8 H O G E R O N D E R W I J S M A N A G E M E N T

Onderwijs

Fflexfibfiflfiserfing van het onderwfijs fis de ufitgefle-

zen manfier om te zorgen dat werkende voflwas-

senen zfich bflfijven ontwfikkeflen. Meer dan voor-

heen kunnen finsteflflfingen hfierdoor aansflufiten

bfij de kennfis en vaardfigheden dfie de deeflnemers afl

hebben, zodat ze hen naar het efindnfiveau kunnen

begeflefiden met fleeractfivfitefiten en toetsvormen dfie bfij

hen passen. Fflexfibfiflfiserfing betekent dat opflefidfingen

vaste currficufla flosflaten, fleerufitkomsten formufleren

en fleerwegonafhankeflfijke toetsen ontwfikkeflen. Het

Besflufit experfimenten flexfibefl hoger onderwfijs maakt

verschfiflflende soorten experfimenten mogeflfijk (zfie

kader), zodat ervarfing kan worden opgedaan met

verschfiflflende aanpakken. Bfij de evafluatfie van het

experfiment fin 2023 zafl bflfijken weflke voor- en nadeflen

de verschfiflflende benaderfingen hebben.

Sfinds september 2016 flopen er bfij acht hogeschoflen

projecten gerficht op flexfibfiflfiserfing van opflefidfingen,

fin september 2017 zfijn nog eens dertfien hogeschoflen

gestart. Omdat bfij de pfiflot nog veefl fin ontwfikkeflfing

fis, fis het voor management, docenten, examfinato-

ren en deeflnemers beflangrfijk om te bepaflen hoe het

flexfibefle onderwfijsconcept bfijdraagt aan het fleren

van studenten: dat staat nfiet bfij voorbaat vast. Dfit

heeft consequentfies voor de aard en fintensfitefit van

de werkwfijze van de examencommfissfie. Het fis zaak

dat de examencommfissfie van een flexfibefle opflefidfing

sterk fin haar schoenen staat, zfich goed posfitfioneert

en haar mogeflfijkheden optfimaafl weet te benutten.

Dezeflfde taken, toch meer werk

In artfikefl 15 van het besflufit over flexfibfiflfiserfing van het

hoger onderwfijs zfijn de taken van de examencommfis-

sfie bfij de experfimenten vastgeflegd. Hoewefl andere

formuflerfingen zfijn gehanteerd dan fin de WHW, houdt

de examencommfissfie dezeflfde taken afls bfij reguflfiere

opflefidfingen. Zfij moet fin de eerste pflaats vaststeflflen

dat de student aflfle fleerufitkomsten heeft behaafld dfie

verefist zfijn voor het (afsflufitend en propedeutfisch)

examen. Onderdeefl van dfie taak fis de verantwoor-

deflfijkhefid om studenten vrfijsteflflfingen te geven voor

eerder verworven kennfis en vaardfigheden. Daarnaast

dfient de examencommfissfie de kwaflfitefit van de

toetsfing – fin termen van vaflfidfitefit, betrouwbaarhefid

en transparantfie – te borgen. De examfinator bflfijft,

zoafls vastgeflegd fin artfikefl 7.12c van de WHW, degene

dfie vaststeflt of een student een toets heeft gehaafld of

nfiet; de examencommfissfie heeft nfiet de bevoegdhefid

om een cfijfer zoafls vastgestefld door de examfinator te

wfijzfigen.

Fflexfibfiflfiserfing zorgt voor taakverzwarfing

Examencommfissfies aan de bak bij fexfibefle opflefidfingen fin het hbo

Om de deeflname van voflwassenen aan het hoger onderwijs te vergroten, starten steeds meer hogeschoflen projecten gerficht op fexfibfiflfiserfing van opflefidfingen. Het Besflufit experfimenten fexfibefl hoger onderwijs ufit 2016 maakt deze projecten mogeflijk. Examencommfissfies staan voor de taak ook bij fexfibefle fleerroutes het efindnfiveau te borgen. Hoe zfiet hun rofl erufit? En hoe kunnen ze dfie rofl zo goed mogeflijk finvuflflen? Een verkennfing van enkefle jurfidfische, onderwijsfinhoudeflijke en praktfische aspecten van kwaflfitefitsborgfing bij experfimenten met fleerufitkomsten op hogeschoflen.

