ERFGOEDin Hove

Deel 2

Onroerend erfgoed

2

COLOFONEen uitgave van het gemeentebestuur van Hove.Hove, 2016.Verantwoordelijke uitgever: Gerda Lambrecht, schepen van Cultuur,Boechoutselei 54, 2540 Hove.Redactie: Davy Verbeeck, tel. 03 460 33 11, e-mail: informatie@hove.be.Foto cover: E. Thys.Met dank aan Heemkundige Kring De Markgraaf en deHOVEnaar.

3

Inhoud

Beschermde monumenten en dorpsgezichten:Kasteel Cappenberg met omgeving 5Kasteel Hoveberg met omgeving 7Kasteel Rattennest met omgeving 9Kasteel Rodenburg en Borgland (De Garve) met omgeving 13Kasteel Weyninckhoven met omgeving 16Geelhandlaan 19Lauwhoeve met omgeving 20Modelhoeve 21Villa Marstboom 23Herenhuizen Edegemsestraat met onmiddellijke omgeving 24Herenhuizen Meylstraat met onmiddellijke omgeving 25Sint-Laurentiuskerk met omgeving 26Kostershuisje 28

Overig onroerend erfgoed:Oorlogsmonumenten 30Hoeven 31Landhuizen 36Herenhuizen 39Burgerhuizen 39Villa’s 41Dorpswoningen 42Stadswoningen 44Arbeiderswoningen 44Eengezinswoningen 45Tweegezinswoningen 45Woonstalhuizen 45Hovenierswoningen 45Herbergen 46Kapelletjes 46Pastorieën 47Gebouwen die niet worden vermeld in de erfgoedinventaris 47

Wapenschild gemeente Hove 50

Beschermde monumentenen dorpsgezichten

Met uitzondering van Villa Marstboom werden alle Hovese beschermde monu-menten en dorpsgezichten geklasseerd bij Koninklijk Besluit van 20 januari 1981.Villa Marstboom werd beschermd bij Ministerieel Besluit van 15 maart 1995.

5

Kasteeldomein CappenbergHet historisch kasteel Cappenberg ligt verscholen tussen de Wouwstraat (44) ende spoorweg langs de Groenstraat, aan de grens met Mortsel.

In de veertiende en vijftiende eeuw werd het goed ‘Willebeys’ of ‘De Wilde Beys’genoemd. Pas omstreeks 1590, toen Jan de Berlaymont de eigenaar ervan was,werd de naam ‘Capenberch’ gebruikt. Het goed was afhankelijk van de heren (gra-ven) van Cantekrooi en deed in de zestiende eeuw dienst als gevangenis. Hetgebouw was met een brede gracht en met paalwerk omsloten. De ingang van debrug over de brede gracht werd beschermd door een toren die omstreeks 1855werd afgebroken.

Na de dood van vader de Berlaymont volgde zijn zoon (ook een Jan) hem op. Hijwas notaris in Antwerpen en gehuwd met Mechtild de Torion. Bij zijn dood kwamhet goed aan Ferdinand de Berlaymont en zijn vrouw Isabella Froment. Zij ver-kochten in 1647 de hoeve ‘De Wilde Beys’ met speelhuis, schuur, stalling, duifhuis,boomgaarden, hoven, weiden, beemden en winnend land aan de Antwerpsekoopman Melchior de Haze, die het voor zijn broer Guilielmus kocht. Bij deze ver-koop is geen sprake meer van Cappenberg, maar met het speelhuis zou hetkasteel bedoeld zijn. Of dat dan nog als gevangenis in gebruik was, wordt betwij-feld. Op 12 juni 1679 werd het goed door de erven van Catherina de Haze ver-kocht aan de familie van Wesembeeck. Daarna komt het in het bezit van de fami-lie van Havre. In 1716 kregen alle nog in leven zijnde kinderen van het echtpaarvan Havre-van Wesembeeck in Wenen adelerkenning uit handen van keizer KarelVI. Hun zonen kregen de titel van erfelijk ridder, overdraagbaar op alle mannelijkeafstammelingen. Het goed bleef tot in 1911 eigendom van deze familie.

Op 1 augustus 1911 verkochten de vijf overgebleven kinderen en erfgenamen vanJules van Havre het kasteeldomein aan Marcel-Marie-Joseph Ullens. Blijkbaar haddeze de intentie er zich blijvend te vestigen, want boven de hoofdingang liet hijin een nis zijn wapenschild aanbrengen. De familie maakte er de EersteWereldoorlog nog mee, maar enkele maanden later (april 1919) verhuisde ze naarAntwerpen en bleef Cappenberg wel als buitenverblijf behouden. Het gezin hielder een uitgebreid personeel op na, zowel van knechten als van meiden, enkasteelbewoner Ullens de Schooten was één van de eerste inwoners van Hove dieeen auto met chauffeur bezat.

In 1933 werd het kasteelgoed (circa 11 hectare) voor 700.000 Belgische frank ver-kocht aan Albert Claessens en zijn echtgenote Marthe Bolsée. Het echtpaar haddertien kinderen. Albert Claessens was burgemeester van Hove van 1947 tot

6

1959. Om het goed aan zijn kasteel rendabel te maken zorgde een hovenier voorzijn boomgaard die in 1936 niet minder dan drieduizend perenbomen en duizendappelbomen telde. Begin jaren 1950 werd een gedeelte van het kasteeldomeinverkaveld, waardoor de residentiële wijk ‘De Ster’ ontstond. Daar bouwde A.Claessens een villa: het kasteel was te groot nadat zijn kinderen getrouwd warenof elders gingen wonen.

Kasteel Cappenberg, met 2,5 hectare grond, werd in 1966 verkocht aan de zuster-congregatie ‘Oeuvres de Marie Médiatrice’ uit Antwerpen. Het was de bedoelinghet kasteel om te vormen tot een home voor meisjesstudenten, maar uiteindelijkwerd het gebouw in gebruik genomen als rusthuis voor oudere kloosterzusters. In1972 werd het kasteeldomein aangekocht door Ritmica, in 1969 opgericht alsBLO-school met revalidatiefaciliteiten. Tijdens de jaren 70 werd het onderdeel‘zorg en therapie’ gestructureerd onder een apart Medisch-Pedagogisch Instituut(MPI). Het geheel werd ondergebracht op het kasteeldomein Cappenberg. Vanuithet MPI Ritmica groeide de Leef- en Trainingsgroep voor jongeren van 12 tot 25jaar. In de grote tuin die aan het kasteel verbonden was, werden twee nieuwevleugels bijgebouwd die in 1979 in gebruik werden genomen. Het oude kasteelmet zijn kleine kamers en gangen was niet erg geschikt als school.Verbouwingswerken drongen zich dan ook op. Die kostten 12 miljoen Belgischefrank voor de buiten- en 9 miljoen voor de binnenwerken.

7

Kasteel bestaande uit rondom rechthoekige binnenplaats gerangschikte vleugels. Rechthoekigewestelijke hoofdvleugel (nok loodrecht op de straat) uit de zestiende tot zeventiende eeuw en uit deachttiende eeuw. Rechthoekige noordvleugel (nok parallel aan de straat) uit de achttiende eeuw ver-hoogd en gewijzigd in 1936. Oostvleugel met bij noordvleugel aansluitende rechthoekige kapel(nok loodrecht op de straat) van 1946 en tenslotte zuidvleugel (nok parallel aan de straat) van 1946.Westelijke voorgevel van zes traveeën en twee bouwlagen onder schilddak (leien) met enkele dakka-pellen en dakvenster. Bepleisterd en beschilderd bakstenen gebouw. Rechthoekige vensters op ardui-nen lekdrempels, beluikt bij begane grond. Rondboogdeur in barokke omlijsting van hardsteen vancirca 1652 met steenkappersmerk van Jean Delfontaine en Jean Lechien uit Arquennes: gebloktestijlen en boog met diamantkopvormige blokken, neuten, imposten, sluitsteen en zwikken; rechtekroonlijst onder steekboogvormig bovenlicht met gebogen kroonlijst waarin wapenschild Ullens-Van de Werve, geflankeerd door voluten. Deurtravee gemarkeerd door rondboogvormig dakvenster,met kwarthol geprofileerd beloop, diamantkopvormige imposten en sluitsteen, onder driezijdigfronton. Noordgevel met twee getraliede kruiskozijnen en pseudo-kruiskozijn, getralied steekboog-vormig dakvenster in houten omlijsting uit de tweede helft van de achttiende eeuw. Zuidgevel metgemarkeerde middentravee: rechthoekige vleugeldeur in omlijsting van hardsteen onder rechthoe-kig balkon met smeedijzeren hek; balkondeur in vlakke omlijsting van hardsteen onder gebogenfronton; steenmerk DL uit de tweede helft van de achttiende eeuw. Tenslotte rechthoekig dakven-ster in houten omlijsting met driezijdig fronton. Verder wordt de noordgevel gevormd door eenrechthoekige vleugel van acht traveeën en twee bouwlagen onder schilddak (leien) uit de achttien-de eeuw en 1936. Gemarkeerde middentravee door middel van vlakke pilasters onder gebrokenfronton. Oorspronkelijke beluikte rechthoekige vensters met arduinen dorpels en rechthoekige deurmet rechthoekig bovenlicht in vlakke arduinen omlijsting. Overige rechthoekige vensters en poor-ten van 1936. Rechthoekige kapel van 1946 vormt gedeeltelijk de oostvleugel. Neoclassicistischgebouwtje met voluten aan zuidelijke zijpuntgevel. Hoeken met geblokte pilasters, rondboogvensteren nis. Oost- en westvleugels aan zuidzijde verbonden door vleugel van één bouwlaag. onder platdak, van 1946. Hoekstenen; gemarkeerde en licht uitspringende middentravee met kwartholle engeblokte hoekpilasters en driezijdig fronton; attiek met balusters.

Kasteeldomein HovebergOp het einde van de negentiende eeuw (1896) liet Léon Van der Voordt hetkasteel Hoveberg bouwen aan de Edegemsestraat 10. Hij kocht de grond van eenerfgenaam van Jan Frans Gellynck, notaris in Antwerpen en burgemeester vanHove van 1830 tot 1870. Gellynck was voordien burgemeester van Boechout enHove van 1822 tot 1830. Hij is de burgemeester met het grootste aantal jarendienst.

Na het overlijden van Léon Van der Voordt ging het domein naar zijn zoon J.P. Vander Voordt. Tijdens de Eerste Wereldoorlog werden er een honderdtal manschap-pen van het Belgisch leger ingekwartierd. In 1914 werd het gebouw beschadigd(door een brand) en vooral het dak werd toen veel eenvoudiger gerestaureerd.

8

Het kasteel Hoveberg is nu een gezinsvervangend tehuis (vzw CJMIB) voor twin-tig mentaal mindervaliden die individuele begeleiding nodig hebben. Hovebergwil een thuis creëren waar elke bewoner zich kan vinden in een betekenisvollelevensbestemming waarbij een hoogstaand ‘savoir vivre’ individueel en in onder-linge relaties prioriteit heeft. Een uitzonderlijke uitstraling en een onweerstaanba-re aantrekkingskracht gaat ook hier uit van de werking. Dit niet alleen dankzij eenbijzondere begeleiding, maar evenzeer vanwege de prachtige locatie en een zeereigen sfeerschepping waarin de bewoners echt ‘thuis’ kunnen komen. Bezoek(na afspraak, tel. 03 454 02 00) ook zeker eens de bodega in Hoveberg voor eenlekker stuk huisgemaakt gebak of een lunch in een echt kasteel.

Rechthoekig neoclassicistisch kasteeltje, gelegen in groot beboomd park, van twee bouwlagen metsouterrain, onder mansardedak (leien); jaartal 1896 (cartouche in fronton), huidig gebouw dateertechter van circa 1920. Bakstenen gebouw op arduinen plint; kordonlijsten en hoekstenen.Middenrisaliet van drie bouwlagen onder driezijdig fronton, voorafgegaan door terras met balustra-de en steektrap. Bel-etage met rechthoekig balkon en balustrade. Rechthoekige vensters in geriem-de omlijsting met siersluitsteen. Rondboogdeuren in geriemde omlijsting met siersluitsteen.Noordgevel met risaliet van drie traveeën en overdekt terras op souterrain.

9

Kasteeldomein RattennestMortselsesteenweg 91.

In de vijftiende eeuw was dit domein al bekend onder de naam ‘Laureys Volcaertsbloc’, later als ’t Goed te Groenenberge’. In de veertiende en vijftiende eeuw washet in het bezit van de familie Volcaert. Wanneer voor het eerst in 1426 de naam‘Groenenberg’ werd vermeld, behoorde het sedert lange tijd aan de familie VanWesele. Nadat in 1430 de gebroeders Menger eigenaars waren van het goedkwam er een hele periode dat er niets wordt teruggevonden over de eigenaarservan.

In 1558 werd het verkocht door de erfgenamen van ridder Balthasar vanImmerseel aan ridder Jacob van der Heyden (ook ‘de Herbaix’ of ‘Herbeys’). In deverkoopakte is sprake van een ‘kostelijke hoeve met woonhuis, schuur, stallen,schaapskooien en boomgaard met diverse fruitbomen, met nog een buitenverblijf,rondom bewaterd, met paardenstal en boomgaard met eiken.’ De nieuwe eige-naar was een voornaam persoon: in 1534 was hij schout van Antwerpen en in1535 werd hij vermeld als ‘voorsnijder’ van keizer Karel, wat een adellijke titel was.Na de dood van Jacob van der Heyden ging het goed over op zijn zoon jonkheerJacob Herbeys, nadien aan Livina van der Heyden en haar echtgenoot, ridderHendrik van Etten, die tussen 1596 en 1604 schepen en burgemeester vanAntwerpen was geweest. Van 1621 tot 1640 spreekt men van het ‘Hof van Etten’.

