Deltares Effecten van aardbevingen op kritische infrastructuur
inrichting in het ESD denken en ontwerpen? Hoe krijgen we ...€¦ · 26 november 2015...
18
1 Hoe krijgen we ingenieurs mee in het ESD denken en ontwerpen? “Duurzaamheid is een piramide op zijn kop!” (Elisabeth Ruijgrok CoP ESD 26-11-2016) Verslag CoP-ESD bijeenkomt 26 november 2015 Witteveen+Bos, Rotterdam Verslag: Jos Brils (Deltares/CoP-ESD), Petra Bakker (Bodem+/CoP ESD) en Wim van de Meerendonk (Bodem+/CoP-ESD) bouwomvang locatiekeuze inrichting ontwerp bouw- omvang locatiekeuze inrichting ontwerp
Transcript of inrichting in het ESD denken en ontwerpen? Hoe krijgen we ...€¦ · 26 november 2015...
1
Hoe krijgen we ingenieurs mee
in het ESD denken en ontwerpen?
“Duurzaamheid is een piramide op zijn kop!” (Elisabeth Ruijgrok CoP ESD 26-11-2016)
Verslag CoP-ESD bijeenkomt
26 november 2015
Witteveen+Bos, Rotterdam
Verslag: Jos Brils (Deltares/CoP-ESD), Petra Bakker (Bodem+/CoP ESD) en Wim van de
Meerendonk (Bodem+/CoP-ESD)
bouwomvang
locatiekeuze
inrichting
ontwerp
bouw-
omvang
locatiekeuze
inrichting
ontwerp
2
Inhoud
Inhoud ..................................................................................................................................................... 2
Opening ................................................................................................................................................... 3
Inleidende verhalen ................................................................................................................................ 3
Werksessie / World Café: ........................................................................................................................ 4
Hoe krijg je ingenieurs het beste mee? .................................................................................................. 5
CoP-ESD zaken ........................................................................................................................................ 6
Bijlagen .................................................................................................................................................... 8
Bijlage 1 – Programma ........................................................................................................................ 8
Bijlage 2 – Deelnemerslijst .................................................................................................................. 9
Bijlage 3 – Resultaat groep 1: Lef & Scepsis gerelateerde suggesties .............................................. 10
Bijlage 4 – Resultaat groep 2: Geld gerelateerde suggesties ............................................................ 12
Bijlage 5 – Presentatie resultaten enquête ...................................................................................... 13
Bijlage 6 – Rode draden enquête ...................................................................................................... 16
3
Opening
Jos Brils heet ieder welkom en geeft toelichting op het thema en de agenda van vandaag (zie ook
bijlage 1). Hij dankt Witteveen+Bos voor de gastvrijheid en Elisabeth Ruijgrok in het bijzonder voor
het aandragen van het thema voor vandaag. Vandaag willen we antwoord op de vraag: “Hoe krijgen
we ingenieurs mee in het ESD denken en ontwerpen?” Het namenlijstje gaat rond (zie bijlage 2).
Inleidende verhalen
De inleidende verhalen zijn als PDF beschikbaar op de website van onze CoP ESD:
http://www.rwsleefomgeving.nl/organisatie/bodemplus/netwerken/community-practice/
Elisabeth Ruijgrok geeft als eerste een presentatie over het thema vandaag. De titel van haar
verhaal is: “Duurzaamheid is een piramide op zijn kop!” Ze presenteerde o.a. die piramide (zie
voorblad (zie ook http://www.omgevingseconomie.nl/wp-content/uploads/2012/03/Ingenieur-
duurzaamheid-is-piramide-op-zijn-kop.pdf). Een prikkelend artikel want het verdienmodel van
ingenieurs staat haaks op duurzaamheid. De ingenieurs werken in de duurzaamheidspiramide
onderin, terwijl de grootste duurzaamheidseffecten boven de piramide worden bepaald. Daar ligt
dus een opgave voor de ingenieursbureaus.
De drie sprekers na haar waren van tevoren gevraagd om in hun praktijkverhalen in te gaan op de
volgende drie vragen:
1. Waar zat jouw casus in de piramide?
2. Waar liep je tegenaan bij het introduceren van natuurlijke, ESD-achtige oplossingen (als
aanvulling op technische)?
