Ezelkalender

Stalkalender ezels

Hoe is deze ezelkalender te gebruiken?Deze praktische kalender is ontwikkeld voor de houder van ezels. In de vakjes van de kalender is ruimte voor eigen aan-tekeningen, zoals behandelingen, dekkingen of geboortes. Bij iedere maand geeft de kalender een aantal aandachtspunten en tips.

Aan deze stalkalender werkten mee: Jinke Hesterman (eindredactie), Hanneke van Horen/Rozzrood (vormgeving) en Jan Smit/Dierenbeeldbank (fotografie).

DisclaimerHoewel aan deze stalkalender uiterste zorg is besteed, aanvaarden redactie noch uitgever enige aansprakelijkheid voor schade ontstaan door handelingen en/of beslissingen gebaseerd op informatie uit de stalkalender.

Nuttige adressen: De Ezelvriend www.de-ezelvriend.nlVereniging Nederlands Ezelstamboek www.ezelvereniging.nl

© Stichting Levende Have, 2009 www.levendehave.nl

Wist u dat: Een ezel niet op de vlucht slaat bij gevaar, maar stokstijf

blijft staan? Die reactie heeft hem zijn bijnaam gegeven van “koppige ezel”.

Een ezel zijn leven lang onthoudt wat hem overkomen is? Kortom, “een ezel stoot zich in ’t gemeen, geen twee keer aan dezelfde steen”. De uitspraak “zo dom als een ezel” is dus helemaal misplaatst.

Een ezel die als hengst gecastreerd is, een “oen” of “kluns” heet?

januari - - - - - - - - - - - -

1 ______________________________________________________________________________________________

2 ______________________________________________________________________________________________

3 ______________________________________________________________________________________________

4 ______________________________________________________________________________________________

5 ______________________________________________________________________________________________

6 ______________________________________________________________________________________________

7 ______________________________________________________________________________________________

8 ______________________________________________________________________________________________

9 ______________________________________________________________________________________________

10 ______________________________________________________________________________________________

11 ______________________________________________________________________________________________

12 ______________________________________________________________________________________________

13 ______________________________________________________________________________________________

14 ______________________________________________________________________________________________

15 ______________________________________________________________________________________________

16 ______________________________________________________________________________________________

17 ______________________________________________________________________________________________

18 ______________________________________________________________________________________________

19 ______________________________________________________________________________________________

20 ______________________________________________________________________________________________

21 ______________________________________________________________________________________________

22 ______________________________________________________________________________________________

23 ______________________________________________________________________________________________

24 ______________________________________________________________________________________________

25 ______________________________________________________________________________________________

26 ______________________________________________________________________________________________

27 ______________________________________________________________________________________________

28 ______________________________________________________________________________________________

29 ______________________________________________________________________________________________

30 ______________________________________________________________________________________________

31 ______________________________________________________________________________________________

Levende HaveLevende HaveM A G A Z I N E v o o r h o b b y d I E r h o u d E r s

Een ezel heeft per dag anderhalf procent van z’n lichaamsgewicht aan droge stof nodig. In het najaar

kan het rantsoen voor driekwart bestaan uit stro en voor een kwart uit hooi. In de winter moet de hoeveelheid hooi worden opgevoerd naar vijftig tot vijfenzeventig procent en kan de hoeveelheid stro worden vermin-derd tot een kwart of de helft. Daarnaast moeten een mineralensupplement en vitaminemix worden verstrekt. Goed hooi en stro bevatten vrijwel alle voedingsstoffen die een ezel nodig heeft. Stro heeft een lagere voe-dingswaarde dan hooi en voorziet vooral in de behoefte aan vezels. Bovendien is het een prima bodembedekker. Wie kiest voor onbeperkt stro en een beperkte hoeveelheid structuurrijk hooi, kan daarnaast ezelmix verstrekken. De speciale ezelmix heeft een zeer laag zetmeel- en suiker-gehalte en is daardoor geschikter dan paardenbrokken. Om tegemoet te komen aan de calcium-behoefte is het bijvoeren van tweehonderd gram goed geweekte suikerbietenpulp voldoende.

Ruwvoer en krachtvoer

Ezels kunnen wel even, maar niet

langdurig zonder water. Zorg er dus voor dat er

altijd water aanwezig is. Het is aan te raden de waterbakken geregeld schoon te maken. Door water in een lichtgekleurde bak aan te bieden, is vervuiling beter waar te nemen. Als het vriest kan de bak ‘s och-tends met koud water (warm water bevriest sneller) worden gevuld. Herhaal dit een aantal keren als overdag de vorst aanhoudt. Zet de bak zo mogelijk in de zon en gooi het water ‘s avonds weg. Voeg geen zout toe. Leg eventueel een bal in het water. Die zorgt ervoor dat het water in beweging blijft en daardoor minder snel bevriest.

Een ezel met een dunne nek en mak-kelijk voelbare botten, waarvan

de ribben van een afstand te zien zijn, is duidelijk te mager. Een ezel in een matige conditie vertoont weinig spier-kracht en heeft ribben die niet direct zichtbaar maar wel makkelijk voelbaar zijn. Een dikke ezel heeft een dikke nek en een vetlaag op de schouders. Om de botten en ribben te voelen, moet je hard drukken Een veel te dikke ezel heeft een speklaag over de hele rug, die meestal naar een kant overhelt. Een ezel in ideale conditie heeft een goede spierontwikkeling. Botten en ribben zijn bij een lichte druk voelbaar. De nek gaat geleidelijk over in de schouders.

Conditie bepalen van de ezel

hoe oud is mijn ezel?Ezels kunnen wel tussen de 30 en 40 jaar oud worden. De leeftijd van een jonge ezel is globaal te schatten aan de hand van het gebit, in het bijzonder de voortanden. De binnenste snijtanden wisselen op een leeftijd van drie jaar, de middelste snijtanden op vierjarige leeftijd en de buitenste snijtanden op vijf- tot zesjarige leeftijd. Hoe ouder de ezel, hoe moeilijker het is de leeftijd precies te bepalen. Aan de mate van slijtage van de tanden valt wel enigs-zins af te leiden hoe oud de ezel is.

Drinkwater

Ezels zijn ontsnappingskunstenaars. Een stevige, houten afrastering in combinatie met stroomdraad houdt ze

daar waar ze thuis horen. Controleer geregeld of de afraste-ring nog overal in orde is, of overal voldoende stroom op de draad staat, of er geen stroom ‘weglekt’. Een stroomdraad moet goed geaard zijn. Bij een bodem die erg droog is, kan het noodzakelijk zijn een extra aarding aan te brengen of de aardpen te vervangen door een extra lange.

Afrastering controleren

februari- - - - - - - - - - - - - - -

1 ______________________________________________________________________________________________

2 ______________________________________________________________________________________________

3 ______________________________________________________________________________________________

4 ______________________________________________________________________________________________

5 ______________________________________________________________________________________________

6 ______________________________________________________________________________________________

7 ______________________________________________________________________________________________

8 ______________________________________________________________________________________________

9 ______________________________________________________________________________________________

10 ______________________________________________________________________________________________

11 ______________________________________________________________________________________________

12 ______________________________________________________________________________________________

13 ______________________________________________________________________________________________

14 ______________________________________________________________________________________________

15 ______________________________________________________________________________________________

16 ______________________________________________________________________________________________

17 ______________________________________________________________________________________________

18 ______________________________________________________________________________________________

19 ______________________________________________________________________________________________

20 ______________________________________________________________________________________________

21 ______________________________________________________________________________________________

22 ______________________________________________________________________________________________

23 ______________________________________________________________________________________________

24 ______________________________________________________________________________________________

25 ______________________________________________________________________________________________

26 ______________________________________________________________________________________________

27 ______________________________________________________________________________________________

28 ______________________________________________________________________________________________

29 ______________________________________________________________________________________________


Opstallen

De Grand Noir du Berry behoort tot de grote ezel-

rassen. Het is van oorsprong een werkezel, die zijn naam ontleent aan een streek in het hart van Frankrijk. De boeren uit Berrichon gebruikten de ezel van oudsher voor het werk op de akkers en in de wijngaarden. Tot aan het begin van de 20e eeuw. Vanaf die tijd raakte de Grand Noir du Berry op de achtergrond. Het ras verdween echter nooit helemaal uit beeld, getuige zijn

prominente aanwezigheid in de beroemde film van Jacques Tati “Jours de Fête”.De Grand Noir du Berry is te herkennen aan een roodbruine tot don-ker roodbruine vacht en een grijs-witte vlek rond de ogen. Ook de buik, lies, dijen, en de punt van de neus zijn grijs-wit.