De volgende bezitters van het domein waren Jan Stefano Spinola en zijn echtge-note Livina Maria Strato, schoonzoon en dochter van Jacqueline van Etten. Defamilie Spinola was wellicht de rijkste familie die Hove ooit op zijn grondgebiedheeft gehad. Van 1575 tot 1648 was deze Genuaanse bankiersfamilie de grotenaam van de geldzaken in Antwerpen en de Hovese kasteelheer was één van devoornaamste in het consortium van de Antwerpse bankiers dat de stadsfinanciënbehartigde. De Spinola’s gebruikten Groenenborch als buitenverblijf.

Markies Jan Baptist Spinola verkocht het goed in 1688 aan jonkheer Joan Françoisde Hoves des Estiennes en Suzanne Zagarus. Zij verkochten in 1692 een deel vande gronden van het kasteel. Op 12 april 1704 verkochten hun erfgenamen (tweedochters) wegens grote financiële schulden Groenenborch. Vroeger was de adelvoornamelijk de stand die kasteelbewoners leverde, maar meer en meer namenrijke kooplieden hun plaats in. Ook hier was de koper een Antwerpse koopman,Jacobus de Hondt en zijn echtgenote Marie-Anne Leselon, die het kasteel als bui-tenverblijf gingen gebruiken. In 1720 was het domein in handen van zijn ‘kozijn’Joannes Franciscus de Hondt. Ook hij bleek geen kinderen te hebben en bij zijn

10

dood werden zijn bezittingen verdeeld onder een achttal erfgenamen, neven ennichten.

Op 21 juni 1741 werd door deze erfgenamen het kasteel ‘Groenenborch alias denRattennest’ met de daarbij behorende gronden verkocht op de Vrijdagmarkt inAntwerpen. Het was een andere Antwerpse koopmansfamilie, Gaspar AnthoniePauwels en zijn echtgenote Jacoba De Bruyn, die er eigenaar van werden.Jonkheer François van Havre, die Cappenberg (zie pagina 5) bezat, diende eenklacht in tegen deze verkoop, maar die werd afgewezen. Had hij nog graag dezebezittingen aan zijn domein willen toevoegen? Het koopmansgezin had drie kin-deren en zou zich in de parochie als weldoener van de kerk onderscheiden.

Op de Ferrariskaart van omstreeks 1770 vertoonde het kasteel een U-vormigeplattegrond met twee naar het oosten gerichte vleugels en een brug over de nage-noeg cirkelvormige hofgracht. Daarrond lag dan nog een rechthoekige buiten-gracht. Op deze laatste gracht zal zich dan wel de ophaalbrug hebben bevondenwaarvan in de verkoop van 1741 nog sprake was. Een rechte dreef verbond hetkasteel met de Mortselsesteenweg. In 1781 kwam het in handen van JacobusJosephus Govaerts, gehuwd met Maria Isabella Pauwels. Ook zij waren grote wel-doeners voor de kerk. Na hun dood was een jong Antwerps advokaat, JoannesGuilielmus Josephus Bogaerts, de volgende eigenaar. Hij werkte zich op tot een

11

vooraanstaande figuur in de toenmalige bankwereld. Rattennest werd het buiten-verblijf waar hij samen met zijn vrouw en zijn vier zonen verpozing kwam zoeken.

De volgende bewoners van het kasteel waren Charles Constantinus Van Kerkhoveen zijn echtgenote Maria Joanna Rollier. Zij hadden hun hoofdverblijfplaats op deMeir 79 in Antwerpen. Hij was voorzitter van de koophandelsrechtbank vanAntwerpen, lid van de gemeenteraad van Antwerpen en grondeigenaar. Zoals dekasteelheren van Rattennest zich altijd zeer vrijgevig tegenover de kerk haddengetoond, zetten ook hij en zijn vrouw deze traditie verder: in 1857 was zij metervan een nieuwe klok en dankzij een gift kon men in 1867 en 1871 twee glasra-men in het hoogkoor plaatsen. C.C. Van Kerkhove overleed op zijn buitengoed inHove op 20 januari 1885. Het goed ging over op zijn 35-jarige schoonzoonEdmond Nicolas Joseph Lambrechts en zijn 33-jarige dochter Emilia Francisca VanKerkhove. Ook voor hen was Rattennest hun buitenverblijf; hun hoofdverblijf had-den ze in de Jezusstraat in Antwerpen, waar hij koopman was. Hij was de man dieachter de oprichting van de liberale muziekmaatschappij ‘De Eendracht’ stond diein 1872 in Hove werd opgericht. Tijdens de schoolstrijd in 1879 was hij voorstan-der van de gemeenteschool en zette hij zijn landbouwers aan, hun kinderen daar-heen te sturen. Hij kwam dan in botsing met de kasteelheer van Weyninckhoven(zie pagina 16), Edmond Geelhand, die in 1878 mee de katholieke fanfare ‘Sint-Laureys’ had opgericht en de vrije school van meester Nagels steunde.

In 1900 erfde de enige zoon, Jozef Lambrechts, het kasteel, dat met al zijn gron-den er omheen nog meer dan 27 hectare groot was. Door beplantingen rond hetkasteel stond dit nu in een ruim en fraai park. Het kasteel, dat in het begin van denegentiende eeuw was opgeknapt, waarbij de kruisramen werden uitgebroken ende gevels werden bepleisterd, ging nu schuil achter een meer statige, classicisti-sche gevel. Toen na het ingraven van de spoorweg in 1934, als voorbereiding voorde ingebruikneming van de elektrische treinen, de hofgrachten van het kasteelnagenoeg leegliepen en de vis moest worden opgeruimd, zwoer Jozef Lambrechtsdat hij nooit meer een voet in Hove zou zetten. Ongehuwd en zonder erfgenamenhad hij eerst laten verstaan dat hij het kasteel zou overlaten aan de gemeente, watechter nooit gebeurde. In 1936 deed hij afstand van een brede strook grond,nodig voor het verbreden van de Mortselsesteenweg.

Tijdens en na de Tweede Wereldoorlog werd het domein fel verwaarloosd.Omstreeks 1948 werd er een groot deel van verkaveld. Toch bleef het kasteel metnog meer dan 2 hectare grond verder bestaan met de hoofdingang langs deMortselsesteenweg en een tweede ingang langs de Leliestraat. In 1951 werd hetkasteel gekocht door René Van Rooy en zijn echtgenote Angele Carpentier envanaf 27 juli van dat jaar ook bewoond. De nieuwe eigenaar, evenals zijn zoon

12

Jean Henri een maatschappelijk beheerder die erbij inwoonde, gaf het domeineen grondige schoonmaakbeurt. Heel het park werd opgeknapt en de hofgrachten de drie zijden van de buitengracht, die uitgedroogd waren, werden gedempt.Hij liet de gehavende bepleistering van de buitenmuren van het kasteel verwijde-ren, liet de gevels herschilderen en bracht ook in het kasteel heel wat wijzigingenaan. Toen hij in 1964 naar Brussel verhuisde, verkocht hij het kasteel aan een lidvan de gekende koffiefirma Rombouts, Lodewijk Hubert Rombouts. Die nam er op7 december 1964 zijn intrek met zijn echtgenote Rosa Charlotte De Leenheer, zijntwee dochters Denise Jeannine en Anne Marie en zijn zoon Eric Hubert. Twintigjaar lang bleef de heer Rombouts in het bezit van het kasteel. Toen hij op 3 maart1984 overleed, bleef het domein enkele jaren aan zijn erfgenamen toebehoren.Zij verkochten het in 1987 aan de juwelier C. Cavatti, die er volgens een kranten-bericht 14 miljoen Belgische frank voor neertelde. Op 9 mei 1988 verkocht dezehet al verder aan de familie Fémont. Het domein is niet toegankelijk voor hetpubliek.

Het was eertijds een omwaterd U-vormig kasteel. De omgrachting werd gedempt. Er is een gepla-veid erehof en een overblijfsel van een vlakke brug, afgezet met arduinen paaltjes met kettingenertussen. De geometrische tuin is aangelegd aan de oostzijde en loopt over in een landschapsparkwaarin een U-vormig wagenhuis staat aan de noordzijde. Het kasteel wordt door een populieren-dreef verbonden met de straat waar het domein aan straatzijde afgesloten is door een haag en eensmeedijzeren hek tussen vierkante pijlers met bolvormige bekroning, daterend uit 1871. Het axiaalgelegen U-vormig kasteel telt drie (noordelijke en zuidelijke) en negen (oostelijke en westelijke) tra-veeën en twee bouwlagen onder een leien schilddak met centraal een smeedijzeren windwijzer. Hetwitgeschilderd, bakstenen gebouw rust op een arduinen plint (oostgevel). Het souterrain (noord-,zuid- en westgevels) heeft een arduinen sokkel, een kordonlijst en rechthoekige getraliede kelderven-stertjes. De hoekrisalieten (voorgevel oost) hebben afgekante hoeken. Het gaat om één travee entwee bouwlagen onder een achtzijdig tweeledig leien tentdak. De middenrisalieten aan oost- enwestgevels tellen drie traveeën onder een driezijdig fronton met oculus. Het risaliet aan de oostge-vel is voorzien van imitatiebanden en een gekorniste puilijst. De westgevel heeft een pui met dub-bele steektrap en smeedijzeren leuning, alsook een erkervormende eerste bouwlaag onder een recht-hoekig balkon met smeedijzeren leuning. De rechthoekige, meestal beluikte vensters met arduinendorpels zijn voorzien van ijzeren leuningen bij tweede bouwlaag en een geriemde omlijsting vanarduin bij de oostgevel. Er zitten rondboogdeuren in het middenrisaliet van de oostgevel. Aan denoordzijde van het domein bevindt zich het U-vormig wagenhuis. Het gaat om een combinatie vaneen koetshuis met paardenstal. Het gebouw telt één bouwlaag onder een kunstleien pseudo-mansar-dedak met oeil-de-boeuf uit het eerste kwart van de twintigste eeuw. Het bakstenen gebouw oparduinen plint is voorzien van kordonlijsten. De zuidgevel wordt gekenmerkt door een middenpar-tij met brede luifel en rondboogpoorten met waaiervormige bovenlichten. De poorten bij de risa-lieten zijn vervangen door rondboogvensters onder halfrond bovenlicht met waaier.

13

Kasteeldomein Rodenburg en landhuisBorgland (De Garve)Kasteel in beboomd domein aansluitend bij bosgebied op de gemeenten Lint enBoechout. Door een kasseiweg verbonden met de steenweg. Bij de ingang ligt devroegere hovenierswoning (huisnummer 737, ‘Borgland’/’De Garve’).

Kasteel Rodenburg, gelegen aan de Lintsesteenweg 739, werd in 1902 gebouwddoor jonkheer Oswald Moretus. Op 30 juni 1912 verwierf hij de titel van graaf.Graaf Oswald-Ferdinand-Marie-Joseph Moretus Plantin de Bouchout huwde op 11oktober 1899 met gravin Anne-Engelberte-Josèphe-Ghislaine Le Grelle. Ze kregentwee zonen. Kort na zijn huwelijk ging hij op zoek naar een eigendom in de buurtvan kasteel Vredenborg (Boechout), waar zijn ouders verbleven en waar hij wasopgegroeid.

In 1902 verwierf hij een 4 hectare groot eikenbos en de gronden die tussen hetbos en de openbare weg gelegen waren op de grens van Hove en Lint en hijbesloot er een nieuw kasteel te bouwen. Op 19 mei 1902 kreeg Oswald Moretusvan de gemeente Hove de toelating om een kasteel te bouwen op zijn eigendom.

14

De bouwwerken, naar een ontwerp van bouwmeester E. Geefs, werdenonmiddellijk gestart. Op het eigendom stonden een bescheiden landhuis enenkele bijgebouwen. Gedurende de bouw van het nieuwe kasteel verbleef hetgezin Moretus-Le Grelle in dit landhuis. Op 31 mei 1904 namen zij hun intrek inhet nieuwgebouwde kasteel dat zij de naam ‘Hovesche Hoekhof Linth’ gaven. In1905 werd het oude landhuis met de bijgebouwen afgebroken en met dit mate-riaal werd aan de toegang tot het kasteeldomein een paardenstal met koetshuisingericht. In deze nieuwbouw installeerde de graaf zijn trouwe dienaar P.J.Herremans, die onder andere instond voor de parkaanleg van het domein. De L-vormige hovenierswoning, genaamd ‘Borgland’ of ‘De Garve’, werd vermoedelijkgebouwd in 1906, aangezien de bouwtoelating dateert van 10 december 1905.De woning zou opgetrokken zijn naar ontwerp van aannemer C. Arion.

Omdat Oswald Moretus de afstand van hun eigendom tot aan de Sint-Laurentiuskerk in het centrum van Hove te ver vond, gebruikte hij zijn invloed omhet gebied ten zuiden van de ‘Loverijkse beek’ van de parochie Hove naar deparochie van Lint over te hevelen. De gemeente Lint trachtte in 1922 dit gebiedook als gemeentelijk gebied in te palmen, maar deze poging mislukte.

15

Op 4 augustus 1914 verliet graaf Moretus zijn kasteel, zette zijn echtgenote enzonen af bij zijn neef graaf Arnold Le Grelle in het kasteel Drijhoekhof (Pulle) ennam dienst bij het Eerste Regiment Grenadiers. Om gezondheidsredenen moesthij ontslag nemen. Toen hij op 8 augustus 1919 het kasteel Vredenborg erfde,besloot hij zich daar te vestigen en zijn Hovese kasteeldomein te verkopen aandiamanthandelaar Falk-Paul Tolkowsky en diens echtgenote Esther.

