Fiets- en wandelbeurs bijlage

1Trouw zaterdag 21 februari 2009

d e Ve r d i e p i n g

fiets&wandelwww.trouw.nl /groenTrouw

Zaterdag 21 februari 2009 | Uitgave van Trouw | Jacob Bontiusplaats 9, 1018 LL Amsterdam | postbus 859, 1000 AW Amsterdam | tel (020) 562 9444 | [email protected] | www.trouw.nl

Een speciale bijlage voor de Fiets- en wandelbeurs 28 februari en 1 maart in deRai Op stap met de gps Lopen in Groenland Blaren en zadelpijn Fietsen langs hetIJzeren Gordijn Wat laat je thuis, wat neem je mee? De Giant Causeway Defavoriete fietsen wandelroutes van Tr o u w Wedstrijd: stuur een natuurtocht in

RESERVEREN? Bel 0347 - 75 04 34 en toets het hotelnummer in 900858 of boek voordelig en snel opWWW.FLETCHER.NL

Dit arrangement is het gehele jaar boekbaar op basis van een 2-persoonskamer en beschikbaarheid. De vermelde prijzen zijn vanaf prijzen en geldt voor een beperkt aantal kamers per hotel. Kinderen van 0-4 jaar verblijven gratis en kinderen van 4-12 jaar ontvangen 50% korting, mits zij op de kamer van de ouders verblijven. Kijk voor de actuele prijzen en een overzicht van al onze arrangementen op onze website.

- Welkomstdrankje- 2 x overnachting- 2 x uitgebreid ontbijtbuffet

- 1 x luxe 3-gangen diner op de dag van aankomst

- 1 x gevulde picknicktas

Al voor

€109P.P.

Fiets je Fit bij Fletcher!3-daags Fiets Arrangement:

- 2 dagen fietshuur- Fietsroutes- Informatiepakket van de omgeving

27

28

0226

14

16

29

15

23

17

13

2112

19

01

24

18

10

25

11

03

04

0706

08

05

20

22

09

De Lutte (Enschede)

03

€109P.P.

Oosterwolde (Assen)

02

€109P.P.

Thorn (Roermond)

04

€109P.P.

Ooij (Nijmegen)

01

€109P.P.

Valkenburg (Maastricht)

06

€109P.P.

Houthem St. Gerlach (Maastricht)

05

€109P.P.

Naaldwijk (Den Haag)

17

€129P.P.

Lochem (Deventer)

10

€119P.P.

Beekbergen (Apeldoorn)

09

€109P.P.

Valkenburg (Maastricht)

€109P.P.

Vlijmen (‘s Hertogenbosch)

15

€129P.P.

Noorbeek (Maastricht)

08

€109P.P.

Hellendoorn

11

€119P.P.

Brielle (Rotterdam)

12

€119P.P.

Den Burg (Texel)

13

€123P.P.

Oisterwijk (Tilburg)

16

€129P.P.

Westkapelle (Middelburg)

20

€139P.P.

Burgh-Haamstede (Zierikzee)

21

€139P.P.

Arcen (Venlo)

18

€129P.P.

Wassenaar (Den Haag)

19

€139P.P.

Egmond aan Zee (Alkmaar)

14

€129P.P.

Berg en Dal (Nijmegen)

22

€139P.P.

Vierhouten (Zwolle)

23

€139P.P.

Roden (Groningen)

24

€139P.P.

Hollum (Ameland)

25

€149P.P.

Heerenveen

26

€149P.P.

Wijk aan Zee (Amsterdam)

27

€159P.P.

Wassenaar (Den Haag)

28

€179P.P.

Leeuwarden

29

€179P.P.

07


Hoe moeilijk is dat,wandelen en fietsenmet een gps?

In iedere Groenlanderschuilt een qivittoq– een natuurmens.

Een goed zadel moethard zijn. Tips vooreen pijnloze rit.

De Giant’s Causeway,het wereldwonder vanNoord-Ierland.

Een route van 7000kilometer langs hetIJzeren Gordijn.

Fietsen langs de Elbekost tijd, vanwege allepareltjes onderweg.

Psychologen,filosofen en coacheswandelen graag.

Op wandelvakantie:wat neem je mee enwat laat je thuis?

Londens anderegezicht: verwilderdehei en moeras.

47

8

Fietsers en wandelaars hebbenhet tij mee. Hun favorietevrijetijdsbesteding werd vroegernog wel eens als suf omschreven,maar geldt nu als demilieuvriendelijkste vorm vanrecreatie. En een betaalbare,ook niet onbelangrijk in tijdenvan recessie.Bezoekers van de Fiets- enwandelbeurs weten dit al veellanger. Het aanbod aan routes,producten, gidsen en reizengroeit nog ieder jaar. Technischeontwikkelingen, zoals gps,voegen een nieuwe dimensie toe.De beurs blijft de ideale plekom je te oriënteren, een bronvan inspiratie. Net als dagbladTrouw, waarin wekelijks ruimaandacht wordt besteed aanwandelen en fietsen. 14

11

1620

2325

27

Lange wandeling in hetvooruitzicht? Ga eerstnaar de pedicure.

Coördinatie Harmen van Dijk Vormgeving Misja SteinmetzBeeldredactie Jeanette de Vos Cartografie Karin Timmer-man, Michel van Elk, Brechtje Rood Eindredactie EstherScholten en Nicolien van Doorn.

Colofon:

In het hart van deze bijlage vindt uhet volledige programma van dede Fiets- en wandelbeurs die op28 februari en 1 maart wordtgehouden in de Amsterdamse Rai.

www.trouw.nl /groenzaterdag 21 februari 2009 Trouw 3

Foto cover: Groenland. ANYA VAN LIT

4 Trouw zaterdag 21 februari 2009

De favoriete wandeling van Haro Hielkema

Een van de grootste zegeningen die wijaan België te danken hebben, is deRovertsche Leij. Deze beek druppeltergens tussen Goirle en Poppel ons landbinnen. Op sommige plaatsen is ie noggeen meter breed, maar toch van eenongekende schoonheid dankzij al z’nbochten en kronkels. En wat deze Leijhelemaal bloedmooi maakt is dat je ergrote stukken langs kunt lopen – mee inhet zigzaggen van kabbelend water, tus-sen bomen en struiken door.Midden op het landgoed Gorp en Rovert

maakt de beek een dwarse bocht. Hierben je in het Paradijs, hier passeer je deParadijsbrug en word je er even lateraan herinnerd dat hier Johannes Gor-opius Becanus (1519--1572) geboren is.Deze ’Jan(tje) van Gorp’ was een geleer-de die aan de universiteit van Leuvenheeft gestudeerd. Hij wordt wel gezienals de eerste wetenschapper die vergelij-kend taalonderzoek deed. Na analysevan diverse talen zoals het Hebreeuwsconcludeerde Goropius dat in de Kem-pen het Paradijs heeft gelegen en dat

Adam en Eva dus Nederlands (met Ant-werps accent) hebben gesproken. Aande hoeve Leenhof is een gebeeldhouwdekop van Goropius te zien. De wandeling(14 km) die in Goirle begint en eindigt,komt er voorbij.

Andere wandelingen in het gebied:w w w. d o m m e l . n l (wandeling Rovertsche Leij,10 km); www.wandelpaden.com (Goropius-route, 24 km).De volledige Trouw-wandeling staat opt r o u w. n l / g r o e n / p a r a d i j s

Het Paradijs

Harmen van Dijk

Verdwalen in Nederland is on-mogelijk, daar zijn we hetmet z’n allen roerend over

eens. En toch was ik maar wat blij datwe onze Tomtom bij ons hadden,toen we in een bos achter Valkens-waard – de schemering zette al in –beseften dat dit pad helemaal nietnaar onze parkeerplaats leidde endat we dus geen idee hadden waar wenaartoe moesten.

Tomtom wist wél waar de parkeer-plaats lag, die hadden we thuis im-mers ingetoetst. We zetten ’m aan enwarempel: het pijltje op het schermwees ons grofweg in de goede rich-ting.

Natuurlijk riep het apparaat dat wezo spoedig mogelijk moesten terug-keren naar een verharde weg die hijkende, maar wij volgden de padendie ongeveer de goede kant opgin-gen.

„Zo werken de eenvoudigste mo-dellen wandelnavigatie eigenlijkook. Een pijltje dat je in de goederichting wijst”, zegt John van derZon. Hij werkt bij Garmin, marktlei-der op het gebied van wandelnaviga-tie in Nederland. „Veel mensen ge-bruiken ’m eigenlijk ook vooral omterug te komen bij het startpunt vanhun tocht, bij auto of bushalte.”

Maar wie betaalt daar nou een paarhonderd euro voor? Toch is denieuwsgierigheid gewekt, na hetsuccesvolle navigeerexperimentmet de Tomtom. De nieuwste gps-modellen schijnen echt een hoopmogelijkheden te hebben.

Ik ga de Garmin Oregon 300 testen.Het apparaat ziet er stoer uit, water-dicht en stootvrij verpakt in rubber.Er zit alleen een aan/uitknop op, ver-der bedien je hem via icoontjes ophet touchscreen.

Toch is de eerste kennismaking te-leurstellend. Het lukt niet om eenroute van internet in de Oregon 300te laden. Dan maar zonder route opweg.

Moeiteloos vindt het apparaatmijn positie. In het apparaat zit eengedetailleerde kaart van heel Neder-land. Je kan inzoomen op de plekwaar je je bevindt. Dat is op zich na-tuurlijk handig; je ziet alle wegen enpaden in je directe omgeving en ookde sloten, snel- en spoorwegen die jedoorgang belemmeren. Hetzelfdedus als een papieren kaart, maar weleen stuk makkelijker te hanteren.

Het apparaat blijkt, ongevraagd,mijn route bij te houden. Een zwartlijntje laat zien waar ik geweest ben.„Dat is een track”, zegt Van der Zon.Ik heb zijn hulp ingeroepen om demogelijkheden van het apparaat na-

der toe te lichten. „Zo’n track wordtvooral gebruikt in de echte wilder-nis. Als je in de bergen loopt en hetwordt plotseling mistig, kun je deknop ’trackback’ aanklikken. Danloop je exact dezelfde route terug, endie is gegarandeerd veilig. In Neder-land gebruik je die functie natuurlijkniet zo vaak, wij lopen liever eenrondje.”

Oké, maar hoe vinden we dan deauto terug? „Dat doe je door aan hetbegin van je wandeling een waypointin te voeren.” Hij laat zien hoe je eenvlaggetje plaatst op de kaart. Je kandat vlaggetje een naam geven, bij-voorbeeld ’auto’. De datum komt erautomatisch bij te staan. „Ve r v o l -gens ga je lekker lopen. Als je terugwilt, klik je aan dat je naar ’w ay p o i n tauto’ wilt.” Op het scherm verschijntdan een kaarsrechte lijn tussen jehuidige positie en de auto. Op de on-derliggende kaart zoek je vervolgensde paden die die lijn zo goed moge-lijk volgen.

Na deze uitleg gaat het al een stukbeter. Ik oefen in het AmsterdamseFlevopark. Als vertrekpunt plaats ikeen ’waypoint fiets’. Vervolgens kiesik een punt aan de IJ-oever waar ikheen wil. De rechte lijn wijst me inde goede richting, op de kaart zie ikruim van tevoren dat een sloot mijndoorgang belemmert – ik moet koers

zetten naar een brug. Het begint meduidelijk te worden. Dit apparaat iskaart, kompas en liniaal in één.

Bij de oever aangekomen, bedenkik dat ik wel een kop koffie lust. Ikklik het menu ’nuttige plaatsen’open. Daar vind ik, onder heticoontje met een mesje en een vork-je, het Flevopaviljoen. Ik volg weerde lijn. Maar eenmaal aangekomenop bestemming is er in geen veldenof wegen een restaurant te zien. Zouhet een tijdelijk bouwwerk zijn, datin de winter wordt opgeruimd? An-dere nuttige plaatsen in de omge-ving, zoals tennisvereniging de Tie-breakers, bestaan wel.

De route die ik net heb gelopenstaat keurig als track aangegeven ophet scherm. Ik zou ’m nu kunnen op-slaan en thuis op de computer kun-nen zetten, zodat ik dezelfde wande-ling nog eens kan maken of mijn rou-te kan delen met anderen.

Op internet wemelt het van derge-lijke gps-routes, maar ik heb op-nieuw John van der Zon nodig om eréén te downloaden. Het blijkt dat ikeen installatieprogramma op mijncomputer moet zetten. Die ’vertaalt’de route naar de gps.

Ik kies het ’Rulse laarzenpad’ tus-sen Geldrop en Heeze. De Oregon300 brengt me keurig naar het begin-punt van de route. Als ik uitzoom, zie

ik de hele route van 9,8 kilometer opde kaart, als ik inzoom in detail wel-ke kant ik op moet. Lange tijd wijsthet apparaat keurig de goede paden.Maar dan sta ik plotseling voor dekronkelende ’kleine Dommel’. Eenbord meldt dat de oorspronkelijkeloop van het riviertje onlangs is her-steld. Prachtig natuurlijk, maar ikkan niet verder.

Nu moet de gps bewijzen wat iewaard is. Ik klik een punt aan op deroute aan de overkant van het water.Vervolgens loop ik stroomafwaarts,op zoek naar een brug. Een lijntje opde kaart spant als een touwtje tussenmij en het punt waar ik de routeweer wil oppikken, aan de overkantvan de beek. Als ik eenmaal een brugheb gevonden, volg ik de lijn net zo-lang tot ik weer op de route ben. En-thousiast stel ik vast dat de wegkwijtraken met dit apparaat voor-goed verleden tijd is. Vijf minuten la-ter zijn de batterijen leeg.

Maar daarvoor was ik gewaar-schuwd. Ik heb twee reserve in mijnjaszak zitten. En zo keer ik zonderproblemen terug bij de auto.

De ’tripcomputer’ geeft aan dat ikgemiddeld 4,9 kilometer per uur hebgelopen. Ik heb 2,29 uur bewogen en28 minuten stilgestaan. En de zongaat over 3 uur en 15 minuten on-d e r.

In de auto is navigatie niet meer weg te denken. Voorwandelaars en fietsers zijn er speciale apparaten. Maar ishet leuk, op stap met de gps? Werkt het net zo makkelijkals in de auto? Een absolute beginneling gaat op stap.

Nooit meerde weg kwijt

Al 17 jaar staat erwekelijks eenwandel- of fiets-tocht in Tr o u w . Al-le routes staan opinternet. De vastewandelaars enfietsers kiezen indeze bijlage hunfavoriete tocht.

www.trouw.nl /groen zaterdag 21 februari 2009Trouw4


Kort

Nooit meerde weg kwijt

Navigeren op de fiets Garmin of Garmin?Begin met een cursus


Je kan de gps natuurlijk ookop de fiets gebruiken. Fiets-routes kun je van internetdownloaden. Je gps geeft,net als tijdens het wandelen,de goede richting aan.Een geavanceerd apparaatals de Oregon 300 heeft ookde optie om verharde wegente volgen, net als de naviga-tie die we kennen in de auto.Voor wandelingen is die op-tie minder geschikt (je wiltniet voortdurend langs deweg lopen), maar op de fietsheb je er wel wat aan. Jegeeft je bestemming aan endrukt vervolgens op deknop: ’via de weg herbereke-nen’. De route volgt dankeurig het stratenpatroon.Op het scherm verschijnenmeldingen als: ’links opMecklenburgstraat’, ’rechtsop de Bilderdijklaan’. Eenpieptoontje geeft aan dat jemoet afslaan (want dit appa-raat heeft geen stem).Het is wel wat lastiger om opde fiets te navigeren dan tevoet – het gaat sneller en je

kan niet voortdurend op hetschermpje kijken.Sinds vorig jaar brengt Gar-min een apparaat op demarkt dat zowel in de autoals op de fiets te gebruikenis, de Nüvi 550. Je kan er eenkaart met de verharde fiets-paden in Nederland bijko-pen (voor 89 euro). Een stemwijst de weg. Het apparaatziet eruit als de gebruikelij-ke autonavigatie, maar iswaterdicht, zodat je ’m ophet stuur van je fiets kanmonteren. John van der Zon:„Dit apparaat is speciaal ge-richt op mensen die niet te-veel achter de computer wil-len zitten en een apparaatwillen dat ze al kennen uitde auto. Op de 50+ beurshadden we er veel succesmee.”

Garmin is verreweg degrootste aanbieder van wan-delen fietsnavigatie. Magel-lan is eigenlijk de enige seri-euze concurrent. Ook deANWB brengt apparaten opde markt. Er zijn enorm veelverschillende modellen: eensimpele ’a u t ow i j z e r ’ van 130euro, maar ook de GarminOregon 400t van 529 euro.Simpele modellen hebbenmeestal geen onderliggendekaart. Navigeren doe je dandus puur met een pijltje ophet scherm. Een digitalekaart op je scherm maakthet vinden van een route na-tuurlijk veel makkelijker,maar daar hangt wel eenprijskaartje aan. De gedetail-leerde topgrafische kaartvan Nederland in de getesteOregon kost 135 euro, bo-venop de aanschafprijs van429 euro. Als je naar het bui-tenland gaat, moet je dekaart apart aanschaffen. Desatellietontvanger van deOregon is uitstekend, zelfsbinnen voor het raam heb je

bereik. Routes kunnendraadloos worden uitgewis-seld met andere apparatenen kompas en hoogtemeterzijn ingebouwd.

Handige sites:w w w. g p s - k o o p g i d s . n lgps.startpagina.nlw w w. b e v e r. n lBever zwerfsport organi-seert door het hele land gps-cursussen.w w w. v o g e l v r i j e f i e t s e r. n lHier staat een goede gps-testop.

Routes downloaden:w w w. g p s t r a c k s . n lw w w. f i e t s e n . 1 2 3 . n lw w w. g a r m i n . n lw w w. s t a a t s b o s b e h e e r. n l

De belangrijkste tip aanmensen die overwegen eenwandel-gps aan te schaffen:volg een cursus. Frans Wel-kamp geeft trainingen aanbuitensporters, survivalaarsen leden van bergsportvere-nigingen, maar ook aanmensen die op zondag eenboswandeling maken.Als mensen naar de cursuskomen, adviseert Welkampaltijd: „Neem je apparaat énje handleiding mee. Iedermodel werkt anders, zelfs alzijn ze van hetzelfde merk.”Mensen die nog geen gpshebben aangeschaft, raadthij aan vooral te wachtenmet de aanschaf tot ze eencursus hebben gedaan. „Ofhuur er eerst eens één bijeen buitensportwinkel, datkan bij de meeste zaken. Zokom je erachter wat je er-mee wilt. Zo schaf je nieteen te duur apparaat aan.”In gebieden als de Franse Al-pen en de Pyreneeën kangps een grote meerwaardehebben en de veiligheid van

bergsporters vergroten.Maar toch blijven een papie-ren kaart en een kompas be-langrijker dan de gps, bena-drukt Welkamp. „Je bent af-hankelijk van de batterijen.En het apparaat kan kapotgaan. Dan moet je nogsteeds weten waar je bent enwaar je naartoe moet. Devolgorde in de cursussen dieik geef, is dan ook: kaart,kompas, gps. Een papierenkaart blijft beter om over-zicht te hebben in het ge-bied waar je je bevindt daneen kaart in zo’n kleinschermpje. Bovendien is hetgrootste gedeelte van de we-reld nog helemaal niet digi-taal beschikbaar. En een gpskan niet voor jou denken,een route uitstippelen moetje zelf doen.”Frans Welkamp geeft op deFiets- en wandelbeurs trai-ningen met de gps. Standnummer 10.E.53.

Meer informatie:w w w. o r i e n t a t i e - t r e k k i n g . n l

De moderne wandelaar neemt een gps mee. De moderne fietser ook. Navigeren op de fiets is wel wat lastiger dan te voet. FOTO JÖRGEN CARIS, TROUW

FietsrouteplannerTijdens de Fiets- en wandelbeurswordt de Recreatieve Fietsroute-planner gepresenteerd. Met dezeplanner wordt het mogelijk om opinternet door heel Nederland fiets-tochten uit te stippelen, van deurtot deur. Om een zo groot mogelijkefietspadendekking te realiseren,worden de Landelijke Fietsroutes ende knooppuntennetwerken aan el-kaar gekoppeld. Daar wordt nogeen ’van deur tot deur’-kaart aantoegevoegd (denk aan de Tomtom,maar dan voor de fiets), en alle rou-

tes worden ’gepro-jecteerd’ op een ge-detailleerde topo-grafische kaart. Jekunt routes uitstip-pelen op de compu-ter en die vervol-gens uitprinten.

Maar je kunt ze ook laden op gps-a p p a r a t u u r.„Stel je voor dat je van Den Heldernaar Den Haag gaat”, zegt MichelPost van de Fietsersbond. Je neemtdan grotendeels de route LF1, de be-wegwijzerde Noordzeeroute. Maar

het nieuwe systeem laat ook zienhoe je vanaf je voordeur op die rou-te terechtkomt en hoe je op deplaats van bestemming in Den Haagaankomt. Stel dat je ook nog inUtrecht moet zijn, dan plak je erhalverwege een stuk knooppunten-route aan vast.”Om deze uitgebreide service te ver-lenen werkt een aantal organisatiessamen, te weten de Fietsersbond,het Landelijk Fietsplatform en hetNederlands bureau voor toerismeen congressen.Post benadrukt dat het een systeem

in wording is. „Van deur tot deurzijn we klaar met Utrecht, Gelder-land, Friesland en Drenthe. Quaknooppuntennetwerken zijn weklaar met alle knooppuntennetwer-ken die binnen deze gebieden lig-gen: Utrecht, Gooi en Vechtstreek,Almere, Veluwe, en Friesland. Flevo-land, Noord-Holland en Overijsselzullen snel volgen.” Het zuiden vanNederland heeft ook toegezegd enook Groningen en Zuid-Holland zul-len zich aansluiten. „Over een jaarwillen we in het hele land van deurtot deur routes kunnen plannen.

Daarvoor moeten honderden vrij-willigers ook nog alle fietspaden inkaart brengen.” De informatie vandeur tot deur is in de provincies dienog niet deelnemen – Groningen,Zuid-Holland, Limburg, Brabant enZeeland – nog gebaseerd op auto-kaarten. „Dat vinden we niet vol-doende en daarom verstrekken wedie routes daar nog niet.”De Recratieve Fietsrouteplanner is van-af maart te vinden op www. fietsers-bond.nl; w w w. l a n d e l i j k e f i e t s r o u t e s . n l ;w w w. n e d e r l a n d f i e t s l a n d . n l ; w w w. l e k -kerweg.nl

BOEK ONL INEof bel 0900 – 9697 15 cpm

TR 8.6.1

F IETSVAKANTIESHet meest

veelzijdige aanbod!

8 dagen vanaf335o.b.v. 2 personen

Kies dit jaar voor een sportieve fietsvakantie van KRAS.NL! Wij stippelden speciaal voor u de mooiste fietsroutes door heel Europa uit. Vindt u het leuk om met een groep op reis te gaan, dan heeft u een ruime keuze uit onze complete fiets-/busreizen inclusief reis per Comfort Class bus (met meer beenruimte),

verblijf in goede hotels veelal inclusief ontbijt en diner en gebruik Gazelle huurfiets. Gaat u liever alleen of met uw gezin fietsen, ook dan bent u bij KRAS.NL aan het goede adres. U fiets comfortabel van hotel naar hotel, want uw bagagevervoer is geregeld. Lees snel verder voor een greep uit ons aanbod, vraag onze gratis brochure aan of kijk op www.kras.nl/fietsvakanties

Van PASSAU naar WENENAankomstdata: vrijwel dagelijks van 19/4 t/m 19/10Vanuit Zuid-Duitsland zoekt de blauwe Donau zich al slingerend een weg door Europa richting zijn eindpunt in de Zwarte Zee. Tijdens deze individuele fietstocht gaat u kennismaken met het mooiste stuk van deze rivier, het stuk tussen de Duitse barokstad Passau en de statige Oostenrijkse hoofdstad Wenen. De grotendeels autovrije ‘Donauradweg’ is één van de mooiste fietsroutes in Europa. De route langs bergen, door wijngaarden en naar lieflijke dorpjes en mooie steden is onvergetelijk!Prijzen zijn per persoon bij een bezetting van 2 personen.

Zie www.kras.nl/21648


BERLIJNVertrekdata: zaterdag van 16/5 t/m 24/10Het vlakke en soms zachtglooiende landschap rondom de Duitse hoofdstad Berlijn leent zich uitermate voor een ontspannende en sportieve fietsvakantie. De bossen en meren worden hier afgewisseld met leuke dorpjes. Natuurlijk bezoeken we ook het mooie Potsdam en bruisend Berlijn zelf. Alle hoogtepunten van deze wereldstad bewonderen we uiteraard vanaf de fiets… een unieke en onvergetelijke stadstour! Kortom: een absolute aanrader voor fiets- én steden-liefhebbers!Prijzen zijn per persoon bij een bezetting van 2 personen.



NORMANDIËVertrekdata: 23/5, 18/7, 1–22/8 en 26/9Een echte aanrader… fietsen in Normandië! Dat betekent een sportieve en culturele kennismaking met één van de mooiste Franse provincies. Dit jaar een geheel vernieuwd programma met nog mooiere routes. We fietsen langs de invasiestranden en volgen de ‘Route des Moulins’ met de oude watermolens. Verder passeren we onderweg talrijke kastelen, landhuizen en leuke havenstadjes waar in de restaurants de overheerlijke lokale specialiteiten geserveerd worden. Rest ons nog te zeggen… bon voyage! Prijzen zijn per persoon bij een bezetting van 2 personen.



BODENSEEAankomstdata: vrijwel dagelijks van 18/4 t/m 19/10De Bodensee is gelegen op de grens tussen Oostenrijk, Zwitserland en Duitsland. Met zijn diepte en afmeting (75 km lang en 15 km breed) kan het zelfs een kleine Europese binnenzee worden genoemd. Dit gebied heeft u veel moois te bieden: stadjes in de schaduw van de bergen, oude kloosters, strandjes voor een frisse duik en vlakke oevers met eindeloze fietspaden! Op uw route vindt u onder meer het fraai gelegen Konstanz, de indrukwekkende watervallen van Schaff-hausen en het bloemeneiland Mainau. Prijzen zijn per persoon bij een bezetting van 2 personen



DONAU & WIENERWALDVertrekdata: 22/5, 19/6, 3/7, 17/7 en 7–28/8Het is werkelijk heerlijk om te fietsen langs de Donau en in het Wienerwald! Zo fietst u o.a. langs de beroemde benedictijnen abdij in Melk en de bekende Neusiedler See en over de vlakke Donauradweg naar het Italiaans aandoende Krems. Een ander hoogtepunt is het pittoreske Dürnstein. Het meest bezongen stuk van de Donau, de Wachau, is een beschermd natuurgebied met hoge rotsen en groene terrashellingen. Voor de liefhebbers wordt er nog een extra excursie naar Wenen georganiseerd.Prijzen zijn per persoon bij een bezetting van 2 personen.



ITALIË - VENETOAankomstdata: zaterdag en zondag van 28/3 t/m 18/10Deze prachtige fietsreis voert u door het veelzijdige Venetiaanse achterland, ingesloten door het alpengebergte aan de ene kant en de Adriatische kust aan de andere zijde. Schitterende tochten voeren u door de Prosecco-wijngaarden en naar Grappa-plaatsje Bassano. U fietst ook over de eilanden in de lagune voor de kust bij Venetië én pauzeert op uw tochten in tal van pittoreske dorpen en steden, rijk aan kunst, cultuur en historie. De romantische waterstad Venetië zal natuurlijk niet ontbreken!Prijzen zijn per persoon bij een bezetting van 2 personen.



VENETIAANSE LANDVertrekdata: 1–15–29/5 en 11/9Een schitterende reis voor sportievelingen, die van het goede Italiaanse leven houden! U maakt tijdens de mooie fietsroutes kennis met Noord-Italië, waar schilderachtige dorpen en stadjes rijk aan indrukwekkende architectuur, worden afgewisseld met tochten door de natuur. Op het programma staan o.a. de romantische waterstad Venetië en de historische steden Padua en Treviso! Italië betekent ook lekker eten en drinken, een gastvrije en vriendelijke bevolking en veel gezelligheid.Prijzen zijn per persoon bij een bezetting van 2 personen.



Prijzen zijn exclusief reserveringskosten à € 17,50 per boeking (verplicht)

Complete fiets-/busreizen en individuele fietsreizen!


Haro Hielkema

Voor de kapper trekken men-sen geregeld een aardig be-drag uit, aan de schoonheids-

specialiste worden soms kapitalenbesteed, maar hoeveel aandachtschenken wij aan onze voeten? Wieonderwerpt zijn laagste lichaams-delen regelmatig aan een APK-keu-ring? En hoe houden wandelaarshun voetenwerk gezond?

