Blaak

Oostzeedijk

Boompjes

Maasboulevard

Westersin

gel C

oo

lsing

el

Hofplein

Burgemeester van W

alsumweg

De oprichters van ons bureau, de broers Evert (1899) en Herman (1903) Kraaijvanger, behoren tot de belangrijkste Rotterdamse architecten. Tijdens de wederopbouw bepaalden zij in

grote mate het uiterlijk van het Rotterdamse

centrum. Fiets mee langs oude Kraaijvangers

van na de Tweede Wereldoorlog, zoals de

drie Rijksmonumenten: de Steigerkerk, het

Stationspostkantoor en de Doelen.

FIETSROUTE LANGS OUDE KRAAIJVANGERS

2015: HET JAAR VAN DE

ROTTERDAMSE WEDEROPBOUW

Kantoorgebouw van

de OGEM: die kant op

(Hoek Mathenesserlaan -

Heemraadsingel)

Cats Nepafora papierfabriek:

die kant op

(Sluisjesdijk-Willingestraat)

1

2

3

4

5

6

7

8

910

1112

13

14

15

16

start

Stationspostkantoor (1959)Ongetwijfeld een van de meest bijzondere gebouwen van Kraaijvanger. De PTT vroeg

om een gebouw dat geschikt zou zijn voor de gemechaniseerde postverwerking. De

gebroeders Kraaijvanger deelden het rechthoekige bouwblok in drieën; een centraal

deel werd gereserveerd voor de postverwerking en aan weerszijden werden de kantoren

ondergebracht. De driedeling is aan het exterieur afleesbaar.

De gedeelten waarachter zich de kantoren bevinden, bestaan uit vijftien bouwlagen. Het

middeldeel bestaat uit een begane grond en zes verdiepingen, die met het oog op de

omvang van de technische apparatuur een hoogte van zeven meter hebben. De vloeren zijn

zoveel mogelijk vrij indeelbaar.

De symmetrie van de ritmisch gelede gevels wordt doorbroken door de trappenhuizen aan

de zijkanten van het gebouw. het meest in het oogspringend is de westgevel met een

kunstwerk van Louis de Roode. het is een van de meest frappante bijdragen van het bureau

aan de Rotterdamse wederopbouw.

Concertgebouw De Doelen (1966)Herman en Evert Kraaijvanger werkten samen met Rein Fledderus aan Concertgebouw De

Doelen. De architecten streefden naar een tijdloos gebouw van eenvoud en grootsheid.

Het grote rechthoekige bouwvolume bestaat uit een begane grond en twee verdiepingen.

Het huisvest twee concertzalen, foyers, kantoren, oefenruimtes, vergaderzalen, een café

restaurant en enkele winkels. De concertzalen tekenen zich als silhouet-achtige groen

geoxideerde koperen volumes af. De begane grond ligt iets naar achteren ten opzichte

van de verdiepingen. Voor de verdiepingen is een met natuurstenen beklede rastervormige

schijngevel geplaatst, die de horizontaliteit van het gebouw benadrukt.

CalypSO, 1e verdieping (2013)Het huidige onderkomen bevindt zich in dit ruim 71 meter hoge gebouw. Het ontwerp

van SMC Alsop Architects neemt een prominente plaats in in het centrum van Rotterdam

en ligt op loopafstand van het Centraal Station. Opvallende felle kleuren, vormgeving en

overhellende gevelvlakken zorgen voor een optische beweging. In het gebouw bevinden

zich appartementen, kantoor- en winkelruimtes.

Incassobank - nu KvK (1950)De Kraaijvangers combineerden in het ontwerp voor de Incassobank maximale functionaliteit

aan een representatieve uitstraling wat destijds bij de bouw van banken zwaar woog

Drie flatgebouwen Maasboulevard (1964) De drie identieke luxe flats aan de Maasboulevard heten: RVS flat, Leeuwenflat en

Pelikaanflat. De gebouwen zijn met elkaar verbonden door een plintbebouwing van twee

bouwlagen met garages, bergingen en bedrijfsruimten. Bijzonder aan deze gebouwen is dat

er allemaal gesloten portieken zijn gemaakt, in plaats van een galerij.

2

3

4

5

1

3

4

2

5

Gemeenlandshuis voor het Hoogheemraadschap Schieland (1966)

In de jaren zestig kreeg een strakkere ontwerptrant ook bij Kraaijvanger geleidelijk de

overhand. Het Gemeenlandshuis voor het Hoogheemraadschap Schieland is onder andere

in deze periode gerealiseerd. Detaillering van de gevel werd meer en meer ondergeschikt

gemaakt aan het geheel. De doorgaans verticale ritmische gevelgeleding raakte op de

achtergrond en ging zelfs plaatsmaken voor een horizontale geleding. Van versiering

was nog maar zelden sprake; beeldende kunst werd nog steeds toegepast maar nu meer

autonoom, niet in het gebouw geïntegreerd.

