E&R Masterclass: circulair bouwen Van idee naar nieuwe ... · • Nederland Circulair in 2025....

32
E&R Masterclass: circulair bouwen Van idee naar nieuwe praktijk toepassingen Versi e 2 .0

Transcript of E&R Masterclass: circulair bouwen Van idee naar nieuwe ... · • Nederland Circulair in 2025....

Page 1: E&R Masterclass: circulair bouwen Van idee naar nieuwe ... · • Nederland Circulair in 2025. Sluit aan als koploper en doe mee het Rijks brede programma ‘Nederland Circulair 2050’

E&R Masterclass: circulair bouwen

Van idee naar nieuwe praktijk toepassingen

Versie 2.0

Page 2: E&R Masterclass: circulair bouwen Van idee naar nieuwe ... · • Nederland Circulair in 2025. Sluit aan als koploper en doe mee het Rijks brede programma ‘Nederland Circulair 2050’

E&R MASTERCLASS: CIRCULAIR BOUWEN 2025

VAN IDEE NAAR NIEUWE PRAKTIJK TOEPASSINGEN

2019-08-01

2-

INHOUDSOPGAVE

WAAROM DEZE MASTERCLASS ‘CIRCULAIR BOUWEN’ 3

Achtergrond 3

VOOR WIE 4

Doelgroep 4

Kennis 4

Vaardigheden 5

Denk- en werknivau 5

DOELSTELLING 6

PRAKTISCHE INFORMATIE 8

Inlichtingen 10

VORMEN VAN KENNISOVERDRACHT EN BEGELEIDING 11

PARTNERS 12

Programmaleiding en experts 13

Experts 14

PROGRAMMA 16

Introductie 16

Blok 1: Ambitie en concurrentieanalyse 17

Blok 2: Design thinking 20

Blok 3: Innovaties kan je kopen 21

Blok 4: Crossovers 23

Project: ‘Field lab’ 24

CIRCULAIR BOUWEN, EEN EERSTE SCHETS 25

Fieldlabs 28

BIJLAGE 1: PLATFORM ECONOMIE & RUIMTE 30

Page 3: E&R Masterclass: circulair bouwen Van idee naar nieuwe ... · • Nederland Circulair in 2025. Sluit aan als koploper en doe mee het Rijks brede programma ‘Nederland Circulair 2050’

E&R MASTERCLASS: CIRCULAIR BOUWEN 2025

VAN IDEE NAAR NIEUWE PRAKTIJK TOEPASSINGEN

2019-08-01

3-

WAAROM DEZE MASTERCLASS ‘CIRCULAIR BOUWEN’

Achtergrond

• Nederland Circulair in 2025. Sluit aan als koploper en doe mee het Rijks brede programma‘Nederland Circulair 2050’ en wees hiermee een van de baanbrekende ondernemers incirculair bouwen.

• Met circulair bouwen leren we beter om te gaan met materiaalgebruik met als resultaat meerhergebruik van materialen, minder milieu-impact, waarde behoud en minder kosten.

• Circulair bouwen gaat anders dan lineair bouwen en biedt ruimte voor nieuwebusinessmodellen waar u als koploper als eerste van kan profiteren

We zien dat bouwbedrijven weinig financiële armslag hebben om de laatste technische snufjes aan teschaffen. Ook constateren we dat het voor bouwbedrijven steeds moeilijker is geworden om met de tijdmee te gaan.

KortomOp welke manier kunnen bouwbedrijven en de daaraan gelieerde profit- en non-profitorganisaties detoegevoegde waarde voor hun klanten en voor hun eigen organisatie vergroten, meer geluk bij deafnemers van circulaire bouwwerken en service waarbij het financiële bedrijfsresultaat voor debouwbedrijven die gekozen hebben voor circulair bouwen vergroten? Het is zaak hierbijbelanghebbenden aan te spreken en samen met hen het financiële perspectief en de waarde-opbrengsten voor afnemers van circulaire bouwwerken, circulair bouwen bouwbedrijven en allen in dewaardeketen te verkennen en te bepalen.

Deze stakeholders zijn circulair bouwen bouwbedrijven en hun dienstverleners zoalsgrondstoffenleveranciers voor de bouw, adviseurs, software leveranciers, verzekeraars, taxateurs,financiers notarissen, juristen, makelaars, en medewerkers die werken bij de overheid en bewoners.

