FACTSHEETMOVISIELESBISCH EN HOMO-BELEIDwww.movisie.nl

Homoseksualiteit in multicultureel Nederland

Homobeleid in een

kleurrijkesamenleving

De laatste jaren duikt het onderwerp homosek-sualiteit in de multiculturele Nederlandse samen-leving steeds meer op in de pers, in discussies optelevisie en in boeken. Vaak staat hierbij de rela-tie tussen homoseksualiteit en moslimcultuur enislam centraal. In deze factsheet vindt u algeme-ne informatie over het onderwerp homoseksuali-teit in de multiculturele samenleving. Webeschrijven de lijnen in het recente overheidsbe-leid en geven informatie over diverse projecten.We gaan eerst in de op de problematiek, vervol-gens op de initiatieven om deze aan te pakken, enwe geven suggesties voor lokaal beleid.

Onbespreekbaarheidvan homoseksualiteit

Volgens Forum, Instituut voor Multi-culturele Ontwikkeling, is in veelallochtone gemeenschappen het the-ma homoseksualiteit onbespreekbaar.Dat maakt het voor allochtone jonge-

De problematiek rond homoseksualiteit in onze multiculturele samenleving valtgrofweg uiteen in drie thema’s:1 Onbespreekbaarheid van homoseksualiteit in sommige culturele groepen:2 Geringe tolerantie tegenover homoseksualiteit in sommige bevolkingsgroe-

pen met een van oorsprong niet-Nederlandse achtergrond, en multiculturelespanningen rond (homo)seksualiteit;

3 Knelpunten voor jongeren met homoseksuele, biseksuele, lesbische of trans-gender gevoelens.

In discussies over homoseksualiteit in de multiculturele samenlevingstaat vaak de relatie tussen homoseksualiteit en moslimcultuur ofislam centraal. Zo schreef Pé Mullenders in 2005 een artikel in hetislamitische vrouwenblad Al Nisa over de ‘moeizame verhouding’tussen islam en homoseksualiteit. En het boek ‘Haat en Liefde,Homoseksuali-teit in Multicultureel Nederland’ uit 2006 heeft hetover ‘een lastige combinatie’ en ‘een lakmoesproef voor een vrije,multiculturele samenleving.’

Factsheet homoseksualiteit in multicultureel Nederland

Tolerantie, acceptatie en respect

ren bijna onmogelijk de waarden ennormen van de eigen gemeenschap tevergelijken en deze te verenigen metde Nederlandse principes van toleran-tie, acceptatie en respect. In eenomgeving waar niet – of alleen afkeu-rend – over het thema wordt gespro-ken, worden jongeren in hun afwijzingvan homoseksualiteit bevestigd. Doorin navolging van de eigen kring homo-seksualiteit te verwerpen, nemenallochtone jongeren afstand van deNederlandse samenleving. Zo dreigthet thema homoseksualiteit te politi-seren: jongeren uit etnische groepenprofileren zich op antihomoseksuelestandpunten en gedrag, zonder dat zijdoor de eigen kring (en bijvoorbeeldhun ouders) worden teruggeflotenmet een beroep op principes vantolerantie, acceptatie en respect.

Geringe tolerantie tegen-over homoseksualiteit

De rechtspositie van homoseksuelemannen en lesbische vrouwen is delaatste jaren verbeterd. Desondanksis er een tendens te bespeuren waar-in een (gevoel van) afnemende tole-rantie waarneembaar is. Cijfermate-riaal over het taboe op homoseksuali-teit onder diverse culturele groepen isslechts zeer summier beschikbaar.Het taboe zelf maakt het moeilijk sta-tistisch materiaal te verzamelen overde perceptie hiervan.

Tolerantie is nog geen acceptatieIn het in 1997 uitgevoerde onderzoek‘Hoe roze is Amsterdam?’ van Korf enJorna bleek dat de houding vanallochtone groepen burgers tegen-over van homoseksualiteit soms zeernegatief kan zijn. Uit het meer recen-te onderzoek ‘Gewoon Doen’ van hetSociaal en Cultureel Planbureau (SCP)van september 2006, blijkt daarente-gen dat vrijwel de gehele Nederland-se bevolking tot op zekere hoogte vanmening is dat homoseksuelen hunleven moeten kunnen leiden zoals zijdat willen. Een meerderheid van deallochtonen deelt overigens diemening. Een opvallende uitzonderingis de kleine groep zeer godsdienstigeNederlanders; zij wijzen in grotemeerderheid homoseksualiteit af. Maar ditzelfde onderzoek laat ziendat tolerantie zeker niet hetzelfde is

als acceptatie. Zo is 22 procent van debevolking erop tegen dat het burger-lijk huwelijk is opengesteld voorhomoseksuelen. Onder Turken enMarokkanen ligt dit percentagerespectievelijk op 55 en 48 procenten onder Antilianen op Surinamers op36 en 22 procent. Voor autochtonenligt dit percentage op 9 procent. Ookten aanzien van adoptie door homo-seksuelen heeft eenderde van alleondervraagden bezwaar tegen gelijkerechten. En men vindt dat homosek-suelen weliswaar voor hun seksuelevoorkeur uit mogen komen, maar zichin de openbare ruimte ‘zo gewoonmogelijk’ dienen te gedragen.

