Flitspresentatie interventies jeugd & overgewicht

Rick Prins, MScNicole Ezendam, MSc

Wilma Jansen, PhDAnke Oenema, PhD

28 april 2010

Opzet flitspresentatie• Doel: interventie projecten kort bespreken en delen van inzichten en

aanbevelingen• YouRAction (Rick Prins, Anke Oenema, Pepijn van Empelen, Hans Brug)

• Opzet interventie• Inzichten en aanbevelingen

• VETisnietVET(Nicole Ezendam, Anke Oenema, Hans Brug)• Opzet interventie• Inzichten en aanbevelingen

• Lekker Fit! (Wilma Jansen, Hein Raat, Hans Brug)• Opzet interventie• Inzichten en aanbevelingen

YouRAction - aanleidingJongeren bewegen te weinig•25-50% voldoet aan NNGB;•34% sport minimaal 3 keer per week (fitnorm);•Cognities zoals attitude, eigen effectiviteit en intentie voorspellen gedrag;•Ecologische modellen suggereren ook invloed van omgeving op gedrag.

OnderzoeksvragenKan een webbased advies-op-maat programma beweeggedrag bij jongeren stimuleren;Is er een additioneel effect van een interventie die zich ook richt op jongeren bewust maken van de mogelijkheden om te sporten en te bewegen in de omgeving.

YouRAction - opzet• Webbased advies-op-maat voor gebruik in brugklas• Doel: bevorderen lichamelijke activiteit bij jongeren meer bewegen in vrije tijd, actief transport, sport• Ontwikkeling via Intervention Mapping (theory en evidence based)• Gebaseerd op zelf regulatie theorie:

• Eerst bewust worden van gedrag• Dan positief staan t.a.v. verandering• Doel stellen en plan maken• Evalueren van vorderingen, eventueel doel bijstellen

• Twee versies van YouRAction:• Reguliere versie, welke feedback geeft op risicogedrag, attitude, EE etc)• Omgevingsversie, welke zich ook richt op omgevingspercepties

YouRAction - opzet• Les 1

• Richten op determinanten: (kennis), bewustzijn, attitude• Methodieken: bijv. normatieve feedback op gedrag

• Les 2• Richten op determinaten: attitude, eigen-effectiviteit,

waargenomen omgeving, goal setting• Methodieken: bijv. Modeling in webfilmpjes, bewust maken

omgeving dmv GoogleMaps• Les 3

• Zie les 2• Na les 3

• Lange termijn doel stellen, behavioural contract

YouRAction - onderzoeksopzet• Cluster randomized controlled trial (klas=cluster)• Korte termijn (1 maand) en lange termijn (6 maanden) nameting• Twee interventies worden vergeleken met controle groep (kennis over

bewegen en voeding) 3 armen• Uitkomstmaten: fysieke activiteit (zelf-gerapporteerd en objectief

gemeten), BMI, middelomtrek, cognities (attitude, eigen effectiviteit, intentie, bewustzijn), perceptie omgeving

• Additionele analyses om na te gaan of interventie effectiever is in stedelijk vs landelijk gebied, bij lage/hoge opleiding, bij jongens/meisjes.

YouRAction – resultaten & aanbevelingen• YouRAction is nog in evaluatiefase nog geen resultaten en aanbevelingen • Gedegen ontwikkelde, veel belovende, interventie. Innovatief

omgevingsfeedback op maat.

• Handleiding werd positief gewaardeerd;• Docenten willen graag meer eigen input tijdens uitvoer van lessen;

• Technische interventie kan tot technische problemen leiden pretesten• Goede implementatiemogelijkheden• Volgende stappen aanmelding bij CGL en overleg met GGD over implementatie

in Gezonde school

VETisnietVET aanleiding• Steeds meer jongeren hebben overgewicht (in Nl 22% van meisjes, 18%

van jongens)• Overgewicht ontstaat door disbalans energieinname en –verbruik• Interventie zou zich moeten richten op gedragingen die samenhangen met

de energiebalans, zoals inname van snoep en snacks, frisdrank, groente en fruit, vezels, lichamelijke activiteit en zittend gedrag (TV, computeren).