We vertalen dit stakeholdersproject in een ‘Starshot’ (Aim for the stars, land on the moon)– de stip opde horizon in ander woordgebruik – voor 2025: Kom vóór 2025 met betere beproefde circulair bouwenmethode zoals deze nog niet binnen de Benelux is te zien in dienst ‘die leiden tot tevreden afnemers enbouwers van circulair bouwen’.

Op initiatief van ir. H.A.P. (Eric) Zinger, opleidingsmanager HAN post hbo Built Environment, Ron van

Wijk, hoofddocent post hbo-cursussen HAN circulair bouwen en GFSC-consultants and engineers,

inleiding circulair bouwen en Cees van Beukering is dit project ontworpen.

Page 4: E&R Masterclass: circulair bouwen Van idee naar nieuwe ... · • Nederland Circulair in 2025. Sluit aan als koploper en doe mee het Rijks brede programma ‘Nederland Circulair 2050’

E&R MASTERCLASS: CIRCULAIR BOUWEN 2025

VAN IDEE NAAR NIEUWE PRAKTIJK TOEPASSINGEN

2019-08-01

4-

VOOR WIE

Doelgroep

Allen die op een of andere manier te maken heeft met het realiseren en onderhouden van infra- enbouwprojecten werkzaam in de sector:

• Infra en Bouw

• Toeleveranciers in de bouw

Dan wel werkzaam (willen) zijn bij:

• Projectontwikkelaars

• Vastgoedbeleggers

• Zorginstellingen

• Woningcorporaties

• Adviesbureaus

• Managementbureaus

• Gemeenten en instellingen

• Onderwijs

• Advocaten en notariskantoren

• Vastgoedbeleggers

• Woningontwikkelaars

• Banken

• Makelaars

• Woningbouwverenigingen

• Particuliere woningbeleggers en beheerders

• Financiers

• Architectenbureaus

• Stedenbouwkundige adviesbureaus

• Rijksoverheid

• Provincie

• Gemeenten

Kennis

De kennis die u wordt aangedragen is globaal als volgt in kernbegrippen weer te geven:

• Vergroten van proceskenniso Omgevingsbewustzijn, organisatie-sensitiviteit en bestuurs- sensitiviteito Organiseren van draagvlako Organiseren van besluitvormingo Leiderschap

• Vergroten van de toegepaste kenniso Innovatievermogeno Nieuwe business weten te generereno Marketing en promotie

Page 5: E&R Masterclass: circulair bouwen Van idee naar nieuwe ... · • Nederland Circulair in 2025. Sluit aan als koploper en doe mee het Rijks brede programma ‘Nederland Circulair 2050’

E&R MASTERCLASS: CIRCULAIR BOUWEN 2025

VAN IDEE NAAR NIEUWE PRAKTIJK TOEPASSINGEN

2019-08-01

5-

Vaardigheden

• De vaardigheid om proactief en innovatief handelen op strategisch, tactisch en operationeelniveau

• Zowel mondeling als schriftelijk adequaat communiceren met stakeholders, vaneindgebruikers tot bestuur en toezichthoudende organen.

Denk- en werknivau

Na afloop van dit traject moet u in staat zijn als ondernemer nieuwe business zelfstandig te ontwikkelenen succesvol te introduceren in de eigen organisatie als naar de markt.

Page 6: E&R Masterclass: circulair bouwen Van idee naar nieuwe ... · • Nederland Circulair in 2025. Sluit aan als koploper en doe mee het Rijks brede programma ‘Nederland Circulair 2050’

E&R MASTERCLASS: CIRCULAIR BOUWEN 2025

VAN IDEE NAAR NIEUWE PRAKTIJK TOEPASSINGEN

2019-08-01

6-

DOELSTELLINGKom vóór 2025 met vernieuwende manier van circulair bouwen en exploiteren van bouwwerken waarafnemers zich gesteund voelen in hun geluksgevoel waarbij de total cost of ownership (TCO) lager zijndan we gewend zijn. Door slim gebruik te maken van de nieuwe 'sleuteltechnologieën' dienend voor eendoeltreffende, doelmatige, effectieve en mensgerichte business.

