ERCO Lichtbericht 85 · 2015-12-10 · ERCO Lichtbericht 85 1 Oorspronkelijk hadden we het idee een...

E Lichtbericht 85

Verschenen in april 2008

ChinaDe draak is voor Chinezen geen bloeddorstig monster zoals in Europese sprookjes, maar een geluksbrenger. Zijn vijftenige variant zoals in dit houtsnijwerk uit het paleismuseum van Beijing's „Verboden Stad“ symboliseerde de keizer als bezitter van de drakentroon. Tegenwoordig fascineert China ons met zijn economische

dynamiek, zijn contrasten, zijn enorme cultuurschatten: een uitgestrekt, opwindend werkgebied voor planners, architecten en aanbieders van hoogwaardige lichtoplossingen.

ERCO Lichtbericht 85 1

Oorspronkelijk hadden we het idee een Lichtbericht over Azië te maken: een overzicht van de verschillende landen binnen de Aziati-sche regio. Maar het is toch een puur Chinees Lichtbericht geworden. Het materiaal wat we hadden was zo veelzijdig en boeiend dat we de volledige belangstelling wilden inruimen voor de Chinese cultuurregio

Vroeger was het de „Verboden Stad“, het keizerlijk paleis in Peking, tegenwoordig is het een grotendeels openbaar toegankelijk muse-um. Al sinds 1999 werkt ERCO met het bestuur van het keizerlijk paleis samen om de kenmer-ken van een moderne museumverlichting en de eisen van monumentenzorg in een sluitend totaalconcept samen te voegen. Bij een paleis met 9999 kamers een spannende en tegelijker-tijd een veelzijdige opgave.

Naast het oude China groeit in een razend tempo het moderne China. Voor architecten en stedenbouwers is China een experimenteer-veld in versnelde weergave. Als een stiltegebied vormt de vestiging van firma Zhongtai Z58 in Sjanghai daarmee een schril contrast. Hij werd gebouwd door de Japanse architect Kengo Kuma. Of het nu op het gebied van architectuur of design is, het moderne China begint zijn rol te definiëren en eigen impulsen af te geven. Het is boeiend de wisselwerkingen tussen de cultu-ren aan een nader onderzoek te onderwerpen.

Wie met de Tibet-Express van Peking naar Tibet gaat, reist op de hoogst gelegen spoorlijn ter wereld. Na vijf jaar bouwtijd was hij in 2006 gereed. 1.142 kilometer lang kan men van de schoonheid van het landschap genieten. Eind-station is het nieuwe station in Lhasa, goed ver-licht met buitenruimtearmaturen van ERCO.

Een uitstapje naar het klassieke China biedt het Jinsha Site Museum. Per toeval werden in het jaar 2001 tijdens bouwwerkzaamheden archeologische vondsten gedaan die tot de meer dan 3.000 jaar oude cultuur van het Jinsha-koninkrijk behoren. Inmiddels bedraagt het aantal vondsten meer dan 6.000 – een sensationeel inzicht in de vroege geschiedenis van het zuidwesten van China.

ERCO LichtberichtImpressumUitgever: Tim H. MaackHoofdredacteur: Martin KrautterDesign/Layout: Thomas Kotzur, Christoph SteinkeDruk: Mohn Media Mohndruck GmbH, Gütersloh

1028724000© 2008 ERCO

Foto's (Pagina): Charles Crowell (2-3), Joshua Lieberman (3), Thomas Mayer (33), Alexander Ring (16-21), Dirk Vogel (1, 32), Michael Wolf (U1, U2, 3, 4-15, 22-31, U4)

Vertaling: Lanzillotta Translations, Düsseldorf

Tim Henrik Maack

Achtergrond

Dr. Oliver Herwig Waar huizen ten hemel dansenChina – een eldorado voor architectuur en stadsplanning

Projecten

16

20

21

De Amerikaanse architect I.M. Pei werd in Suzhou geboren. Dat hij daar nu een museum kon bouwen, moet voor hem ongetwijfeld een bijzonder groot genoegen geweest. Het heeft een moderne en tegelijkertijd traditionele architectuur opgeleverd. Een architectuur die een brug slaat tussen de oude en de nieuwe tijden.

Rest tot slot te zeggen dat China erg boeiend blijft en het zal ons, zoals zo vaak af en toe nog wel eens verrassen. Van het station in Lhasa tot aan de Verboden Stad in Peking, van traditie en het moderne, in ieder geval de moeite waard om een keer over het hele Lichtbericht aan een nadere beschouwing te onderwerpen.

Noviteiten binnenruimte 2008Cantax en Emanon spotsCompar inbouwspotsCompact HIT downlightsNadir IP67 vloerinbouwarmaturenVloerwashers

FocusLichtsturing met Spherolit-technologie

DubbelfocusFlexibel vormgeven met verwisselbare reflectoren

Inleiding

Verslag

12

22

26

30

Eindstation: LhasaHoe komen ERCO armaturen naar Tibet? Met de trein – het nieuwe traject naar Lhasa is de hoogste ter wereld. De auteur Harald Maass reisde voor ons mee.

Jinsha Site MuseumHet geheim van de stad met het gouden zand: een nieuw museum in de provin-cie Sichuan presenteert spectaculaire archeologische vondsten.

Het Suzhou Historic MuseumTuinen van de hemel: De architect I.M. Pei keert met deze bouw terug naar de „roots“ van zijn familie.

Over dit nummer

Flitslichten

Inzicht in licht

1

2

4

Het paleis van de 9999 kamersGrote delen van de ooit „Verboden Stad“ zijn tegenwoordig een museum. Reno-vatie en herstel betekenen een perma-nente opgave. Voor het bestuur van het paleismuseum is hoogwaardig licht van ERCO een investering op lange termijn.

6

32 AchterlichtenDuitse designprijs 2008 voor ERCOBewegende beelden in Light ScoutEuroShop 2008, Düsseldorf

Inhoud Over dit nummer

Licht & Techniek

2 ERCO Lichtbericht 85 ERCO Lichtbericht 85 3

Flitslichten

BeijingHet historische gebied Nan Xin Chang behelst in totaal negen authentieke rijstopslagplaatsen, die aan het begin van de 15e eeuw gebouwd werden om hiermee het keizerlijke hof in Beijing te kunnen voorzien. Onder strenge voorschriften van monumenten-zorg werden de oude muren nu tot winkels en restaurants omgeto-verd. Het hele gebied werd als een parklandschap ingericht en met behulp van Beamer schijnwerpers verlicht.

Landschapsarchitecten: Dongcheng Landscape Administra-tion Bureau, BeijingLichtplanner: Beijing Z Lighting Design CO., Ltd.

ToyotaDe gigantische hal is de grootste showroom van Toyota ter wereld. De enorme hoogten van waaruit de voertuigen geaccentueerd moeten worden, worden overbrugd door spots uit de families Quinta, Stella en TM alsmede dankzij de uitrus-ting met productieve, duurzame halogeen-metaaldamplampen HIT 70W.

Architect: DSA Architects Inter-national, Dubai / Johannesburg. Lichtplanning: Visual Terrain, Van Nuys, CAProjectontwikkelaar: Al Futtaim Carillion, Dubai Elektrische installatie: Al Futtaim Engineering, Dubai

DubaiEen verplicht programma voor Dubai-toeristen: De Gold Souk. Honderden kleine winkels dingen naar de gunst van de kopers – niet in de laatste plaats door de fel ver-lichte uitstallingen. Na advies van ERCO Dubai maakte deze juwelier dankzij de Lightcast downlights voor halogeen-metaaldamplampen en de hierop aanvullende Starpoint downlights voor halogeenlampen een grote stap voorwaarts in de richting van kijkcomfort.

GB Diamonds Shop, Dubai www.dubaicityofgold.com

DubaiSlechts een paar concurrenten presenteren de mix uit elektro-nica, media en de daarbij horende services als internetaansluiting of mobiele telefonie abonnementen zo eerste klas actueel en modern als de Virgin keten. De firmakleur rood domineert, en een groot aantal spots aan adaptiestukken of voor de inbouw in plafonds ensceneren het veel omvattende aanbod in de filialen van de Mall of the Emirates.

Virgin Megastore, Mall of the Emirates, DubaiArchitect: Collet & Burger, ParijsLichtplanning: Collet & Burger, Parijswww.vmeganews.com

HondaHet Japanse merk presenteert auto’s, motoren en buitenboord-motoren in een zeer ruime hal onder TM-spots en Stella spots aan Monopoll spanningsrails en structuren.

Architect: GHD, Dubai Office Lichtplanning: Visual Terrain, Van Nuys, CAProjectontwikkelaar: Al Futtaim Carillion, Dubai Elektrische installatie: Al Futtaim Engineering, Dubai

Jeep Chrysler DodgeMet parallel geleide, op verschillen-de hoogten hangende T16-licht-structuren komt de showroom van de Amerikanen zakelijk-nuchter, maar wel dynamisch over.


Aomori CityHelemaal in het noorden van het grootste eiland Honshu ligt de stad Aomori in het gelijknamige depar-tement. Het nieuwe kunstmuseum biedt plaats aan royale galerieën voor de collectie, onder andere met werken van groot formaat van Marc Chagall. Voor de galeriever-lichting worden Eclipse spots en wallwashers aan spanningsrails gebruikt.

Aomori Museum of Art, Aomori CityArchitect: Jun Aoki & Associates, Tokiowww.aomori-museum.jp

TokioIn de directe omgeving van het populaire Jingu Gaien Park ligt aan een Gingko-allee het Café Speira. Binnen is het met Quadra richtbare spots en downlights uitgerust. Het terras biedt 's avonds een schit-terende blik op de met Beamer schijnwerpers en andere werk-tuigen uit het ERCO buitenruimte-programma geënsceneerde tuin.