Van de nieuwste trends op het ge-bied van kleding en schoeisel wetenwe vaak een heleboel. En dat je betergeen spijkerbroek kunt dragen tij-dens een wandeling, omdat ie zogauw schuurt bij het kruis, klinktook niet vreemd in onze oren. Maardie uiteinden aan je lijf, die je helegewicht bij iedere stap die je zet moe-ten dragen, zijn vaak het stiefkindjevan ons lichaam. Ze krijgen pas aan-dacht wanneer we er klachten vanondervinden of wanneer we door dezon onze voeten blootleggen,schreef pedicure en voetverzorgsterMonique van der Wiele-Oomen al in2001 in een nieuwsbrief over de Nati-onale Week van de Voet.

„Voeten worden vaak gezien alsonbelangrijk. Weggestopt in eenpaar schoenen en uit het zicht zijnonze voeten het laatste lichaamsdeelwaar we aandacht aan (willen)schenken. Eigenlijk zouden we onzeonderdanen het hele jaar door moe-ten verzorgen en vóórdat zich klach-ten openbaren.”

Van der Wiele heeft zich een aantaljaren geleden als zelfstandig voet-verzorger gevestigd in een gezond-heidscentrum in Didam. In 2000 zet-te zij een website op over voeten envoetverzorging die zij zelf beheert,en ook een site met een uitgebreid

voetenabc. De ideeën voor de sitesworden haar in de praktijk aange-reikt door haar cliënten. Onder henzijn veel mensen die meedoen aan deVierdaagse van Nijmegen of van deAchterhoek. Er zijn ook tientallenwandelaars die lange tochten lopen,zoals het Pieterpad en de pelgrims-route naar Santiago de Compostela.Maar de pedicure is ook zelf een en-thousiaste wandelaar, vooral in debergen.

„Ouderen bereiden zich over hetalgemeen goed voor op langere wan-delingen”, zegt Van der Wiele. „Af entoe komen ze wel met de vraag: ’Wa tkan ik nog meer doen?’ De proble-men zitten vooral bij de jeugd. Jongemensen zijn nogal eens overmoedigen denken: ’Zo’n wandeling doe ikwel even’. In werkelijkheid zie jevaak dat ze op slechte schoenen lo-pen, blaren krijgen en slecht voorbe-reid op pad gaan.”

Veel voetproblemen zijn volgensde Gelderse pedicure te voorkomen.„Blaren houd je niet helemaal tegen.Maar als je je voeten voordat je gaatwandelen insmeert met een voeten-crème – die is twee keer zo dik als eenbodylotion – dan scheelt dat behoor-lijk. Je brengt zo een beschermlaagop de huid, waardoor er minder wrij-ving optreedt. Die crème kun je ko-pen bij een pedicure of een drogist.Likdoorns kun je ook voorkomen.Een likdoorn is eigenlijk teveel eelt-opbouw, veroorzaakt door wrijvingvan een teen tegen de schoen bij-voorbeeld. Vooral aan de hielen ont-staat vaak eelt; daardoor krijg jekloofjes. Een goede voetenzalf isvaak al een goede remedie.”

Wie een grote wandeling onder-neemt, zou volgens Monique van derWiele eerst een pedicure moeten be-

zoeken. „Die inspecteert de voeten,wijst eventueel op schimmelinfec-ties die behandeld moeten wordenof andere problemen met de teenna-gels, en geeft tips. En dan praat ikover iemand die is ingeschreven inhet KwaliteitsRegister Pedicures,wat sinds 1 januari bestaat. Zekermensen met diabetes of reuma moe-ten naar hun voeten laten kijken; diemogen geen wondjes of andere onge-makken hebben wanneer ze gaanwandelen. Kijk, een diabetespatiëntzal in het begint weinig last hebbenvan een onregelmatige suikerspie-gel. Maar na het eerste jaar zorgt desuikerziekte voor slijtage in het li-chaam. Wij zijn er op getraind om

complicaties van de tenen te zienaankomen. Daarom is een jaarlijksonderzoek van de voeten door eenpedicure zo belangrijk. Wij testenbijvoorbeeld of iemand zijn groteteen nog wel goed voelt. Dat is be-langrijk als je drie uur gaat wande-len.”

Goed schoeisel is van groot belangvoor wandelaars, maar dure schoe-nen zijn niet altijd voor iedereen ookde beste. De ene pasvorm is de ande-re niet, zegt de Didamse pedicure.„Het is een beetje het Assepoester-verhaal. Je kunt wel een paar meterdoor de winkel wandelen op nieuweschoenen en denken: ’Wat lopen dielekker’. Het is beter om een stuk of

drie verschillende schoenen te pas-sen en dan te vergelijken. Pas danweet je welke schoen goed zit. Somsis een schoen te licht, te zwaar, tebreed of juist te smal. Kijk of je voor-voet goed buigt. Je voet moet goed opz’n plaats blijven in de schoen.”Daarnaast moet je bij de aanschafvan van schoenen goed bedenkenwat je er mee gaat doen. Pas deschoen aan de activiteit aan, advi-seert Van der Wiele.

Zij kijkt ook naar de schoenen vanhaar cliënten en vraagt ze soms omhun hele voorraad schoeisel mee tenemen naar haar praktijk. „Va a kkunnen we de helft wegdoen. Er blij-ven hooguit drie of vier paar schoe-nen over; je hoeft maar te kijkennaar de de hielsteun (de contrefort)of de cambreur, de versteviging, be-doeld om doorzakken van de voet tevoorkomen. Samen houden die allesop z’n plaats en voorkomen vaak ver-moeidheid.”

Van der Wiele is haar carrière be-gonnen in een winkel met gespecia-liseerde schoenen; haar chef was pe-dicure geweest. „Zo kreeg ik zicht opvoetproblemen. Na een tijdje ben ikzelf voor pedicure gaan studeren:het enige vak waarbij je de hele dagcomplimenten en bedankjes krijgt.Want 95 procent van de cliënten gaatweg met de opmerking: ’Blij dat ikgeweest ben.’ En soms alleen maaromdat je iemands voeten hebt aan-geraakt. Kennelijk hebben veel men-sen daar nog gêne voor.”

Monique van der Wiele is eigenaar vande website w w w. v o e t v e r z o r g e r. n l .Haar praktijk is gevestigd in het Ge-zondheidscentrum in Didam. Zij is ooklid van de vakorganisatie voor voetver-zorgers ProVoet (info www.provoet.nl).

Vo e t v e r z o r g i n g

Bij iedere stap die je zet dragen devoeten je hele gewicht. Toch zijn zevaak het stiefkindje van ons lichaam.Ben je van plan een grote wandeling teondernemen, dan zou je eigenlijk eersteen pedicure moeten bezoeken.


De favoriete wandeling van Kees de Vré

Langs de grillige IJssel

Nederland telt vele mooie wandelgebie-den. Daaruit is het lastig kiezen, maarals dan toch een favoriet moet wordenaangewezen, ga ik voor de IJssel. VanDoesburg in het zuiden tot Kampen inhet noorden is kuieren langs de IJsseleen waar genot. De landschappen varië-ren zowat met elke bocht en bochtenheeft de IJssel er vele. Deze rivier is totde 12de eeuw onbedijkt gebleven, maarook daarna werd het water toegestaanzijn loop keer op keer te verleggen. De

grilligheid die dat oplevert, is dé aan-trekkingskracht van de IJssel. De enekeer loop je pal langs het water in de ui-terwaarden, de andere keer op de hogewinterdijken die soms ver van de rivierafliggen. Zo’n hoog punt geeft een weid-se blik, op hier en daar ruige uiterwaar-den, op plassen in dijkoksels die methun rietlanden een waar vogelparadijsvormen en op de oude, middeleeuwseHanzesteden met hun stadse gezellig-heid. En als dat nog niet genoeg is, zijn

de bosrijke stukken land met deftigehavezaten vlakbij. De grotendeels ver-dwenen industrie in die Hanzestedenmaakt van de IJssel een inmiddels wei-nig bevaren stroom. Ook dat geeft deaanblik de rust mee die de wandelaartoch vaak zoekt.

Op www.trouw.nl/groen vindt u alle natuur-tochten, gerangschikt naar provincie. Onder’Overijssel’ vindt u diverse wandelingen langsde IJssel.

FOTO'S JÖRGEN CARIS, TROUW


De favoriete fietstocht van Haro Hielkema

It Heidenskip

In Friesland staat de boerenstreek be-kend als It Heidenskip (het Heiden-schap, voor buitenstaanders). Maar deFriese schrijver Hylke Speerstra noemdede uitgestrekte weilanden tussen Wor-kum en Koudum ’De oerpolder’. Zo heetook zijn boek dat in 2006 uitkwam metallerlei robuuste verhalen over het ge-bied, gebaseerd op gesprekken metmensen uit de streek, dagboeken en do-cumenten. Daarin voeren dood en ellen-de de boventoon en geurt de koeienstalnaar stront en romantiek. Het boek ver-

telt over geloof en vooral over bijgeloof.Duidelijk is dat het een zwaar leven ge-weest moet zijn – in natte polders, inmysterieuze buurtschappen met namenals Hel en Walhalla, op boerderijen diesoms wel achter zeventien hekken la-gen en met patiënten die soms op dekeukentafel geopereerd moesten wor-den omdat vervoer niet mogelijk was.’De oerpolder’ is een prachtig tafereelvoor een fietstocht (28 km). Begin op deMarkt in Workum, volg de borden naarIt Heidenskip en rijd over slingerende

oude dijkjes en stille boerenwegenlangs de boerderijen waar zich ijselijkegebeurtenissen hebben voorgedaan.Rijd ook door het buurtschap Brandebu-ren en bezoek met pontjes de dorpenGaastmeer en Nijhuizum.

’De oerpolder’ door Hylke Speerstra (Friese enNederlandse versie). Fietsverhuur Scheltema,Sud 74 in Workum.

De volledige fietstocht staat opt r o u w. n l / g r o e n / o e r p o l d e r

Het beestvan ijs

In Groenland voeren eeuwenoude wandelroutes door een indrukwekkendlandschap. Elke tocht staat garant voor een intense confrontatie met de natu u r.Buitenlanders wordt afgeraden alleen op pad te gaan. Maar in iedereGroenlander schuilt een qivittoq – iemand die eenzaam doolt door de wildernis.

Joost Bottema

Piloot Sten Andersen probeertde ijsmassa te omschrijvenwaar hij al honderden keren

overheen is gevlogen. „Een groot, on-voorspelbaar beest”, zegt hij. Dit’beest’, Groenlands’ veelbesprokenijskap, wordt in het westen op zijnplek gehouden door een 3000 kilo-meter lang grillig bergen fjordenlandschap. Op deze strook leven demeeste Groenlanders, maar hetduurt het even voordat Sten een ne-derzetting heeft opgespoord. De hui-zen lijken losjes over een heuvel uit-gestrooid, er is geen stratenpatroonte zien, de paar wegen die er zijn, ein-digen aan de rand van het dorp. „Ste-den en dorpen zijn bij ons eilandenin de wildernis”, zegt Sten. Zelfs de20.000 bewoners van hoofdstadNuuk kunnen geen andere stad ofander dorp met de auto bereiken.Vervoer gaat over water of door delucht. En te voet.

Een paar dagen geleden heeft Stennog een vriend geholpen bij de ren-dierjacht, in de wildernis onderNuuk. „Eerst een stuk met de boot endaarna lopen. De terugweg is hetzwaarst, dan dragen we de prooi oponze rug, als een soort rugzak, maardan één die aan een band om je voor-hoofd hangt.”

Veel van de wandelroutes dieGroenlandse dorpen met andere dor-pen, bergmeren, fjorden en gletsjersverbinden zijn de laatste paar hon-derd jaar niet veranderd. Kort oflang, elke tocht staat garant voor eenintense confrontatie met de natuur.De autoriteiten raden bezoekers aanniet alleen op pad te gaan. Desneeuw, de poolnacht, föhn- en fjord-wind, mist en, meer recentelijk, degrilligheid van de klimaatsverande-

ring zorgen ervoor dat mensen op el-kaar zijn aangewezen. Alleen de na-tuur in, dat heeft voor Groenlandsoorspronkelijke bewoners, de Inuit,een mythische bijklank.

Vanaf het vliegveld Narsarsuaq,waar de airbus even later landt, kunje meteen op pad. We varen in 15 mi-nuten naar Qassiarsuk. Even buitenhet dorp vertelt Hendrik Frederik-sen (21) over qivittoqs, mensen diefamilie en maatschappij hebben ver-laten en dolen door de wildernis.Meestal een man, met een wittebaard en, volgens de overlevering,gezegend met bijzondere krachten:hij kan bijvoorbeeld gedachten le-zen en hij begrijpt de taal van de die-ren. In talloze verhalen duikt hij opals een wezen dat wonderen kan ver-richten zoals het opsporen van verlo-ren familieleden, maar ook als ie-mand voor wie je moet oppassen. „Inmeer of mindere mate schuilt er inelke Groenlander wel een qivittoq.We zijn allemaal wel eens, korter oflanger, overgeleverd aan de natuur.”Hendrik zou zelf een voorbeeld kun-nen zijn. In de wildernis achter zijndorp, voorbij de hooivelden van zijnvader, kun je beginnen met lopen endagen niemand meer tegenkomen.In een meer beneden ons drijven ijs-bergen in grijsblauw water. Hendrikkijkt naar twee adelaren die lang-zaam de curves van de oever volgenmaar eigenlijk is hij op zoek naar eenwild paard dat hij voor zijn jongerebroer wil vangen. Paarden zijn nodigom de schapenkuddes op te sporendie zich de hele zomer over de land-tong hebben kunnen verspreiden.„Mijn eigen paard heb ik vorig jaargevangen en getemd. Ik zag er tegen-op maar ben er uiteindelijk gewoonop gaan zitten. Het paard bleef rustigen deed al snel wat ik wilde. Maar ik

weet niet of er in mij een bijzonderekracht schuilt.”

Waarom wordt iemand een qivit-toq? „Misschien wel uit teleurstel-ling,” zegt Pavia, een jager uitQuaqortoq aan de overkant van dezeearm. Hij zet wandelaars over, ofbrengt ze naar een warmwaterbronof een gletsjer. Je moet wel rekenenmet oponthoud; de zeehond waaropPavia een schot heeft gelost is zojuistontkomen. Terwijl we wachten tothet dier opnieuw opduikt vertelt hijover het Deense meisje dat hier eenpaar jaar geleden op vakantie was.„Ik ging met haar mee naar Kopen-hagen. We kregen een kind, ik ver-diende er geld als fietskoerier. Maardat meisje heeft me verlaten en nuben ik weer terug.” We varen een hal-ve cirkel rond een ijsberg, Paviascant het wateroppervlak. Hij vuurteen tweede keer, trekt aan het start-koord van de motor en koerst naareen rode vlek in het water. Opgewon-den relativeert Pavia zijn vaardig-heid. „Een echte qivittoq had de zee-hond op kilometers afstand scherpkunnen zien.”

Verder naar het noorden makenwe kennis met het ’o nv o o r s p e l b a r ebeest’, de ijskap van Groenland. Degrootte daarvan is moeilijk te bevat-ten, maar op de plekken waar de ijs-massa als gletsjer tussen de bergendoor tevoorschijn komt is een voor-stelling mogelijk. Gletsjers smeltenop verschillende manieren – in brok-jes, als lawine, als waterval – en heb-ben in de loop van duizenden jarende diepe fjorden uitgeslepen waar-mee het bewoonbare land is door-sneden. Het fjord bij de gletsjer EqipSermia is bijzonder grillig. Emilie(44), een Groenlandse uit het 60 kilo-meter zuidelijker gelegen Ilulissat,bezoekt kamp Victor, een vlak ter-

rein naast de gletsjer. Ze is hier voorhet eerst sinds haar kinderjaren. Welopen over een strook land naar degletsjer. Emilie stopt nu en dan omzwarte bessen te plukken. Links ishet fjord, bedekt met deinend ijs,rechts een afgerond stuk rotsgeberg-te dat dankzij de weerspiegeling ineen meertje lijkt op één grote glin-sterende zwerfkei. De Eqip Sermiaoverheerst de omgeving, de ijswand

reikt van ooghoek naar ooghoek enzorgt voor een besloten akoestiek.Emilie herinnert zich de krakendetakjes, „elke stap knetterde in jeoren.” Ze heeft het nog niet gezegd ofhet fijne geluid wordt overstemddoor een donkere roffel. De ’Eqi’smelt niet druppel voor druppelmaar met plotselinge explosies diemeestal een reeks donderslagen op-leveren, niet één knal maar tiental-len tegelijk, elk met hun eigen echo.Emilie tuurt naar de gletsjer. „Dewand is groot, goed kijken lukt al-leen maar per gedeelte. Net op tijdzien we in het midden een watervalvan ijsgruis langs de wand naar bene-den stromen. De wandeling brengtnog een fenomeen aan het licht datGroenlanders ooit hun qivittoqs toe-schreven: vervorming van het land-schap. Terwijl het binnenmeer naeen uur lopen nog steeds dezelfdekei weerspiegelt blijkt de gletsjernog groter dan hij al leek. We be-klimmen een wal en kijken op de ijs-vlakte neer, een hellend vlak vanpuntige ijskegels en smalle, diepekloven. Het vier kilometer langefront rijst honderd meter hoog uithet water op, het ijsgruis van de lawi-nes bestaat uit klonten zo groot alsberghutten.

Emilie verbaast zich intussen overde ijsrand die zich sinds haar jeugdeen paar honderd meter heeft terug-getrokken. Het werk van een manmet een witte baard? „Er wordenveel sprookjes verteld, maar demeeste zijn verzonnen. De laatstekeer dat iemand hier een qivittoqheeft gezien is alweer veertig jaar ge-leden. In Groenland stijgt en daalt detemperatuur. Het is als ademen,maar dan langzaam. Nu is er minderijs, er komt weer meer, we weten al-leen niet wanneer.”


�G RO ENLAND

500 km

IJSLAND

Groen land

Nuuk

NarsarsuaqQuaqortoq

Qassiarsuk

EQIP SERMIA

Ilulissat

DISKO

Kangerlusuaq

©Trouw

NOORDPOOL

NOORDELIJKE

IJSZEE


Kort

Drenthepad vernieuwdDe nieuwe uitgave van het Drenthe-pad (324 km, 19 dagtochten ) doetvermoeden dat de wandelroute opsommige plaatsen is verlegd vanwe-ge ingrepen in het landschap. Tochligt het iets anders. Allereerst heefthet Drenthepad er tussen Leek enEelde de mooiste stukken van hetDomelapad bij gekregen, ook eenroute van het Nivon. Daarnaast zijner nieuwe passages in het Pompeïvan Drenthe, het enige archeologi-sche reservaat in Nederland: deStrubben en het Kniphorstbosch bij

Zuidlaren, totvoor kort mili-taire oefenter-reinen: en datzijn over het al-gemeen demooiste natuur-gebieden in onsland. Wat hetwandelboekje

extra aantrekkelijk maakt, is deaandacht voor de Drentse To a l en depoëzie die hier met veel passiewordt bedreven. Mooie teksten, dieje tot je kunt nemen op een stil

plekje in het Dwingelderveld oflangs de Drentse Aa.

Drenthepad, wandelen door poëtischDrenthe, 4e druk 2009, Streekpad 6,Uitg. Nivon, € 18,70. w w w. n i v o n . n l

Evangelisch kuierenHet is het jaar van Calvijn, en datzullen we weten. Twee docentenaan de (gereformeerde) universitei-ten in Kampen en Amsterdamnemen ons mee op vier ’evangeli-sche kuieringen’ (een uitdrukking

van de dames Betje Wolff en AagjeDeken) door Amsterdam. Ze liepenlangs het geestelijk zaad van de ju-bilerende kerkhervormer: plaatsenwaar calvinisten leefden, werkten,kerkten en politiek of anderszinsactief waren.Dat betekent dus een ommeganglangs kerken, gebouwen van de VU,Paradiso (de Vrije Gemeente, waarin 1877 de vrijzinnig hervormdenkerkten), de Kleine Komedie (waards. Geelkerken met Kneveliaansetwijfel over het scheppingsverhaalpreekte), de woonhuizen van Abra-

ham Kuyper en Henk van Randwijken de Valeriuskliniek (voor christe-lijke krankzinnigen en zenuwlij-ders).Een inspirerend boekje, al mistenwe de kantoren van de Standaard enTr o u w en het stamcafé van A.J. Klei.Achterin een verklarende woorden-lijst: van alteratie tot zondags-school.

Evangelische kuieringen, wandelgidsvoor calvinistisch Amsterdam 1600-2000, door Gert van klinken en HenkReitsma, Uitg. Meinema, € 14,50


Klimaatsverandering is in Groen-land goed merkbaar. Sommige glet-sjers smelten tweemaal zo snel alstwintig jaar geleden. De jagers bo-ven de poolcirkel kunnen nog maardrie in plaats van zes maanden hetijs op. Veel Groenlanders zijn er re-delijk laconiek onder. De hogeretemperatuur brengt ook voordelen,zoals meer schapenteelt, landbouwen toegang tot delfstoffen. Er wordteen, op termijn, grote economischegroei verwacht. Groenland hoortstaatkundig bij Denemarken maarheeft vorig jaar per referendumgrotere economische zeggenschapvoor het zelfbestuur opgeëist.

Klimaat

Groenland is 52 keer zo groot alsNederland, 85 procent is bedektmet ijs. Op de bewoonbare strokenlangs de oosten westkust leven intotaal 56.000 Groenlanders, waar-onder 35.000 Inuits. De temperatu-ren lopen in de zomermaanden uit-een van rond het vriespunt tot, zo-als vorig jaar in Nuuk, boven de 30graden. In de winter kan het mak-kelijk twintig graden vriezen.

Air Greenland verzorgt lijndien-sten vanuit Kopenhagen naar hetzuidelijke Narsarsuaq en het meercentralere Kangerlusuaq. Er zijntalloze binnenlandse vluchten, alof niet uitgevoerd met helikopters.In de zomer is er een veerdienstdie, zodra de weersomstandighe-den het toelaten, de meeste kust-plaatsen aandoet. In de steden engrotere dorpen zijn hotels en/ofjeugdherbergen, bijna overal magwild gekampeerd worden.w w w. g r e e n l a n d . c o m is een uitvoerigewebsite over het land, de cultuur,speciale activiteiten en reismoge-lijkheden.

Geografie Activiteiten Transport en onderdak

Groenland is één van de laatste gro-te wildernissen op aarde. De natuuris overal en nodigt uit tot kajakken,klimmen of een dag op een wille-keurige plek naar de horizon sta-ren. Er kan op veel manieren ge-wandeld worden. Bijna elk dorp enelke stad is het vertrekpunt vanmeerdere routes, met keuzes tus-sen kort (een paar uur lopen), mid-del en lang (meerdere dagen of we-ken).Zuid-Groenland is, dankzij het mil-de klimaat en de schapenhouderij,relatief goed bereisbaar. Er wordtgewerkt aan een netwerk van hut-ten en er kan overnacht worden bijboeren. In deze streek is de kansgroot opeens omringd te zijn door,

al of niet zelf ontdekte, 1000 jaaroude fundamenten van een viking-huis- of kerk.Het eiland Disko heeft een voorGroenland uniek vulkanisch land-schap, een eigen ijskap en veel wan-delroutes.Ilulissat ligt aan de rand van éénvan de meest spectaculaire ijsland-schappen ter wereld. Het ijsfjordmondt uit in een baai, een natuur-lijke badkuip, met honderden drij-vende ijsbergen met afmetingenvan kastelen en paleizen. Je kuntop een boot, midden in dit labyrint,traag een blauwe vinvis zien weg-duiken of het smeltproces overzientijdens een wandeltocht langs debaai.

Het ijsfjord Ilulissat mondt uit in een baai waarlangs je kunt wandelen. Groenlanders noemen de ijskap het onvoorspelbare beest. F OT O ’S ANYA VAN LIT

Disko Island, een vulkanisch eiland vlakbij Ilulisat. Inwoners van Noord-Groenland. Sledehonden wachten op het begin van de winter.

10| Trouw zaterdag 21 februari 2009

De betere krant.

KORTINGSBONBij inlevering van deze bon ontvangt u 3 2,- korting op de toegangsprijs.

Geldig op 28 februari en 1 maart 2009 voor één persoon en niet in combinatie met andere aanbiedingen.

Fiets enWandelbeurs

"

De leukste en meest complete beurs van Nederland voor fietsen wandelliefhebbers. Alles over fietsen en wandelen dicht bij huis en ver weg op 17.000 m2.

Wat kunt u verwachten?

Informatie over fietsen wandelvakanties:van dauwtrappen op de Veluwe tot trek-tochten door de Himalaya, van nordicwalking tot elektrische fietsen. Alles overpelgrimstochten, kloosterwandelingen enfietsen en wandelen met kinderen.Een ruime keuze uit praktische workshops.Bijvoorbeeld fietstechniek en reparaties,

rugzak of fietstas inpakken en gezondheidonderweg. Bijna 400 exposanten die uinformeren over fietsen, accessoires,wandelsport, kamperen, outdoor- en reis-bestemmingen van België tot China enPeru. Verschillende verzamelpaviljoens,een uitgebreide informatiemarkt en eenbreed programma met boeiende lezingen.Zo’n divers aanbod treft u op geen enkeleandere beurs aan!

zaterdag 28 februari en zondag 1 maart 2009Tijd: 10.00-17.00 uurLocatie: Amsterdam RAI

Toegang: B 12,- (kinderen tot 12 jaar gratis)Voor Trouw-lezers met kortingsbon B 10,-

Kijk voor meer informatie opwww.fietsenwandelbeurs.nl

Fiets en Wandelbeurs

Fiets enWandelbeurs

AGU collectiemagazine 2009Voor het overzicht van alle AGUcollecties kunt u het AGU magazinegratis ophalen op de AGU stand:11.D.50. Of u kunt op de websitekijken: www.agu.nl.

AGU Quorum Platinum tassenDagtochten of fietsvakantie? MetQuorum kunt u alle kanten op.Stijlvolle tassenset, bestaande uitstuurtas, voor- en achtertassen.

AGU CT080 loop-fietsschoenComfortabele fietsschoenen, waarmeeu ook kunt lopen. Met pedaalsysteem,verzonken in de zool.

Fietsen of wandelen wordt

écht leuk als alles voor elkaar

is: perfecte kleding, de beste

tassen en dat compacte,

ademende regenjack. AGU

heeft het! Het seizoen start

op standnummer 11.D.50!

Fiets of wandel eerst naar de AGU-stand!

AGU Matea zipp offCasual fietsbroek met afrits-bare pijpen en uitneembarebinnenbroek met zeem!In heren- en damesmodelverkrijgbaar.

Afritsbare pijpen!


Speciaal voor de bezoekers van de fietsen wandelbeurs

Ja, ik wil graag kennismaken met Trouw en ontvang Trouw 6 weken voor € 10,-

Naam: ....................................................................................................................................... Voorletters: ..................................................................................................................................................................m/v

Adres: ......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Postcode: ........................................................................................................................................... Plaats: ............................................................................................................................................................................

Telefoonnummer: ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

E-mail: .....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Stuur deze bon in een ongefrankeerde envelop naar Trouw, Antwoordnummer 2792, 1000 PA Amsterdam.De aanbieding is geldig tot en met 30 april 2009 en geldt alleen indien u de afgelopen 3 maanden geen proefabonnement heeft gehad. K 01 09 f

Tip: Bezoek ook www.trouw.nl/groen voor wandelen fietsroutes. Stuur hier ook je eigen wandelroutes in!

Nu 6 weken Trouw voor maar € 10,-

Speciaal voor de bezoekers van de fiets en wandelbeurs heeft Trouw een zeer voordelige aanbieding. 6 weken Trouw voor slechts € 10,-

Trouw is een compacte kwaliteitskrant, die betrokken is bij de samenleving.Een krant van deze tijd met meer dan gemiddeld oog voor ‘groene’ zaken.Van ontspannende natuurtochten totduurzaam consumeren en ondernemen.

Naast natuur & milieu nemen levensbe-schouwing, zorg, onderwijs & opvoeding een belangrijke plek in.

6 weken Trouw voor € 10,-Interesse in een proefabonnement? Vul dan onderstaande bon in voor 30 april 2009. Na 6 weken stopt het proefabonnement automatisch.

""""

AGU collectiemagazine 2009Voor het overzicht van alle AGUcollecties kunt u het AGU magazinegratis ophalen op de AGU stand:11.D.50. Of u kunt op de websitekijken: www.agu.nl.

AGU Quorum Platinum tassenDagtochten of fietsvakantie? MetQuorum kunt u alle kanten op.Stijlvolle tassenset, bestaande uitstuurtas, voor- en achtertassen.

AGU CT080 loop-fietsschoenComfortabele fietsschoenen, waarmeeu ook kunt lopen. Met pedaalsysteem,verzonken in de zool.

Fietsen of wandelen wordt

écht leuk als alles voor elkaar

is: perfecte kleding, de beste

tassen en dat compacte,

ademende regenjack. AGU

heeft het! Het seizoen start

op standnummer 11.D.50!

