21

22

Eerste liefde

verhaal van

Frans De Geetere

uit de verhalenbundel

De man die vergat te sterven

Vertaald uit het Frans door Roland Fagel

Uitgegeven door Uitgeverij IJzerISBN 978 90 8684 037 3

176 pag. 16,50 euro

De man die vergat te sterven is het testament van een levensge-nieter. Bijna vijftig jaar lang woonde de van oorsprong Brus-selse schilder en schrijver Frans De Geetere (1895-1968) als de ultieme bohémien in een binnenvaartschip dat afgemeerd lag aan een Seinekade – dorpeling in een wereldstad, waar hij lange tijd de enige fietser moet zijn geweest. In de jaren twintig was de Marie-Jeanne een geliefd tref-punt van de artistieke avant-garde in Parijs. De Geetere en zijn beeldschone geliefde May den Engelsen onderhielden een grenzeloze vriendschap met het Amerikaanse echtpaar Caresse en Harry Crosby, de flamboyante miljonair, dandy, kunstmecenas en uitgever van de roemruchte Black Sun Press. De Geetere verwierf vooral faam met zijn vaak extreem ero-tische boekillustraties. Aan het eind van zijn leven schreef De

23

Geetere drie boeken, waaronder De man die vergat te ster-ven. Het is alsof hij zijn leven samenbalt in dertig glasheldere taferelen. Het zijn scherp gesneden vignetten, die samen een adembenemend portret vormen van een compromisloze an-ticonformist die zijn hele leven lang op onverzettelijke wijze zijn eigen gang bleef gaan: ‘Waarom zou je niet het recht hebben om anarchist te zijn? Zoals je toch ook contrabassist mag zijn?’ Tijdens de eerste wereldoorlog vluchtte De Geetere om de loopgraven te ontlopen naar Utrecht, waar hij als kunstenaar gevormd werd in contact met bijvoorbeeld Erich Wichmann en Theo van Doesburg. Hij had er meteen succes en veran-derde zijn voornaam in ‘Frans’ – zoals hij zich tot zijn dood bleef noemen. Voor het eerst verschijnt nu een Nederlandse vertaling van dit Nederlands-Belgisch-Franse dubbeltalent. De Geetere schrijft met grote beeldende kracht, raak en on-opgesmukt. Maar vooral compromisloos. Wat De Geetere vertelt zijn vaak simpele dingen: een toevallige ontmoeting in de straten van Parijs, een vreemd voorval als hij bood-schappen gaat doen op zijn oude fiets, maar hij tilt deze ge-beurtenissen op naar een niveau van bijna sprookjesachtige helderheid. Als beeldend kunstenaar dook De Geetere onbe-schaamd in de zwartste krochten van de menselijke ziel. Als schrijver geeft hij vaak blijk van een jaloersmakende levens-vreugde, van een besmettelijk goed humeur.De man die vergat te sterven is een boek waar je vrolijk van wordt.

24

Eerste liefde

Ik was misschien vijftien toen ik haar voor het eerst uit de trein zag stappen, die mij elke avond terugbracht naar het kleine stadje in Vlaanderen waar ik woonde. En ik was meteen helemaal van slag van de geheimzinnige vreemdelinge die mijn eerste liefde zou worden.

Als leerling van de Beaux-Arts in Brussel was ik een verlegen jongetje. Muriel Courtois wist dat ze mooi was en speelde met haar schoonheid van meisje van achttien. Zonder twijfel was ik niet de enige die verliefd op haar was. Toch zag ik haar nooit met een jongen en elke avond volgde ik haar uit de verte tot vlakbij het voet-paadje naar de villa van haar ouders. Gelegen buiten de agglomeratie domineerde die villa het dal van de Zenne.

De familie Courtois (dat wist ik via onze huishoudster Marie) had ‘De betovering’ gekocht toen de ‘Fransman’ was benoemd tot directeur van een bank in de hoofd-stad. Marie meende ook te weten dat de familie Cour-tois schatrijk was en dat Muriel een openbare middel-bare school bezocht (dat wist ik al) hetgeen verklaarde waarom ik haar ’s zondags nooit zag bij de hoogmis.

Voor mij belichaamde zij de zonde. Dat maakte me alleen maar verliefder.

Elke avond volgde ik dus het Idool dat soms op me leek te wachten in de schaduw, zonder dat ik haar ooit aan durfde te spreken. Ik schreef haar brieven waarin ik haar sprak van haar schoonheid. Ik zei haar dat ik van haar hield. Ik bood haar mijn leven aan. Maar ik had nooit

25

de moed haar deze liefdesbetuigingen te overhandigen. De brief die ik schreef in de nacht van St. Jan, toen ik

besefte dat ik een man was geworden, heb ik altijd be-waard. Het papier is helemaal vergeeld en gescheurd op de vouwen. De tijd heeft de woorden uitgewist die van mijn hartstocht getuigden. Toch hervind ik bij herlezing de onschuld van een hart dat sindsdien, ondanks al die jaren, niets heeft bijgeleerd… Ik zie me weer in korte broek. Ik zie weer mijn verwarde haardos. Ik zie weer mijn ogen van braaf kind. Die brief spreekt van hoop en van angst. Maar roept vooral het verlangen op.