3. Hoe liep het af: was jouw casus een ESD successtory of juist niet?
De drie sprekers en de titels van hun praktijkverhalen waren:
Jaap Klein (Witteveen+Bos): GreenInfra4Beira
In dit project doorslaggevend was te laten zien dat het echt werkt. Cruciaal was dat op
bestuursniveau degenen die moesten beslissen, werden overtuigd door bestuurders van een
andere grote stad (Portland USA), waar al een succesvol project loopt. Kies dus het juiste
niveau en de juist mensen om een positieve beslissing te forceren.
Hoe krijgen we ingenieurs meein het ESD denken en ontwerpen?
Bijeenkomst CoP Ecosysteemdienstendonderdag 26 november 2015
Witteveen+Bos, Rotterdam
http://www.rwsleefomgeving.nl/organisatie/bodemplus/netwerken/community-practice/
4
Karen Huijsmans (Grontmij): Ecosysteemdiensten en m.e.r.
Een pleidooi om in een m.e.r. meer aandacht te besteden aan ESD, de m.e.r. ziet milieu nu
vooral als een last terwijl het eigenlijk en kans is omdat betere en completere informatie
wordt geleverd over de gevolgen van bepaalde effecten.
Laurens van Tiel (RWS): De Kunst van ’t Verbinden - Inpassing A4 Delft Schiedam
Bij een nog nieuw te openen stuk A4 is de zogenaamde ‘Honey Highway’ aangelegd. Hierbij
is over een lengte van 7 km een berm ingezaaid met bloemen en hopen daarmee een betere
omgeving voor de honingbij te creëren. Door andere manieren van samenwerking,
verschillende mensen op het juiste moment erbij te betrekken, en op een andere manier
naar de opgave te kijken (en andere verbindingsfuncties eraan toe te voegen) is in relatief
korte tijd een aansprekend resultaat geboekt. Belangrijk is verder om het hele proces
rondom ESD in te bedden in planvorming, contracten, en aanleg- en beheer(kosten) goed
mee te nemen.
De verhalen waren alle vier zeer aansprekend en werden door het publiek erg gewaardeerd. Er werd
daarom ook veel tijd gegund voor aanvullende vragen. Dit monde meerdere malen uit in discussie
die al vooruit liep op het ‘World Café deel (Werksessie) van deze bijeenkomst (zie hierna).
Werksessie / World Café:
Door uitloop van de inleideinde verhalen werd deze sessie ingekort en opgedeeld in (maar) twee
groepen, en werd er niet gewisseld van groep. In de twee parallelle groepen werden de deelnemers
gevraagd om concrete suggesties te geven voor ‘hoe ingenieurs (techneuten) mee te krijgen in het
ESD denken en ontwerpen’. De groepen hadden echter een verschillende focus:
1. Groep 1 (olv Jos Brils & Wim van de Meerendonk) had focus op suggesties die relateren aan
‘Lef’ en ‘Scepsis’
2. Groep 2: (olv Petra Bakker & Elisabeth Ruijgrok) had focus op suggesties die relateren aan
‘Geld’.
In bijlage 3 is het resultaat voor groep 1 opgenomen en in bijlage 4 voor groep 2.
5
Hoe krijg je ingenieurs het beste mee?
Plenair werden de bevindingen van beide groepen teruggekoppeld en waar nodig verhelderd.
Daarna kreeg iedere deelnemer 5 stickers (hartjes). Gevraagd werd om deze hartjes te plakken bij de
meest aansprekende of belangrijkste suggesties.
De top-drie suggesties waren allen gerelateerd aan ‘lef’ en/of ‘scepsis’ en waren:
Je krijgt ingenieurs (techneuten) het beste mee in ESD denken en ontwerpen:
1. Door goede voorbeelden van ESD praktijktoepassing te geven, voorbeelden die aansluiten
bij de wensen en belevingswereld van beslissers (11 hartjes);
2. Wanneer je inspireert en ongehoorzaam durft te zijn (out-off-the-box durven denken en
handelen) (10 hartjes);
3. Door creativiteit en kwaliteit van resultaat en product centraal te stellen: beloon en
bevorder dat! (7 hartjes).
6
CoP-ESD zaken
Er is een mini-enquête uitgestuurd naar de CoP ESD leden. De resultaten werden beknopt
gepresenteerd door Petra Bakker (zie bijlage 5) en de volledige resultaten zijn weergegeven in
bijlage 6.