Woningen aan de Oostzeedijk Beneden (1949)Deze woningen nemen in het oeuvre van Kraaijvanger een uitzonderlijke positie in.

Achter hun gewilde klassieke verschijningsvorm gaan sobere, kleine woningen schuil, die

volledig gestandaardiseerd zijn op de in de volkshuisvestig gebruikelijke manier. De vier

woongebouwen hebben drie woonlagen en een schuine kap, en staan haakst op de dijk.

Op de begane grond zijn winkels ondergebracht.

Steigerse kerk (1958)Dit was één van de eerste werken van partner/architect Chris Knol bij Kraaijvanger. Met de

verticale raamgeleding en de reliëfs op het lijstwerk aan de bovenkant van de kerk en de

klikkentoren bouwt het voort op de ontwerptrant van de gebroeders Kraaijvanger. Naast

de reliëfs en het gebruik van siermetselwerk wordt een verfijning in detaillering verkregen

doordat de bovenkant iets is opgetild ten opzichte van de rest van het bouwlichaam.

Hierdoor ontstaat een smalle horizontale raamstrook. Deze ingreep resulteert in een

bijzondere lichtinval.

‘De Hoofdpoort’ (1962) aan de BlaakDit is een van de weinige kantoorgebouwen die binnen het Basisplan in hoogbouw werden

gerealiseerd. Het is één van de eerste kantoorgebouwen van het bureau dat voldoet aan

de moderne inzichten van Herman Kraaijvanger: het open, hoge bouwblok met zoveel

mogelijk lichtinval, zoals hem dat ook bij de Incassobank voor ogen had gestaan. Later is het

kantoorgebouw verbouwd door Dirk Jan Postel voor de Rabobank

Appartementen Korte Hoogstraat (1952)De moderne flat aan de Korte Hogestraat bestaat uit 60 woningen. De gehele flat ligt acht

meter naar achter ten opzichte van de winkels eronder, mede hierdoor en door de andere

gevelbekeleding valt de flat minder op in het straat beeld.

9

10

6

10

6 7

8

Peek & Cloppenburg (1952)De gebouwen die de Kraaijvangers in de jaren vijftig realiseerden - waaronder modezaak Peek

& Cloppenburg - worden tevens gekenmerkt door een klassieke indeling, al was er in het

algemeen een aftocht van het zogenoemde traditionale bouwen. Ze bleven gebruik maken

van solide materialen zoals natuur- en baksteen, waarbij natuursteen wordt toegepast voor

lijstwerk, banden en dergelijke.

Blokker (1953) Oorspronkelijk is dit winkelpand ontworpen voor de Firma Martens. Het is een typisch

component van de zakelijke wederopbouw architectuur. Inmiddels behoort het pand tot

het cultureel erfgoed van Kraaijvanger en is het een gemeentelijk monument. In 2009 heeft

Kraaijvanger in opdracht van de huidige eigenaar Blokker een ontwerp vervaardigt om het

pand in oude glorie te herstellen. Zo is in het gevelbeeld de openheid van het oorspronkelijke

ontwerp teruggebracht. Ook is er rekening gehouden met de eisen die tegenwoordig aan

een winkelpand gesteld worden: toegankelijkheid, routing, vluchtwegen en expeditie.

V&D Hoogstraat (1950)V&D was het eerste winkelbedrijf dat het aandurfde om in de lege binnenstad van Rotterdam

te gaan bouwen. Dit ‘Modernste Warenhaus von West Europa’ opende zijn deuren in

november 1950 en gold toen als een doorbraak in de ontwikkeling van dit type. Later is de

V&D door Rob Ligtvoet gemoderniseerd en is er een parkeergarage naast gebouwd.

Holbeinhuis (1953)Het Holbeinhuis is een kantoorgebouw ontworpen door de gebroeders Kraaijvanger. Het is

vernoemd naar de Duitse kunstschilder Hans Holbein de Jongere. Het pand is 37,70 meter

hoog en heeft tien etages. Op de blind zijgevel bevindt zich een groot mozaïek uit 1954

gemaakt door Louis van Roode.

Kantoorgebouw van de OGEM (1966) Het voormalig modernistische kantoorpand van de vastgoedconcern OGEM bestond uit

een kelder, begane grond, zes verdiepingen en een dakopbouw voor alle installaties van

het bedrijf. De gevelbekleding is van muschelkalksteen. Tegenwoordig is het gebouw

getransformeerd naar 37 woningen.

Cats Nepafora papierfabriek (1948)De Cats Nepafora papierfabriek is een uitgesproken voorbeeld van de ‘shake-hands’

architectuur die Kraaijvanger in die tijd grote mate toepaste. Het ‘huwelijk tussen beton en

baksteen’ is hier zelfs als uitgangspunt genomen. Zo is het in het zicht gelaten betonskelet

opgevuld met bakstenen gevels en glazen puien. •

12

13

14

15 16

11