Café Speira, TokioArchitect en lichtplanning: Nikken Sekkei, Tokio

DubaiVoor chic meubilair is er in Dubai al sedert 1982 één adres: te weten Aati Furniture, die een van hun winkels aan de Sheikh Zayed Road, een veel gefrequenteerde uitvals-weg richting Abu Dhabi exploiteren. De showroom in loftstijl kreeg als basisverlichting Lightcast down-lights voor halogeen-metaaldamp-lampen die ook geïntegreerd zijn in de in zwart gespoten kabelbrug-gen. De spots uit de Castor familie geven extra lichtaccenten op de expositiestukken.

Aati Furniture, DubaiArchitect: Aati Contracts, Dubai (Interior Design)

DubaiOok aan de Arabische Golf is het Franse label Pimkie present en dat spreekt een jong, modebewust vrouwelijk publiek erg aan. In deze shop produceren zwarte Eclipse spots, spiegelbollen en asymme-trische plafondschermen met inbouwspots schitterende club-sferen.

Pimkie Shop, Mall of the Emirates, DubaiArchitect en lichtplanning:Pimkie Interior Design Team

LexusDe Emiraten zijn voor premium merken zoals Lexus een belangrijke markt. In de showroom wordt bij-zondere waarde gehecht aan een perfecte, discrete service. Spran - kelend licht uit TM-spots met halogeen-metaaldamplampen laat de luxueuze voitures op pas-sende wijze glanzen.


VolvoBinnen zetten Quinta spots en TM-spots aan hangende spanningsrails de auto’s in scène – buiten accen-tueren Parscoop breedstralers in corporate blue het dakoverstek van het chique ovale bouwlichaam uit glas en staal.


DubaiIn de nieuwe zakenwijk „Dubai Festival City" ontstond een serie autoshowrooms: vijf merken, vijf concepten – alle met licht van ERCO.Foto’s: Charles Crowell, Dubai


Inzicht in licht Paleismuseum, Verboden Stad, BeijingEen blik op de tentoonstelling „Universe in the Mind – 60 Years of Painting by Liu Guosong" (van 26 april tot 26 mei 2007).

Foto: Michael Wolf, Hong Kong


Wanneer Wang Yirong over het keizerlijke paleis van Beijing, de eeuwenoude troonhal-len, de vroegere koninklijke slaapvertrekken en verborgen tuinen vertelt, lijkt het alsof hij over zijn eigen huis praat. In zekere zin is dat ook zo: „Als kind ben ik hier opgegroeid“, zegt Wang. Zijn vader werkte ooit als boekhouder bij de administratieve dienst van de „Verboden Stad“, zoals de Chinezen het paleis noemen, en zo speelde Wang als kind tussen keizerlijke hallen en vertrekken. „De Verboden Stad is voor mij een thuis“, zegt hij.

Met de sluipwegen uit zijn jeugd doet Wang, die tegenwoordig onderdirecteur is van het paleisbestuur, nog altijd zijn voordeel. Met de – volgens de legende – 9999 vertrekken is de Verboden Stad, waarin tot 1924 China’s keizers resideerden, tien keer zo groot als het Bucking-ham Palace in Londen. Het is een nauwelijks te doorgronden wirwar van tempelhallen, residen-tiegebouwen en onderkomens van concubines en eunuchen. Een stad in de stad. „Tot op heden is slechts een gedeelte van het complex voor bezoekers geopend“, verklaart Wang.

Omdat van veel van de eeuwenoude hallen de verf afbladdert, termieten de oude houten zuilen kapot vreten, het regenwater door de daken sijpelt en de fraaie wandschilderingen verbleken, ondergaat het keizerlijke paleis van Beijing thans de grootste renovatie uit zijn geschiedenis. Een opdracht die lang zal duren: sinds 2002 werken in totaal 2.000 handwerkers en restaurateurs aan het herstel van de oude glorie. De kosten: 100 miljoen yuan per jaar – ongeveer tien miljoen euro. Pas in 2020 zullen de werkzaamheden zijn voltooid – op tijd voor de feesten rond het 600-jarig bestaan.

„De renovatie is een kostbare zaak“, zegt Wang. Hij zit in zijn kantoor midden in de Verboden Stad, grijze muren met een gewelfd dak en houten pilaren, dat aan een door groen omgeven binnenplaats grenst. „Vroeger leefden hier de zonen van de keizer“, vertelt Wang en hij wijst naar de groene dakpannen. Alle andere gebouwen in de Verboden Stad hebben echter gele daken – ooit het symbool en privilege van de keizer.

„We streven ernaar de gebouwen zoveel mogelijk in hun oorspronkelijke staat te herstel-len“, aldus Wang. Het paleisbestuur vond daar-voor meester-timmerlieden uit Beijing, mannen van 70 en 80 jaar, waarvan de families voor een deel al generaties in het keizerlijke paleis had-den gewerkt. Op die manier werden verschil-lende technieken die in de vergetelheid waren geraakt herontdekt. Bij de verlichting van de gebouwen en exposities vertrouwt het bestuur van het keizerlijke paleis echter volledig op de moderne techniek en wordt al sinds 1999 met

Het paleis van de 9999 kamersGrote delen van de ooit „Verboden Stad" in Beijing zijn tegenwoordig een museum. Renovatie en herstel betekenen een per-manente opgave. Voor het bestuur van het paleismuseum is hoogwaardig licht van ERCO een investering op lange termijn.

Het „Paleis van de Hemelse Reinheid“ (Qian-qinggong) was oorspronkelijk bestemd als woonpaleis van de keizer. Tegenwoordig herbergt het tentoonstel-lingen over het leven aan het keizerlijke hof en dient als gewilde achtergrond voor herin-neringsfoto’s.

Niet alleen voor buiten-landse toeristen, maar ook voor de toenemende stroom bezoekers uit de Chinese provincie is de „Verboden Stad" de belangrijkste attractie van Beijing. De leden van de reisgezelschappen zijn herkenbaar aan de verschillend gekleurde kapjes.

Het westelijke bijgebouw van de "Hal van het behoud van de Harmonie" (Baohedian Xiwu): bij de restauratie wordt gebruik gemaakt van tra-ditionele ambachtelijke technieken. De schilders maken de rode verf bij-voorbeeld net als vroeger van een mengsel van varkensbloed en gemalen baksteen en stippen deze dan met zijden balletjes

Binnenarchitectuur en lichtplanning:Display & Exhibition Department, Propaganda & Education Department, Forbidden City, BeijingFoto’s: Michael Wolf, Hong Kong

www.dpm.org.cn

ERCO samengewerkt. „Voor het museum han-teert ERCO zeer strenge criteria“, aldus Wang. De strikte bepalingen aangaande de monumen-tenzorg stellen ook aan de verlichting hoge eisen. „Om de spots in de oude keizerlijke hallen te bevestigen, mochten we natuurlijk geen spij-kers in het hout slaan“, zegt Ricky Zhang van het ERCO Representative Office in Beijing. In plaats daarvan werden de lichtinstallaties aan speciale onderdelen gemonteerd, waarvoor geen bouwtechnische ingrepen of veranderin-gen noodzakelijk waren. „Het in stand houden van de historische structuren heeft voor ons de hoogste prioriteit“, aldus Zhang. Ook bij de ver-lichting van de lichtgevoelige tentoongestelde stukken en schilderijen was de expertise van ERCO op museaal vlak lonend.

Qianqinggong – het paleis van de Hemelse Reinheid. Ooit gebouwd als privé-vertrek van de keizerlijke familie diende de hal voor de latere regenten als audiëntieruimte waarin ook buitenlandse gezanten werden ontvangen. De hal werd in 1922 voor het laatst officieel gebruikt toen de destijds al afgezette keizer Pu Yi trouwde. Bezoekers en toeristen, die tegen-woordig alleen maar vanaf de buitenkant een blik mogen werpen in de rijk uitgeruste binnen-ruimte, merken meestal niet dat de hal wordt verlicht door enkele tientallen haast onzicht-baar opgestelde ERCO wallwashers. „Het doel was het natuurlijke daglicht zo onopvallend mogelijk te ondersteunen“, licht Zhang toe. Voor de waarnemer ontstaat een authentieke terugblik in de keizertijd.

Een ander hoogtepunt van het paleizen-complex, de „Hal van de Hoogste Harmonie (Taihedian), is juist met het groene doek afgesloten. Erachter wordt nog met de hamer gewerkt en gerenoveerd. Met een hoogte van 29 meter is de hal het hoogste gebouw in de Verboden Stad. Ooit werden hier China’s kei-zers gekroond, aan de rijke uitrusting van het gebouw is dat nog te zien. Fabeldieren versieren de dakoverstekken. Als het regent spuwen 1.142 drakenkoppen van marmer het water uit. Op het terras staan bronzen schildpadden en kraanvogels, symbolen van geluk en een eeuwigdurende heerschappij. Op tijd voor het begin van de Olympische Spelen in de zomer zal de gerenoveerde hal weer voor bezoekers geopend zijn. Ongeveer 100 ERCO spots zorgen dan voor het goede licht.

Voor Wang en zijn medewerkers gaat het werk echter door. 30.000 Bezoekers stromen elke dag naar wat ooit de keizerlijke stad was. Op topdagen zijn het meer dan 100.000. Voor iedereen moet het bezoek een bijzondere erva-ring zijn, zegt Wang. „De Verboden Stad zal een groot museum worden. Dat is de taak waarvoor we staan.“

Harald Maass

aan op de houten pila-ren. Door deze methode hecht de verf langer. De gele dakpannen worden ook volgens traditionele methodes gebrand.


Verboden Stad

Veel van deze gebouwen zijn niet toegankelijk voor bezoekers en kun-nen alleen door de ramen worden bekeken. Buiten het gezichtsveld zijn voor anti-verblindende ver-lichting van de ruimten lichtwerktuigen zoals Focalflood breedstralers aangebracht.

