Overgewicht en obesitas

De illusie van eenvoudige oplossingen

Prof. dr. ir. Gertjan schaafsma

Inhoud

Wat is de problematiek? Welke oorzaken? Welke oplossingen

0 35 55 75 95

GezondheidWelzijn

Gangbaarpatroon

Gewenst patroon

Winst in kwaliteitvan leven

Leeftijd

Uitdaging: compressie van morbiditeit

Overgewicht naar leeftijd in NL

Landelijke groeistudies TNO

Waar gaan we naar toe?

Risico’s overgewicht en obesitas

Diabetes mellitus type II Cardiovasculair Respiratoir Orthopaedisch Verminderde fertiliteit Verhoogde mortaliteit Psycho-sociale problemen

– discriminatie

– eigenwaarde lichaamsbeeld

Prevalentie van diabetes mellitus type II

1990 Diabetes Prevalence (Adults)

No Data Less than 4% 4% to 6% Above 6%

Mokdad et al., Diabetes Care 2000;23:1278-83.

Total Total PrevalenPrevalen

ce = ce = 4.9%4.9%

Total Total PrevalenPrevalen

ce = ce = 7.3%7.3%

No Data Less than 4% 4% to 6% Above 6%

2000 Diabetes Prevalence (Adults)

Mokdad et al., Diabetes Care 2000;23:1278-83.

Extremen in de samenleving

Increased risk on mortality with increased obesity.

20 25 30 35 400

2,5

2,0

1,5

1,0

Body mass index (kg.m2)

Mor

talit

y ra

tio

Very low risk Moderate risk

High

risk

Very

hig

h ris

k

From Annals of Internal Medicine Obesity in Adulthood and Its Consequences for Life Expectancy: A Life-Table Analysis Anna Peeters, PhD; Jan J. Barendregt, PhD; Frans Willekens, PhD; Johan P. Mackenbach

, MD, PhD; Abdullah Al Mamun, BSc(Hons), MSc; Luc Bonneux, MD, PhD, for NEDCOM, the Netherlands Epidemiology and Demography Compression of Morbidity Research Group*

7 January 2003 | Volume 138 Issue 1 | Pages 24-32 Background: Overweight and obesity in adulthood are linked to an increased risk for death and

disease. Their potential effect on life expectancy and premature death has not yet been described. Objective: To analyze reductions in life expectancy and increases in premature death associated with

overweight and obesity at 40 years of age. Design: Prospective cohort study. Setting: The Framingham Heart Study with follow-up from 1948 to 1990. Participants: 3457 Framingham Heart Study participants who were 30 to 49 years of age at baseline. Measurements: Mortality rates specific for age and body mass index group (normal weight,

overweight, or obese at baseline) were derived within sex and smoking status strata. Life expectancy and the probability of death before 70 years of age were analyzed by using life tables.

Results: Large decreases in life expectancy were associated with overweight and obesity. Forty-year-old female nonsmokers lost 3.3 years and 40-year-old male nonsmokers lost 3.1 years of life expectancy because of overweight. Forty-year-old female nonsmokers lost 7.1 years and 40-year-old male nonsmokers lost 5.8 years because of obesity. Obese female smokers lost 7.2 years and obese male smokers lost 6.7 years of life expectancy compared with normal-weight smokers. Obese female smokers lost 13.3 years and obese male smokers lost 13.7 years compared with normal-weight nonsmokers. Body mass index at ages 30 to 49 years predicted mortality after ages 50 to 69 years, even after adjustment for body mass index at age 50 to 69 years.

Conclusions: Obesity and overweight in adulthood are associated with large decreases in life expectancy and increases in early mortality. These decreases are similar to those seen with smoking. Obesity in adulthood is a powerful predictor of death at older ages. Because of the increasing prevalence of obesity, more efficient prevention and treatment should become high priorities in public health.

*For members of the Netherlands Epidemiology and Demography Compression of Morbidity Research Group, see Appendix.

De verstoorde energiebalans

Obesogene omgeving

Individuele factoren

overgewicht/gezond gewicht

Voedselaanbod (reclame)PortiegrootteVeranderde eetcultuurMotorisering, automatiseringTelevisieComputerGebrek aan veilige speelpl.

AttitudeKennis, onderwijs, opvoedingKoopkrachtGedragErfelijke aanlegPsycho-sociale factoren

Obesity and education in adults the Netherlands

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

lowest low middle higher highest

men

women

Higher vocational/ university

Basic education

Age-standardized

De obesogene samenleving

Sport, hoezo?

Mag het een beetje minder?

Lack of physical activity in NL

Energieinname in relatie tot energieverbruik

Energieverbruik (PAL)

Energie- inname

Cognitiefproces

Fysiologischproces

Onvoldoendeopnamecapaciteit

Slecht/goed bericht!

Een kleine aanhoudende positieve/negatieve energiebalans heeft op lange termijn forse consequenties voor het gewicht!

Logische oplossing

1. Eet wat minder

2. Beweeg wat meer

Eet wat minder!

Gebruik 3 maaltijden per dag Neem er de tijd voor Verklein porties Beperk tussendoortjes, incl. CHO-

dranken Eet volgens Richtlijnen gezonde

voedselkeuze

Beweeg wat meer!

Neem altijd de trap Kies voor fiets (of benewagen) i.p.v. de

auto Neem een hond Ga lunch wandelen Communiceer vis a vis Minder TV Doe aan sport

Andere maatregelen

Bevorder leefstijlonderwijs op basisscholen en in voortgezet onderwijs

Initieer leefstijlprogramma’s in bedrijven Leid leefstijladviseurs op Maak bewegen aantrekkelijk Ga dichter bij het werk wonen Schaf overdrachtsbelasting af Richt gebouwen anders in Geef ruimer baan aan de fiets Vergroot aantal speelplaatsen voor kinderen

Specifieke maatregelen op het gebied van de samenstelling van voeding

Diëten? Lagere energiedichtheid (snacks,

maaltijden) Calcium-rijke voeding Verzadigende werking

– Eiwit-rijk

– Fabuless

Populaire diëten Atkins Montignac Juicing Detox South Beach Zone New Beverly Hills Scarsdale Medical Bodysense New Hilton Head Metabolism New Biogenic Fit for life Multi colour Bloedgroepen Sherry Brood-wissel EDH Sonja Bakker Dr. Frank

Werkzaamheid diëten

Korte termijn: allemaal werkzaam Lange termijn: gedoemd tot mislukken

– Compliance problemen

– Daling energiebehoefte

– Geen duurzame verandering van leefstijl

Eiwitrijke voeding

Voordelen eiwitrijke voeding

Meer verzadiging Beperkt spiermassaverlies bij afvallen Beperkt daardoor de daling van de

energiebehoefte Verbetert glucosespiegels Verlaagt triglyceriden

Badman et al 2005

Conclusies

1. Overgewicht en obesitas zijn producten van de westerse leefstijl (obesogene maatschappij)

2. Alleen duurzame verandering van leefstijl biedt een oplossing

3. Een aanpak op meerdere fronten is noodzakelijk