De nieuwe eigenaars veranderden de naam van het kasteel in ‘Bon Accueil’ enzorgden voor aanzienlijke veranderingen in het domein: zij maakten de vijver gro-ter en dieper, lieten alle lanen met sintels bedekken, legden een tennisterrein aanin het bos en ontwierpen een uitgestrekte rozentuin nabij het kasteel. Na een peri-ode van grote welvaart gingen de zaken van Paul Tolkowsky bergaf en pleegde hijzelfmoord. Eén van zijn broers, Charles, aanvaardde de erfenis en de schulden. Hijliet het kasteelgoed openbaar verkopen. Op 31 maart 1932 werd de familie Roels-Simon de nieuwe eigenaar. Vier jaar later verkocht Charles Roels het aanGermaine Manceau. Zij noemde het kasteel ‘Roodenburg’ en liet een openlucht-zwembad aanleggen. In 1940 liet haar zoon alle grote bomen omhakken. Van hetbos op grondgebied Lint maakte hij een uitgestrekte weide. Latere eigenaars zijngrondmakelaar Janssens, de heer en mevrouw Albrecht-Rijmen en de familie VanOrshaegen-Albrecht. Ook het aanpalende koetshuis is beschermd als dorpsge-zicht. Het domein is niet toegankelijk voor het publiek.

Rodenburg is een kasteel in neo-Vlaamse renaissancestijl op rechthoekige plattegrond. Een flanke-rende vierkante toren van drie bouwlagen onder leien tentdak staat ten zuiden van het kasteel. Hetgebouw telt drie traveeën en twee bouwlagen onder een leien schilddak met in de getrapte gevelsgevatte rechthoekige dakvensters en enkele dakkapellen. Het gebouw wordt gedateerd 1902 doormiddel van Romeinse cijfers in het dakvenster van de oostgevel. Het bakstenen gebouw heeft eenonderbouw van natuursteen waarin rechthoekige getraliede keldermonden zitten. De gevels zijn ver-der opgesmukt met gecementeerde banden, kordonlijsten, steigergaten en sierankers. De flankeren-de vierkante zuidtoren telt drie bouwlagen onder een leien tentdak met dakkapellen. Er bevindenzich een beglaasde houten veranda met ijzeren roedenverdeling en een terras aan de zuidzijde. Demuuropeningen bestaan uit enkele kruis- en kloosterkozijnen en enkele tudor- en rondboogven-sters. De tudorboogdeur met waterlijst wordt voorafgegaan door een bordestrap met ijzeren leuning.De L-vormige hovenierswoning genaamd ‘Borgland’ of ‘De Garve’ is vergezeld van een paardenstalen een koetshuis. De hovenierswoning is een éénlaags, L-vormig gebouw onder zadeldaken vanmechanische pannen. De baksteenbouw rust op een gecementeerde plint en heeft gecementeerdebanden. Verder wordt het gebouw gekenmerkt door enkele door trapgevels geaccentueerde traveeënen een ingebouwde vierkante toren onder een kunstleien tentdak tegen de oostgevel.

16

Kasteeldomein WeyninckhovenHet kasteel Weyninckhoven (Geelhandlaan 1) werd al vermeld in een charter vanSint-Rombouts van 1265 en in 1270 was het goed in handen van ridder GoswinBok, een grootgrondbezitter die een vooraanstaande rol speelde aan het hof vande hertogen van Brabant. Het was toen een ‘castrum’ of versterkte plaats (fort,kamp). Vermoedelijk verkocht hij het goed in 1270 aan de Duitse orde vanPitzemburg, een geestelijke instelling die oorspronkelijk de ridders verzorgde dienaar het Heilig Land trokken bij de kruistochten.

In een Antwerpse schepenbrief van 1421 komt de ‘hoeve Wanecoven’ voor alsbezit van de schoonouders van ridder Wouter van der List, schepen en schout vanAntwerpen. Hij verkocht het aan Joos van der Tanneriën, die het al in 1426 over-droeg aan Pieter Pot, de stichter van de Pieter Potabdij in Antwerpen. Pieter Pot(1375-1450) trok op twintigjarige leeftijd naar Egypte en Syrië, waar hij fortuinenvergaarde in de handel met het Westen. Pot werd op ‘Wanninckhoven’ opgevolgddoor zijn dochter Machteld, die gehuwd was met ridder Arnold van de Werve.Machteld Pot overleed in 1482; haar zoon Niklaas van de Werve erfde het goed.Tot 1557 bleef het in handen van de familie van de Werve.

Daarna werd het bewoond door de familie ’t Seraerts en door huwelijken van deerfgenamen ervan onder de naam Van der Rijt en van Halmale (1677-1792). Kortetijd voor of na de dood van Filips II op 15 september 1598 moet het hof herbouwdof nieuw opgebouwd zijn. De gemeentewerklieden troffen in 1951 bij de veran-deringswerken van het kasteel tot gemeentehuis in de kelder immers een eikenbalk aan met daarop de datum 1596 of 1599. De van Halmales, die in Antwerpentot de voornaamste families werden gerekend, waren gedurende meer dan hon-derd jaar eigenaars van het ridderlijk hof Wijninckhoven, zoals zij het steeds zul-len noemen.

In 1793 werd het kasteeldomein in een openbare verkoping op de Vrijdagmarktin Antwerpen toegewezen aan Helena-Maria Geelhand. Het had toen ongeveerzijn huidige uitzicht: kasteel, hovenierswoning, stallingen, remises en park, allesomgeven door een hofgracht. Met de komst van de vijfendertigjarige kasteelvrouwwoonde de familie Geelhand er zo’n honderdvijftig jaar, zodat de Hovenaars hethof Weyninckhoven, het hof van Geelhand gingen noemen. De Geelhands ston-den in Antwerpen bekend als een zeer christelijke, maar ook zeer vrijgevige fami-lie. Zij waren betrokken in koloniale ondernemingen. In 1728 werd de familiedoor koning Karel VI in de adelstand opgenomen. In de Hollandse tijd stonden deGeelhands als één van de meest aanzienlijke en vermogende families vanAntwerpen bekend. In 1877 werd jonkheer Edmondus Joseph Geelhand de nieu-

17

we kasteelheer. Hij stichtte een jaar later de fanfare Sint-Laureys (het nu nogbestaande Koninklijk Harmonieorkest Sint-Laureys Hove). Omstreeks 1900 liet zijnerfgenaam Ludovic Geelhand een vleugel bijbouwen. Daar bevinden zich nu opde gelijkvloerse verdieping de keuken en een deel van de raadzaal.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd het kasteel bezet door Duitse militairen enna de oorlog deed het voor korte tijd dienst als onderkomen om ondervoedestadskinderen terug op krachten te laten komen. De familie Geelhand bleef eige-naar tot het in 1951 werd aangekocht door de gemeente om het in te richten totgemeentehuis en -park. Van het domein met een oppervlakte van 56 hectare, 85are en 65 centiare werd iets meer dan 8 hectare door de gemeente gekocht voor400.000 Belgische frank. De overige 48 hectare van het voormalige kasteeldo-mein werden verkaveld en er ontstond een villawijk.

Het gemeentebestuur ging de verbintenis aan om de namen Geelhand enWeyninckhoven aan het eigendom te behouden. De naam Geelhand gaf degemeente al aan de dreef (zie pagina 19), waar eeuwenlang alleen de koetsiersmochten doorrijden om heel wat adellijke families naar het kasteel te vervoeren.Ook had de gemeente bij de aankoop de verbintenis aangegaan om op de gron-den ten oosten van de tuin een gemeentelijk sportterrein aan te leggen. Daarwerd een sporthal (‘Weyninckhoven’, nu ‘het Sportpark’) gebouwd.

Het ministerie van Binnenlandse zaken gaf geen gunstig advies om een bijkomen-de lening aan te gaan voor het uitvoeren van aanpassingswerken. De ver-bouwingswerken van kasteel tot gemeentehuis werden uitgevoerd door de

18

gemeentewerklieden, bijgestaan door Hovese vaklieden onder leiding van dearchitecten Albert Quittelier en Leo Loos. Op de gelijkvloerse verdieping werdentwee aanpalende ruime zalen tot één grote raad- en trouwzaal ingericht naast eenpolitiebureel. Alle administratieve diensten werden gecentraliseerd op de eersteverdieping. In 1952 werd het gebouw in gebruik genomen als gemeentehuis. Bijde inhuldiging benadrukte burgemeester Claessens dat de familie Geelhand haareigendom niet verkocht had, maar als het ware gratis had geschonken aan degemeente. Restauratiewerken gebeurden nog in de jaren 60 en in 1975, maar debuitenzijde van het gebouw bleef ongewijzigd.

Volgens architect R. De Bruyn is het een neoclassicistisch kasteel van het eindevan de achttiende of het begin van de negentiende eeuw. Het huidige gemeente-lijke domein beslaat ruim 16 hectare, bestemd voor recreatie. Op het dak van hetgemeentehuis staat een smeedijzeren windwijzer met een koperen ‘Geelhand’,naar het wapenschild van de familie Geelhand. Volgens de legende zou Gerritsvan Ceulen in 1573 tijdens de belegering van de stad Leiden door de Spanjaardengetracht hebben de Spaanse vlag te bemachtigen. Tijdens de schermutselingendie daarmee gepaard gingen, werd de onfortuinlijke ridder de linkerhand afge-houwen. Door dit wapenfeit zou de naam van Ceulen veranderd zijn in‘Geheelhand’, wat werd samengetrokken tot Geelhand.

Tijdens de openingsuren van het gemeentehuis kan je een kijkje nemen in deraadzaal op de gelijkvloerse verdieping. Daar treffen we werken aan van de kun-stenaar J.B. Huysmans. De gebrandschilderde glasramen zijn van de hand van gla-zenier Jan Wouters uit Hove.

Het betreft een T-vormig classicistisch kasteel gelegen in een beboomd park binnen een brede, recht-hoekige omgrachting. Een bakstenen brug met ijzeren poort, uit de twintigste eeuw, leidt naar debinnenplaats met rond groenperk. Aan de zuidzijde ligt het centraal gelegen kasteel (nok loodrechtop de straat) met aan de noordoostzijde een L-vormige hovenierswoning (nok parallel aan de straat)en aan noordwestzijde een U-vormig koetshuis (nok loodrecht op de straat). De hoofdvleugel vanhet kasteel telt vijf traveeën en twee bouwlagen onder een leien schilddak, aan de oostgevel geflan-keerd door een haakse vleugel van één travee en drie bouwlagen onder een leien schilddak. Hetbepleisterd en beschilderd bakstenen gebouw rust op een arduinen plint. Het hoofdgestel is voor-zien van een kordonlijst en een kroonlijst. De sierlijke smeedijzeren windwijzer heeft een koperen‘Geelhand’. De rechthoekige beluikte vensters hebben lekdrempels. De rechthoekige vleugeldeurenzijn omschreven in een vlakke arduinen omlijsting met kroonlijst en worden voorafgegaan door bor-destrappen en vergezeld van beglaasde luifels. De L-vormige hovenierswoning telt één bouwlaagonder leien zadeldaken. Het gebouw dateert uit de achttiende eeuw en werd verbouwd in de loopvan de negentiende en de twintigste eeuw. Het verankerd bakstenen gebouw steunt op een gecemen-teerde plint. De rechthoekige beluikte vensters en rechthoekige deur hebben arduinen dorpels. Hetgebouw heeft een kwarthol geprofileerde en bepleisterde kroonlijst. Er bevindt zich een blinde steek-

19

boogvormige galerij aan zuid- en oostgevels. Aan de oostzijde staat een eenvoudige rechthoekigelangsschuur onder zadeldak (Vlaamse pannen), uit het vierde kwart van de negentiende eeuw of heteerste kwart van de twintigste eeuw. Het U-vormig koetshuis is opgetrokken in dezelfde stijl als dehovenierswoning. Het betreft een bakstenen gebouw van één bouwlaag onder een leien zadeldak uitde achttiende eeuw. In de steekboogvormige arcade met imposten zitten steekboogpoorten of -ven-sters.

GeelhandlaanDreef met villabouw uit de twintigste eeuw die het gemeentehuis met de kerk ver-bindt. Vroeger heette de huidige Geelhandlaan ‘de dreef’. Toen kasteelWeyninckhoven honderdvijftig jaar in bezit was van de familie Geelhand werd het‘hof van Geelhand’ genoemd. Na ingebruikname van het kasteel als gemeente-huis en de aanleg van de weg werd deze laan Geelhandlaan genoemd. Zij heefteen lengte van 800 meter en verbindt het kasteel met de dorpskerk.

In 1925 werd een nieuwe rij bomen langs weerzijden van de dreef aangelegd. Bijhet uitbreken van de Eerste Wereldoorlog waren immers heel wat bomen bescha-digd geworden door de touwen waarmee de paarden aan de bomen werdenvastgemaakt, maar ook door de paarden zelf, die heel wat schors van de bomenhadden afgebeten. Na de oorlog was men dan ook verplicht de bomen te vervan-gen door jonge olmen. Toen deze bomen enkele jaren later ziek werden, beslootmen tenslotte alle bomen te rooien en in 1925 te vervangen door een volledignieuwe beplanting, een dubbele rij esdoorns langs weerskanten, waarvan totmaart 2015 de buitenste rijener zouden staan. Geen enkelvoertuig, tenzij dit van deGeelhands, had vóór de oorlogtoegang tot deze dreef. Aanhet einde ervan, tegen dedorpskern aan, stond zelfs eenbareel waarmee de dreef konworden afgesloten. In hetmidden van de twintigsteeeuw was het een slechte kie-zelweg met twee stroken graslangs de weg. In 2016 wordtde Geelhandlaan heraange-legd. Hiervoor verdwenen infebruari 2015 de statigebomenrijen.

20

LauwhoeveLauwhoevestraat 25.

Eén van de oudste vermeldingen dateert uit 1560 toen Frans Van de Cruyse hetkasteel van Boechout en een aantal hoeven kocht, waaronder het goed ‘TerLauwe’, met een totale oppervlakte van 51 hectare. Latere eigenaars waren defamilies de Smit, van Hove, Van den Brande en Van der Merwede. Nu wordt hetbewoond door de familie Van Thillo, die het goed restaureerde.