Ezels moeten kunnen schuilen in een droge, tochtvrije stal. Daar kunnen in de

winter ook hooi en stro worden aangeboden. Reken per ezel op minimaal acht vierkante meter. De stal heeft bij voorkeur vier wan-den en een deur, zodat de ezels in geval van slecht weer in een afgesloten ruimte kunnen verblijven. De ezels staan, zodra het weer een beetje opknapt, maar het weiland nog te nat is, graag onder een afdak en op een bestraat gedeelte voor de stal. Verwijder elke dag de mest uit de stal.

Herkomst van de ezelEzels zijn zesduizend jaar geleden gedomesticeerd. Omdat ze oorspronkelijk uit

warme streken komen, zijn ze fysiek aangepast aan hoge temperaturen. Dat is te merken aan hun hoeven, die vooral geschikt zijn voor een rotsige, droge ondergrond. Ze kunnen tijdelijk zonder water (om vervolgens probleemloos dertig liter achter elkaar te

drinken) en ze hebben lange oren. Die dienen om de lichaamstemperatuur te reguleren. Tegenwoordig tellen de Europese landen zo´n 58 ezelrassen of variaties daarvan. Het aantal ezels neemt in Europa in rap tempo af. In Grie-kenland is het aantal in vijftig jaar dramatisch gedaald. De meeste ezelrassen worden nog aangetroffen in Frankrijk, Italië en Spanje. Van deze rassen zijn nog enkele honderden dieren over, waarmee de ezels tot de bedreigde dieren behoren.

snoeiafval en wilgentakken

Het is altijd oppassen geblazen met snoeiafval. Berucht zijn buxus, taxus, liguster, maar ook hulst, klimop en laurierkers kunnen beter uit de buurt van de ezel worden gehouden. Ezels zijn dol op wilgentakken, takken van populieren, elzen en fruitbomen. Daar kunnen ze gerust aan knabbelen. Voorkom echter dat ze takken krijgen van de witte acacia en prunussoorten, zoals kers, pruim, vogelkers, Japanse kers, sleedoorn. Deze opsomming is zeker niet volledig. Neem in geval van twijfel het zekere voor het onzekere.

Ezel in wintervacht

Ezels kunnen goed tegen kou, mits ze een wintervacht hebben. Zorg er daarom

voor dat ezels die ’s winters buiten staan, de gelegenheid krijgen een dergelijke win-tervacht te ontwikkelen. Die vacht biedt bescherming tegen lage temperaturen, maar – anders dan bij paarden - niet tegen langdurige regen. Gebruik van een deken voorkomt dat de ezel een dikke vacht krijgt. Een ezel zonder winter-vacht kan beter binnen worden gehouden.

Grand Noir du Berry

maart - - - - - - - - - - -

1 ______________________________________________________________________________________________

2 ______________________________________________________________________________________________

3 ______________________________________________________________________________________________

4 ______________________________________________________________________________________________

5 ______________________________________________________________________________________________

6 ______________________________________________________________________________________________

7 ______________________________________________________________________________________________

8 ______________________________________________________________________________________________

9 ______________________________________________________________________________________________

10 ______________________________________________________________________________________________

11 ______________________________________________________________________________________________

12 ______________________________________________________________________________________________

13 ______________________________________________________________________________________________

14 ______________________________________________________________________________________________

15 ______________________________________________________________________________________________

16 ______________________________________________________________________________________________

17 ______________________________________________________________________________________________

18 ______________________________________________________________________________________________

19 ______________________________________________________________________________________________

20 ______________________________________________________________________________________________

21 ______________________________________________________________________________________________

22 ______________________________________________________________________________________________

23 ______________________________________________________________________________________________

24 ______________________________________________________________________________________________

25 ______________________________________________________________________________________________

26 ______________________________________________________________________________________________

27 ______________________________________________________________________________________________

28 ______________________________________________________________________________________________

29 ______________________________________________________________________________________________

30 ______________________________________________________________________________________________

31 ______________________________________________________________________________________________


WormenEzels kunnen drager zijn van diverse soorten wormen:

strongyliden, spoelwormen, lintwormen, longwor-men. Een heftige lintworminfectie kan ernstige gevolgen hebben en zelfs koliek veroorzaken. Het is mogelijk ezels zeer beperkt te ontwormen (van belang in verband met resistentie tegen ontwormingsmiddelen), mits ze gere-geld van wei verwisselen, de mest dagelijks uit de stal en de wei wordt verwijderd en er mestonderzoek wordt gedaan. Bij veulens is ontwormen wel noodzakelijk. Dat gebeurt meestal op een leeftijd van zes weken. Een ezel heeft zelden last van een besmetting met longwormen, maar voor paarden is deze worm wel schadelijk. Daarom is bestrijding van longwormen noodzakelijk als ezels samen met paarden in de wei staan.

hoefbevangenheidVeel ezels raken op enig moment in hun leven hoefbevangen. Hoef-bevangenheid is een ziekte waarbij de bloedvoorziening van de ondervoet van de ezel verstoord raakt. De verstoorde doorbloeding leidt tot vochtophoping in de hoeven. Deze worden warm en als je er met een hard voorwerp zachtjes op klopt doet het pijn. Wordt het dier niet behandeld, dan leidt de vochtophoping er uiteindelijk toe dat het hoefbeen (het botje in de hoornschoen) gaat draaien en eventueel ook gaat zakken. Dat kan tot blijvende kreupelheid leiden. Hoefbevangen-heid is een kwaal die ontstaat als een ezel bijvoorbeeld teveel suiker binnen krijgt. Vooral voorjaarsgras en gras dat pas bemest is, bevat veel suiker. Ook is er een samenhang tussen het tijdstip van de dag het weertype en het zogeheten fructaangehalte in het gras. Ezels zijn

gevoeliger dan paarden op dit punt. Dat heeft met hun her-komst te maken. Van nature eten ze vezelrijk en suikerarm.

Ezels zijn kuddedieren. Ze hebben soortgeno-

ten nodig. Het scheiden van twee ezels kan veel stress teweeg brengen en zelfs tot ziekte leiden. Wanneer een ezel alleen achter blijft, kunnen een paard, geiten of koeien uitkomst bieden. Eenvoudig is het niet: ezels verjagen van nature andere diersoorten. Het zijn ter-ritoriaal ingestelde dieren. Ze leven van oudsher in dorre gebieden waar niet veel te eten is. Om ervoor te zorgen dat de ezelsoort kan voortbestaan, verjaagt de hengst elk ander dier dat zijn territorium binnen-treedt. Toch zijn er in de praktijk mooie voorbeelden van goede combinaties bekend. Het is dus zeker het proberen waard, want alleen is maar alleen.