Figuur 1: De tien nieuwe sleutel technologieën

Dit leidt tot een meerwaarde voor:

• Afnemers van circulaire bouwwerken

• Circulaire bouwers en eenieder betrokken in de waardeketen

• Omgeving

Het Platforum Economie & Ruimte helpt deelnememers van de masterclasses om door samen te werkensneller met inzet van innovaties tot betere en goedkopere oplossingen te komen voor eindgebruikers enhelpt daardoor ook een hogere bedrijfsmarge te bewerkstelligen (blauwe en langere streepjeslijn infiguur 2) dan als men op eigen kracht in de eigen werkomgeving tot (ver-) nieuwende oplossingenontwikkeld (rode en kortere streepjeslijn in figuur 2).

Page 7: E&R Masterclass: circulair bouwen Van idee naar nieuwe ... · • Nederland Circulair in 2025. Sluit aan als koploper en doe mee het Rijks brede programma ‘Nederland Circulair 2050’

E&R MASTERCLASS: CIRCULAIR BOUWEN 2025

VAN IDEE NAAR NIEUWE PRAKTIJK TOEPASSINGEN

2019-08-01

7-

Figuur 2: Eerder meer toegevoegde waarde/bedrijfsmarge doordat samen slimmer werken eerder totresultaten kan leiden dan wanneer men alles alleen doet.

Het Platforum Economie & Ruimte biedt projecten aan die zeer vernieuwend en op de praktijk gerichtzijn. De E&R Projectgroep ‘Circulair bouwen 2025’ helpt de projectdeelnemers om uit onverwachtehoeken hun kennis te vergroten en door coaching hun gewaagde ambities te realiseren. Het project isonmisbaar voor iedere professional die het beste uit zichzelf wilt halen en is bijzonders wilt realiseren.

Figuur 3: Toegevoegde waarde, van idee tot trendsetter in nieuwe praktijk toepassingen

Page 8: E&R Masterclass: circulair bouwen Van idee naar nieuwe ... · • Nederland Circulair in 2025. Sluit aan als koploper en doe mee het Rijks brede programma ‘Nederland Circulair 2050’

E&R MASTERCLASS: CIRCULAIR BOUWEN 2025

VAN IDEE NAAR NIEUWE PRAKTIJK TOEPASSINGEN

2019-08-01

8-

PRAKTISCHE INFORMATIE

Locatie: Bijeenkomsten vinden plaats op inspirerende locaties binnen deBeneluxAanvang: U kunt op elk gewenst moment instappen.

Zie https://www.economie-ruimte.com/projecten/circulair-bouwen/

E&R Rondetafelbijeenkomsten: Inspireerde bijeenkomsten met een beperkt aantal deelnemers,maximaal 25 personen uit verschillende sectoren en expertise opbijzondere locaties die passen de agenda van de bijeenkomst.

Aantal: 6 tot 4 E&R Rondetafelbijeenkomsten en afhankelijk van hetgekozen masterclas programma nog 2 tot 4 masterclassbijeenkomsten

Tijden: In de regel van 15:00 uur tot 18:30 uur (inclusief bescheidenhapje en drankje na afloop)

Duur van het programma: Afhankelijk van uw deelname aan het programma alsgeïnteresseerde of als deelnemer van de masterclass of alsexpert moet u rekenen op een doorlooptijd van 1 tot 3 jaar

Deelname als geïnteresseerden: Geïnteresseerde kunnen deelnemen aan de E&R

Rondetafelbijeenkomsten door per bijeenkomst in te schrijven

tegen een bedrag van € 125,-- excl. btw:

• U ontmoet interessante personen en u krijgt een unieke

inkijk bij vooraanstaande bedrijven.

• U bent als een van de eersten op de hoogte van de

allerlaatste ontwikkelingen en innovatieve oplossingen die u

voordeel kunnen opleveren.

• U kunt uw eigen ideeën toetsen met anderen en u wordt de

mogelijkheid goden uw kennis met experts te delen.

• U krijgt persoonlijke aandacht, daar wij tot de groep

maximaal 25 deelnemers toelaten.