Voorheen omgrachte semi-gesloten hoeve, uit de achttiende eeuw, verbouwd in de loop van denegentiende en de twintigste eeuw, met bakstenen gebouwen onder zadeldak (Vlaamse pannen)geschaard rondom het geplaveide erf. L-vormig geheel met aan oostzijde het woonhuis (nok lood-recht op de straat) en haakse stallingen (nok parallel aan de straat); in elkaars verlengde gelegenlangsschuren aan zuidzijde (nok parallel aan de straat) en open wagenhuis (nok loodrecht op destraat) aan westzijde. Behouden resten van vroegere ringgracht, namelijk poel aan zuidzijde.Woonhuis met traditionele oostelijke voorgevel; dubbelhuistype met negen traveeën en twee bouw-lagen onder zadeldak (Vlaamse pannen). Verankerd bakstenen gebouw op gecementeerde plint metgecementeerde banden bij tweede bouwlaag en geprofileerde stuckroonlijst. Vernieuwde kruiskozij-nen van zandsteen met geprofileerde tussen- en bovendorpels, hoekblokken (gecementeerd bij twee-de bouwlaag) en licht getoogde strek bij eerste bouwlaag. Rechthoekige deur gevat in licht uitsprin-gend muurvlak; kwarthol geprofileerde omlijsting van zandsteen met hoek- en negblokken, tussen-

21

dorpel op geprofileerde consoles, halfrond bovenlicht onder wapenschild. Sterk verbouwde zuid- enwestgevels met sporen van gecementeerde banden en steigergaten, keldermonden, vernieuwde recht-hoekige muuropeningen. Noordelijke zijgevel met onderkelderde derde travee; twee originelekloosterkozijnen en rechthoekige venstertjes. Haakse stallingen van één bouwlaag onder zadeldak(Vlaamse pannen), uit de tweede helft van de achttiende eeuw, verbouwd in de twintigste eeuw.Rechthoekige vernieuwde vensters en deuren, korfboogpoorten. Rechthoekige laadluiken onderzadeldaken, omlijsting van zandsteen bij zuidelijke gevel. Geprofileerde stuckroonlijst.Langsschuren (nok parallel aan de straat) aan zuidzijde. Bakstenen gebouwen van één bouwlaag(grote westschuur met zuidgevel van twee bouwlagen) onder zadeldaken (Vlaamse pannen), uit detweede helft van de achttiende eeuw. Travee-indeling van westelijke schuur door middel van vlakkebakstenen lisenen, geprofileerde stuckroonlijsten. Rechthoekige venstertjes en poorten. Tenslotteaan westzijde open wagenhuis (nok loodrecht op de straat) onder zadeldak (Vlaamse pannen), uitde negentiende eeuw.

ModelhoeveLintsesteenweg 531.

Eind negentiende, begin twintigste eeuw werden heel wat initiatieven genomenom de landbouw nieuw leven in te blazen en te laten profiteren van de industri-alisering. Zo werden heel wat vervallen hoeven vervangen door ‘modelhoeven’.Deze modelhoeve werd door de Hovese aannemer A. Hellemans gebouwd inopdracht van mevrouw Boulboulle-Brants en was voltooid in 1912.

Al duikt de naam Waienborg al in 1239 op in een officieel document, de geschie-denis van het huidige Hof van Wayenborch gaat slechts terug tot 1912. Aan deoverzijde van de Lintsesteenweg stond wel lange tijd de Wayenborchhoeve, die alin 1455 was uitgegroeid tot een leenhoeve met aanzienlijk landgoed van de her-tog van Brabant. Eind negentiende eeuw kwam die in handen van de rijkeMechelse dame Boulboulle-Brants, die aan de overzijde het Hof van Wayenborchliet optrekken. Dat werd een modelhoeve die naar de normen van die tijd hetneusje van de zalm in huis had. Zo zijn de schouwen van marmer en waren dewanden van de stallen om hygiënische redenen met tegels bezet. Als het hof in1912 klaar was, liet de eigenares de authentieke hoeve slopen. De bouw kostte78.579 Belgische frank, in die tijd een enorm bedrag voor een hoevegebouw.

Nadat de gemeentelijke tekenacademie er een tijd lang voor de hogere graad eenonderkomen had gevonden, werden later het woonhuis en de stallingen heringe-richt tot taverne-restaurant met de naam ‘De gouden haan’ en later feestzaal ‘Hofvan Wayenborch’. In 2012 werd de hoeve in opdracht van de firma EMS uitHemiksem verbouwd tot prestigieuze kantoren. De beschermde modelboerderij

22

werd volledig gerestaureerd. De Modelhoeve werd geklasseerd als beschermdmonument omwille van haar industrieel-archeologische waarde.

Semi-gesloten hoeve met mooi omhaagd voortuintje. Complex bestaande uit imposant woonhuis incottagestijl en stallingen (nok parallel aan de straat); langsschuur en afhankelijkheden aan oostzijde(nok parallel aan de straat). Erf aan zuidzijde afgesloten door muur en rechthoeklige poort onderzadeldak (kunstleien). Woonhuis van vijf traveeën en twee bouwlagen. Onder wolvedak (kunstlei-en). Bakstenen gebouw op arduinen plint. Risalietvormende vierde travee onder afgewolfd dak,bovenverdieping met pseudo-vakwerk, twee driezijdige erkers en balkon. Vijfde travee met rond-boogvormige loggia, geflankeerd door arduinen zuil waarop bolvormige bekroning en verguldehaan. Beschilderde banden, overkragende daklijsten op houten consoles. Rechthoekige muurope-ningen, arduinen latei op consoles. Overige bakstenen gebouwen van één bouwlaag onder zadelda-ken (mechanische pannen) met overkragende daklijsten op houten consoles. Beschilderde of gece-menteerde banden en steekboogvormige muuropeningen; ramen met ijzeren roedenverdeling.

23

Villa MarstboomAppelkantstraat 1.

Beschermd monumentomwille van het algemeenbelang gevormd door deartistieke, meer bepaaldarchitecturale waarde, alseen vroeg en ongewijzigdbewaard gebleven ontwerpuit 1925 van E. VanSteenbergen, geheel in destijl van de NieuweZakelijkheid. Decoratievevlaggenmast van beeldhou-wer Albert Poels.

Eduard Van Steenbergen (1889-1952) was een Belgisch architect, vertegenwoor-diger van de modernistische stijlstroming en de Nieuwe Zakelijkheid. In tegenstel-ling tot het werk van veel tijdsgenoten bleef het oeuvre van Van Steenbergen goedbewaard. In 1995 werd een groot deel van zijn creaties beschermd, zo ook de VillaMarstboom. Albert Poels (1903-1984) was een Antwerpse beeldhouwer, medail-list en juwelenontwerper. Hij stamde uit een kunstenaarsfamilie. Poels leerde hetvak bij zijn vader Jan Poels die ornamentist was in de Statiestraat in Berchem. Hijstudeerde aan de academies van Berchem en Antwerpen en aan het NationaalHoger Instituut voor Schone Kunsten te Antwerpen. Van hem zijn talrijke dieren-beelden bekend, uilenspiegels, figuren uit de literatuur en de folklore, portrettenvan kunstenaars (onder andere portretreliëfs van Cyriel Verschaeve en Joris VanSeveren), heiligenbeelden, grafstenen en monumenten. In het Antwerpse cen-trum zijn veel Mariabeelden van zijn hand te bewonderen die gevels van huizensieren, onder andere op de Grote Steenweg te Berchem en op het AntwerpseSint-Jansplein.

Binnen omhaagde tuin gelegen L-vormige woning van twee bouwlagen onder plat dak.Gecementeerde lijstgevels; rechthoekige vensters met ijzeren roedeverdeling en rechthoekige deur ininspringende portiek.

24

Herenhuizen Edegemsestraat 19 en 25 metonmiddellijke omgeving- Les Maronniers (Edegemsestraat 19)In 1918 vestigde oud-burgemeester Leon Dumortier er zich met zijn gezin. Dezehandelaar, geboren in 1873 in Doornik, was burgemeester van Hove van 1920 tot1926. Enkele jaren vóór het einde van de Eerste Wereldoorlog verhuisde hij vanDiest naar villa Les Maronniers. Beschermd dorpsgezicht om reden van de artistie-ke waarde.

‘Les Maronniers’ is een in tuin gelegen neoclassicistisch herenhuis van twee bouwlagen onderschilddak (leien), gedateerd 1890 in Romeinse cijfers op hoofdgestel deur. Bepleisterd bakstenengebouw op arduinen plint. Voorgevel met dubbelhuisopstand; hoekpilasters en middenrisaliet onderdriezijdig fronton; bel-etage met rechthoekig balkon op zware consoles en met gietijzeren leuning.Rechthoekige muuropeningen; fraaie vleugeldeur, brede bordestrap en gietijzeren hek. Gekornistentablement en kroonlijst op tandlijst en klossen. Linkerzijde aanbouwsel van één bouwlaag onderschilddak (leien).

- Neoclassicistisch herenhuis (Edegemsestraat 25)In beboomde tuin gelegen neoclassicistisch herenhuis van drie traveeën en twee bouwlagen onderschilddak (leien); centraal rechthoekig dakvenster onder driezijdig fronton; jaartal 1889 (inRomeinse cijfers aangegeven op hoofdgestel). Bepleisterd en beschilderd bakstenen gebouw oparduinen plint. Licht uitspringend middenrisaliet gemarkeerd door rechthoekig balkon op consolesen met gietijzeren leuning. Puilijst en hoofdgestel met verdiepte panelen, tandlijst en kroonlijst.Beluikte rechthoekige benedenvensters, rechthoekige bovenvensters in geriemde omlijsting metoren; arduinen lekdrempels met aansluitende borstweringsversiering. Rechthoekige vleugeldeur metbovenlicht; steektrap.

25

Herenhuizen Meylstraat 20 en 22 metonmiddellijke omgeving De herenhuizen aan de Meylstraat nummers 20 en 22 en hun onmiddellijkeomgeving zijn beschermde monumenten omwille van hun historische waarde.Oorspronkelijk was dit één herenhuis. Eén van de eerste bewoners was de broervan burgemeester Vincent Bavais. Tussen de twee wereldoorlogen behoorde hetgoed toe aan de familie Luyckens, die er een chocoladefabriek uitbaatte. Na deTweede Wereldoorlog werd de woning in twee verdeeld. In de aanpalende tuinstaan enkele prachtige bomen.

Oorspronkelijk één neoclassicistisch herenhuis, uit de tweede helft van de negentiende eeuw; schuiningeplant ten opzichte van de rooilijn en gelegen in beboomde tuin afgesloten met ijzeren hek. Hetgeheel bevat een rechthoekige vleugel (nummer 20) van vijf traveeën (zuidgevel) en twee bouwlagenonder zadeldak (mechanische pannen) en een haakse vleugel (nummer 22) van drie (westgevel) enéén travee(en) (ten zuiden) en drie bouwlagen onder schilddak (Vlaamse pannen). Bepleisterd enbeschilderd bakstenen gebouw op arduinen plint; imitatiebanden bij eerste bouwlaag, gekornistepuilijst en vlak hoofdgestel met geprofileerde lijst en kroonlijst met tandlijst op klossen.Rechthoekige vensters op lekdrempels (doorgetrokken tot puilijst bij nummer 20). Rechthoekigevleugeldeur (nummer 20) in vlakke omlijsting van arduin met kroonlijst.

26

Sint-Laurentiuskerk met omgevingDe Sint-Laurentiuskerk is een laatgotisch gebouw, daterend van het einde van devijftiende eeuw.

De Sint-Laurentiuskerk bedient de oudste parochie van Hove. De parochie wordtal in 1233 vermeld. Het gebouw dateert wellicht uit circa 1500 en heeft in dezestiende eeuw veel schade geleden tijdens de Beeldenstorm (1566). Het dorpen de kerk werden toen grotendeels verwoest. Jarenlang bevond de kerk zich ineen verwaarloosde toestand. Pas in de helft van de zeventiende eeuw werdbegonnen met de restauratie. In de loop der eeuwen werd nog heel wat gewij-zigd. De laatste volledige restauraties dateren van 1967-1969 en 2010. In 2013kreeg de kerk een volledig nieuwe verwarmingsinstallatie. In het begin van detwintigste eeuw kreeg het koor vier schilderijen met de Evangelisten (1904) doorJ.-B. Huysmans. Na de restauratie van 1969 werden ze overgebracht naar dedwarsbeuk. Bij het begin van de Eerste Wereldoorlog werd de torenspits om stra-tegische redenen (Hove lag binnen de Antwerpse fortengordel) neergehaald enna afloop van de vijandelijkheden in de jaren 1920 hersteld. Tijdens de TweedeWereldoorlog werden in 1943 de klok-ken door de Duitse bezetters wegge-haald en werd de kerk fel geteisterd doorV-bommen. De huidige kerk is (behalvede in 1967 bijgebouwde zijbeuken,sacristie en doopkapel) laatgotisch. Hetvroegere kerkhof (ontruimd in 1950)werd vervangen door pleinaanleg metgrasperken en (later) parkeerplaatsen(heraangelegd in 2012 in het kader vande dorpskernvernieuwing).

Bevat een arduinen Romaanse doopvontmet voorstelling van dieren op kuip uitde twaalfde eeuw, gerestaureerd in 1969(zie deel 3 van deze reeks: roerend erf-goed).

De oorspronkelijke bekroning van dekerktoren bestond slechts uit een vier-kante kap. Het was deze kap die aanlei-ding gaf om de Hovenaars de spotnaamvan ‘Keescoppen’ te geven, naar het

27

spotliedje: “Dye van Hoof zen geschoren, ’s Hebbe ’n keeskop van ‘nen thoren,Dye van Meurtsel sen soo ryck, ’s Hebben nen thoren met nen blyck. Dye vanEeghem sen soo fel, ’s Hebben een klok en een bel.”

