HISTORISCHE VERENIGING VOOR HET LAND VAN MAAS EN WAAL EN HET RIJK VAN NIJMEGEN WEST

TWEESTROMENLANDMONUMENTENFIETSROUTE IN HET JAAR VAN DE BOERDERIJ 2003 ZONDAG 14 SEPTEMBER LENGTE 20 KM

GEOSS 2003

Langs Draaiboom, Bierbrouwerij en Klaphek naar de SmidBoerderijen Een groot bestanddeel van de historische bebouwing in de huidige Gemeente Beuningen wordt gevormd door een grote verscheidenheid aan boerderijen. Ondanks de felle aanslagen die er de laatste vijftig jaar op deze groep zijn gepleegd, zijn er nog diverse gaaf bewaarde boerderijgroepen en alleenstaande (voormalige) hoeven. Vooral het driebeukige hallehuistype wordt nogal eens aangetroffen. Een hallehuis heeft als grondplan een rechthoek met meestal lage zijgevels. De voorgevel en meestal ook de achtergevel hebben vaak een naar binnen hellende rietgedekte topgevel. Dit noemt men een wolfseind. Ook de meer uitgegroeide vormen als T-boerderij of krukhuis zijn nog vaak in hun oorspronkelijkheid bewaard. Slechts een klein gedeelte is nog in gebruik als boerenbedrijf, gelukkig hebben de meeste voormalige boerderijen hun uiterlijke vorm en hun plaats in een open landschap behouden. Perceelsnamen Voordat in het begin van de negentiende eeuw in ons land het kadaster werd ingevoerd met zijn secties en cijfers hadden alle onroerende goederen hun eigen naam. Voor een deel zijn die vaak vele eeuwen oude namen ook na 1800 blijven voortleven, maar raken ze door diverse omstandigheden de laatste jaren in het vergeetboek. Daardoor dreigt een belangrijk gedeelte van de ontstaansgeschiedenis van onze dorpen voor velen verloren te gaan. Welke Winssenaar weet in zijn dorp nog de Lange Knijp, de Papenhof, de Heilige Geest, de Schebbelaar, De Gasthuishof, de Vijfhond of de Elfhond te vinden?

2

1

De fietsroute begint net over de grens van de Gemeente Beuningen bij de boerderij/streekwinkel Het Uiversnest in Deest, Van Heemstraweg 2b. We kunnen uiteraard op elk punt van de route starten en eindigen. Het Uiversnest Een historischer plek is er nauwelijks. Er woonden, zoals blijkt uit opgravingen, al boeren ten tijde van de Romeinen. De geschreven geschiedenis van de hoeve begint op 11 maart 1348 als de toenmalige boer en boerin Diederik en Lymoet Kade hun bezit verkopen aan de abdij van Gravendaal ( in Asperden bij Goch), die overigens meer landerijen in Maas en Waal bezat. Het wordt een halve hof. Dat betekent dat de boer maar liefst de helft van de oogst en van alles wat hij fokte naar het klooster moest brengen. En Het Uiversnest is op onze route bepaald niet de enige hoeve die zon verre en dure eigenaar had.

.

2 Vanaf Het Uiversnest fietsen we over de Van Heemstraweg richting Winssen. Na 350 meter kruisen we bijna ongemerkt een opgehoogde dam met een brede sloot. Deze sloot is de Hoekgraaf . Hoekgraaf en Draaiboom De Hoekgraaf is een reeds vr 1300 gegraven watergang die diende voor de ontwatering van De Hoek. Dit westelijk deel van het huidige Winssen vormde toen een afzonderlijk poldertje. Oorspronkelijk was deze Hoekgraaf het begin van de Oude Wetering die ten oosten van Alphen in de Maas uitmondde. De Hoekgraaf vormde toen reeds de westelijke grens van Winssen. Het perceel bouwland aan de Winssense kant van de Hoekgraaf, pal ten zuiden van de huidige Van Heemstraweg, heet vanouds Draaiboom. Deze perceelsnaam herinnert aan een tolboom die er hier op het gescheid van Winssen moet zijn geweest. Ook in Afferden draagt een vergelijkbaar gelegen perceel deze naam. 3 Na nog eens 350 Meter slaan we linksaf de Deijnschestraat in. Deijnschestraat Deze naam herinnert aan de reeds in het begin van de veertiende eeuw genoemde buurtschap Deynssen. Wat nog aan deze buurtschap herinnert is de perceelsnaam Achter de Deynsen en de achternaam van mensen in Winssen die Van Deij(n)zen heten. Op het kruispunt slaan we rechtsaf de Molenstraat in. De Haneman Aan de linkerkant van de Molenstraat vroeger Hoeksestraat geheten komen tot aan de Hanemansestraat o.a.de perceelsnamen Haneman, Groten Haneman, Kleinen Haneman en Achter de Haneman voor.

