LokaleOplossingen Regionale

Samenwerking

GezamenlijkeKennisontwikkeling

COP Klimaatadaptatie Zuidelijke RandstadBijeenkomst #9 21 september 2017

Presentatie Deltaplan RA 2018

Excursie

Discussie en ervaringen

Excursie Waterplein en Zoho

www.klimaatadaptatie.nl

Programma:

Ontvangst ROC Zadkine

Excursie BenthempleinExcursie Zohokwartier

Presentatie Deltaplan Rumtelijke Adaptatie

Discussie en delen van ervaringen

1. Benthemplein 2. Regentegels Fien Dekker3. Regentuin 4. Zoho letters (in aanbouw)

Excursie Benthemplein en ZOHO

Route Regen Tuin

Regen Plein

Regen Letters

Regen Tegels

www.klimaatadaptatie.nl

Rondleiding Benthemplein

www.klimaatadaptatie.nl

foto: Jody de Graaf

Het waterhuishoud-kundige systeem in destad

Rotterdam heeft, net alsde meeste grote steden

in Nederland, een gemengdsysteem. Dat betekent datvuil water afkomstig van toi-letten, wasmachines en der-gelijke, samen met relatiefschoon regenwater in hetzelf-de rioolstelsel verdwijnt. Ditstelsel bestaat uit een fijnma-zig netwerk van ondergrond-se buizen die onder verhangmet elkaar verbonden zijn (zelopen naar één richting af).De buizen worden steedsgroter naarmate ze dichter bijeen pomp liggen, oplopendtot soms wel een diametervan twee meter. De stad isopgedeeld in verschillendewaterhuishoudkundige een-heden. Eenheden bestaan elkuit een zelfstandig functione-rend buizenstelsel met eengrote pomp aan het einde.Sommige eenheden zijn metelkaar verbonden. Als dan depomp uit het ene stelselhapert, kan de ander hetovernemen. Uiteindelijk wordthet water van alle watereen-heden naar een afvalwater-zuiveringsinstallatie gepompt(AWZI). Daar wordt het watergereinigd in grote bakkenmet micro-organismen. Er zijn in Rotterdam twee afval-waterzuiveringsinstallaties,één aan de noordzijde van de Maas en één aan de zuid-oever.

Als het hard regent kan hetrioolstelsel in eerste instantiehet teveel aan water zelf buf-feren. Er komt echter eenmoment dat de pompen ende buizen die het rioolwaternaar de AWZI transporterenal het water niet meer aan-kunnen. Dan zijn er tweebestaande opties voor hetwater in het rioolstelsel. Deeerste optie is een overstortnaar de singels in de stad.Als het water een bepaaldegrens bereikt, stroomt het alshet ware ‘over de rand’ vanhet rioolsysteem direct in desingels. Het waterpeil van desingels komt dan hoger testaan. Het nadeel van dezeoplossing is dat het watervies is, wat niet bevorderlijkis voor het leefmilieu in destad. De tweede optie is eenextra pomp met een buis die

direct in de Maas uitkomt.Deze capaciteit hiervan isbeperkt en komt de kwaliteitvan het rivierwater niet tengoede.

De meest eenvoudige tech-nologische oplossing zou zijnom alle pompen en buizennaar de AWZI flink te vergro-ten, maar dit is een kostbareoplossing. Piekbuien komenslechts op enkele momentengedurende het jaar voor. Datzou betekenen dat het helerioolsysteem wordt afge-stemd op enkele jaarlijkseincidenten. Bovendien kun-nen de micro-organismen inde AWZI zoveel regenwaterniet aan. Het regenwater isdaarnaast relatief schoon ter-wijl de micro-organismen juistleven van het vuil in het riool-water. Ook dat behoeft aan-passing. De oplossingenmoeten op een anderemanier worden vormgegeven.

De introductie van het water-plein vormt de opmaat naareen duurzaam systeem voorhemelwaterafvoer. Het scho-ne regenwater verdwijnt danniet meer in het riool maarwordt bovengronds opgevan-gen in verzamelbassins endaarna vertraagd afgegevenaan de bodem. Regenwaterdat licht vervuild is door deaanraking met de openbareruimte, kan bij infiltratie wor-den gezuiverd en ook wordenteruggebracht in het natuurlij-ke systeem. Idealiter betekentdit op stedelijk niveau eenvolledige ontkoppeling vande zichtbare bovengrondsewijze waarop hemelwaterwordt verzameld en opgevan-gen, en de onzichtbareondergrondse wijze waaropvervuild water wordt verza-meld en gezuiverd. Dit is eeningrijpende en zeer kostbareoperatie die gefaseerd uitge-voerd moet worden. Als degemeente Rotterdam deambitie omarmt om een volle-dig duurzaam, stedelijk sys-teem van hemelwaterafvoerte realiseren, dan zal langetijd in grote delen van destad het regenwater via hetbestaande rioleringsstelselmoeten worden afgevoerd.Juist voor die periode moetgezocht worden naargeschikte tijdelijke oplossin-gen. Enerzijds zijn dit typen