S D U U I T G E V E R S 9

Procedureefl verandert de taak van de examencom-

mfissfie dus nfiet, maar fin de praktfijk wordt dfie taak wefl

omvangrfijker én zwaarder.

Advfiserende rofl bij toeflatfing

Hoe zfiet dfie verzwaarde taak van de examencom-

mfissfie erufit? En hoe kan ze zfich daarbfij het beste

posfitfioneren? Afls het gaat om vrfijsteflflfingen zafl de

examencommfissfie vaker fin een eerdere fase betrok-

ken worden, nameflfijk nog voor toeflatfing van de

student. Net afls bfij eflke opflefidfing moeten potentfiëfle

studenten bfij een flexfibefle opflefidfing beschfikken over

de jufiste kennfis en vaardfigheden om de opflefidfing te

starten. Vaak wfifl de student nfiet de gehefle opflefidfing

voflgen omdat hfij denkt afl bepaaflde fleerufitkomsten

fin zfijn werkkrfing te hebben verworven. Het manage-

ment heeft daarbfij de wetteflfijke taak over de toefla-

tfing te besflfissen en gaat dan ook fin gesprek over de

fleerufitkomsten dfie de student nog moet behaflen. Is

de student eenmaafl toegeflaten, dan kan de examen-

commfissfie de student vrfijsteflflfingen verflenen. Dat

voeflt onflogfisch: studenten wfiflflen weten wat hun te

wachten staat en weflke vrfijsteflflfingen mogeflfijk zfijn,

flfiefst voor hun finschrfijvfing. Het management kan

er daarom voor kfiezen om de examencommfissfie te

betrekken bfij de toeflatfingsbesflfissfing. Afls de examen-

commfissfie over de toeflatfing advfiseert en het manage-

ment dat advfies voflgt, kan de vrfijsteflflfingsprocedure

vervoflgens een formaflfitefit worden.

Hoewefl andere formuflerfingen zfijn gehanteerd, houdt de examencommfissfie dezeflfde taken afls bfij reguflfiere opflefidfingen

De examencommfissfie kan haar advfies over toefla-

tfing baseren op een fleerwegonafhankeflfijke toets afls

het gaat om een of enkefle fleerufitkomsten, of op een

assessment om meerdere, wat omvangrfijker vrfijstefl-

flfingen vast te steflflen. De examfinator of assessor steflt

vast of de (werk)ervarfing van de aanstaande student

heeft geflefid tot het reaflfiseren van fleerufitkomsten. Op

basfis daarvan beoordeeflt de examencommfissfie of dfit

vofldoende basfis geeft om de deeflnemer (een grote

kans op) een vrfijsteflflfing fin het voorufitzficht te stefl-

Drs. Janfine van Drfieënhufizen-Kok fis afls CHE-dfirecteur verantwoor-deflfijk voor het Deefltfijd Onderwfijs van de CHE. Zfij fis vanaf de start van het flandeflfijke experfiment nauw betrok-ken bfij de ontwfikkeflfing van het fleren met behuflp van fleerufitkom-sten. Janfine maakt deefl ufit van de advfiescom-mfissfie voor deefltfijdonder-wfijs bfinnen de Verenfigfing Hogeschoflen.

Drs Martfine Pofl-Neefs fis finspecteur hoger onder-wfijs, zfij doet nu onderzoek naar het functfio-neren van het accredfitatfie-steflsefl, eerder was ze project-flefider van het onderzoek naar opflefidfingscom-mfissfies (2016) en examen-commfissfies (2015).

Experfimenten met fleerufitkomsten fin het hoger onderwijs

De flexfibfiflfiserfing van het hoger onderwfijs fis

een advfies van de commfissfie-Rfinnooy Kan,

vastgeflegd fin het advfiesrapport Fflexfibefl hoger

onderwfijs voor voflwassenen (2014). Met het

Besflufit experfimenten flexfibefl hoger onderwfijs

van 8 aprfifl 2016 heeft de mfinfister dfit advfies

overgenomen. Het besflufit maakt drfie soorten

experfimenten op het gebfied van flexfibfiflfiserfing

mogeflfijk: met fleerufitkomsten, met onvoflfledfige

opflefidfingen en met de educatfieve modufle. De

examencommfissfie heeft, ongeacht het type

experfiment, de rofl om de kwaflfitefit van de

tentamfinerfing en examfinerfing te borgen.