4

3

Reeds voor de reformatie had het Karthuizerklooster Bethlehem uit Roermond bezittingen in Winssen. In 1768 waren daar nog van over de kleyne Haneman huys schuur bergh verkensschot boomgaerd kleyn huiske 27 mergen binnen en 6 mergen buytenlands welke laatste zijn weggespoeld; de grote Haneman huys schuur bergh verkensschot etc. 27 mergen binnen en 8 mergen weerdland waarvan 6 mergen weggespoeld. En acht blokken thiend Het Hoenderveld, de Haneman, de Betouw, Achter de Deynsen, de Vergert, Tusschen de Graven, het Broek en den Tabak. In het Middelnederlands betekende het woord boomgaerd of bogaert een stuk grond met bomen beplant, met de functie van boomkwekerij of lusthof. Een boomgaard op kloostergrond kan een aanwijzing zijn dat de in Winssen heersende mening, dat de daar nog steeds voorkomende appelsoort Haneman hier zijn oorsprong vindt, juist is. 5 Aan de rechterkant van de weg zien we al snel de Beatrixmolen, terwijl net er voor links van de weg een opvallend monumentaal boerderijtje staat. Boerderij Molenstraat 26 Dit boerderijtje dateert uit 1865. Vanaf het einde van de achttiende eeuw verscheen in deze streek een groot aantal van deze kleine (keuter)boerderijen, die vrijwel uitsluitend de vorm van een hallehuisboerderij kregen. De bewoners waren vaak naast het werk op de eigen akker ook werkzaam als arbeider bij grotere boeren, als voerman of als losarbeider. Thans is het aantal gaaf bewaarde kleine hallehuisboerderijen, die een bepaalde periode uit de sociaaleconomische geschiedenis van deze streek in herinnering houden, sterk afgenomen.Tijdens onze fietstocht zullen we echter toch nog enkele van deze karakteristieke boerderijtjes passeren. Beatrixmolen Winssen Deze uit 1791 daterende windkorenmolen stond aanvankelijk in Alphen aan de Maas. Het was oorspronkelijk een poldermolen met scheprad voor regulering van het polderwaterpeil. Hij is in 1859 naar Winssen overgeplaatst en in gebruik genomen als korenmolen. De naam Beatrixmolen kreeg hij in 1938 ter gelegenheid van de geboorte van prinses Beatrix.In 1987 werd hij opnieuw verplaatst, nu echter nog geen 400 m. Op de Open Monumentendag is de molen in bedrijf. 6 We volgen de Molenstraat en zien meteen na het kruispunt dat 50 meter voorbij de molen ligt, aan de linkerkant Het Maas en Waals museum 1939-1945 Het Maas en Waals Museum 1939-1945 Dit museum in Winssen is geopend op de Open Monumentendag en heeft ter gelegenheid hiervan een expositie over agrarische bedrijvigheid in de regio gedurende de oorlogsjaren.