Uit een grootschalig landelijk onder-zoek naar jongeren en seksualiteit in2005 (De Graaf et al., 2005) blijkt datjongeren zich in algemene zin nogalnegatief uiten als het gaat om homo-seksualiteit. De Rotterdamse JeugdMonitor (oktober 2005) onder scholie-

Homoseksualiteit in allochtone gemeenschappen: zes dimensiesVolgens Forum kent het taboe rond homoseksualiteit zes dimensies die inelkaars verlengde liggen. Deze dimensies vormen een gesloten cirkel.

1 Onbegrepen principesVeel allochtone gemeenschappen begrijpen de Nederlandse principesvan tolerantie, acceptatie en respect jegens homoseksuelen niet ofslecht.

2 Onbespreekbaar themaHomoseksualiteit is in deze allochtone gemeenschappen vaak nietbespreekbaar, of alleen in termen van afkeuring en verwerping.

3 Jongeren zijn afhoudend jegens homoseksualiteitAllochtone jongeren zijn – zoals de meeste jongeren in eerste instantie –afhoudend jegens homoseksualiteit. Die houding wordt binnen de eigenkring versterkt door een overheersend negatieve perceptie van homo-seksualiteit.

4 Negatieve percepties worden niet genuanceerdDoordat homoseksualiteit onbespreekbaar is, kunnen allochtone jonge-ren zeer moeilijk het negatieve oordeel van de eigen gemeenschapnuanceren. Voor ervaringen ‘van buiten’ of voor principes als tolerantieen respect jegens homoseksuelen is geen plaats.

5 Homofoob gedrag wordt identiteitAllochtone jongeren profileren zich met antihomoseksuele uitingen engedrag, als manifestaties van de waarden en normen van de eigen cul-tuur.

6 Bestaand beleid heeft weinig effectRegulier beleid gericht op emancipatie, het bestrijden van vooroordelenen wederzijdse verdraagzaamheid, sluit onvoldoende aan op de bele-vingswereld van veel allochtone gemeenschappen. Dit komt onder ande-re doordat allochtonen in dit beleid te weinig erkenning voor de eigenovertuiging en positie zien.

(Bron: Masterplan Homoseksualiteit, Forum, september 2005)

ren de Maasstad laat zien dat de tole-rantie tegenover homoseksualiteit bijNederlandse jongeren ten opzichtevan 2002 toeneemt, en bij Turkse enMarokkaanse jongeren afneemt.Opvallend is dat meisjes uit alle groe-pen toleranter zijn dan jongens.

Weinig zicht op homohaatIn de media is veel aandacht voor inci-denten die duiden op homohaat: vijan-digheid op scholen, scheldpartijen offysiek geweld, uitspraken van religieu-ze leiders en bedreiging door hangjon-geren op straat. Het gaat daarbij vaakom allochtone jongeren in ‘zwarte’ wij-ken. Er is amper onderzoek gedaannaar de feitelijke toename van geweldten aanzien van homoseksuelen. Maarde genoemde incidenten dragen hoedan ook bij aan het toenemendegevoel van onveiligheid.

Er is beperkt cijfermateriaal voorhan-den over het verband tussen dekomst van migranten naar ons landen de invloed daarvan op het toleran-tieniveau ten opzichte van homosek-sualiteit. Toch wordt er vaak verwe-zen naar de cultuur en religie vangroepen uit etnische minderheden,die in veel gevallen homoseksualiteitafwijst. Men wijst met name naar desterk afwerende reactie uit islami-tische kring. Het is niet geheel duide-lijk of we hier werkelijk te maken heb-ben met een algehele trend naargeringere tolerantie, of dat er sprakeis van een vertekende beeldvorming.

Een van de conclusies van de SCP-onderzoekers luidt dat er op dit ter-rein een grootschalig, specifiekonderzoek gedaan zou moeten wor-den onder etnische minderheden.