De Sint-Laurentiuskerk had van ouds drie klokken die in 1582 door deAntwerpenaars werden gestolen. In 1658 was pastoor van Roy begonnen met geldin te zamelen voor drie nieuwe klokken die gegoten werden in 1661. Deze drieklokken werden hergoten in 1857. De grote klok (toon fa) was toegewijd aan deheilige Laurentius, de tweede klok (sol) aan Maria en de kleine klok (la) aanAntonius van Padua en Carolus Borromeus. Tijdens de Tweede Wereldoorlog wer-den de klokken opgeëist en weggevoerd door de Duitse legerleiding. In 1946 werdaan Marcel Michiels opdracht gegeven om drie nieuwe klokken te gieten. De groteklok heeft een doorsnede van 1,15 meter en weegt 1.018 kilogram, de tweede klok1,01 meter en 707 kilogram, de kleine klok 0,90 meter en 494,5 kilogram.

Uit witte zandsteen opgetrokken kruiskerk met westtoren. Huidige kerk dateert uit de tweede helftvan de zestiende eeuw en zoals zovele in verschillende fasen gebouwd. Laag tentdak van de toren in1827 vervangen door naaldspits, vermoedelijk naar ontwerp van J. Steerlinck (maakte bestek). Ookwerd toen het voegwerk van de toren hersteld en de steunberen vervangen door pilasters. In 1866naar ontwerp van Eugeen Gife enkele werken aan toren en kerk namelijk terugplaatsen steunberen,hervoegen en plaatsen neogotische traceringen in de spitsboogvensters. Herstelling van enkele dakenin 1873 en kleine herstellingen aan parament, schaliën en goten in 1887. Herstel oorlogsschadenamelijk nieuwe torenspits, herstel toren, steunberen naar ontwerp van Jan Sel in 1923.Gedeeltelijke vergroting in 1967-1969 naar ontwerp van J.L. Stynen en R. De Bruyn omvattendehet bouwen van zijbeuken, sacristie en doopkapel, alsook een grondige wijziging van het interieurnamelijk verbinding schip met nieuwe zijbeuken; ontpleistering waardoor houten spitstongewelf inschip en transept en een spitstongewelf uit de zeventiende eeuw met gordelbogen en nokbalk inkoor, vrijkwamen. Plattegrond omvat een westtoren, éénbeukig schip van twee traveeën geflankeerddoor rechthoekige zijbeuken, transept van één travee met vlakke sluiting, koor van twee traveeën endriezijdige sluiting, vierkante zijkapel en doopkapel. Vierkante westtoren van vijf geledingen onderachtzijdige ingesnoerde naaldspits (leien). Overhoeks geplaatste steunberen met zes versnijdingen.Polygonaal traptorentje in de noordwestelijke hoek. Korfboogdeur in geprofileerde omlijsting onderrechthoekige arduinen gedenksteen met opschrift “Anno MDCCXLIX P.J. Daem Pastor, J.F.Gellynck, burgemeester. Anno 1827.” Groot spitsboogvenster met neogotische tracering (derdekwart van de twintigste eeuw) en spitsboogvormige galmgaten (begin negentiende eeuw). Schip,transept en koor onder zadeldaken (leien); travee-indeling door middel van steunberen.Spitsboogvensters met neogotische tracering (derde kwart van de negentiende eeuw). Lage zijbeu-ken, doopkapel en zijkapel onder platte daken (derde kwart van de twintigste eeuw). Interieur:bepleisterde en lichtbeige geschilderde vlakke muren, uitgezonderd onder toren. Houten spitston-gewelf in schip en transept; spitstongewelf met gordelbogen en nokbalk uit de zeventiende eeuw inkruising en koor. Bij het aanbrengen van de vlak afgedekte zijbeuken, doopkapel en zijkapel in1967-1969 bleef het eenbeukig karakter bewaard; deze werden door middel van betonnen pijlersverbonden met schip en transept.

28

KostershuisjeAan de zuidzijde van de kerk gelegen alleenstaand huisje (Kapelstraat 6) van circa1830, een voormalige kaarsengieterij. Het Kostershuisje was gedurende genera-ties het verblijf van de Hovese kosterfamilies Nagels en Mortelmans. Nadat hetgemeentebestuur De Markgraaf (zie pagina 48) had aangekocht, waar onderandere de bibliotheek en de kunstacademie een onderkomen vonden, werd hetKostershuisje ter beschikking gesteld van het gemeentelijk feestcomité. Naast eenopbergruimte voor het feestmateriaal was er een kleinere vergaderzaal en moge-lijkheid voor het houden van tentoonstellingen. Het naastgelegen schuurtje zouworden omgebouwd tot Sprookjeshuisje. In 1978 werd tijdens de braderie hetSprookjeshuisje in gebruik genomen met als meter en eerste vertelster YvonneWaegemans, terwijl Wim Van Gelder als peter ook zijn spannende verhalen aan deLeuvense stoof kwam vertellen. Ondertussen hebben duizenden kinderen ergeluisterd naar oude en moderne sprookjes. Het werd in 1981 als geklasseerdgebouw genoteerd. Nadat het gemeentelijk centrum De Markgraaf werd gereno-veerd, werd ook het Kostershuisje aangepakt en op 21 augustus 1986 had deinhuldiging plaats.

Dubbelhuis van vier traveeën en één bouwlaag onder zadeldak (Vlaamse pannen, nok parallel aande straat), van circa 1830. Verankerd bakstenen gebouw op beschilderde plint. Rechthoekige getra-liede en beluikte vensters met arduinen dorpels. Rechthoekige deur met beschilderde arduinen tus-sendorpel op geprofileerde consoles en getralied rechthoekig bovenlicht met beschilderde arduinenlatei. Bepleisterde en geprofileerde kroonlijst. Tegen oostgevel, rechthoekige voormalige kaarsengie-terij van twee traveeën en één bouwlaag onder zadeldak (Vlaamse pannen), uit het vierde kwart vande negentiende eeuw.

Overig onroerend erfgoed

30

OorlogsmonumentenHet gemeentebestuur verleende op 11 juni 1928 een toelage van 100 frank voorhet op te richten gedenkteken van de gesneuvelde Vlaamse soldaten aan de IJzer.In 1936 gaf het de namen op van de gesneuvelden van Hove om ze aan te bren-gen op de crypte die men wou oprichten voor de gevallen Vlaamse soldaten. Denamen van de gesneuvelde soldaten van Hove werden aangebracht op een zwart-marmeren plaat met een goudbandje omkaderd die in het oude gemeentehuiswas aangebracht na de oorlog. In 1937 werd beslist om deze gedenkplaat buitenhet gemeentehuis aan te brengen, naast de toegangsdeur. Tijdens een onderhoudmet het schepencollege hadden de oud-strijders voorgesteld om een monumentvoor de gesneuvelden op te richten. Omdat er toen net sprake was van een nieu-we begraafplaats meende men dit gedenkteken daar op te richten. In 1938 kwamer een nieuwe meerderheid aan het bestuur die het monument niet op debegraafplaats wenste, maar wel in de kom van de gemeente. Er was toen al eennieuw ontwerp gemaakt dat 13.800 frank kostte. In januari 1939 gingen het comi-té en het college onderzoeken waar het monument zou worden geplaatst. Enkelemaanden later, toen nieuwe oorlogsdreigingen zich aankondigden, besliste hetcomité dat de tijd voor het oprichten van een monument niet meer gunstig was.Het comité stelde zelfs voor de naam van de gesneuvelden als straatnaam in tevoeren en zichzelf te ontbinden. Na de Tweede Wereldoorlog, toen er weergesneuvelden en weggevoerden te betreuren vielen, besliste het gemeentebe-stuur een eenvormigegrafzerk op te richten voorde burgerlijke en militaireslachtoffers. Op aanvraagvan de oud-strijders werdop 20 november 1945besloten een gedenkte-ken voor de gesneuvel-den op te richten. Hetnieuwe dodengedenkte-ken werd vervaardigddoor beeldhouwer P. DeCuyper uit Niel, naar eenontwerp van de Hovesearchitect Loos. Het werdopgesteld naast de tuinvan het Kostershuisje (ziepagina 28) en op 8 sep-tember 1946 plechtig

31

ingehuldigd. Links op het monument staan de namen van de gesneuvelden van1914-1918 en rechts deze van 1940-1945, met daartussen de namen van de weg-gevoerden (van WOII). Toen enkele jaren later (1969-1970) de Kapelstraat werdverbreed en de oude herberg De Markgraaf werd afgebroken, bracht men hetmonument over naar de huidige plaats (hoek Geelhandlaan/Sint-Laureysplein).Sinds 1984 staat er een klein monumentje ter ere van de gesneuvelde partizanenuit de streek van Split-Podstrana (Kroatië). Dit kwam er na een verbroedering vanHovese oud-strijders met deze uit genoemde streek. In 2015 werd er ter gelegen-heid van de herdenking van 100 jaar Eerste Wereldoorlog een monumentje ‘ViaDolorosa’ bijgeplaatst als herinnering aan de inzet en het leed van onze eigenvoorouders in de drie maanden die aan de IJzerslag voorafgingen.

Gelegen op driehoekig perk met achtergelegen taxushaag. Naar het monument is een gekasseide,door buxus begrensde toegang voorzien. Het zeer sobere en eenvoudige monument is opgebouwduit een kleine, ruw behakte zuil met opschrift ‘Aan onze helden’, waaronder helm en palmtak zijnafgebeeld. Op de zijvleugels zijn de namen van de gesneuvelden weergegeven.

Hoeven- Akkerstraat 81In 1910 gebouwd door mevrouwBoulboulle (zie ook Modelhoevepagina 21). Jarenlang uitgebaatdoor de familie Bauwens.Gerestaureerd in 2000 (vergun-ning van 17 juli 2000). De voor-bouw werd verbouwd metbehoud van het bestaande bouw-volume. Het betrof hoofdzakelijkeen renovatie en beperkte verbouwing van de bestaande gevels met behoud vanbestaande materialen, in harmonie met de bestaande toestand. De vervallenstallingen werden afgebroken en gedeeltelijk heropgericht met dezelfde materia-len van de woonbouw.

Aan de straat gelegen langgestrekte hoeve (nok parallel aan de straat) met kleine begraasde voortuin.Bergplaats (nok parallel aan de straat) aan noordzijde. Neotraditionele hoeve van 1910-1911.Bouwtoelating van 16 maart 1910. Rechthoekig gebouw met woonhuisgedeelte van drie traveeënen twee bouwlagen onder zadeldak, dakvenster onder zadeldakje. Stalling- en schuurgedeelte vanéén bouwlaag onder zadeldak (mechanische pannen). Baksteenbouw op arduinen plint, gecemen-teerde banden. Korfboogvormige muuropeningen. Rechthoekige schuurpoorten met ijzeren latei.

32

- Strobandhoeve/Strooibandhoeve (Boshoekstraat 109)De hoeve dateert uit de achttiende eeuw. De naam zou verwijzen naar het verbodom bepaalde velden te betreden; dit werd aangeduid door een stroband of stro-wis op een stok bij de ingang van de akker aan te brengen. Deze hoeve is de vroe-gere ‘Kleine Strooibant’. De ‘Grooten Stroobant’ was een schanshoeve (op hetkadasterplan van 1977 is de omwalling nog aangeduid, ten noordwesten van de‘cleynen Stroobant’) leenroerig aan het laathof van Boutersem in Kontich. Nu blijftnog enkel de sterk verbouwde ‘cleynen Stroobant’ over als hoeve met losstaandebestanddelen, woonstalhuis,stallingen en schuur en bak-huis, later omgevormd totkapelletje. Het kapelletje ophet erf draagt binnenin dedatum van 1843. Aan een bij-gebouw is er een prachtigedeuromlijsting in witte steen.In 1988 kwam een grootgedeelte onder de slopersha-mer, maar er werd ook eendeel gerestaureerd.

Hoeve met losstaande bestanddelen, woonstalhuis (nok loodrecht op de straat), uit de negentiendeeeuw; parallel gelegen stallingen en langsschuur (nok loodrecht op de straat), uit de negentiendeeeuw aan noordzijde en bakhuis (nok parallel aan de straat) uit de achttiende eeuw omgevormd totkapelletje in de loop van de twintigste eeuw, aan noordzijde. Rechthoekige bakstenen gebouwen vanéén bouwlaag onder pannen zadeldaken. Rechthoekige (meestal vernieuwde) muuropeningen methouten lateien. Stalling met gereconstrueerd gedeelte waarin speklagen en rondboogdeur met kwart-hol geprofileerde omlijsting, imposten en sluitsteen, onder oculus. In het bakhuis, rondboogdeur,diamantkopvormige sluitsteen.

- Boschmanshoeve (Boshoekstraat 93)Opgericht in 1909 naar ont-werp van Jaak Winters(gevelsteen met opschrift:‘Boschmanshoeve opgerichtdoor het Bestuur derBurgerlijke Godshuizen vanAntwerpen. Anno 1909.Bouwkundige J. Winters.Aannemer D. Allaerts’). Dezehoeve is identiek aan deze

33

gelegen te Wuustwezel, Gasthuisdreef nummer 6, ook gebouwd in opdracht vanhet voormalig Bestuur der Burgerlijke Godshuizen (nu OCMW).

Langgestrekte rechthoekige hoeve van één bouwlaag onder zadeldak (mechanische pannen);omheinde moestuin en boomgaard aan zuidelijke voorzijde. Baksteenbouw, zuidelijke voorgevelmet gecementeerde banden en woonhuisgedeelte bekroond met puntgevel, rondboogvormigemuuropeningen.

- Langgestrekte hoeve naar ontwerp van J. Winters (Boshoekstraat 98)Kleine langgestrekte hoeve van circa 1903 naar ontwerp van Jaak Winters engebouwd in opdracht van het voormalig Bestuur der Burgerlijke Godshuizen vanAntwerpen, nu OCMW.

