ALTERNATIEVEN VOOR FYSIEKE FIXATIE BINNEN WOONZORGCENTRA

DE VISIE VAN DE COÖRDINEREND EN RAADGEVEND ARTS 

Afstudeerwerk Huisartsgeneeskunde 2013 - 2014

Hanne LebenHans Leus

Dorien NulensBeate Sels

Promotor: Prof. Dr. J. De Lepeleirehttp://www.slideshare.net/DorienNulens/fixatiebeleid

Inhoud

• Doelstelling

• Literatuurstudieo Materiaal en methodeo Resultaten

• Veldonderzoek WZCo Materiaal en methodeo Resultaten

• Bevraging CRAo Materiaal en methodeo Resultaten

• Discussie

• Conclusie

• Referenties 2/40

Doelstelling

Fysieke fixatie wordt niet meer aanvaard

Situatie in woonzorgcentra (WZC)?

Visie van de coördinerend en raadgevend arts (CRA)?

4/40

Aanpak

1. Literatuurstudie

2. Veldonderzoek bij WZC

3. Semi-gestructureerde bevraging bij CRA’s

Literatuurstudie Veldonderzoek WZC Bevraging CRA

5/40

Literatuurstudie Veldonderzoek WZC Bevraging CRA

6/40

Literatuurstudie

Materiaal en Methoden

Maart 2014:

• Quaternaire bronnen: /

• Tertiaire & secundaire bronnen:o Medline database:

• ‘restraint’, physical restraint’, ‘alternatives, ‘nursing home’, elderly’, physician’, ‘doctor’

o Zoekmachine Google:• ‘alternatieven’, fysieke fixatie’, ‘vrijheidsbeperkende

maatregelen’, ‘huisarts’

o Bronnen aangereikt door promotor

Literatuurstudie

8/40

Definitie fysieke fixatie

Fysieke fixatie (Retsas):o elke handelingsmethode (menselijk of mechanisch toegepast), materiaal of

uitrusting aan of in de buurt van het lichaam van een persoon,o met de opzettelijke bedoeling dat de persoon deze niet kan verwijdereno én die de bewegingsvrijheid beperkt

Component wilsbeschikking?

↔ Chemische fixatie

↔ Omgevingsbeperking

LiteratuurstudieResultaten

9/40

Prevalentie fysieke fixatie

Cijfers over prevalentie van fysieke fixatie in België???

o 2001: Steekproef 76%

o Feb 2014: Eerste meting kwaliteitsindicator WZC

resultaten nog niet gepubliceerd

LiteratuurstudieResultaten

10/40

Wet- en regelgevend kader

Fysieke fixatie• B1-handeling: ter voorkoming lichamelijke letsels bij individu of anderen

o ! Enkel indien andere opties uitgeput

• Arts is eindverantwoordelijke in de toepassing van zijn behandelingsplan

Rol van CRA• Opstellen algemeen fixatieprotocol

LiteratuurstudieResultaten

11/40

Kernpunten

• Fysieke fixatieo Negatieve gevolgen op fysiek en mentaal vlak; ethisch omstredeno Geen bewijs dat fixatie vallen voorkomt

• Alternatieveno Van specifieke hulpmiddelen tot multifactoriële interventieso Persoons- en contextgebondeno Aan te raden:

• I.k.v. valrisico: Medisch nazicht vb. valpreventie, geriatric assessment, medicatie…• I.k.v. reduceren fixatiegraad: Educatie personeel over multifactoriële aanpak