Knelpunten voor allochtone jongeren

Het ontdekken van homoseksuele,lesbische of transgender gevoelensroept bij vrijwel iedereen vragen enverwarring op. Wat betekent het voorje identiteit en voor je verwachtingenvan het leven? Dat speelt sterker voormensen uit etnische minderheids-groepen vanwege de rol van cultuuren religie, die homoseksualiteit in detaboesfeer zet. Bijvoorbeeld bij cultu-ren die gebaseerd zijn op de Islam ofhet Hindoeïsme.Gemeenschappen van etnische min-derheden zijn vaak groepsgericht, eneer en schande zijn er centrale the-ma’s. Het is in veel gevallen een schan-de voor de familie wanneer een zoonof dochter homoseksuele of lesbischegevoelens heeft, en al helemaal als hijof zij daar uiting aan geeft. Deze jon-geren kunnen binnen hun gemeen-schap niet veel kanten op.

Drieledige problematiekDe problemen die dit met zich mee-brengt zijn drieledig. Allereerst heb-ben de betreffende jongeren temaken met een innerlijk conflict tus-sen hun homoseksuele gevoelens ende loyaliteit naar familie en religie. Alsallochtone holebi’s geen vorm kunnengeven aan hun gevoel, kan dat leidentot een reeks van psychische ensomatische problemen (isolement,parasuïcide, dropout, onveilig gedrag,ongewenste zwangerschappen endergelijke). Maar als zij wél vormge-ven aan hun gevoel, kunnen proble-men ontstaan met hun omgeving diedeze keuze niet accepteert, hetgeenvervolgens weer psychische proble-men kan veroorzaken.

Ten tweede stuiten allochtone holebi’sop een hogere drempel naar hun eigensociale omgeving. Dat levert soms psy-chische problemen op, maar kan ookleiden tot een opeenstapeling van prak-tische problemen rond bijvoorbeeldhuisvesting, problemen met familie enmoeizaam contact met lotgenoten.

‘Ook Ajaxieden zijn niet altijd even vriendelijk tegen homo’s’“Ik ben geen homo, maar zie het probleem wel. Ik respecteer de wetten indit land omdat ze prima zijn en omdat ik tegen discriminatie ben. Een paaridioten, en soms zijn dat Marokkanen, slaan homo’s in elkaar. Natuurlijk kandat niet. Maar ook Ajaxieden zijn niet altijd even vriendelijk tegen homo’s.In al deze gevallen moeten we de bestaande wetgeving handhaven en zonodig onze wetten verdedigen.

De drie monotheïstische wereldgodsdiensten hebben grote overeenkom-sten wat betreft het thema homoseksualiteit. Ze hebben alledrie homo’sveroordeeld. De religieuze leiding wil seks van haar gelovigen kunnenbeheersen. En seks moet functioneel zijn; het is bedoeld om kinderen tekrijgen. Alle drie de wereldreligies voeren deze twee hoofdredenen op omhomoseksualiteit te verbieden. Het is één pot nat.”

Fouad Laroui, universitair hoofddocent aan de UVA

(Bron: ‘Haat en Liefde’, Doppert, M, en M. Hermans. 2006, Kampen;

Ten Have, p. 80 en 81) • Foto: Karel Polt, www.karelpolt.com

Foto’s: Karel Polt

Op de derde plaats krijgt deze groepte maken met de moeilijke toeganke-lijkheid van ‘witte’ hulpverleningsin-stanties als maatschappelijk werk en -opvang, bureaus jeugdzorg en lokalewelzijnsvoorzieningen. Daar is op ditmoment nog een gebrek aan expertiserond de problematiek van deze groep.De gewenste deskundigheid is eencombinatie van homovriendelijke entransculturele hulpverlening: onder-steunend, maar met aandacht voor decollectief ingestelde culturele achter-grond van allochtone holebi’s. Er zijn weinig veilige ‘gewone’ ont-moetingsmogelijkheden waar meerherkenning en erkenning kan ont-staan, of waar mantelzorg en zoge-heten nuldelijnsopvang zou kunnenplaatsvinden. In enkele steden is ersprake van allochtone zelforganisatiesdie ondersteuning krijgen vanuit debestaande, lokale holebi-infrastruc-tuur.