Het experfiment met fleerufitkomsten – waar

dfit artfikefl over gaat – maakt de omsflag

mogeflfijk van aanbodgerficht onderwfijs

naar flexfibefl en vraaggerficht onderwfijs,

waarfin de flerende voflwassene centraafl

staat. Leerufitkomsten komen hfierbfij fin de

pflaats van een vaststaand studfieprogramma.

Daardoor kan de opflefidfing op maat aansflufiten

bfij wat de voflwassen student afl aan kennfis

en vaardfigheden heeft verworven, bfij de

mogeflfijkheden om fleeractfivfitefiten op de

werkpflek ufit te voeren en bfij de behoeften van

de werkgever. Fflexfibfiflfiserfing kan bfijdragen

aan een aantrekkeflfijker opflefidfingsaanbod voor

voflwassenen en een versterkte samenwerkfing

met de arbefidsmarkt. Het experfiment bfiedt een

goede mogeflfijkhefid om te onderzoeken wat

de effecten zfijn van het werken met flexfibefle

trajecten op basfis van fleerufitkomsten, en waar

mogeflfijke kneflpunten flfiggen.

Dezeflfde examencommfissfie voor vofltijd en fexfibefl

Om te voorkomen dat het efindnfiveau van een

flexfibefle opflefidfing afwfijkt van de vofltfijdroute,

fis fin de WHW vastgeflegd dat er per opflefidfing (of

groep van opflefidfingen) een examencommfissfie

fis. Dat wfifl zeggen dat de vofltfijd- en

flexfibefle varfiant van een opflefidfing dezeflfde

examencommfissfie moeten hebben. In de

praktfijk worden vaak deeflexamencommfissfies

van verschfiflflende flexfibefle routes

fingerficht, met personefle overflap met de

examencommfissfies voor de verschfiflflende

(vofltfijd- en flexfibefle) opflefidfingen. Zo deflen de

fleden van de verschfiflflende examencommfissfies

fintensfief eflkaars kennfis en ervarfing. De

examencommfissfie van de efigen opflefidfing bflfijft

hfierbfij efindverantwoordeflfijk.

10 H O G E R O N D E R W I J S M A N A G E M E N T

flen. Hoe beter de beoordeflfing en hoe fintensfiever de

betrokkenhefid van de examencommfissfie, hoe kflefiner

het voorbehoud bfij de toegezegde vrfijsteflflfing.

Een kanttekenfing hfierbfij fis op zfijn pflaats. De geschets-

te route fis een fintensfieve en kostbare procedure. Het

vergt een ufitgebrefide fintake en vaak ook veefl bege-

flefidfing bfij het maken van een portfoflfio om de fleerufit-

komsten aan te tonen. De WHW bepaaflt dat de student

voor toeflatfing nfiet verpflficht kan worden extra kosten

te maken, tenzfij er een kostefloos aflternatfief bfinnen de

opflefidfing bestaat. De reguflfiere procedure fis zo’n aflter-

natfief, maar dfie bfiedt de student geen zficht op zfijn fleer-

route voordat hfij zfich finschrfijft – en dat fis nu jufist waar

het hfier om te doen fis. Dus betaflen veefl finsteflflfingen de

procedure zeflf, waarbfij vaak de experfimentsubsfidfie ook

wordt fingezet om de fintake ufit te voeren. Dfit flfijkt een

kneflpunt fin het experfiment: de subsfidfie fis nfiet bedoefld

voor de ufitvoerfing van de fintake, maar voor de ontwfik-

keflfing van de fintake en het onderwfijsprogramma. Voor

sommfige hogeschoflen, zoafls de Chrfisteflfijke Hoge-

schoofl Ede (CHE), fis dfit reden om een efigen aflternatfief

te ontwfikkeflen (zfie kader).

Advfiserende rofl bij fleerufitkomsten

Afls het gaat om fleerufitkomsten verandert de rofl van

de examencommfissfie op vergeflfijkbare wfijze. Een

voorwaarde voor deeflname aan het experfiment met

flexfibefle trajecten was dat aflfle fleerufitkomsten van de

opflefidfing geformufleerd waren; op basfis daarvan kan

de examencommfissfie de kwaflfitefit van de toetsfing

borgen. De fleerufitkomsten vormen de operatfionaflfi-

satfie van de efindkwaflfificatfies van de opflefidfing; ze

moeten dus heefl heflder omschreven zfijn. Dat fis fin de

praktfijk flang nfiet afltfijd het gevafl. Een compflficerende

factor daarbfij fis dat er geen achterflfiggend currficuflum

meer fis dat de examencommfissfie afls referentfiepunt

kan hanteren. Het komt bfij reguflfiere opflefidfingen nog

regeflmatfig voor dat de efindtermen van een vak nfiet

zo heflder beschreven zfijn, maar dat het nfiveau door

het achterflfiggende currficuflum toch een findficatfie

geeft. Bfij flexfibefle trajecten kan de examencommfissfie

daar nfiet op teruggrfijpen. Dat maakt het moefiflfijker om

de kwaflfitefit van de toetsfing te borgen.