Ik zie je weer Muriel, jij van wie ik zoveel heb gehou-den maar die nooit de mijne was. Ik zie je lopen, soepel en katachtig. Ik zie de wind spelen met je blonde haren. Ik zie je staan, met een aureool van de ondergaande zon. Ik zie je verdwijnen in de avondnevel. Ik zie je in die zomerjurk, strak om je ontloken lijf. Ik zie je de brug over de Zenne weer oversteken, om vervolgens het paadje in te slaan, aan het eind waarvan je verdween achter een graanveld vol klaprozen en korenbloemen. Ik lees weer het bordje met ‘Verboden toegang. Privé-terrein’ dat me nooit belette door te lopen naar het huis waar je sliep. Ik wist dat je kamer aan de voorgevel lag.

Als een dief heb ik me op een nacht opgehesen tot je open raam. Maar je hebt het nooit geweten. Ik heb je in je bed gezien. Je was naakt. Ik heb je geur opgesnoven. Je keek naar de hemel zonder het jongetje te zien dat zich met verkrampte vingers vastklampte aan de regenpijp, trillend van verlangen. Morgen vertel ik haar alles, maakte ik mezelf dan wijs, als ik later, nog geheel van mijn stuk, de weg naar huis insloeg.

Maar de dag daarna volgde ik je van grotere afstand en bleef ik staan als jij bleef staan. En elke dag raakte ik dieper van je onder de indruk.

Op een avond besloot ik je voor te gaan in plaats van je te volgen en je op te wachten bij het paadje met de

26

klaprozen. Maar die avond kwam je niet. De avond daar-na ook niet. Geen enkele avond tijdens die week.

Toen je eindelijk weer opdook, op een maandag-avond, liep er een man naast je die je hand vasthield. Ik verstopte me tussen het koren en sloot mijn ogen, in wanhoop. Die avond heb ik mijn eerste pubertranen ge-huild.

Later kwam ik de man tegen die mijn geliefde had gestolen. Ik kende hem niet. Het was niet iemand van hier. Hij was lelijk. Hij sloeg de weg naar het station in.

De volgende dag verscheen Muriel weer alleen. Ze zag me maar wachtte niet op me en ik moest rennen om haar in te halen.

‘Mademoiselle’, zei ik tegen haar. ‘Ik… Excuseert u mij. Ik zou…’

Maar geen enkel ander woord kon mijn mond ver-laten.

Ik overhandigde haar een van mijn brieven. Ze glim-lachte tijdens het lezen.

‘Ik wist het’, zei ze.‘U wist het?’‘Ja, natuurlijk… Hoe vaak ben ik niet stil blijven staan

in de hoop dat je het me kwam vertellen. Nu is het te laat.’

Alles om mij begon te draaien. Ze haalde haar hand door mijn haar. Ik dacht dat ik

flauw viel.‘Arm kleintje. Waarom heb je ook zolang gewacht?’‘Ik durfde niet. Ik…’ ‘Wat is dat dom Wat ben jij dom!’‘…’‘Op een nacht was ik alleen thuis… het was warm. Ik

had zin in je en het voorgevoel… Die nacht heb ik ge-hoopt dat je kwam. Ik wachtte op je, ik lag naakt in bed.’

‘Die nacht ben ik gekomen, net als veel andere nach-ten. Ik kwam bijna elke nacht. Maar die keer heb ik me

27

langs de regenpijp omhoog gehesen tot ik uw kamer in kon kijken en… Het was in juni. Op een zaterdag.’

‘Mijn ouders waren op reis.’‘Na middernacht hebt u het licht uitgedaan. Het on-

weer dat ondanks de stortvloed de molen van Desmet in de brand heeft gezet, barstte enige ogenblikken later los.’

‘Ja, dat kan ik me herinneren. De molen van Desmet brandde die nacht af.’

‘Ik wed’, zei ze, terwijl ze me in de ogen keek, ‘ik wed dat je nog nooit een vrouw hebt omhelsd.’

‘Nee. Nooit.’‘Ik wil dat je weet wat je allemaal door je fout moet

missen. Ik wil je de smaak geven van wat had kunnen zijn.’

Op dat moment bood ze, terwijl ze zich tegen me aandrukte, mij haar lippen.

We bleven staan, een uur lang, elkaar zoenend op de mond. Muriel kreunde zachtjes. Haar knieën trilden te-gen de mijne. Ze begon heftiger te kreunen en rukte zich los terwijl ze een schelle kreet slaakte die me de stuipen op het lijf joeg.

Ze profiteerde van mijn verwarring door het bos in te vluchten.

Ik heb haar nooit teruggezien.Een paar dagen later vertelde Marie me dat het meisje

Courtois de stad had verlaten met een minnaar. Degene met wie ik haar op een avond zag. Die oude

man van vijfentwintig.