Initiatieven om de problemen aan te pakken

Op aandringen van de Tweede Kameris de overheid vanaf 2004 met diver-se maatregelen gekomen om de pro-blematiek rond homoseksualiteit inde multiculturele samenleving inten-siever aan te pakken. We geven eensamenvatting van de belangrijkste ini-tiatieven. Deze worden opgezet langsdrie lijnen: 1 Het verbeteren van de tolerantie en

bespreekbaar maken van homosek-sualiteit;

2 Maatschappelijke dialoog en lokaleminiprojecten;

3 Opvang van mensen met homosek-suele, biseksuele, lesbische of trans-gender gevoelens

Tolerantie en bespreek-baarheid van homosek-sualiteit

Maatschappelijke organisatiesMet geld van het ministerie van Justi-tie werkt Forum aan methodiekont-wikkeling rond de weerbaarheid vanallochtone homoseksuelen. Uitgangs-punt is dat de emancipatie van homo-seksuele allochtonen zich anders vol-trekt dan van autochtonen. Centraalstaat het ontwikkelen van een zoge-

Stilzwijgend geaccepteerd“Mijn ouders zijn vrome moslims. Ze bidden vijf keer per dag, missen geendag van de Ramadan en hun gehele leven is doordrenkt van Allah. De kin-deren hebben ze ook hun islamitische opvoeding gegeven, mijn moederheeft ons op jonge leeftijd de Koran en de overleveringen van de ProfeetMohammed onderwezen. Toch hebben mijn ouders geen moeite met mijnseksuele geaardheid. Ik heb geen idee waarom ze altijd zo open hebbengestaan voor mijn homoseksualiteit, daar hebben we eigenlijk nooit overgesproken, maar ik ben me er van bewust dat het uniek is. Voor moslimszijn islam en homoseksualiteit iets als water en vuur, maar mijn oudershebben mijn liefde voor vrouwen stilzwijgend geaccepteerd. Dat noem ikpas Islam.”

Nazha Arsim, magazijnmedewerker

(Bron: ‘Mijn geloof en mijn geluk’, El Kaka, I. en H. Kursun. Schorerboeken,

Amsterdam 2002)

‘Ik mis mijn familie zo’“Mijn ouders spreek ik niet meer. En dat doet pijn. Hoe goed ik mijn levennu ook aan het invullen ben, het gemis van mijn familie kan ik bijna nietverdragen. Al geruime tijd loop ik bij een psycholoog om te praten overmijn gevoelens en frustraties. Het lijkt echter niet te helpen. Mijn familieheb ik niet terug gekregen. Voor hen ben ik een slechte jongen, ik bennamelijk homoseksueel.”

Abd, student

(Bron: ‘Mijn geloof en mijn geluk’, El Kaka, I. en H. Kursun. Schorerboeken,

Amsterdam 2002)

Gemeenschappen van

etnische minderhedenzijn vaak groepsgericht

Foto: Jan Carel warffemius

5

5

heten ‘virtual community’ die in hetnajaar van 2007 beschikbaar komt,met internet als ontmoetingplek voorallochtone homoseksuelen. In de vir-tual community komt ook een data-base met informatie voor vrijwilligersen professionals, een toolkit voorzelforganisaties van homoseksueleallochtonen die zelf acties willenondernemen, en een methodiek voorvertrouwenspersonen om de weer-baarheid binnen de eigen gemeen-schap te kunnen vergroten.

COC Nederland en het Artikel 1 wer-ken aan het bespreekbaar maken vanhomoseksualiteit in etnische kring.Ook dit gebeurt met geld van Justitie.Mid-delen zijn voorlichting en het sti-muleren van dialoog, om zo kennis enattitude positief te beïnvloeden. Cen-traal staat een campagne via tijd-schriften, boeken en andere media,waarbij partners uit etnische en religi-euze kringen betrokken worden.

OnderwijsTraditionele COC-voorlichtingen meteen coming-out-verhaal sluiten nietaltijd goed aan op de belevingswereldvan leerlingen uit culturen waarhomoseksualiteit taboe is. Deze kri-tiek wordt deels opgevangen doordeskundigheidsbevordering van voor-lichters. COC Leiden heeft bovendieneen alternatieve vorm van voorlich-ting ontwikkeld, waarin niet het ver-haal van de eigen coming-out centraalstaat, maar wederzijds respect.Docenten en jongerenwerkers kunnenop het terrein van ‘wederzijds respect’training krijgen van Stichting Yoesuf,Rotterdam Verkeert of EmpowermentLifestyle Services.

Voor docenten en voorlichters zijn ervideo’s en pakketten beschikbaar diehomoseksualiteit bespreekbaar makenzonder de homoseksuele identiteitcentraal te stellen. ‘Burger Inn’ gaatover een multicultureel conflict tusseneen homo en een Marokkaan in eenhamburgerrestaurant. Deze kortevideo is vooral geschikt voor vmbo. In‘Vrienden Zonder Grenzen’ wordt eenautochtoon Nederlands meisje ver-liefd op een moslima. Deze driedeligeserie is geschikt als een docent meertijd heeft. Naast deze video’s is er nogeen map met suggesties voor educa-tie en leerlingenbegeleiding: ‘Dubbel

Divers’. Dit pakket bestaat uit negenthema’s die men in multiculturele groe-pen kan bespreken.