• Rol van artso Overleg bij toepassen fixatie? Onduidelijk, weinig beschreven

LiteratuurstudieResultaten

12/40

LiteratuurstudieVeldonderzoek

WZCBevraging CRA

13/40

Veldonderzoek WZC

Materiaal en methode

• 6 WZC in Vlaanderen

• Maart – april 2014

• Exploratieve bevraging

• Fixatierijke ↔ Fixatiearme WZC

• Bezoek afdelingen

Veldonderzoek

15/40

Beleid

Protocol

• Algemeen ↔ Individueel

• CRA ↔ Behandelende arts

Individu- en situatiegebonden

Multidisciplinair overleg

VeldonderzoekResultaten

16/40

Fixatiemiddelen

VeldonderzoekResultaten

19/40

20/40

Alternatieven voor fysieke fixatie

• Architecturale en materiële aanpassingen

• Manier van omgaan met probleemgedrag

• Optimaliseren van de gezondheid van de bewoner

VeldonderzoekResultaten

21/40

Alternatieven voor fysieke fixatie

22/40

Alternatieven voor fysieke fixatie

23/40

Literatuurstudie Veldonderzoek WZC Bevraging CRA

24/40

Bevraging CRA

Materiaal en methode

Semi-gestructureerde vragenlijst

Definitie van fysieke fixatie en alternatieven

1. Algemene vragen: wet, protocol, fysieke fixatie

2. Wie vraagt naar fysieke fixatie?

3. Alternatieven: kennis en toepassing in eigen WZC

4. Reeds toegepaste alternatieven in eigen WZC

5. Wie vraagt naar alternatieven?

6. Alternatieven: barrières

7. Rol van de CRA

Bevraging CRA

26/40

JA

Algemene vragen

JA NEE Weet ik niet / NVT

Blanco

In mijn WZC wordt fysieke fixatie toegepast 88.30% 6.38% 2.20% 3.19%

Ik ben bekend met de regelgeving inzake fixatie 72.34% 25.53% 0% 2.13%

In mijn WZC is er een protocol voor fysieke fixatie

86.17% 2.13% 8.51% 3.19%

Ik heb meegewerkt aan het protocol voor fixatie 35.11% 56.38 5.32% 3.19%

Bevraging CRAResultaten

27/40

JA

Algemene vragen

JA NEE Weet ik niet / NVT

Blanco

In mijn WZC wordt fysieke fixatie toegepast 88.30% 6.38% 2.20% 3.19%

Ik ben bekend met de regelgeving inzake fixatie 72.34% 25.53% 0% 2.13%

In mijn WZC is er een protocol voor fysieke fixatie

86.17% 2.13% 8.51% 3.19%

Ik heb meegewerkt aan het protocol voor fixatie 35.11% 56.38 5.32% 3.19%

Bevraging CRAResultaten

28/40

Wie vraagt naar…

Fixatie Alternatieven

Bevraging CRAResultaten

29/40

Reeds gebruikte alternatieven

1. Architecturale en materiële aanpassingen

2. Manier van omgaan met probleemgedrag

3. Optimaliseren van de gezondheid van de bewoner

Bevraging CRAResultaten

30/40

Barrières voor alternatieven

Percentage

Bevraging CRAResultaten

31/40

Rol van de CRA

Willen Hebben

Inspraak in algemene protocol 81.91% 71.28%

Inspraak in individuele protocol 47.28% 39.36%

28.72% wordt gecontacteerd bij urgente situatie

44.68% neemt deel aan multidisciplinair overleg bij herevaluatie

86.17% is voor het gebruik van alternatieven zodat fixatie tot een minimum kan beperkt worden

Bevraging CRAResultaten

32/40

Discussie

Wat denkt de CRA over…

• Definitie Ruimte voor eigen interpretatie

• Fixatie in WZC Hoog aantal ja!

Betrokkenheid

Rol directie

• Wetgeving Kennis beperkt Wat is eigen taak?

• Alternatieven CRA = voorstander Barrières

Discussie

34/40

Conclusie

Conclusie

1. Educatie is nodig op veel vlakkeno Wet- en regelgevingo Indicaties en nadelen van fixatieo Voor- en nadelen, kostprijs en indicaties van

alternatieven alle betrokken partijen

2. Gradatiesysteem volgens vrijheidsbeperking

36/40

Conclusie

3. Rol van de artso CRA: algemeen protocol opstellen o Behandelende arts:

• opstellen individueel protocol, deel van behandelplan• urgente situatie• multidisciplinaire herevaluatie

37/40

Referenties

1. Retsas AP. Survey findings describing the use of physical restraints in nursing homes in Victoria, Australia. Int J Nurs Stud 1998;35:184–91

2. Van Wesenbeeck, A, De Becker I, Man B, Milisen K. Het gebruik van fixatiemiddelen bij ouderen. In: Milisen, K, De Maesschalck L, Abraham I, editors. Verpleegkundige zorgaspecten bij ouderen. Maarssen: Elsevier gezondheidszorg; 2002. P. 373-384.

3. Decreet van 17 oktober 2003 betreffende de kwaliteit van de gezondheids- en welzijnsvoorzieningen. Vlaamse Codex. Beschikbaar via:http://www.codex.vlaanderen.be/Portals/codex/documenten/1011700.html

4. FOD Volksgezondheid, veiligheid van de voedselketen en leefmilieu. Technische commissie voor verpleegkunde werkgroep: fixatie en isolatie. Eindverslag oktober 2007. Beschikbaar via:http://www.health.belgium.be/filestore/19071744/NL_DEFINITIEF%20besluiten%20werkgroep%20FIXATIE.pdf

5. K.B. van 9 maart 2014 tot wijziging van het koninklijk besluit van 21 september 2004 houdende vaststelling van de normen voor de bijzondere erkenning als rust- en verzorgingstehuis, als centrum voor dagverzorging of als centrum voor niet-aangeboren hersenletsels, Belgisch Staatsblad, 10 april 2014, 30719-30725.

6. Evans D, Wood J, Lambert L. Patient injury and physical restraint devices: a systematic review. J Adv Nurs. 2003;41(3):274-82.

7. Milisen K, Vandenberghe J, Sabbe M et al. Richtlijn betreffende vrijheidsbeperkende maatregelen ter beveiliging van de patiënt in de Universitaire Ziekenhuizen Leuven. Tijdschrift voor geneeskunde 2006, 62(32), 1659-1663.

38/40

Referenties

8. Hermans T. , Melis C. De relatie tussen het fysiek fixatiebeleid en het voorkomen van valincidenten in Vlaamse woonzorgcentra [proefschrift]. Leuven: K.U.Leuven; 2012

9. Oliver D, Connelly JB, Victor CR, Shaw FE, Whitehead A, Genc Y, et al. Strategies to prevent falls and fractures in hospitals and care homes and effect of cognitive impairment: systematic review and meta-analyses. BMJ. 2007;334(7584):82.

10. Möhler R, Richter T, Köpke S, Meyer G. Interventions for preventing and reducing the use of physical restraints in long-term geriatric care. Cochrane Database Syst Rev. 2011(2):CD007546.

11. Köpke S, Mühlhauser I, Gerlach A, Haut A, Haastert B, Möhler R, et al. Effect of a guideline-based multicomponent intervention on use of physical restraints in nursing homes: a randomized controlled trial. JAMA. 2012;307(20):2177-84.

12. Koczy P, Becker C, Rapp K, Klie T, Beische D, Büchele G, et al. Effectiveness of a multifactorial intervention to reduce physical restraints in nursing home residents. J Am Geriatr Soc. 2011;59(2):333-9.

13. Hardeman F, Van Vliet M, Van der Leeuw J, Gerretsen A. Ruim 80 alternatieven voor vrijheidsbeperking in de zorg. Vilans; 2014. Beschikbaar via:http://www.vilans.nl/docs/producten/Alternatievenbundel_vrijheidsbeperking_2014.pdf

39/40

Bedankt voor uw aandacht!

40//40