Fiets of wandel eerst naar de AGU-stand!

AGU Matea zipp offCasual fietsbroek met afrits-bare pijpen en uitneembarebinnenbroek met zeem!In heren- en damesmodelverkrijgbaar.

Afritsbare pijpen!


Monique de Heer

Fietsspecialist Eric Schuijt zietze af en toe wanhopig zijn win-kel binnenkomen. Fietsers met

heftige zadelpijn, soms met een totbloedens toe ontstoken schaam-streek. Zadelpijn kan heel heftig zijnen een fietsvakantie flink vergallen.En nodig is het niet. Voorzorgsmaat-regelen zijn wel nodig.

In zijn zes jaar geleden geopendewinkel de Vakantiefietser in Amster-dam wordt bij een geval van heftigezadelpijn eerst naar de oorzaak ge-zocht. Meestal is dat juist een tezacht zadel.

Schuijt: „Beginnende fietsers den-ken dat een wat zachter zadel com-fortabel is en in het begin voelt hetook wel lekker. Maar een goed zadelmoet hard zijn. Bij een te zacht zadelzak je een beetje weg en dat sluit deporiën af, haartjes worden uitgerukten je krijgt irritaties en ontstekin-gen.”

Wie voor een zadel komt, mag bijde Vakantiefietser eerst op een stukribbeltjeskarton gaan zitten. Zowordt een afdruk van het zitvlak ge-maakt en gekeken hoe ver de zit-knobbels uit elkaar staan. De afstandtussen de zitbotjes is essentieel voorde maat van het zadel. Een fietsermoet op de twee zitbotjes zitten enverder moet het zitvlak zo min mo-gelijk worden belast.

De ene fietser heeft een breder za-del nodig dan de ander. Ook is er eenbehoorlijk verschil tussen dames- enherenzadels. De eerste zijn wat bre-der en korter. Zelf is Schuijt verslin-gerd aan zijn lederen Brooks-zadelwaar zijn zitbotjes in afgetekendstaan. Keihard, maar nooit meer za-delpijn. „Het zadel gaat naar je billenstaan. Als ik mijn fiets heb uitge-leend, zit het zadel daarna ook eerstniet meer goed.” Het nadeel is dat je

dat zadel 500 kilometer moet inrij-den voor je op een lange tocht ver-trekt. En het vergt nogal wat onder-houd, anders gaat het kapot omdathet uitdroogt. Schuijt: „Ook kun je erbeter niet met een witte broek opgaan zitten. Maar er zijn ook anderezadels, bijvoorbeeld van Climavent,die zijn comfortabel in de tropen,omdat ze het vocht afvoeren en ookheel goed zijn.”

De volgende stap naar een onbe-kommerde fietsvakantie is de onder-broek. Fietsonderbroeken hebbeneen zachte ’padding’ op de plek vande zitbotjes en zijn van speciaalvochtafvoerend materiaal.

Schuijt: „In een gewone katoenenonderbroek ga je zweten, die wordtvochtig en dan heb je een probleem.En daar moet dan een broek over-heen zonder naden op de bil. Een ge-wone fietsbroek kan ook natuurlijk.Die heeft ook een goede bescherm-laag aan de binnenkant. Maar wel ie-dere avond wassen. Vooral in warme

streken krijg je grote problemen alsje je broek niet iedere avond uit-spoelt.”

Schuijt heeft zelf inmiddels intachtig landen gefietst, van Laos totIran. De laatste grote tocht ging naarhet zuiden van Argentinië. Onder-weg zet hij andere reizigers regelma-tig weer goed op de fiets. Want metalleen een passend zadel ben je ernog niet. De fiets moet goed zijn af-gesteld en je moet er goed op zitten.„Nederland is eigenlijk geen goedland om te fietsen. Omdat het zo platis, zit je te lang in dezelfde houding.Door de Alpen fietsen is veel afwisse-lender. Dan moet je ook nog eens opde trappers staan waardoor debloedsomloop weer beter wordt. Jehouding op de fiets wisselt dan ookm e e r. ”

Goed op een fiets zitten, blijkt ooknog een kunst op zich. Als je te diepgaat zitten, kantel je je bekken enkrijg je tintelende voeten. Bij een tehoog zadel ga je heen en weer schui-

ven, een te laag zadel levert knie-klachten op. Schuijt: „Een zadel magbest een beetje scheef staan, als datlekkerder zit. Mensen zijn niet rechtvan zichzelf.”

En dan zijn er nog sturen in soor-ten en maten. De beste sturen heb-ben een soort flapje bij het handvatdat voorkomt dat de pols te ver door-knikt. Schuijt: „Ik raad iedereen aaneen stuur te nemen met verschillen-de standen, zodat je van houdingkunt wisselen.”

Goedkoop wordt de vakantie zoniet. Een fietsonderbroek kost rondde veertig euro. Bij de Vakantiefiet-ser kun je fietsen op maat laten ma-ken of laten samenstellen uit stan-daard onderdelen, zo’n fiets komtdan neer op meer dan duizend euro.Is dat allemaal nodig voor je op fiets-vakantie gaat? Schuijt: „Natuurlijkniet. Er komen ook mensen naar dezaak met een gewone oude stadsfietsen vragen of ze ermee op vakantiekunnen. Natuurlijk, alleen je moet

dan niet over de Alpen heen willen.Ik kijk dan wel of de fiets veilig is. Ermoeten geen scheurtjes in het framezitten en de remmen moeten deu-gen. En je moet nooit bezuinigen opgoede banden en waterdichte fiets-tassen. Niets is zo erg als aankomenen allemaal natte spullen uit je tashalen. Maar als je die hebt, kun jemet iedere fiets op vakantie. InDuitsland bijvoorbeeld heb je prach-tige fietsroutes door glooiend land-schap. Er zijn goede fietsenmakersonderweg, dus dan komt het welgoed.

„Je kunt sowieso beter eerst eenkeer op een oude of geleende fietsgaan trekken voor je een hele durekoopt. Als je maanden door Patago-nië gaat fietsen zoals wij, dan heb jenatuurlijk wel een goede uitrustingnodig. In Patagonië kom je dagen-lang geen winkels tegen en daarmoet je je op voorbereiden. Voorzo’n reis heb je goede spullen nodig.Maar voor een gewone fietsvakantie,niet te ver van huis, zou ik zeggen:gewoon gaan, altijd goed.”

Meestal is juist een te zacht zadel de oorzaak van zadelpijn. „Een goedzadel moet hard zijn”, stelt specialist en ervaringsdeskundige Eric Schuijt.Een stappenplan voor een onbekommerde fietsvakantie.


Zadelpijn

• Laat een hard zadel aanmeten.• Kies speciaal ondergoed of een

fietsbroek.• Stel de hoogte goed in en neem

een verstelbaar stuur.• Bezuinig nooit op banden en wa-

terdichte fietstassen.

Eric Schuijt geeft samen met zijnvriendin Carla van Tatenhove tij-dens de Fiets- en wandelbeurs eenlezing over hun laatste fietstochtdoor Patagonië. Zij hebben tijdensdie reis ook een film gemaakt diewordt vertoond. Meer informatiew w w. v a k a n t i e f i e t s e r. n l

Tips

F OT O ’S JÖRGEN CARIS, TROUW

advertenties .

W E S T D U I N KO U D E K E R K E / V L I S S I N G E N

Golden Tulip Westduin - Westduin 1 - 4371 PE Koudekerke (bij Vlissingen)tel.:0118 - 55 25 10 - fax: 0118 - 55 27 76 - e-mail: [email protected]

RUST, RUIMTE EN FRISSE LUCHT!

Reserveer nu een ontspannenweekend in Zeeland op

50 meter van zee en strand.

Bijvoorbeeld2 overnachtingen

met ontbijt en dineren 1 dag fietshuur voor�158,00 per persoon.

Voor meer arrangementen,informatie en voorwaarden kijk op:

www.goldentulipwestduin.nl

Eigen-Wijze ReizenIndividuele Fiets- enWandelvakanties - Tel. 053 - 430 34 35 -WWW.EIGENWIJZEREIZEN.NL

Fietst of wandelt u graag?

Meer dan 250 <ets- enwandelvakanties:+ Verblijf in hotels op basis van halfpension+ Keuze uit eenvoudige en pittige reizen+ Trektochten met bagagevervoer+ Fietsen en wandelen vanuit een standplaats+ Uitgebreide routebeschrijvingen met kaarten

Fiets-enWandelbeurs: Hal10B.70Dagelijks lezingen in de Expozaal:11.00-12.00 uur Noordzee wandelen12.00-13.00 uur Fietsreis Bolzano-Venetië


BEZOEK ONS OOK OP DE FIETS- EN WANDELBEURS

JE VINDT FIETSACTIEF OP STANDNUMMER 10 B 033,

BEZOEK ONZE STAND EN MAAK KENNIS MET HET MAGAZINE

OF WIN EEN FANTASTISCHE FIETS!

LEUK OMCADEAUTE GEVENOF ZELF TE KRIJGEN

HET LEUKSTE FIETSBLADVAN NEDERLAND

VERRASSENDE EN UNIEKE ROUTES

VAKANTIETIPS

ROUTEVERHALEN

TECHNIEK &GEZONDHEID

NATUUR &CULTUUR

3 NUMMERS

VOOR€ 8,95DIT PROEFABONNEMENTSTOPT AUTOMATISCH

Ja, ik wil graag drie nummers FietsActief voor slechts € 8,95

Naam: __________________________________________________________________ M/V

Adres: _______________________________________________ Nr: _____________________

Postcode: Woonplaats: ______________________________ NL/B

Op telefoon: ___________________________E-mail: ________________________________

wil ik van Sanoma Uitgevers BV, haar partners en zorgvuldig geselecteerde bedrijven, informatie en interessante aanbiedingen ontvangen over haar diensten en/of producten.

Ik machtig FietsActief het abonnementsgeld eenmalig af te schrijven van mijn

Rekeningnummer: Handtekening: ________________________

FietsActief verschijnt zes keer per jaar. Vijf nummers gedurende het seizoen (van maart tot en met september) en in december het themanummer Vakanties. Een normaal jaarabonnement kost € 24,-. Sanoma Uitgevers gaatzorgvuldig om met uw persoonsgegevens. CODE 1068294-104110102

Stuur onderstaande bon op naar FietsActief, Antwoordnummer 11431, 2400 VC Alphen a/d Rijn

Bellen is sneller! 0800-5565560 óf www.fietsactief.nl

Actief kamperen en bijna ongestoord

genieten van een puur natuurlijke rust

op de mooiste plekjes? Welkom op

de ruim 140 erkende Natuurkampeer-

terreinen in Nederland. Haal nu

voor maar € 14.95 de natuurlijkste

kampeergids, Het Groene Boekje 2009,

in huis. Inclusief de officiële Natuur-

kampeerkaart. De meer dan 120

pagina’s tellende gids is verkrijgbaar

bij alle Natuurkampeerterreinen,

ANWB winkels, diverse reisboekhandels

en via natuurkampeertereinen.nl

Nú met minimaal € 15,- voordeelop Greenchoice groene energie.

Natuurkampeerterreinen.nl

Kamperenmet gratis

koffieconcert.

Te gast bij moeder natuur

Wandelaars, fietsers en mountainbikers die opzoek zijn naar nieuwe uitdagingen vinden veel vanhun gading in Saksen. Van routes langs rivieren en door dalen, tot bergroutes met stevige

hoogteverschillen. Met onderweg veel te zien ente beleven.

Eén van de routes is de Elbe Radweg dat doorde Duitse fietsbond is uitgeroepen tot mooistevan Duitsland. De route loopt parallel aan deElbe vanuit het nationale park SächsischeSchweiz richting Torgau en komt door de Saksi-sche wijnstraat en cultuurmetropool Dresden.

Er zijn brochures beschikbaar waarin diverse fiets-en wandelroutes worden voorgesteld, compleetmet reistechnische informatie als bewegwijzeringen hoogteprofielen.Op de Fiets- en Wandelbeurs 2009 is Saksen tevinden, samen met het Elbe fietspad, in stand10.D.34. Info aanvragen: www.saksen.info

Natuur en cultuur in harmonie

SPAANS VERKEERSBUREAU Laan van Meerdervoort 8ª, 2517 AJ DEN HAAGTel.: (070) 346 59 00 Fax: (070) 364 98 59 [email protected] www.spaansverkeersbureau.nl www.spain.info/nl

Onvergetelijke plaatsen in een Andalusiëwaar alles nog te ontdekken is.

www.spain.info


De favoriete fietstocht van Onno Havermans

Klein Patagonië in Twente

Fietsen in Patagonië is geen pretje. Ofjuist wel, als je van avontuur houdt.Hotseknotsend over glooiend terrein,bezaaid met gruis van kiezelsteenfor-maat, op weg naar Baia Tunel, een aan-legsteiger in het immense Viedmameervanwaar de boot vertrekt naar de gelijk-namige gletsjer, kolossale uitloper vande zuidelijke ijsvlakte op de Andes, hetniemandsland tussen Chili en Argenti-nië. De natuur is hier overweldigend, al-les is groot. Hier, aan de andere kant

van de aardbol, bepaal ik mijn keuzevoor de mooiste fietstocht uit de reeksvan Tr o u w. Die keuze is arbitrair. Waar-om geen aspergeroute langs de Lim-burgse Maas? De herinnering aan Mar-ket Garden, tussen Groesbeek en Mook,waar de lucht eens vol parachutes hingen eindeloze rijen witte kruizen blijvenprikken in je ogen? Of de ooievaarsnes-ten langs het riviertje de Reest, de grenstussen Overijssel en Drenthe, waar denatte hooilanden er nog bij liggen als

twee eeuwen geleden? Nee ik kies voorde Twentse essen, met mest verhoogdeakkers in schrale zandgrond, voor klarebeekjes in het Springendal, voor pitto-resk Ootmarsum. Een groen en klein-schalig spiegelbeeld van woest Patago-nië in het oosten van Nederland, perfectin kaart gebracht door het Fietsroute-netwerk Overijssel (www.fietseninover-ijssel.nl).De volledige wandeling staat opw w w. t r o u w. n l / g r o e n / e s s e n


Carrick-A-Red eRop e Brid g e

Gian t ’s Causew ay(World Heritage Site)

Lond en

Dub lin

hotel

wandelroute

Ballycastle

Ballymoney

Coleraine

Bushmills

Causew ay, Noord -Ierland

De Causeway Coast Way ofNorth Antrim Cliff Path inNoord-Ierland loopt langs dekust van Ballycastle via Gi-ant’s Causeway en Portballin-trae naar Portstewart. De he-le route (46 km, Giant’s Cau-seway-Carrick-a-Rede 18 km)is gemarkeerd met gele pij-len en is in drie dagen te

doen. Bus 152 en 252 rijden(overdag) geregeld van Bally-castle naar Coleraine via Gi-ant’s Causeway en Bushmills.Ook tussen Portballintrae enBushmills rijden bussen. Vanapril t/m oktober rijdt er eenstoomtrein tussen Giant’sCauseway en Bushmills. Debeste tijd om te wandelen is

mei t/m september. Ballycast-le is vanuit Belfast te berei-ken per trein (via Coleraine)en bus.Easyjet vliegt twee keer perdag van Amsterdam naar Bel-fast.Info: www.bushmills.com enw w w. g i a n t s c a u s e w a y o f f i c i a l g u i -de.com.

Gemarkeerd met gele pijlen

De rotsformatiedie bekend staatals de Giant’sC a u s ew ay.

De Giant’s Cau-seway bestaatuit ongeveer40.000 ba-salt-zuilen.

De kust van Noord-Ierland. F OT O ’S JÖRGEN CARIS, TROUW


Kort

Floris de VijfdeWie was Floris de Vijfde? Neem hetwandelpad dat naar hem is ge-noemd – van Amsterdam naar Ber-gen op Zoom (of andersom) – enontdek dat er veel meer over hem tevertellen is dan alleen zijn gruwelij-ke dood in 1296. In de sterk ver-nieuwde routegids wordt zijn levenen betekenis uitvoerig beschreven.De route begint in Amsterdam bijde Dam, verlaat de stad via de Am-stel en voert grotendeels door hetGroene Hart en het plassengebied

van Holland endoet steden aanals Woerden,Dordrecht enWillemstad,waar graaf Floriseen relatie meehad.Naast ruime aan-dacht voor ach-tergronden bevat

de gids ook een groot aantal foto’s.Er is een nieuwe route uitgezet tus-sen Muiden en Amsterdam (via het

Gein) en het tracé bij Kockengen isvernieuwd. Het Floris V-pad vormthet Nederlandse deel van de GR 12Amsterdam-Parijs. En daarmee isFloris V opgewaardeerd van dijk- enpoldergraaf tot Europeaan.

Floris V-pad (LAW 1-3) 245 km, Uitg.Wandelplatform-LAW Amersfoort,€ 17,50. w w w. w a n d e l n e t . n l

Groen fietsen op IerlandFietspaden zijn er nauwelijks in Ier-

land, maar de plattelandswegenzijn prima en er rijdt bijna geenkip. Dat betekent dus genieten vanrust, schitterende landschappen,wilde kusten, oude kloosters en ker-ken, restanten van de Keltische cul-tuur en niet te vergeten de Iersemuziek in de pub. Je komt door allestreken van Ierland en langs allekusten zonder dat je noemens-waard hoeft te klimmen: de hoofd-route komt niet boven de 300 me-ter. Onderweg doe je onder meerBelfast, Galway, Cork en Dublin

aan. Je kunt ook uitstapjes makennaar het mooie schiereiland Dingle,de subtropische tuinen van GarnishIsland, de whiskey-distilleerderijenvan Jameson, de KnockmealdownMountains en de Guinessfabriek inDublin. Veel kilometers, maar debeloningen liggen voor het opra-pen.

Groene Ronde van Ierland, doorPaul Benjaminse, 1300 km fietsroute,62 kaartbladen, Infow w w. c y c l i n g e u r o p e . n l , € 19,50

Haro Hielkema

Net te laat. De eerste bus mettoeristen staat al op de par-keerplaats bij de Giant’s Cau-

seway. De dag begint vroeg op het be-roemdste plekje van Noord-Ierland.Om half tien lopen er al mensen overde zuilen van basalt, aan de noord-kust van het eiland. De symmetrischgevormde kolommen trekken jaar-lijks een half miljoen belangstellen-den, die eerst door een soort nie-mandsland reizen voordat zij aan devoet van de kliffen dit werelderfgoedvan gestold lava (op z’n Iers: Clochánna bhFómharachgaan) bekijken.

Vanmorgen is er dus een blik Chi-nezen leeggelopen. Ze klauterenoveral over de mysterieuze, zeshoe-kige stenen, zelfs tot vlakbij de woe-lige en spetterende zee. Met haast ie-dere basaltzuil of uiteenspattendewatergolf willen ze vereeuwigd wor-den. Voortdurend duwen ze je hundure camera’s in handen – of je …,enzovoort – en glimlachen hun eeu-wige dankbaarheid voor deze, zo-veelste, wereldfoto.

Maar voor de Giant’s Causeway inz’n puurste vorm, zonder publiek en’fotomodellen’, kun je beter terug-komen op een vroege ochtend of ’savonds lang nablijven. Wij kiezenvoor het eerste en geven ons nu overaan een wandeling over het kustpad.Onderlangs willen we, maar dat planwordt al snel gedwarsboomd. Doorde aanhoudende regenval van de af-gelopen weken is het pad op sommi-

ge plaatsen ingestort en levert de si-tuatie gevaar op.

Uiteindelijk gaan we bovenover,soms bijna op het randje van de klif-fen – en dat blijkt minstens zo aan-trekkelijk te zijn als onderlangs. Ze-ker als de ochtendmist verdwijnt enhet zonnetje doorbreekt, heb je van-af dit ’balkon’ fantastische uitzich-ten over zee. De Giant’s Causeway isvanaf deze hoogte ineens veel min-der reusachtig, en de Chinezen nogkleiner dan ze van dichtbij al leken.

De Giant’s Causeway is wel eenshet Achtste Wereldwonder ge-noemd, zoals trouwens wel meerhotspots in de wereld. Maar in som-mige verhalen wordt ook wat lache-rig gedaan over deze kolommen vanbasalt. Hoe kun je die stenen die ver-tikaal tegen elkaar aan gestapeldstaan alsof stoere dijkwerkers ze zohebben neergezet, nu een wonderder natuur noemen?

Het is ook maar een klein gebiedjein het graafschap Antrim en er is eni-ge fantasie voor nodig om ervan in deban te raken. De ongeveer 40.000 ste-nen (die soms ook vier of acht hoe-ken hebben) danken hun curieuzevorm aan het proces van afkoelingen stolling van de lava, hebben na-tuurkundigen uit de Verenigde Sta-ten en Argentinië onlangs bere-kend.

Volgens berichten zou de wereldpas in 1692 bekend geraakt zijn methet bijzondere verschijnsel, toen debisschop van Londonderry er op be-zoek ging. Via hem sijpelde het

nieuws door naar Londen en druktenkranten allerlei mogelijke theorieënaf over de vormgeving van de stenen.In werkelijkheid zijn de stenen zes-tig miljoen jaar geleden ontstaan bijeen vulkanische uitbarsting, toen dekokende lava uit kleine gatenstroomde en snel afkoelde op de bo-dem van witte kalk.

Natuurlijk is dit ook de kust van Fi-onn mac Cumhaill, op z’n Engels FinnMcCool, die de Causeway volgenseen legende zou hebben aangelegd.Er zijn 1001 versies van het verhaal,maar één ervan is dat de enorme Ier-

se reus op een dag een woordenwis-seling kreeg met zijn Schotse tegen-voeter Fingal. Die slingerde zijn ver-wensingen over de Ierse Zee, waaropFinn een kluit aarde teruggooide.Het stukje Ierse grond belandde inzee (en heet nu Rathlin Island), maarde Schot keilde een stevige rotsblokterug (nu Isle of Man). Daarop ont-plofte Finn weer; als een razendegooide hij klompen aarde vanaf hetstrand in zee en legde zo een voetpadaan tussen de Ierse en de Schotsekust. Toen hij daarmee klaar was, zaghij in de verte Fingal al aankomen.

Door moeheid overmand bedacht hijeen list: hij vermomde zich als baby.Toen Fingal de Ier niet thuis trof endiens vrouw vroeg of hij hun kindwilde zien, schrok de Schotse reus:als dit hun baby was, hoe grootmoest de vader dan wel niet zijn? Alseen haas rende hij terug over de cau-seway, waardoor het reuzenpad inéén klap vernietigd werd. Hij ver-stopte zich op het eiland Staffa in eengrot die sindsdien Fingal’s Cave heeten waar dezelfde basaltformatiesvoorkomen als in Noord-Antrim.

Wij volgen het klifpad, dat mee-deint met de vormen van dekustrand: dan weer dichtbij zee, danweer in een grote bocht om eenkloof. Het pad is nog mooier dan dekustwegen A2, B15 en B146 waar au-to’s, fietsers én onze bus over gaan –en die maken van een ritje al eenfeest. Maar te voet dringt het kust-landschap zich nog intenser aan jeop. Kun je nog beter inzoomen opkleine, prachtige details. „Zie je daarhet Orgel”, roepen we tegen elkaar.En daar, ’de Schoorsteenpijpen’. „Ende Harp!” Deze steenmassa’s van ge-stold lava hebben onder invloed vanzon, wind en regen allerlei bizarrevormen gekregen, waar de lokale be-volking lang geleden leuke namenvoor heeft bedacht. „Mon Dieu, hebik daar nou honderdvijftig mijl voorgereisd”, verzuchtte een bezoeker,terwijl hij zich in 1842 in een wankelbootje langs de kust liet roeien. Maartoen hij de geologische hoogstandjeshad gezien, hield hij ze voor restan-

ten van de Chaos. In werkelijkheid ishet adembenemende decor in mil-joenen jaren gevormd door de ele-menten.

Het kustpad is smal, meest onge-plaveid en hier en daar licht glooi-end. We passeren een kasteelruïne,een vervallen toren, een oud ha-ventje, een eenzame visserswoning,bloemige weiden, een restaurantje,uitgestrekte en vredige stranden entot slot de hangbrug naar Carrick-a-Rede. Daar wiebel je 20 meter lang 30meter boven zee tussen het vaste-land en een minuscuul eilandje. Desmalle brug figureerde laatst in ’Wieis de mol?’, maar toen zijn toeristenvast en zeker op grote afstand gehou-den; wij staan een uur in de file voordit minuscule schuifeltochtje. Daar-door missen we de laatste bus naarons rugzakhotelletje in Ballycastle:geen nood, de duim is gewillig en bij-na iedere automobilist stopt voor je.

De volgende morgen nemen weeen paar bussen eerder naar Giant’sCauseway. Schitterende belichting,nog geen hond of mens te zien, al-leen het geluid van de zee en een en-kele camera. Van hier maken we eenwandeling langs de kust naar hetwesten, naar Bushfoot Strand en ver-der langs de oude spoorbaan naarBushmills. Daar wacht een rondlei-ding door de oudste distilleerderijvan whiskey (sinds 1608!), die wordtafgesloten met een onvergetelijke,zachte 12 year single malt van OldBushmills. Goed dat er overdag veelbussen rijden in Noord-Ierland.

Grillig gevormde stenen, kolommen van basalt, maken van deGiant’s Causeway het beroemdste plekje van Noord-Ierland. Eenlegende verklaart het ontstaan. In werkelijkheid is het prachtigedecor in miljoenen jaren gevormd door de elementen.

We r e l d w o n d e rvan Ierland


Wo o r d e nw i s s e l i n gtussen twee reuzentekent de kust


De favoriete wandeling van Chaja Zeegers


Zoveel afwisseling op één dag

De bus rijdt langs rijen duffe nieuw-bouwhuizen tussen station Ede-Wage-ningen en het begin van de wandeling.Een kwartier later zie ik prachtige ver-gezichten vanaf de Wageningse bergover Nederrijn en uiterwaarden. Wateen contrast! Een binnenvaartschipsnijdt door de rivier. Het Lexkesveerbrengt reizigers heen en weer tussen Ve-luwezoom en Betuwe.In de donkere bossen van het OranjeNassau’s Oord is de sfeer volledig an-ders: gedempter, mysterieuzer, bescher-

mender. Koning Willem III en zijnvrouw Emma hebben hier nog rondge-lopen. Het was háár landgoed en zij be-paalde dat hier in 1898 een sanatoriummoest komen.Dan piept het frisse groen van het Ren-kums beekdal tevoorschijn. Hier moesteen bedrijventerrein wijken voor na-tuur. En dat is uniek in Nederland. Die-ren kunnen sindsdien ongehinderd mi-greren tussen de Veluwe en het zuidelij-ker rivierengebied. Herten, dassen, vos-sen, boommarters en ringslangen heb-

ben daardoor een groter leefgebied ge-kregen.Speelse, bochtige paadjes aan de randvan bos en weiland voeren door het dal.Dan weer links, dan weer rechts, overbruggetjes en langs prehistorische graf-heuvels. Steeds weer een ander door-kijkje. Wat nou wandelen saai. Zelfs kin-deren hoeven zich hier niet te vervelen.Zoveel afwisseling op één dag in hethart van Nederland.De volledige wandeling staat opt r o u w. n l / g r o e n / w a g e n i n g s e b e r g

Een nieuwe route langs het IJzeren Gordijn voertfietsers zevenduizend kilometer lang mee terugin de tijd. „Alleen wie zijn verleden kent, kanzijn toekomst bepalen.”

De ijzerengeschiedenisGijs Moes

Voor mensen die geïnteres-seerd zijn in geschiedenis enniet opzien tegen een flinke

fietstocht, ligt er een nieuwe uitda-ging: de Iron Curtain Trail, een fiets-route van bijna 7000 kilometer langshet voormalige IJzeren Gordijn.

Initiatiefnemer van deze route isMichael Cramer, een Duitse europar-lementariër voor de Groenen. Cra-mer leeft ’sinds 1979 bewust zonderauto’ en zet zich in Brussel in voorhet gebruik van de fiets in heel Euro-pa.

Zelf heeft hij de route nog niet he-lemaal afgelegd, moet hij toegeven.„Nee, daar heb ik helaas geen tijdvoor”, zegt Cramer in zijn kantoortjebovenin het Europees Parlement inBrussel. „Maar ik heb wel delen er-van gefietst, en vrienden van mijhebben de rest gedaan.”

Zo heeft een Fin de hele grens vanzijn land en Noorwegen met Ruslandper fiets afgelegd. Meer dan duizendkilometer, voornamelijk door hetbos. „Daar is natuurlijk geen accom-modatie”, zegt Cramer. „Dus moet jewel een tent meenemen.”