Voorbeelden hoe scholen kunnenomgaan met homoseksualiteit in mul-ticulturele klassen zijn te vinden opwww.empower-ls.com en www.gayandschool.nl.

De Dialoog Verplaats je als streng-religieuze christen in de belevingswereld van eenhomo die zich afgewezen voelt door dit geloof. Verplaats je als lesbo in debelevingswereld van een strenge moslima voor wie de heilige boeken eengrote waarde hebben. Is er een verschil tussen discriminatie van Marok-kanen enerzijds en homo’s en lesbo’s anderzijds? Kun je begrijpen dat eenstreng-christelijke godsdienstleraar zegt dat je homoseksuele gevoelensmoet onderdrukken? Kun je begrijpen dat een homo op de gay parade half-naakt op een boot wil staan? Wat moet er gebeuren om elkaar te respec-teren en accepteren in Nederland?

De dialoog is een instrument om met elkaar in contact te komen op eenmanier waar ‘winnen’ of ‘verliezen’ (zoals bij debatten) geen rol speelt. Hetgaat erom je te verplaatsen in de ander, in zijn of haar geloofs- en/of bele-vingswereld en persoonlijke geschiedenis. Het idee is dat wie een anderbegrijpt minder vijandig tegenover die ander zal staan en toleranter zalzijn. De Dialoog stelt het begrijpen boven het gelijk, en het persoonlijkeverhaal boven het argument. Tegelijkertijd vereist de Dialoog wel een rede-lijke en zelfkritische houding.

“De Dialoog is een heel intensieve manier van werken. Het werven vanmensen die mee willen doen aan een Dialoog kost veel tijd. Je moet voor-al het vertrouwen winnen van de deelnemers, want het is geen onderwerpwaar mensen makkelijk over praten. Het is een methode waarin je met klei-ne stapjes resultaten bereikt; zeer waardevolle resultaten.”

Juul van Hoof, coördinator Brede Maatschappelijk Dialoog over Homoseksualiteit, Religie, Levensbeschouwing, Ethiek en Cultuur

Maatschappelijke dialoog en lokale miniprojecten

In Nederland is veel discussie overgrondrechten die met elkaar lijken tebotsen: gelijke behandeling, vrijheidvan godsdienst en vrijheid vanmeningsuiting. Na de uitspraken vanimam El Moumni, die uitlegde dat deKoran homoseksualiteit veroordeelt,eisten homo-organisaties dat de rege-ring tegen zulke negatieve uitsprakenstelling neemt. Deze eis leidde tot hetproject ‘Brede Maatschappelijke Dia-loog over Homoseksualiteit en Reli-gie, Levensbeschouwing, Cultuur enEthiek’, kortweg De Dialoog. Het pro-ject is een samenwerking tussen COCNederland, Stichting Yoesuf en hetHumanistisch Verbond.

Al snel bleek dat verschillende bevol-kingsgroepen uiteenlopende stijlenvan discussiëren hebben. Veel etni-sche groepen hebben een meer indi-recte en conflictvermijdende maniervan communiceren dan autochtoneNederlanders. De in Nederland popu-laire vorm van een publiek debat blijktvaak niet de beste manier om meeronderling begrip en ‘sociale cohesie’te bewerkstelligen. Integendeel, eendebat werkt soms juist polariserend.De Dialoog-partners ontwikkeldendaarom diverse alternatieve vormenvan ‘dialoog’. Het gaat dan om ont-moetingen en gesprekstechniekenwaarin alle partners gelijkwaardigzijn, en waarin het niet gaan om debatof ‘gelijk krijgen’. Doel is naar elkaarluisteren, begrip voor verschillendemeningen leren opbrengen en elkaarruimte geven.

Een grotere bespreekbaarheid entolerantie zijn mogelijk een nevenef-fect van een dergelijk dialooggesprek,maar kunnen geen doel vooraf zijn.Dat zou immers de gelijkwaardigheidvan de gesprekspartners aantasten.Dit geeft dialooginterventies eenzekere vrijblijvendheid. Als reactiedaarop zijn in de afgelopen jaren ookandere methodieken uitgeprobeerd,waarin men wél wil werken met eenvooraf gesteld doel, bijvoorbeeld omde sociale afstand tussen mensen ineen wijk of school te verminderen, ofom de onderlinge sociale steun tevergroten. Om deze praktische doelente bereiken, is het vaak niet nodig om

homoseksualiteit expliciet bespreek-baar te maken; ook impliciete accep-tatie kan waardevol zijn. In diverse, vaak informele ‘miniprojec-ten’ probeert men nu om in wijken enorganisaties homoseksualiteit op eenvanzelfsprekende manier in te bouwenin de dagelijkse en reguliere werk-zaamheden. MOVISIE is één van deorganisaties die experimenteert metdeze formule in multiculturele wijken.