De mini-ezel komt oor-spronkelijk uit Sardinië

en Sicilië. Daar heeft het dier zich kunnen ontwik-kelen tot een apart ezelras. Eeuwenlang werden ze in boerderijen gebruikt om de graanmolens aan te drij-ven. Op de twee Italiaanse eilanden zijn ze vrijwel uitgestorven. Dat het ras bewaard is gebleven, danken

we aan Mr. Robert Green uit New York en New Jersey, die in 1929 de eerste mini-ezels importeerde. Vrijwel alle mini-ezels in de Verenigde Staten, Engeland, Canada en ook Nederland, stammen af van deze eerste geïmporteerde dieren.

Ezels die bijtenEen ezel die zijn verzorger bijt, heeft niets kwaads in de zin.

Het gedrag is hoogstwaarschijnlijk gewoon aangeleerd, door uit de hand te voeren of door “iets lekkers” uit de jaszak te halen. Het bijten kan ook voortkomen uit hengstengedrag. Zelfs als een ezelhengst is gecastreerd, kan hij toch nog lang dit soort gedrag

vertonen. Een ezel bijt meestal om aandacht te krijgen, om bij zijn eigenaar/verzor-ger in de smaak te vallen of om met hem of haar om de leiderspositie te vechten.

Alleen is maar alleen

Mini-ezels

april - - - - - - - -

1 ______________________________________________________________________________________________

2 ______________________________________________________________________________________________

3 ______________________________________________________________________________________________

4 ______________________________________________________________________________________________

5 ______________________________________________________________________________________________

6 ______________________________________________________________________________________________

7 ______________________________________________________________________________________________

8 ______________________________________________________________________________________________

9 ______________________________________________________________________________________________

10 ______________________________________________________________________________________________

11 ______________________________________________________________________________________________

12 ______________________________________________________________________________________________

13 ______________________________________________________________________________________________

14 ______________________________________________________________________________________________

15 ______________________________________________________________________________________________

16 ______________________________________________________________________________________________

17 ______________________________________________________________________________________________

18 ______________________________________________________________________________________________

19 ______________________________________________________________________________________________

20 ______________________________________________________________________________________________

21 ______________________________________________________________________________________________

22 ______________________________________________________________________________________________

23 ______________________________________________________________________________________________

24 ______________________________________________________________________________________________

25 ______________________________________________________________________________________________

26 ______________________________________________________________________________________________

27 ______________________________________________________________________________________________

28 ______________________________________________________________________________________________

29 ______________________________________________________________________________________________

30 ______________________________________________________________________________________________


Dracht van de ezel De draagtijd van een ezelin duurt gemiddeld een jaar en tien

dagen. Hoe vroeger in het jaar gedekt, hoe langer het vaak duurt. Of er werkelijk een veulen in aantocht is, laat zich niet gemakkelijk vaststellen. Is er een hengst in de buurt en wordt de ezelin weer hengstig, dan is er een grote kans dat de dekking is mislukt. Maar zekerheid geeft deze methode niet. Voelen is een optie. Normaal moet er vijftien tot twintig dagen na de eisprong een vruchtblaas of een verhoogde tonus voelbaar zijn, maar bij klei-nere ezelinnen geeft ook deze methode niet echt uitsluitsel. Meer zekerheid biedt een echo. Ook een hormoonanalyse is mogelijk. Vanaf de negentigste dag is in het bloed van ezelinnen een sterke stijging van het hormoon oestradiol. Ezels hebben bovendien een speciaal drachthormoon, dat vanaf dag 35 tot dag 140 in het bloed-plasma voorkomt.

Een ezelmerrie is al op jonge leeftijd vruchtbaar, maar ze kan het beste gedekt worden als ze helemaal is volgroeid.

Bij kleine rassen is dat op driejarige leeftijd en bij de grotere rassen op vijfjarige leeftijd. Een tamme ezelin kan het hele jaar door paren. Haar cyclus begint op een leeftijd van acht tot 24 maanden (afhankelijk van ras en omstandigheden) en om de 23 tot 24 dagen vindt de eisprong plaats. Ezels paren in het wild meestal in de lente. De ezelhengst gedraagt zich in de paartijd in de ogen van de mens uitgesproken agressief tegenover de merrie: hij bijt, slaat met zijn hoeven en jaagt haar op. De ezelin is pas na deze bejegening bereid tot paren.

Ezels zijn sobere

dieren, die zeker in een malse lente- en zomerwei snel kunnen vervetten. Aan de nek van een ezel is meestal goed te zien of het dier overgewicht heeft. Daar ontstaat dan al gauw een ver-dikking. Zet een te dikke ezel nooit op een streng dieet. Te snel afvallen kan leiden tot hyperlipaemie, ook wel bloedvervetting genoemd (zie september). Houd als vuistregel aan: niet meer afvallen dan 2 kg per maand.

Voor pasgebo-ren ezels is

het van levensbe-lang dat ze snel (binnen 48 uur) gaan drinken, zodat ze biest binnen krijgen. Biest verschaft het veulen immu-niteit tegen infec-tieziekten. Voor ezelveulens is, bij gebrek aan moedermelk, koeienmelk, geitenmelk of een paardenveulenpreparaat geschikt. Het veulen heeft naast melk ook gewoon vers drinkwater nodig. Al vrij snel kan vast voer worden aangeboden, bestaande uit veulenbrok waar melk in zit en ruwvoer. Dit is belangrijk om de juiste bacterieflora in de darm aan te maken.

Geboorte van het veulenNa een dracht van tien tot veertien maanden (gemiddeld een jaar en tien dagen) wordt het ezelveulen geboren. De voortekenen zijn een enigszins opgezwollen uier (drie weken voor de geboorte) en melk uit de spenen (drie dagen voor de geboorte). Ook aan het gedrag van de ezelin valt een en ander af te leiden. Ze zondert zich af van andere die-ren en zoekt een eigen plek, ze ligt wat meer en de banden raken losser (het gedeelte langs de staartinzet). Als de buik invalt en het veulen naar achteren opschuift, dan is dat een teken van de naderende geboorte. Het is belangrijk dat de ezelin tijdens de geboorte rust heeft. Meestal brengt ze maar één ezelveulen ter wereld, ezels hebben zelden tweelin-gen. Na de geboorte staat het veulen binnen een paar minuten op zijn benen.

Ezelveulen

Voortplanting

Ezel mag niet Sonjabakkeren

mei- - - - - - -

1 ______________________________________________________________________________________________

2 ______________________________________________________________________________________________

3 ______________________________________________________________________________________________

4 ______________________________________________________________________________________________

5 ______________________________________________________________________________________________

6 ______________________________________________________________________________________________

7 ______________________________________________________________________________________________

8 ______________________________________________________________________________________________

9 ______________________________________________________________________________________________

10 ______________________________________________________________________________________________

11 ______________________________________________________________________________________________

12 ______________________________________________________________________________________________

13 ______________________________________________________________________________________________

14 ______________________________________________________________________________________________

15 ______________________________________________________________________________________________

16 ______________________________________________________________________________________________

17 ______________________________________________________________________________________________

18 ______________________________________________________________________________________________

19 ______________________________________________________________________________________________

20 ______________________________________________________________________________________________

21 ______________________________________________________________________________________________

22 ______________________________________________________________________________________________

23 ______________________________________________________________________________________________

24 ______________________________________________________________________________________________

25 ______________________________________________________________________________________________

26 ______________________________________________________________________________________________

27 ______________________________________________________________________________________________

28 ______________________________________________________________________________________________

29 ______________________________________________________________________________________________

30 ______________________________________________________________________________________________

31 ______________________________________________________________________________________________


Wandelen met de ezel De ezel is van oudsher een lastdier, gewend om er samen met de mens

en liefst ook met andere ezels op uit te trekken. Er zijn geregeld ezelwandelingen, waaraan ezels in groepsverband kunnen deelnemen. Rijden op een ezel kan ook, hoewel het draagvermogen geen last van meer dan twintig procent van het lichaamsgewicht van de ezel toelaat. Een ezel lijkt van nature zadelmak. Je kunt er zomaar bovenop klim-men. Ze bokken niet, rennen niet weg. Eigenlijk maakt het geen enkele indruk op ze. En als hij een goede halstertraining heeft gehad, zal hij braaf met de geleider meelopen, alsof er niets aan de hand is. Wacht met het berijden tot de ezel helemaal volgroeid is. Dat is op vijfjarige leeftijd.