Toch gaat ook dat deel van de routevoornamelijk over verharde wegen.Een mountainbike is misschien welhandig, maar niet noodzakelijk. „Bijhet uitzetten van de route houdenwe vier criteria aan: hij moet zo dicht

mogelijk langs de grens lopen, zocomfortabel mogelijk zijn, zowel deOost- als de Westkant aandoen en zo-veel mogelijk musea en andere ge-denkplaatsen meepikken.”

Volgens dezelfde regels is enkelejaren geleden al de Deutsch-DeutscherRadweg uitgezet. Die volgt, 1400 kilo-meter lang, zoveel mogelijk de vroe-gere grens tussen de Bondsrepublieken de DDR. Deze route heeft Cramer,de drijvende kracht, wel helemaalzelf gereden. Een fanaat hoef je daarniet voor te zijn; de route bestaat uit37 etappes die langs vele hotels, pen-sions, Stubes en andere comfortabeleonderkomens voeren.

Cramers eerste project was de Mau-erweg, langs de Muur rond West-Ber-lijn. „In 2000 was ik daar gemeente-raadslid. Het viel me op dat er welduizend boeken over de Muur wa-ren, maar bijna alleen maar over deveertig kilometer die Oost- en West-Berlijn scheidde. De rest van de rou-te, rond West-Berlijn, heb ik zelfmoeten uitzoeken.”

Cramer kwam als veertienjarigenaar Berlijn. Hij herinnert zich nogdat hij vanaf een uitzichtpunt dooreen verrekijker naar de mensen inhet Oosten keek. „Pas later hoorde ikdat ze dat vreselijk vonden, alsof zein een dierentuin zaten.”

Tien jaar na de val van de muur washet al niet meer zo gemakkelijk omhet tracé overal terug te vinden. De

wegen die langs de muur liepen, on-der meer om de beruchte Vopo’s teverplaatsen, waren inmiddels gro-tendeels opgebroken en verwijderd.„Met Pruisische grondigheid”, aldusCramer. Hij kreeg een meerderheidin de gemeenteraad achter zich omde route begaanbaar te maken en temarkeren, ter herdenking van deveertigste verjaardag van de bouwvan de muur, in 2001.

Na de 160 kilometer lange Mauer-weg kwam, met steun van de Bonds-dag, de Duits-Duitse fietsroute. Die isinmiddels een populaire vakantiebe-stemming geworden. Nu heeft Cra-mer het Europees Parlement achterde IJzeren Gordijnroute weten tescharen. Het plan past in het strevenvan het parlement om de Europeseidentiteit te ontwikkelen en de ban-den tussen voormalig Oost en Westaan te halen.

Natuurlijk is een fietsroute langshet IJzeren Gordijn van een andereorde dan de eerdere twee projecten.„Maar ik hoop dat over vijf jaar allesbegaanbaar en gemarkeerd is”, zegtCramer. Hij laat een plaatje zien vande markering: de Europese gele ster-ren op een blauw vlak, met de lettersICT erin.

Gemeenten en regio’s die de routeadopteren, fietspaden willen aanleg-gen of markeringen aanbrengen,kunnen daarvoor Europees geld krij-gen. „Het gaat om regionale ontwik-

keling en het bevorderen van duur-zaam toerisme”, aldus Cramer. Oost-Europeanen die zich afvragen wat zeaanmoeten met al die fietsers, wijsthij op onderzoek waaruit blijkt datfietstoeristen lokaal meer geld uitge-ven dan mensen die met de auto opvakantie uitgaan.

Maar het bevorderen van de lokaleeconomie is niet Cramers belang-rijkste doel. „Ik wil de geschiedeniszichtbaar maken. Alleen wie zijn ver-leden kent, kan zijn toekomst bepa-len.” Zo is in de Duitse grensroute’Point Alpha’ opgenomen, een voor-malig observatiepunt van het Ameri-

kaanse leger in de buurt van Fulda.Dit was het meest westelijke puntvan het IJzeren Gordijn en de Ameri-kanen verwachtten hier een eventu-ele aanval van de troepen van hetWarschaupact. Nu ligt hier in debuurt de ’Brug van de eenheid’.

De Mauerweg, de Duitse grensrou-te en die langs het IJzeren Gordijnbieden niet alleen historische we-tenswaardigheden. Ook voor men-sen die van de natuur houden zijn zeinteressant, want alle drie de zoneswaren tientallen jaren lang vrijwelontoegankelijk voor mensen.

„Nog altijd zijn het vaak afgelegenen slecht ontsloten gebieden”, zegtCramer. Dat biedt rust en geeft zeld-zame planten en dieren een kans.„Mensen willen niet alleen maar fiet-sen. Het gaat ook om het landschap,de geschiedenis en de cultuur.”

In de aanloop naar de Europese ver-kiezingen in juni speelt de IJzerenGordijnroute ook een rol. Zo fietsenGroenen uit Bulgarije en Grieken-land samen een stuk langs de grens.In andere landen worden vergelijk-bare plannen gemaakt.

Cramer is van plan mee te doen.„Natuurlijk is fietsen in Bulgarije ofRoemenië exotischer dan in Duits-land of Finland. Twintig jaar geledenwas het nog niet eens mogelijk omop die plaatsen te komen. Het lijktme heel spannend om dit mee te ma-ken.”

0 10 km

muur om Amerikaanse, Franse en Britse sector

grens sectoren

Sovjet-sector

Amerikaanse

Franse

Britse

Berlijn

Een eettentje aan de Zwarte Zee, in Bulgarije.


Kort


Tussen Zweedse merenDe provincie Värmland in Zwedenis groen, uitgestrekt en leeg. Eenprachtig gebied om te wandelen,net boven de lijn Oslo-Stockholmaan de westkant van het land. Debevolking woont in een landelijkeomgeving, leeft voornamelijk bui-ten en werkt in de natuur. Naastveel natuur en bos (voor de hout-productie) kent het gebied veel ri-vieren en meren. In deze gids (deeerste Nederlandstalige) worden 22dagwandelingen beschreven, va-riërend van 5,5 tot ruim 20 kilome-

ter. Het zijn alle-maal bestaandeen veelal gemar-keerde wandelin-gen, maar ze zijnstuk voor stukgetest. Ook zijnze voorzien vaneen beschrijvingen van aandui-

dingen over lengte en zwaarte vande tocht en over de omgeving vande route. Je hebt er misschien welmeer kans om een eland tegen tekomen dan een Zweed.

Wandelen in Värmland, 22 dagtochtenin het Zweedse merengebied, met gps-coördinaten, Uitg. One Day Walks Pu-blishing Driebergen, € 14,50, infow w w. w a n d e l e n i nv a r m l a n d . n l

Fietsen naar SantiagoClemens Sweerman fietste in 1984voor het eerst vanuit Nederlandnaar Santiago de Compostela. Delangeafstandfietser raakte in degreep van St. Jacobsroute naar deSpaanse bedevaartsplaats en werktezijn aantekeningen uit tot een sim-

pel gidsje, zonder kaartjes. Inmid-dels hebben veel Nederlanders enVlamingen zijn voorbeeld gevolgd,met zijn fietsgids in hun fietstas.Vijfentwintig jaar na dato is Sweer-man nog steeds aangestoken doorhet Santiago-gevoel. Op de Fiets- enwandelbeurs houdt hij er beide da-gen een jubileumlezing over. Zijnvernieuwde St. Jacobs Fietsroute isnu beschreven in drie mooie gid-sen, met veel informatie en tips. Dekans is dan ook groot dat nog veelmeer fietsers de tocht naar Spanjegaan ondernemen: om de spirituali-

teit, de prestatie, de vlucht uit hetjachtige bestaan of gewoon de bele-ving. Dus niet alleen voor de pel-grimsplaatsen onderweg, maar ookvoor de Pyreneeën, de wijnveldenvan Rioja en de hoogvlakten vanCastilië. Want zoals het gezegdeluidt: niet de eindbestemming San-tiago is het doel van deze reis, maarde weg (camino) er naartoe.

St. Jacobs Fietsroute (drie delen), doorClemens Sweerman, Uitg. Pirola,€ 19,50 per deel.w w w. f i e t s k a a r t i n f o r m a t i e s t i c h t i n g . n l

De fietslobby van een europarlementariër

Routes• Mauerweg, 160 kilometer

rond voormalig West-Berlijn.• Deutsch-Deutscher Radweg,

1400 kilometer langs de grenstussen voormalig West-Duits-land en de DDR.

• Iron Curtain Trail, circa 7000kilometer langs het voormali-ge IJzeren Gordijn.

De Mauerweg en de Deutsch-Deutscher Radweg zijn vollediggemarkeerd. Routebeschrijvin-gen met kaartjes en praktischegegevens zijn uitgegeven dooruitgeverij Esterbauer. De boek-jes (Duits en Engels) bevattenook informatie over de beziens-waardigheden onderweg.De Iron Curtain Trail is nog inaanleg. De route is deels gemar-keerd, op plaatsen waar zij sa-menvalt met bestaande lange-afstandsroutes (bijvoorbeeldlangs de Oostzeekust en de Do-nau). Een driedelige beschrij-ving komt in de loop van ditjaar uit. www.esterbauer.com

Michael Cramer geeft lezingenop de Fiets- en wandelbeurs.

Gemeentes en regio’s die mee-werken aan het uitzetten enmarkeren van de IJzerenGordijnroute, kunnen daarvooreen beroep doen op Europeesgeld. Dan gaat het vooral omfondsen die bedoeld zijn om deregionale ontwikkeling te sti-muleren en duurzaam toerismete bevorderen.Michael Cramer zet zich ook opandere vlakken in voor het fiet-sen in Europa. Zo maken veelhoge-snelheidstreinen tegen-woordig plaats voor mensen diehun fiets willen meenemen –maar nog niet allemaal. „Ik kanmet mijn fiets wel in de TGV en

de nieuweThalys, maarnog niet in alleDuitse ICE-treinen”, zegtC r a m e r.De europarle-mentariërwijst erop dat

70 procent van alle schadelijkeuitstoot in steden door het ver-keer veroorzaakt wordt. Van al-le autoritten in de steden is 90procent korter dan zes kilome-ter. De fiets heeft dus nog heelwat ruimte te veroveren. „Maarhet Europees Parlement kan lo-kaal beleid niet voorschrijven.”

C r a m e r.

Finland, vlak langs de grens met Rusland.Een eettentje aan de Zwarte Zee, in Bulgarije.

De pier bij Burgas, Bulgarije. F OT O ’S NICOLE SEGERS, UIT HET BOEK ’HET EINDEVAN EUROPA; ONTMOETINGEN LANGS DE NIEUWE OOSTGRENS’

Gratis reisgids? Bel 0172-240295of kijk op www.goedideereizen.nl

Goed Idee Reizen Henry Dunantweg 22 2402 NP Alphen aan den Rijn E-mail: [email protected]

Ooit wel eens ’christelijk’op de fiets gezeten?

‘Christelijk’ op de fiets? We zouden niet weten hoe dat moet. Wat we wél hebben, zijn heel veel actieve vakanties met de leukste christelijke reisorganisatie van Nederland. Dat is toch net even anders: lekker genieten in eigen sfeer. En dan op de fiets of al wandelend door de bergen. Dát is pas vakantie! Bij onze fietsen wandelreizen per luxe touringcar verblijft u de hele reis in hetzelfde hotel, maar u fietst of wandelt wél steeds andere routes.De fietsreizen zijn inclusief splinternieuwe Gazelle hybridenfietsen. Er zijn zelfs reizen met elektrische fietsen!Toch liever wandelen? Er zijn ‘gewone’ wandelreizen maar ook Nordic Walking kan bij Goed Idee Reizen!

Fietsen langs de Donau9 dagen v.a.

Kijk op: www.goedideereizen.nl/29814

695,-

Fietsen langs de Loire8 dagen v.a.


649,-

Wandelen in Luxemburg5 dagen v.a.


325,-Fietsen in Karinthië

9 dagen v.a.


595,-

Fietsen rond Venetië9 dagen v.a.


669,-Fietsen in Frankrijk

8 dagen v.a.


589,-

Wandelen in Wörgl8 dagen v.a.


429,-

Fietsen door Normandië8 dagen v.a.


569,-

Fietsen langs de Moezel6 dagen v.a.


495,-

Fietsen rond Berlijn7 dagen v.a.


569,-

GRATIS:Bijna 200 pagina’svakantieplezier!

Trouw zaterdag 21 februari 2009 | 19

Maak kennis met het Drenthepad en het Nivon

Fiets- en Wandelbeurs Hal 11 stand G37Open Dag 19 april Hunehuis bij Havelte

www.nivon.nl/opendag

Vernieuwde route en gids:Wandelen door poëtisch Drenthe324 km rust, ruimte en harmonie

Turks Nationaal Verkeersbureau Tel: (070) 346 99 98 Fax: (070) 364 44 68 [email protected] www.goturkey.com


De favoriete wandeling van Monique de Heer

Parels langsde ElbeHaro Hielkema

’Waar komen jullie van-daan?”, vraagt MaartenLuther, als we hem tref-

fen op de Kirchplatz in Wittenberg.Hij wandelt hier wat rond in het wilden begroet vreemdelingen. Zijn ge-zicht staat vriendelijk, totdat we on-ze herkomst vertellen. „Nederland?Ah, calvinisten!” Dan volgen kwalifi-caties die we maar snel proberen tevergeten.

De kerkelijke humeurigheid in hetDuitse stadje culmineerde in 1517 inhet vastnagelen door Luther van 95stellingen aan de ’beroemdste kerk-deur van de wereld’ en wordt dus nogsteeds gekoesterd. De lookalike van dekerkhervormer laat het tenminsteniet alleen bij fotosessies met toeris-ten, maar prikkelt zijn bezoek ookmet kruidige taal. En niet alleen dekatholieken zijn daarvan het doel-wit, zoals toen Luther de Reformatiein gang zette. Terwijl Wittenbergtoch de bijnaam ’het Rome van deprotestanten’ draagt.

Het is in elk geval een alleraardigststadje aan de Elbe, zoals er een hoopmooie en leuke plaatsen langs dezerivier liggen. Dat er nu een Elberad-weg is, waarbij je stroomaf- en -op-waarts kunt fietsen tussen de Tsje-chische hoofdstad Praag en Cuxha-ven aan de Noordzee, is natuurlijkprachtig. Maar het heeft ook een na-deel: je komt onderweg zoveel ver-leidelijke stopplaatsen tegen, dat jeveel tijd nodig hebt om die Radweghelemaal af te peddelen.

Dat doen we dus niet, het traject

tussen Dessau (onder Magdeburg) enSchöna/Schmilka aan de Tsjechischegrens is met 260 km al afwisselendgenoeg. De Elbe zorgt af en toe methoog water voor de nodige ramp-spoed, toch heeft de rivier ook wel-vaart en schoonheid op de oevers ge-bracht. Dat kun je onderweg alle-maal zien, als je dat wil. Het is mis-schien niet zo avontuurlijk als eenfietstocht door een bergstreek, maarhet gebied langs het water is zeer ge-varieerd. De route over grotendeelsvrijliggende paden en rustige wegenis op het relaxte af. Voor fietsers meteen beetje conditie en zitvlees zijnde hoogteverschillen niet noemens-waard. Af en toe moet je even uit hetzadel voor een viaduct of een spoor-wegovergang.

Het heeft wel iets om zo door al diepareltjes langs de Elbe te fietsen. Af-gezien van Dresden zijn het ook geenwereldsteden, maar hangt wel over-al een wolk van historie en grandeur.Neem, om te beginnen, Dessau – inde Oost-Duitse tijd beschouwd alseen grote stad, maar na de Wende te-ruggelopen tot 100.000 inwoners. Deuitstraling die gebleven is, kan wor-den toegeschreven aan het Bauhaus,een centrum uit de jaren twintig vande vorige eeuw waar het ’nieuwebouwen’ gestalte kreeg. Het was eenvrijplaats van gedachten over denieuwe zakelijkheid, waar architec-ten wereldwijd voor vielen. Na min-der glorie in de DDR-tijd trekt hetcentrum weer publiek uit de hele we-reld en wordt de fascinatie voor glas,soberheid en technisch vernuft in ditwerelderfgoed opnieuw bevredigd.

Je draait aan een wieltje en er gaat te-gelijk een hele rij vensters open. Ofje stapt binnen in de gerestaureerdeMeisterhäuser waar de beroemdste di-recteuren van het Bauhaus woon-den: Klee en Kandinsky, samen on-der één dak, maar wat een wereldvan verschil.

Over een heerlijk pad langs de Elbeis Wörlitz de volgende tussenstop,sinds 2000 ook al werelderfgoed vanUnesco, dankzij het landschapsparkin Engelse stijl. In oorsprong was deNederlandse invloed hier duidelijkzichtbaar, doordat kasteel Oranien-baum was ontworpen door Holland-

se architecten en er ook een park infraaie barokstijl was aangelegd. Datwas een initiatief van de vrouw vande keurvorst, Henriëtte Catharinevan Oranje-Nassau, die na haar hu-welijk in 1659 met Johann Georg deEerste haar heimweegevoelens on-der meer vertaalde in een orangeriemet sinaasappelbomen en een eet-zaal met veel Delfts blauw. Nader-hand werd Slot Wörlitz gebouwd,omringd door een tuin die de filoso-fie van Rousseau uitademt waarin al-le aandacht is gericht op het educa-tieve element van de natuur. Middentussen de vijvers van het park ligt

een kopie van het eilandje waaropRousseau is begraven. Je kunt je er ineen gondel langs laten varen, zelfsversierd met een zwoele avondmaal-tijd aan boord.

Dan brengt de fiets ons naar Luther-stadt Wittenberg, alsof nog niet dui-delijk is waar we deze plaats van ken-nen. Het huis waar de reformatorwoonde staat er nog, de Slotkerk metde deur waaraan hij de 95 Thesen spij-kerde (vanwege brand is het overi-gens een replica) kun je niet missenen verder vind je overal herinnerin-gen aan Luther, zoals de universiteitwaar hij (en met hem ook Philipp Me-lanchthon) werkte, de drukkerijwaar zijn geschriften werden ge-drukt en de Luthereik op de plaatswaar hij in 1520 de pauselijke bulmet zijn dreigende verbanning ver-brandde. Verder kun je Lutherbroodkopen, kijken naar een voetbaltoer-nooi om de Luther Cup of naar dejaarlijkse trouwerij van Luther metKatharina von Boras.

Katharina komen we trouwenswéér tegen aan de Elbe, in Torgauwaar de struise vrouw van Luther nadiens dood (in 1546) woonde. In Tor-gau ontmoetten de Amerikaanse enRussische troepen elkaar kort voorde bevrijding in 1945, in niemands-land. Hier beklim je de enorme wen-teltrap van Slot Hartenfels: in elk ge-val vanwege de unieke bouwstijl(zonder steun in het midden) en an-ders wel om de handgeschreven ba-taljonnummers te zien, die de Ame-rikaanse en Russische soldaten ach-terlieten.

Dan op naar het centrum van het

porselein, Meissen. Hier wordt sindsdrie eeuwen het beroemde serviesvervaardigd, volgens een recept dataanvankelijk angstvallig werd be-waard in de Albrechtsburg. Het por-selein kreeg al vrij snel als symbooltwee gekruiste zwaarden, om echtvan vals te onderscheiden. Na ruimhonderd jaar dreigde de fabriek fail-liet te gaan. Dankzij nieuwe technie-ken en meer oog voor de wensen vande consument overleefde het bedrijfen produceert ’Meissen’, nog steedsmet de hand, ’het duurste porseleinter wereld’. Om te zien hoe dat ge-beurt, staan mensen in de rij. Er kun-nen zo’n 150.000 artikelen van por-selein op bestelling worden ge-maakt, bovendien liggen er nog eensvan 100.000 producten mallen en te-keningen in het archief.

Van Meissen naar Dresden is maareen kippeneindje. Je ziet de stad opafstand, de schoonheid dus ook. DeFrauenkirche is de blikvanger en hetsymbool van de wedergeboorte vande stad. Er zijn nog veel meer gebou-wen in het silhouet die vrágen omaandacht, of die verwijzen naar de le-vendige binnenstad.

Andere keer misschien, want wemoeten nog vijftig kilometer verderlangs de Elbe. Hoewel, ’moeten’ isniet het juiste woord. Het oude cen-trum van Pirna, het enorme bergslotKönigstein, de natuur van de Saksi-sche Schweiz en het grensdorpSchmilka wachten nog op ons.

Het is mooi zo. En het wordt nogmooier als de raderboot zich aankon-digt en ons terugbrengt over de El-be.

De Hondsbossche zeewering


De fietsroute langs de Elbe, van Tsjechië naar Cuxhaven aan deNoordzee, is prachtig. Maar ook tijdrovend. Want onderwegkom je zoveel moois tegen, dat het verleidelijk is om overal afte stappen en rond te kijken.

Alles in Wittenbergherinnert aanMartin Luther

De naam heeft iets magisch: de Honds-bossche zeewering. Amsterdam ligt on-der de zeespiegel en niet zo’n beetjeook. Zonder de Noord-Hollandse duinenzou er geen stad zijn. En op die ene plekwaar de duinenrij ontbreekt, houdt dezeewering het water tegen. Al sinds deSint Elizabethsvloed van 1421, toenvierhonderd mensen uit het buurtschapHondsbos verdronken, ligt de zeewe-ring tussen Camperduin en Petten.Tijdens de wandeling die in de krantheeft gestaan onder de kop: ’het

scheurtje van Petten’, benader je de zee-wering vanuit het noorden. Aan diekant is het minder frivool dan aan dezuidkant bij Camperduin met al zijn ho-recagelegenheden. De smalle duinenrijbij Petten is lieflijk, met een kleinmeertje waar padden schijnen te parenen nieuwsgierige shetlandpony’s hetgras kort houden. En natuurlijk kom jelangs het futuristisch aandoende ener-giecentrum. Op een regenachtige voor-jaarsmorgen kun je hier hazen en zelfseen vos tegenkomen. Maar de duinen

zijn een voorafje voor het echte werk:de zeewering. Bij de opgang van deHondsbossche kom je in de volle wind.De golven slaan over de opgang enmeeuwen kunnen moeilijk richtinghouden. Heen en terug is het ruim tienkilometer lopen over de zeewering.Heen slaat de wind op het rechteroor,en terug op het linker. Nergens wordt jehoofd zo helder, nergens ruikt deNoordzee zo lekker.De volledige wandeling staat opt r o u w. n l / g r o e n / s c h e u r t j e p e t t e n


Kort

H o n d e nv e r s c h r i k k e rHet is een grote ergernis onder fiet-sers en wandelaars, soms zelfs eenverlammend schrikbeeld: loslopen-de honden die blaffend op je af ko-men rennen en je blijven achtervol-gen, happend naar je enkels. BarendSchulenklopper van De Wandelwin-kel in Deventer kent de verhalen. Enhij heeft, sinds een aantal jaren, deoplossing: de Dazer. „Het is een appa-raatje dat een hoge pieptoon produ-ceert – een ultrasone trilling – die on-hoorbaar is voor mensen. Maar hon-den zijn er zeer gevoelig voor. Ze ver-


De Elberadweg is tussen de Tsjechi-sche grens en Cuxhaven 860 kmlang en kan in beide richtingenworden gefietst. Het is een prachti-ge route, de hoogteverschillen zijngering. Een brochure (Handbuch)met de route en de routekaartenbevat ook tips voor uitstapjes en be-zoekjes aan bezienswaardigheden,overnachtingsmogelijkheden, veer-boten en serviceplekken voor defiets. Kijk voor meer informatie opw w w. e l b e r a d w e g . d e . Gezien de meestvoorkomende windrichting wordtgeadviseerd de route stroomop-waarts te fietsen. De route is gemar-keerd met een blauwe E van Elbe-radweg. Informatie over treinver-bindingen: w w w. b a h n . d e . Informatieover de route is ook verkrijgbaarvia w w w. d u i t s v e r k e e r s b u r e a u . n l .

Haro Hielkema geeft op de beurs le-zingen over de Elberadweg.

Afwisselende routeDessau

Wittenberg

Torgau

Riesa

Meißen

Pirna

Bad SchandauSchöna

TJECHIË ©Trouw

DUITSLAND

Leipzig

Dresden

Elbe

Mu l

d e

Sa ale

DUITSLAND

Be rlijn

De ssa u

Ba d Sch a n d a u

250 km

Elb e ra d w e g De ssa u -Sch ö n a

Fietsen langs de Elbe is misschien niet avontuurlijk, maar wel heel relaxt.

De tuinen van Wörlitz, geïnspireerd door Rousseau. FOTO TOURISMUSVERBAND ELBLAND

stijven of rennen weg. Het werkt bij-na als een afstandbediening. Hetlijkt alsof je alle boze ideeën ermeeuit de kop van de hond wist.”

Zelf heeft Schulenklopper altijdeen Dazer bij zich, hoewel hij nieterg bang voor honden is. Maar hijkent mensen die bepaalde routesniet meer durven lopen, uit angstvoor grommende viervoeters die zeonderweg tegen kunnen komen. „Ikheb ooit een verhaal gehoord van ie-mand die een taxi heeft gebeld om-dat hij tijdens een wandeling nietverder durfde, maar ook niet terug.

Er zijn zelfs mensen die nauwelijksnog de deur uitkomen van angst.”

Schulenklopper vindt het in Ne-derland nog wel meevallen met ech-

te agressieve honden. „Maar als je inhet buitenland bent, is dat soms welanders. Dan kan het ronduit gevaar-lijk worden. Een hondenbeet is nietalleen pijnlijk, je kunt er ook nareziektes aan overhouden.” Elk jaarmoeten 16.000 Nederlanders naarhet ziekenhuis na een hondenbeet.De helft van de incidenten vindt inhet buitenland plaats.

De Dazer komt uit de VerenigdeStaten en is al een aantal jaren in Ne-derland verkrijgbaar. Sinds 2004 isSchulenklopper importeur, terwijlhij verder eigenlijk alleen reisboe-

ken verkoopt. Vorig jaar merkte hijop de Fiets- en wandelbeurs dat veelmensen het apparaatje nog niet ken-nen. „Het is een uitkomst voor men-sen met een hondenfobie, maar bij-voorbeeld ook voor postbodes enmeteropnemers. En als je veel lasthebt van blaffende honden in jebuurt, moet je ’m ook eens uitprobe-ren.” Het geeft zelfvertrouwen: „Ikvind een wandeling pas leuk als eragressieve honden op me afkomen.”

De Dazer kost € 38,50.Meer info op: w w w. d a z e r. n l

De Dazer.


FiFietetsvasvakkantiesanties WerelWereldwdwijdijd

2009

of bel 024-3889065

Uw fietsvakantie begint hier!

www.fietsvakantiewinkel.nl

Individuele Fietshotelvakantiesin Nederland en Europa

BEZOEK ONZE STANDS OP DE FIETS- EN WANDELBEURS

GENIETEN KAN ZO EENVOUDIG ZIJN!

FIETSVAKANTIEWINKELHAL 11- STAND G.60

ALLE FIETSVAKANTIES,FIETSKAARTEN EN FIETSBOEKENwww.fietsvakantiewinkel.nl

EXOTISCHE FIETSVAKANTIEWERELDWIJDwww.vliegenfiets.nl

VLIEG&FIETSHAL 11- STAND G.61

WANDELREIZENSpanje Sierra Nevada €873,-Engeland Cornwall €568,-Oostenrijk Wilder Kaiser v.a.€374,-Frankrijk Provence €639,-Noorwegen €877,-Ierland €907,-Engeland Yorkshire €797,-

FIETSREIZENSchotland €729,-Frankrijk Bourgondië €536,-Frankrijk Languedoc €467,-Oostenrijk Donau €999,-

Kijk op www.wijwetenwaar.nl voor ons totale aanbod aan wandel-, fietsen zeilvakanties, projectreizen, (hutten)trektochten en rondreizen of vraag de reisgids aan via 0346-212897.*Niet in combinatie met vroegboekkorting, geldt alleen voor bovenstaande bestemmingen en als u boekt vóór 30 april 2009 o.v.v. kortingscode AM950

AMARANT REIZEN

SPECIAAL VOOR DE LEZERS VAN

TROUW,

HEBBEN WE EEN KENNISMAKINGS-

KORTING VAN €45,-*

OP ONDERSTAANDE

REIZEN!

€45,-*korting!!!


De ziel gaatte voet

Wandelen wordt door steeds meer coaches, filosofen en psychologen gebruiktin hun werk met cliënten. ’Walk and talk’ werkt helend, verfrissend,rustgevend, merken zij. Waarom is wandelen zo weldadig voor de geest?


H ij loopt heel wat af, zegtloopbaanadviseur Rob vanVe e n e n d a a l . Hij is een lange-

afstandswandelaar, en ook in zijnwerk neemt hij zijn cliënten graagmee naar buiten. Dan gaan ze aande wandel, een paar uur lang, enleggen samen zo’n 20 kilometer af.Waarom werkt ’wandelcoaching’volgens hem? „Als ik ga wandelenmet een cliënt, krijgt hij of zij meer

ruimte om zich-zelf te explore-ren. Ik doe ookcoachingsge-sprekken aan ta-fel, maar danblijven we tochvaak over dementale kantvan iemands si-tuatie praten.