Het „Paleis van de aardse rust" (Kunninggong, boven en links) is het laat-ste van de drie achterste paleizen en diende in de Ming-dynastie als slaap-plaats van de keizerinnen.

De woongebouwen wes-telijk van de centrale as zijn inclusief hun inrich-ting behouden gebleven resp. zo opgeknapt dat men een indruk krijgt van het dagelijkse leven in het paleis. In de „Hal voor het geestelijke onderricht" (Yangxin Dian, rechts) in het zuiden van dit district handelde de keizerin Cixi tot 1908 de regeringsza-ken achter een gordijn in het geheim af.

Lichtaccenten benadruk-ken de details van de prachtig beschilderde en met houtsnijwerk ver-sierde zalen. Bij de instal-latie van de verlichting, waarbij zo voorzichtig mogelijk met het mate-riaal werd omgegaan, komt het vaak aan op improviseren.


Verboden Stad

De „Hal van de militaire dapperheid“ (Wuying-dian) doet tegenwoordig dienst als galerie voor wisselende tentoonstel-lingen van historische en moderne kunstwer-ken. Met dat doel is hier hoogwaardige licht-techniek geïnstalleerd, zoals Optec wallwashers en spots.

Pollux projectiespots toveren traditionele lichtende Chinese orna-menten op de vloer van de galerieën.

In de historische omge-ving van de „Hal van de militaire dapperheid“ (Wuyingdian), die effect-vol met licht is geënsce-neerd, roept het schilderij van de hedendaagse kun-stenaar Liu Guosong uit Taiwan een suggestieve werking op.

Vitrines in het bijge-bouw van het paleis (Dongxiwu): reliëfs, figuren in klei en wand-tekeningen roepen het leven aan het oude kei-zerlijke hof weer voor de geest.

In de bijgebouwen van het paleis (Dongxiwu) presenteert het paleis-museum stukken uit zijn enorme collectie van zeer waardevolle kunstschat-ten van het keizerlijke hof.


Dit is dé grote verandering. Een graafmachine haalt een bakstenen muur neer, stof waait op, hout wordt versplinterd. Morgen zal er iets nieuws ontstaan. Iets groots dat oplicht. Misschien een winkelcentrum. Of een kantorencomplex. Het Rijk van het Midden vibreert van energie.

„De huidige bouwproblemen zijn enorm“1, klaagde Margarete SchütteLihotzky al in 1956 na een Aziëreis, en vergroot de afmetingen van een land, waar bij alle Europese ervaringen verbleken. De beroemde architect probeert tientallen vergelijkingen te geven om het Rijk van het Midden sowieso tastbaar te maken: „Om in een dergelijk land ook maar de meest dringende bouwproblemen op te lossen“, concludeert ze, „is ook binnen een planeconomie een onvoorstelbaar moeilij ke en omvangrijke taak.“ Planeconomie? Niets dat daar tegenwoordig op lijkt. De draak heeft turbokapitalistische trekjes ontwikkeld. Groeipercentages van twee cijfers, gigantische exportoverschotten, goedlopende beurzen.

Zo’n verandering vraagt om concrete tekens. China tooit zich met de iconen van de internationale bouwcultuur: kantoorgebouwen, televisietorens, musea, sportcomplexen, zelfs regionale parlementen en hele steden van de tekentafel van Amerikaanse, Japanse of Europese ontwerpers. Er gaat geen maand voorbij of er schieten spectaculaire projecten uit de grond, bijvoorbeeld het door Rem Koolhaas’ OMA

Waar huizen ten hemel dansenChina – een eldorado voor architectuur en stadsplanning

door dr. Oliver Herwig Zhongtai Z58, Sjanghai Architect: Kengo Kuma & Associates, TokioLichtplanning: Zhongtai Lighting, SjanghaiFoto’s: Michael Wolf, Hong Kong

Een dramatisch atrium en een uitkijkplaats met designklassiekers: Kengo Kuma is een virtuoos van de veranderende overgan-gen – tussen binnen en buiten, tussen materialen zoals water en glas.

(Office for Metropolitan Architecture) ontworpen Shenzhen Stock Exchange (SSE). Het hoogtepunt wordt gemarkeerd door de datum 882008, de dag waarop de Olympische Spelen in Peking worden geopend. De geluksdag voor het Rijk van het Midden toont een nieuwe supermacht in de gedaante van ultramoderne sportarena’s en stadions. China toont zich als een bouwexpositie van internationale topbureaus. Maar de tijd dat Europeanen, Japanners en Amerikanen, die als gastarchitecten en katalysatoren van de verandering in grote aantallen projecten over de „boomtowns“ van het Oosten uitstortten, lijkt voorbij. Net zoals China op veel andere gebieden met succes als voorbeeld diende, begint ook de bouwkunst uit het Verre Oosten door het kopiëren, doorgeven en amalgameren een internationaal niveau te bereiken en spoedig zelf een rol te gaan spelen. China definieert nieuwe criteria. Oost en West vormen een kluwen in het enorme experimentele gebied van de derde moderne macht. Niets lijkt te excentriek, niets lijkt onmogelijk. China is alles, en wel op hetzelfde moment: toneel voor rationalisme en representatiearchitectuur, late postmoderne bloeiperiodes en het hypermoderne. Daarbij ontstaat niet alleen massabouw, maar ook het ideaalbeeld van een maatschappij in opkomst.

De kunstmarkt biedt in China een soortgelijk beeld als die van de architectuur. Het land lijkt geen recessie te kennen, en steeds

meer „chuppys“ (Chinese urban professionals) willen hun met hard werken verkregen succes ook laten zien. Terwijl de markt explodeert, vinden langzaam de typisch westerse categorieën ingang, zoals thans de overgang naar het turbokapitalisme moet worden ingeschat. Chris Dercon, die als directeur van het Münchener Haus der Kunst (Huis van de Kunst in München) door China reisde, klinkt radeloos tot gefrustreerd: „De jury van de CCAA, waarvan ik deel uitmaakte, heeft Liu Wei als de beste kunstenaar van de laatste jaren onderscheiden“, schrijft Dercon, „hoewel er in de jury een verhitte discussie was over de dominantie van de commercie, in het bijzonder de Chinese plagiaattrucs.“2 De CCAA (Chinese Contemporary Art Award) wordt ondanks het lage prijzengeld – er is 3.000 dollar voor de winnaar – als richtinggevend gezien. Uiteindelijk dient de Award „bijzonder creatieve en innovatieve Chinese kunstenaars te onderscheiden, Chinese hedendaagse kunst bekend te maken en daarmee de bijdrage van deze kunst aan de hedendaagse cultuur in China bewust te maken.“3 Misschien is juist dat de reden van het verlies van maatstaven: alles is in beweging en waarheen de reis gaat is nog lang niet duidelijk. Eén ding is zeker: China is een grote speler op de mondiale markt, en zijn rol zal alleen maar belangrijker worden.

Fase vierChina lijkt op een begaanbare studie voor ontwerpers, psychologen en sociologen. Fase één: prestigebouwwerken. Internationale wedstrijden leveren internationale prijswinnaars op, technologie en vormtaal. Japan, de VS en WestEuropa exporteren de stand van zaken. Deze wordt in fase twee met locale partners uitgevoerd. De toenemende uitwisseling van ideeën, vormtaal en constructie luidt fase drie in: internationale en nationale firma’s (respectievelijk afgeleide en zelfstandige vertegenwoordigingen en mondiaal opererende architectenbureaus) concurreren om vervolgorders en andere ontwikkelingsmaatregelen. Naast de internationale lichtbakens staan nu fakkeldragers van Chinese herkomst. Fase vier ten slotte lanceert de autochtone, aan mondiale maatstaven opgeleide architecten en bouwkundige ingenieurs op hun beurt naar sleutelposities op het gebied van bouwplanning en ontwikkeling.

Nog altijd is Ieoh Ming Pei de bekendste Chinese architect. Hij komt uit de regio Kanton, emigreerde in de jaren 1930 naar de VS – in zijn geboorteland heeft hij maar weinig gebouwd. Zijn achterkleinkinderen werken daarentegen aan de opbouw van het land, zoals bijvoorbeeld de architecten uit Shanghai van Mada Spam dat door vakmensen thans wordt gezien als een van de meest gevraagde jonge bureaus. Ze werken – niet ongebruikelijk voor de huidige situatie – ook als contactarchitecten van

de Franse architect JeanMichel Wilmotte. Hun 8.000 vierkante meter grote centrum voor hedendaagse kunst in Beijing, dat vorig jaar november werd geopend, brengt Chinese kunst met internationaal werk uit de collectie van het Belgische kunstverzamelaarsechtpaar Ullens onder één dak. Het tentoonstellingsgebouw, een volledig bewerkte skeletconstructie uit de jaren ’50, bevat een reeks expositiehallen, een auditorium voor 130 bezoekers en het vertrouwde samengaan van een café en een shop, die zich als een guirlande om het expositiegebouw slingert.

De maatschappelijke opkomst vindt zijn neerslag in experimentele kunst. Hong Hao, de in 1964 in Peking geboren conceptkunstenaar, vat het aldus samen:

„Ik stel de vraag naar de samenhang tussen de individuele en collectieve identiteit en kom tot de volgende conclusie: ,wij zijn wat we consumeren en wat we consumeren maakt ons uniek.'“4 De aangenomen identiteit in tijden van verandering, de veranderingsgeest en het maar willen consumeren, ook dat zijn tekens van een nieuwe mentaliteit die allereerst de westelijke identiteit overneemt en die dan vervolgens met eigen denkbeelden gaat vullen. Jenny Holzer had op zo’n Consumistisch Manifest nog droogjes geantwoord: Protect me from what I want.