Het fis aan de opflefidfing om te zorgen voor goede

fleerufitkomsten. Het formufleren van de efindtermen of

fleerufitkomsten en vandaarufit de toetsfing en het currfi-

De praktijk: deefltijdonderwijs aan de CHE

De Chrfisteflfijke Hogeschoofl Ede

(CHE) neemt sfinds 2016 deefl aan het

experfiment met fleerufitkomsten. Aflfle

deefltfijdopflefidfingen – momenteefl zes –

partficfiperen fin het experfiment. De CHE

wfifl fin het experfiment de ontwfikkeflfing

van de student en het fleren centraafl

steflflen. Toetsfing fis daarfin een mfiddefl

en geen doefl op zfich; ufitgangspunt fis

dat toetsfing de student verder brengt

fin zfijn ontwfikkeflfing (formatfief) en

vaststeflt wat hfij beheerst (summatfief).

Hoe krfijgt het experfiment fin de

praktfijk vorm, en weflke rofl vervuflt de

examencommfissfie daarbfij?

De CHE heeft gekozen voor een

moduflafire opbouw van de currficufla.

Eflke bachefloropflefidfing bestaat ufit

acht modufles. Iedere student voflgt

modufle 1 en 8. Modufle 1 fis bedoefld afls

orfiëntatfie op het beroep; studenten

werken fin deze modufle aan het

portfoflfio en een assessment. Modufle

8 fis de afrondende modufle waarfin

de student het efindnfiveau aantoont.

In de tussenflfiggende modufles werkt

de student aan het reaflfiseren van de

fleerufitkomsten. Studenten kunnen

op basfis van hun efigen fleerweg en

vrfijsteflflfingen zeflf bepaflen weflke

modufles zfij gaan voflgen. Het fis daarbfij

mogeflfijk twee modufles tegeflfijkertfijd

te voflgen, voor studenten dfie afl veefl

kennfis of ervarfing hebben.

Iedere modufle bestaat ufit 30 EC met

drfie fleerufitkomsten. Voor fiedere

fleerufitkomst zfijn zes findficatoren

gedefinfieerd op basfis waarvan

vastgestefld kan worden of de student

de fleerufitkomst gereaflfiseerd heeft.

De CHE heeft een aantafl modufles

generfiek ontwfikkefld, voor aflfle

deefltfijdopflefidfingen dfie de hogeschoofl

aanbfiedt. Generfieke modufles zfijn,

naast modufle 1 en 8, de modufles

‘Persoonflfijke professfionaflfitefit’,

‘Samenwerken en netwerken’ en ‘Regfie

en werkprocessen’. Van studenten

wordt gevraagd de fleerufitkomsten van

de modufles fin de context van de efigen

opflefidfing aan te tonen. De findficatoren

van de modufles zfijn daarom (deefls)

opflefidfingsspecfifiek.

Toeflatfing

Studenten dfie een deefltfijdopflefidfing

aan de CHE wfiflflen voflgen, vuflflen eerst

S D U U I T G E V E R S 11

cuflum finvuflflen, fis het basfisprfincfipe van constructfive

aflflfignment. Maar hoewefl dat een bekend prfincfipe fis,

worden efindtermen of fleerufitkomsten fin de praktfijk

heefl vaak te gflobaafl omschreven.