4

7 Schuin tegenover het museum rijden we de Kennedysingel in en volgen deze weg tot het kruispunt Daar gaan we rechtsaf en volgen de Leegstraat. Boerderij Het Hoogh Huys Leegstraat 14 Deze kapitale T-boerderij is hoog gelegen aan een van de oudste assen van het dorp. Deze voor het Land van Maas en Waal uitzonderlijk monumentale boerderij heeft een naar de weg gekeerd voorhuis. De voorgevel heeft een symmetrische vijfassige indeling en bestaat uit twee bouwlagen. Het forse driebeukige achterhuis heeft een hoog opgaand zadeldak dat aansluit op een hooggemetselde tuitvormige topgevel. Het is een van oorsprong zeventiende eeuwse boerderij die in het begin van de negentiende eeuw bij een verbouwing het huidig aanzien kreeg. Deze verbouwing dateert volgens het tegen de tuit aangebrachte staafanker uit 1803. Op de Open Monumentendag is deze monumentale boerderij geopend. 8 We blijven de Leegstraat volgen ook nadat we de Van Heemstraweg zijn overgestoken. Meteen links na de kruising zien we de boerderij Mariaoord, even verderop De Gasthuishof en Brouwershofstad. Boerderij Mariaoord Van Heemstraweg 71 Mariaoord is een streekeigen T-boerderij uit het midden van de negentiende eeuw. Boerderij De Gasthuishof Leegstraat 16 In de voorgevel van deze forse hallehuisboerderij is een steen ingemetseld met de inscriptie GEBOUWD/1841/VOORZITTER/ MR F.P.BIJLEVELD. Zoals de naam al aangeeft, is deze boerderij gebouwd in opdracht van het Oud Burgeren Gasthuis te Nijmegen, waarvan de toenmalige voorzitter de eerste steen legde. Het Gasthuis had in deze streek meerdere grote hoeven, o.a. t Vormer in Wijchen. De pachtopbrengsten dienden ter versteviging van de financile positie van deze instelling, een traditie die teruggrijpt tot in de middeleeuwen. In 1881 werd de boerderij openbaar verkocht. De nieuwe eigenaar werd de gefortuneerde hereboer, paardenfokker en hengstenhouder Jan Liezen, die de boerderij naar achteren toe verlengde voor de stalling van paarden. Boerderij Brouwershofstad Leegstraat 41 Deze boerderij uit de zeventiende eeuw heeft een L-vormige plattegrond. Zoals de naam al aangeeft was deze imposante hoeve in vroeger tijden tevens bierbrouwerij. De nog in ere gehouden perceelsnaam bierkruier iets westelijker aan de Koningstraat houdt zeer waarschijnlijk verband met deze hoeve. In de voorgevel vermeldt een onvolledig stel jaarankers het jaartal 169(?) Het rechter gedeelte van het voorhuis met een overwelfde kelder en een ruime opkamer heeft een opvallende topgevel met in- en uitzwenkende contouren. Bij de restauratie in 1979 zijn ook de duivengaten hersteld en is de gracht opnieuw uitgegraven.

5

9 Op het voorrangskruispunt 100 meter voorbij Brouwershofstad slaan we linksaf de Koningstraat in, kruisen de A50 via een viaduct en zijn nu in Ewijk. Boerderij Keizershoeve Koningstaat 39 De Keizershoeve is ook een boerderij van het type hallehuis. Een gebintbalk binnen vermeldt het jaartal 1858. Deze boerderij heeft een met riet gedekt zadeldak met zowel aan de voor- als achterzijde het zogenaamd wolfseind. In de voorgevel van deze boerderij met moderne bijgebouwen bevinden zich drie grote vensters met zes-ruits schuiframen en maar liefst twee bovenramen vlak onder het wolfseind. De voordeur is voorzien van een ovaalvormig paneel. 10 We vervolgen onze weg over de Koningstraat. Dit gedeelte van Ewijk wordt van oudsher de Vording genoemd.We laten de Vordingstraat (met overigens twee fraaie hofsteden) links liggen. Boerderijen De Eerste Regulieren Koningstraat 21 en 23 Deze twee identieke boerderijen zijn voor twee broers gebouwd in het watersnoodjaar 1926. De linker boerderij draagt op de voorgevel met grote letters de oude perceelsnaam. Dit perceel grensde ook aan de Steeg. De oude perceelsnaam duidt op een voormalig kloostereigendom.