Gaan we buiten lopen, dan komenwe eerder uit op het gevoel.”Dat komt, denkt hij, doordat coachen cliënt naast elkaar lopen, elkaarniet steeds in de ogen hoeven kij-ken en zo wat makkelijker kunnen,of durven, praten. „Door de bewe-ging van het lopen komt er ook veelenergie vrij. Mensen komen letter-lijk en figuurlijk in beweging; zezitten niet meer zo vast, willenweer actie ondernemen.”Mensen die komen voor een loop-baanadvies, gaan op een soort on-derzoekingstocht, zegt Van Veenen-daal. Ze staan op een keerpunt inhun werk, of in hun hele leven, enzijn even de weg kwijt. „We gaandaarover lopend in gesprek, maarik gebruik het wandelen ook als in-strument. Een splitsing van vier we-gen bijvoorbeeld kan een handigemetafoor zijn voor hoe iemand ver-der wil. Ik loop ook wel eens naareen kerkhof. Dan bespreken we:stel je eens je eigen begrafenis voor,wat wil je dan dat je dierbaren overje zeggen? Dat is een manier om bijje belangrijkste waarden uit te ko-men. Die waarden steeds helderderkrijgen: daar draait het om.”w w w. i n e x t e n s . n l

W andelen lijkt een wat ver-geten aspect van de filoso-fie”, zegt filosofisch con-

sulent Peter Harteloh. Terwijl wande-len en denken juist goed samen-gaan, zoals ook Aristoteles wist, diezijn lezingen lopend gaf. De gangvan het lopen stimuleert de gedach-tengang, stelt Harteloh.De filosoof maakt stadswandelin-gen door Rotterdam, met cliëntendie bij hem komen om ’denkkno-pen’ te ontwarren.Een filosofische stadswandeling,zegt hij, is heel geschikt om men-sen aan het denken te zetten, omhun gedachten te verdiepen. Harte-loh: „De filosoof Heidegger wandel-

de veel in de bos-sen, als contem-platie. Een stads-wandeling sti-muleert veeleerde dynamiek, deargumentatie.De stad verteltverhalen. De stadis ook druk, jeworstelt er met

stoplichten, met obstakels, met an-dere mensen op je pad. Juist daar-om is de stadswandeling een goedvehikel voor denken en argumente-ren, dat ook een strijd is.”Leidt de drukke stad niet vooral afvan het denkproces? Nee, zegt Har-teloh, want hij bouwt ook rustmo-menten in. „Het ritme van het lo-pen kan samenvallen met het ritmevan het denken, en af en toe staanwe even stil bij een gedachte.”De filosofische stadswandeling vanHarteloh voert langs architectoni-sche hoogtepunten in Rotterdam.Reflecteren op architectuur is be-langrijk voor het filosoferen, zegthij, want het verhaal dat de archi-tectuur vertelt, raakt aan het ver-haal van ons leven. „Het is een spie-gelende methode: we gebruiken debuitenwereld als spiegel om zelf-kennis op te doen. Reflectie op het’zelf’ is het doel, want zelfkennisbrengt je verder in het leven.”w w w. f i l o s o f i s c h e p r a k t i j k . c o m

S tella Cornelissen wandelt metgroepen werknemers door debossen van Arnhem. Maxi-

maal zeven mensen – die per segéén collega’s zijn – en twee coa-ches van haar coachingsbureauWandelVitaal lopen met elkaar ’deweg naar vitaliteit’.Haar cliënten zitten tegen eenburnout aan, of zijn vastgelopen inhun werk. „Het lopend coachen”,

zegt Cornelissen,„werkt verfris-send, al was hetmaar door destofjes die dehersenen aanma-ken. Als de boeleens flink door-stroomt, voelenmensen zich alveel beter over

zichzelf dan wanneer ze de hele dagpiekerend op de bank hangen. Hetlopen heeft ook iets symbolisch,omdat mensen vaak geneigd zijn ineen kringetje rond te draaien. Wekiezen daarom een pad dat het den-ken weer in beweging zet, dat deblik verruimt, ook door met ande-ren te lopen die met hun eigen the-ma’s bezig zijn.”Alleen al het in de natuur zijn doetveel met mensen, merkt Cornelis-sen. „Het brengt altijd snel ontspan-ning. Door het wandelen trachtenwe vier aspecten van vitaliteit teversterken: fysieke, emotionele,mentale en spirituele vitaliteit. Spi-ritualiteit zou je ook zingeving kun-nen noemen. Veel van onze cliën-ten worstelen met zingevingsvra-gen: Is dit het nou?”Mensen die tegen een burnout aan-zitten, hebben de neiging om veelte piekeren, zegt de wandelcoach.„We doen daarom ook aandachtsoe-feningen of meditaties in het bos.Steeds dagen we onze cliënten uitom met al hun zintuigen in de na-tuur aanwezig te zijn. Dan zijn zezo aanwezig in het hier en nu, datze niet meer bezig kunnen zijn metalle gedachten en muizenissen inhun hoofd.”w w w. w a n d e l v i t a a l . n l

I n onze samenleving domineertde haast”, zegt Noud de Haas,psycholoog en beoefenaar van

meditatie. „We worden afgerekendop productie, er moet steeds ’ge-scoord’ worden. Die haast gaat in jesysteem zitten: in je lichaam en jegeest. Loopmeditatie is een heelprettige manier om gas terug te ne-men en niet in het ’straks’ te levenmaar in het nu.”Loopmeditatie, definieert De Haaseenvoudig, is lopen met aandacht.Dat kan in een meditatieruimtemaar ook buiten, in de natuur.„Loop je met bewuste aandachtvoor je voetstappen en je omgeving,dan blijf je dicht bij jezelf – en bij

de frisheid vanhet moment.”Piekeren krijgteen kans wan-neer je onbewusten automatischloopt, zegt DeHaas: in eenflink tempo, eenbeetje vooroverhellend, haastig

richting je doel. Bij aandachtig lo-pen treden juist gezonde piekerpau-zes op. Het tempo wordt ook van-zelf lager. „Het lijkt wat op kuieren.Er ontstaat een prettig soort cadans,van bijvoorbeeld drie stappen opeen inademing en vier op een uita-deming.”Iedereen kan aan loopmeditatiedoen, al vergt het wel wat oefeningom echt aandachtig te lopen. „Maarde drempel is lager dan bij zitmedi-tatie, wat best zwaar is. Een half uurstilzitten past niet zo in ons leefpa-troon.” Loopmeditatie kan áltijd,ook in de supermarkt, achter hetwinkelwagentje. Dan kun je ’under-cover’ mediteren – zonder dat ande-ren in de gaten hebben dat je metvolle aandacht bij je stappen bent.Zelf zul je het verschil wel voelen,verzekert De Haas: het boodschap-pen doen verloopt dan zonder ge-jaagdheid en zonder ergernis overdie klus waar je zo snel mogelijkvanaf wilt zijn.w w w. n o u d d e h a a s . n l

V oor zover ik weet ben ik deenige geestelijk begeleider inNederland die het wandelen

als belangrijkste methode van bege-leiden heeft”, zegt Marijn van Zon.Zijn website heeft de aansprekendenaam ’De ziel gaat te voet’. En zo ishet echt, vindt de geestelijk begelei-der. Hij is met mensen onderwegdie met vragen worstelen over hunleven, hun geloof. Soms maken ze

iedere maandeen wandeling,soms lopen zeeen paar dagenachter elkaar.„Lopen is hetmeest natuurlij-ke tempo van demens”, zegt VanZon. „We hebbenvan alles bedacht

waardoor we sneller kunnen gaan,maar als je je met grote snelheidverplaatst, merk je dat je lichaam alwel is gearriveerd maar je ziel nogniet. Het wandeltempo is het tempodat bij onze ziel past.”Met name jonge mensen, merkt hij,zitten er niet op te wachten om ineen soort therapeutische setting tepraten. „Het samen onderweg zijn,soms pratend en soms zwijgend:dat komt de openheid van het ge-sprek ten goede.”De geestelijke weg is een figuurlijkeweg om dichterbij jezelf of bij godte komen, zegt hij. En hij hoort vanzijn cliënten dat dit proces goedwordt ondersteund door ook letter-lijk een weg te gaan met de tegen-slagen, het verdwalen en de ver-moeidheid die daarbij horen.„Veel mensen wandelen of pelgri-meren, en zij beleven er allemaaliets aan. Wandelen schept ruimte,verheldert het hoofd, geeft innerlij-ke rust. Het geeft gemoedsrust enenergie. Het is een totaalervaringdie je terugbrengt in het hier ennu.”w w w. d e z i e l g a a t t e v o e t . n l

De adviseur

De filosoof

De coach

De psycholoog

De begeleider

Eveline Brandt


WWW.STAPREIZEN.NLof bel: 030 - 230 25 03

2009

2009

WANDELEN

& MEER

Zuid FrankrijkItalië

Canarische EilandenGriekenland

SpanjeMadeiraAzoren

INDIVIDUELE WANDELVAKANTIESMET HEEL VEEL EXTRA’S

Wandelen & Fietsenlangs de Hanzesteden aan de IJssel—www.hanzesteden.info—

Fietsroutes

van Hanzesta

d

naar Hanzest

ad

Genietvan de

rijke cultuur e

n natuur aan

de IJssel

Doesburg Z

utphen De

venter Hat

temZwoll

e Kampen

Hasselt

asselt

FIETSVAKANTIE ZONDER ZADELPIJN?

Kijk op www.nazca-ligfietsen.nl

Nazca Ligfietsen,Dorpsstraat 67, 7948 BMNijeveen. Tel.: 0522 - 49 02 66

...en een geweldig uitzicht?Het kan! Met een ligfiets....en een geweldig uitzicht?Het kan! Met een ligfiets.

>

Op alle SNP reizen naar Groot-Brittannië, Noord-Ierland en Schotland geldt een korting tot € 100 per persoon. Deze aanbieding is alléén geldig voor boekingen gemaakt tussen 21 februari en 31 maart.

Oe /{mm';){O''{eeOL" andelen en � ietsen

Zaterdag11.00 Thailand Travelkids, een feest voor de zintuigen12.00 Spanje Anders, over cultuur en natuur 13.00 Bolivia, trektocht door de Cordillera Real14.00 Het mysterie van de Griekse bergen15.00 Wandelen in het Tibetaans cultuurgebied

Zondag11.00 Spanje Anders, over cultuur en natuur12.00 Wandelen in het Tibetaans cultuurgebied13.00 Vreemde vogels: over vogels, vogelaars en vogelreizen14.00 Het mysterie van de Griekse bergen15.00 Thailand Travelkids, een feest voor de zintuigen

SNP lezingen tijdens de Fiets- en Wandelbeurs 28 februari - 1 maart RAI Amsterdam

U vindt SNP tijdens de Fiets- en Wandelbeurs in Hal 10, stand F.40

SNP Reiswinkel, Bijleveldsingel 26 Nijmegen 024 3277000Meer informatie op www.snp.nl

Fiets en Wandelbeurs kortingsactie: tot € 100 korting

Kijk op www.snp.nl/

beursaanbieding


Tr av e llight

Chaja Zeegers

Een wandelvakantie klinkt leuk.Maar veel mensen zien op tegen hetgewicht dat ze daarbij op hun rugmoeten meesjouwen. Wil je niet be-zwijken onder een te zwaar bepakterugzak, dan is uitgekiend pakkennoodzakelijk. Maar hoe doe je dat?Wat neem je mee en wat laat jethuis?

Ga je wandelen met gebruik van lo-gies en maaltijden, dan scheelt datnatuurlijk een pak aan gewicht.Tent, slaapzak, matje en kookspul-len kun je dan al thuislaten. Wil jezelfvoorzienend op vakantie dan zulje heel wat meer moeten meene-men. Wat je gaat dragen mag nietmeer wegen dan een kwart van je ei-gen lichaamsgewicht.

Marijn Koole is al jaren reisbegelei-der. Nog steeds gaat hij minstens driekeer per jaar met een vriendenclubop wandeltrektocht onder de noe-mer Beunhaas Travels. Zijn motto:„Alles wat je thuis laat is mooi mee-genomen.” Volgens Koole weten veelonervaren wandelaars niet goed watze nodig hebben. „Ze proberen vooralle mogelijke omstandigheden opti-maal materiaal mee te nemen. Maardat zakmes met vijftig functies hebje meestal niet nodig. Een eenvoudigpizzames is al snel voldoende.”

Iedere bestemming kent haar ei-

gen omstandigheden. Houd daar bijhet pakken rekening mee. Op eenrotsachtige ondergrond sla je licht-gewicht tentharingen krom. Eenweersomslag die uit de lucht komtvallen is niet fijn. Maar laat dat risiconiet omslaan in een gevaarlijke situ-atie. Zorg dat je je lichaam tegen kouen regen kunt beschermen. Ga janaar warmere streken, denk danjuist aan ventilerende kleding diegeen lichaamsvocht vasthoudt.

Behalve je bestemming en deweersomstandigheden is je reisge-zelschap bepalend voor wat er in jerugzak terecht komt. Met meerderemensen kun je kookmaterialen enalgemene middelen verdelen. Ma-rijn Koole trekt er ook regelmatig al-leen op uit. Dan neemt hij een boeken muziek mee. Reist hij in gezel-schap, dan laat hij deze luxegoede-ren thuis. Mensen vragen hem wel-eens naar dit solowandelen. Hij zegtdan altijd: „Het beste dat je mee kuntnemen is leuk reisgezelschap.”

Wat schaf je aan?Wandelen is een relatief goedkopeen duurzame manier om vakantie tehouden. Maar wil je de beste materi-alen hebben dan wordt het al sneleen prijzig verhaal. Weet je nog nietof een wandelvakantie jouw ding is,koop dan niet meteen een completelichtgewicht uitrusting. Lenen of hu-

ren kan ook. Tenten, slaapzakken,slaapmatjes en jassen zijn bijvoor-beeld te huur bij www.base-camp.nl.

Maak een goede afweging van wel-ke aanschaf je wel en niet meteenzou moeten doen. Bezuinig niet opeen paar goede schoenen. Het paardat je kunt lenen is niet op jouw voe-ten afgestemd. Ook een rugzak moetcomfortabel zijn tijdens het dragen.Anders zul je nooit de smaak van dewandelvakantie te pakken krijgen.Daarbij hoeft overigens het lichtsteexemplaar niet het beste te zijn. Staook even stil bij je onderkleding. Eenkatoenen shirt droogt langzaam enwordt zwaar. Kunststof is lichter endroogt sneller. Merinowol isoleert,ventileert, is licht en gaat mindersnel stinken dan synthetisch materi-aal. Een kwaliteitsjas kan ook doorhet jaar heen uitkomst bieden.

Degelijk en praktisch ingesteldevakantiegangers kopen nog weleens

materialen die ze in alle omstandig-heden kunnen gebruiken. Maar eenvierseizoenentent is niet altijd ide-aal. Bij warm weer kan een lichtere,koelere tent prettiger zijn. Ook eengore-tex jas in de tropen heeft geenenkele zin. Want zo’n jas voert alleenlichaamsvocht af als de buitentem-peratuur kouder is dan je lichaams-temperatuur. Andere wandelaarszijn overigens weer te gemakkelijk.Een EHBO-setje meenemen is geenoverbodige luxe als je buiten de be-woonde wereld gaat rondtrekken.

Heb je de smaak van de wandelva-kantie te pakken, dan zijn er nogsteeds keuzes te maken. Een donzenmummyslaapzak van 750 gram is eral vanaf 200 euro. Die is niet zoveelduurder dan een wat zwaarderexemplaar. Een lichtgewicht twee-persoons tent is er vanaf 500 euro.Onderzoek je eigen wensen, voor-waarden en omstandigheden en laatje vervolgens goed voorlichten, liefstin meerdere buitensportzaken.

Proeflopen in Nederlandvoor je wandelvakantie

Voor mensen die enkele dagen meteen dagrugzak willen lopen zijn erdiverse arrangementen met logiesen maaltijden. Routebeschrijvingenvan en naar een NS-station zijn tedownloaden, bijvoorbeeld viaw w w. e r o p u i t . n l . Je kunt dan onder-weg een hotel nemen. In een natuur-vriendenhuis kun je overnachtenmet medegebruik van wc, douche enkeuken. Op w w w. n i v o n . n l / w a n d e l -tweedaagse vind je routebeschrijvin-gen die langs deze huizen gaan.

Met volledige bepakking kun jelangs campings trekken. Spartaansewandelen kun je oefenen via het zo-genaamde paalkamperen of vrijkamperen. Dat kan op dertig veldjesvoor trekkende wandelaars en fiet-sers met alleen een watervoorzie-ning. Ga voor meer informatie en re-serveringen naarw w w. s t a a t s b o s b e h e e r. n l .

Voor het eerst op wandelvakantie. Dan is alleswat je thuis laat, mooi meegenomen. Maar houder wel rekening mee dat iedere bestemminghaar eigen omstandigheden kent.


Mijn koffer zal voortaan een stuklichter zijn dankzij het Nieuw-Zee-landse Merino schaap, dat me ophet kaartje aan het t-shirt boos aan-kijkt. Het shirt is gemaakt van dewol van dit schaap, door het bedrijfIce-breaker. Je kunt het dagen ach-ter elkaar dragen zonder dat hetgaat ruiken. De ademende en anti-bacteriële eigenschappen van deMerinowol zouden dat voorkomen.Handig voor reizigers die weinigbagage mee kunnen dragen. De wolis glad en dun als zijde, zodat ereenvoudig niets aan blijft hangen,belooft de reclamecampagne. Hetbedrijf testte de shirts onder meeruit tijdens trektochten door Brazi-lië, waar het vochtig warm is enveel wordt getranspireerd. Maar de

klimatologische omstandighedenin een modern kantoorgebouw mo-gen er ook zijn, dus gaat het shirtaan naar het werk. Om te beginnenzit het inderdaad heerlijk. De wolkriebelt niet en het shirt is lekkerwarm maar niet plakkerig. De ech-te test komt als de zon ’s middagsvol op de ramen komt. Helemaalreukloos is het shirt ’s avonds niet.Maar uithangen helpt goed en devolgende dag kan het shirt weer ge-woon aan. Drie dagen gaat hetgoed, maar dan is het niet echt frismeer. De grote verrassing komt dannog: even door een koud sopje ha-len en een paar uur later is hetdroog en fris. Een shirt met langemouwen kost ongeveer 75 euro.

Monique de Heer

Shirt van Merinowol is licht en gaat niet stinken

advertentie .

Trouw heeft de grootste verzameling wandelen fietstochten van Nederland. Dat moeten er nog meer worden en daar hebben we uw hulp bij nodig.Heeft u een favoriet wandelpad of ontdekte u onlangs een prachtige fietsroute? Ga dan naar www.trouw.nl/groen en ontdek hoe u uw bijdrage kunt leveren.

Stuur uw natuurtocht in!

Onder de inzendingen worden de volgende prijzen verloot, beschikbaar gesteld door AGU:5x multifunctionele bike tool5x extra comfortabele fietstas5x handige fietskaartklemExtra prijs: 5x dvd-box Natuur Nabij

Prijzen

TrouwdeVerdiepingDe betere krant.

Speciaal voor onze lezers

AGU en Cordo zijn onderdeel van AGU B.V.

FOTO JÖRGEN CARIS, TROUW

26 Trouw zaterdag 21 februari 2009www.trouw.nl /groen zaterdag 21 februari 2009Trouw26

De favoriete fietstocht van Bert van Panhuis

Met grote interesse voor de biologischevoedingscultuur waren we eind 2001 te-ruggekeerd uit Amerika. Ja, ze doendaar niet alleen aan hamburgers en hot-dogs. Dus grepen we in de voorzomervan 2002 onze kans voor een fietstochtrond de open dagen van de biologischeboer. Die – zoals tijdens het fietsenbleek – prachtig was te combineren metde open dag van de zorgboerderijen.De Gelderse Vallei en de ernaast gelegenVeluwe zijn ideaal fietsterrein. Bossenhier, weilanden daar en ook een portie

zanderige paden. Hier tussen de lawaaii-ge snelwegen A28 en A1 is het de rustzelve in buurtschappen met exotischenamen als Appel en Kruishaar.Voor het eerst sinds jaren nemen weweer een kijkje in een molen. In de ver-re omgeving zie je Den Olden Florus uit-steken boven het dorpje Terschuur. Hijwerkt en maalt die dag. Het WekeromseZand doet, zonder overdreven nostalgie,herinneren aan de zandverstuivingenvan de Noordwest-Veluwe, waar we inonze schoolvakanties rondstruinden.

Maar wat ons vooral van die fietsroute isbijgebleven is die hartelijke gastvrijheidvan zorgboerderij Makandra, aan denoordkant van Ede. Onaangekondigdstonden we bij beheerder Cees op destoep en hij nam alle tijd om kruiden-tuin, kas en stammen met shitakes te la-ten zien. En van zijn koek te laten proe-ven. Makandra is er nog steeds en wieinteresse heeft: www.zorgboeren.nl of(email) [email protected] volledige Trouw-fietstocht staat opt r o u w. n l / g r o e n / g e l d e r s e v a l l e i

Vogels inLonden

Laat het centrum van Londen achter je en ontdek hoe verrassend deEngelse hoofdstad kan zijn: verwilderde heide, 19de eeuwsegebouwen, een moerasgebied en een dorpskern uit 967.

Jeannette van Ditzhuijzen

Vergeet de drukte van cen-traal Londen, bind de wan-delschoenen onder of

grijp de fiets. Het Londen vangroen en achteraf is heel wat an-ders dan de geijkte Parlements-gebouwen of de Tower. Je komt invoorbije dorpjes die in niets op’the city’ lijken, en in plaats vantoeterende taxi’s hoor je fluiten-de vogels.

Soms valt het een beetje tegen.Bij de fietstocht langs het ri-viertje de Wandle (www.the-aa.com/travel), tevens wandel-pad, passeer je te vaak drukkestukken, en de Wandle zelf – opde Theems na het enige niet-over-dekte riviertje van Londen –wordt ergens terecht beschrevenals ’unbeautiful’. Niet dat we nietgenoten hebben, maar het kanveel leuker, is onze ervaring.

Druk in het begin, maar verderheel aardig is de Chiswick-walkuit Walking Village London. Ofvolg de Kensington-walk en ver-baas u over de rust achter dedrukke winkelstraat en over dedaktuin op de 6de verdieping.

Eén tip: fiets op werkdagen nietal te vroeg langs het Regent’s Ca-nal de stad uit. Dan komt name-lijk een haastige file van driede-lig geklede fietsers je tegemoet,die de toerist tot spookrijder de-gradeert.

Gastvrijheid op zorgboerderij

Aan beide zijden van de Theems is een autovrij pad aangelegd. Ideaal voor wandelaars en fietsers. F OT O ’S ROGER DOHMEN

27Trouw zaterdag 21 februari 2009 www.trouw.nl /groenzaterdag 21 februari 2009 Trouw 27

Kort

10 km

Fietstocht

Wandeling©Trouw

Wand elen en fiet sen in Lond en

DULWICH

LEA VALLEY

Lond en

HIGHGATE

RICHMOND & HAM

Met de veerboot Hoek van Holland-Harwich kan de fiets mee voor 20euro retour (w w w. s t e n a l i n e . n l ).Fietsroutes: www.sustrans.org enw w w. t h e a a . c o m / t r a v e l .Kaarten: 14 gratis fietskaarten be-slaan tezamen heel Londen. Vraagernaar bij fietsverhuurders en bijUnderground stations(w w w. l c c . o r g . u k ).Fietsverhuur: w w w. l c c . o r g . u k (onder’advice’).Wandelroutes: ’Walking VillageLondon’ (10,99 GBP) en ’Wa l k i n gLondon’ (9,99 GBP) van AndrewDuncan, plus w w w. w a l k l o n d o n . o r g . u k .en w w w. t h e a a . c o m / t r a v e l .

Informatie: w w w. v i s i t b r i t a i n . n l ;020 6890002.

Informatie

Route: Walking Village London.Lengte: 7 km.

Vandaag rijden we per trein intwaalf minuten naar het dorpje Dul-wich, voor het eerst genoemd in967. Als je goed kijkt zie je nog eenrestantje dorpskern met rode brie-venbus en telefooncel. Veel is hetniet, maar Dulwich heeft wande-laars wel veel wandelgroen te bie-den.In het voormalige weidegebied bij-voorbeeld, dat eind 19de eeuw totDulwich Park werd getransfor-meerd compleet met café en water-partijen. Een klein stukje grote weg– en de mogelijkheid om het Horni-man Museum met tuinen en uit-zicht te bezoeken – verbindt hetpark met Sydenham Hill en het Dul-wich bos.Sydenham Hill herbergde in Victori-aanse tijden grote villa’s met ditotuinen. Daarom vind je hier af entoe tuinplanten, naast een oud oer-bos. Omhoog gaat het, langs een ei-kenlaan, en dan weer omlaag overhet tracé van een voormalige spoor-lijn. In de oude spoortunnel wonenvleermuizen.Voorbij het forse woonhuis van deuitvinder van de tv, John Baird, lo-pen we verder door het Dulwichbos, een overblijfsel van het GreatNorth Wood dat zich ooit kilome-ters zuidwaarts uitstrekte. Bij hetpasseren van de obligate golfbaanzien we tussen het groen ver weg inde diepte Londen liggen. Iets ver-derop staat Londens enig overgeble-ven tolhek. Het stamt uit 1787 enauto’s mogen hier tegen betalingvan één pond passeren (wat bijna20.000 pond per jaar schijnt op televeren).Langs de indrukwekkende 19deeeuwse gebouwen van Dulwich Col-lege wandelen we terug naar hetdorpshart. Maar eerst nog een hapjecultuur (en taart) bij de beroemdeDulwich Picture Gallery met eenkeur aan oude meesters.

Route: ’Walking London’.Lengte: 9,5 km.

Twee fraaie dorpen verbonden door300 hectare verwilderde heide. Watwil een mens nog meer? Trek hiergerust een dag voor uit, want hetstikt van de bezienswaardigheden,te beginnen met de westelijke kantvan Highgate Cemetery. Na een hal-ve eeuw verwaarlozing is deze Vic-toriaanse begraafplaats tot natuurverworden, waar Griekse zuilen,grafurnen, engelen, sarcofagen enEgyptische obelisken met elkaarverbonden zijn door woest slinge-rende klimop, hulst, witbloeiendehanenpoten en varens. Na de rond-leiding (www.highgate-ceme-tery.org) lopen we door een parklangs Lauderdale House om uitein-delijk bij de oude green uit te ko-men.Dan laten we het dorp achter ons en

dwalen we over de heide die geenheide meer is. Hampstead Heathligt er al eeuwen, maar sinds deboeren hun schapen niet meer uit-lieten, kreeg het gras zijn kans enkonden bomen tot woudreuzen uit-groeien. Dat betekent lekker ruigen glooiend wandelen. Met eenvleugje kunst in Kenwood House,waar de Rembrandts en de Ver-meers aan de wand hangen. Snelnog een uitstapje naar ParliamentHill, voor het uitzicht over Londenen dan door naar Hampstead.Ook al zo’n aardig plaatsje, vanaf de17de eeuw populair geworden van-wege het ijzerhoudende bronwater.De hoofdstraat is wat druk, maar deachterafstraatjes en -steegjes doennog dorps aan. Je kunt er Keats Hou-se, Burgh House of Fenton Housebezoeken, of gewoon lekker op eenterrasje van een echt Engelse tea ge-nieten.

Route: w w w. s u s t r a n s . o r g .Lengte: 30-35 km.

Officieel begint deze route inGreenwich, maar wij starten in hetcentrum. We volgen Regent’s Canalen pikken de route op bij VictoriaPark. Het is heerlijk fietsen, al is hetjaagpad langs het kanaal niet altijdeven goed van kwaliteit. De omge-ving varieert van rustig groen tot in-dustriële complexen en rumoerigesnelwegen op de achtergrond. Hetblijft een grote stad.Tot we Lea Valley bereiken, eenmoerasgebied (Walthamstow Mars-hes) dat in de jaren zeventig aanontwikkeling ten onder dreigde tegaan. De ontdekking van een zeld-zame varen redde het moeras vande ondergang en inmiddels is heteen fraai natuurgebied. Zover hetoog strekt, kleurt het landschapgroen en blauw – en toch is dit nogsteeds Londen.

Een behulpzame ranger wijst onsde weg naar het ’Lea Valley Water-works Nature Reserve’, met infor-matie over het gebied plus een lek-ker café. Terug nemen we deels de-zelfde route, maar vanaf VictoriaPark fietsen we verder zuidwaarts.Zo belanden we in Canary Wharf,Londen’s tweede financiële cen-trum. We rijden er tussen glazenwolkenpaleizen met namen als Bar-c l ay ’s, Ogilvy en Credit Suisse.Ta x i ’s leveren zakenmannen af diewe even later op de terrassen aan deTheems terugzien.Via de voetgangerstunnel onder deTheems bereiken we Greenwich.Omdat fietsen niet op alle Under-ground-lijnen mee mogen en alleenbuiten de spits, tuben we via NewCross terug naar het centrum (ziewww.tfl.gov.uk voor de Bicycle TubeMap). Terugfietsen kan ook.Wandeling Highgate naarHampstead.