Wat kan de examencommfissfie hfierfin betekenen? De

fleerufitkomsten staan beschreven fin de OER (fincflusfief

de documenten waarnaar fin de OER wordt verwezen),

dfie wordt vastgestefld door het bestuur. De examen-

commfissfie heeft, net afls bfij reguflfiere opflefidfingen, for-

meefl geen rofl ten aanzfien van de OER. Wefl advfiseert

ze fin de praktfijk vaak. Dfie advfiserfing neemt bfij de

flexfibefle trajecten fin beflang toe: zonder goed gefor-

mufleerde fleerufitkomsten staat de examencommfissfie

fimmers met flege handen. Zoafls de examencommfissfie

bfij reguflfiere opflefidfingen aan de opflefidfing kan vragen

om de ufitwerkfing van de efindtermen fin toetsmatrfij-

zen en rubrfics te flaten zfien, kan ze dat nu ook voor

de fleerufitkomsten doen. Zo kan ze beoordeflen of de

fleerufitkomsten concreet genoeg zfijn geformufleerd om

ze te vertaflen fin toetsmatrfijs en rubrfics, en of dat ook

adequaat gebeurt.

Verder flfigt het voor de hand dat de examencommfis-

sfie het management van de opflefidfing vraagt om het

toetsbeflefid waarfin beschreven wordt hoe de fleerufit-

komsten worden aangetoond. In een experfiment zafl

de ufitvoerfing van het toetsbeflefid en het toetsprogram-

ma zfich geflefideflfijk ontwfikkeflen. Examencommfissfies

worden daarbfij geconfronteerd met onzekerheden en

werkwfijzen dfie nog nfiet ufitgekrfistaflflfiseerd zfijn. Dfit

begrenst hun mogeflfijkhefid tot borgen – een rfisfico dat

nu eenmaafl verbonden fis aan experfimenteren. Een

constructfieve, advfiserende opsteflflfing van de examen-

commfissfie kan finhouden dat zfij de rfisfico’s expflficfiteert

en daarmee aandachtspunten fin de verdere ontwfikke-

flfing van het experfiment benoemt.

Rfichtflijnen voor toetsfing

Jufist daar waar de toetsfing nog fin ontwfikkeflfing fis,

kan de examencommfissfie een beflangrfijke rofl vervufl-

flen. Aanpakken dfie nog nfiet fin het toetsprogramma,

toetsbeflefid of andere afspraken bfinnen de opflefidfing

zfijn vastgeflegd, kan zfij fin rfichtflfijnen voor examfi-

natoren vastfleggen. Dfie mogeflfijkhefid fis jurfidfisch

een qufickscan fin. De ufitkomst daarvan

wordt besproken fin een fintakegesprek.

Doefl van dfit gesprek fis om samen met

de student hefldere verwachtfingen

over de studfieroute te scheppen.

Voor veeflvoorkomende studfiepaden,

bfijvoorbeefld voor studenten met

een mbo- of hbo-dfipfloma, vaflt goed

te bepaflen weflke vrfijsteflflfingen

reaflfistfisch zfijn. Bfij finformeefl fleren en

reeds opgedane werkervarfing fis het

moefiflfijker fin te schatten fin hoeverre

de student recht heeft op vrfijsteflflfingen;

daarvoor fis een assessment nodfig. De

route hfiernaartoe maakt deefl ufit van

modufle 1. Tfijdens het fintakegesprek

wordt samen met de student fingeschat

of een traject rfichtfing een assessment

zfinvofl fis. Deze studenten hebben

dus vooraf nog geen zekerhefid over

de vrfijsteflflfingen dfie ze kunnen

verwachten.

Toetsbeflefid en toetsprogramma

De toetsfing bfinnen de

deefltfijdopflefidfingen van de CHE

fis fleerwegonafhankeflfijk: nfiet het

fleerproces, maar de fleerufitkomst fis het

ufitgangspunt. In de fleerufitkomsten

fis beschreven wat de student moet

aantonen om fin aanmerkfing te komen

voor een dfipfloma. Een fleerufitkomst

(10 EC) wordt fin zfijn geheefl beoordeefld

en nfiet fin deefltoetsen. De separaat

getoetste kennfis wordt getoetst

fin kennfistoetsen van 2,5 EC. Aflfle

fleerufitkomsten moeten worden

aangetoond. Dat kan op verschfiflflende

manfieren: met vrfijsteflflfingen,

met een assessment waarfin de

student aantoont weflke kennfis

en vaardfigheden hfij eerder heeft

verworven, en met beroepsproducten

tfijdens de opflefidfing. Er zfijn aflflerflefi

soorten beroepsproducten mogeflfijk

om een fleerufitkomst of meerdere

fleerufitkomsten tegeflfijkertfijd aan

te tonen. Naast het beroepsproduct

dfient de student een theoretfische

verantwoordfing en een reflectfie op het

beroepsproduct te flaten zfien.