11 We verlaten de Koningstraat op het volgende kruispunt waar we schuin links de Dam inrijden. Deze Dam is opgeworpen om het water te keren dat in vroeger tijden door de slechte afwatering van het Ewijkse veld vaak op deze plaats over de Koningstraat liep. Boerderij Dam 8 Ook deze boerderij uit 1872 is een redelijk gaaf gebleven voorbeeld van een traditionele hallehuisboerderij uit het derde kwart van de negentiende eeuw, met nog de voor oudere hallehuizen karakteristieke a-symetrische voorgevel, een opzet die een twintigtal jaren na de bouw van deze boerderij ingrijpend zou gaan veranderen. 12 Op het kruispunt aan het einde van de Dam steken we de Hoogstraat over en rijden de Klaphekstraat in. Klaphekstraat Deze straat is genoemd naar de twee zgn slaghekken die tot het begin van de vorige eeuw deze straat aan beide zijden afsloten. Vroeger werden meestal jaarlijks in het openbaar door de gemeente de bermen van de wegen als hooiland verpacht, bij voorkeur aan keuterboeren uit het dorp zelf. De bermen van deze straat ( tot 1964 Klapstraat ) waren zo breed, dat de hele straat als weidegrond werd verpacht en dus afgesloten moest kunnen worden. Boerderij Waardenburg Hoogstraat 13 (Achterzijde aan Klaphekstraat) Als we de Klaphekstraat inrijden zien we meteen links opnieuw een kapitale T-boerderij in de landelijke bouwstijl die in het rivierengebied meer voorkomt. Volgens de sluitsteen in het achterhuis dateert de boerderij uit 1865. De boerderij is gebouwd op de funderingen van een oudere boerderij waarvan nog enkele restanten in de huidige boerderij bewaard zijn gebleven.De achtergevel aan de Klaphekstraat heeft nog de originele wagendeur, de staldeuren en het hooiluik.

6

Van 1899 tot 1902 woonde burgemeester Overmars in deze boerderij, waar in 1901 hun later in deze gemeente zo bekende zoon Willem Overmars werd geboren. Tot hetzelfde boerderijcomplex behoort ook het ernaast gelegen gerenoveerde boerderijtje van het type hallehuis met dwarsdeel. Aan de achterzijde heeft de rieten kap een overstek die in de Betuwe veel voorkomt. 13 We volgen de Klaphekstraat tot het eerste kruispunt en slaan rechtsaf. Dit is de Blatenplak. We rijden deze straat helemaal uit en komen dan weer op de Van Heemstraweg. We slaan hier rechtsaf en volgen het fietspad, ook na de rotonde. Na deze rotonde nemen we de eerste weg links: de Hommelstraat, we zijn nu in Beuningen. Na 400 meter slaan we rechtsaf en volgen dan de Dwarshommelstraat, we steken de Kloosterstraat over (geen straatnaambord) en slaan aan het einde van de Dwarshommelstraat linksaf. We zijn nu in de Waardhuizenstraat die uitkomt op de Dijk. Boerderij Waardhuizenstraat 11 Deze zojuist geheel gerestaureerde voormalige boerderij is nog een redelijk voorbeeld van een hallehuisboerderij met langsdeel, wat ooit het standaardboerderijtype was voor kleine hoeves in deze omgeving. In het begin van de twintigste eeuw werd bij deze boerderij de gevelafwerking aangepast aan de smaak van die tijd, benvloed door de op dat moment in steden veel toegepaste bouwstijl met gepleisterde wanden. De twee dakkapellen zijn recent toegevoegd. 14 Aan de voet van de dijk zien we links het Beuningse dijkmagazijn dat vandaag ook is opengesteld. Dijkmagazijn Beuningen Dijk 41 Het Beuningse dijkmagazijn is gebouwd rond 1900 bij het huis van de toenmalige boer/hoofddijkwachter. Daarom is dit magazijn groter dan de drie dijkmagazijnen in Weurt, Ewijk en Winssen die ongeveer gelijktijdig zijn gebouwd en op de dijk staan. Het dijkmagazijn in Beuningen was daarvoor te groot en ligt daarom aan de voet van de dijk. Dit dijkmagazijn is nu in gebruik als bezoekerscentrum van de Vereniging Vrijwillig Landschapsbeheer. 15 Op de Dijk slaan we linksaf en vervolgen onze tocht tot 100-meter bordje 73. Het huis rechts boven tegen de dijk is het vroegere Beuningse veerhuis.Tegenover dit veerhuis ligt links tegen de dijk de boerderij Waardsendam uit 1780. Boerderij Waardsendam Dijk 45 T-boerderij binnendijks gelegen aan de voet van de dijk, waarvan het oorspronkelijke brede voorhuis bij een latere vergroting tot boven tegen de dijk is uitgebreid. Bij die vergroting werd in de smalle puntgevel aan de dijkzijde een tweede ingang toegevoegd, waardoor men het huis op de verdieping kan binnengaan. Naast de deur is een gedenksteentje ingemetseld dat een vroegere hoogwaterstand of een vroegere dijkhoogte aangeeft

