Go greener

Support our local community

Exhibit sustainable

Convertible pavilions

FLORIADE 2022

2 van 14

Inhoud

Inleiding ..................................................................................................................................3

De toekomst ingebed in het evenement ..................................................................................5

Span of control m.b.t. de legacy ..............................................................................................6

Betrokken exposanten bij de legacy ........................................................................................7

Het converteerbare paviljoen ..................................................................................................8

Een verstandige investering ....................................................................................................9

Het business model ............................................................................................................... 12

Sustainable exhibitors foundation Floriade 2022 ................................................................... 13

Over deze aanpak ................................................................................................................. 14

3 van 14

Inleiding

Het masterplan voor de World Expo 2015 in Milaan werd samengesteld door een top team:

het zwitserse architectenbureau Herzog & de Meuron, Ricky Burdett (hoofdadviseur

architectuur en stad voor de olympische spelen van Londen), William McDonough (cradle

to cradle, o.a. Almere Principles) en Joan Busquets (architect en planner o.a.

verantwoordelijk voor de olympische spelen in Barcelona).

Het masterplan liet een samenstelling van

botanische tuinen zien die Milaan en de

wereld letterlijk, spiritueel en intellectueel

zouden voeden.

“We thought we had a chance to do

something radically different,” says Stefano

Boeri, the Milanese architect and planner

originally responsible for coordinating the

Expo masterplan when the city won the bid

in 2008, until he was removed in 2010.

“Knowing that previous Expos have been

quite weak, and have failed to leave a serious legacy, we thought we cou ld really do

something that would benefit the city.”

“We really wanted to get away from the usual vanity fair of competing architectural

‘innovations’,” says Jacques Herzog, speaking from his studio in Basel. “I was honestly

shocked when I visited the Shanghai Expo [in 2010]. You were blinded by the amount of

design, so by the time you left the show you had forgotten everything about the exhibition.

We wanted to focus on the content, and use the site as a laboratory for creating something

useful for Milan, which wouldn’t leave the usual wasteland of ruins.”

Het team dat verantwoordelijk was voor het masterplan werd in 2010 “ontbonden”.

De realisatie van de World Expo 2015 is echter heel anders uitgepakt , aldus Matteo Gatto,

design director van de World Expo 2015:

… “It was not so easy to make the design advisors’ ideas a reality,” he says. “We couldn’t

force the participating countries to do what we wanted – the rules of the BIE mean we have

to give them freedom to design what they want. The structure of the routes and public

space is still as we planned, but the sultans and sheikhs will always have their way and

follow their own ideas. …”

(bron: The Guardian)

4 van 14

Het resultaat is een toonbeeld van extravagante architectuur. Vooral voor de organisatie

verantwoordelijk voor de legacy van de expo levert dat een grote uitdaging op: een koper

vinden voor het terrein waarvan de ontwikkelingskosten ver boven budget zijn uitgegaan

(o.a. door grondspeculatie), dat ingesloten ligt tussen infrastructuren (wegen en spoor) en

dat weinig relatie met de stad heeft.

De legacy van eerdere recente world expo’s levert een grimmig

beeld op: in Sevilla (1992) zijn de restanten van de world expo

nog te zien omdat het budget op was om deze af te breken; in

Hannover (2000) staan de restanten van de expo nog steeds

overgroeid en leeg overeind; van de Shanghai Expo (2010) is

alleen nog het Chinese paviljoen over, dit is herbouwd tot een

museum. De rest van de legacy is volledig afgebroken en hier

wordt nu een nieuwe stad(swijk) ontwikkeld.

Het is een beeld van expo’s die beginnen met een fantastisch

plan, budgetten die in alle gevallen ver overschreden worden,

schulden die achterblijven en legacies die niet gerealiseerd

worden.

Op wereldschaal levert dit een beetje een vergelijkbaar beeld

met eerdere Floriades in Nederland op. De laatste Floriades zijn

met verlies afgesloten en ook de erfenissen van de Floriades zijn niet altijd even voluit tot

hun recht gekomen.

Van deze geschiedenis valt te leren. Kijkend naar de geschiedenis zijn er ideeën te

ontwikkelen en oplossingen te realiseren die een wereld expositie verder brengen dan

vergane glorie na afloop.

Het verlaten en overgroeide

Nederlandse paviljoen in

Hannover

5 van 14

De toekomst ingebed in het evenement

Van de geschiedenis van world expo’s valt in ieder geval te leren dat als evenement en

legacy los van elkaar staan dit in de meeste gevallen niet leidt tot een blijvende erfenis.