Woonstalhuis (nok parallel aan destraat), houten wagenhuis (nok lood-recht op de straat) aan zuidzijde,schuren (nokken parallel aan en lood-recht op de straat) uit het tweedekwart van de twintigste eeuw aanzuidoost- en zuidwestzijden;moestuin aan noordelijke voorzijde.Rechthoekig bakstenen woonstalhuisvan één bouwlaag onder zadeldak(mechanische pannen). Deurtraveeverhoogd met getoogd dakvensteronder zadeldakje. Beluikte rechthoekige vensters met houten lateien, dito deur. Aan erfzijde getoog-de muuropeningen en rechthoekige poorten. Houten wagenhuis, met hooizolder, onder zadeldak(mechanische pannen). Open wagenberging met onbewerkte, ontschorste boomstammen die zol-dergedeelte met verticale beplanking ondersteunen.

- Hoeve met losse bestanddelen (Boshoekstraat 99)Eenvoudige hoeve met los-staande bestanddelen vancirca 1877 (bouwtoelating van22 juli 1877), verbouwd in detwintigste eeuw. Gebouwd inopdracht van het Bestuur derBurgerlijke Godshuizen vanAntwerpen (OCMW).

Woonstalhuis (nok parallel aan destraat), stallingen en schuur (nokrich-

34

ting parallel aan de straat) aan noordzijde en mestvaalt (nok loodrecht op de straat) aan oostzijde.Omhaagd domein. Verankerde bakstenen gebouwen van één bouwlaag onder zadeldaken (Vlaamseen mechanische pannen). Mestvaalt met bakstenen voet waarop stijlen en gebint die zadeldak steu-nen.

- Muizennest (J. Lambrechtslei 18)Vroeger waren er twee hoevenin de huidige J. Lambrechtslei,de hoeve Laenen en de hoeveWeyns of Muizennest. In dezeventiende eeuw hoorden zetoe aan markies Joan Baptistde Spinola en maakten deel uitvan het domein Rattennest(zie pagina 9), vandaar waar-schijnlijk de naam Muizennest.Gerestaureerd. De hoevewordt niet meer als landbouw-bedrijf geëxploiteerd.

Meerledige hoeve bestaande uit een woonhuis met kern uit de achttiende eeuw, een dwarsstaandestalling, een wagenhuis en een bakhuis. Grote moestuin aan zuidzijde. Zuidelijke voorgevel woon-huis van vijf traveeën en één bouwlaag onder zadeldak (riet en golfplaten). Rechthoekig verankerdbakstenen gebouw met spoor van oorspronkelijke rondboogdeur aan vierde travee. Getraliede enbeluikte rechthoekige vensters met arduinen dorpels en strek. Rechthoekige deur met houten lateiop kleine steektrap. Onderkelderde noordoostzijde met keldervensters bij de noordgevel. Beluikt engetralied rechthoekig opkamervenster met houten latei bij oostgevel; kleine recente rechthoekigeopkamervenstertjes en vloeraflopen bij noordgevel. Overige vensters rechthoekig met houten latei-en en arduinen dorpels. Haakse bakstenen stallingen van één bouwlaag onder zadeldak (Vlaamsepannen) met rechthoekige en enkele steekboogvormige muuropeningen. Wagenhuis, met zuidelijkegevel van vier traveeën, en één bouwlaag onder zadeldak (Vlaamse pannen).

- Biesthoeve (Lintsesteenweg 300)De eertijds omwaldeBiesthoeve is het vroegere‘Goed ter Biest’ dat in 1292 algedeeltelijk toebehoorde aanhet Onze-Lieve-Vrouwgasthuisvan Antwerpen (later Sint-Elisabethgasthuis). Op heteinde van de vijftiende eeuwbezat het Sint-Elisabeth-

35

gasthuis een aanzienlijk patrimonium: het bezat niet minder dan negentien hoe-ven. Alle hoeven werden verpacht. In 1297 werd het goed voor het eerst ‘Ter Biestgenoemd’. Een biest is een driehoekig plein, gewoonlijk met drinkput, een oudewoonkern waarrond zich de velden uitstrekten. Op een kaart uit 1805 wordt dehoeve ‘Ferme des Moutons’ geheten, wat wijst op de schapenteelt. Van de vroe-gere wal en de oude vlasput is niets meer overgebleven. Méér dan honderd jaarwerd de hoeve uitgebaat door de familie Peeters, vandaar dat men in de volks-mond ook nog spreekt van de hoeve van boer Peeters.

Oorspronkelijk omgrachte (grachten gedempt circa 1970), sterk verbouwde hoeve met losstaandebestanddelen met voornamelijk negentiende- en twintigste-eeuws uitzicht. Woonstalhuis (nok lood-recht op de straat) en parallel gelegen langsschuren (nok loodrecht op de straat) aan zuidzijde;wagenhuis (nok parallel aan de straat) aan westzijde en overdekte opslagplaats (nok parallel aan destraat) aan zuidzijde. Bakstenen gebouwen van één bouwlaag onder zadeldaken.

- In de toekomst (Lintsesteenweg 632)Gelegen op de hoek met deAkkerstraat. Oorspronkelijk langge-strekte hoeve in neotraditionele stijlmet art nouveau-reminiscenties vancirca 1910. Na de oorlog werd zeomgebouwd tot herberg. Later waser maalderij Hens gevestigd. Ooitéén van de modelhoeven gebouwdter vervanging van de Struishoevedie wat meer zuidelijk lag enomstreeks 1900 werd afgebroken.Gebouwd in opdracht van mevrouwBoulboulle. De Mechelse mevrouwBoulboulle-Brants bezat rond 1900 ook de Wayenborchhoeve (Modelhoeve, ziepagina 21).

Oorspronkelijk bestaande uit hoekvormend woonhuis van twee bouwlagen en aanpalend stalling-en schuurgedeelte van één bouwlaag onder zadeldak met twee dakvensters onder afgewolfde daken;aantal venstertjes, een staldeur en rechthoekige schuurpoort. Verbouwd tot stalling, opgetrokken tottwee bouwlagen; deur en poort gedicht. Baksteenbouw, met gecementeerde banden, van tweebouwlagen onder schild(kunstleien) en plat dak. Korfboogvormige muuropeningen. Deur in deelsafgekante hoek.

- Gasthuishoeven (Lintsesteenweg 697-699)De naam verwijst naar de eigenaars: de ‘gasthuizen’ van Antwerpen (nu hetOCMW van de stad Antwerpen). Op gronden van het Sint-Elisabethgasthuis van

36

Antwerpen opgerichte, sterkverbouwde hoeven met los-staande bestanddelen metkern uit de achttiende eeuw.Inplanting te midden akker-land en door beukendreef ver-bonden met de steenweg.Schuur en stallingen hebbenhouten balken waarin geennagel te vinden is. Alles pastmet houten pennen in elkaar,wat wijst op de zeer oude oor-sprong van deze gebouwen.

Bestaande uit woonstalhuis van één bouwlaag onder wolfdak (nok loodrecht op de straat) en paral-lel gelegen langsschuur eveneens onder wolfdak aan noordzijde. Nummer 699: bestaande uit T-vor-mig woonstalhuis (nok parallel aan de straat) van één bouwlaag onder zadeldaken, langsschuur (nokloodrecht op de straat) onder zadeldak aan zuidzijde, stallingen en bakhuis aan westzijde en enkelestallingen aan oostzijde.

Landhuizen- Hortensiahof (Mortselsesteenweg 78)Het Hortensiahof werd opgericht aan heteind van de negentiende eeuw. Het waseigendom van onder andere de familieSchobbens, graaf Stanislas Legrelle en defamilie Willems. Later was er de ‘InteraktieAkademie’ gevestigd, een trainingscentrumvoor intermenselijke relaties. In 1910 werdhet vergroot in opdracht van J. Joris en naarontwerp van E. Pelgrims. Toen werd het voor-zien van een hoektoren, balkons en portie-ken. In 2015 werd er achter een nieuwe ver-kaveling aangelegd. Residentie Hortensiahofbestaat uit 32 appartementen en penthouses,ondergebracht in twee gebouwen met drie bouwlagen, aan de rand van het park(dat gebaseerd is op het concept van de Engelse landschapstuin).

Bepleisterd landhuis in cottagestijl van twee bouwlagen onder overkragende zadel- en afgewolfdedaken (leien).

37

- Bloemenhof (Boechoutsesteenweg 116)Landhuis (met vermelding Bloemenhof opgevelplaat bij borstwering) van circa 1901 inneotraditionele stijl met cottage-elementennaar ontwerp van C. Janssens en gebouwd inopdracht van Lots (bouwtoelating van 28juni 1901). Architect Huib Hoste woonde ervan 1942 tot aan zijn dood in 1957 (zie ookpagina 40).

Baksteenbouw van twee bouwlagen onder overkragen-de zadeldaken (mechanische pannen) op houten con-soles, puntgevel met sierwindborden. Gebruik vangekleurde baksteen voor banden, mozaïek bij borstwering, boogomlijstingen.

- Eclectisch landhuis (Boechoutsesteenweg 40)Alleenstaand landhuis van 1898-1899 (bouwtoe-lating van 13 juni 1899) naar ontwerp van aanne-mer F. Hellemans en gebouwd in opdracht van P.De Smet in eclectische stijl, ingeplant in tuin.

Rechthoekig gebouw van vier traveeën en twee bouwlagenonder zadel- en afgeknot schilddak (leien). Baksteenbouwmet vlakke banden en kordonlijsten van hardsteen; gebruikvan gekleurde baksteen bij banden, fries en boogomlijstingen.Licht uitspringend risaliet onder schoudergevel, zijgevel metingebouwde ronde traptoren onder ingesnoerde spitsbekroond met sierlijke smeedijzeren windwijzer.Steekboogvormige muuropeningen.

- Villa Marie-Joseph (Lintsesteenweg 808)Het gebouw werd in 1912 gebouwd doorAntwerpenaar Emile Claus, die gehuwd wasmet Mathilde Jacobs uit Hove. Zij kregentwee kinderen: Maria en Jozef. Vandaar datde villa ook de naam ‘Marie-Joseph’ kreeg.Na het overlijden van de moeder kwam in1934 dokter Gerard Bruynseels, gehuwd metMaria Claus, er bij de vader inwonen. DokterBruynseels was destijds een zeer gekendefiguur in Lint en deed er in de oorlogsjaren1942-43 ook nog dienst als burgemeester.

38

Alleenstaand landhuis van twee bouwlagen onder afgeknot schilddak (mechanische pannen) methek, gedateerd 1913 (gevelsteen); bouwtoelating van 7 april 1913. Baksteenbouw met gebruik vangekleurde baksteen voorbanden, boogomlijstingen en ontlastingsbogen; graffitopaneel.Rechthoekige en steekboogvormige muuropeningen; deur met beglaasde luifel.

- Neckersbeemd 3Landhuis van bak- en betonsteen met neo-Vlaamse renaissance reminiscenties, namelijk trapgevels,negblokken en banden, van 1978-79 naar ontwerp van groep SILO (Jo Crepain, zie ook pagina 44).

- Mortselsesteenweg 58Alleenstaand landhuis in vereenvoudigde neo-Vlaamse renaissancestijl, naar ont-werp van aannemer F. Hellemans en in 1899 gebouwd in opdracht van mevrouwSchmitz. Sinds december 1971 klooster van de zusters van de Christelijke Scholenvan Vorselaar.

Al in 1891 werd door de Zusters van Vorselaar met het lager onderwijs voor meis-jes in Hove gestart (nadat er tot in dat jaar gemengd onderwijs was in de gemeen-teschool) in het patronaatsgebouw in de Geelhandlaan. In 1896 namen zij hunintrek in de school- en woongebouwen aan de Mortselsesteenweg. In 1958 werdde kleuterschool aan de Boechoutsesteenweg gebouwd. De nieuwe humaniora-gebouwen dateren uit 1966 en nadien werd er nog bijgebouwd. In 1952 werdeen tweede vestiging opgericht in de Sint-Jozefparochie (J. Mattheessensstraat,naast Volkssterrenwacht Urania), aan-vankelijk ‘Assumpta’ genaamd enbestaande uit vier klassen, geleidelijkuitgebreid tot een volledige basis-school voor jongens en meisjes,‘Regina Pacis 2 (RP2)’.

Bestaande uit twee haakse vleugels van tweebouwlagen onder schild- en zadeldak (leien), inRomeinse cijfers gedateerd 1898 (borstweringdakvenster). Bouwtoelating 24 april 1899 endus vermoedelijk daterend van 1899.Baksteenbouw met banden en kordonlijstenvan hardsteen; gekleurde metselverbanden bijborstweringen en boogomlijstingen. Risalietonder schoudergevel met overhoeks geplaatstepinakels en aediculum. Rechthoekige venstersin steekboog- of rondboogvormige verdieptegevelvlakken.

39

Herenhuizen- Kraaienhof (Kasteelstraat 8)Kasteeltje in het begin van de Kasteelstraat, slechtsgedeeltelijk te zien door het ijzeren afsluithek. HetKraaienhof is een typisch neorenaissance buitengoedvan het einde van de negentiende eeuw (circa 1898),verbouwd in de loop van de twintigste eeuw. Toen hetgemeentebestuur in 1951 kasteel Weyninckhoven (ziepagina 16) kocht om het in te richten als gemeentehuisschonk de eigenares van het Kraaienhof, mevrouwMolitor, zetels en tapijt voor de raadzaal.

Bakstenen gebouw van twee bouwlagen met gebruik van bandenvan natuursteen en hoekblokken. Hoektravee met in- en uitzwen-kende topgevel in neo-Vlaamse renaissancestijl.

- Kasteelstraat 72Eenvoudig herenhuis uit het eerste kwart van de twintigste eeuw, van drie traveeën en twee bouw-lagen onder schilddak (mechanische pannen) met vorstkam. Gebruik van geglazuurde steen bij ban-den, panelen en boogomlijstingen.