Groei en rust: Zhongtai Box Z58 Wie iets over de netwerken van de wereld wil weten moet naar de havens waar containerbruggen en laadkranen onvermoeibaar de buiken van de vrachtschepen vullen. Onder de tien qua omzet grootste havens ter wereld waren in het jaar 2006 zeven Chinese. Als eerste van hen is Sjanghai met 537 miljoen ton vracht. Daarnaast laten ook Ningbo en Guangzhou met ieder 300 miljoen ton, Tianjin (255 miljoen ton), Hong Kong (238 miljoen ton) en Qingdao en Dalian (elk 200 miljoen ton) zien, wat China met de wereld verbindt. Het Rijk van het Midden groeit niet, het explodeert. „Onze steden zijn de afgelopen 20 jaar de grootste bouwplaats van de wereld geworden“, zegt de Chinese stedenbouwkundige Zhao Zhijin klagend. De onroerend goed – en de bouwsector toont alle sporen van oververhitting. Sinds zijn laatste stedenreis nauwelijks drie maanden geleden zijn de „prijzen van onroerend goed in enkele delen van Sjanghai en Shenzhen met 30 procent gestegen“, treurde de „pixelpainter“ vorig jaar oktober. De bloggende investmentbanker noemt cijfers. Kostte een vierkante meter van een koopwoning in 2006 ongeveer nog 930 euro, de prijs is nu bijna tot 1500 euro gestegen. Kritische stemmen die klagen over een nietsontziende afbraakmentaliteit worden luider. In een mengeling van trots en onbehagen berichten nu al zelfs Chinese kranten van de veranderingen. „China News“ stelde vast, dat


Emma Jiang (onder) is vice president van Zhongtai. Haar man, Kepei Cheng, is oprichter en directeur van de Zhongtai Holding, die in verschillende sectoren van de boomende bouwen onroerend goed sec-tor actief is. Beide zijn design fans en verkopen daarom hoogwaardige merken in China zoals ERCO.

ERCO producten vindt u niet alleen in de licht-showrooms van de Z58, maar ook als onderdeel van de functionele ver-lichtingsinstallatie. Hier worden voor de verticale verlichting van een kan-torengebied Optec wall-washers gebruikt.

er in de komende vijf jaar meer gebouwen zouden ontstaan dan in de afgelopen 5.000 jaar samen.

Er zijn ook andere kanten zoals projecten die een dorp opslokken en compleet veranderen. Zoals de Japanse archtect Kengo Kuma het in opdracht van Zhongtai Lighting als voorbeeld liet zien. Z58 heet de vier verdiepingen tellende constructie van de sterk opkomende firma heel pragmatisch naar het adres ervan: Panyu Road No. 58 in het oosten van Sjanghai. Een villawijk, omgeven door woonflats. Er middenin staat nu een architectonisch juweel, dat de voormalige uurwerkfabriek in de tuin van de familie Sun Yatsen volledig heeft getransformeerd. Drie delen van de voorgevel liet de architect eerst afbreken, open maken en door een betoverend gewaad uit licht, lucht en water vervangen. Het front naar de straat wordt gevormd door horizontale lagen van plantenbakken uit gespiegeld metaal. Zowel de klimop als de hemel en de aarde worden gereflecteerd. Niveaus vervagen, wat ligt vooraan, wat achteraan; wat is reëel, wat alleen maar een weerspiegeling? Kuma heeft een begaanbare lachspiegel gecreëerd, het ideale tentoonstellingsgebouw voor de lichtfirma Zhongtai Lighting.

Een „laboratorium, een kathedraal van het licht“, noemt Kuma zijn werk dat door de Nederlandse podiumvormer en lichtdesigner Johan Vonk ter gelegenheid van de automatische openingsbijeenkomst congeniaal in scène werd gezet. Vonk was enthousiast over de transparante box en liet haar van binnen en van buiten stralen. „Het gaat om de structuur, de horizontale, verticale en elkaar kruisende lijnen“, citeert het designmagazin „surface“ hem. De nietige ingang op de hoek doet niet vermoeden wat erop volgt: een hoog atrium, waardoor de blik omhoog wordt getrokken. Een wand op water die de transitorische ervaring van de spiegelende lamellenwand voortzet. Optisch en akoestisch vormt de waterval een sluis tussen het hectische Sjanghai en de heldere werk en expositiewereld van de lichtenwaterbox. Na de receptie volgt een internationale lichttentoonstelling, daarboven zijn kantoren. Op de bovenste, nieuw bijgekomen vierde verdieping, ontvouwt zich het luxe 5sterrenhotel. Puur minimalisme: Twee glazen kubussen vormen twee gastenappartementen. Ruimten gaan in elkaar over, slaapkamer en bad, gescheiden door weinig glas. De kubussen gaan openen naar de hemel en het gras van Sun Yatsen. Water gaat langs de rand van het gebouw, heft zijn grenzen op en vormt toch als een klassieke reflecting pool de scheiding van de glazen paviljoens. Middenin een panoramalounge met twee klassiekers van Charles Eames. Wie op het terras heeft plaatsgenomen, omgeven door 'stromend’ water en een lichte staal en glasconstructie, voelt zich als in een aquarium. De elementen komen samen en worden doordringbaar. Lucht wordt water, water wordt glas.

Z58 voor Zhongtai Lighting laat een nieuwe houding zien in een compromisloze esthetiek. Een ombouw die het bestaande gebruikt, maar compleet transformeert in plaats van slechts iets nieuws op te richten. Architekt Kuma meent al een mentaliteitsverandering waar te nemen: het gebouw is de „uitdrukking van een wens, van de praktijk om van het westen te kopiëren af te komen.“5 En toch: west en oost lijken hier optimaal met elkaar verbonden te zijn, zoals Yin en Yang in een tijdloze vorm.

Chinaproductie: de wereld groeit naar elkaar toeChina denkt in grote tekens, leerden de buitenlanders en zo ontstonden metaforen. Toen de voormalige Duitse minister van cultuur, Christina Weiss om een mening werd gevraagd, meende ze dat China „een soort Transrapid (Duitse zweeftrein) van de architectuur is“. Snelheid schept nieuwe categorieën. Naar een genormeerde urbaniteit in het teken van Mao staat niemands hoofd meer, het Sjanghaikapitalisme brengt alles onder woorden. Tegenstellingen verdwijnen niet, maar worden geïntegreerd, zoals Shi Xinning dat laat zien. De 39jarige schilder van fotorealistische fakebeelden laat de grote kameraad Mao naast Marilyn Monroe poseren of voegt hem op de beroemde foto van de zegevierende mogendheden in Jalta ertussenin. „Dit soort absurde fotobrouwsels“, zegt Xinning, „die diep tot iemand kunnen doordringen, verkondigt dat in de ogen van ieder individu er voor alles weer een totaal andere verklaring kan zijn“.6

Als ook maar iets de laatste jaren duidelijk is geworden dan is het dit: ook de wereld van de bouwkunst is maar een markt, een mondiaal proces van de verspreiding van ideeën, vormen, modes en namen. Terwijl enkele universele merken de waarneming bepalen, blijft 99,9% van de gebouwen onder de radar van de pers en de publiciteit. Ze worden geaccepteerd, bewoond, gebruikt en in het beste geval getolereerd. Dat is ook in China zo. Maar de pure massa van de spectaculaire en speculatieve bouwwerken verbaast ons altijd weer. Het Rijk van het Midden wordt een referentiepunt van het geglobaliseerde moderne en haar nieuwe ideeën. Kuma’s groene huis in Sjanghai of het gereconstrueerde centrum voor hedendaagse kunst in Peking laten al de eerste stappen zien: de meest geavanceerde technologie wordt gecombineerd met onvergankelijke ideeën. Wat bedoelde Margarete SchütteLihotzky toch over het traditionele Chinese woonhuis: zijn bijzondere charme bestaat uit de „geleidelijke overgang van de van stenen en mensen wemelende straten naar het eigenlijke woonhuis, het atrium [...] Hier voelt men zich al volledig onttrokken aan de grote stad.“7 Meer kan ook Kuma niet bieden, maar ook niet minder.

Literatuur (selectie)Bert Bielefeld, Lars-Phillip Rusch: Bauen in China. Handbuch für Architekten und Ingenieure. Birkhäuser, 2006.Uta Grosenick, Caspar H. Schübbe: China Art Book. Dumont, 2007.Philip Jodidio: CN. Architecture in China. Taschen, 2007.Margarete Schütte-Lihotzky: Millionenstädte Chinas. Bilder- und Reisebuch einer Architektin (1958). Springer, 2007.

Voetnoten1 Margarete Schütte-Lihotzky: Millionenstädte Chinas. Bilder- und Reisebuch einer Architektin (1958). Springer, 2007, pag. 34.2 Dercon, Chris: Lang lebe die Partei! Kunstgalerien schießen wie Pilze aus dem Boden, und alle malen Sarkozy – Eine Reise durch Chinas brodelnde Kultur-szene. Süddeutsche Zeitung van maandag, 11. februari 2008, pag. 13.3 Een persbericht van het kunstmuseum Bern verklaart de achtergronden van de CCAA: http://www.kunstmu-seumbern.ch/index.cfm?nav=567,1250,1610,1639&DID=9&SID=14 Uta Grosenick, Caspar H. Schübbe: China Art Book. Dumont, 2007, pag. 129.5 Philip Jodidio: CN. Architecture in China. Taschen, 2007. Pag. 92-97, hier pag. 926 Uta Grosenick, Caspar H. Schübbe: China Art Book. Dumont, 2007, pag. 345.7 Margarete Schütte-Lihotzky: Millionenstädte Chinas. Bilder- und Reisebuch einer Architektin (1958). Springer, 2007, pag. 45.