Deelname aan masterclass: Deelname aan het masterclass programma:

• Basis. De gevraagde investering bedraagt € 2.950,-- excl.

btw per jaar per persoon die zich minimaal 3 jaar aan deze

masterclass verbindt. Hiervoor krijgt u naast wat

geïnteresseerde krijgen nog als extra:

o Masterclass programma, inspiratiemap en ex-ante

en ex-post rapporten.

o Inbrengen van eigen project als ’field lab’ en u

wordt in de gelegenheid gebracht uw project

eenmaal per jaar te presenteren en krijgt hierop

reflectie waarvan een schriftelijke ‘ex ante of ex-

post’ verslag van wordt gemaakt door een van de

experts.

o Persoonlijke coaching over het jaar gespreid van

10 uur.

o Vrij toegang tot de website

www.InnovationSpotter.com.

Page 9: E&R Masterclass: circulair bouwen Van idee naar nieuwe ... · • Nederland Circulair in 2025. Sluit aan als koploper en doe mee het Rijks brede programma ‘Nederland Circulair 2050’

E&R MASTERCLASS: CIRCULAIR BOUWEN 2025

VAN IDEE NAAR NIEUWE PRAKTIJK TOEPASSINGEN

2019-08-01

9-

• Plus. De gevraagde investering bedraagt € 4.950,-- excl. btw

per jaar per persoon die zich minimaal 3 jaar aan deze

masterclass verbindt. Hiervoor krijgt u naast wat

geïnteresseerde krijgen nog als extra:

o Masterclass programma, inspiratiemap en ex-ante

en ex-post rapporten.

o Open masterclass traject. Inbreng van eigen

project als ’field lab’ en u wordt in de gelegenheid

gebracht uw project een maal per jaar te

presenteren en krijgt hierop reflectie.

Experts staan tussen de bijeenkomsten door klaar

om masterclass deelnemers te coachen in een

specifieke vraag om uiteindelijk een nog beter in

hun werkveld te presteren. Inclusief 4 masterclass

bijeenkomsten per jaar van 4 uur waar minimaal 6

en maximaal 10 personen aan deelnemen.

o Persoonlijke coaching over het jaar gespreid van

10 uur.

o Vrij toegang tot de website

www.InnovationSpotter.com

Deelname als expert: Naast de mogelijkheden die geïnteresseerden geboden wordenkrijgen experts de mogelijkheid hun kennis in te brengen alsinleider of als coach

Deelname als student: Een student kan zijn studieopdracht combineren met de vraag

van een van de masterclass deelnemers.

Kenmerken van deelnemers: Gedrag en attitude:

• Een positief krachtenveld te ontketenen

• Échte samenwerking te organiseren

• Leervermogen te vergroten

• Creativiteit aan te wenden

• Doorzettingsvermogen te tonen

Prijs: Als:

• Deelnemer van E&R Rondetafelbijeenkomst € 125,-- (excl.

Btw) per keer.

• Masterclass programma: Basis van € 2.950,-- of Plus, €

4.950,-- per persoon per jaar excl. btw

• Lid van Platform Economie & Ruimte, lidmaatschapsvormen

https://www.economie-ruimte.com/aanmelden/

Page 10: E&R Masterclass: circulair bouwen Van idee naar nieuwe ... · • Nederland Circulair in 2025. Sluit aan als koploper en doe mee het Rijks brede programma ‘Nederland Circulair 2050’

E&R MASTERCLASS: CIRCULAIR BOUWEN 2025

VAN IDEE NAAR NIEUWE PRAKTIJK TOEPASSINGEN

2019-08-01

10-

Inlichtingen

Programmamanager masterclass, Ron van Wijk | GFSC Consultants and

Engineers BV en programmaleider en docent Crash Course Circulair Bouwen

van de HAN | +316-48159526 | [email protected]

Platform Economie & RuimteE-mail: [email protected]: www.economie-ruimte.com

Page 11: E&R Masterclass: circulair bouwen Van idee naar nieuwe ... · • Nederland Circulair in 2025. Sluit aan als koploper en doe mee het Rijks brede programma ‘Nederland Circulair 2050’

E&R MASTERCLASS: CIRCULAIR BOUWEN 2025

VAN IDEE NAAR NIEUWE PRAKTIJK TOEPASSINGEN

2019-08-01

11-

VORMEN VAN KENNISOVERDRACHT EN BEGELEIDING

Afhankelijk van uw keuze van deelname aan dit project kennen we de volgende vormen:

• E&R Rondetafelbijeenkomsteno Deelnemers aan de bijeenkomsten worden geïnformeerd over de voortang van het

project circulair bouwen voor koplopers en de stand van zaken met betrekking tot’Inspiratiemap’ en de stand van zaken van de ‘Field labs’.