Fietsen naar Ham

’Walking London’

Wa n d e l e nrond Dulwich

Fietsen naar Lea Valley

Route: fietskaarten Londen enw w w. t h e a a . c o m / t r a v e l .Lengte: ca. 27 km.

Wie in Amsterdam kan fietsen, kanhet ook in Londen. Wel je hersenserbij houden en goed opletten,maar dan is het ook bijzonder. Webeginnen koninklijk bij Bucking-ham Palace en volgen de gele (rusti-ge wegen) en blauwe (soms drukkewegen) routes van de fietskaarten.Daar gaan we, langs de trendyKing’s Road met zijn terrassen enpubs. Hup, daar schuift een dubbel-dekker voorbij; goed uitkijken in debocht en verder trappen. Of zullenwe even winkelen? Want dat is hetprettige van fietsen, je stapt ge-woon af als je iets leuks ziet.Na Putney Bridge is de drukte voor-bij en fietsen we vrijwel uitsluitendautovrij langs de Theems. Links

wuift het groen ons toe, rechtsschallen de aanmoedigingskretenvan de roeitrainer over het water.De roeiers zweten, wij laven ons bijeen van de vele cafés.Via Kew Gardens bereiken weRichmond, Londen in het kleinmaar wel chic. Twee leden van deRolling Stones, Mick Jagger en RonWood, hebben/hadden hun woon-stulp op Richmond Hill, hoogverhe-ven boven Richmond en de Theems.De ’Richmond to Ham House-route’(www.theaa.com/travel) laat ons derivier volgen, langs Richmonds sta-tige huizen. We bereiken binnen-door Ham Common, Hams oudegroene dorpscentrum. Langs de ri-vier gaat het terug naar Richmond.De roeiers ploegen nog steeds overhet water, wij stappen met fiets enal op de Underground (alleen buitende spits!).

RolstoelroutesHet is niet eenvoudig om lekker denatuur in te gaan als je in een rol-stoel zit, ontdekte Rinus Rolandtoen hij vrijwilligerswerk ging doenin een verzorgingstehuis. „Het vielme op dat ze er weinig uitkomen, ofvaak hetzelfde rondje maken. Vaakis het voor vrienden of familie ookmoeilijk iets te verzinnen wat je sa-men kunt doen.”Maar er blijken genoeg mooie rou-tes te zijn die in een rolstoel afge-legd kunnen worden. NijmegenaarRoland vond er 27 voor zijn gids, al-

lemaal bij hem in de buurt, in hetzuidoosten van het land. Dat is isaan de ene kant een nadeel van de-ze gids. Maar wie weet brengt hetmensen op een idee om ook in an-dere regio’s op zoek te gaan.Volgens Roland is het rivierenge-bied ideaal voor rolstoelers. „Hetbos is vaak een groot probleem. Depaden daar zijn niet geschikt. Maarhier heb je veel rustige, verhardedijkjes en landwegen waar je prach-tige tochten kan maken. Zeventigprocent van de routes zijn hier uit-gezet.” Toch staan er ook boswande-

lingen in zijngids, want Staats-bosbeheer en Na-tuurmonumen-ten doen hunbest om rolstoel-vriendelijke pa-den aan te leg-gen. „Ik heb eronlangs weerdrie ontdekt, die

komen in de herdruk.”Een rolstoelroute moet meer bie-den dan geschikt wegdek. „Het isbelangrijk dat je onderweg horeca

tegenkomt, want een rolstoelerdoet het niet zo makkelijk tegeneen boom.” Ook worden vee- enwildroosters vermeden – dat zijnsoms niet te nemen obstakels.De routes variëren in lengte van 2tot een stevige 18 kilometer. Rol-stoelers kunnen ze veilig in huneentje afleggen, maar toch raadtRoland dat af. „Je kunt altijd vooronverwachte situaties komen testaan. Voor ons is het een klein pro-bleem als we de berm in moeten,een rolstoeler komt er soms nietmeer uit. En als het weer omslaat

kun je, stilzittend, snel afkoelen.Bovendien zijn de routes juist be-doeld om gezamenlijk iets te kun-nen ondernemen.”De routes in de gids zijn trouwensook heel geschikt voor mensen metkinderwagens en rollators en wan-delaars die minder goed ter beenzijn.

Wandelgids voor Rolstoelgebruikers,Rinus Roland. ISBN: 9789075362787,NUGI 502. € 12,95. Verkrijgbaar bijVVV en ANWB en via [email protected].


Dé fietstocht voor ambtenaren

Afstanden van

65/125/160 km

Vrijdag 5 juni 2009

Ambtenaren ToertochtAmersfoort

Informatie en inschrijven opwww.ambtenarentoertochtamersfoort.nl

Ons uitgangspunt: je kennis te laten maken met een Griekenland dat niet breedbekend is bij de toerist.

Onze wandelingen in drie heel verschillendegebieden, met allemaal een verschillend accent:

"Een 12-daagse trektocht langs pensions doorCentraal Griekenland. Laat je onderdompelen inde lokale cultuur. Een pittige tocht, ideaal om algenietend van de bergen je hoofd helemaal leeg temaken.

"Een 8-daagse standplaatsreis op het eilandSkopelos. Een ontdekkingsreis door hetbinnenland. Al wandelend het land en de cultuurverkennen, en daarbij voldoende tijd overhoudenom rustig te genieten.

"Een 9-daagse standplaatsreis in het onbekendeTzoumerka gebergte. Voor de actieve rust- ennatuurliefhebber.

Wandelen ontspant, maakt je hoofd leeg en geeft zo ruimte voor nieuwe ideeën!

Annelies Pelt en Fred Majolé[email protected]+31 6 28250564

Wandelreizen in Griekenland

Groepsreizen en individueel op stap

w

Voor meer informatie, reserveringen en voorwaarden kijk op: www.goldentulip.nl/eropuit of bel: 0800 0204700 (gratis)

Voel de voorjaarskriebels tijdens deze lente en ga er gezellig tussenuit met uw partner, familie of vrienden. Geniet van de frisse lentegeur van bloemen en jong groen met de warme lentezon op uw gezicht. Iedereen lijkt een stuk vrolijker en ook de natuur leeft volledig op, ontdek een stad en vier het nieuwe seizoen. Golden Tulip is uw ideale thuisbasis voor een heerlijke lentebreak.

Online recreatieve fietsrouteplanner

" plan thuis uw fietsroute via Landelijke Fietsroutes en de aansluitende fietsknooppuntroutes

" lancering tijdens de Fiets en Wandelbeurs

" vanaf 1 maart 2009 online op

Landelijk Fietsplatform Bezoek ons op de Fiets en Wandelbeurs op stand 11.G.30

NIEUW!

Dé website voor wandelend Nederland

Wandelplatform-LAW Bezoek ons op de Fiets en Wandelbeurs op stand 11.G.31

" nu alle LAW's inGoogle Maps

" nieuwe webwinkel

" uitgebreid prikbord

" meer beeld,meer informatie

www.landelijkefietsroutes.nl

www.wandelnet.nl

29Trouw zaterdag 21 februari 2009 www.trouw.nl /groenzaterdag 21 februari 2009 Trouw 29

advertentie .

Trouw heeft de grootste verza-meling wandelen fietstoch-ten van Nederland. Dat moe-

ten er nog meer worden en daar heb-ben we hulp bij nodig. Heb je een fa-voriet wandelpad of ontdekte je on-langs een prachtige fietsroute?Plaats die dan op de website Groen!van Trouw, zodat ook anderen oppad kunnen. We geven alvast eenaantal tips over het schrijven van eenwandeling of fietstocht.

Tips voor het maken vaneen wandel- of fietsroute:

• Maak duidelijk onderscheid tus-sen een verhaal over de tocht en eenroutebeschrijving.

• Vermeld of de route die je hebt ge-lopen of gefietst, gemarkeerd is.Noem in het geval van een fietsroutelangs fietsknooppunten de num-mers die je gevolgd hebt.

• Geef het begin- en het eindpuntvan de route aan.

• Laat weten of de (wandel)routeverhard of onverhard is en of je erook met een rolstoel of een kinder-wagen kunt komen.

• Belangrijk is te weten of hondentoegestaan zijn, en zo ja of ze ook losmogen lopen.

• Is een route gedurende een be-paalde periode (bijvoorbeeld hetbroedseizoen) niet opengesteld, ver-

meld dat dan. Geef zo mogelijk eenalternatief aan.

• Zit er een pontje in de route, ver-meld dan de vaartijden (zomer enwinter).

• Gebruik bij de routebeschrijvingheldere taal. Wees precies in je infor-matie (links is links, de tweede wegrechts moet ook echt de tweede zijnen ’na 875 meter is voor een gewonesterveling niet uit te tellen’. Bedenkdat de tocht soms pas na een langetijd wordt gelopen of gefietst. Eenzin als: ’Ga bij een kale boom overeen smal paadje schuin in de rich-ting van het kleine huis’ bevat al vijfomschrijvingen die voor misverstan-den kunnen zorgen.

• Noem dus vooral de naam van destraat die je volgt, gebouwen met eenduidelijke bestemming (kerk, post-kantoor, gemeentehuis, winkel),monumenten, opschriften. Schrijfin plaats van ’oversteken bij wit huis’liever ’oversteken bij nummer 53’.

• Maak indien mogelijk gebruikvan een bestaande markering oflogo, bijvoorbeeld: ’Volg de wit-rodestickers van het Beenhakkerspad totde bebouwde kom van Rotterdam’.

• Vertel je verhaal zoals je dat thuiszou doen, aan familie of vrienden.Het liefst in eigen woorden.

• Let erop dat je tekst geen saaie op-somming van feiten wordt. Een wan-del- of fietsverhaal is niet bedoeld

voor de canon van de Nederlandsegeschiedenis. Jaartallen en uitwij-dingen over de historische contextzijn prachtig, maar daar zitten demeeste lezers niet op te wachten.

• Sla vooral geen anekdote over.Ook al is de waarheid misschien verte zoeken, een beetje vrolijkheid on-derweg mag best.

• Vaak ontaarden reisverslagen ineen opsomming van momentenwaarop men de meegebrachte koffieheeft gedronken of een broodje uitde rugzak heeft opgepeuzeld. Voor

TrouwdeVerdiepingDe betere krant.

Speciaal voor onze lezers

Bosbewoners De dvd ‘Bosbewoners’ neemt u meeop een wandeling langs bos, hei en weide aan de handvan opnames waarin bosdieren uit natuurgebiedenin Nederland de hoofdrol spelen. Deze film doetu genieten van de nabije natuur, van baltsendenachtzwaluwen en een speelse dassenfamilie tot eenvissende ijsvogel.

Kwetters en Spetters Ontdek de natuurlijke rijkdomom en nabij het huis met ‘Kwetters en Spetters’.In deze film wordt een kleurrijk beeld gegeven vanhet uitbundige vogelleven in al zijn facetten: zingendin het voorjaar, spetterend in de vijver voor een groteschoonmaakbeurt, poetsend op een tak en zoekendnaar voedsel tijdens het grootbrengen van het kroost.Daarbij zijn op deze dvd unieke beelden te zien vanondermeer de insectenjacht van de groene kikker, envan een jonge kwak op zoek naar salamanders.

Lezers van Trouw kunnen deze aanbieding bestellenvia www.trouw.nl/webshop of door de bon hiernaast.Deze dvd-box is ook te verkrijgen via de Trouw Kiosk(Jacob Bontiusplaats 9 te Amsterdam – ter hoogtevan de Czaar Peterstraat).

Ja, ik bestel: …. exemplaren à €14,95 van Natuur Nabij (art.nr.0002033047)

Naam: ...................................................................................................................... Voorletters: .................................. m/v

Adres: ...................................................................................................................................................................................

Postcode/Plaats: ....................................................................................................................................................................

Telefoonnummer: ..................................................................................................................................................................

E-mail: ..................................................................................................................................................................................

Bank-/girorekening: Handtekening: ...................................................................................

Door ondertekening van deze bon machtig ik Trouw om het totaalbedrag van deze bestelling – plus € 1,95 verzendkosten– eenmalig af te schrijven van het door mij ingevulde bank-/gironummer. Stuur deze bon in een ongefrankeerde envelopnaar Trouw, Antwoordnummer 15648, 4780 VS Moerdijk.

Praktische informatie

Dvd-box Natuur NabijGenieten van de Nederlandse natuur in al haar diversiteit

Voor de dvd-box Natuur Nabij stelden Trouw en filmmaker Hans Rademakers eentweetal films samen met aandacht voor al wat leeft in onze nabije omgeving. Meerdan een uur kijkplezier voor een ieder die de natuur een warm hart toedraagt.

Ook te

bestellen op

www.trouw.nl/

webshop

Op w w w. t r o u w. n l / g r o e n staat hoe je eennatuurtocht op de website plaatst.Daar wordt ook uitgelegd hoe je eenkaart tekent op Google maps.Onder de inzenders verdelen we devolgende prijzen:- 5 x functionele bike tool- 5 x comfortabele fietstas- 5 x fietskaartklembeschikbaar gesteld door AGU.Daarnaast maakt u kans op:- 5 x dvd-box Natuur Nabij

P rijzen

de meeste mensen is dergelijke infor-matie overbodig en dus niet interes-sant.

• Ook al te gedetailleerde verhan-delingen over het weer leiden de aan-dacht af van wat je wilt vertellen. Bo-vendien is het weer in Nederlandnogal onbestendig. Wat heb ik dusaan de mededeling dat je met een re-genjack hebt gelopen? Misschienwandel ik je route wel bij 25° Cel-sius!

• Informatie over de bodemgesteld-heid (drassig na een regenbui, bij-voorbeeld) kan soms wel van belangzijn voor de keuze van het schoeisel.

• Geef in het geval van een bestaan-de route aan of er een beschrijvingvan is en waar die te vinden of tekoop is.

• Geef de openingstijden door vande VVV, van de horeca onderweg envan interessante gebouwen als mu-sea en kerken.

• Vertel of je het begin- en eindpuntkunt bereiken met bus of trein.

• Het is niet altijd even gemakke-lijk om de lengte van een route te be-palen. Een pedometer, stappentellerof gps kan je daarbij helpen. Maar hetaantal (wandel)uren is vaak ook eengoede indicatie.

• Een tip over de lengte van je ver-haal is moeilijk te geven. Mijn voor-stel zou zijn: maak het niet te bont.Een lang verhaal wordt over het alge-

meen minder snel gelezen dan eenkortere impressie.

• Een klaagzang over weer, verkeeren route maakt een route voor ande-ren niet attractief. Vind je de wande-ling of fietstocht achteraf toch nietde moeite waard, zet ’m dan niet opinternet. Heb je juist erg genoten,deel je ervaringen dan met anderen.

Haro Hielkema

Doe mee!

gwefreiddiol[dit is Welsh voor adembenemend]

Als je in Wales bent geweest, heb je je eigen unieke verhaal.En dat elke keer weer, hoe vaak je ook terugkomt.

In reisgidsen vind je niet alle geheimen van Wales, ons land moet je echt zelf ontdekken. Op een half uur van de hippe hoofdstad Cardiff ligt bijvoorbeeld hetnatuurgebied Brecon Beacons. Na een fikse wandeling kom je op de bergkam. En zodra de mist optrekt, is het uitzicht echt adembenemend.

www.visitwales.nl

Trouw zaterdag 21 februari 2009 | 31

RIDE FORTHE ROSES

LINGEWAARD

Toertochten 25 & 50 kmCycletour 100 km

30 AUGUSTUS 2009

www.ridefortheroses.nl

1 Unieke /etsroutekaart

6 Recreatiegebieden in Noord-Holland

Kom naar de Fiets- &Wandelbeurs.Bezoek onze stand nr. 11.G.35 voor de nieuwe Noord-HollandFietsroutekaart en doe mee aan onze prijsvraag. Kijk voor nog veelmeer 'ets- en wandelideeën op www.recreatienoordholland.nl

Meer informatie of boeken?Bel 020 5513155 ofkijk op www.stayokay.com.

Fiets- en wandelplezier begint bij Stayokay

Ontdek de mooiste plekjes van Nederland De 30 bijzondere hostels van Stayokay vormen een ideale basis voor een heerlijkefiets- of wandelvakantie in Nederland. Vanuit de hostels kun je alle kanten op.Waai heerlijk uit aan de kust, verken de prachtige groene omgeving en ontdek de leukste Nederlandse steden.

3-daags arrangement vanaf € 75 p.p.*Inclusief: welkomstdrankje, 2x overnachting met ontbijt, 2x lunchpakket,2x diner, fietsen wandelroutes en een cadeautje voor onderweg! Je kunt je eigen fiets meenemen of een fiets huren bij het arrangement.

*Ook voor 5 of 8 dagen te boeken. Prijs op basis van een 4-persoonskamer.

Bezoek Stayokay

op de Fiets- en wandelbeurs:standnummer

11.E.40.

Van Paridon NatuurtochtenPrachtige wandeltochten van hotel naar hotel

O.a.- De Sächsische Schweiz- Belgische Ardennen- Luxemburgs Klein Zwitserland- Eifel en Hunsrück- Rijn / Moezel gebied- Harz en Lipperland- Nederland

Geheel verzorgd. Met bagagevervoer.Uitgebreide routebeschrijving.

Vraag de GRATIS Kleurenbrochure aan. Van Paridon NatuurtochtenWessex 177551 KB HengeloTel: 074 - 243 18 04Fax.: 074 - 250 52 [email protected]

De Fietsvierdaagse “De Achterhoek” wordt inmiddels voor de 16ekeer gehouden, met mooie nieuwe routes van 25, 40 en 60 kilo-meter. De 25 km routes zijn zoals altijd zeer geschikt voor gezin-nen met kinderen, maar ook voor scootmobielrijders. Iedere routeis duidelijk beschreven en door de VVV-ANWB voorzien van toe-ristische informatie. U kunt dagelijks starten tussen 08.00 en12.00 uur vanaf het terrein aan de Verwoldseweg te Laren. Kijkvoor meer informatie op www.fietsvierdaagse.net of neem contactop met de VVV/ANWB Lochem, telefoon 0573 - 25 18 98.

Stuur mij a.u.b. een informatiefolder met inschrijfformulier.

van 4 t/m 7 augustus 2009 vanuit het Gelderse Laren

4 Dagen lang genieten!

Naam

Adres

Postcode en plaats www.fietsvierdaagse.net

Opsturen naar: St. Fiets4daagse ‘De Achterhoek’, Boerkamp 1o, 7245 BM Laren [Gld]

"

DE ANDERE MANIER VAN REIZEN

Ik wil graag de volgende reisbrochure(s) ontvangen!

Stuur deze bon in een open envelop naar:Djoser, Antwoordnummer 10088, 2300 VB Leiden. Een postzegel is niet nodig!

Kijk voor meer informatie op www.djoser.nl of bel 071 - 512 64 00

ROCHURE ONTVANGEN?

Djoser Wandel & FietsWandel- en fietsreizen

wereldwijd

Wandel- en Fietsreizen ‘09

DJOSER Wandel- en Fietsreizen ‘09

DJOSER

60˚ NB

30˚ NB

90˚NB

60˚ NB

30˚ NB

30˚ ZB

60˚ ZB

90˚ ZB

90˚NB

0˚

180˚120˚ WL 60˚ WL

0˚60˚ OL

120˚ OL180˚180˚

Djoser ThemareizenUnieke reizen rondeen speciaal thema

Djoser 2009Actieve groepsrond-

reizen wereldwijd

Djoser JuniorActieve groepsrondreizenvoor ouders met kinderen

Naam: __________________________________________________________

Adres: __________________________________________________________

Postcode/woonplaats: ____________________________________________

E-mailadres: ____________________________________________________

TRO

UW

DE FIETS- EN WANDELBEURS VOOR VAKANTIE EN RECREATIE

AMSTERDAM RAI

WWW.FIETSENWANDELBEURS.NL 1

Fiets enWandelbeurs

Ga je mee naar de leukste Fiets en Wandelbeurs van Nederland ?De Fiets en Wandelbeurs is de leukste en meest complete beurs van Nederland voor fietsen wandelliefhebbers. Opruim 13.000 m2 beursvloer en in een groot aantal zalen vind je een breed programma van lezingen en workshops, eenfietsparcours, een nordic walking baan met gratis clinics onder deskundige begeleiding, diverse themapaviljoens metalles over veiligheid en navigatie onderweg, fietsen en wandelen in de bergen, pelgrimstochten en kloosterwandelin-gen, fietsen met kinderen, en ook een uitgebreid kinderprogramma met o.a. clown Menno en een ezelbaan.Bijna 400 exposanten bieden alles over fietsen en accessoires, wandelen, kamperen, outdoor en reisbestemmingenvan Frankrijk tot China, en Malawi tot Chili. Op het Beneluxplein vind je alles over Nederland en onze zuiderburen.De informatiemarkt waar enthousiaste reizigers zelf over hun reiservaringen vertellen en de verzamelpaviljoens metkleine bedrijfjes maken het aanbod zo divers als je op geen enkele andere beurs aantreft.

FOTO

ENG

RA

FISC

HO

NTW

ERP

BEU

RSKR

AN

TM

AA

IKE

PFA

NN

WW

W.K

UN

STEN

MA

KER

IJ.C

OM

PROGRAMMA ZATERDAG 28 FEBRUARI EN ZONDAG 1 MAART

FOTO

DEN

NIS

KO

OM

EN

Toegang 12 eurokinderen tot 12 jaar gratis

IN DE DELTAHAL (HAL 10) Vindt u heel veel over wandelen,maar ook over fietsen: veel verkeers-bureaus en reisbureaus komen immersnaar de beurs met informatie overwandelen én fietsen! Met onder meer het Nordic Walking & Skike-parcours, de klimwand, het blootsvoetslopen, de InformatiemarktWandelaars informeren Wandelaars,het Verzamelpaviljoen Wandelen en de themapaviljoens Wandelen in deBergen, Veiligheid-Oriëntatie-Navigatie en Wandelen met Kinderen(+ speelhoek). Voor zowel fietsers enwandelaars zijn het Pelgrimspaviljoenen een groot aantal reisorganisaties. Op en rond het Duitslandplein vindt ualle informatie voor wandelen en fiet-sen bij onze Oosterburen. Ook deburen van Duitsland: Zwitserland,Oostenrijk, Polen, Tsjechië enDenemarken vindt u hier.

IN DE HOLLANDHAL (HAL 11) Vindt u veel informatie over wandelenbij reisorganisaties en verkeersbu-reaus, maar de nadruk ligt hier duide-lijk op het fietsen. Natuurlijk met eenruime keuze aan vakantie- en toerfiet-sen, maar ook elektrische fietsen,fietsaccessoires, en gespecialiseerdereisorganisaties en fietsverenigingen.De bekende themapaviljoens zijn weeraanwezig, de VerzamelpaviljoensFietsen en Fietsen/Wandelen, deInformatiemarkt Fietsers InformerenFietsers en Fietsen met kinderen. Ditjaar is er de sfeervolle Plaza Mayorvan Gastland Spanje compleet metterras met Spaanse specialiteiten enlevende flamengo muziek en dans.Ook de andere mediterrane landenzijn hier te vinden. Nieuw is de uitge-breide aandacht voor Turkije. Veelaandacht voor fietsen én wandelen iser op het grote Beneluxplein, compleetmet Brabants Fietscafé om even bij tekomen. Ook Frankrijk presenteert zichals fietsen wandelland. Een specialeattractie is de ezelstal. Kinderenmogen een rondje rijden op een ezel,terwijl u ervaart hoe een wandelva-kantie met een ezel is.

LEZINGEN EN WORKSHOPSDe lezingen en workshops vinden plaats in de zalen van het aangrenzen-de congrescentrum. U bereikt dit via de doorgang in deHal 10 (Deltahal) naar het centraleplein in dit congrescentrum: de RubyLounge. Voor de grote Forumzaal ende Forum Lounge gaat u in de RubyLounge de trap af. Er is ook een lift.De overige zalen zijn op hetzelfdeniveau. Kijk voor het programma oppagina 6 en 7 van deze krant.

DE INWENDIGE MENSVersterking voor de inwendige mensis verkrijgbaar in het Holland Caféin de entreehal. Boven deze hal is hetHolland Restaurant dat ook maal-tijden serveert. Bij de doorgang tus-sen de Deltahal en de Ruby Loungenaar de lezingen is een terras. U kuntook plaatsnemen in het Brabantsfietscafé op het Beneluxplein inHal 11 (Hollandhal), of in Spaansesferen genieten van authentiekegerechten uit dit speciale gastlandop de beurs.

INFORMATIEMARKTWANDELAARS INFORMERENWANDELAARS (HAL 10, STAND 10.B.90) Is deze wandelroute wel te doen voormij, is er voldoende eten en drinkenverkrijgbaar onderweg, of is een ande-re route geschikter? Maar liefst 60doorgewinterde en doorgezomerdewandelaars zitten klaar om u practi-sche informatie te geven over hunfavoriete wandelgebieden en wandel-routes met behulp van hun plakboe-ken, foto's, kaarten etc.

INFORMATIEMARKT FIETSERSINFORMEREN FIETSERS (HAL 11, STAND 11.B.80)Is die klim niet te stijl, kan ik die etap-pe in een dag doen, wat is de bestetijd van het jaar, welke overnachtings-plekken raad je aan? Vraag het aan40 ervaren Europa- en Wereld-fietsers. Zij vertellen bezoekers allesover hun geliefde fietslanden, routes

en landstreken. Met behulp van land-kaarten en foto’s wijzen zij de weg.Proef alvast de sfeer door enthousi-aste verhalen.

OUTDOOR-PRACTICUM OP DECAMPING (FORUM LOUNGE)Op de camping nodigen wandelaarsen fietsers u uit bij hun tentje tekomen zitten. U krijgt daar een practi-cum over allerlei materialen in depraktijk. Nieuw in 2009 is de demon-stratie lekker koken voor de tent opeen pitje.

FIETSPARCOURS (HAL 11, STAND 11.A.20)Ook dit jaar is er weer een parcourswaarop fietsen kunnen wordengetest, met volop trekking- en toer-fietsen, E-bikes en andere modellen. Inhet uitgebreide tandeminformatiepuntkunnen onder begeleiding van ervarentandemrijders veel exemplaren wordenuitgeprobeerd. Ervaren toerfietsersgeven advies.

ELEKTRISCHE FIETSEN (11.C.25)De opmars van de E-bikes is nietmeer te stuiten. De modellen wordensteeds modieuzer en zijn minder teonderscheiden van een gewone fiets.Wat zijn de voor- en nadelen van dediverse modellen ten opzichte vanelkaar? Vraag advies op het E-bikes-paviljoen of test de fietsen zelf op hetfietsparcours. Op het parcours is ookde fiets van het jaar: de GazelleChamonix Innergy te vinden.

NORDIC WALKING & SKIKEN(10.F.25)Nordic walking is dé manier van wan-delen, waarbij u uw spieren even-wichtig gebruikt. Onder begeleidingvan ervaren instructeurs kunt u oefe-nen op het nordic walking parcours.Nieuw zijn de clinic’s voor kinderen.Skiken is een outdoor-fenomeen, over-gewaaid uit Oostenrijk. Een mix vanskaten en biken: vandaar de naam.Het is eigenlijk langlaufen op lucht-bandjes, waarbij je je voortduwt metje twee stokken en afremt door met je

voet op het achterwieltje te drukken.Op verharde maar ook op onverhardeen oneffen wegen en paden, crosscountry. Skiken is helemaal hip.

ABSEILEN EN ROTSKLAUTEREN(10.F.30)Op de klimwand van 12 meter hoogkunnen kinderen met een klimgordelhet abseilen aan een touw uitprobe-ren: een “Klettergarten” in het klein,onder toeziend oog van ervaren mede-werkers.

LOPEN MET EEN RUGZAK(DELTAHAL EN FORUMLOUNGE)Lopen met een rugzak lijkt pittig,maar niet volgens de leden vanVereniging de Rugzaklopers. Zij laten zien wat er in de rugzak gaaten hoe heerlijk het is om vrij rond telopen met alles wat u tijdens een meerdaagse tocht nodig heeft.

VERZAMELPAVILJOENS In deze paviljoens vindt u de klein-schalige reisorganisaties. En ookbijvoorbeeld de kleine (familie)auber-ges en -hostels met goede wandel- enfietsmogelijkheden in de omgeving.Deze bedrijven worden vaak gedrevendoor enthousiaste fietsers en wande-laars. Zij weten dus precies waar je tij-dens je fietsen wandelvakantiebehoefte aan hebt.