Zonder vooraf een goed beeld te hebben van de legacy na afloop treed automatisch een

splitsing op tussen evenement en legacy. De kunst is dus om vooraf al te bepalen wat je er

achteraf mee gaat doen. Zodat de invulling achteraf al in de realisatie geborgd wordt. Het

is de ultieme vorm van duurzaamheid voor een world expo.

In het ontwerp van de Floriade 2022 is de toekomstige

stadswijk meegenomen. Het is de eerste stap naar de

ontwikkeling van het groene stadsdeel. Er zijn

verschillende manieren om daar tegen aan te kijken:

de ontwikkeling van de Floriade wordt gebruikt

als basis voor de nieuwe stadswijk;

de ontwikkeling van de stadswijk wordt tijdelijk

gebruikt door de Floriade;

de ontwikkeling van de Floriade en de stadswijk

trekken samen met elkaar op.

Door de koppeling tussen evenement en stadswijk is de

legacy in zekere mate vooraf geborgd. Deze borging krijgt echter pas zijn waarde door de

invulling daarvan. Door de concrete realisatie.

In diezelfde realisatie worden ook de spanningsvelden tussen evenement en legacy

zichtbaar. Om een concreet voorbeeld te geven:

De Floriade 2022 is niet vrij toegankelijk (betaalde toegang). Dit vereist

faciliteiten in de inrichting. Een woonwijk is wel toegankelijk en juist zo open

mogelijk.

In de daadwerkelijke realisatie wordt hier het spanningsveld tussen evenement en legacy

zichtbaar.

6 van 14

Span of control m.b.t. de legacy

Er zijn twee primaire (groepen van) partijen te onderscheiden die bouwen aan de Floriade

en de legacy van de Floriade.

Als eerste is er de ontwikkeling van het terrein waarop de

Floriade plaats vindt, inclusief de algemene voorzieningen.

Dit deel wordt voornamelijk lokaal (gemeente, provincie)

ingevuld. Hierbij is er een grote mate van betrokkenheid en

sturende mogelijkheden om de legacy vorm en inhoud te

geven. Wegen kunnen aangelegd worden met oog voor de

toekomst, verkaveling kan met oog op de legacy gedaan

worden, etc.

De tweede groep van organisaties die bouwen aan de

(legacy van de) Floriade zijn de exposanten. De

exposanten zijn vrij om hun eigen invulling te geven aan

de manier waarop zij exposeren. Sturing op de legacy is

hier (bijna) afwezig.

Dit document doet een voorstel om ook deze laatste groep te betrekken bij de legacy.

7 van 14

Betrokken exposanten bij de legacy

Van de world expo 2015 valt te leren dat het opleggen van een vast “format” aan

exposanten voor hun paviljoens niet werkt (sturende aanpak). Het format helemaal

loslaten en accepteren dat exposanten ieder hun eigen invulling geven is echter een

oplossing die volledig aan de andere kant van het spectrum ligt. Wellicht is hier een

middenweg te vinden door exposanten uit te nodigen, te verleiden:

Go greener

Support our local community

Exhibit sustainable

De uitnodiging zoals hierboven geschetst speelt, vanuit het centrale thema van de Floriade

“Go greener”, in op twee algemene tendensen van maatschappelijk verantwoord

ondernemen:

Ondernemen met oog voor de omgeving

Duurzaamheid

Concrete invullingen

Alleen het algemene gedachtengoed, zoals hierboven geschetst, is niet voldoende om het

doel te bereiken. Aan de exposanten dient duidelijk gemaakt te worden hoe zij kunnen

bijdragen. Hoe zij hun bijdrage concreet kunnen invullen.

Die concrete bijdrage dient ook makkelijk te zijn. Van tevoren uitgewerkt. Zodat zij bij wijze

van spreken alleen hun handtekening hoeven te zetten.

“Duurzaamheid ligt niet alleen in de materialen verscholen die

gebruikt worden. Duurzaamheid is ook je van te voren afvragen

wat je er achteraf mee gaat doen.”

8 van 14

Het converteerbare paviljoen

Een manier om de exposanten te laten

bijdragen aan de legacy van de Floriade is het

realiseren van een converteerbaar paviljoen.

Een paviljoen dat in de basis (casco) gebruikt

kan worden als zowel paviljoen als woonhuis.