Samenvattend:
In de enquête werden de volgende drie vragen gesteld. De uitkomst van de korte discussie
gedurende de bijeenkomst is per vraag cursief weergegeven:
1. Zijn we het nog steeds eens met het primaire doel van onze CoP: Toepassing in praktijk van
het ESD concept bevorderen door het delen van ervaringen op dit terrein?
Uitkomst: Jazeker, maar voeg a.u.b. ‘natuurlijk kapitaal’ toe. Het primaire doel van onze CoP
wordt aldus:
Toepassing in praktijk van de concepten natuurlijk kapitaal (NK) en ecosysteemdiensten
(ESD) bevorderen door het delen van ervaringen op dit terrein.
2. Verbreding van onze CoP betekent dat we moeten nadenken hoe we partijen moeten
verleiden aan te sluiten, wat zit er voor andere partijen in? Hoe gaan we dat doen?
Uitkomst: betrek ook sleutelfiguren uit volgende gremia: colleges van rijksambtenaren; IPO,
VNG, Unie van Waterschappen en bedrijfsleven.
Als suggestie voor ‘hoe’ werd geopperd om mogelijk een cursus te ontwikkelen en een
training te geven. Er zijn genoeg leden in de CoP die een deel van die training in zouden
kunnen vullen. Suggestie ook gedaan om een CoP ESD werkgroepje ‘training’ te formeren. De
volgende leden willen daar wel in meedenken en het idee verder uitwerken: Petra Bakker,
Wim van de Meerendonk, Erwin van Liempd, Elisabeth Ruijgrok, Michiel Rutgers en Jos Brils.
Als er nog meer geïnteresseerden zijn onder de (niet aanwezige) CoP ESD leden, laat dat dan
a.u.b. weten aan Petra, Wim en/of Jos.
Verder werd ook nog opgemerkt dat advies/ingenieursbureaus nog te weinig werk halen uit
NK en ESD. Wat is hun rol (en kansen) bijvoorbeeld in/bij de Atlas Natuurlijk Kapitaal?
3. Aan het eind van 2016 organiseert Platform BEE (Biodiversiteit, Ecosystemen en Economie)
een driedaagse conferentie over natuurlijk kapitaal. Dit lijkt een mooie gelegenheid voor de
CoP om aan te sluiten. Willen we dit en zo ja hoe?
Uitkomst: Ja, dit willen we wel. Mooie opportuniteit! Maar let a.u.b. op/kijk uit naar andere
initiatieven die ook al lopen (PBL, Platform 31, TEEB etc.).
Petra, Wim en Jos zullen nu e.e.a. verder verkennen/bespreken met Platform BEE.
7
Zo zou dan onze tweede CoP bijeenkomst in 2016 samen kunnen vallen met deze conferentie.
De eerste CoP bijeenkomst in 2016 zouden we dan kunnen gebruiken als voorbereiding op de
CoP ESD bijdrage aan die conferentie. Onze bijdrage zou bijv. kunnen bestaan uit het
aandragen en presenteren van praktijkvoorbeelden van NK/ESD toepassing in praktijk. Dit is
dan dus ook mooi conform onze meest belangrijke suggestie van ‘hoe ingenieurs mee te
krijgen’. Klaas van der Veen (Provincie Drenthe) bood aan om de eerste CoP ESD bijeenkomst
in 2016 in/bij Provincie Drenthe te houden en aldus is er ook een mooie kans om in te
zoomen op NK/ESD praktijkervaringen in deze provincie.
8
Bijlagen
Bijlage 1 – Programma
Duurzaamheid is de piramide op zijn kop; Hoe krijgen we ingenieurs mee in het ESD denken en
ontwerpen?
Aan de hand van de duurzaamheidsparadox en een aantal praktijkervaringen gaan we met elkaar in
discussie over de bijdrage en rol van ingenieurs en adviseurs aan de kwaliteit van onze leefomgeving.
Hoe zit het met die duurzaamheidsparadox? En waar loop je tegenaan bij het introduceren van
oplossingen vanuit de ecosysteemdiensten benadering?
Welke do’s & dont’s zijn er om ingenieurs mee te krijgen in het ESD denken en ontwerpen?