BENELUXPLEIN (HAL 11)België, Nederland en Luxemburghebben fietsers en wandelaars veel tebieden. Lange Afstand Wandelpaden(LAW’s), Lange Fietsroutes (LF’s) eneen dicht netwerk van kortere wandel-en fietsroutes. Talrijke campings enfamiliehotels staan garant voor veelmogelijkheden voor korte en langevakanties en dagjes-uit. HetBeneluxplein biedt informatie overveel regio's: fietsen in Drente ofSalland, wandelen door de Vlaamsebossen, routes door steden en dorpjes,fietsenverhuur. En wat dacht u van deéchte Ardennen? Rondom het pleinstaat een keur aan provinciale toeristi-

sche diensten, VVV's en routemakersmet alle informatie over leuke fiets- enwandelroutes en aanvullende arrange-menten.

NOORD EN CENTRAAL EUROPADuitsland en omringende landenzijn fantastisch landen voor fietsersen wandelaars. Het is vlakbij en biedteen grote landschappelijke variatie:van golvende vlakten tot ruige bergenen van open tot beboste coulissen-landschappen. Onze Oosterburen heb-ben de laatste jaren hard gewerkt aangoed bewegwijzerde fietsroutes. Voorwandelaars zijn er volop goed gemar-keerde wandelpaden. Duitsland,Zwitserland, Tirol, en omringende lan-den en regio’s bieden een keur aaninformatie over hun routes en alle voorzieningen zoals accommodatie envervoer. Zwitserland pakt uit met spec-taculaire mountain-bike routes. Ookzijn er diverse hotels met specialefiets- en wandelarrangementen.Denemarken en Noorwegen zijn hierook aanwezig.

PELGRIMSPAVILJOEN(10.C.80)Een toenemend aantal doeners gaatop pelgrimspad: te voet of op defiets naar bijvoorbeeld Santiago deCompostela of Rome. Steeds meerbedevaartgangers publiceren hun rou-tebeschrijvingen. De vaak prachtigeroutes met een historisch karakteromgeven door een spirituele sfeerspreekt velen aan. Op het Pelgrimspaviljoen delen bede-vaartgangers hun ervaringen metbezoekers. Aan de hand van kaarten,gidsen en beeldmateriaal kan hetpubliek intensief kennismaken metdeze bijzondere routes. Ook zijn eraanbieders van diverse pelgrimstoch-ten in binnen- en buitenland, accom-modaties en fietstransport. Een apartecategorie vormen kloosterwandelin-gen. Daar maakt men kennis met degastvrijheid en bijzondere levenswijzevan de kloosterlingen. Op het lezingenprogramma staandiverse lezingen over pelgrimstochten:zie pagina 6 en 7.

WAT VALT ER TE ZIEN EN TE BELEVEN OP DE FIETS EN WANDELBEURS?

Fiets en Wandelbeurs2

RUIME, LICHTE BEURSOPZET MET BREDE WANDELPADEN LANDELIJKE VERKEERSBUREAUS VAN BIJZONDERE FIETS- EN WANDELLANDEN

PERSOONLIJKE AANDACHT CLOWN MENNO KLEINSCHALIGE REISORGANISATIES DE NIEUWSTE TENTEN EN KAMPEERSPULLEN

PAVILJOEN DUURZAAM ENAGRARISCH TOERISME(11.F.30-35)Boeren die onderhoud en beheervan het landschap combineren methun bedrijf komt steeds vaker voor.De natuurlijke waarden van het land-schap blijven zo behouden of wordenversterkt. Bovendien is het een belang-rijke stimulans voor toeristische ont-wikkeling. Ook voor het behoud vannatuurreservaten en ecologische struc-turen wordt gekeken naar de mogelijk-heden die het toerisme biedt. Hetvormt daardoor steeds meer een basisdie beheer en ontwikkeling van land-schap en natuur economisch mogelijkmaken. In dit paviljoen vindt u bedrij-ven en organisaties die zich voor dezepositieve ontwikkelingen inzetten.Nieuw dit jaar zijn de klompenpadenin Utrecht, Gelderland en Zuid-Holland.

KINDERPROGRAMMA (BEIDE HALLEN)Op de Fiets en Wandelbeurs wordende kinderen niet vergeten. De ver-trouwde Speelhoek (10.F.10) is erweer. Hier liggen spelletjes, puzzels,speelgoed en tekenspullen klaar. Erstaat een dvd-speler met tv. Hoeweler continu toezicht is, is deze speel-hoek geen kinderopvang. De beursor-ganisatie aanvaardt geen enkeleaansprakelijkheid; de ouders blijvenzèlf verantwoordelijk. Naast hetfietsparcours in hal 11 is ook ik ditjaar weer de ezelstal met loopruim-te. Als de drukte het toelaat, kunnenkinderen op de rug van de (getrain-de) ezel een rondje lopen door dehal. En natuurlijk is clown Mennoweer van de partij.

FIETSEN MET KINDEREN(11.G.52)Ook dit jaar laten enthousiasteouders en hun kinderen zien hoe zijhun fietstochten met de allerkleinstenen opgroeiende kinderen organiseren.Geniet mee van hun leuke ervaringenen doe uw voordeel met hun prakti-sche tips.

PAVILJOEN VEILIGHEID-ORIËNTATIE-NAVIGATIE(10.E.50-58)Hier vindt u GPS-apparaatjes voorfietsers èn wandelaars met waterdich-te, schokvaste, energiezuinige en inzonlicht goed afleesbare schermenmet topografische kaarten. Woudloperen natuurmens Bart de Haas doet datanders: hij navigeert op de sterren enleest de sporen van wilde dieren. Ineen sporenbak legt hij uit hoe hij datdoet in de wildernis en mag u het ookeens proberen. Voor Snowleopardstaat de veiligheid bij trektochtendoor de bergen voorop. Fishtail geeftcursussen in oriëntatie en navigatie,met kaart en kompas en met GPS. Zie ook de lezingen van Jop Tel en ende workshop van Frans Welkamp(Forum Lounge).

25 JAAR FIETSEN NAARSANTIAGO DE COMPOSTELAIn 1984 begon Clemens Sweermanmet de beschrijving van de fietsroutenaar Santiago. Vele duizendenNederlanders en Vlamingen zijninmiddels met de gidsen vanClemens naar Santiago deCompostela gefietst. In de DagbladTrouwzaal geeft Clemens Sweermanop zaterdag en zondag om 15:00 een speciale jubileumlezing.

NIEUWE GIDSEN, ROUTES, BOEKEN EN DVD’S• Tour de Mont Blanc, Noes Lautier,

Robert Weijdert (10.E.23)• Uitzicht op de Mont Blanc, Noes

Lautier, Robert Weijdert (10.E.23)• Wandelen in Värmland (Zweden),

Paul van Bodengraven. (10.E.72)• De groene fietsronde van Ierland,

Paul Benjaminse (11.G.50)• Fietsen als medicijn, Jolinda van

Hoogdalem, Fietsersbond (11.G.80)• DVD Fietsreparatie, Bike4Travel

(11.D.40)• Drenthe Wandelpad (nieuwe editie),

Nivon (11.G.37)• Floris V pad (nieuwe editie), LAW

Wandelplatform (11.G.31)• Limes 2, (nieuwe editie) fietsen

langs de noordgrens van hetRomeinse Rijk, Clemens Sweerman,Pirola (11.E.50)

NOVITEITEN EN OPMERKELIJKEACTIVITEITEN Santos Belt-drive, fiets zonder ket-ting. Nooit meer je ketting oliën ofeen vieze broek. Want op de kettinglo-ze Santos Belt-Drive fietsen zit geenketting maar een super-sterke riem.Precies dezelfde als in auto's en moto-ren. Een riem gaat langer mee, is stil-ler en loopt lichter. Veel fietsfabrikan-ten hebben het geprobeerd en Santosis het gelukt! Nieuwsgierig? Test zelf!Kom naar het testparcours en pak eenvan die witte Santossen met riemaan-drijving en Rohloff-naaf! (11.A.21)

Wandelnetwerk Twente geheel inkaart en op de routeplannerHet onlangs feestelijk geopendeWandelnetwerk Twente biedt 423rondwandelingen. Voor elk wat wils,van ommetjesmaker tot Lange-Afstand-Wandelaar: korte en langeretochten, lichte en zwaardere. In totaalongeveer 3000 wandelbare km vanuit151 startpunten. Al deze routes zijnuniform bewegwijzerd en in kaartgebracht. (11.E.51)

Fietsknooppunten nu ook in regioArnhem-Nijmegen.Op de Fiets en Wandelbeurs vindt depresentatie plaats van de fietsknoop-punten rond Arnhem en Nijmegen.Dankzij dit net zijn nu de knooppun-tennetten van Brabant en Limburgverbonden met het knooppuntennetvan de Veluwe (11.H.45)

Donauroute Bewegwijzerd inServië.Het overgrote deel van de fietsroutelangs de Servische Donau is nubewegwijzerd volgens de Eurovelo-norm. Er zijn uitmuntende fietskaartenmet informatie over accommodatie.Servië heet alle fietsers hartelijk wel-kom. Ondanks alle spanningen uit hetnog niet zo lange verleden is het levener ongecompliceerd. Projectleider van

de fietsroute Nebojsa Matijasevic en de fotograferende fietser JovanErakovic komen naar Amsterdam. Op zaterdag en zondag geven zij om13:00 uur een lezing in de Europazaal.Daarnaast heeft de Servische Donaueen prachtige stand. (11.B.70)

Noord-Holland maakt werkt vanwandelen.Na het Noord-Hollandpad is de provin-cie er alweer met nieuwe initiatievenom wandelgebieden te ontsluiten ente bewegwijzeren. Op de stand vanNoord-Holland maakt u kennis metdiverse projecten. (11.G.36)

Nu ook GPS WandelkaartNederland Waypoint lanceert op de Fiets enWandelbeurs de Garmin OnRouteWandelkaart. Geef uw bestemmingaan en u krijgt een fraaie wandelroutevoorgeschoteld. Het systeem kentnagenoeg alle bospaden (10.E.51)

De PolderwachterDe polderwachter is een boswachterzonder bos, maar is uw kunstzinnigereisleider op het platte land in hetmidden van ons land. Met zijn pols-stok wijst hij u op de waarde van hetopen landschap en het zicht op deHollandse horizon. (11.F.34)

Blootsvoetslopen: een intense ervaringIs blootvoetslopen de nieuwe rage?Iedereen heeft wel ervaring in hetmet blote voeten op het strand lopen,maar ook op andere ondergrondengaat dit uitstekend. Het directe con-tact tussen voeten en aarde zorgtvoor ontspanning. In hal 10 is eenblote-voeten-pad met zand, boom-schors, grind en stro. Dus uit dieschoenen! BewegingswetenschapperWouter Buist verzorgt workshops.(10.E.58)

BikepointerBikepointer is een handige houdervoor fietsknooppunten. U kunt op dehouder invullen in welke volgorde de

knooppunten op de route liggen. Zo zie je in een oogopslag wat het volgende knooppunt is. De Bike-pointer bevestigt u gemakkelijk op uw stuur. Op het fietsparcours kunt u de Bikepointer testen (11.F.10)

Nieuwe fietsrouteplanner: grenze-loos door Nederland.De Fietsersbond, het LandelijkFietsplatform en het Nationaal Bureauvoor Toerisme en Congressen hebbende handen ineengeslagen. Samen pre-senteren zij de landelijke fietsroute-planner voor de recreatieve fietser.Deze presentatie vindt plaats op zon-dag om 13.00 uur in de Expozaal. U kunt ook tijdens beide beursdagenkennis maken met deze planner op destand van de Fietsersbond (11.G.80)

Nieuwe landenHet aantal landelijke verkeersbureau’sdat aanwezig is op de Fiets enWandelbeurs breidt zich ook dit jaaruit. Behalve gastland Spanje en Servië,dat de fietsroute langs de Donau presenteert, zijn nieuw in 2009:Hongarije (11.C.55) en Turkije(11.C.68).

Wandelroutes vanaf diverseAmsterdamse stationsStel het is komend weekend heerlijkwandelweer, maar u wilt de Fiets enWandelbeurs toch niet missen? Eencombinatie is mogelijk, want Nemoheeft vier wandelroutes uitgezet naarde RAI vanaf diverse Amsterdamsestations. Door o.a. de OverbrakerPolder, het rustige deel van de histori-sche binnenstad, langs de Amstel enover de Zuidelijke Wandelweg. De kortste route is 2 km. De langstetocht is 12 km. Zie de beschrijving mét kaartjes op onze website in hetmenu toegang - route.

Bewaakte fietsenstallingVoor de ingang van de beurs is eenbewaakte Fietsenstalling. Dankzij degemeente Amsterdam is het gebruikvan deze stalling gratis! U herkent de stalling aan het gele locker-logo.

Fiets en Wandelbeurs 3

WAT VALT ER TE ZIEN EN TE BELEVEN OP DE FIETS EN WANDELBEURS?SKIKEN, EEN MIX VAN SKATEN EN BIKEN, OVERGEWAAIDE TREND UIT OOSTENRIJKFIETSERS INFORMEREN FIETSERS - VERENIGING DE WERELDFIETSER

DE POLDERWACHTER GPS EN NAVIGATIE MET KAART EN KOMPAS FIETSEN MET KINDERENPELGRIMSPAVILJOEN - SANTIAGO DE COMPOSTELLA

Fiets enWandelbeurs4

Fiets enWandelbeurs

2-Land 10.B.30Achensee Tourismus 10.D.10Actief in de Vogezen 11.D.71Activa Bolsena 10.E.73Agrarisch Toerisme 11.F.30-35AGU 11.D.50Aktiva Tours 10.B.24Altena-bike 11.D.11Altitud Extrem 11.B.60America's Tent Lodges 10.A.90Amsterdam-Noord, Toerisme 11.F.42Anakita 10.A.53AnnaHiking 11.C.64Andere Turkije, het 11.C.52ANWB 11.F.10Asian Way Of Life 11.F.70A Sister's Hope 11.H.35Atma Asia Travel 11.E.78Auvergne Tour Massif 11.C.71Avaghon Trekkingfietsen en tandems 11.C.54Batavus 11.D.30Benjaminse Uitgeverij 11.G.50Belgisch Verkeersbureau Wallonie-Brussel 11.E.31B&B Roerdinkhof 11.H.32B&B De Wandhorst 11.H.32Bentheim, graafschap 10.D.30Bergen Magazine 10.E.81Bever Zwerfsport 10.B.50Bever Zwerfsport fietshal 11.C.45Bike & Trekking Magazine 11.E.40Bike 4 Travel 11.D.40Bike Dreams 11.D.60Bikefeeling 11.C.42Bike Tracks 11.D.69Bloeiende Zijpe 11.F.36Bourgogne wandelen en fietsen 11.D.80Brabant Vakantieland 11.G.28Brabant, VVV Meierij en Noordoost 11.H.20Brabant, VVV West en Midden 11.G.29Brandenburg an der Havel 10.D.20Bureau Hanzesteden 11.G.21Burley 11.D.50Buzaglo 11.C.51Cambreur SpeciaalSchoenmakerij 10.C.51Campings de l'Yonne 11.D.80Camping les Ceriselles 11.D.80Camping Kolodeje Tsjechie 10.E.70Carto studio 11.G.50Catalonië Toerisme 11.B.60 Central Pirenees Huesca 11.B.71Champagne-Ardenne 11.D.80Charleville-Mézières 11.D.80Cicloturisme I Medi Ambient 11.B.60 Commundo 10.A.51Consell Comarcal del Baix Empordà 11.B.60 Consell Comarcal del Solsonès 11.B.60Consell Regulador del cami dels Bons Homes 11.B.60Consorci de Turisme de l'Alt Berguedà i del Berguedà 11.B.60Costa Brava Girona Tourism Board 11.B.60Corsica 11.D.80County Bike/Hike Reizen 11.E.89Cube Bikes 11.A.50Cycleronda 11.C.74Cycletours 11.F.48Cyprus Verkeersbureau 11.F.52De Gelderse Morgen 11.H.30Demmenie Sport BV 10.D.70Denemarken 10.B.10Desert Tracks 11.C.56Dienst Toerisme Oostkantons 11.E.23Djoser 10.B.71Dobry Den Reizen 11.E.70Donauroute 11.B.70Drenthe Recreatie 11.E.48Duchenne Heroes 11.G.62Duits Verkeersbureau 10.D.20Ecotour Kyrgyzstan 10.A.31E-bike Centrum 11.C.25Eifel Tourismus GmbH 10.D.33Eigen Wijze Reizen 10.B.70Elan ligfietsen 11.C.35Elberadweg/sachsische Schweiz 10.D.34Elektrafiets 11.C.43El Paradero en Casa del Mundo 11.B.61Empuriabrava Tourist Board 11.B.61Emsland Touristik 10.D.20EOS Cycling Holidays Ltd 11.D.67Escapade Gourmande 11.D.80Europe active 11.D.80Europa Wanderhotels 10.E.20Experience Nubia 11.E.79Extremadura Turismo 11.B.72Ezelstal de Edelingen 11.A.15Federation du Tourisme de La Province de Namur 11.E.20Fiets, hét race en MTB magazine 10.B.33FietsActief, tijdschrift 10.B.33Fietsavontuur.net 11.D.61Fietscafé 11.H.10Fiets a parts 11.D.43Fiets de wereld 11.D.68Fiets en Tandemverhuur v.d. Mierden 11.D.14Fietsen met Kinderen 11.G.52Fietsen voor SBA 11.G.73Fietsersbond 11.G.80Fietshangar Heijmerink Wagemakers 11.D.12Fietsjespasta 10.D.52Fietskaart Informatie Stichting 11.E.50Fietsparcours 11.A.10Fietsrondje Achterhoek 11.H.32Fietsrouteplanner Nederland 11.G.80Fietstoerist, de 11.F.60Fietsvakantiewinkel 11.G.60Fietswijzer 11.H.39FishTail trekking en oriëntatie 10.E.53Fital Vakanties 11.G.74Flyer electrische fietsen 11.C.10Forty Bike 11.D.15Franse Ardennen 11.D.80FynTour 10.B.10Garmin Nederland 11.F.80Geheim over de Grens 10.D.30Gelderse Morgen 11.H.30Gemeente Lingewaard 11.H.51Genootschap van Sint Jacob 10.C.80Geografische Boekhandel Pied a Terre 11.A.69Ginseng crèmes 11.H.53Global Cyclist 11.F.62Globetrotter Buitensportvoeding 10.C.50Golden Tulip Landhotel Cox 11.G.20

Goossens Tweewielers 11.C.31Grafschaft Bentheim 10.D.30Grasduinen tijdschrift 10.B.32Grieks Verkeersbureau 11.C.73Hanzesteden aan de IJssel 11.G.21Haute Marne en Champagne 11.D.80Heinsberger Tourist-Service e.V. 10.B.21Hiking-site.nl 11.A.65Hiking Slovenia 11.C.76Himalayan Rock 10.E.80Hotel Asteria Venray 11.H.31Hotel Belmont 11.H.41Hongaars Verkeersbureau 10.D.13Hongarije magazine 10.E.84HT Wandelreizen 10.C.40Hungaria Huizen 10.E.88Idworx fietsen 11.C.10Ierland Toerisme 11.E.60Indonesie Travel "Selamat Jalan" 11.F.71Informatiemarkt Fietsen 11.B.80Informatiemarkt Wandelen 10.B.90Innovation Norway 10.B.26KAN, Knooppunt Arnhem Nijmegen 11.H.40Kinderzonvakanties 11.C.72Kiooms culinaire dressings 10.D.51Klimwand 10.F.30Klompenpaden 11.F.33KNBLO 10.C.70KNNV, vereniging voor veldbiologie 11.H.22Koga BV 11.B.40Kolodeje Tsjechie 10.E.70Kompas Outdoor 11.C.30Kortenhof Groep, van 11.C.30KRAS reizen 10.D.53Kroatisch Nationaal Bureau voor Toerisme 11.B.50Kulturland Kreis Höxter 10.D.20Landelijk Fietsplatform 11.G.30Landferienhaus Linde 10.B.23Landhotel Alberts 11.G.20Landhuis Antoniow 11.E.88Landhuis Oranzovy dum, Tsjechie 11.E.80LAW Wandelplatform 11.G.31Limousin Tour Massif 11.C.71Lindenberg elektrische fietsen, van 11.C.23Lopen op Lesbos 11.C.63Lowa 10.D.40Lowland Walking 10.E.87Luxemburgs Verkeersbureau 11.E.24Maison de la France / Frans Verkeersbureau 11.D.80Maison du Tourisme du Pays de Vielsalm 11.E.21Marketing Drenthe 11.E.48Maruba Sports Publisher 11.E.40-41Meander reizen 11.E.71Mecklenburger Radtour, die 11.E.81Mecklenbrug-Vorpommern 10.D.20Moinhos do Dao 10.E.78Monte Maravilhas 10.E.79Moselland Touristik 10.D.20Most Magyarul! 10.E.84Münsterland Touristik 10.D.30Naheland Touristik 10.B.35Natuurkampeerterreinen 11.F.40Natuurkampeerterreinen Achterhoek 11.E.33Natuurlijk Platteland West 11.F.30Natuurlijk Reizen 11.C.56Nazca Ligfietsen 11.D.13Nederlandse Klim- en Bergsport Vereniging 10.E.25Nederlandse Toer Fiets Unie 11.F.41Nederlands Genootschap van Sint Jacob 10.C.80Nemo, vereniging van vrije wandelaars 10.B.76Niedersachsen Vakantieland 10.D.20Nimsjoe reizen 10.E.54Noord-Holland 11.G.36Nordhessen Touristiek 10.D.20Van Nicholas Bicycles - The Titanium Bike 11.D.41Nivon Natuurvrienden 11.G.37Noorwegen 10.C.10Nordic Walking Parcours 10.F.25Noorwegen 10.B.26NTKC, Nederlandse Toeristen kampeerclub 11.G.32Oliva Travel wandelreizen 10.B.81Omega Bike & Hike 11.C.74Onderweegs in Italië 11.D.73One Way Bike Industry 11.A.50Op Lemen voeten, tijdschrift 10.D.80Op Pad, tijdschrift 11.F.11Oranjefietsroute: Bad Arolsen - Dillenburg 10.D.20Osnabrückerland Touristiek 10.D.30Outdoor Magazine 11.E.41Outline Travel Tsjechie 10.E.71OV-fiets 11.F.22Paderborner Land 10.D.20Parc Aventura 11.B.60Paridon Natuurtochten, van 11.H.50Patronat de Turisme - Diputació de Lleida 11.B.60Paviljoen Elektrische fietsen 11.C.25Paviljoen Veiligheid Oriëntatie Navigatie 10-E.50-58Pelgrims Paviljoen 10.C.85Pensionboerderij Wiggelroede 11.H.32Petite France 11.C.70PH Agencies 10.E.55Pirola, uitgeverij en FIS 11.E.50Polderwachter 11.F.34Polen 10.B.31Profile Kok Utrecht 11.A.40Profile Warmerdam 11.D.10Provincie Noord-Holland 11.G.36Pyrénées Centrales Huesca 11.B.71Qwic electrische fietsen 11.C.24Radical Design 11.D.43Radissimo GmbH 11.F.50Rainmates Company 11.G.72Recreatieboerderij De Bult 11.H.32Recreatieboerderij Erve 't Byvanck 11.H.32Recreatie Noord-Holland 11.G.35Recycle Trekkingfietsen 11.C.54Rein Veenendaal Fietsen 11.C.10Reizen Magazine 11.E.11Restinn 11.E.24Rheinland-Pfalz 10.B.34Roemenië natuurlijk & actief 11.B.75Rohloff 11.C.35Ross Holidays 11.C.75Rothaargebirge 10.D.20Rugzaklopers, de 10.E.65Saarland Tourismus 10.B.22Saksen 10.D.34Sachsische Schweiz projekt Elberadweg 10.D.34Santos Bikes 11.A.41

Sauerland, Schmallenbergerland 10.D.20Sallands bureau voor toerisme 11.G.40Schwalbe fietsbanden 11.D.20Segway Pirinneu 11.B.60Servië 11.B.70Siegerland-Wittgenstein 10.D.20Sherpaland, Trekking in Nepal 10.E.82Skiking Nederland 10.F.20Slovenia Hiking 11.G.76Snel Tweewielers 11.C.41SNP Natuurreizen 10.F.40Snow Leopard Adventures 10.E.52Soetens Transport 10.C.84Spaans verkeersbureau 11.A.85Spaans Terras 11.A.80Spaans Themaplein 11.A/B.60-85Speelhoek 10.F.10Sperlingshof, Hotel-Pension 10.D.20Stad Genk Nationaal Park 11.E.32Stayokay 11.E.40STN, Stichting Trekkershutten Nederland 11.F.44Stichting Vrije Recreatie 11.F.31Sunita Nepal Travel 10.A.30Swedish Cycling 10.B.20Taku adventures 10.E.50Tandem Informatiepunt 11.B.30Technolyt Outdoordacht 11.G.51Teutoburger Wald 10.D.20Te Voet, vereniging 10.B.77Te Voet, De Wandelkrant 10.E.63Terra Australia, OUTBACK Clothing 10.C.44 Theetuin De Peppel 11.H.32The Valley Guesthouse, Kathmandu 10.E.82Tirol Specialisten 10.D.10Tiroler Wanderhotels 10.D.10Tirol Werbung 10.D.10Tiroler Zugspitz Arena 10.D.10Toeractief tijdschrift 11.E.10Toer fiets Unie 10.F.41Toerisme Oost-Vlaanderen 11.F.25Toerisme Provincie Antwerpen 11.E.37Toerisme Vlaams Brabant 11.E.36Toeristische federatie Belgisch Luxemburg 11.E.22TOP Amsterdam-Noord 11.F.42Topo-Aktief wandelvakanties 10.B.80Tourisme Val d'Aran 11.B.60Tourisme Alsace / Elzas of Alsace / Elzas 11.D.80Tourismus Marketing Brandenburg 10.D.20Tourismusverband Alpbachtal & Tiroler Seenland 10.D.10Tourismusverband Fläming 10.D.20Tourismusverband Havelland 10.D.20Tourismusverband Sachsische Schweiz Elberadweg 10.D.34Tourismusverband Ruppiner Land 10.D.20Tourismusverband Seenland Oder-Spree 10.D.20Tourismusverband Wildschönau 10.D.10Tourismus Zentrale Saarland 10.B.22Tour Massif 11.C.71To Vima Griekenland 11.C.65Traces & Découverte 11.D.80TravelEssence 10.A.32Treinreiswinkel 11.G.71Trekexped reizen 10.B.28Trentinosport Italie 11.D.62Tropical Cyclist 11.F.72TUI-Nederland, reizen met een smile 11.E.53Turisme de Catalunya 11.B.60Turismo Extremadura 11.B.72Turkije, het Andere 11.C.52Turkije, Natuurlijk Reizen 11.C.56Turks Verkeersbureau 11.C.68Twents Bureau voor Toerisme 11.E.51Twinny Load 11.D.42Uitgeverij Pirola / FIS 11.E.50Uitgeverij Robert Weijdert 10.E.23Vakantiefietser 11.C.20Vakantiehuis Vogezen 11.D.71Vaude Nederland 11.H.80Vaujany 11.D.80Vercors 11.D.80VDNOWAS - NL, nordic walking 10.F.26Verta Fit 11.F.21Verzamelpaviljoen Fietsen 11.D.60-69Verzamelpaviljoen Fietsen en Wandelen 11.E.70-89Verzamelpaviljoen Wandelen 10.E.70-89VIA Urlaub Service 10.A.10Viborg 10.B.10Viersen, WFG für den Kreis Viersen 10.B.30Villapark Hongarije 10.E.84Virtumedia Bergen Magazine 10.E.81Visit Wales 11.D.70Vittorio Fietsen 11.C.40VIVOS 10.A.52Vlieg & Fiets 11.G.61Vogezen, Wandelen in de 11.C.60Volkskrant Reizen 10.E.64Vos Travel fietsen wandelvakanties 11.G.70Vrienden op de Fiets 11.F.43Vrienden van de Voetveren 11.G.23VVV Het Groene Hart 11.F.20VVV Isère 11.D.80VVV Lanaken 11.E.81VVV Lozère 11.D.80VVV Molsheim-Mutzig 11.D.80VVV Twente-Zuid 11.G.40VVV Villard de Lance 11.D.80Wandelarrangement in Winterswijk 11.H.33Wandelen in de Vogezen 11.C.60Wandelen in Varmland 10.E.72Wandelenitalië.nl 11.D.72Wandelkrant, de 10.E.63Wandelmaat, de 10.B.79Wandelplatform-LAW 11.G.31Wandelpool, Stichting de 11.G.27Wandelwijzer 11.H.39Wanderhotels Europa 10.E.20Wanderwelt Siegerland-Wittgenstein 10.D.30WayPoint 10.E.51Wereldfietser, vereniging de 11.F.61Wereldwinkel 10.A.50Werratal Touristik 10.D.31Westerwald 10.B.35Westtoer APB 11.E.30Wijnwandeltochten 10.E.89IJmond Veelzijdig 11.G.35Zazoe travel 10.E.56Zeeland Routebureau 11.G.25Zillertal 11.A.50Zwerfkei Buitensport 10.F.50Zwitserland Toerisme 10.E.10