Dat zodanig neergezet wordt dat het na

afloop van de Floriade geconverteerd kan

worden van paviljoen naar woonhuis.

Een converteerbaar paviljoen bestaat uit

een casco dat open is. Het kan

aangekleed worden (gevels) en

ingedeeld worden (in ruimtes) op basis

van de wensen van de exposant.

Het heeft de mogelijkheid om

onderscheidend te zijn en een eigen

identiteit te hebben.

Tegelijkertijd is het casco zodanig opgezet dat

het achteraf geconverteerd kan worden naar

een woonhuis. Dat betekent dat bijvoorbeeld

isolatie is opgenomen, technische faciliteiten

zoals afvoer, water, stroom, e.d. op de juiste

plaatsen aanwezig zijn en dat de indeling aan

de woonwensen aangepast kan worden.

Geconverteerde graansilo

Geconverteerde schuur

Geconverteerd fort

9 van 14

Het aanbod

Aan de exposanten van de Floriade 2022 willen we een aantal basisvormen van converteerbare paviljoens aanbieden.

Basisvorm

Een basisvorm is een technische constructie die zowel voor een woonhuis als een paviljoen gebruikt kan worden. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een open stalen constructie waarin een exposant vrijheid heeft om zijn eigen indeling te maken en een eigen architectonische schil omheen te zetten. Afhankelijk van de kavelgrootte kunnen ook uitbreidingen van de basisvorm gerealiseerd worden (denk bijv. aan toevoeging van een kas). Tegelijkertijd bevat de technische constructie ook de faciliteiten van waaruit een woonhuis gerealiseerd kan worden, met bijvoorbeeld water, afvoer, stroom, etc.

Diversiteit aan basisvormen

De basisvorm kan in verschillende technische constructies gerealiseerd worden. De eerste gedachten gaan hierbij uit naar een beperkt aantal basisvormen (3-5) die verschillen in vorm en grootte maar bijvoorbeeld ook een basisvorm van waaruit een 2 -onder-1-kap woning van gerealiseerd kan worden.

Opties

Bij de basisvormen kunnen diverse opties aan de exposant aangeboden worden die zowel bijdragen aan het paviljoen als het later te realiseren woonhuis. Denk bijvoorbeeld aan een dak met daarop reeds geplaatste zonnepanelen die het pand van energie voorzien, ingebouwde verdiepingen, muren en gevels, etc. De aangeboden opties kunnen tot een detailniveau gaan dat een turn-key paviljoen aan de exposant wordt opgeleverd.

10 van 14

Doelgroepen

De converteerbare paviljoens kennen 2 doelgroepen:

Exposanten (voor de Floriade)

Een aantal partijen zal gebouwen (paviljoens) op het Floriade terrein willen realiseren. Niet

al deze partijen zullen in aanmerking komen voor een converteerbaar paviljoen gegeven de

omvang en grootte van de aanwezigheid op de Floriade. De beperking ligt daarbij vooral in

het feit dat een converteerbaar paviljoen uiteindelijk een huis zal moeten kunnen worden.

De doelgroep van exposanten kan bestaan uit:

De landen die op een wat kleinere schaal een paviljoen met eigen uitstraling en

identiteit willen realiseren

Landen die een kant-en-klaar concept willen

Bedrijven (vanuit een MVO beleid)

Koepelorganisaties (zoals bijv. uit de land en tuinbouw) vanuit duurzaamheid en

maatschappelijke betrokkenheid

Facilitaire gebouwen (bijv. toilettengebouwen, winkels en food & beverage)

Veelal zal individueel met exposanten besproken worden hoe zij binnen het concept van de

converteerbare paviljoens kunnen aanhaken.

Bewoners (na de Floriade)

Toekomstige bewoners kunnen vanuit 2 invalshoeken geïnteresseerd zijn:

Omdat een converteerbaar paviljoen al een basis biedt om een eigen woning te

realiseren in een bijzondere wijk

Omdat een converteerbaar en aangekleed paviljoen een bijzondere aankleding en

invulling heeft met geschiedenis

De Floriade kan ook als verkooptentoonstelling dienst doen (en daarmee een nieuwe

doelgroep aanspreken). Wat zou het mooi zijn als geïnteresseerde toekomstige bewoners

van de Floriade wijk al tijdens de Floriade rond kunnen kijken en bijzondere gebouwen laat

zien die achteraf gekocht kunnen worden als woonhuis. Hiermee kan een nieuwe

doelgroep naar de Floriade getrokken worden: “Koop het meest bijzondere huis van

Nederland”.