Programma
12:30 Inloop
12:45 Start programma
12:55 “Duurzaamheid is de piramide op zijn kop” door Elisabeth Ruijgrok (Witteveen+Bos)
13:15 Praktijkervaringsverhalen
- MER en ESD, door Karen Huijsmans (Grontmij)
- Groene infrastructuur om wateroverlast op te lossen in Mozambique, door Jaap Klein (Witteveen+Bos)
- Eco-dynamisch ontwerp (EDO) van de snelweg A4, door Laurens van Tiel (RWS) 14:00 Discussies aan drie tafels
15:00 Pauze
15:30 Terugkoppeling en prioritering
16:15 Do’s & dont’s
16:30 Terugkoppeling enquête, mededelingen en volgende CoP
17:00 Borrel
9
Bijlage 2 – Deelnemerslijst
Achternaam Voornaam Organisatie Email
Bakker Petra RWS Leefomgeving/Bodem+ [email protected]
Brils Jos Deltares [email protected]
Fossen Coert Royal HaskoningDHV [email protected]
Huismans Karen Grontmij [email protected]
Klein Jaap Witteveen+Bos [email protected]
Niesing Else Gemeente Zaanstad [email protected]
Ruijgrok Elisabeth Witteveen+Bos [email protected]
Ruijs Arjan PBL [email protected]
Rutgers Michiel RIVM [email protected]
van Bodegraven Joop Min EZ [email protected]
van Dreumel Mari Min IenM [email protected]
van Liempd Erwin - [email protected]
van de Meerendonk Wim RWS Leefomgeving/Bodem+ [email protected]
van Tiel Laurens RWS [email protected]
van der Veen Klaas Provincie Drenthe [email protected]
10
Bijlage 3 – Resultaat groep 1: Lef & Scepsis gerelateerde suggesties
De vraag aan deze groep was:
“Welke concrete ‘lef’ en ‘scepsis’ gerelateerde suggesties hebben jullie voor hoe ingenieurs mee te
krijgen in het ESD denken en ontwerpen?”
Dit leverde de volgende suggesties:
Je krijgt ingenieurs (techneuten) het beste mee in ESD denken en ontwerpen:
Door goede voorbeelden van ESD praktijktoepassing te geven, voorbeelden die aansluiten
bij de wensen en belevingswereld van beslissers (11 hartjes):
o Bestrijd dooddoeners met goede voorbeelden
o Pilots en experimenten nodig om werking te laten zien
o Rolmodellen nodig, koploper willen zijn (uit ambitie of verkoopargument)
o Goede verhalen nodig
o Maar benoem ook risico’s
o waar kun je ecosysteemfuncties in je modellen kwijt, laat ook in je berekeningen
zien dat het kan
Door creativiteit en kwaliteit van resultaat en product centraal te stellen: beloon en
bevorder dat! (7 hartjes);
o Heb lef om kwaliteit centraal te zetten en niet meer het geld
o Tijd geven om iets te ontwikkelen
o Beloon innovatie meer individueel
o Meer inhoud nodig in politiek
o Meer bestuurlijke durf nodig (maar hoe organiseer je dat?)
Door stakeholders te zoeken en vooraan in het proces al te betrekken (2 hartjes):
o Zoek gedeelde belangen samen met betrokkenen en ga vandaar uit ontwerpen
o Betrek derden
o Neem omwonenden serieus
o Betrek wethouders / bestuurders
Wanneer je inspireert en ongehoorzaam durft te zijn (out-off-the-box durven denken en
handelen) (10 hartjes):
o Met ongevraagd initiatief komen: niet doen wat je gevraagd wordt (kom met niet
traditionele oplossingen)
o Los zien te komen van creativiteit belemmerende kwaliteitssystemen, ga om
hindernissen heen.
o “De mooiste successen worden gehaald door mensen die ergens voor durven te
gaan”
o Val heilige huisjes aan / durf het proces uit te dagen!
o Laat zekerheden los
o De kortste weg naar een oplossing is niet (altijd) de beste
o Denk in opgave en niet in oplossingen en projecten en probeer opgaves te koppelen
o Zoek dwarsdenkers
Door je eigen vak (kennis, kunde, expertise) centraal te stellen en te zoeken naar mensen
met aanvullende kennis en competenties (2 hartjes):
11
o Formeer integrale (project)teams
o Heb ‘t lef te zeggen “Ik weet het niet”: je hebt niet alle antwoorden
o En ‘t lef om niet alles tot achter de komma te willen weten;
Door kosten en baten van ESD in zicht te brengen (2 hartjes):
o kom met degelijke onderbouwing/business case
Wanneer in een leidraad/handreiking wordt opgenomen dat ESD ‘mag’ (4 hartjes).