Door geregeld een stuk weide rust te geven, voorkomt men over-

begrazing en kale plekken. Ezels op een kale weide kunnen teveel zand binnen krijgen. Dit zand hoopt zich op in de darmen waar het tot diar-ree, gewichtsverlies en koliek kan leiden. Onderbegrazing moet even-eens worden voorkomen. Een ezel is immers van oudsher ingesteld op dorre berggebieden en heeft het gauw te goed op een Hollandse wei. Het kan nodig zijn om in het voorjaar een gedeelte van de weide af te zetten en te maaien. Verwijder regelmatig uitwerpselen uit de ezelwei.

Ezel halstermak makenSommige ezels willen geen halster om.

Ze gaan er al vandoor zodra ze een halster zien. Dat is vervelend als je met een ezel wilt gaan wandelen, of als de dierenarts komt om de ezel te onderzoe-ken. Zulke ezels moeten via kleine stap-jes en met veel belonen leren dat een halster ook leuk kan zijn. Ga nooit voor een ezel staan, maar doe het halster van opzij om. Zorg ervoor dat de band van het halster ruim boven de neus zit en de ademhaling niet belemmert.

ClickertrainingEen ezel iets aanleren kan

met behulp van de clicker-training. Een clicker is een klein apparaatje, dat bij indrukken een korte klik te horen geeft. Begin met het dier zomaar te belonen met iets lekkers als je een klik maakt. Wanneer het dier snapt dat de klik betekent dat er snoepje volgt en zijn versnape-ring komt opeisen, is het tijd om alleen nog te klikken als het dier

‘per ongeluk’ gewenst gedrag laat zien. Als het dier eenmaal doorheeft dat het krijgen van een klik (en daarmee een beloning!) samenhangt met zijn eigen gedrag, zal hij dat gedrag gaan opzoeken. Dan volgt het ‘shapen’: de klik wordt steeds langer uitgesteld, waardoor het dier steeds meer zijn best gaat doen nóg braver te zijn. Het resultaat kan zijn: een ezel die netjes staat te wachten tot hij mag gaan eten.

Ezelhengsten zijn vaak lastig te houden. Castratie voorkomt niet alleen ongewenste dek-kingen. Een gecastreerde ezelhengst – ook wel oen genoemd - is socialer en betrouw-baarder dan zijn ongecastreerde soortgenoten. Ook balkt hij minder. Castratie kan via een snede in de balzak of via twee sneetjes in de liezen. De laatste ingreep is een echte operatie onder volledige narcose. Een hengst is met ongeveer tien maanden geslachts-rijp. De castratie kan plaatsvinden als de hengst een jaar oud is. Het moet in elk geval gebeuren voor het vijfde levensjaar, anders kan het lang duren voordat hij zijn hengsten-

manieren kwijt is. Vermijd castratie in de zomermaanden. Wonden die nog niet geheeld zijn, trekken vliegen aan.

hengst wordt ruin

Omweiden

juni - - - - - -

1 ______________________________________________________________________________________________

2 ______________________________________________________________________________________________

3 ______________________________________________________________________________________________

4 ______________________________________________________________________________________________

5 ______________________________________________________________________________________________

6 ______________________________________________________________________________________________

7 ______________________________________________________________________________________________

8 ______________________________________________________________________________________________

9 ______________________________________________________________________________________________

10 ______________________________________________________________________________________________

11 ______________________________________________________________________________________________

12 ______________________________________________________________________________________________

13 ______________________________________________________________________________________________

14 ______________________________________________________________________________________________

15 ______________________________________________________________________________________________

16 ______________________________________________________________________________________________

17 ______________________________________________________________________________________________

18 ______________________________________________________________________________________________

19 ______________________________________________________________________________________________

20 ______________________________________________________________________________________________

21 ______________________________________________________________________________________________

22 ______________________________________________________________________________________________

23 ______________________________________________________________________________________________

24 ______________________________________________________________________________________________

25 ______________________________________________________________________________________________

26 ______________________________________________________________________________________________

27 ______________________________________________________________________________________________

28 ______________________________________________________________________________________________

29 ______________________________________________________________________________________________

30 ______________________________________________________________________________________________


Insecten Ezels kunnen erg veel last heb-ben van insecten: luizen, teken (zie juli), mijten, en vliegen. Bloedzuigende luizen kunnen bloedarmoede veroorzaken, bijtende luizen veroorzaken jeuk. Bij vachtverlies en irrita-tie van de huid kunnen mijten in het spel zijn. Ezels kunnen net als schapen slachtoffer worden van de blauwgroene bromvlieg (Lucilia Sericata). Deze vlieg is overwegend actief in de periode van april tot en met oktober. Deze legt z’n eitjes in de vacht (vooral dunne mest en wonden trekken deze vliegen aan) waarna de larven zich in de ezel vreten. Horzels kunnen hun eitjes leggen in de vacht op de benen. De ezel likt eraan en krijgt de eitjes binnen, waarna deze zich tot larven ontwikkelen in de maag. Daar overwinteren ze, waarna ze het lichaam verlaten met de mest.

Ruwvoer van eigen grond is

het mooiste dat er is. Je weet precies wat erin zit. Om te kunnen hooien moet het minimaal vijf dagen warm en zonnig weer zijn. Na het maaien wordt het gras dagelijks geschud. Als het hooi goed droog is, kan het bij elkaar worden geharkt. Hierna kan de loonwerker de balen persen. Wanneer er hooibalen geperst worden is het verstandig om dit voor het begin van de avond te laten doen. Door dauw in het gras kan het hooi iets vochtig worden, waardoor het gaat schim-melen. Kuilvoer is voor ezels minder geschikt.

Ezels zijn gewend aan een warm klimaat, toch zullen ook deze dieren op warme

dagen als het even kan de schaduw opzoe-ken. Een mooie oplossing voor het creëren van schaduw is het planten van bomen in de weide. Zorg er wel voor dat de ezels de bomen niet aan kunnen vreten. Hiervoor zijn handige boomkorven op de markt. Zijn er geen bomen, dan kan een sleepstal uitkomst bie-den. Dit is een eenvoudige, verplaatsbare schuilgelegenheid, die ook beschutting geeft tegen regen en wind. Bij Levende Have is een bouwtekening verkrijgbaar.

rotstraalRotstraal is een ontsteking van de straal, de achterzijde van de hoef. Deze ontsteking wordt veroorzaakt door vocht en bacteriën. Nat strooi-sel, veel mest en urine, slecht of niet uitkrabben van de straal, slecht bekappen van de hoef zijn vaak de oorzaak. Symptomen: losse stukjes voor aan de straal en een doordringende (zweetvoeten) geur. Soms zitten er gaatjes in de straal. Ook kan er sprake zijn van droge rotstraal. Dan laten stukken van de straal los. Zeer diepe rotstraal moet door de dierenarts behandeld wor-den. In een eerder stadium kan de hoefsmid de kwaal behandelen. Hooien

