 1 T 2 A n g stHA DS
R1
4
5
6
7
8
9
1 0
1 1
1 2
1 3
1 4
1 5
1 6
1 7
DV
_1
Effectiviteit
• Effectiviteit patiënten t.o.v. algemene gebruikers
R1 ; L S M e a n s
Cu rre n t e ffe ct: F(2 , 2 2 )=6 ,3 8 4 4 , p = ,0 0 6 5 1
E ffe cti ve h yp o th e si s d e co m p o si ti o n
V e rti ca l b a rs d e n o te 0 ,9 5 co n fi d e n ce in te rva l s
CE D-D i n ta ke CE S -D 5 we ke n CE S -D 8 we ke n
R1
6
8
1 0
1 2
1 4
1 6
1 8
2 0
2 2
2 4
2 6
2 8
3 0
DV
_1
Ervaringen
Les 1: D
enke
n en vo
elen
Les 2: D
enke
n en doen
Les 3: O
ntspan
nen
Les 4: P
lannen
mak
en
Les 5: h
elpen
d denke
n
Les 6: A
sserti
viteit
Les 7: C
ommunicatie
Les 8: d
e toek
omst
Les 9: d
e teru
gkomles
3.2
3.4
3.6
3.8
4
4.2
4.4
4.6
Mate van nut
Reacties deelnemers• Algemeen
– Ik vind hem heel goed– Zeer leerrijk, maar het blijft, zoals bij alles in het leven, dat je de dingen die je absorbeert ook moet toepassen en dat is het moeilijkst. Daar
kan alleen jij en jijzelf iets aan doen!– Goed voor jonge mensen niet voor senioren– Goed. Ik ben van plan om er terug mee verder te gaan– Goed, maar soms te veel herhalend waardoor het voor mijn storend werd– Zeer gebruiksvriendelijk en heel duidelijk door de vele voorbeelden en filmpjes– Relaxatie oefeningen is zeer belangrijk, alle behandelingen zijn zeer stresserend en vooral als je chemo volgt, vind ik dat iedereen een relaxatie
oefening zou moeten hebben voor de chemo en tijdens, ook de geur is verschrikkelijk, aromatherapie is een oplossing
• Meest zinvol– Een aantal inzichten opnieuw opgefrist.– Tips die je kunt nalezen!– Tot inzicht komen hoe gedachten je stemming en kijk op het leven kunnen beïnvloeden– Helpende gedachten– Meer bewust bezig zijn met je gevoelens en je gedrag Bezig zijn met positieve punten– Dat je iets kan veranderen aan je situatie
• Minst zinvol– Dat er dikwijls het woord 'depressieve...' wordt gebruikt!! ik voel echt dat dit een stempel drukt, echt geen fijn gevoel!!!– Het huiswerk is niet direct aan mij besteed.– Door mijn werkzaamheden (vooral op computer) blijft er soms weinig tijd en goesting over om nog eens voor de computer te zitten.
Rol van hulpverleners
• Beperkte actieve rol (vooral via folder)• Selectiebias bij hulpverleners
Selectiebias hulpverleners
Mogelijke reden van selectiebias (1)
• Gemiddelde score voor herkenning depressie: 4,7/7• Gemiddelde score voor motiveren: 4,5/7
Mogelijke reden van selectiebias (2)
Helemaal niet Niet Eerder niet Neutraal Eerder wel Wel Helemaal welRating
AverageRatingCount
0.0% (0) 6.1% (2) 18.2% (6) 27.3% (9) 42.4% (14) 6.1% (2) 0.0% (0) 4.24 33
Helemaal niet Niet Eerder niet Neutraal Eerder wel Wel Helemaal welRating
AverageRatingCount
0.0% (0) 9.1% (3) 15.2% (5) 24.2% (8) 36.4% (12) 12.1% (4) 3.0% (1) 4.36 33
Helemaal niet Niet Eerder niet Neutraal Eerder wel Wel Helemaal welRating
AverageRatingCount
0.0% (0) 6.1% (2) 12.1% (4) 36.4% (12) 36.4% (12) 9.1% (3) 0.0% (0) 4.30 3
1. Hoe zinvol vindt u ondersteuning via online instrumenten voor de patiënten die u ontmoet?
2. Hoe zinvol vindt u een programma over depressieve klachten voor de patiënten die u ontmoet?
3. Hoe zinvol vindt u deze e-tool ‘Kleur je Leven’ voor de patiënten die u ontmoet?
Algemene bevindingen en aanbevelingen
Bevindingen
• Aanwezigheid psychosociale klachten bij kankerpatiënten• Buffers zijn: sociale steun en self-efficacy• Gunstig effect van ‘Kleur je leven’: efficiënte en effectieve
manier indien voldoende geïmplementeerd• Doelgroep e-tool: niet helemaal nieuw (vrouwen, hoger
opgeleiden, borstkanker,…) ….al zijn er wel nieuwe mensen bereikt met psychosociale zorg• E-tool vooral een meerwaarde wanneer andere ondersteuning
wegvalt
Aanbevelingen m.b.t. psychosociale aspecten• Nood aan sensibilisatie bij iedereen:
– Over psychosociale klachten– Over psycosociale zorg – Over e-mental health tools– Zeker bij kansengroepen (alleenstaanden, ouderen, weinig actieve
copers,…)
• Nood aan vaardigheden aanscherpen (vooral bewustzijn?) bij alle hulpverleners– Steun bieden– Detectie (oppassen met selectiebias)– Doorverwijzing – Rolomschrijving in online tools
Aanbevelingen m.b.t. gebruik e-tool
• Nood aan blended vorm: online als ondersteuning van face-to-face– Als methodiek tijdens therapie– Als huiswerkopdracht– Als hervalpreventie– Als geheugensteuntje– …
Aanbevelingen m.b.t. ‘Kleur je Leven’
• Vergemakkelijken inlogprocedure en andere technische aspecten
• Stukken specifiek over kanker• Meer ‘op maat’• Nieuwe thema’s zoals rouw, stress, zelfbeeld• Mogelijkheid tot vormen van community
Wat nu?
• Nog openliggende vragen:– Hoe sensiliberen omtrent dit thema en tools?– Hoe ‘kansengroepen’ bereiken?– Hoe profileer je dit soort programma’s het best?
o Algemeen normaliserend of specifiek bij kanker?o Depressieve klachten? Wat met angst?
– Waaruit zou de blended vorm het best bestaan?o Inhoudelijke ondersteuning van programma of eerder motiverende?o F2F, per mail,…o Welke hulpverlener kan/wil dit op zich nemen?
– Hoe blended vorm integreren in bestaande zorgstructuur?
Vragen? Bedankingen?
• Contact– [email protected] of
[email protected] – 016/20 85 96– Diestsesteenweg 52 bus 0203, 3010 Kessel-Lo
(Leuven)
Hartelijk bedankt voor jullie aandacht!