Opvang van mensen met holebi- en transgendergevoelens

Het ministerie van VWS heeft aan viersteden geld beschikbaar gesteld omvia pilotprojecten gedurende drie jaarte werken aan opvang van allochtonejongeren met homoseksuele, biseksu-ele, lesbische of transgender gevoe-

lens. Deze projecten vinden plaats inAmsterdam, Den Haag, Rotterdam enTilburg en worden gezamenlijk hetVierstedenproject genoemd. Naastopvang zelf is het doel te komen totlandelijke afstemming op dit terrein,en de landelijke verspreiding vanervaringen.

Het Vierstedenproject wordt inAmsterdam uitgevoerd door Schorer(‘Veilige Haven’) in samenwerkingmet COC Amsterdam, in Den Haagdoor COC Haaglanden in samenwer-king met Teletrust (Tri-Angel) enStichting Rainbow, in Rotterdam doorRotterdam Verkeert (i2rotterdam), enin Tilburg door Palet en CBV (Cen-trum Buitenlandse Vrouwen). MOVISIE ondersteunt de medewer-kers in de steden, en verzamelt enverspreidt informatie over de projec-ten en de gebruikte methodes.

Tri-Angel.NL Chat“Sinds december 2005 is onze chat online en we krijgen steeds meerbezoekers. Het kost tijd om bekend te worden, en daar zijn we hard meebezig. Jongeren kunnen via onze website anoniem inloggen, en chattendan één-op-één met vrijwilligers van Tri-Angel. De onderwerpen waar zehet over willen hebben, zijn heel verschillend. Een Turks meisje vroeg bij-voorbeeld wat ze moest doen nu ze verliefd is op haar beste vriendin.Anderen jongeren stellen vragen over het geloof of over seksualiteit. Ookkomen er jongeren die het moeilijk hebben en gewoon willen praten.Vanaf december 2006 werken we samen met Rotterdam Verkeert, waar-door we meer vrijwilligers kunnen inzetten. Chatten werkt heel laagdrem-pelig, mensen kunnen helemaal anoniem hun verhaal kwijt en ze hebbenhet vaak sneller over serieuzere onderwerpen dan via de telefoon.Misschien kunnen we de chat ook uitbreiden naar andere steden. Ookbekijken we nu de mogelijkheden om jongeren van de chat met elkáár telaten chatten; een échte chatbox! We merken dat daar behoefte aan is bijdeze groep.”

Ashwien Bisnajak, TeleTrust, Den HaagKijk op www.teletrust.nl of www.tri-angel.nl.

De rol van de gemeente

Gemeenten kunnen problemen rondhomoseksualiteit in een multiculture-le samenleving signaleren. Zij kunnendaarbij als regisseur optreden en deverantwoordelijkheden in het veldaanwijzen. Met name in de grote ste-den gaat het, gezien het aandeel van40 procent allochtonen, om aanzien-lijke aantallen allochtonen met homo-seksuele gevoelens. Als uitvoerder van de Wet Maatschap-pelijke Ondersteuning (Wmo) zijngemeenten verantwoordelijk voor hetvoorkomen van sociale achterstandenvia instellingen in het (gesubsidieer-de) lokale welzijnsterrein. Ook kunnenze – binnen hun enigszins beperkte rolin het ggz-beleid – hun regierol verderverdiepen.

In ‘Gewoon Doen’ adviseert het SCPmeer onderzoek te doen naar de atti-tude tegenover homoseksualiteit. Datkan door in gemeentelijk monitoron-derzoek stellingen op te nemen opvier dimensies: algemene acceptatie,gelijke rechten, reacties op homosek-sualiteit in de naaste omgeving enreacties op de zichtbaarheid van

homoseksualiteit in het openbaar.Deze dimensies lenen zich uitstekendom te bekijken of er verschillen tus-sen bevolkingsgroepen bestaan.