Zorgen voor schaduw in de weide

Verschil ezel en paardEen kleine verandering bij een ezel kan al reden zijn tot

zorg en het inschakelen van een dierenarts. Dat is een van de grote verschillen tussen ezel en paard. Beide beho-ren weliswaar tot de familie equidae, maar zowel fysiek als wat betreft hun gedrag is er een groot onderscheid. Ezels laten niet goed zien wat er met ze aan de hand is. Dat is lastig voor de houder en ook voor de dierenarts. Het stellen van een diagnose is niet eenvoudig. Als ezels eenmaal laten blijken dat het niet goed met ze gaat, is het vaak al te laat. Bijvoor-beeld: als ze koliek hebben, liggen ze niet direct te kron-kelen van de pijn, maar staan ze wat te suffen. Een paard zweet, heeft een verhoogde hartslag, wil gaan rollen: dat zijn duidelijke tekenen. Ezels kunnen in stilte lijden. Als een ezel trapbewegingen naar de buik maakt, is het vaak al te laat. Een slome ezel die niet eet, moet behandeld worden als een spoedgeval.

juli - - - - -

1 ______________________________________________________________________________________________

2 ______________________________________________________________________________________________

3 ______________________________________________________________________________________________

4 ______________________________________________________________________________________________

5 ______________________________________________________________________________________________

6 ______________________________________________________________________________________________

7 ______________________________________________________________________________________________

8 ______________________________________________________________________________________________

9 ______________________________________________________________________________________________

10 ______________________________________________________________________________________________

11 ______________________________________________________________________________________________

12 ______________________________________________________________________________________________

13 ______________________________________________________________________________________________

14 ______________________________________________________________________________________________

15 ______________________________________________________________________________________________

16 ______________________________________________________________________________________________

17 ______________________________________________________________________________________________

18 ______________________________________________________________________________________________

19 ______________________________________________________________________________________________

20 ______________________________________________________________________________________________

21 ______________________________________________________________________________________________

22 ______________________________________________________________________________________________

23 ______________________________________________________________________________________________

24 ______________________________________________________________________________________________

25 ______________________________________________________________________________________________

26 ______________________________________________________________________________________________

27 ______________________________________________________________________________________________

28 ______________________________________________________________________________________________

29 ______________________________________________________________________________________________

30 ______________________________________________________________________________________________

31 ______________________________________________________________________________________________


De hoeven van een ezel moeten zeker eens in de drie maanden worden bekapt. Daarbij zijn hoevenkrab-

ber en vijl onmisbare instrumenten. Ondervinden de hoeven weinig natuurlijke slijtage, dan is vaker bekappen noodzakelijk. Omdat de hoeven van een ezel een andere stand hebben dan paardenhoeven, is verzorging door een speciale ezelhoefsmid gewenst. De achterhoeven staan in een hoek van ruim 55 graden, de voorhoeven in een hoek van 50 tot 55 graden. De hoeven van een ezel groeien

vanuit de achterkant. Daar moet meer vanaf worden gehaald dan van de voorkant. Een te natte ondergrond is niet goed voor ezelhoeven. Een te droge ondergrond evenmin. Het eerste kan worden ondervangen door in de weide een deel te verharden. Verdroging van de hoeven kan worden voorkomen door de aanleg van een waterbad. Op www.levendehave.nl staat een instructiefilm over hoefverzorging bij ezels.

De Poitou is het meest zeldzame en bedreigde Franse huisdier. Gered van de

ondergang door een stel liefhebbers die in 1979, om inteelt te voorkomen, enkele van de naar schat-ting veertig overgebleven Poitou-ezelhengsten kruis-ten met grote Portugese ezelmerries. De eerste generatie was voor vijftig procent Poitou. De merries liet men vervolgens weer door een Poitou-hengst dekken en zo ontstond er een generatie van 75 procent Poitou. Na zes tot zeven generaties (rond 2010) zouden er door deze manier van fokken weer echte Poitou-ezels bestaan. De inspanningen zijn niet onbeloond gebleven. Poitou-ezels hebben hun weg gevonden naar Engeland, Duitsland, Zwitserland, België Nederland, Zweden en de Verenigde Staten.

RolplaatsenEzels houden ervan om te rollen. Gras, zand en stro waarderen ze daarbij minder als rolplaats dan droge aarde. De aanleg

van een aparte rolplaats in de wei heeft een gunstig effect op de grasmat. Wanneer de ezels overal gaan rollen, ontstaan er al gauw allerlei plekken waar het gras minder groeit. Vooral als er meerdere ezels in een kleine wei worden gehouden, kan dat een probleem vormen. Door een aarden rolplaats aan te brengen, blijft de wei in een betere conditie. Dat is belangrijk om te voorkomen dat de wei te zanderig wordt, want dat kan weer gezond-heidsklachten, zoals koliek, veroorzaken.

TekenTeken hebben het niet speciaal voorzien op ezels, maar ze kunnen wel degelijk problemen veroorzaken. Voorkeursplekken zijn: op de oren, het voorhoofd en het gedeelte tussen anus en geslachtsdeel. Ze kunnen jeuk veroorzaken, abcessen, een kale plek, en huidziek-ten. Meestal gaat het om een enkele teek die makkelijk is te verwijderen. Is er sprake van een grote hoeveelheid teken die een voorkeur heeft voor een bepaalde begroei-ing, dan kan het zinvol zijn de ezels naar een andere wei te verplaatsen.

Poitou

Regels

Er gelden allerlei wetten en regels voor het houden van ezels. De belangrijkste

is de Wet Dieren (voorheen Gezondheids- en Welzijnswet voor Dieren). Daarin staat onder meer dat je goed voor dieren moet zorgen en dat je moet voorkomen dat dieren onnodig pijn hebben. Verder is er een meststoffenwet, maar die geldt pas als je veel ezels houdt (voor precieze aantal-len en berekeningen, zie brochure Hob-bydierhouders en het mestbeleid op www.levendehave.nl). Ook hebben ezelhouders te maken met het Diergeneesmiddelenbe-sluit. Dit houdt onder andere in dat ze voor ontwormingsmiddelen een recept van de dierenarts nodig hebben. Voor de regels over paspoort en chip: zie augustus.

Hoefverzorging

augustus - - - - - - - - - - - - - -

1 ______________________________________________________________________________________________

2 ______________________________________________________________________________________________

3 ______________________________________________________________________________________________

4 ______________________________________________________________________________________________

5 ______________________________________________________________________________________________

6 ______________________________________________________________________________________________

7 ______________________________________________________________________________________________

8 ______________________________________________________________________________________________

9 ______________________________________________________________________________________________

10 ______________________________________________________________________________________________

11 ______________________________________________________________________________________________

12 ______________________________________________________________________________________________

13 ______________________________________________________________________________________________

14 ______________________________________________________________________________________________

15 ______________________________________________________________________________________________

16 ______________________________________________________________________________________________

17 ______________________________________________________________________________________________

18 ______________________________________________________________________________________________

19 ______________________________________________________________________________________________

20 ______________________________________________________________________________________________

21 ______________________________________________________________________________________________

22 ______________________________________________________________________________________________

23 ______________________________________________________________________________________________

24 ______________________________________________________________________________________________

25 ______________________________________________________________________________________________

26 ______________________________________________________________________________________________

27 ______________________________________________________________________________________________

28 ______________________________________________________________________________________________

29 ______________________________________________________________________________________________

30 ______________________________________________________________________________________________

31 ______________________________________________________________________________________________


Pyreneese ezelDe eerste geschriften waarin melding

werd gemaakt van een grote ezelsoort in de Pyreneeën dateren van zo’n twee eeuwen geleden. Meest opvallende kenmer-ken waren de kracht en de snelheid van deze dieren. Ze droegen met gemak grote blok-ken ijs van de toppen van de bergen naar de onderliggende dorpen. En in de zomer liepen ze gehoorzaam voor de wagen om het hooi binnen te halen. Er waren van oudsher twee typen: de Catalan (een hoge, snelle ezel met smalle bouw) en de Gascon (vernoemd naar het arrondissement Gascogne, iets kleiner, breder en sterker). Wat ze gemeen hadden, was de uitstekende draf. Een Pyreneese ezel draaft als een paard, heeft goede knieactie en een groot uithoudingsvermogen. Het

Catalaanse type werd ingezet in de fokkerij van muildieren, le Mulet des Pyrenees. Het type Gascon fungeerde als werken lastdier.