12
Bijlage 4 – Resultaat groep 2: Geld gerelateerde suggesties
De vraag aan deze groep was:
“Welke concrete ‘geld’ gerelateerde suggesties hebben jullie voor hoe ingenieurs mee te krijgen in
het ESD denken en ontwerpen?”
Dit leverde de volgende suggesties:
1. Veranker het ESD denken en ontwerpen in het onderwijs
Gratis (bijscholings)cursussen ESD
Voor alle ingenieurs het vak ‘toekomstbestendig ontwerpen’
2. Beloon ESD denken en werken
Via een jaarlijkse prijs of award voor de beste/mooiste natuurinclusieve oplossing
Via het meenemen van ESD denken en ontwerpen in het beloningsbeleid
(waaronder ook lidmaatschap CoP, deelname cursussen, enz)
3. Meer reclame maken voor de winst van ESD denken en ontwerpen
Green sells --> meer opdrachten in het buitenland
Meer ruchtbaarheid geven aan (potentiële) besparingen van groene oplossingen
4. ESD verankeren in opdrachten, zodat opdrachtgever er voor betaalt
Benut een achterdeur als ESD niet in een opdracht zit: zet andere stakeholders in om
ESD onder de aandacht te brengen in een project
Tip zelf de opdrachtgever, hij weet soms niet wat de mogelijkheden zijn
Laat ESD doorwerken in gunningscriteria, bijv. minimaal 1 ESD inclusieve variant
5. Traditionele aanpak/materialen duurder maken tov natuurlijke oplossingen
Financiële prikkels: Beprijzing van CO2, grondstoffen, energie en afval
Maak technologische oplossingen duurder, bijv hogere prijs voor beton
6. Aanpassing regelgeving
ESD denken opnemen in criteria voor MER, MKBA, aanbestedingen, MIRT,
Omgevingswet
7. Macro-economische prikkels
Nationale NK rekening
Concurrentie tussen ingenieursbureaus op groen profiel
8. Ontschotten
Belemmerend is dat baten ergens anders liggen (ergens anders in de omgeving, bij
een andere partij) en in de toekomst (maar niet alle baten duren lang!)
Belemmerend: steeds meer naar decentraal niveau (voor ESD kijken naar grotere
geheel)
Kans: vaker inzetten op medefinanciering (financiering door meerdere partijen)
Maatschappelijke kosten en baten standaard meenemen in een businesscase
13
Bijlage 5 – Presentatie resultaten enquête
Presentatie zoals gegeven door Petra Bakker tijdens de bijeenkomst:
Enquête CoP Ecosysteemdiensten
Rijkswaterstaat
2 Enquete CoPRWS ONGECLASSIFICEERD
Startpunt van de CoP
Het delen van de passie voor praktijktoepassing
van het ESD concept, en door regelmatige interactie
met elkaar, leren om het ESD concept beter in
praktijk toe te passen.
14
15
16
Bijlage 6 – Rode draden enquête
1) Wat waardeert u het meest aan de CoP Ecosysteemdiensten? (max 2 antwoorden!). Graag ook een korte toelichting over waarom u dit waardeert:
Praktijkervaringen delen 8
Op de hoogte blijven 8
Contact onderhouden 10
Toelichting
Praktische ervaringen delen en samen met meerdere disciplines en sectoren werken aan problemen
en oplossingen. Binnen het netwerk zijn veel gelijk gezinden en dat wordt als stimulerend ervaren.
Verder het aanhaken bij ontwikkelingen en inspiratie opdoen vanuit het veld, dat voor
beleidsmakers heel belangrijk is.
2) Wat mist u aan de huidige CoP of welke verbeterpunten heeft u ten aanzien van de CoP Ecosysteemdiensten?
Hoe kunnen we de toeloop verbeteren? Gedane suggestie: gebruik datumprikker
Eigen ervaringen van deelnemers komen te weinig voor het voetlicht?
Verbreding van bodem naar andere thema’s, een lange termijnperspectief voor de CoP en positionering tov andere gremia als ANK en Platform BEE
Verbreding; bijv. met mensen uit het bedrijfsleven en VVM
Uitbreiding netwerk, meer naar de praktijk. Nog wat academisch.
Waar willen we over 5 jaar staan? Wat meer ambitie, punt op de horizon, waar werken we naar toe?