Gebaseerd op de meest recente lichttechnische ontwikkelingen bij ERCO vormt het Cantax programma een logisch gestructureerd systeem dat voor toepassingen in winkels, galerieën, restaurants of woonruimten professionele lichtkwaliteit biedt en tegelijkertijd een markant en in zijn uit geometrische basiselementen samen gestelde vorm zeer modern design

Vele lichttechnieken en effecten uit de theaterwereld kwamen via de toepassing in winkelruimten, etalages, bij presentaties of beursstands terecht in de architectuur. De tijd was rijp om voor dit toepassingsgebied een nieuwe spotserie te ontwikkelen die helemaal van de grond af zou moeten worden opgebouwd – een systeem waarbij de vooruitgang van de lichttechniek van de laatste jaren wordt gebundeld en waarmee creatieve planners het principe „tune the light“ moeiteloos in de praktijk kunnen brengen. Lichtwerktuigen waarmee scenografische effecten – net als die iedereen kent vanuit de theatershows en evenementen – ook in de dagelijkse praktijk gerealiseerd kunnen worden. Deze nieuwe serie spots heet Emanon en zij omvat met een pregnant, geïntegreerd behuizingdesign een gedifferentieerde hoeveelheid lichtwerktuigen: van spots voor laagsspanningshalogeen of HITlampen, typische ERCO specialiteiten zoals de LEDspots varychrome tot technische highlights zoals de DALIgestuurde Goborotator. Het warmtemanagement bewandelt eveneens nieuwe wegen: de thermisch belaste componenten, zoals lampen, fitting en reflector zijn in

De Cantax spot LED varychrome beschikt over de exclusieve ERCO kleurcompensatietechniek en kan door middel van het Light System DALI en de software Light Studio comforta bel gestuurd worden.

Voor een accentuerende verlichting zijn vier Spherolitreflectoren in de stralingshoeken narrow spot, spot, flood en wide flood beschikbaar.

Als alternatief voor de spotreflector kan voor een verticale verlichting de Spherolitreflector wallwash worden gebruikt. In het bovenste gedeelte van de wand is de verlichtingssterkte wat hoger voor extra accentuering van bijvoorbeeld producten op ooghoogte.

De gereedschaploos verwisselbare uitvoering van de reflectoren maakt het mogelijk om een spot met Spherolittechniek snel en flexibel aan veranderde lichtconcepten aan te passen.

Met de Emanon Goborotator kunnen ruimten op indrukwekkende wijze met dynamisch licht geënsceneerd worden. Door het gebruik van metalen gobo’s, glazen gobo's of structuurlenzen kan de planner veelzijdige lichteffecten bereiken. De omwentelingssnelheden kunnen separaat tussen vier seconden en vier minuten ingesteld worden. De verwisseling van de gobo’s geschiedt heel gemakkelijk in een handomdraai. Na het eraf nemen van het voorste deel van de behuizing, kan het gobovoorzetstuk naar de zijkant gezwenkt worden.

CantaxDesign: Naoto Fukasawa

EmanonDesign: Yves Béhar, fuseproject

ERCO Lichtbericht 85 1716 ERCO Lichtbericht 85

Noviteiten binnenruimte 2008 Innoveren is niet alleen het verzamelen van creatieve ideeën, uitvindingen of onderzoeksresultaten, maar ook het nuttig gebruik ervan. Daartoe behoren aanvullingen op en actualiseringen van bestaande systemen, maar vooral productfamilies die volledig nieuw zijn ontwikkeld. Zulke nieuwe ontwikkelingen scheppen de mogelijkheid de huidige stand van

de techniek en de resultaten van ERCO´s eigen onderzoek en ontwikkeling in een design te vatten dat even innovatief is als de technologieën in de producten. Op de volgende pagina’s presenteren we de belangrijkste innovaties voor de binnenruimte.

wisselen zijn om zo de lichtsterkteverdeling te kunnen veranderen. Een Spherolitreflector wallwash kan zelfs een wallwasherkarakteristiek bereiken zonder dat de uiterlijke vorm van de spot verandert. Voor een verticale verlichting is Cantax ook als alternatief met de klassieke lenswallwashertechniek verkrijgbaar. Uiteraard beschikt het Cantax programma met zijn spots, wallwashers en onderdelen ook over exclusieve ERCO technologieën, zoals voor DALI geschikte Light Clients of de varychromespot met kleurgecompenseerde LEDtechniek. De behuizing en de aan één kant gemonteerde arm met de aan het zicht onttrokken kabels bestaan uit aluminium spuitgietwerk en zijn zwart of wit gecoat.

statement afgeeft. Net als in de Emanon spots gebruikt ERCO ook in het Cantax programma de nieuwe Spherolitreflectoren die in vier spotkarakteristieken, van narrow spot tot wide flood en als Spherolitreflector wallwash verkrijgbaar zijn. Behalve een superieure lichtkwaliteit bieden ze de optie van verwisselbare reflectoren die met een handomdraai te ver

een cilindrische houder uit metaal gemonteerd. Deze wordt gecontroleerd geventileerd en zit tussen de hoogwaardige kunststofschalen van de behuizing van de spot. Het vlakke deel van het huis heeft een thermisch ontkoppelde ruimte voor de elektronische, deels voor DALI geschikte bedrijfsapparatuur. Zijn gestructureerde oppervlak markeert een gripzone om de in bedrijf zijnde armaturen opnieuw te richten.

30°

100

50

130

0

Noviteiten binnenruimte 2008

De ontwikkeling van de inbouwspot Compar werd mede beïnvloed door de eisen die aan de winkelverlichting werden gesteld. Het Compar programma biedt een combinatie van innovatieve lichttechniek, rationele detailoplossingen en een flexibel systeemdesign. Voor de hoogste lichtkwaliteit zijn alle spots met Spherolitreflectoren uitgerust. Als lichtsterkteverdelingen zijn de rotatiesymmetrische narrow spot, spot, flood en wide flood reflectoren verkrijgbaar en is er de Spherolitreflector wallwash voor asymmetrische lichtverdeling. De nieuwe displaylens

Compact HIT vertegenwoordigt een geheel nieuwe benadering in downlightverlichting. Deze werd pas mogelijk door de exclusieve ERCO innovatie van de Spherolitreflectoren. Om een revolutionaire combinatie uit lichtefficiëntie, compacte inbouwmaten, kijkcomfort en energiezuinigheid te bereiken, bewandelt Compact HIT een alternatieve weg naar darklighttechniek, die ook het overige ERCO downlightprogramma kenmerkt: uitsluitend energieefficiënte halogeenmetaaldamplampen van 20 tot 70W aansluitvermogen zorgen voor de hoge lichtsterktes

Omdat haar ongewone lichtrichting voor veel aandacht zorgt, plaatsen lichtplanners ook in binnenruimten graag vloerinbouwarmaturen. Toch is de vloerinbouw meestal technisch complexer dan de montage van armaturen aan of in het plafond. Bij de geheel nieuwe ontwikkeling van de Nadir vloerinbouwarmaturen voor binnenruimten besteedde ERCO om die redenen, naast de al gewone veeleisende lichttechniek, bijzonder veel aandacht aan een veilige, eenvoudige montage met een hoogwaardige afwerking. Zo compenseert het in hoogte verstelbare

Bij de complete nieuwe ontwikkeling van het ERCO vloerwasherprogramma stonden twee aspecten centraal: de integratie van moderne lichtbronnen zoals LED’s en een nog grotere flexibiliteit met het oog op de inrichting van het trimdetail. Bovendien ontwikkelden de ERCO lichttechnici reflectoren met een nieuw oppervlak dat buitengewoon krasvrij en gemakkelijk te onderhouden is. De zijdematte zilverkleurige coating bezit goede reflecterende eigenschappen en zorgt er tegelijkertijd voor dat de vloerwashers door een onopvallende verlichtingssterkte

Compar Compact HIT Nadir IP67 Vloerwashers

produceert een briljante, precieze, horizontaal verspreide lichtbundel. In tegenstelling tot de sculptuurlens is ze tot op de groeven voor het verspreiden van de lichtbundel na niet gestructureerd en van een antiverblindingskap voor een gedefinieerd kijkcomfort voorzien. Afhankelijk of de displaylens met een spot of flood reflector wordt gecombineerd, wordt een ander lichtresultaat verkregen.

die door Spherolitreflectoren met wide floodkarakteristiek breed uitgestraald worden. De sprankelende weerspiegelingen in de reflector en het ontspiegelde veiligheidsglas drukken hun stempel op het attractieve, bijna magische verschijningsbeeld van de Compact HIT in het plafond – ideaal voor representatieve ruimten in de retailsector of in kantoren.

frame van het vloerinbouwhuis de bouwtoleranties van de vloer. De geringe inbouwdiepte van 100mm maakt vele toepassingen in de architectuur mogelijk. De lichtuittredingen zijn rond of vierkant; de hoogtepunten in het programma worden gevormd door armaturen met speciale karakteristieken zoals de strijklichtwallwashers of door innovatieve lampen zoals LED’s.

op het reflectorvlak ook als architectonisch element effect hebben. De lichtbronnen zelf zijn voor de kijker volledig afgeschermd en door een veiligheidsglas tegen stof en vuil beschermd. Onderhoudsarme lichtbronnen zoals halogeenmetaaldamplampen of onderhoudsvrije LEDlichtbronnen doen de rest om de ERCO vloerwashers tot krachtige en energiezuinige lichtwerktuigen te maken.

De keuze aan uitrustin gen zowel met halogeenmetaaldamplampen als met natriumdamphogedrukgasontladingslampen, aan vermogensniveaus en aan lichtsterkteverdelingen maken bij een uniform plafondaanzicht gedifferentieerde lichtconcepten mogelijk.

De spots met display lens zijn bijzonder geschikt voor een efficiënte verlichting van lineair gerangschikte productpresentaties, zoals tafels en schappen.

Gemakkelijk monteerbaar en de compacte maten van Compact HIT zijn aspecten die een positieve invloed hebben op het totale kostenplaatje van een bouwproject.

Voor een vlak oppervlak en om tijdens de construc tie ontstane toleranties te compenseren, kan de positie van de armaturen bij de montage met hoogteregelschoeven exact afgesteld worden.