Dat een ezel geen paard is, blijkt wel als ze een zadel op krijgen. De meeste

paardenzadels zijn veel te groot en hebben een te lange singel. Een ezel heeft niet veel meer dan “maatje Shetlander” en dan nog zal het zadel enige aanpassing behoeven. Bij de keuze van het zadel zijn de vorm en de lengte van de rug van belang. Het zadel moet heupen en schouders vrij laten. Als het zadel goed op de ezel past, maar te klein is voor de berijder, dan is dat een

indicatie dat de berijder te groot is voor de ezel.

Wat weegt m’n ezel?Een ezel met een schofthoogte van 110 cm en een borstomvang van 120 cm is goed op gewicht bij circa 180 kg. Donkey Sanctu-ary in Engeland heeft een tabel ontwikkeld waarmee van elke ezel het gewicht kan worden bepaald. De berekening gaat voor volwassen ezels als volgt: 0,0252 x (schofthoogte x 0,24) x (borstom-vang x 2,5).

Huidaandoeningen bij ezels kunnen vele oorzaken

hebben. Vaak is er sprake van een combinatie van factoren, zoals een slechte conditie door verkeerde voeding en een ver-wonding of parasitaire infectie. Ezels kunnen ook overgevoelig reageren op insectenbeten, maar een aandoening als zomereczeem zoals bij paar-

den komt bij ezels minder voor. Bij ezels kan zich een ringworminfectie voordoen, hoewel minder zichtbaar dan bij paarden. Acute haaruitval komt nogal eens voor bij ezels. Als de haren er met pluk-ken tegelijk uitvliegen, gaat het vrijwel altijd om de wintervacht. Andere haaruitval kan het gevolg zijn van huidaandoeningen, infecties, een bevalling, hoge koorts, en plotselinge verandering in voeding. Overmatige uitval van haren die zich na de groei in een rustfase bevinden en normaal gelijkmatig uitvallen, is veelal het gevolg van stress.

Zadel voor de ezelPaspoort en chip

Ezels hebben niet alleen een pas-poort nodig, ze moeten ook gechipt

worden. Het paspoort is het identiteits-bewijs van de ezel en moet dus altijd bij de ezel blijven. Bij verkoop van de ezel gaat het paspoort met de ezel mee. De houder/vervoerder is ervoor verant-woordelijk dat het paspoort altijd bij de ezel aanwezig is. Alle paspoorten moeten aan de aangepaste EU-regels voldoen. Dit houdt in dat paspoorten een hoofdstuk bevatten over de medi-sche behandeling van de ezel.

Huidaandoeningen

september- - - - - - - - - - - - - - - - -

1 ______________________________________________________________________________________________

2 ______________________________________________________________________________________________

3 ______________________________________________________________________________________________

4 ______________________________________________________________________________________________

5 ______________________________________________________________________________________________

6 ______________________________________________________________________________________________

7 ______________________________________________________________________________________________

8 ______________________________________________________________________________________________

9 ______________________________________________________________________________________________

10 ______________________________________________________________________________________________

11 ______________________________________________________________________________________________

12 ______________________________________________________________________________________________

13 ______________________________________________________________________________________________

14 ______________________________________________________________________________________________

15 ______________________________________________________________________________________________

16 ______________________________________________________________________________________________

17 ______________________________________________________________________________________________

18 ______________________________________________________________________________________________

19 ______________________________________________________________________________________________

20 ______________________________________________________________________________________________

21 ______________________________________________________________________________________________

22 ______________________________________________________________________________________________

23 ______________________________________________________________________________________________

24 ______________________________________________________________________________________________

25 ______________________________________________________________________________________________

26 ______________________________________________________________________________________________

27 ______________________________________________________________________________________________

28 ______________________________________________________________________________________________

29 ______________________________________________________________________________________________

30 ______________________________________________________________________________________________


Gebit van de ezelEen ezel heeft in de

boven- en onder-kaak zes snijtanden en twaalf kiezen. Daarnaast kunnen er ruinen- of hengstentanden en wolfskiezen voorko-men. Alle snijtanden verschijnen eerst als melktanden, die tussen de 2,5 en zes jaar worden gewisseld. Van de 24

kiezen zijn de voorste twaalf melkkiezen, die voor het vijfde levensjaar worden gewis-seld. De achterste twaalf zijn vanaf het begin blijvende kiezen. Gebitscontrole is op jonge leeftijd gewenst om het wisselen in de gaten te houden, op oudere leeftijd kijkt de tand-arts vooral naar het ontstaan van haken aan kiezen door onvoldoende of ongelijkmatige slijtage. Een ezel kan ook last krijgen van ont-stekingen aan de wortels van kiezen. Dit kan gepaard gaan met een bijholte ontsteking.

Muildier of ezel?Paard en ezel kunnen onder bepaalde omstandigheden met elkaar

paren en hun nakomelingen heten bij een kruising tussen een ezel-hengst en een paardenmerrie een muildier. Wanneer het gaat om een kruising tussen een paardenhengst en een ezelmerrie, wordt gesproken over een muilezel. Deze kruisingen zijn soms doelbewust gefokt (muilezels zijn sterker en soberder dan paarden en hebben een groter uithoudingsvermogen), en soms “ongelukjes”, ontstaan doordat hengst en merrie onbedoeld bij elkaar zijn gekomen en niet zo gauw een andere partner kon-den vinden.

De temperatuur, de pols en de

ademhaling geven een goede indicatie of de ezel gezond is.

Temperatuur: volwassen dier tussen 36,2-37,8 (gemiddeld 37,1) jong dier tussen 36,6-38,9 (gemid-deld 37,6)

Pols:volwassen dier tussen 36-44 (spm) jong dier tussen 44-80 (spm)

Adem:volwassen dier tussen 12-28 (per min) jong dier tussen 16-48 (per min)

hyperlipaemieHyperlipaemie, ofwel bloedvervetting, is de meest voorko-mende stofwisselingsziekte bij ezels. Stress, pijn, transport en een plotselinge vermindering van de hoeveelheid voer kunnen de ziekte op gang brengen. Is een ezel te dik en moet deze vermageren, dan is het verstandig het voer geleidelijk aan te passen. Verder moet men stressfactoren (zoals vaccinaties, dieetveranderingen, spenen) zoveel mogelijk op verschillende tijdstippen laten plaatsvinden. Een ezel met hyperlipaemie wordt in de loop van twee tot tien dagen steeds slomer, eet niet meer en raakt uiteindelijk in coma. Soms is er sprake van speekselen en neusuitvloeiing. Bij het hyperlipemie-syndroom treden verder op dyspnoe, uremie en aantasting van nieren en lever. Het sterftepercentage is 90-95 %.

De ezel vraagt vanaf een leeftijd van twintig jaar extra

aandacht en zorg. Ook al man-keert de ezel ogenschijnlijk niets, het kan geen kwaad de dierenarts een of twee keer per jaar langs te laten komen voor onderzoek. Deze zal kij-ken of de ezel goed op gewicht is, of hij voldoende eet, of het gebit aanleiding geeft tot zorg, en een bloedmonster afnemen. Ezels kunnen net als mensen op oudere leeftijd last krijgen van hun spieren en botten. Het is dan pret-tiger om niet al teveel te hoeven bukken voor de waterbak. Ook kan het voer worden opgesplitst in kleinere porties. Misschien is het nodig de oudere ezel apart te voeren. Moet de ezel op dieet, pas het menu dan heel geleidelijk aan. Bedenk dat een ezel slecht laat zien dat hij pijn heeft. Pijnstillers kunnen hard nodig zijn.