• Advies-op-maat een veelbelovende techniek om veel gedragingen te beïnvloeden bij jongeren

• Interventie ontwikkeling via planmatige en stapsgewijze aanpak

VETisnietVET Opzet • Interactief advies-op-maat programma voor 12-13 jarigen, voor gebruik op

school• Doel: onnodige gewichtstoename voorkomen• Gericht op aan overgewicht en obesitas gerelateerde gedragingen • Theory en evidence based ontwikkeling (Intervention Mapping)

• Interventie componenten:• Bewustzijn: persoonlijke en normatieve feedback suggesties verbetering in

risicogedrag• Attitude, subjectieve norm en eigen effectiviteit veranderd door op theory &

evidence based technieken• Implementatie intenties plan van aanpak om gedrag te veranderen

1010

VETisnietVET onderzoeksopzet• Evaluatie op korte (4 maanden) en lange (24 maanden) termijn• Cluster-randomized controlled trial (clusters: scholen)• Interventie vs controle (geen interventie)• Uitkomstmaten: individuele cognities, voedings- en beweeggedrag,

sedentair gedrag, BMI, middelomtrek, fitheid

• Er zal specifiek gekeken worden of de interventie verschillende effecten in verschillende demografische groepen (zoals opleiding, etniciteit, geslacht) heeft

VETisnietVET – resultatenBMI/middelomtrekLange termijn: Geen effecten

VOEDINGVETisnietVET effectief in verbeteren voedingsgedrag (meer groente, minder snacks) op korte termijn Lange termijn: geen significante effecten;

BEWEGENKorte termijn: controle groep beter op sport en aantal stappenLange termijn: interventie groep beter op aantal stappen

VinV – resultaten & aanbevelingen• Effecten op 2 jaar: meer stappen (stappenteller)• Op korte termijn effecten op voedingsgedrag veelbelovende interventie • Effecten vergeleken met andere interventies (Do IT! En Krachtvoer) aanzienlijk• Mogelijk effecten op 2 jaar versterken door “boostersessie”• Goed gewaardeed docenten + leerlingen

• In ontwikkeling van interventie zouden docenten en onderwijskundigen beter betrokken kunnen worden

• Voor implementatie overleg met GGD / Gezonde School

Lekker Fit!• Interventie van Rotterdamse dienst Sport en Recreatie (regie) i.s.m. de

twee gemeentelijke diensten Jeugd, Onderwijs en Samenleving (JOS) en GGD Rotterdam-Rijnmond en de schoolbesturen.

• Doel: terugdringing van overgewicht en bewegingsarmoede door verandering van de leefstijl van kinderen

• Doelgroep: leerlingen van basisscholen in Rotterdamse wijken waar overgewicht veel voorkomt

• Start in 2005 met 30 scholen

Lekker Fit! – belangrijkste elementen

1. Vakdocent bewegingsonderwijs

2. 3 gymlessen per week in groep 3 t/m 8

3. Sport en spel activiteiten na schooltijd

4. Lespakket ‘Lekker Fit!’ in groep 1 t/m 8

5. Samenwerking met de sportverenigingen

6. EUROFIT test en Fitmeter

7. Hulp en advies door de jeugdverpleegkundige

8. Oudervoorlichting

Lekker Fit! onderzoeksopzet• Cluster randomized controlled trial• 27 scholen gepaard obv grootte, proportie migranten en buurt• Na randomisatie 10 paren over• Baseline begin schooljaar, (N=2622/95%respons) follow-up (N=2416/92%

respons) einde schooljaar• Uitkomstmaten: BMI, middelomtrek en fitheid• Secundaire uitkomstmaten: gedrag, attitudes, intentie

Lekker Fit! – resultatenLekker Fit! is effectief in de middenbouw (gr 5-6) van het basisonderwijs op:• prevalentie overgewicht (1,3% meer lf, vs 4,3% controle), • middelomtrek (1 cm verandering lf vs 2 cm controle)• Fitheid (1,3 trap verandering lf vs 0,5 controle)

Lekker Fit! –aanbevelingen

• Gezien de hoge prevalentie van overgewicht bij kinderen in groep 3-5, zijn interventies op nog jongere leeftijd wellicht nodig

• Wanneer evidence based interventies niet beschikbaar zijn, gebruik dan theory

based interventies en bouw evaluatieonderzoek in

• Verdere implementatie en intensivering van Lekker Fit! worden aanbevolen• Implementatie: reeds 88 basisscholen in Rotterdam• Samenwerking met schoolsportvereniging en schooldieetisten voor

individuele counseling• Toekomst: gezinsaanpak (volgens JOGG methode)

Vragen?

YouRAction - opzet