Toetsbeflefid en toetsprogramma

ontwfikkeflen zfich gaandeweg. Zo fis de

CHE momenteefl bezfig om het aantafl

summatfieve kennfistoetsen te verflagen

en de toetsen formatfief te maken.

De examencommfissfie

De CHE heeft een examencommfissfie

voor de flexfibefle routes fingerficht

dfie bestaat ufit deeflnemers van

de examencommfissfies van de

betrokken vofltfijdopflefidfingen. Deze

DTO-examencommfissfie heeft

gemandateerde bevoegdheden, wat

finhoudt dat de examencommfissfies

van de vofltfijdopflefidfingen wefl de

ufitefindeflfijke efindverantwoordeflfijkhefid

bflfijven dragen. Iedere twee

weken vfindt er overfleg pflaats

tussen het management van de

deefltfijdopflefidfingen en de voorzfitter

van de examencommfissfie DTO.

Beflangrfijke gespreksonderwerpen

zfijn onder andere het toetsbeflefid, de

vrfijsteflflfingsroutes en de finrfichtfing van

het assessment. De examencommfissfie

heeft een proactfieve rofl: ze denkt mee

en geeft advfies over de wfijze waarop

de toetsfing kan worden fingerficht. De

gezamenflfijke zoektocht draafit om de

vraag: hoe kunnen we fleerufitkomsten

goed vaststeflflen zonder dat we

(opnfieuw) ufitkomen bfij gedetafiflfleerde

afvfinkflfijsten? Studenten én docenten

vragen om dufideflfijkhefid. Tegeflfijkertfijd

fis er veefl rufimte om op efigen wfijze

een fleerufitkomst aan te tonen. De CHE

werkt daarom veefl met voorbeeflden om

de mogeflfijkheden te verdufideflfijken.

12 H O G E R O N D E R W I J S M A N A G E M E N T

verankerd fin de WHW (artfikefl 7.12b WHW bfiedt de

examencommfissfie de bevoegdhefid rfichtflfijnen en aan-

wfijzfingen te geven aan de examfinatoren; artfikefl 7.12

c tweede flfid WHW verpflficht de examfinatoren om de

examencommfissfie finflfichtfingen te geven, bfijvoorbeefld

afls zfij zou wfiflflen nagaan of haar rfichtflfijnen en aan-

wfijzfingen worden nagefleefd). Maar deze jurfidfische

verankerfing krfijgt pas betekenfis fin een professfionefle

cufltuur waarfin examencommfissfie, examfinatoren en

docenten gewend zfijn hun werkwfijze naar eflkaar toe

te expflficfiteren en daar waar nodfig te verbeteren.

In haar rfichtflfijnen neemt de examencommfissfie

punten op voor zover dfie nog nfiet door het manage-

ment zfijn bepaafld. Zfij kan bfijvoorbeefld bepaflen dat

er voor fiedere fleerufitkomst een toetsmatrfijs fis, met

daarbfij de voorkeur om de toetsmatrfijs te bespreken

voordat een assessment pflaatsvfindt of de examfinator

het cfijfer vaststeflt. Een andere mogeflfijke rfichtflfijn fis

dat de fleerufitkomsten van bepaaflde toetsen door vfier

ogen worden vastgestefld, of dat de examencommfis-

sfie aflfleen examfinatoren aanwfijst dfie bekwaam zfijn of

een professfionaflfiserfingstraject voflgen fin fleerwegon-

afhankeflfijke toetsfing. De examencommfissfie kan ook

voorschrfijven om bfij nfieuwe toetsvormen de beoorde-

flfingen van aflfle examfinatoren te kaflfibreren.

Kwaflfitefitsborgfing door vergeflijkfing

Door goed te advfiseren, mee te denken en rfichtflfijnen

op te steflflen kan de examencommfissfie een beflang-

rfijke bfijdrage fleveren aan de kwaflfitefit van de toetsfing,

en bovendfien haar efigen taak verflfichten. Maar zoflang

toetsbeflefid, toetsprogramma en fleerufitkomsten nog

nfiet voflfledfig op orde zfijn, zafl zfij zfich meer dan anders

ook op steekproefsgewfijze beoordeflfing van toetsen

moeten beroepen om de kwaflfitefit van de toetsfing te

borgen. Om fin de floop van het experfiment het nfiveau

van de geflexfibfiflfiseerde opflefidfing te bewaken, kan

zfij (of namens haar de toetscommfissfie) steekproefs-

gewfijs het efindnfiveau van bepaaflde fleerufitkomsten

ufit de flexfibefle route vergeflfijken met de resufltaten

zoafls dfie berefikt worden vfia de vofltfijdopflefidfing. Vaak

worden er bflokken van fleerufitkomsten geformufleerd

dfie beperkt zfijn qua breedte, maar wefl meteen tot het

efindnfiveau flefiden. Dat bfiedt de examencommfissfie de

mogeflfijkhefid om nfiet te wachten tot een student aflfle

fleerufitkomsten heeft behaafld, maar afl op onderde-

flen het efindnfiveau te onderzoeken en zo nodfig bfij te

sturen.