De oudere ezel

De normale ezel

oktober - - - - - - - - - - - - - -

1 ______________________________________________________________________________________________

2 ______________________________________________________________________________________________

3 ______________________________________________________________________________________________

4 ______________________________________________________________________________________________

5 ______________________________________________________________________________________________

6 ______________________________________________________________________________________________

7 ______________________________________________________________________________________________

8 ______________________________________________________________________________________________

9 ______________________________________________________________________________________________

10 ______________________________________________________________________________________________

11 ______________________________________________________________________________________________

12 ______________________________________________________________________________________________

13 ______________________________________________________________________________________________

14 ______________________________________________________________________________________________

15 ______________________________________________________________________________________________

16 ______________________________________________________________________________________________

17 ______________________________________________________________________________________________

18 ______________________________________________________________________________________________

19 ______________________________________________________________________________________________

20 ______________________________________________________________________________________________

21 ______________________________________________________________________________________________

22 ______________________________________________________________________________________________

23 ______________________________________________________________________________________________

24 ______________________________________________________________________________________________

25 ______________________________________________________________________________________________

26 ______________________________________________________________________________________________

27 ______________________________________________________________________________________________

28 ______________________________________________________________________________________________

29 ______________________________________________________________________________________________

30 ______________________________________________________________________________________________

31 ______________________________________________________________________________________________


Ezel te koop Wie met ezels fokt, doet er verstandig

aan rekening te houden met het feit dat er niet zo gauw een adres is gevonden voor het veulen. Dat geldt vooral voor hengstveulens. Een gecastreerde hengst is zeker een optie voor een ezelhouder die op zoek is naar gezelschap voor een merrie, maar dan zal het hengstveulen wel een jaar bij de moeder moeten blijven, voordat de castratie kan plaatsvinden. Een combinatie van twee ongecastreerde hengsten is niet echt aan te bevelen, zeker niet van een jonge en een oude hengst. Wie een ezel aan een handelaar meegeeft, weet vrijwel zeker dat het dier voor de

slacht op transport naar het zuiden gaat. Dat is ook vaak de bestemming van ezels die op mark-ten worden aangeboden. Is er in de bekende kring van ezelliefhebbers geen belangstelling voor het veulen, dan kan een advertentie wor-den geplaatst. Op www.levendehave.nl bevindt zich een digitale Dierenmarkt. De Levende Have Dierenmarkt heeft tot doel de dieren onder te brengen op een betrouwbaar adres.

Ezelhouders zijn ver-plicht bij het vervoer

van hun dieren te letten op dierenwelzijn. Worden er meer dan twee ezels tegelijk vervoerd of vindt er een transport plaats over meer dan 65 kilometer, dan kan het zijn dat de transportverordening van toepassing is (zie www.levendehave.nl). Zieke en wrakke dieren mogen niet worden vervoerd.

vaccinatie tegen tetanus en influenzaEzels kunnen het best jaarlijks worden ingeënt tegen influenza en tetanus. Meestal is de influenzavaccinatie gecombineerd met de vaccinatie tegen tetanus. Griep is voor ezels een gevaarlijke ziekte en kan dodelijk zijn. Tetanus kan optreden na infectie van open wonden met de tetanusbacterie. De meeste dieren die ziek worden ten gevolge van tetanus, komen te overlijden na een periode van zwaar lijden.

Vervoer van ezels

KoliekKoliek bij het paard gaat gepaard met heftige buikkrampen en zweten.

Als ezels koliek hebben, liggen ze niet direct te kronkelen van de pijn, maar staan ze wat te suffen. Zandkoliek ontstaat veelal doordat ezels bij het grazen teveel zand binnen krijgen. Ezels hebben een ver-hoogde kans op verstoppingskoliek als ze ouder worden, als ze bijgevoerd worden en als ze al eens eerder koliek hebben gehad. Ook dieren met ondergewicht, fysieke problemen, parasieten, en gebitsproblemen lopen extra risico. Dat een ezel koliek heeft, wordt in veel gevallen pas vastge-steld als het eigenlijk al te laat is. Vermijd plotselinge veranderingen en geef een ezel die noodgedwongen op stal moet staan en daardoor weinig beweging heeft, zacht en vochtig voer.

Voor ezels bestaat er een Vereniging Nederlands

Ezelstamboek (VNE). Wanneer een ezel drie jaar oud is, kan deze worden gekeurd. De keurmeester stelt de stokmaat officieel vast en na goedkeuring volgt inschrijving in het stamboek. Hengsten en merries verkrijgen het pre-dikaat Preferent, wanneer

ze in drie verschillende jaren 1x premie A of 2x premie B behaald heb-ben. Ruinen hebben toegang tot alle keuringen en hebben dezelfde mogelijkheden als hengsten en merries, met als enige uitzondering dat ze niet in het stamboek kunnen worden opgeno-men, omdat ze niet inzetbaar zijn voor de fok-kerij. Binnen dertig dagen na de geboorte moet het veulen worden aangegeven bij het register van de VNE. Het veulen wordt pas geregi-streerd als het chipnummer is doorgegeven.

Stamboek

november - - - - - - - - - - - - - - - - -

1 ______________________________________________________________________________________________

2 ______________________________________________________________________________________________

3 ______________________________________________________________________________________________

4 ______________________________________________________________________________________________

5 ______________________________________________________________________________________________

6 ______________________________________________________________________________________________

7 ______________________________________________________________________________________________

8 ______________________________________________________________________________________________

9 ______________________________________________________________________________________________

10 ______________________________________________________________________________________________

11 ______________________________________________________________________________________________

12 ______________________________________________________________________________________________

13 ______________________________________________________________________________________________

14 ______________________________________________________________________________________________

15 ______________________________________________________________________________________________

16 ______________________________________________________________________________________________

17 ______________________________________________________________________________________________

18 ______________________________________________________________________________________________

19 ______________________________________________________________________________________________

20 ______________________________________________________________________________________________

21 ______________________________________________________________________________________________

22 ______________________________________________________________________________________________

23 ______________________________________________________________________________________________

24 ______________________________________________________________________________________________

25 ______________________________________________________________________________________________

26 ______________________________________________________________________________________________

27 ______________________________________________________________________________________________

28 ______________________________________________________________________________________________

29 ______________________________________________________________________________________________

30 ______________________________________________________________________________________________


MestregelsBoeren moeten voldoen aan de Meststoffenwet. Hobby-boeren vallen daar grotendeels buiten, omdat zij hun die-ren niet voor winst- of gebruiksdoeleinden houden, of in beperkte mate. Als leidraad wordt aangehouden dat een

dierhouder als hobbymatig wordt gezien wanneer zijn dieren samen per jaar niet meer stikstof produceren dan 350 kg. De meeste kleinschalige dierhouders zullen dat niet halen. Een ezel produceert 18,6 kg, stikstof per jaar.

Sterke bandEzels gaan door-

gaans een sterke band met elkaar aan. Dat kan nogal eens lastig zijn als een ezel naar de kliniek moet voor onder-zoek. Dan zit er niets anders op dan de andere ezel mee te nemen. Is het einde van een ezel nabij? Zorg er dan voor dat de achterblijvende ezel afscheid kan nemen, net zo lang totdat deze zichzelf van zijn of haar ´maatje´ afwendt.