Meer ontwikkelingen uit het buitenland signaleren, nu teveel gekoppeld aan bodem
Duidelijke visie over governance bij gebrek aan overheidssturing
De rode draad lijkt hier te zijn:
Verbreding, en een doel stellen wat we over 5 jaar bereikt willen hebben als CoP en waar we dan
met ESD moeten staan. (Eigenlijk heb je dan ook al vraag 4 voor een belangrijk deel te pakken).
3) Welke organisaties/personen mist u in de CoP? De grote verscheidenheid aan antwoorden laat zien, dat er best wel wat uitbreiding van de CoP zou
mogen komen. Alleen is de context van de beantwoorder sterk bepalend voor wie zou moeten
aansluiten. Eigenlijk kan je deze vraag ook niet beantwoorden zonder dat je verder nadenkt over 2
en 4. Wat wil je bereiken, en wie heb je daarbij nodig?
Partijen die genoemd zijn:
IUCN, Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer, de provincies, de grote waterleidingbedrijven, de
private sector, TEEB netwerk en bedrijven, meer mensen uit aanpalende werkvelden (water, natuur,
RO, etc.) JongSTRONG, jonge professionals, kennis en ervaringen uit te wisselen met Duitsland en
UK, universiteiten, Landschappers, ontwerpers, gebiedsontwikkelaars, nationale overheid etc.
4) Welke ambitie zou u de CoP-leden en/of de CoP organisatie mee willen geven voor komende 5 jaar, eventueel met suggesties hoe we dit het beste kunnen bereiken?
17
Leuke ideeën als (zie ook verder bijlage):
Toewerken naar een nationale conferentie
Een jaarlijks wat grotere bijeenkomst
Concrete vragen voor de CoP (te bespreken op onze eerst volgende CoP bijeenkomst)
1) Zijn we het nog steeds eens met het primaire doel van onze CoP: de toepassing in praktijk van het ESD concept bevorderen door het delen van ervaringen op dit terrein?
2) Verbreding van onze CoP betekent dat we moeten nadenken hoe we partijen moeten verleiden aan te sluiten, wat zit er voor andere partijen in? Hoe gaan we dat doen?
3) Aan het eind van 2016 organiseert Platform BEE (Biodiversiteit, Ecosystemen en Economie; zie http://www.platformbee.nl/ ) een driedaagse conferentie over natuurlijk kapitaal. Dit lijkt een mooie gelegenheid voor de Cop om aan te sluiten. Willen we dit en zo ja hoe?
Ideeën voor de CoP (bijlage bij vraag 4)
Onbewerkte reacties/suggesties:
Mij lijkt het leuk om naar een nationale conferentie toe te werken waarin beleid, wetenschap,
praktijk en financiële wereld elkaar vinden
Ieder CoP lid moet een SWD formuleren (Super Waanzinnige Doelstelling) waar hij/zij over 5 jaar wil
staan en wat bereikt is. Deze SWD wordt vertaald en toegepast in een concreet project waar ieder
CoP lid aan werkt. Via intervisie, reflectie en kennisdeling wordt in de CoP gewerkt aan voortgang,
bijsturing en feedback van deze projecten.
samenhang en integratie/synergie van overheden, kennis en bedrijfsleven …:) (science-policy-
practice interfacing)
Breder en vaker toepassen ESD denken bij besluitvorming, internationaal aanhaken, zie bijvoorbeeld
https://nespguidebook.com/. Een ESD symposium, workshop…
Ik zou het een mooie ambitie vinden om het denken in termen van ecosysteemdiensten (integrale
benadering) te integreren in de bestaande werkpraktijk van de diverse deelnemers. Is misschien wel
hoog gegrepen, maar dat zou wel een wezenlijk verschil maken. Er zouden sessies gewijd kunnen
worden aan hoe dit per sector/type organisatie te bereiken zou zijn, uitwisseling van ervaringen etc.
Gezamenlijk Agenderen Ecosysteemdiensten. Bevorderen van samenwerking van de leden
Ambitie zou kunnen zijn: het praktijk/gebruikers-platform in Nederland te worden voor uitwisseling
van ervaringen en nieuws t.a.v. ontwikkeling en gebruik van kennis en tools t.a.v.