11 van 14

Een verstandige investering

Investeren in een converteerbaar paviljoen dient voor een exposant niet alleen een

bijdrage te zijn aan maatschappelijk verantwoord ondernemen maar ook een gezond

financieel besluit en een organisatorisch makkelijke oplossing. Door drempelverlagend te

zijn kunnen de converteerbare paviljoens ook een bijdrage leveren aan het aantal

exposanten aan de Floriade en op deze manier bijdragen aan het succes van de Floriade.

De essentie van de constructie

Voor de Floriade:

Exposant koopt converteerbaar basis paviljoen

Exposant heeft de vrijheid (en is zelf verantwoordelijk) voor uitstraling,

aanpassingen, inrichting, identiteit, etc.

Na de Floriade

Bewoner koopt de kavel (met daarop het paviljoen “as is”) van de gemeente en

betaalt een vergoeding voor het converteerbare basis paviljoen aan de exposant of

een door de exposant op te geven doel

Bewoner is zelf verantwoordelijk voor de conversie naar woonhuis

Exposant en bewoner hebben daarmee de kosten voor de basis van zowel het paviljoen als

het woonhuis gedeeld.

NB

Voor de echte bij “our community” betrokken exposanten willen we ook de optie bieden

om het terug te ontvangen bedrag te laten storten in Het Almere Fonds (ten gunste van de

stad).

12 van 14

Het business model

Naast doelstellingen met betrekking tot legacy, duurzaamheid en een succesvolle Floriade

2022 dragen de converteerbare paviljoens bij aan de doelstellingen met betrekking tot

lokale werkgelegenheid. Economie die normaliter vooral internationaal ligt. Immers; veel

landen zullen, als zij zelf voor de invulling van hun kavel zorgen, het werk zelfstandig, in

eigen land laten uitvoeren of partijen uit eigen land meenemen om hier het werk uit te

laten voeren.

Indien landen van de converteerbare paviljoens gebruik maken, zal een gedeelte van het

werk dat daarvoor nodig is ook lokaal/regionaal ingevuld kunnen worden.

Het volgende businessmodel wordt gehanteerd:

Realisatie concept

(Ontwerpen paviljoens, organisatie,

marketing, juridische uitwerking,

financieel, kostencalculatie, etc.)

Opdracht

(exposant)

Verleiden exposanten

Realisatie

Investering door partners

Investering Floriade org.

Vaste fee

Uitvoering in opdracht

Fasering Financieel/uren

Verkoop kavel + paviljoen

Vaste fee

Grondprijs

Floriade

13 van 14

Sustainable exhibitors foundation Floriade 2022

Voor de uitvoering van dit plan richten we een stichting op die hiervoor verantwoordelijk

wordt. De stichting draagt zorg voor realisatie en afhandeling van de converteerbare

paviljoens.

Deze stichting draagt zorg voor de volgende activiteiten:

Exposant “koopt” bij de stichting een converteerbaar basis paviljoen

De stichting draagt zorg voor realisatie van de converteerbare paviljoens

Stichting kan exposant begeleiden (zorgen dat het uitgevoerd wordt) bij

aanpassing, uitbreiding, inrichting, identiteit, etc.

Binnen 1 maand na de Floriade levert de exposant het door haar gebruikte

paviljoen op aan de stichting

Stichting draagt na de Floriade zorg voor verkoop van de converteerbare paviljoens

Stichting draagt zorg voor financiële en juridische afhandeling

Als een converteerbaar paviljoen 1 jaar na de Floriade niet verkocht is draagt de

stichting zorg voor sloop van het paviljoen (waarbij de teruggavesom aan de

exposant vervalt.)

Opties

De stichting zou ook een rol kunnen spelen in het beheer van het paviljoen tijdens de

Floriade (o.a. onderhoud, beveiliging, schoonmaak, etc.) om het de exposant zo makkelijk

mogelijk te maken. Dit zou een extra optie (full-service) bij de verkoop kunnen zijn.

14 van 14

Over deze aanpak

Deze aanpak is een resultaat van een samenwerking binnen Platform est. 036. Het business

en development platform in en vanuit Almere.

Almere, november 2015

Auteur: Remco R. Hafkamp, Platform est. 036

© Platform est. 036. Alle rechten voorbehouden.