van stedelijke waterbergingdie op lokaal niveau dehemelwaterafvoer wijk voorwijk, volledig ontkoppelen.Anderzijds zijn dit de ber-gingstypen die het bestaanderioleringsysteem op korteretermijn structureel ontlastenbij piekbuien. Om te komentot een volledig duurzaamontkoppeld systeem moetdus ook gebruik wordengemaakt van het bestaanderioleringssysteem.

Er dienen zich ook minderconventionele oplossingsrich-tingen aan. Sommige zijngericht op het vergroten vande capaciteit van het riool-stelsel. Andere zijn gericht ophet vertragen of zelfs vermin-deren van de hoeveelheidregenwater die door hetbestaande stelsel verwerktmoet worden. Het vergrotenvan de capaciteit van hetrioolstelsel kan zowel voor-aan in het systeem, voordathet regenwater de kolkenbereikt, als achteraan in hetsysteem, in direct contactmet de hoofdriolering. Detypen waterberging die be-doeld zijn om te voorkomendat regenwater wordt ver-mengd met vuil water bevin-den zich vanzelfsprekendvooraan in het systeem, bijvoorkeur op de plaatsen waarde wateroverlast het eerstoptreedt. Deze zijn meestallokaal en kleinschalig vankarakter.

Resumerend kan het regen-water op drie verschillendemanieren in relatie tot hetbestaande rioolstelsel wor-den opgevangen:

1. Een extra buffer die indirect contact staat met hetrioolstelsel, waarin het ver-vuilde water als het ware kanoverstromen.

2. Een extra buffer die hetwater opvangt en tijdelijkvasthoudt voordat het (even-tueel weer) in het rioolstelselterugvloeit.

3. Een extra buffer die geheellos van het bestaande stelselwater opvangt en vasthoudt.

5 l a y - o u t – p l a t f o r m v o o r r e c e n t o n t w e r p e n d o n d e r z o e k

Typologische verkenningen

Schematische weergave huidige werking van het rioolsysteem

Drie basisprincipes voor de hemelwateropvang

Aanhoudende regenbui

lees verder: Lay-out #2 Waterpleinen

Rondleiding Zomerhofkwartier

Regentegels - Fien Dekker

Regentuin - gemeente Rotterdam

Regenletters - Bas Sala Studio & Wijkcoop010

Zomerhofkwartier Rotterdam

Regentegels

www.klimaatadaptatie.nl

foto: Heleen Bothoffoto: Heleen Bothof

Presentatie Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie 2018

Yigall Schilp - Deltaprogramma Ruimtelijke

Adaptatie

hier vind je het Deltaplan

www.klimaatadaptatie.nl

Discussie Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie 2018

www.klimaatadaptatie.nl

De gemeente krijgt een belangrijke taak in het in beeld brengen van kwetsbaarheden, het opstellen van een strategie en het nemen van maatregelen. Er wordt gewerkt aan een gestandaardiseerde stress-test, maar afwijken van de standaard is mogelijk. In hoeverre speelt ‘klimaatadaptatie’ een rol in verkie-zingen 2018 van de gemeenten? De rol van particulieren wordt groot. Dat is nog een hele opgave; per gemeente, per buurt zal de inzet en bereidheid hiervoor verschillen.Ook de aanpak zal per wijk kunnen verschillen: zowel verleiden als verplichten hoort tot de mogelijkheden.Hoe de uitkomsten van de stresstest en de strategie in de Omgevingswet worden ingebed, wordt nader onderzocht.In de regionale samenwerking moet nog worden gezocht naar het juiste gremium. Aansluiten bij de zoetwaterregio’s of de waterveiligheidsregio’s lijkt niet effectief, omdat niet alle gemeenten bij dit overleg betrokken zijn. Meekoppelen is een goede manier om klimaatadap-tieve maatregelen uit te voeren. We moeten meer ervaring uitwisselen hoe dat effectief kan.