Burgerhuizen- Withof (Boechoutsesteenweg 178-180)Rechthoekige neoclassicistische woning van circa 1901 in omheinde tuingebouwd in opdracht van juffrouw Du Bois (bouwtoelating van 27 mei 1901). Indit herenhuis woonden ooit kleinkunstzanger Cor Van der Goten en van 1945 tot1961 Pol Jacquemyns, bekendtv- en sportjournalist.

Bakstenen gebouw met gecementeer-de en beschilderde gevels, van tweebouwlagen onder schilddak (mecha-nische pannen). Rechthoekige muur-openingen.

40

- Kapelstraat 97Burgerhuis van twee traveeën en twee bouwlagen onder zadeldak (mechanische pannen) met dak-venster in getrapte gevel, van circa 1900 met neo-Vlaamse renaissance-elementen. Baksteenbouw,voorgevel bezet met wit en blauw geglazuurde baksteen. Steekboogvormige muuropeningen,bewaard houtwerk.

- Lintsesteenweg 54Rijhuis van drie traveeën en twee bouwlagen onder pseudo-mansardedak (leien), gedateerd 1913(graffitopaneel). Met wit gekleurde baksteen bezette baksteenbouw met kordonlijsten en graffito-panelen. Steekboogvormige muuropeningen.

- Lintsesteenweg 56Rijhuis van twee traveeën en twee bouwlagen onder zadeldak (mechanische pannen), van circa1915. Baksteenbouw met gekleurde baksteen voor banden en boogomlijstingen; graffitopanelen bijborstwering en pseudo-boogveld.

- Arbeid adelt (Lintsesteenweg 62)Rijhuis van twee traveeën en drie bouwlagen onder zadeldak (mechanische pannen), van circa 1915.Met geelgekleurde baksteen bezette baksteenbouw, gebruik van gekleurde baksteen voor banden enboogomlijstingen. Steekboogvormige muuropeningen.

- Modernistisch burgerhuis (Mortelsesteenweg 45)De woning Vorlat werd in 1937 gebouwd door architect Gaston Van Dooren. Hetvrijstaande pand bestond oorspronkelijk uit twee bouwlagen onder plat dak. Degevel is opgebouwd uit baksteenmetselwerk, afgewisseld met gepleisterde vlak-ken. In 1953 vergrootte Huib Hoste het oorspronkelijk volume door de toevoegingvan een volledige derde verdieping onder plat dak. Dit extra volume met plastischhoekbalkon onder een afgeronde luifel werd vol-ledig wit gepleisterd en geïntegreerd in de reedsbestaande architectuur. Hoste, één van de voor-trekkers van de moderne architectuur, woondede laatste jaren van zijn leven in Hove (in hetBloemenhof, zie pagina 37). Zijn belangrijkstewerken zijn echter vooral buiten de gemeente tezien (Sint-Pieters-Woluwe, Mechelen enAntwerpen). Huizen van zijn hand in Hove:Rozenlei 13, J.F. Gellyncklaan 274 (verbouwing),Onderwijsstraat 5 (verbouwd), V. Bavaisstraat108 (verbouwing winkel), Nieuwstraat 47 (werk-plaats, verbouwd), Boechoutsesteenweg 112(verbouwd), kleuterschool J. Mattheessensstraat60 (gesloopt) en Leliestraat 63 (verbouwd).

41

Villa’s- Henriette (Kapelstraat 94)Herenhuis met rechthoekige platte-grond en vierkante toren aan dewestelijke zijgevel van circa 1900 ineclectische stijl met neo-Vlaamserenaissance-elementen. Omringendetuin. Zuidelijke voorgevel van viertraveeën en twee bouwlagen onderschilddak (kunstleien) met dakkapel-len. Bakstenen gebouw op vernieuw-de breukstenen plint. Rechter risalietvan drie traveeën onder schouderge-vel met hardstenen aflijning en aedi-culum. Vierkante toren met pseudo-galmgaten, onder tentdak met lan-taarnbekroning. Overvloedige natuur-en baksteenornamentiek onder meer puilijst, banden, boogvelden enzomeer. Rechthoekige venstersmet arduinen dorpels, ontlastingsbogen; bovenverdieping met rondboogvormige ontlastingsbogenen verdiepte versierde velden. Rechthoekige deur in omlijsting van natuursteen met tussendorpel enrechthoekig bovenlicht onder driezijdig fronton; brede bordestrap.

- Hubert (Kapelstraat 115)Burgerhuis van het enkelhuistype van 1907 in eclectische stijl met neo-Vlaamse renassance-inslag;naar ontwerp van aannemer F. Hellemans in opdracht van J. Leys-Segers. Bouwtoelating 28 decem-ber 1907. Omringende tuin. Baksteenbouw van twee bouwlagen onder zadeldak (mechanische pan-nen) met centraal dakvenster in trapgevel. Voorgevel bezet met geelgekleurde baksteen, vlakke ban-den en gekorniste puilijst van arduin. Rechthoekige vensters en deur met geprofileerde lateien enontlastingsbogen; bewaard houtwerk.

- Villa Eugenie (Lintsesteenweg 3)Burgerhuis van twee bouwlagen en souterrain onder schilddak (kunstleien), gedateerd anno 1907(schouderstukken puntgevel). Baksteenbouw met gebruik van gekleurde baksteen voor banden,boogomlijsting, boogfriezen.

- Villa Jeanne (Lintsesteenweg 95)Alleenstaand burgerhuis van circa 1900 in neotraditionele stijl, gelegen inomhaagde tuin. De bekende Vlaamse expressionistische dichter en prozaschrijverPaul van Ostaijen woonde er iets meer dan anderhalf jaar (van maart 1913 totoktober 1915 vestigde de familie van Ostaijen er zich). Aan de woning hangt eenVTB-gedenkplaat. In dit huis woonde later kunstschilder Hubert Gobbers (1912-1980).

42

Rechthoekige baksteenbouw met zuidgerichte voorgevel van vier traveeën en twee bouwlagen onderschilddak (kunstleien) met vorstkam, oeil-de-boeuf en rechthoekig houten dakvenster. Gekleurdebaksteen voor banden en boogomlijsting van de steekboogvormige muuropeningen. Balkon metgesmeed ijzeren leuning.

Dorpswoningen- Boechoutsesteenweg 45-47Dorpswoningen van twee traveeën en twee bouwlagen onder zadeldaken (mechanische pannen), uithet eerste kwart van de twintigste eeuw. Met sierankers verankerde baksteenbouw, borstwering mettegelpaneel. Steekboog- en rechthoekige vensters en deuren met omlijsting, waterlijst en bakstenenversiering onder de lekdrempels.

- Dorpswoning met art nouveau muurschilderingen (Lintsesteenweg 18)Het interieur werd verbouwd in 1999-2000 met behoud van de inkom- en trap-hal. Deze bewaart fraaie wand- en plafondschilderingen, vermoedelijk uit debouwperiode: de bouwheer Hendrik Lodewijk Jozef Bogaerts-Verhaegen was zelfeen decoratieschilder en gebruikte dit pand en het naastliggende pand dat erintern mee verbonden was via een deur in de hal wellicht als ‘uithangbord’ voorzijn bedrijf. Fraaie decoratieve beschilderingen in de inkomhal en de traphal tot opde eerste verdieping. Combinatie van motieven van art nouveau vrouwenportret-ten à la Mucha in medaillons met omkadering, gecombineerd met enkele vrijonhandig geschilderde landschappen en decoratieve motieven. Het belang van ditensemble ligt vooral in de goede bewaringstoestand en het vakmanschap vandeze decoratieschilder die moeiteloos de stijl van zijn tijd, de art nouveau dus,assimileerde en nabootste. Zijn technisch vakmanschap blijkt overigens uit de zeergoede toestand van bewaring.

Bescheiden rijwoning van twee tra-veeën en twee bouwlagen onderzadeldak (kunstleien, nok parallel aande straat), gebouwd in 1908.Oorspronkelijk één geheel metwoning nummer 20, destijds een aan-palend magazijn, zie de gedichtedeuropening in de gang van woningnummer 18. Conform de bestaandebebouwing in de straat, een bakste-nen lijstgevel op een arduinen plint,voorzien van een houten kroonlijst opklossen. Verwerking van gele engesinterde steen in de muurbanden,

43

omlijstingen en paneeldecoratie. Segmentboogvormige muuropeningen met bewaard houtenschrijnwerk. Arduinen lekdrempels. De gevel werd gereinigd (gezandstraald) in 2010, waarbij deoorspronkelijke knipvoeg nagenoeg verdween.

- Lintsesteenweg 761Landelijke woning, oorspronkelijk twee woningen, van zes traveeën en één bouwlaag onder zadel-dak met aanbouwsel onder lessenaarsdak (mechanische pannen), uit het vierde kwart van de negen-tien de eeuw. Gekalkte, verankerde baksteenbouw met oorspronkelijke getoogde muuropeningen.

- Meylstraat 14-16Verbouwde dorpswoningen van één bouwlaag onder pannen zadeldaken, kern uit het vierde kwartvan de negentiende eeuw. Gecementeerde baksteenbouw met vernieuwde muuropeningen.

- Meylstraat 57-59Gecementeerde en beschilderde bakstenen dorpswoningen van één bouwlaag onder pannen zadel-dak met recent dakvenster, uit de tweede helft van de negentiende eeuw. Rechthoekige muurope-ningen.

- Meylstraat 69Bepleisterde bakstenen dorpswoning van één bouwlaag onder zadeldak (Vlaamse pannen), uit hetvierde kwart van de negentiende eeuw. Beluikte rechthoekige vensters op lekdrempels, rechthoeki-ge deur met houten latei; bewaard houtwerk.

- Meylstraat 81Bakstenen dorpswoning van één bouwlaag onder zadeldak (kunstleien), uit het derde kwart van denegentiende eeuw. Rechthoekige muuropeningen.

- Meylstraat 86(-92)Vermoedelijk verbouwde hoeve, thans vier dorpswoningen van twee à drie traveeën en één bouw-laag onder zadeldak (riet en kunstleien) met dakvenster onder klimmend dak, uit de negentiendeeeuw met mogelijk oudere kern. Verankerde baksteenbouw, ten dele beraapt en beschilderd.Rechthoekige muuropeningen met houten lateien.

- V. Bavaisstraat 42Landelijk huis dat vóór 1834 werd gebouwd, vermits het dat jaar door notaris J.F.Gellynck als hoeve ‘Elshaege’ werd verkocht.

Alleenstaande dorpswoning uit de negentiende eeuw, met smalle omhaagde en ommuurde voortuin.Lijstgevel van zeven traveeën en één bouwlaag onder zadeldak (kunstleien). Gekalkte baksteenbouwop gepikte plint; getraliede en beluikte rechthoekige vensters op lekdrempels. Rechthoekige deurmet bovenlicht, arduinen latei.

44

- V. Bavaisstraat 59-61Volgens spiegelbeeldschema opgetrokken enkelhuizen van twee bouwlagen onder pannen zadeldak,gedateerd 1908 (zie gevelsteen). Baksteenbouw met overdadig gebruik van zwarte en gele baksteen-decoratie bij ontlastingsbogen, boogveld, banden, penanten en getrapte mijterboogfries.

Stadswoningen- Kapelstraat 95Neoclassicistisch dubbelhuis uit het derde kwart van de negentiende eeuw, van drie traveeën en tweebouwlagen onder zadeldak (Vlaamse pannen). Baksteenbouw met bepleisterde en beschilderdevoorgevel, eerste bouwlaag in het tweede kwart van de twintigste eeuw bezet met tegels.Rechthoekige vensters in geriemde omlijsting en enkele recente rechthoekige vensters. Rechthoekigedeur in arduinen omlijsting met vlakke pilasters en eenvoudig kapiteel onder hoofdgestel metkroonlijst.

- V. Bavaisstraat 65Rijhuis van drie bouwlagen onder pannen zadeldak naar een ontwerp van Jo Crepain, John Moens,Etienne Hoeckx.

Behaalde de Internationale Prijs voor Architectuur 1980-1981. Jo Crepain (1950-2008) bouwde een uitzonderlijk oeuvre op met een 750-tal referenties en ont-wikkelde zich daardoor tot één van de meest prominente architecten van Belgiëen Nederland. Hij ontving regelmatig nationale en internationale prijzen. Hij wasmedestichter van de ontwerpcoöperatieve SILO (Studiegroep voor de Inrichtingvan de Leefomgeving). Mede door zijn bijdrage kreeg Vlaanderen in 1999 eeneerste bouwmeester.

Arbeiderswoningen- Reeks arbeiderswoningen Elzenstraat 53-61Reeks arbeiderswoningen, vermoedelijk met kern uit de achttiende eeuw, ver-bouwd in de loop van de negentiende en de twintigste eeuw.

Oorspronkelijk opgebouwd volgens repeterend schema, van drie traveeën en één bouwlaag onderzadeldaken (Vlaamse of mechanische pannen). Gecementeerde baksteenbouw met rechthoekigemuuropeningen.

- Meylstraat 3-5Volgens spiegelbeelschema opgetrokken arbeiderswoningen van twee bouwlagen onder zadeldak(mechanische pannen), vermoedelijk van 1903 naar ontwerp van aannemer F. Hellemans en inopdracht van A. De Nijs en G. Van der Meulen. Bouwtoelating van 27 januari 1903. Baksteenbouwmet gebruik van gekleurde baksteen voor banden en boogomlijstingen.

45

Eengezinswoningen- A. Rodenbachstraat 25-27Gekoppelde eengezinswoningen met omhaagde voortuin. Witgeschilderde baksteenbouw van tweebouwlagen onder lessenaarsdak; naar ontwerp van Jan Maes en vermoedelijk gebouwd in 1968(bouwtoelating van 9 oktober 1967). Zware horizontale accenten door gevelbrede houten erkervor-mige vensterpartij op de begane grond en brede uitkragende houten sierkroonlijst.

- Boechoutsesteenweg 66Hedendaagse eengezinswoning van 1977 (bouwtoelating van 27 april 1977) naarontwerp van Walter Steenhoudt en Bert Robaye. Verdiende een vermelding in deRobert Maskensprijs 1980.