Fiets en Wandelbeurs 5

ALLE EXPOSANTEN VAN DE FIETS EN WANDELBEURSA

H

I

K

L

M

N

O

P

QR

B

C

D

E

F

G

S

T

UV

W

IJZ

6 Fiets en Wandelbeurs

FORUMZAAL (700 STOELEN)Toplezingen in een sfeervolle theaterzaal met comfortabele stoelen.Plaatsen reserveren niet mogelijk, dus wees op tijd.11:00 - 12:00 JOLANDA LINSCHOOTEN

‘A walk on the wildside’ - Schotland, avontuur dichtbij huis(deze lezing wordt aangeboden door Kompas Outdoor World en Haglöfs)

12:30 - 13:30 FRANK VAN RIJNOp de fiets naar Ghana, door West- en Midden-Afrika(deze lezing wordt aangeboden door Gazelle en Schwalbe fietsbanden)

14:00 - 15:00 ERIC SCHUIJT EN CARLA VAN TATENHOVEFietsen in Chili, op weg naar Vuurland

15:30 - 16:30 MICHAEL CRAMER, LID EUROPEES PARLEMENTMauer Radweg Berlijn, 20 jaar na de val van de muur en de IJzeren Gordijn fietsroute door Europa (lezing in het Engels)

DAGBLAD TROUW ZAAL (ZAAL L: 220 STOELEN)Prachtige lezingen door bekende redacteuren, auteurs en fotografen 11:00 - 12:00 HARO HIELKEMA, REDACTEUR DADBLAD TROUW

Elbe Radweg, Luther, wijn, renaissance12:00 - 13:00 HAN BOUWMEESTER, NATUURFOTOGRAAF GRASDUINEN

Natuurfotografie? Zo doe je dat! 13:00 - 14:00 NANDA RAAPHORST, REDACTEUR OP PAD EN MARGRIET SPANGENBERG, FOTOGRAFE

Wandelend op het kustbergpad van Montenegro, langs adembenemende vergezichten14:00 - 15:00 MARCO MEIJERINK, FOTOGRAAF

Gezichten van China, een fietstocht door een rijk in beweging15:00 - 16:00 CLEMENS SWEERMAN 25 jaar fietsen naar Santiago de Compostela16:00 - 17:00 TJEERD VISSER EN SJIVA JANSSEN, REDACTEUR OP PAD

Dossier Fiordland, klassieke voettochten door Nieuw-Zeeland, mekka voor wandelaars

REIZIGERSZAAL (ZAAL M: 100 STOELEN)Ervaren reizigers vertellen in woord en beeld11:00 - 12:00 ROBERT WEIJDERT Wandeltrektocht rond de Gran Paradiso in Italie12:00 - 13:00 JOHN TELLEMAN Verrassend en ontspannen fietsen in Oman13:00 - 14:00 INDONESIA TRAVEL Fietsvakanties op Java, Bali, Sumatra en Sulawesi14:00 - 15:00 JOP TEL, WAYPOINT Hoe gebruik ik GPS tijdens fietsen en wandelen?15:00 - 16:00 BART DE HAAS, WOUDLOPER De wildernis, vriend of vijand?16:00 - 17:00 MAARTEN SMIT Trans-Iberia - op de fiets van Girona naar Málaga

WANDELZAAL (ZAAL N: 100 STOELEN)In deze zaal worden vooral wandellezingen aangeboden11:00 - 12:00 CEES DEKKER ‘Cañadas Reales’ - schapendriftroutes in Spanje12:00 - 13:00 GERRIT JAN ZWIER Vuurland en Zuid-Atlantische eilanden, de randen van de kaart13:00 - 14:00 HUIB KALSBEEK Te voet naar Santiago de Compostela14:00 - 15:00 PHILLIP DE ROO ‘Notice’ - klimaatvriendelijke oversteek van de Groenlandse ijskap 15:00 - 16:00 TON JOOSTEN Dwars door de Pyreneeën: de ‘Haute Randonnée Pyrénéenne’16:00 - 17:00 PETER SPRUYT Verhalen uit het Poolse Reuzengebergte, mythische wandellandschap

EUROPAZAAL (ZAAL N1/O1: 150 STOELEN)In deze zaal vooral europeze bestemmingen maar ook twee iets verder weg11:00 - 12:00 PAUL SPAPENS Fietsen langs religieus erfgoed in Brabant12:00 - 13:00 BERT SITTERS Exotisch maar ontspannen fietsen in Suriname13:00 - 14:00 NEBOJSA MATIJASEVIC De nieuwe Donaufietsroute in Servië (lezing in het Engels)14:00 - 15:00 PETER DUIJF IJsland, fietsen door groen en grijs 15:00 - 16:00 TURISME DE CATALUNYA De Katharenroute in de Pyreneeën, te voet per fiets

of te paard en Saskia van Vuuren: De Tour de France komt naar Girona!16:00 - 17:00 BERNICE NOTENBOOM ‘Arctic Alert’ - Op eigen kracht naar de Noord- en Zuidpool

(deze lezing wordt aangeboden door Volkskrant Reizen)

EXPOZAAL (ZAAL O: 100 STOELEN)Kom kennismaken met prachtige bestemmingen van diverse reisorganisaties11:00 - 12:00 EIGEN WIJZE REIZEN Wandelen langs de Hollandse Noordzeekust 12:00 - 13:00 EIGEN WIJZE REIZEN Fietsen door Veneto/Bolzano/Venetië13:00 - 14:00 DE FIETSTOERIST Java-Bali, zee, sawah’s en vulkanen14:00 - 15:00 DE FIETSTOERIST Yunnan, smeltkroes van China15:00 - 16:00 BOURGONDIË TOERISME Fietsen in Bourgondië16:00 - 17:00 DE FIETSTOERIST Tweelandenreis Vietnam-China

SNP ZAAL (ZAAL P: 100 STOELEN)In deze zaal verzorgt de SNP presentaties van opmerkelijke reizen11:00 - 12:00 WYBE ROOD Thailand Travelkids, een feest voor de zintuigen12:00 - 13:00 DICK VAN DE VEEN Spanje Anders, cultuur en natuur op het Iberisch Schiereiland13:00 - 14:00 JEROEN BRUIL Bolivia, trektocht door de Cordillera Real14:00 - 15:00 LIESBETH HERTOGH Het mysterie van de Griekse bergen, natuur en cultuur 15:00 - 16:00 BAS NAUS Langs stupa's en sneeuwbergen, wandelen in het Tibetaans Cultuurgebied

WORKSHOPS FORUM LOUNGEIn de ruimte beneden aan de trap op weg naar de Forumzaal kunt u deelnemen aan diverse practische en leerzame workshops11:00 - 12:00 FIETSKAART INFORMATIE STICHTING Tips voor beginnende fietsers12:00 - 13:00 ERIC SCHUIJT, WERELDFIETSER Voorbereiden van een fietsreis13:00 - 14:00 DE RUGZAKLOPERS Hoe pak ik mijn rugzak in en wat gaat er mee?14:00 - 15:00 FRED EN PETER SNEL, VAKANTIEFIETSENSPECIALIST De juiste vakantiefiets15:00 - 16:00 FRANS WELKAMP GPS en navigatie16:00 - 17:00 JIM VAN DEN BERG EN LEON POELS Wat gaat er in mijn fietstassen en wat niet?

OUTDOOR-PRACTICUM EN CAMPING IN DE FORUM LOUNGEDoorlopend workshops en demonstraties door ervaren wandelaars en fietsreizigers• Kookdemonstratie: hoe kook ik toch lekker op een pitje voor mijn tent?• Hoe ziet mijn uitrusting er uitgepakt uit en wat neem ik allemaal mee?• Wat voor maatregelen neem ik voor mijn veiligheid op reis?• Verwenbehandeling van mijn voeten na een stevige wandeling• Hoe pak ik mijn fiets in voor luchttransport?• Hoe los ik pech en problemen onderweg op?

DE RUGZAKLOPERS PAKKEN IN EN UIT MAARTEN SMIT IN IBIRIE MARCO MEIJERINK IN CHINA DE DONAU ROUTE

FRANK VAN RIJN ONDERWEG NAAR GHANABERNICE NOTENBOOM NAAR DE ZUIDPOOL

foto

: Gud

y Ro

oija

kker

s

PROGRAMMA ZATERDAG

7Fiets en Wandelbeurs

FORUMZAAL (700 STOELEN)Toplezingen in een sfeervolle theaterzaal met comfortabele stoelen.Plaatsen reserveren niet mogelijk, dus wees op tijd.11:00 - 12:00 JOLANDA LINSCHOOTEN

‘A walk on the wildside’ - Schotland, avontuur dichtbij huis(deze lezing wordt aangeboden door Kompas Outdoor World en Haglöfs)

12:30 - 13:30 FRANK VAN RIJNOp de fiets naar Ghana, door West- en Midden-Afrika(deze lezing wordt aangeboden door Gazelle en Schwalbe fietsbanden)

14:00 - 15:00 MICHAEL CRAMER, LID EUROPEES PARLEMENTMauer Radweg Berlijn, 20 jaar na de val van de muur en de IJzeren Gordijn fietsroute door Europa (lezing in het Engels)

15:30 - 16:30 ERIC SCHUIJT EN CARLA VAN TATENHOVEFietsen in Chili, op weg naar Vuurland

DAGBLAD TROUW ZAAL (ZAAL L: 220 STOELEN)Prachtige lezingen door bekende redacteuren, auteurs en fotografen 11:00 - 12:00 HARO HIELKEMA, REDACTEUR DADBLAD TROUW

Elbe Radweg, Luther, wijn, renaissance12:00 - 13:00 KEES LOOGMAN, HOOFDREDACTEUR GRASDUINEN

Natuurfotografie? Zo doe je dat (niet)! 13:00 - 14:00 NANDA RAAPHORST, REDACTEUR OP PAD EN MARGRIET SPANGENBERG, FOTOGRAFE

Wandelend op het kustbergpad van Montenegro, langs adembenemende vergezichten14:00 - 15:00 MARCO MEIJERINK, FOTOGRAAF

Gezichten van China, een fietstocht door een rijk in beweging15:00 - 16:00 CLEMENS SWEERMAN 25 jaar fietsen naar Santiago de Compostela16:00 - 17:00 TJEERD VISSER EN SJIVA JANSSEN, REDACTEUR OP PAD

Dossier Fiordland, klassieke voettochten door Nieuw-Zeeland, mekka voor wandelaars

REIZIGERSZAAL (ZAAL M: 100 STOELEN)Ervaren reizigers vertellen in woord en beeld11:00 - 12:00 ROBERT WEIJDERT Wandeltrektocht rond de Gran Paradiso in Italie12:00 - 13:00 JOHN TELLEMAN Verrassend en ontspannen fietsen in Oman13:00 - 14:00 INDONESIA TRAVEL Fietsvakanties op Java, Bali, Sumatra en Sulawesi14:00 - 15:00 JOP TEL, WAYPOINT Hoe gebruik ik GPS tijdens fietsen en wandelen?15:00 - 16:00 BART DE HAAS, WOUDLOPER De wildernis, vriend of vijand?16:00 - 17:00 MAARTEN SMIT Trans-Iberia - op de fiets van Girona naar Málaga

WANDELZAAL (ZAAL N: 100 STOELEN)In deze zaal worden vooral wandellezingen aangeboden11:00 - 12:00 CEES DEKKER ‘Cañadas Reales’ - schapendriftroutes in Spanje12:00 - 13:00 GERRIT JAN ZWIER Vuurland en Zuid-Atlantische eilanden, de randen van de kaart13:00 - 14:00 HUIB KALSBEEK Te voet naar Santiago de Compostela14:00 - 15:00 PHILLIP DE ROO ‘Notice’ - klimaatvriendelijke oversteek van de Groenlandse ijskap 15:00 - 16:00 TON JOOSTEN Dwars door de Pyreneeën: de ‘Haute Randonnée Pyrénéenne’16:00 - 17:00 PETER SPRUYT Verhalen uit het Poolse Reuzengebergte, mythische wandellandschap

EUROPAZAAL (ZAAL N1/O1: 150 STOELEN)In deze zaal vooral europeze bestemmingen maar ook twee iets verder weg11:00 - 12:00 PETER DUIJF IJsland, fietsen door groen en grijs 12:00 - 13:00 BERT SITTERS Polen, fietsen langs pottenbakkers, iconen en forten13:00 - 14:00 NEBOJSA MATIJASEVIC De nieuwe Donaufietsroute in Servië (lezing in het Engels)14:00 - 15:00 PAUL SPAPENS Fietsen langs religieus erfgoed in Brabant15:00 - 16:00 TURISME DE CATALUNYA De Katharenroute in de Pyreneeën, te voet per fiets

of te paard en Saskia van Vuuren: De Tour de France komt naar Girona!16:00 - 17:00 BERNICE NOTENBOOM ‘Arctic Alert’ - Op eigen kracht naar de Noord- en Zuidpool

(deze lezing wordt aangeboden door Volkskrant Reizen)

EXPOZAAL (ZAAL O: 100 STOELEN)Kom kennismaken met prachtige bestemmingen van diverse reisorganisaties11:00 - 12:00 EIGEN WIJZE REIZEN Wandelen langs de Hollandse Noordzeekust 12:00 - 13:00 EIGEN WIJZE REIZEN Fietsen door Veneto/Bolzano/Venetië13:00 - 14:00 FIETSERSBOND Presentatie van de digitale fietsrouteplanner Nederland14:00 - 15:00 DE FIETSTOERIST Tweelandenreis Cambodja-Thailand15:00 - 16:00 BOEKPRESENTATIE De scherprechter van Korfoe, Tim Krabbé16:00 - 17:00 DE FIETSTOERIST Drielandenreis China-Laos-Thailand

SNP ZAAL (ZAAL P: 100 STOELEN)In deze zaal verzorgt de SNP presentaties van opmerkelijke reizen11:00 - 12:00 DICK VAN DE VEEN Spanje Anders, cultuur en natuur op het Iberisch Schiereiland12:00 - 13:00 BAS NAUS Langs stupa's en sneeuwbergen, wandelen in het Tibetaans Cultuurgebied13:00 - 14:00 EDO VAN UCHELEN Vreemde vogels, vogelaars en vogelreizen14:00 - 15:00 LIESBETH HERTOGH Het mysterie van de Griekse bergen, natuur en cultuur 15:00 - 16:00 WYBE ROOD Thailand Travelkids, een feest voor de zintuigen

WORKSHOPS FORUM LOUNGEIn de ruimte beneden aan de trap op weg naar de Forumzaal kunt u deelnemen aan diverse practische en leerzame workshops11:00 - 12:00 FIETSKAART INFORMATIE STICHTING Tips voor beginnende fietsers12:00 - 13:00 ERIC SCHUIJT, WERELDFIETSER Voorbereiden van een fietsreis13:00 - 14:00 JIM VAN DEN BERG EN LEON POELS Wat gaat er in mijn fietstassen en wat niet?14:00 - 15:00 FRED EN PETER SNEL, VAKANTIEFIETSENSPECIALIST De juiste vakantiefiets15:00 - 16:00 FRANS WELKAMP GPS en navigatie16:00 - 17:00 DE RUGZAKLOPERS Hoe pak ik mijn rugzak in en wat gaat er mee?

OUTDOOR-PRACTICUM EN CAMPING IN DE FORUM LOUNGEDoorlopend workshops en demonstraties door ervaren wandelaars en fietsreizigers• Kookdemonstratie: hoe kook ik toch lekker op een pitje voor mijn tent?• Hoe ziet mijn uitrusting er uitgepakt uit en wat neem ik allemaal mee?• Wat voor maatregelen neem ik voor mijn veiligheid op reis?• Verwenbehandeling voor mijn voeten na een stevige wandeling• Hoe pak ik mijn fiets in voor luchttransport?• Hoe los ik pech en problemen onderweg op?

PROGRAMMA ZONDAGMICHAEL CRAMER FIETST LANGS HET IJZEREN GORDIJNBART DE HAAS: ‘WILDERNIS VRIEND OF VIJAND?’DE FIETSTOERIST OP JAVABERT SITTERS IN POLEN

TJEERD VISSER EN SJIVA JANSSEN IN NIEUW-ZEELAND JOHN TELLEMAN; ONTSPANNEN IN OMAN

foto

: Ber

t Si

tter

s

8Fiets en Wandelbeurs

JOLANDA LINSCHOOTENTrekking door de Schotse hooglandenDeze bekende buitensporter zocht hetdeze keer niet zo ver en niet zo noor-delijk, want de Schotse hooglandenhebben een bijna magisch imago. Vergeleken met de Alpen is dit berg-massief laag, maar met de pieken inSchotland valt niet te spotten.Tijdens haar inspirerende lezing neemtJolanda Linschooten haar publiek meenaar de wilde Northwest Highlands,het ruige Skye, de machtige Cairn-gorms en de reuzen rondom FortWilliam en Glencoe. Op zoek naar wildernisbeleving dichtbij huis door-kruiste de beroepsavonturier deze gril-lige gebieden gedurende acht weken. ‘Wilde natuur werkt op mij als eenmagneet. Steeds weer zoek ik die plek-ken waar de natuur met hoofdlettersaanwezig is. Los van alle gejakker, leerik te vertragen. Weg van drukte, hoorik de stilte,’ aldus Linschooten.Haar spannende, grappige en somsemotionele ervaringen brengt zij voorhet voetlicht met een multimedia pre-sentatie in breedbeeld, met fotografie,filmpjes, muziek en vooral een mee-slepende live-presentatie.Jolanda Linschooten is fotograaf,schrijver en beroepsavonturier. Haarreportages verschijnen in diverse tijd-schriften zoals National GeographicAdventure, Op Pad, Focus. Haar foto-verhalenboek Poollicht is genomineerdvoor shortlist van de Bob den Uylprijsals beste reisboek van 2007.Na afloop van haar lezing signeertJolanda Linschooten haar boeken. Presentatie op zaterdag en zondag om11:00 uur in de Forumzaal.

FRANK VAN RIJNOp weg naar Ghana door West- enMidden-Afrika.Ook dit jaar ontbreekt Fank van Rijnniet. De fietsende globetrotter geldt aljaren als Nederlands wereldfietsernummer één en hij blijft zijn publiekboeien. De meesterverteller komt speciaal voor de Fiets en Wandelbeursterug uit het verre oosten. De lezingenvan Frank van Rijn zijn altijd weer eenspektakelstuk: vol humor en onver-wachte gebeurtenissen. Na afloop van zijn lezingen signeerthij zijn boeken.Presentatie op zaterdag en zondag om12:30 uur in de Forumzaal.

MICHAEL CRAMER Mauer Radweg en IJzeren GordijnFietsroute 20 jaar na de val van deBerlijnse Muur

In 2009 wordt herdacht dat 20 jaargeleden de Berlijnse Muur viel. Vooraldankzij Europarlementariër MichaelCramer kan deze voormalige scheidlijntussen Oost en West op de fietsgevolgd worden via de Mauer Radweg.Deze bijzondere fietsroute confronteertde gebruikers met de ingrijpendeeffecten van deze muur die vrij verkeertussen de gescheiden delen van Berlijnlange tijd onmogelijk maakte.Cramer heeft zijn route langs de Muurook op papier gezet in een gids van de bekende Bikeline-serie van deOostenrijkse uitgever Esterbauer. Ondertussen is Michael Cramer alweerbezig met zijn volgende project: hetbeschrijven van de ‘Iron Curtain Trail’(IJzeren Gordijn Route): een fietsroutedwars door Europa van noord naarzuid, vanaf de grens tussen Noor-wegen en de voormalige Sovjet Unietot aan de Zwarte Zee. Dit IJzerenGordijn was het gevolg van de Jalta-conferentie aan het einde van deTweede Wereldoorlog, waarbij Europain twee machtsblokken werd verdeeld.Presentatie op zaterdag om 15:30 uur en op zondag om 14:00 uur in deForumzaal.

ERIC SCHUIJT EN CARLA VAN TATENHOVEFietsen in Patagonië Niet voor doetjes!Eric Schuijt en Carla van Tatenhovezijn net terug van een fietstocht doorhet uiterste zuidelijke puntje van ZuidAmerika. Nou, zeg maar gerust: expe-ditie… Onverharde wegen, besneeuwdebergtoppen, ongenadig nat regen-woud, indrukwekkende gletsjers,oneindige pampa, kuddes wilde gua-naco’s, harde tegenwind en nog harde-re rugwind kenmerkten deze reis. Watis reizen op de fiets toch mooi.Als een van de eersten hebben Eric enCarla een fietstocht gemaakt met eenprofessionele HD-camera voor eendocumentaire. Korte filmfragmentenen foto’s van deze tocht door Pata-gonië zullen te zien zijn tijdens hunlezing op de Fiets- en Wandelbeurs.Presentatie op zaterdag om 14:00 en opzondag om 15:30 in de Forumzaal.

NANDA RAAPHORST ENMARGRIET SPANGENBERGWandelend op het kustbergpad van MontenegroDe jonge staat Montenegro maaktecht werk van het ecotoerisme. Nieuwis de Coastal MountaineeringTransversal Trail van west naar oost.Dit recent goed bewegwijzerd pad van

140 kilometer loopt tussen de plaat-sen Herceg Novi in het westen en Barin het oosten van Montenegro. Tijdens hun lezing tracteren NandaRaaphorst en Margriet Spangenberghun publiek op een schitterende berg-wandelroute. Het pad verbindt de top-pen van het Montenegrijns kustge-bergte: De Zubacki kabao (1894 m) inhet westen, Rumija (1595 m) in hetoosten en ertussen in de Jezerski -voor Montenegrijnen een heilige bergmet op de 1657 meter hoge top hetmausoleum van Njegos, filosoof, dich-ter en aartsvader van Montenegro. De Op Pad redacteur en fotografe lie-pen hun tocht afgelopen zomer.De sportieve dames werden bijna iede-re dag verrast met fraaie uitzichten opde kust en de azuurblauwe zee. Eenvan de vele hoogtepunten was het ver-gezicht over de baai van Kotor: eenvan ‘s werelds mooiste baaien. Delezers van Op Pad krijgen het verslagvan deze tocht gepresenteerd in num-mer drie van het blad voor reizigersdie hun eigen weg gaan dat 25 april2009 verschijnt. Hoofdrollen daarinzijn weggelegd voor de gidsen die hendoor de bergen begeleidden, metRaaphorst en Spangenberg liters krui-denthee dronken, over het land en detoekomst praatten, bij wie ze in hetstro sliepen, en die tekenden voor devele duizenden likken roodwitte verfdie dit mooie kustbergpad markeren.Presentatie op zaterdag en zondag om13: 00 uur in de Dagblad Trouwzaal

TJEERD VISSER EN SJIVA JANSSENDossier Fiordland in Nieuw-ZeelandTjeerd Visser (redacteur op pad) pre-senteert met de foto’s van SjivaJansssen drie klassieke voettochtendoor het Mekka van de wandelliefheb-ber: Fiordland, op het meest zuid-westelijke puntje van het zuidereiland,is het eigenlijke Mekka voor de wan-delliefhebber. Hier, op een paar uur rij-den van elkaar, bevinden zich in eenvan de regenrijkste gebieden op aardedrie van 's werelds allermooiste voet-tochtenDe meest zuidelijkste is de HumpridgeTrack. Deze driedaagse track over de1000 meter hoge Humpridge is rela-tief nieuw en pittig. Op weg naar detop van de ridge passeer je namelijkalle klimaatzones: van dichte regen-wouden vol varens en modder totalpien hoogland en met een beetjegeluk zelfs de sneeuwgrens. De twe-de dag brengt je via een drietal oudehouten spoorwegviaducten uiteindelijk

bij Port Craig, een geheel verlaten envervallen houthaven waar je kuntzwemmen tussen de Hector-dolfijnen.De laatste dag loop je afwisselendover de verlaten stranden van deGrote Oceaan en door het kustregen-woud.De tweede trektocht, de Milford Track,is volgens sommigen (waaronder deNational Geographic Society) de aller-mooiste voettocht op aarde. Deze vier-daagse tocht brengt je zowel in hetalpiene hoogland als in een van deregenrijkste gebieden ter wereld.Omgeven door ontelbare watervallen,en soms tot aan je heupen door hetwater wadend, daal je af naar deMilford sound, waar je op zeeniveaude zon onder ziet gaan over MitrePeak.De derde voettocht is de Routburntrack, de schakel tussen Fiordland enbuitensporthoofdstad Queenstown.Deze fraaie driedaagse alpiene trek-tocht vinden kenners nog fraaier dande mooiste wandelingen door onze'eigen' Alpen: vergezichten op besne-uwde toppen en bergmeren alom, ter-wijl je zelf door fraai diepgroen woudwandelt.Presentatie op zaterdag en op zondag om16:00 in de Dagblad Trouwzaal

BERNICE NOTENBOOMNaar de Noord- en de ZuidpoolVelen hebben haar avonturen inVolkskrantreizen gevolgd, maar nu iszij live op de Fiets en WandelbeursBernice Notenboom is de eersteNederlandse vrouw die op eigenkracht de Zuidpool bereikte. Niet langdaarvoor was ze op de Noordpool. Nubereidt ze zich voor op de beklimmingvan Mount Everest. Bernice woont inCanada, en schrijft behalve voor dereisbijlage van De Volkskrant ook inNational Geographic Magazine.Speciaal voor de Fiets- enWandelbeurs komt ze naar Amsterdamom te vertellen over haar ijskoudeavonturen, ondersteund door een me-slepende multimediale presentatie.Voor wie er geen genoeg van kan krij-gen: ook haar nieuwe avontuur inNepal is van dag tot dag te volgen opvolkskrantreizen.nl Presentatie op zaterdag en zondag om16:00 uur in de Europazaal

NIEUW IN 2009Spanje gastland op de Fiets enWandelbeursOp de Plaza Mayor van Spaanse dor-pen en steden komen alle wegensamen. Dit plein is dé levendige ont-

moetingsplaats van bewoners enbezoekers. Rond de Plaza Mayor vangastland Spanje op de Fiets enWandelbeurs treffen de beursbezoe-kers een scala aan informatie over ditprachtige en veelzijdige land.Spanje is meer dan ‘friet van Piet’ en‘lol aan de Costa del Sol’.Tegenover de hectiek van de grote ste-den en het feestgedruis rond de playasstaat de rust en de ruimte van hetbinnenland.

Het grillige landschap dat wordt afge-wisseld door markante dorpen biedteindeloze mogelijkheden voor verras-sende fietsen wandeltochten doornationale parken, over Vías Verdes(‘groene wegen’ over voormalige spo-rbanen) of over Cañadas Reales(Koninklijke schapentrekroutes). Geniet van de adembenemende rots-wanden en volg de zeldzame monniks-gieren tijdens hun duikvluchten.Behalve natuurschoon kent Spanje eenrijke cultuur, een boeiende geschiede-nis en temperamentvolle inwoners.Vooral in de hagelwitte of okergele,tegen de bergen aangeplakte dorpjeslijkt het of de tijd heeft stilgestaan.Op de Plaza Mayor maakt u in deschaduw van een dikke boom onderhet genot van een geurige café conleche kennis met de plaatselijke bevol-king. Een bepakte fiets of een gevulderugzak vindt men hier maar vreemd,maar dat is vaak juist de aanleidingtot een gesprek

Op het speciale paviljoen van de Fietsen Wandelbeurs laat gastland Spanjezich zien als fietsen wandelland.Ervaren Spanje-fietsers en –wandel-ars leggen aan de hand van hun foto-boeken, kaarten en andere materialenuit, waarom uitgerekend Spanje hunfavoriete bestemming is geworden. Zij geven u waardevolle tips over ‘hun’ routes en streken. Tips die vaakin geen enkele reisgids te vinden zijn.Ook in het uitgebreide lezingenpro-gramma komt gastland Spanje uitge-breid voor het voetlicht. En vindt u bijhet Spaans Verkeersbureau een zeeaan informatie op maat. Geheel in Spaanse sferen komt u na een flinke wandeling over de beursheerlijk bij op het terras van de PlazaMayor met een keuze uit kostelijketapas en een goede copa de vino tinto.Onder het genot van temperament-volle gitaarklanken en flamengo dans,krijgt ook u het Spanje-gevoel te pak-ken: net als op de Plaza Mayor in eendorp of een stadje onderweg.

BIJZONDERHEDEN OP DE BEURS

NANDA RAAPHORST EN MARGRIET SPANGENBERG - MONTENEGROERIC SCHUIJT EN CARLA VAN TATENHOVE - PATAGONIËJOLANDA LINSCHOOTEN - SCHOTLAND

Fiets- en wandelbeurs bijlage

Documents

Transcript of Fiets- en wandelbeurs bijlage