Bfij de beoordeflfing van het efindnfiveau fis contact met

het werkvefld van groot beflang. Intensfieve contacten

met werkvefldpartners kunnen benut worden om

finformatfie te krfijgen over het gereaflfiseerde efindnfi-

veau fin vergeflfijkfing met het ‘oude’ deefltfijdonderwfijs

en vofltfijdopflefidfingen. De examencommfissfie kan het

management vragen om de beoordeflfing van het gere-

aflfiseerde efindnfiveau door deze partners.

Het fis flogfisch dat, gezfien aflfle onzekerheden bfij een

experfiment, de examencommfissfie meer dan fin een

stabfiefle sfituatfie steekproeven neemt om haar borgen-

de taak finvuflflfing te kunnen geven. Mocht zfij daarbfij

tot het oordeefl komen dat een student van de flexfibefle

route onvofldoende heeft aangetoond bepaaflde fleer-

ufitkomsten te beheersen, dan kan ze dfie student nfiet

aflsnog een onvofldoende of een aanvuflflende opdracht

geven. Wefl kan de examencommfissfie aanvuflflende

rfichtflfijnen of aanwfijzfingen voor examfinatoren formu-

fleren, om zo een herhaflfing te voorkomen.

Aandacht nodfig voor fleerwegonafhankeflfijke toetsfing

Tot sflot: bfij een experfiment horen kfinderzfiektes.

Intensfief overfleg tussen management en examen-

commfissfie kan de rfisfico’s beperken. De examen-

commfissfie kan daartoe van het management een

kwartaaflrapportage vragen over de toetsfing van de

fleerufitkomsten, waarfin het management expflficfiteert

hoe bfij de toetsfing de pdca-cycflus fis doorflopen en wat

de concflusfies zfijn.

Om dfit zfinvofl te kunnen doen fis professfionaflfiserfing

fin fleerwegonafhankeflfijke toetsfing door management,

examfinatoren en examencommfissfie nodfig. Op dfit

moment maakt de fleerwegonafhankeflfijke toetsfing

veeflafl nog onvofldoende deefl ufit van de BKE of SKE.

De kennfis dfie op dfit vflak aanwezfig fis, voflstaat nog

nfiet om van eflke flexfibefle opflefidfing een succes te

maken. Geflukkfig wordt nu wefl gewerkt aan kennfisop-

bouw (zfie bfijvoorbeefld Kflarus, Peeters en Joosten-ten

Brfinke, 2017) en aan het deflen van ervarfingen met

fleerwegonafhankeflfijke toetsen. Om van de expe-

rfimenten met flexfibfiflfiserfing een succes te maken,

zouden aflfle betrokkenen daarvan de vruchten moeten

pflukken.

De auteurs schreven dfit artfikefl op persoonflfijke tfitefl.

Zfij steflflen reactfies op prfijs.: jadrfieenhufizen@che.nfl en

m.pofl@owfinsp.nfl

Lfiteratuur

Commfissfie ‘Fflexfibefl hoger onderwfijs voor werkenden’ (2014). Fflexfibefl

hoger onderwfijs voor voflwassenen. Advfiesrapport. Den Haag: Mfinfiste-

rfie van Onderwfijs, Cufltuur en Wetenschap (OCW).

Kflarus, R., Peeters, A. & Joosten-ten Brfinke (2017). Toetsen en vaflfideren

van fleerufitkomsten fin flexfibefl onderwfijs. In Berkefl, H. van, Bax, A. &

Joosten-ten Brfinke D. (red). Toetsen fin het hoger onderwfijs. Houten:

Bohn Stafleu van Loghum.

Een compflficerende factor fis, dat er geen achterflfiggend currficuflum meer fis dat de examencommfissfie afls referentfiepunt kan hanteren