Het inbouwframe biedt voor een hollewandinbouw twee mogelijke trimdetails: naar keuze met afdekrand of afsluitend gepleisterd.

De positie van de hoekaanslagen kan zowel bij de hoekige als bij de ronde vloerwashers op alle gangbare wandplaatsterktes worden ingesteld.

ERCO Lichtbericht 85 1918 ERCO Lichtbericht 85


Focus Dubbelfocus

Lichtsturing met Spherolit-technologieVoor de lichtsturing was tot nu toe de reflectorvorm bepalend, de techniek van de Spherolit-reflectoren is echter gebaseerd op de structuur van het oppervlak van de reflector. Net als bij traditio-nele facettenreflectoren bestaat de reflector uit afzonderlijke vlakken. Deze afzonderlijke vlak-ken zijn evenwel niet glad, maar opgebouwd uit driedimensionale sferische welvingen. Door de ver-schillende radii kan de reflectorka-rakteristiek over een breed gebied gestuurd worden. Zo ontstaan reflectoren voor armaturen die bij eenzelfde basisgeometrie, zoals doorsnede, diepte en brandpunt verschillende stralingshoeken van narrow spot tot wide flood bezit-ten. Hierdoor worden armatuur-constructies voor flexibele toepas-singen mogelijk gemaakt waarbij de reflectoren dankzij dezelfde contour gemakkelijk vervangen kunnen worden.

Bij de lichtsturing door middel van Spheroliten ontstaat binnen de lichtbundel als gevolg van de veel-voudige reflecties een bijzondere gelijkmatigheid met een licht zacht aftekenende rand. De sterke strooi-ing van de lichtstralen voorkomt tevens de afbeelding van de lamp op een object of vlak, zoals men dit vaak ziet bij hoogglanzende conventionele reflectoren. De com-binatie van de Spherolit-techniek met hoogglanzend geëloxeerd alu-minium zorgt voor een zeer hoog rendement.

Bij gelijkvormige Spheroliten resulteert dit binnen de reflector in een symmetrische lichtsterktever-deling, bij reflectorsegmenten met verschillend gevormde Spheroliten wordt evenwel een asymmetrische lichtsterkteverdeling bereikt – tot en met wallwasher-lichtsterkte-verdelingen.

Flexibel vormgeven met verwisselbare reflectorenHet wezenlijke voordeel van de Spherolit-techniek voor de planner is behalve de lichtkwaliteit ook de mogelijkheid om de lichtverde-ling flexibel aan de veranderende omstandigheden aan te passen. Objecten van verschillende grootte in winkels of exposities en nieuwe verlichtingsconcepten vereisen een aanpassing van de verlichting zodat de tentoonstellingsstukken optimaal geaccentueerd worden. Voor een gedifferentieerde accent-verlichting bestaan er daarom bij spots Spherolit-reflectoren met vier stralingshoeken. De vervan-ging van de reflector vindt zonder gereedschap in een handomdraai plaats dankzij de mechanische verbinding door middel van veren. De uitvoeringen voor halogeen-metaaldamplampen bezitten anti- verblindingskappen op het veilig-heidsglas om in het bijzonder bij spotreflectoren onaangename, hoge verlichtingssterkten te mini-maliseren.

Voor de verticale verlichting is er de Spherolit-reflector wallwash met zijn speciaal gevormde seg-ment voor de asymmetrische licht-verdeling. Hij veroorzaakt naast het over het geheel genomen goede gelijkmatigheid in het bovenste derde gedeelte van de wand een lichtzwaartepunt. In winkels of bij een presentatieverlichting komen daardoor de meer hoger geplaatste decorobjecten of letters voor de werking op afstand beter uit. Deze wallwashertechnologie geeft bovendien hoge lichtsterkten op het verlichte vlak.

Voor toepassingen zoals bijvoor-beeld bij museumverlichting of in representatieve ruimten is voorts de klassieke lens-wallwasher-techniek zeer geschikt vanwege haar perfecte gelijkmatigheid over de gehele wandhoogte. Het wallwasher-voorzetstuk vormt daarbij een extra afscherming.

Thomas Schielke

Lens-wallwashersWallwasher-voorzetstuk voor een gelijkmatige verlichting en een goed kijkcomfort

WallwashAsymmetrische wall-washer-lichtverdeling met focaal zwaartepunt in het bovenste derde gedeelte

Narrow spotRotatiesymmetrische lichtverdeling, cut-off < 10°

SpotRotatiesymmetrische lichtverdeling, cut-off 10°-20°

FloodRotatiesymmetrische lichtverdeling, cut-off 25°-35°

Wide floodRotatiesymmetrische lichtverdeling, cut-off < 45°

Gedeelte van een Spherolit-reflector narrow spot.

Gedeelte van een Spherolit-reflector wide flood.

De hoogglanzende en individueel gewelfde Spheroliten zijn karak-teristiek voor Spherolit-reflektoren. Ze realiseren een zeer goed rende-ment en verschillende lichtverdelingen bij een gelijkvormende reflector-contour.

Al naar gelang de welving van een afzonderlijk deelvlak wordt het erop komende licht meer of minder gespreid gere-flecteerd. De Spherolit-reflector narrow spot heeft daarom zeer vlakke Spheroliten, terwijl de welving bij de Spherolit-reflector wide flood het meest geprononceerd is.

De gereedschaploos verwisselbare uitvoering van de reflectoren maakt het mogelijk om spots met Spherolit-techniek snel en flexibel aan ver-anderde lichtconcepten aan te passen. De ver-schillende reflectoren zijn voor ERCO spotfamilies zoals Emanon of Cantax apart als onderdeel ver-krijgbaar.

De Spherolit-techniek zorgt voor een bijzondere gelijkmatigheid binnen de lichtbundel met een zacht aftekenende rand. Deze nieuwe, exclusieve reflectortechnologie wordt bij ERCO met name bij spots voor spannings-rails, maar ook in plafon-dinbouwspots en zelfs in downlights toegepast.

Objecten die een verschillende grootte hebben, krijgen door het systeem van de verschillende stralings-hoeken een evenredig grote lichtbundel ter accen tuering. Bij andere tentoonstellingsstukken wordt bij een reflector-verwisseling de lichtbun-deldoorsnede aangepast.


Uit de luidspreker van de trein klinkt een Chinese popsong. „Jouw hart is te lief“, fluistert de stem. Xiao Wang giet heet water uit een thermoskan over de kant-en-klare noedels. Het is rond het middaguur, door de ramen van de coupé ziet men buiten de met sneeuw bedekte uitlopers van de Himalaja. Xiao Wang heeft nog een lange reis voor de boeg, meer dan 24 uur reizen. Op een schermpje aan het eind van de wagon knippert de reizigersinformatie: „Eind-station Lhasa“. Xiao Wang is met de Tibetlijn onderweg, een van de spectaculairste spoor-wegtrajecten ter wereld.

„Vroeger moesten we met bussen over het hoogste punt van de passen“, vertelt Xiao Wang. De reis was vermoeiend en gevaarlijk, aldus de in Sichuan geboren meubelmaker. Tot 2006 was de Golmud-Lhasa hoofdweg de enige verbinding over land naar Tibet, die ook in de winter geopend was. Benzine, bouwmaterialen, machines, groente – het merendeel van de goe-deren in Tibet moest met grote moeite over dit traject worden vervoerd. Dag en nacht ratelden de vrachtwagens over de slecht onderhouden rijstrook. Als alles goed ging, deed je 30 uur over een traject. Drie dagen wanneer door een aard-beving de straat weer eens was weggeslagen.

Xiao Wang heeft het een stuk gemakkelijker. Hij ligt in een couchette die in China een „harde slaapplaats“ wordt genoemd. Een coupé verder zitten twee Tibetaanse monniken in donkerrode gewaden. Terwijl buiten het eeuwige ijs van de Himalaja-gletsjer voorbijtrekt is het in de coupé aangenaam warm. Op elke plaats hangt een doorzichtige plastic slang waaruit zuurstof stroomt. Zonder deze beademingshulp zouden de meeste passagiers tijdens de reis last krij-gen van hoogteziekte. Een groot deel van het traject naar Tibet ligt boven 4.000 meter. De hoogste pas, die de diesellocomotief van het type „Dongfang 8“ moet overwinnen, ligt op 5.072 meter – 200 meter hoger dan de Andes-spoorlijn in Peru. De Tibet-spoorlijn, waarvan de aanlegkosten ongeveer 3,3 miljard euro bedroegen, is daarmee het hoogstgelegen spoorwegtraject ter wereld.

„Ik reis naar Lhasa voor mijn werk“, zegt Xiao Wang. Een paar jaar geleden heeft hij al eens een hele zomer op bouwterreinen in Tibet gewerkt. De economie in het hooggelegen land boomt, seizoenarbeiders verdienen er meer dan in de provincie in China. „Als alles goed blijft gaan, wil ik in Tibet gaan wonen“, vertelt hij. Zijn vrouw en kind blijven echter voorlopig achter in Sichuan.

De Grote Voorzitter Mao Zedong droomde als eerste van een spoorlijn naar Tibet. In 1973 zei hij tegen de koning van Nepal: „Ik kan niet slapen voordat de spoorlijn naar Tibet gereed

Eindstation: LhasaOnze schrijver Harald Maass, correspondent voor de „Frankfurter Rundschau“ in Beijing, reed met de trein over de hoogstgelegen spoorlijn ter wereld naar Lhasa in Tibet, waar rondom het nieuwe station lichtwerk-tuigen van ERCO werden aangebracht.

Het traject voert door de indrukwekkende landschappen van het Tibetaanse hoogland. Vóór de aanleg van de spoorlijn konden de reizigers slechts kiezen tussen het dure vliegtuig of een dagenlange, ver-moeiende reis met de bus.