Rijhuis van twee bouwlagen met een serre-achtige tweede bouwlaag door gebruik van gevelbreedvenster onder glazen dak.

Tweegezinswoningen- Boechoutsesteenweg 50-52Licht L-vormige alleenstaande dubbelwoonst van circa 1900 met cottage-elementen. Baksteenbouwmet gebruik van gekleurde baksteen voor versiering op borstwering en onder daklijst. Daklijst ophouten consoles en puntgevel met houten siergebint.

Woonstalhuizen- Veldkantvoetweg 65Alleenstaand rechthoekig woonstalhuisjevan één bouwlaag onder zadeldak (Vlaamsepannen) van 1899 naar ontwerp van aanne-mer A. Verbert en in opdracht van F.Lemmens. Verankerde baksteenbouw metonderkelderde zuidoostelijke hoek.Beluikte, getoogde vensters en dito deur.Smal stallinggedeelte met rechthoekigepoort onder houten latei.

Hovenierswoningen- Wouwstraat 120Hovenierswoning uit de tweede helft van de negentiende eeuw, tot woning ver-bouwd in 1952. Eertijds afhankelijk van kasteel Rattennest (zie pagina 9).

46

Oorspronkelijk langgestrekte eenvoudige bakstenen hoeve met woonhuis en belendende stallingen(nok loodrecht op de straat).

Herbergen- (In) De Jager (Lintsesteenweg 89)Tijdens de Eerste Wereldoorlog was het met het ontspanningsleven pover gesteld.Alle activiteiten van verenigingen waren verboden. In een niet ondertekend ver-slag van 30 oktober 1916 is er sprake van dat ‘jongelingen en meisjes hun ver-maak zochten in danspartijen in een herberg, niettegenstaande het verbod van degemeentelijke overheid’. Ook niet-Hovenaars zakten naar deze herberg af, waareen draaiorgel speelde, maar de grootste aantrekkingskracht bleek een jongedienster achter de toog te zijn. Terecht of ten onrechte, zo besloot het verslag, haddie herberg een slechte faam verworven. Al vóór 1900 uitgebaat door landbouwerPetrus Ludovicus Van Cauwen. Zoals aan veel herbergen uit die periode lagernaast een kegelbaan.

Eenvoudige gecementeerde woning van drie traveeën en één bouwlaag onder zadeldak (Vlaamsepannen), uit de tweede helft van de negentiende eeuw; vernieuwde rechthoekige muuropeningen.

Kapelletjes- Onze-Lieve-Vrouwkapel (hoek Lintsesteenweg-L. Dumortierstraat)Het enige kapelletje dat Hove siert. Het kapel-letje is gewijd aan Onze-Lieve-Vrouw en werdgebouwd in 1929 onder het pastoorschap vanA. Van Reeth. Architect John Sels maakte hetplan op. De Hovese aannemer AugustHellemans bouwde het op privé-terrein van defamilie Kuypers-Smidts, die de grond gratisafstond. Tot daar gingen de jaarlijkse processiesen werd er even halt gehouden. Bij die gelegen-heid werd een rustaltaar opgetrokken. Hetwordt nog steeds door de buren onderhouden.

Klein rechthoekig bakstenen gebouwtje onder zadeldak(mechanische pannen). Voorgevel: rondboogdeur metwaterlijst, waarboven arduinen gevelsteen met opschrift:‘Ave Maria’.

47

Pastorieën- Mortselsesteenweg 44Rond 1900 werd de oude pastorie aan het huidige Sint-Laureysplein gebouwd inopdracht van oud-burgemeester Van Linden. In 1951 werd dit statige witgeschil-derde gebouw afgebroken. Toenmalig pastoor Albert Henderick werd de eerstepastoor die de huidige pastorie ging bewonen. Het is een burgerhuis in neo-Vlaamse renaissancestijl, vóór de Eerste Wereldoorlog door de Hovese aannemerF. Hellemans gebouwd. De gemeente had dit huis al in 1950 aangekocht, toen deoude pastorie in zeer slechte staat was.

Drie traveeën en twee bouwlagen onder zadeldak (mechanische pannen). Baksteenbouw met ban-den en kordonlijst van hardsteen, borstwering en boogomlijsting met baksteenmozaïek. Centraaldakvenster in schoudergevel. Rechthoekige muuropeningen met geprofileerde lateien.

Gebouwen die niet worden vermeld in de erfgoedinventaris- Sint-Jozefkerk (A. Rodenbachstraat 33)De Sint-Jozefkerk is een fraaie, moderne tweebeukige kerk. De beuken staanhaaks op mekaar. In de zo gevormde hoek is een ruim koor. In de gaanderij daar-tegenover staat een harmonium en is er ruimte voor het zangkoor. Aan de wan-den hangen werken van Gard Vanmechelen en een grafiek van Hovenaar J.Schoeters. Het mooie tabernakel is werk van het Antwerps huis Bastiaens. Naastde deur naar de sacristie hangt een mozaïek, keurig kopiewerk van eenKretenzisch icoon (Onze-Lieve-Vrouw van Altijddurende Bijstand) uit Rome.

Op 24 juli 1958 werd HenriVan Gaal door kardinaal VanRoey als pastoor van de nieu-we parochie Sint-Jozef Hoveaangesteld. Toen hij in zijnnieuwe parochie aankwam,was er eigenlijk nog geenkerk.

Door de sterke bevolkings-aangroei werden in 1951 driekleuterklassen opgericht aande J. Mattheessensstraat, diemen de Maria Assumpta-

48

school noemde. De klassen waren ontworpen door de Hovese architect HuibHoste (zie pagina 37 en 40). Twee van de drie klassen werden op zon- en feest-dagen omgevormd tot kerk. Bij huwelijken en lijkdiensten moesten de kinderenonder leiding van zuster Romana in één klas worden samengebracht. Op 1 mei1968 werd de kerk ingewijd. Het werd een typisch moderne kerk met ongeveer450 zitplaatsen. In 1969 werd op initiatief van pastoor Van Gaal deVolkssterrenwacht Urania opgericht. In 2015 werd een deel van de kerk in pachtgegeven aan de Volkssterrenwacht, die er een planetarium inrichtte.

- De Markgraaf (Kapelstraat 8)Oorspronkelijk werd dit gebouw opgetrokken als laboratorium door Albert VanWezer (1917-1972), ingenieur en apotheker. Het droeg de naam Asperal. Het labo-ratorium stelde in de bloeiperiode dertig mensen tewerk. Het labo maakte onderandere de zalf Sulfamoruol (‘die brandwonden geneest op de helft van de tijd’).Het laboratorium was gelegen achter apotheek Van Steenkiste (Kapelstraat 12),die uitgebaat werd door de echtgenote van Albert Van Wezer en voorheen als eer-ste apotheek te Hove gevestigd was aan het Sint-Laureysplein 18. In 1978 werdhet gebouw door de gemeente aangekocht, om na grondige aanpassingswerkenaccommodatie te verlenen aan de bibliotheek, het Gemeentelijk Atelier voorPlastische en Toegepaste Kunst (nu de Gemeentelijke Kunstacademie) en eenaantal vergaderzalen (ruimte voor divers verenigingsleven). Het aangepastegebouw werd op 4 juni 1983 ingehuldigd. Op dit moment worden er de gemeen-telijke openbare bilbliotheek en de kunstacademie in gehuisvest en drie zalen terverhuur aangeboden aan verenigingen.

De naam slaat terug opBaron Van der Haeghend’Esbeke (1757-1829) diein 1794 onder hetOostenrijks regime mark-graaf van het Land vanRijen werd benoemd. In1803 trad de baron in hethuwelijk met jonkvrouwHelene Geelhand (zie pagi-na 16-20). Twee jaar nadatzijn vrouw was overledenen hij hertrouwd was metMaria Therisia Van Male deGhorain werd hij burge-meester van Hove tot hij

49

definitief naar Brussel verhuisde. ‘De Markgraaf’ was ooit een herberg en winkelen ook wagenmakerij. Het was in die tijd één van de best beklante herbergen vanhet dorp. In 1966 werd het gebouw bouwvallig verklaard en in 1969 gesloopt. Hetoude uithangbord wordt bewaard bij de heemkundige kring van Hove, ook ‘DeMarkgraaf’ genaamd.

- Berghof (Kapelstraat 90)In april 1947 vestigde oud-burgemeester Albert Beyltjens er zich met zijn echtge-note. Door de aankoop van die woning was hij vlug ingeburgerd in Hove: de ver-koper, de heer Wirtz, was erevoorzitter van de fanfare geweest en men vroeg aande nieuwe eigenaar om ook deze eretitel te aanvaarden. Lange tijd eigendom vannotarissen G. Huybrechs en De Herdt & Maes, die er hun praktijk uitoefenden.

- StationsgebouwTot in 1898 had Hove geenstation. Er was sinds 1888wel een halte, waar alleenop vrijdag één trein in elkerichting stopte. In 1892kwam er een wachtzaal,een oude spoorwegwagonzonder wielen. Op 1 okto-ber 1898 werd een eerstestenen gebouwtje ge-opend. Hove kreeg op diemanier een heuse halte.Dagelijks stopten er toen27 treinen en met tweegoederentreinen die ookdagelijks stopten kon mencolli’s en bagage meegeven. In 1932 werd de spoorwegbedding uitgegraven. Erkwamen twee dubbele sporen en een nieuw stationsgebouw. De huidige spoor-wegbrug verving de bareel. Het station werd door de NMBS gesloten en doet nudienst als café (‘Bahnhove’).

50

Wapenschild gemeente HoveHet oude gemeentezegel van Hove werd bij Koninklijk Besluit van 14 december1874 als gemeentewapen goedgekeurd. Beschrijving: gevierendeeld: 1 en 4 insinopel drie roskammen van zilver met steel van goud. Schildhoofd: in zilver drieoranjeappels van natuurlijke kleur, geblader van sinopel. 2 en 3 in zilver eendwarsbalk van sabel, vergezeld van twee molenijzers van hetzelfde en onder vaneen leeuw van sinopel. Hartschild: in sabel een schuinbalk, geschaakt van gouden van keel (rood), vergezeld van twee vijfbladen van zilver, geknoopt van goud.Het schild getopt met een baronnenmuts en overtopt met een helm van zilver,getralied, omboord en gekroond van goud, gevoerd en gehecht van keel, met dek-kleden van goud en van sabel. Helmteken: een uitkomende Moor, zijn klerentegengedwarsbalkt van zestien stukken van goud en van keel, het hoofd omwon-den van hetzelfde metaal en dezelfde kleur, houdend in de rechterhand een ros-kam en in de linkerhand een oranjeappel, beide van het schild. Schildhouders:twee aanziende leeuwen van goud, geklauwd en getongd van keel, houdend elkeen banier, die rechts met het wapen van het eerste kwartier, die links met hetwapen van het hartschild. Het geheel op een losse grasgrond geplaatst.

51

Bronnen

PUBLICATIES:- P. ARREN, Van kasteel naar kasteel, Hobonia, Hoogboom-Kapellen, 1985-2005.- E. BEYENS en J. WOUTERS, Hove vroeger en nu, De Hovenaar en Heemkundige

Kring De Markgraaf, 2003.- R. BUCKINX / I. ROELS, Wandel je mee, Hove?, Heemkundige Kring De

Markgraaf, 1978/1987.- J. DE HAES, 750 jaar Gasthuis op ’t Elzenveld 1238-1988 – Het Sint-

Elisabethziekenhuis te Antwerpen, Gemeentekrediet, Antwerpen, 1988.- Gebouwen om trots op te zijn, Heemkundige Kring Lint, Lint, 2011.- L. HELLEMANS, De Romaanse doopvont in de Sint-Laurentiuskerk te Hove,

Heemkundige Kring De Markgraaf, Hove, 1985.- L. LUYCKX, Broechem, Hove, Kontich in oude prentkaarten, Europese

Bibliotheek, Zaltbommel (Nederland), 1974.- C. VAN AELST, Hovese kastelen, Heemkundige Kring De Markgraaf, Hove, 1989.- C. VAN AELST, Van ridderlijk hof Wanninckhoven tot gemeentehuis,

Heemkundige Kring De Markgraaf, Hove, 1984.- C. VAN AELST e.a., Hove in de 20ste eeuw, De Hovenaar, 2000.- A. VAN GYSEL, Bijdrage tot de geschiedenis van Hove, Drukkerij-Uitgeverij Jos

Verheyen, Boechout, 1957.- A. VAN GYSEL, Hove in oude prentkaarten, Europese Bibliotheek, Zaltbommel

(Nederland), 1973.- L. WYLLEMAN, G. PLOMTEUX en R. STEYNAERT, Bouwen door de eeuwen heen.

Inventaris van het cultuurbezit in België. Architectuur. Provincie AntwerpenArrondissement Antwerpen, Snoeck-Ducaju & Zoon, Gent, 1985.

WEBSITES:- Oeuvrelijst Huib Hoste 1881-1957, Vlaamse Gemeenschap, 2003: www.cvaa.be.- Databank beschermd onroerend erfgoed in Vlaanderen, Onroerend Erfgoed,

2007-2012: https://beschermingen.onroerenderfgoed.be.- De Inventaris van het Onroerend Erfgoed, Onroerend Erfgoed, 2007-2015:

https://inventaris.onroerenderfgoed.be.- www.ritmica.be

Het gemeentebestuur van Hove wil zijn erfgoed in de kijker zetten.Het doet dit op www.filmbankazura.be, de gemeentelijke websitewww.hove.be en drie publicaties over erfgoed: naast deze uitgavewerd in 2015 een boekje over verdwenen erfgoed uitgegeven. Alslaatste in de reeks is er nog een publicatie over (nog bestaand)roerend erfgoed gepland (2017).

Dit werk biedt een overzicht van onroerend erfgoed: (bescherm-de) gebouwen, monumenten en dorpsgezichten.

D/2016/gemeente Hove,uitgever.