In haar regierol kan de gemeente – inhet verlengde van de drie probleem-gebieden die in deze factsheet zijnuitgewerkt – het accent leggen op driebeleidsprioriteiten:1. Het verbeteren van de tolerantie en

het bespreekbaar maken van homo-seksualiteit;

2. Bevorderen van maatschappelijkedialoog en lokale miniprojecten;

3. Het helpen realiseren van opvangvan mensen met homoseksuele,biseksuele, lesbische of transgen-der gevoelens.

1. Tolerantie en bespreekbaarheidvan homoseksualiteit

Met de resultaten uit gemeentelijkemonitoronderzoeken kan de gemeen-te visie ontwikkelen en beleidsdoelenvaststellen, met name rond diversiteiten tolerantie/non-discriminatie. Cijfersmaken intolerantie zichtbaar, en opbasis daarvan kan de gemeente eendiscussie starten. Verschillendegemeentelijke diensten kunnen be-

spreekbaarheid van homoseksualiteittot onderwerp van beleid nemen:onderwijs, volksgezondheid, veilig-heid, interculturalisatie en emancipa-tie. Projecten op wijkniveau – in hetkader van leefbaarheid – vormen eenprima middel. Om dit goed aan te pakken, moet degemeente in kaart brengen welkelokale organisaties betrokken zijn ofkunnen worden bij deze thematiek.Het gaat bijvoorbeeld om organisa-ties van etnische minderheden,homo-organisaties, (wijk)welzijnsin-stellingen, anti-discriminatie-instellin-gen et cetera.

2. Maatschappelijke dialoog en loka-le miniprojecten

In diverse steden zijn voorbeelden tevinden van activiteiten om intoleran-tie en bespreekbaarheid van homo-seksualiteit op de agenda te zetten.

Lokale DialoogprojectenNaast de landelijke Dialoog die weeerder bespraken, zijn er in diversesteden ook lokale dialoogprojecten.Het doel van deze kleinschalige dia-loogprojecten is een eerste contact teleggen tussen mensen en groepen,

Illustratie: Peter Welleman, www.cartooncreator.nl

Suggesties voor lokaal beleid

om elkaar beter te leren kennen enmeer begrip voor elkaar te laten ont-staan. Zo ondersteunt de gemeente Leidenhet COC-project ‘Spreek en Door-breek’, waarin diverse partners eninwoners van Leiden en de regio Zuid-Holland-Noord spreken over de om-gang met elkaars overeenkomsten enverschillen. Dan gaat het om zaken alsreligie, levensbeschouwing en ‘onge-loof’, om normen en waarden en omseksuele gerichtheid (zie www.coclei-den.nl).In Rotterdam stelt een Dialoogprojectbinnen het jongerenwerk onderwer-pen als multiculturaliteit, religie enhomoseksualiteit aan de orde. Doel iszowel de kennis over homoseksuali-teit bij jongerenwerkers te vergroten,als deze professionals in contact tebrengen met de homobeweging,zodat er dialoog kan ontstaan. Datblijkt positief te zijn voor het kennis-niveau en voor de attitude. Bovendienlevert de dialoog ideeën op overmanieren waarop jongerenwerkershet thema concreet kunnen aanpak-ken (zie www.rotterdamverkeert.nl).

Lokale miniprojectenLokale miniprojecten zijn in het alge-meen gericht op het bevorderen vandeskundigheid, samenwerking en hetvergroten van tolerantie. In Den Haagis als onderdeel van een groter pro-ject gewerkt aan de opbouw van klei-ne informele netwerken van vertrou-wens- en contactpersonen in de wij-ken. Zo worden kleine woonkamer-projecten georganiseerd: gespreks-groepen van mensen die in een wijkverschillende soorten ondersteuning

kunnen bieden. Het gaat dan om een-voudige gesprekken, bemiddelen,doorverwijzen et cetera. Voorafgaandaan de opbouw van deze netwerken iszijn er Dialoogprojecten in de wijkgeorganiseerd, waarin homoseksuali-teit een centraal onderdeel was.

3. Opvang van mensen met holebi-en transgender gevoelens

Voor opvang van van mensen methomoseksuele, biseksuele, lesbischeof transgender gevoelens lijken tweestrategieën mogelijk: één gericht opdirecte specifieke hulpverlening enmethodiekontwikkeling voor allochto-ne homoseksuelen, en één op over-dracht naar de reguliere hulpverle-ning. Een combinatie van beide, metaandacht voor participatie van debetrokken zelf, is het meest effectiefgebleken.

De gemeente zal moeten aangevenhoe zij dit beleid evenwichtig wil aan-pakken. Er zijn drie elementen die ineen goede strategie aan de ordekomen:• Hoe ondersteunt de gemeente

allochtone (zelf)organisaties vanholebi’s?

• Hoe draagt de gemeente bij aanspecifieke opvang en hulpverle-ning?