De treinreis van Beijing naar Lhasa duurt onge-veer twee dagen. De passagiers doden de tijd met kaarten of slapen als daarvoor een plek wordt gevonden.

De Tibet-Expres passeert op 5.000 meter hoogte met sneeuw bedekte top-pen: voor de reizigers het moment om een foto te nemen. In de restaura-tiewagen wordt intus-sen een Chinees ontbijt geserveerd.

is.“ De pogingen rails over de Himalaja aan te leggen, mislukten echter destijds door het eeuwige ijs dat als ondergrond voor de rails ongeschikt was.

Pas drie decennia later vonden China’s ingenieurs een oplossing voor het probleem en werd het plan realiteit. Na een aanleg die vijf jaar duurde opende China in de zomer van 2006 de 1.142 kilometer lange Tibet-spoorlijn van Qinghai naar Lhasa. Het is een van de specta-culairste projecten uit de geschiedenis van de aanleg van spoorwegen. Het traject voert door zeven tunnels en over 286 bruggen. Duizenden arbeiders trotseerden bij de aanleg de ijle lucht van het hooggebergte en de ijzige temperatu-ren. Het probleem van de constant bevroren bodem die in elk seizoen verschuift en gaten slaat, losten de ingenieurs op door middel van een nieuw uitgedacht koelsysteem voor rails. De met ammoniak gevulde buizen, die een paar meter diep in de grond zijn geheid, zorgen ervoor dat de bodem in de zomermaanden niet wordt verwarmd en afbrokkelt.

De zon is al bijna achter de toppen verdwenen als de trein de vlakte van Lhasa bereikt. Xiao Wang bergt de speelkaarten op, waarmee hij en de anderen in de coupé de tijd hebben gedood. Hij slaat een grote tas van jeansstof met bagage over zijn schouders. Langzaam rolt de trein het nieuwe station van Lhasa binnen, waarvan de Tibetaans aandoende buitenmuren in het hel-dere licht baden. Xiao Wang springt het perron op en ademt de ijle lucht van de hoogvlakte in. Voor hem is de reis naar Tibet pas begonnen.

Alles moet in orde zijn: de nieuwe spoorweg-verbinding is voor de Chinese staat in elk opzicht een modelpro-ject. Veiligheid, comfort en milieubescherming voldoen aan de strenge eisen.


Eindstation: Lhasa

Intussen is het toerisme een belangrijke econo-mische factor voor Tibet, en de uitbreiding ervan is een duidelijke richtlijn vanuit Beijing. Toch is er op straat, in de stegen en in de traditionele restau-rants nog iets zichtbaar van het alledaagse Tibet-aanse leven.

Iconen van de Tibetaanse cultuur en belangrijkste bezoekersattractie in Lhasa: het Potala-paleis. De op een burcht lijkende voormalige zetel van de Dalai Lama is nu een museum, maar ook nog steeds een pelgrims-oord voor Tibetaanse boeddhisten.

Aan het grote gebied voor het nieuwe station, waarvan voor de vorm-geving motieven uit de traditionele Tibetaanse bouwkunst zijn opgeno-men, is door trappen een structuur gegeven. Axis Walklights zorgen voor een goede verlichting van de treden – dankzij de LED-techniek onder-houdsvrij, duurzaam en energiezuinig.

LED-oriëntatiearmaturen markeren de bewegwij-zering en onderstrepen de architectonische assen van het voorplein bij het station.

Tesis regelbare uplights met halogeen-metaal-damplampen verlichten vanuit verschillende richtingen de Chinese nationale vlag aan de mast. De bijzonder goede anti-verblinding van deze vloerinbouwarmaturen biedt de passanten een groot kijkcomfort en veraangenaamt zo het verblijf.

In de oude stad van Lhasa vermengen spiritualiteit en commercie, traditie en een toenemend toerisme zich op een bijzondere manier. Ontelbare winkels en rondtrekkende koop-lieden bieden boeddhis-tische religieuze voor-werpen, cultusmaskers of monnikspijen aan.

Architectuur: China Architecture Design and Research Group, BeijingLichtplanner: Beijing SIGN Electrical Engineering Co., Ltd.Foto’s: Michael Wolf, Hong Kong


De geschiedenis van het Jinsha-museum begint met een merkwaardig geluid. Toen in 2001 wegenbouwers een nieuwe straat aan de rand van de metropool Chengdu aanlegden, maakte de bulldozer plotseling een vreemd krassend geluid. In de aarde lagen een aantal harde voor-werpen die bij nadere inspectie oude objecten van jade, brons en goud bleken te zijn. Het waren de overblijfselen van een oeroude cultuur, van het vermoedelijk meer dan 3.000 jaar oude Jinsha-koninkrijk in de bergen van het zuidwes-ten van China.

De wegenbouwers wisten dat niet, maar wel dat die met vuil besmeurde voorwerpen een waarde vertegenwoordigden. Ze pakten zoveel ze dragen konden en borgen ze weg. Ze konden hun schatten echter niet lang houden. Toen over-heidsinstanties van de vondst hoorden en des-kundigen het bouwterrein onderzochten, werd duidelijk dat men op een archeologische sensatie was gestuit. Binnen een paar dagen had de poli-tie de meer dan 100 door de wegenbouwers ont-vreemde vondsten weer in beslag genomen.

Jinsha Site MuseumHet geheim van de stad met het gouden zand

Een futuristisch museum bij Chengdu (provincie Sichuan) presenteert 3000 jaar oude archeologische vondsten. Hier ont-moeten het oude en moderne China elkaar.

In het museum dienen de wanden als informa-tiedragers, maar met hun natuurstenen bekleding zijn het tevens elementen van een representatieve architectuur. De optimale lichtwerktuigen voor ver-ticale verlichting: Optec lenswallwashers voor laagspannings-halogeen-lampen, gemonteerd aan adaptiestukken.

De scenografie van het museum werkt met een afwisselende mix van realistisch geënsceneerde diorama’s en een klas-sieke presentatie van de geëxposeerde stuk-ken. Daarbij modelleert gericht licht de objecten uit de duister van de expositiehallen. Daarvoor zijn Optec spots met verschillende stralings-hoeken en lampsoorten aan hangende ERCO spanningsrails gemon-teerd.

Het glazen dak van de centrale ronde hal is ver-sierd met ornamenten uit de Jinsha-cultuur – een bekoorlijk spel van licht en schaduw en een popu-laire plek voor de ver-plichte herinneringsfoto.

Als een wig torent het nieuwe museum uit boven het parkachtig aangelegde terrein van de archeologische vond-sten aan de stadsrand van Chengdu.

Architectuur: Pan Solution International Design Co., Ltd, BeijingFoto’s: Michael Wolf, Hong Kong

www.jinshasitemuseum.com

Tegenwoordig staat op de vindplaats een museum. Op een oppervlak van 300.000 vier-kante meter kunnen bezoekers de overblijfselen van de stad „Jinsha“ bekijken, wat vertaald „goudkleurig zand“ betekent. In werkelijk-heid zijn veel van de sinds 2001 uitgegraven 6.000 archeologische vondsten van goud en jade. Daarnaast werden tienduizenden scher -ven en potten gevonden. „Chinezen gebruiken goud over het algemeen als sieraad – oorbel -len, armbanden en halskettingen. De mensen

in Jinsha gebruikten het goud echter voor reli-gieuze offerceremonieën“, verklaart archeologe Sun Hua van de Peking Universiteit.

Deskundigen vermoeden dat de plaats ooit een rituele offerplaats was van de mensen uit Jinsha. Onder de in het museum geëxposeerde voorwerpen is een flinterdun gouden masker, net 20 centimeter breed en elf centimeter hoog. Voor archeologen als Sun is de vondst onge-woon omdat in die tijd eigenlijk geen gouden maskers in China werden gemaakt en alleen in Egypte en het Midden-Oosten voorkwamen. Ook de vele in Jinsha aangetroffen slagtanden van olifanten plaatsen de onderzoekers voor raadsels. Zhu vermoedt dat ze als religieuze hulpmiddelen of offergaven werden gebruikt. Een tekening op een gouden vat toont een knielende man die een olifanttand op zijn rug draagt. „We weten niet aan welke god deze olifanttanden werden geofferd of bij welke rituelen men ze gebruikte“, aldus Zhu Zhangyi, de vice-curator van het museum. Schriftelijke notities, die informatie over het leven van de Jinsha zouden kunnen geven, werden tot op heden niet gevonden.

Om bezoekers de wereld van de Jinsha te laten ontdekken, is het museum als een pretpark opgebouwd. Centraal staat de expositiehal die de uiterlijke vorm heeft van een reusachtige, schuin afgesneden cilinder. Het glazen dak is versierd met rituele symbolen van de Jinsha waarvan de schaduwen in de loop van de dag over de ronde muren glijden. De expositiehal staat in een groot park. 389 miljoen yuan – ongeveer 38 miljoen euro – heeft de provincie Sichuan geïnvesteerd in de bouw van het muse-um. Sinds de opening vorig jaar zomer werden meer dan 100.000 bezoekers ontvangen.

Aan de opgravingen is echter nog geen eind gekomen. In de omgeving van het museum zoe-ken wetenschappers tot op de dag van vandaag naar overblijfselen om meer over het mysteri-euze rijk van de Jinsha te weten te komen. Tot nu toe werden 2.000 graven ontdekt. Er worden echter geen bulldozers meer ingezet. Om de kwetsbare vondsten van goud en jade niet te beschadigen, graven de archeologen tegen-woordig met de schop en soms zelfs met hun handen.

Harald Maass


Jinsha Site Museum

Chinese museumbouwers houden van diorama’s, Chinese museumbezoe-kers houden van digitale camera’s. Baudrillard cs. zouden plezier beleven aan het in elkaar gescho-ven simulacre, aan de foto in de foto in de foto. Multimediale presenta-ties zijn een aanvulling op de dure, liefdevol gedetailleerde panorama-voorstellingen.