ecosysteemdiensten voor allerlei toepassingen bij overheden, bedrijven, adviesbureaus en
kennisinstellingen (of eventueel: een selectie uit deze groepen). Daarvoor dient in elk geval goede
afstemming plaats te vinden met belangrijke programma’s/initiatieven op dit vlak, zoals de ANK
(loopt in elk geval t/m 2020), platform BEE (loopt in elk geval tot eind 2016), het PBL-programma
natuurlijk Kapitaal Nederland (loopt tot begin 2016), en internationale gremia (EU-werkgroep Maes,
via I&M, EZ, RIVM of Alterra) om te zien welke praktijk-ondersteuning er in de nabije toekomst op
18
dit terrein gewenst is, hoe daarin misschien al wordt voorzien en wat dan een CoP daar verder in
kan betekenen
Bewijzen dat nature based solution echt werken en dat je ze in Nederland kunt bezoeken. De
verbinding leggen met zorgverzekeraars,pensioenfondsen, de landschappen en echt werk maken
van groen werk.
Als ik binnen mijn eigen organisatie kijk hebben een aantal collega’s de klok horen luiden maar
weten ze niet waar de klepel hangt. Mijn wens zou zijn om ecosysteemdiensten een plek te geven
binnen de ontwikkelingen in de netwerksamenleving. Hier ontstaan initiatieven die niet alleen
economische waarde belangrijk vinden. Zolang ecosysteemdiensten nog niet in geld zijn uit te
drukken (met een aantal diensten zal dat ook niet lukken) zal waardecreatie met
ecosysteemdiensten vooral plaatsvinden in het particulieren en publieke domein. Als tweede punt
denk ik aan systeeminnovaties en regelgeving: is het mogelijk de kringloop gedachte uitgangspunt te
maken van mestwetgeving in de landbouw. Kunnen we toe naar een bodemvruchtbaarheidsbeleid?
Boeren voeren mest af en voeren kunstmest aan. Koolstof voorraden in de bodem nemen eerder af
dan toe. Hoe kunnen kringlopen op bedrijf en regionaal gesloten worden? Sturen op
bodemvruchtbaarheid en bodemleven biedt vermindert emissies, legt minder beslag op voorraden
elders, etc. Kan de CoP de complexe problemen agenderen?
Over 5 jaar zou (de waardering van) ESD verankerd moeten zijn in wet- en regelgeving, bijvoorbeeld
in de Omgevingswet en/of Omgevingsvisies (op decentraal niveau). Bijvoorbeeld door het vaker
verplichten van het uitvoeren van een MKBA of ESD als verplicht afwegingscriterium op te nemen in
een MER. Of bijvoorbeeld het in beeld brengen van ESD als verplichte stap in de Maatschappelijke
afweging van ecologische risico's in het kader van de Wbb.
Voor mij is de centrale vraag welke ESDs zijn nu echt belangrijk en waarom zijn ze dat. Daarnaast hoe
kunnen we de beschrijving, berekening van deze ESDs nu valideren aan meetgegevens.
We staan nu op het punt dat verbreding en omslag van saneren naar beheren echt vorm moeten
gaan krijgen: nieuwe Bodemconvenant, Omgevingswet. We moeten de ambitie hebben om ESD neer
te zetten als denkkader waarbinnen je ingrepen in de omgeving, waaronder de bodem, beoordeelt
en stuurt en dat vastgelegd te krijgen in wet- en regelgeving. Verbreding betekent dan ook dat we
niet alleen in ons bodemveld blijven, parallel aan gelijksoortige sporen in de water-/groenwereld,
maar ook gezamenlijk optrekken.
Zorg dat kennis en ideeën in praktijk worden toegepast. Zorg dat toepassingen worden gemonitord:
levert de toepassing van ESD op wat we dachten? (bv wat is het effect op temperatuur,
waterregulatie, plaagbestrijding, op beweging, sociale cohesie, gezondheid etc). Dit om
toepassingen te kunnen finetunen en verbeteren en beter te kunnen onderbouwen wat mag worden
verwacht. Zorg aangehaakt te zijn bij partners die gebiedsontwikkeling sturen
AANDACHT VOOR ONDERWIJS EN BEWUSTWORDING. 2. ONTWIKKELEN GEDRAGSREGELS,
BEROEPSETIQUETTE, EVT GRADUATE SCHOOL 3. MAAK ESD EN NK ONDERDEEL VAN
AFWEGINGSINSTRUMENTEN, ZOALS PLAN-MER EN DE WATER EN BODEMTOETS 4. STIMULEER OPRICHTING
ADVIESRAAD OP ESD EN NK GEBIED, OM PRAKTIJK TE TOETSEN (GAAT INHOUDELIJKE STIMULANS VAN UIT)