7

16 We volgen de dijk verder tot 100-meter bordje 93 bij het kunstwerk De Stoel. Hier gaan we linksaf naar beneden (goed uitkijken) en gaan bij de bank op het kruispuntje onderaan de afrit rechtdoor over het smalle paadje. We kruisen een parkeerterrein en komen zo bij de hoofdingang van het Ewijkse kasteel Doddendaal. Het kasteel zelf is vandaag helaas niet te bezichtigen. Slot Doddendaal Het slot Doddendaal wordt reeds in 1332 genoemd en vervulde eeuwenlang een belangrijke functie in de streek. Het slot is tweemaal door brand verwoest, in 1528 door Nijmegenaren en in 1591, tijdens de tachtigjarige oorlog, door troepen van Prins Maurits. Tijdens de Hervorming bood het kasteel gelegenheid tot het houden van godsdienstoefeningen voor de katholieken van Ewijk, Beuningen en Winssen. Vanaf 1743 was Doddendaal in het bezit van een Duitse familie. Deze familie bezat tot het einde van de Tweede Wereldoorlog veel landerijen in de regio. In 1852 bijvoorbeeld alleen al in Winssen en Ewijk meer dan 450 hectare grond en meer dan 15 boerderijen. Pas in 1825 werd het kasteel door de huidige inrit met de Binnenweg verbonden. Daarvoor kon men het alleen van de dijkzijde bereiken. 17 We vervolgen onze weg langs de afsluitboom over de 200 meter lange inrit van het kasteel en gaan aan het einde van deze inrit rechtsaf. Deze bestrate weg is de Binnenweg. Na ongeveer 300 meter zien we aan de linkerkant van deze weg een wit gepleisterde boerderij. Boerderijherberg De Clef Boerenhuis aan de Binnenweg, waarvan het woongedeelte grotendeels dateert uit de zeventiende eeuw. In de gevels bevinden zich dertigruits schuifvensters uit de achttiende eeuw. Aan de Binnenwegzijde bevindt zich de toegangsdeur tot het voormalige caf, in vroeger jaren een zeer bekende pleisterplaats aan de doorgaande weg naar Nijmegen. Bij het caf stond vroeger een schuur, waar men met paard en wagen door kon rijden. Voor het paard was er haver, voor de voerman een hartversterker. Na de raadsvergaderingen van de in 1980 opgeheven gemeente Ewijk placht de gemeenteraad in dit caf een toast uit te brengen op de genomen besluiten. 18 Bij deze boerderij gaan we rechtsaf de Brugstraat in. Na ongeveer 200 meter zien we links een eindje van de weg af een opvallende bijzondere schuur, helaas is dit particuliere terrein vandaag niet toegankelijk. Wel kunnen we van deze oorspronkelijke tabaksschuur ook vanaf het doodlopende Roth (dwarsstraatje) een goede indruk krijgen. Boerderij Regulierroth Brugstraat 8 Boerderij gebouwd op T-vormig grondplan en blijkens het jaartal op het anker rechts van de voordeur daterend uit 1779. Het woongedeelte met lage zolderverdieping heeft een met riet gedekt zadeldak tussen twee gemetselde topgevels met gevelschoorstenen. Rechts in het voorhuis bevindt zich een opkamer. Deze boerderij was tot na de tweede wereldoorlog een van de pachtboerderijen van Doddendaal. Links achter het huis staat de nog vrij gave originele tabaksschuur met boven de zijgevels horizontale beluchtingsluiken.