Witte lijnziekteVeel ezels in Nederland hebben last van

witte lijnziekte, een aandoening van de witte lijn en de hoefwand. Ezels zijn woestijndieren. Hun voeten absorberen vocht. Hier staan ze altijd in de nattig-heid en blijven de voeten vocht opnemen. Trappen ze een keer in een steentje, dan ontstaat er al gauw een gaatje en daar kruipt een schimmel in. De schimmel nestelt zich in de buitenste hoornwand en holt uiteindelijk de hele voet uit, nadat hij een symbiose is aangegaan met

een bacterie. De schimmel kan niet tegen zuurstof. De ezelhoefsmid kan de infectie blootleggen. Nabehandeling is nodig.Beginnen met ezels

Mensen vergissen zich als ze denken dat een ezel een makkelijk dier is. Ze zijn intelligenter dan

paarden en vervelen zich snel. Ze willen gezelschap, liefst van een andere ezel. Het zijn ontsnappingskun-stenaars, dus het erf en de wei moeten goed omheind worden. Een wei alleen is niet voldoende. Een ezel moet ook beschikken over een comfortabel ezelver-blijf. Ze lopen graag. Hun hoeven hebben geregeld aandacht nodig en de voeding stelt speciale eisen, aangezien ze op onze Nederlandse weides al snel te dik worden. Ook kunnen ze allerlei ziektes oplopen met fatale afloop. Niet aan beginnen dus? Jawel, want ezels zijn, mits goed verzorgd, bij uitstek geschikt als gezelschapsdier voor de mens. Eigenzinnig, maar ook aanhankelijk, niet makkelijk om mee te werken, maar wel eerlijk en trouw.

Naar de tandartsHet gebit van de ezel is geschikt om zeventien tot achttien uur per etmaal

ruwvezelig voedsel te vermalen. Doordat de meeste ezels op gezette tijden voer krijgen, waar ze lang niet altijd even langdurig op hoeven te kau-wen, slijten de scherpe randen van de kiezen onvoldoende af. Zo ontstaan er haken die wondjes veroorzaken, waardoor het kauwen pijnlijk wordt. Kwijlen tijdens het eten, herhaaldelijk drinken tijdens het eten, gulzigheid, voedsel laten vallen tijdens het kauwen en andere rare gewoonten staan meestal in relatie met tandproblemen. De uitwerpselen van het dier kun-nen ons ook veel vertellen over de tandconditie, dus wanneer er veelvuldig volledig graankorrels in de mest zitten, wijst dat meestal op onvoldoende kauwen. Ook kan een slechte geur uit de mond duiden op gebitsproblemen. Kortom, genoeg reden om een tot twee keer per jaar de paardentandarts voor controle te laten langskomen. Vooral bij oudere ezels (+ 20 jaar) kunnen er problemen ontstaan in het gebit. Door te sterke slijtage van de tanden, gaat het grazen ze steeds minder makkelijk af. Scherpe tanden en haken aan de kiezen kunnen erg veel last veroorzaken.

december - - - - - - - - - - - - - - - - -

1 ______________________________________________________________________________________________

2 ______________________________________________________________________________________________

3 ______________________________________________________________________________________________

4 ______________________________________________________________________________________________

5 ______________________________________________________________________________________________

6 ______________________________________________________________________________________________

7 ______________________________________________________________________________________________

8 ______________________________________________________________________________________________

9 ______________________________________________________________________________________________

10 ______________________________________________________________________________________________

11 ______________________________________________________________________________________________

12 ______________________________________________________________________________________________

13 ______________________________________________________________________________________________

14 ______________________________________________________________________________________________

15 ______________________________________________________________________________________________

16 ______________________________________________________________________________________________

17 ______________________________________________________________________________________________

18 ______________________________________________________________________________________________

19 ______________________________________________________________________________________________

20 ______________________________________________________________________________________________

21 ______________________________________________________________________________________________

22 ______________________________________________________________________________________________

23 ______________________________________________________________________________________________

24 ______________________________________________________________________________________________

25 ______________________________________________________________________________________________

26 ______________________________________________________________________________________________

27 ______________________________________________________________________________________________

28 ______________________________________________________________________________________________

29 ______________________________________________________________________________________________

30 ______________________________________________________________________________________________

31 ______________________________________________________________________________________________


Ezels zijn slechte probleemoplossers. Dat heeft conse-quenties voor het beleren van de ezel. Want alles wat

we ze willen leren, vatten ze op als een probleem. Het leerproces kan het beste zo jong mogelijk beginnen en moet bestaan uit kleine stapjes. Aanmoedigen in plaats van aansporen; niet straffen, wel belonen. Benader de ezel positief en vraag of ze iets voor u wilt doen. Groot voordeel is dat ezels niet gauw in paniek raken. Een ezel is bij een vermoeden van gevaar vooral bezorgd.

Balken om aandachtIn het wild zijn het vooral

de dominante hengsten die balken. De merries en veulens balken een stuk minder, tenzij ze gescheiden zijn van hun groep of als de merries hengstig zijn. Als huisdier balken ezels veel vaker, voornamelijk tijdens de voertijd en in antwoord op balken van andere ezels. Alleen gehuisveste ezels balken voortdurend; zij

roepen om gezelschap. Een balkende ezel ondersteunt zijn boodschap met de stand van de oren. Een uit boosheid balkende ezel legt zijn oren plat naar achteren. Bij de begroetingsgebalk doet de ezel zijn oren ietsje achteruit. Een

balkende ezel op vrij-erspad richt zijn oren naar voren.

stalapotheek

Een keer per jaar de stalapotheek op orde brengen is geen overbodige luxe. De apo-theek bevat ontwormingsmiddelen, mid-delen voor de behandeling van wonden en huidaandoeningen, insectenwerende middelen, een vijl en krabber voor de verzor-ging van de hoeven. Ontwormingsmiddelen, middelen tegen parasieten, huidinfecties en schimmels, pijnstillers en kalmeringsmid-delen, zijn alleen nog verkrijgbaar op recept van een dierenarts.

Ezels hebben behoefte aan redelijke hoeveelheden calcium, fosfor,

natrium, kalium en magnesium en in mindere mate aan koper, ijzer, zink, selenium en iodine. De hoeveelheid zout is afhankelijk van de hoeveel-heid werk die een ezel moet verrichten. Er zijn in de handel diverse likstenen verkrijgbaar. Deze zijn niet speciaal voor ezels, maar voor alle graasdieren. Er zijn likstenen die bijna uitsluitend uit zout bestaan (97% NaCl). Bij deze likstenen nemen de dieren alleen zout op wanneer ze het nodig hebben. Dat is beter dan wanneer het zout wordt toegevoegd aan het voer, want dat kan de opname van het voer negatief beïnvloeden. De zoutbehoefte kan per ras, maar ook per dier, behoorlijk verschillen. Er zijn ook mineralenblokken op de markt. Verder bestaan er speciale koeken met vitaminen en mineralen. Wordt er brok gevoerd, dan is het verstrekken van extra mineralen niet nodig. Het is goed voor de opname van vitamines als ezels in de winter zo nu en dan kunnen grazen in de wei.

HooianalyseWilt u weten of uw hooi voldoende

kwaliteit heeft? Laat een hooiana-lyse uitvoeren. Goed ruwvoer is niet te oud, ruikt lekker en heeft een beetje ‘prik’ als gevolg van lange vezelige delen. Is het hooi te vroeg in het jaar gewon-nen, dan zal er weinig structuur in zitten, weinig kalk en veel onbesten-dig eiwit. Voldoende structuurrijk materiaal is noodzakelijk voor het in stand houden van de mechanis-men die verzuring voorkomen. Voer waar lang op gekauwd moet worden, stimuleert de speekselproductie. Om een kilo hooi weg te werken, maakt een ezel als het goed is tweeduizend kauwbewegingen. Voorkom dat het hooi Jacobskruiskruid bevat.

Beleren van de ezel

Likstenen


www.levendehave.nlFotografie: www.dierenbeeldbank.nl

Vormgeving: www.rozzrood.nl

Kennis delen doe je bij

Levende Have

Ezelkalender

Documents

Transcript of Ezelkalender