Onder een glazen vloer zijn de echte afgravingen zichtbaar – dramatisch verlicht met Beamer schijnwerpers die aan de stalen draagstructuur zijn gemonteerd.


Suzhou – wanneer Chinezen deze naam uit-spreken klinkt hier ontzag en betovering in door. Als geen andere plek is de ten noordwes-ten van Sjanghai gelegen tuinstad beroemd door zijn schoonheid. Sinds de tijd van de Ming dynastie lieten China’s heersers daar de prach-tigste tuinen en gebouwen stichten. Suzhou’s elegantie en aangezicht zijn tot op heden nog spreekwoordelijk: „in de hemel is het paradijs, op aarde zijn Suzhou en Hangzhou“, zeggen de Chinezen.

In zo’n stad een museum te bouwen zou vermoedelijk voor elke architect een uitdaging zijn. Voor de Amerikaanse toparchitect I.M. Pei ging het echter om meer. Zijn familie komt uit Suzhou, een oude adellijke familie die daar sedert de 15e eeuw heeft gewoond. Als kind bracht Pei vele zomers door bij zijn grootouders in Suzhou, het vroegere centrum van de Chi-nese zijde-industrie, voordat hij in de VS ging wonen en aan de Massachusetts Institute of Technology en op Harvard architectuur ging studeren. Terwijl Pei als een van de grootste architecten van de 20e eeuw wereldwijd suc-cessen vierde, liet hem de herinnering aan Suzhou en zijn Chinese thuisland nooit los.

In 1974 reisde Pei met een groep Ameri-kaanse architecten door de Volksrepubliek. Het was zijn eerste bezoek aan China sinds vier decennia. China en de VS onderhielden destijds nog geen diplomatieke betrekkingen. Maar Pei reisde in de volgende jaren steeds weer naar zijn oude geboorteland. Op uitnodiging van de Chinese regering ontwierp hij aan de voet van de Geurende Heuvelen bij Peking een hotel. In

Tuinen van de hemel: Het Suzhou Historic Museum

De collectie van het museum behelst antieke keramiek- en jadevoor-werpen, kalligrafieën en oude schilderkunst. De vaas onder bijvoorbeeld stamt uit de tijd van keizer Yongzheng uit de Qing dynastie, die regeer-de van 1723-1735.

Een traditioneel element van de Chinese architec-tuur zijn geometrisch gevormde vensteropenin-gen waardoor het uitzicht vanuit het gebouw op het plantsoen wordt gericht en het beeld zo wordt ingekaderd – opnieuw geïnterpreteerd in het werk van I.M. Pei.

Een pronkstuk van de verzameling: het schil-derij „Tianheng en de 500 rebellen" van de Chinese meester Xu Beihong (1895-1953). Xu heeft als een van de eerste schilders Europese schildertechnieken op de Chinese kunst toegepast. Zijn werken bereiken momenteel prijzen tot 18 miljoen Yuan (rond 1,8 miljoen €) en worden daarom bijzonder goed bewaakt.

Architectuur: Pei Cobb Freed & Partners / I.M. Pei, New YorkLichtplanner: Fisher Marantz Stone, New York Foto’s: Michael Wolf, Hong Kong

www.szmuseum.com

1990 werd in Hongkong de door hem ontwor-pen Bank of China Tower opgeleverd, toenter-tijd de hoogste wolkenkrabber van de wereld en tot op heden een mijlpaal in de moderne architectuur.

Maar het duurde nog eens tien jaar eer Pei zijn droom kon waarmaken en een project in Suzhou kon verwezenlijken: het nieuwe Suzhou museum, met 15.000m2 tentoonstellingsruimte en bouwkosten van 40 miljoen dollar dat ont-stond, is een van de duurste en interessantste cultuurgebouwen van China.

„Zoiets heb ik tevoren nooit gemaakt“, zei Pei onlangs in een interview. Het Suzhou museum is een avant-gardistische en tegelijkertijd tra-ditionele bouw uit wit-grijze kubussen die er als in elkaar geschoven kisten uitzien. „Ik heb grijs en wit als de traditionele kleuren van Suzhou gebruikt. Maar de vorm is modern“, verklaarde Pei. Voor het design stond een lang ontwikkelingsproces. De ambtenaren van de stadsregering hadden als verplichting gesteld, dat het nieuwe museum zowel aan de eisen van de moderne architectuur als de stijl van Suzhou overeen zou moeten komen. Maar hoe er aan die eis voldaan moest worden, wist niemand, zei Pei.

Hij besloot tot een compromis, zag af van de klassieke grijze dakpan en integreerde in plaats daarvan grijze stenen in de gewitte muren. „Ik had iets nodig wat volume geeft“, zei Pei en liet daarom de muren als een trap naar het dak klimmen. Ook zijn talrijke vijvers, stenen bruggen en plantsoenen in de archi-tectuur geïntegreerd. „In het westen is het

gebouw een gebouw en de tuin een tuin“, vertelde Pei – in China horen beide tezamen.

Voor de opening van het gebouw nodigde de architect 100 van zijn beste vrienden en familieleden uit naar Suzhou. „Mijn grootvader had hier een huis en een tuin“, zei Pei. Twee van de tuinen van Suzhou vallen nu onder het werelderfgoed van de Verenigde Naties. Hoewel vele historische kanalen en huizen de afgelopen jaren verwoest werden, werkt de regering er inmiddels aan om Suzhou in stand te houden als historische tuinstad. Voor Pei is het museum een soort terugkeer naar zijn roots, als eindpunt van zijn werk wil hij het museum toch niet zien: „er zijn altijd weer nieuwe uitdagingen in het leven“, aldus de 90-jarige.

Harald Maass


Achterlichten

Bewegende beelden in Light ScoutBij werktuigen voor scenografisch licht, die inrichtingsdimensies zoals tijd of beweging in de lichtplanning invoeren, zijn verklarende films en animaties het optimale communicatiemedium. Steeds vaker maken daarom korte tutorial films bij ERCO een complexe stand van zaken duidelijk. De algemene toegankelijkheid van breedband internet heeft de beschikbaarheid en verspreiding van filmclips revolutionair vereenvoudigd. Alle tot op heden bij ERCO ontstane tutorial films zijn nu in het downloadgedeelte van Light Scout gebundeld te vinden en zijn eveneens als Podcast via iTunes verkrijgbaar.

www.erco.com/film

Duitse designprijs 2008 voor ERCODe ERCO Grasshopper schijnwerper kreeg op 8 februari 2008 de onderscheiding „designprijs van de bondsrepubliek Duitsland 2008“ in zilver. De ontvangst tijdens de vernissage was een rendezvous van persoonlijkheden uit de designscene. De uitreiking van de in totaal 25 prijswinnaars in het kader van de beurs „ambiance“ mocht zich in een grote belangstelling verheugen. De lofrede op Manfred Lamy, die met de designprijs Persoonlijkheid 2008 voor zijn levenswerk werd geëerd, werd gehouden door Klaus J. Maack, jarenlang bedrijfsleider van ERCO.

www.designpreis.de

EuroShop 2008, DüsseldorfERCO toont zijn gezicht weer op de belangrijkste beurs voor de internationale bedrijfswereld. Nadat daar met een eigen hal voor aanbieders van verlichting nieuwe, goede voorwaarden geschapen werden, presenteerde ERCO zich van 23 tot 27 februari 2008 met innovatieve producten die aan de betreffende doelgroepen waren aangepast: Bijvoorbeeld de nieuwe spotseries Cantax en Emanon of de plafondinbouwarmaturen Compar en Compact HIT. De voor ERCO typisch open en communicatief ingerichte stand sprong uit het totaal van exposanten in het oog. Het aantal en kwaliteit van de contacten overtrof de verwachtingen.

www.euroshop.de

Scenografisch licht met het Light System DALI (boven) of dynamische effecten met de Emanon Goborotator (links): Twee voorbeelden van innovaties, die per film en animatie optimaal overgedragen kunnen worden.

Links: Henk Kosche (1e v.l.) en Alois Dworschak (3e v.l.) namen de prijs voor het ERCO Designteam van Andrej Kupetz (Raad voor de Vormgeving, 2e v.l.) en Roland Heiler (Porsche Design, 4e v.l.) in ontvangst.

Het ERCO beursconcept, nieuwe „aanraakbare“ producten te presenteren en daarbij op tekstborden en displays achtergrondinformatie aan te bieden, beantwoordde ook in Düsseldorf aan zijn verwachtingen. Voor de eerste keer bij deze presentatie: Beeldschermen en portable apparaten speelden de ERCO tutorial films steeds af.

De blikvanger van de stand werd gevormd door een geabstraheerde interpretatie van het onderwerp etalage: objecten en vlakken, licht, beweging en kleur – alles bestuurd en geïntegreerd met Light System DALI.

E ERCO Leuchten GmbHPostfach 246058505 LüdenscheidGermanyTel.: +49 2351 551 0Fax: +49 2351 551 [email protected]

TEDA monument, TianjinDe afkorting TEDA staat voor „Tianjin Economic-Technological Development Area“. In 1984 opge-richt, was dit gebied aan de rand van de havenstand Tianjin een van de eerste bijzondere economische gebieden in China. Het door Isozaki ontworpen monument uit gewelf-de roestvrij stalen schalen ontstond in 2004 ter gelegenheid van het 20e jubileum van TEDA. Samen met ERCO Japan ontwikkelde Isozaki het verlichtingsconcept met Tesis uplights en Beamer schijnwerpers.(Vormgeving: Arata Isozaki & Associates, Tokio)

ERCO Lichtbericht 85 · 2015-12-10 · ERCO Lichtbericht 85 1 Oorspronkelijk hadden we het idee een...

Documents

Transcript of ERCO Lichtbericht 85 · 2015-12-10 · ERCO Lichtbericht 85 1 Oorspronkelijk hadden we het idee een...