• Welke rol neemt de gemeente in bijhet toegankelijker maken van hetreguliere aanbod?

Hieronder beschrijven we enkelemogelijke interventies van de ge-meente.

InventarisatieonderzoekDe gemeente kan een inventarisatie-onderzoek doen naar de doelgroep enhaar problematiek onder hulpverle-ners, welzijnswerkers en allochtoneholebi’s zelf. Een dergelijk onderzoekheeft een direct nut omdat de socialekaart daarmee ingevuld wordt. Hetonderzoek zou moeten leiden tot aan-bevelingen voor interventies en stra-tegieën die op maat van de gemeenteen lokale welzijns- en gezondheidsor-ganisaties kunnen worden uitgevoerd.Met een gedegen opzet kan degemeente lopende het onderzoek alwerken aan het creëren van bewust-zijn van knelpunten, en aan lokalebetrokkenheid bij het opzetten vaninterventies.

Ondersteuning van zelforganisatiesDe gemeente heeft de mogellijkheidallochtone holebi-zelforganisaties teondersteunen. Vaak komen dergelijkeorganisaties voort uit de lokale afde-ling van het COC. Een ‘waarderings-subsidie’ kan helpen een dergelijk ini-tiatief te stimuleren. Het is niet aan tebevelen in dit stadium projectsubsi-dies met al te strakke verantwoor-dingsregels te verstrekken. Startendezelfhulpgroepen zijn vaak nog niet instaat zulke projecten planmatig uit tevoeren en te verantwoorden. De gemeente kan zelfstandigeallochtone holebi-zelforganisatiesondersteunen door hen in contact tebrengen met een migrantensteun-punt, waar de organisatie zich organi-satorisch en financieel/boekhoudkun-dig kan laten ondersteunen.

Een andere mogelijkheid is om hetlokale COC of andere holebi-organisa-tie te ondersteunen bij interne inter-culturaliseringstrajecten. Daarmeekan de gemeente de toegankelijkheidvan en de samenwerking binnen dezeorganisaties verbeteren. Belangrijk isdan wel om eisen te stellen aan deresultaten, bijvoorbeeld meer alloch-tone medewerkers in dienst, imago-verbetering op het gebied van etni-sche diversiteit en meer activiteitengericht op allochtonen.

Overdracht aan de reguliere zorgDe gemeente kan bevorderen dat delokale zorg toegankelijker wordt voormensen met homoseksuele, biseksu-ele, lesbische of transgender gevoe-lens in het algemeen, en voor alloch-tone holebi’s in het bijzonder. Dit ver-eist een langdurige en continue aan-dacht van de lokale hulpverleningsin-stellingen op uitvoerend niveau(sociale kaart, netwerken, deskundig-heidsbevordering), en op leidingge-vend niveau (agenderen, stimuleren,integreren binnen de organisatie).Een beproefd model is de aanstellingvan een regionale aandachtsfuncti-onaris die dit proces een aantal jarenachtereen kan trekken en bewaken.Enkele gemeenten hebben zelfs eenhomospecifieke instelling gecreëerddie deels zelf zorg verleent en deelshaar ervaringen overdraagt aan regu-liere instellingen.

Gemeenten hebben ten slotte ook demogelijkheid om aan te sluiten bij bre-dere diversiteitstrajecten, bijvoor-beeld rond ontkokering van de zorg,diversiteitsbeleid, het tegengaan vangeweld, eerwraak of suïcide. Essen-tieel daarbij is wel steeds het homo-specifieke element van de activiteitente bewaken.

Colofon

Uitgave MOVISIE Lesbisch- en Homobeleid,

september 2007

www.movisie.nl

T 030 - 789 20 00

Auteur: Charlot Pierik

Eindredactie: Marc van Bijsterveldt

Fotografie: Karel Polt www.karelpolt.com,

Jan Carel Warffemius, Bettina Neumann,

Kees Wagenaars, www.flickr.com; Summely

Noon, Julie 70, Meanest Indian

Vormgeving: Case, Kees Wagenaars, Breda

Druk: Em. de Jong b.v.

U kunt de factsheets ook terugvinden op

www.homo-emancipatie.nl.

Meer exemplaren zijn te bestellen via

info@homo-emancipatie.nl.

Deze uitgave werd mogelijk gemaakt door

een bijdrage van het ministerie van VWS.

Meer informatieOp de website van MOVISIE Lesbischen Homobeleid vindt u meer infor-matie over landelijk en lokaal beleiden projecten. Kijk op www.homo-emancipatie.nl/multicultureel_en_integratie/Inhoudsopgave.html.