8

19 We volgen de Brugstraat en gaan ongeveer 100 meter verder, onder aan de dijkoprit, linksaf de Ir Van Stuivenbergweg in. Dubbelboerderij Ir Van Stuivenbergweg 8 Dit curieuze complex (in feite twee haaks op elkaar geplaatste boerderijen) is ontstaan vanuit een oude boerderijkern. Het gedeelte grenzend aan de weg (in oorsprong waarschijnlijk een hallehuisboerderij) heeft nu de vorm van een Tboerderij, waarvan de voorgevel volgens het gevelopschrift in 1850 is gebouwd. Niet lang na deze verbouwing werd tegen de rechter zijgevel van dit voorhuis een tweebeukige langgevelboerderij haaks op de T-boerderij gebouwd. Hierdoor ontstond een voor deze regio zeer zeldzaam bouwtype, waarbij het gebruik van middeleeuwse kloostermoppen duidt op de oudere kern. 20 Tegenover deze Boerderij gaan we linksaf de Veluwstraat in, die we tot het einde volgen. Boerderijtje Veluwstraat 23 Dit boerderijtje is een karakteristiek voorbeeld van een kleine hallehuisboerderij uit de eerste helft van de 19de eeuw, nog behorend tot de groep van het traditionele hallehuistype met lage zijgevels, steile kap en a-symetrische voorgevel.

21 Aan het einde van de Veluwstraat gaan we rechtsaf, we zijn nu weer op de Van Heemstraweg. Meteen al bij het afslaan zien we aan de overzijde een voormalige boerderij. Boerderij De Uilenburg Van Heemstraweg 23 De naam van de voormalige boerderij De Uilenburg gaat terug tot in de middeleeuwen. In 1434 stond in Ewijk al een kasteeltje dat De Uilenburg heette.De huidige Uilenburg werd gebouwd rond 1890, waarschijnlijk ter vervanging van een oudere boerderij. Ook hier gaat het om een traditionele zogenaamde T-boerderij, waarbij het woonhuis dwars op de bedrijfsruimte gebouwd is. De architectuur doet denken aan de woningen langs de Nijmeegse singels. Opvallend is de serre aan de voorzijde. Oorspronkelijk was er voor het huis een parkachtige tuin met grote boomgroepen en een vijver, bij de aanleg van de Van Heemstraweg in 1934 werd deze tuin aan de vooruitgang opgeofferd. Het hek met de naam Uilenburg heeft alle veranderingen overleefd. 22 We vervolgen onze weg over de Van Heemstraweg. Boerderij De Hondshoek Van Heemstraweg 36 Boerderij van het Betuwse T-huis-type, daterend uit het midden van de negentiende eeuw. Herenboerderij Bloemenstein Van Heemstraweg 37 Huis Bloemenstein dateert uit 1842. In de rechter zijgevel is een steen ingemetseld met de inscriptie A. Bloem 1842. De vijf traveen brede voorgevel van deze op T-vormig grondplan gebouwde hoeve heeft een monumentale voordeur uit de bouwtijd met bolgeschaafde panelen en een houten deuromlijsting met console. Beide poorten vermelden de naam Bloemenstein.

9

23 Vervolgens nemen we de eerste zijweg links, de Poelsestraat, en volgen die tot het einde. Meteen links zien we een klein boerderijtje, even verder rechts een boerderijcomplex. Boerderijtje Poelsestraat 1 Dit boerderijtje van het hallehuistype is gebouwd rond 1800. De indeling en aanzien van het voorhuis zijn zowel van buiten als van binnen nooit gewijzigd. Oorspronkelijk was dit keuterboerderijtje niet langer dan het huidige rieten dak, aan de achterzijde werd later een zgn afsteek aangebouwd die rond 1930 door het huidige achterhuis werd vervangen, waarbij het afgewolfde achterste dakschild verdween. Tot 1986 was dit perceel kerkelijk eigendom van de Protestante Gemeente Winssen-Ewijk. De pachters werkten ook als dagloner, o.a. op de naastgelegen boerderij Bouwlust die eveneens protestants eigendom was. Boerderij Bouwlust Poelsestraat 2 Dit complex van een hoofdgebouw met twee grote schuren heeft een sterk beeldbepalende ligging in het aanzien van het oostelijk buitengebied van Winssen en is interessant voor de historische structuur ter plaatse. In dit fraaie beeld spelen de plaatsing van de gebouwen ten opzichte van elkaar, de monumentale bomen op het erf en de het complex doorsnijdende Poelsestraat een belangrijke rol. Het voorhuis van het hoofdgebouw dateert in zijn huidige vorm uit 1849. Later heeft dit voorhuis een grootschalige uitbreiding ondergaan. Haaks op het voorhuis werd een twee verdiepingen hoge villa met veranda gebouwd. Tegelijkertijd werd het bedrijfsgedeelte voor een groot deel in vergrote vorm opgetrokken. De sluitsteen boven de deeldeur vermeldt het jaartal 1895. Ook de schuur in het verlengde van het bedrijfsgedeelte is gedateerd, een ingemetselde natuurstenen plaat heeft als opschrift Nellie Noorduijn 1866. De schuur aan de overzijde van de straat is gebouwd tegelijkertijd met het voorhuis van de boerderij (1849). Een opmerkelijk onderdeel van deze schuur vormen de restanten van een rosmolen voor dorsen met behulp van paarden. Hoeve Bouwlust is samen met het naastgelegen boerderijtje Poelsestaat 1 een van de meest indrukwekkende historische boerderijcomplexen in de gemeente. 24 Aan het einde van de Poelsestraat slaan we rechtsaf en volgen de Plakstraat tot het einde.We steken de Van Heemstraweg over, slaan linksaf en meteen rechtsaf de Not. Steph. Roesstraat in. Na 100 meter is caf De Gouden Leeuw geopend, 50 meter verder zijn we bij de plaatselijke smederij, het eindpunt van deze fietsroute. Dorpssmederij Gebr. v.d. Beld Winssen Frits van den Beld, de grondlegger van dit bedrijf, werd in 1878 geboren in Raalte. Op zijn dertigste kwam hij naar Beneden-Leeuwen om daar een smederij te beginnen, maar al twee jaar later, in 1910, kocht hij een smederij in Winssen op de plaats waar deze nog steeds staat. Het oudste gedeelte van de smederij met het nog aanwezige smidsvuur werd in 1952 voor het laatst verbouwd. Daarna is er niets meer veranderd.

10

De eerste jaren werd vrijwel uitsluitend boerenwerk verricht, bestaande uit het beslaan van paarden, het maken van boerenkarren en ander smeedwerk. Het bedrijf werd voortgezet door twee zonen -Gerard en Frits- en heeft bestaan tot 1995. Op de Open Monumentendag zal de smederij weer in gebruik zijn. Aan het smidsvuur zal een smid zijn werkzaamheden uitoefenen. Naast oude gereedschappen wordt ook een zevental oude tractoren (Lanz Bulldog) tentoongesteld. De oudste dateert uit 1929.

ENIGE GEGEVENS OVER DE HISTORISCHE VERENIGING TWEESTROMENLAND. De vereniging is opgericht op 15 mei 1964 met als doelstelling het zo breed mogelijk bevorderen van de belangstelling voor de geschiedenis en cultuur van het Land van Maas en Waal en het westelijk deel van het Rijk van Nijmegen. Het lidmaatschap bedraagt 16,- per jaar en geeft recht op: vier keer per jaar toezending van het historisch tijdschrift en de nieuwsbrie(f)(ven) gratis toegang tot het documentatiecentrum van de vereniging in Wijchen korting bij excursies en evenementen korting van 50% op de toegang van het Streekhistorisch Museum Tweestromenland te Beneden Leeuwen.

Ondergetekende wenst lid te worden van de Historische Vereniging Tweestromenland: Naam: Dhr./Mw.......................................Voorletters:........................................ Adres: ............................................. Postcode: .............................................Woonplaats:............................................. Telefoon: .............................................Datum inschrijving:................................ Zenden aan: Historische Vereniging Tweestromenland. Postbus 343. 6600 AH Wijchen

11