o Inspirerende inleiding over een topic c.q. actualiteit over circulair bouwen.o Onder ‘werk in uitvoering’ presenteert een van de deelnemers van de masterclass

zijn project om feedback te krijgen waarna de bijeenkomst wordt afgesloten meteen korte pitch over een innovatie die is gevonden op de websitewww.InnovationSpotter.com

• Masterclass programma ‘werk in uitvoering’o Masterclass bijeenkomsten om de eigen praktijkcasus te bespreken. Zie hiervoor

verder onder ‘Masterclass programma’

• Mini-congreso Enkele keren per jaar worden er mini-congressen georganiseerd waar drie

projectgroepen hun resultaten aan een breed publiek presenteren voor publiciteiten om nieuwe deelnemers voor de projectgroepen aan te trekken zodat nieuweinzichten en zakelijke relaties de projecten op een hoger niveau gebracht kunnenworden

Page 12: E&R Masterclass: circulair bouwen Van idee naar nieuwe ... · • Nederland Circulair in 2025. Sluit aan als koploper en doe mee het Rijks brede programma ‘Nederland Circulair 2050’

E&R MASTERCLASS: CIRCULAIR BOUWEN 2025

VAN IDEE NAAR NIEUWE PRAKTIJK TOEPASSINGEN

2019-08-01

12-

PARTNERS

Page 13: E&R Masterclass: circulair bouwen Van idee naar nieuwe ... · • Nederland Circulair in 2025. Sluit aan als koploper en doe mee het Rijks brede programma ‘Nederland Circulair 2050’

E&R MASTERCLASS: CIRCULAIR BOUWEN 2025

VAN IDEE NAAR NIEUWE PRAKTIJK TOEPASSINGEN

2019-08-01

13-

Programmaleiding en experts

Programmaleiding

Programmamanager masterclass, Ron van Wijk, GFSC Consultants and

Engineers BV en programmaleider en docent Crash Course Circulair Bouwen

van de HAN | +316-48159526 | [email protected]

Programmamanager challenge | vacature

InnovtionSpottter, Vacature

Rian Hermans – Teklenburg | +3106-42248405 |

[email protected]

Page 14: E&R Masterclass: circulair bouwen Van idee naar nieuwe ... · • Nederland Circulair in 2025. Sluit aan als koploper en doe mee het Rijks brede programma ‘Nederland Circulair 2050’

E&R MASTERCLASS: CIRCULAIR BOUWEN 2025

VAN IDEE NAAR NIEUWE PRAKTIJK TOEPASSINGEN

2019-08-01

14-

Experts

Matthijs Brandt | Afvalwijzer.com | Topic: Afval-(inzamel) efficiency

Hilda Feenstra | localworks | Auteur van het boek ‘Duurzaam zijn moet je

Durven’ | Topic: Duurzaamheid en assetmanagement

Rob Westerdijk | Lector at HAN university Arhnem-Nijmegen | Topic:

Circulaire economie

Gerben Hieminga | Econoom | Topic: Circulaire economie en financiering

Jaap Kortman | Kortman duurzame gebiedsontwikkeling | Topic: Energie+ en

financiering

Anne van Stijn | TU Delft | Topic: Circulaire ontwerpen

Vincent Gruis | Professor of Housing Management at Delft University of

Technology | Circulaire economie

Bas Sanders | Sander Machinebouw | Ambassadeur biomimicry nl | Topic:Biomimicry in practic

Page 15: E&R Masterclass: circulair bouwen Van idee naar nieuwe ... · • Nederland Circulair in 2025. Sluit aan als koploper en doe mee het Rijks brede programma ‘Nederland Circulair 2050’

E&R MASTERCLASS: CIRCULAIR BOUWEN 2025

VAN IDEE NAAR NIEUWE PRAKTIJK TOEPASSINGEN

2019-08-01

15-

Joost Wijnen | Oadis | Topic: BIM

Page 16: E&R Masterclass: circulair bouwen Van idee naar nieuwe ... · • Nederland Circulair in 2025. Sluit aan als koploper en doe mee het Rijks brede programma ‘Nederland Circulair 2050’

E&R MASTERCLASS: CIRCULAIR BOUWEN 2025

VAN IDEE NAAR NIEUWE PRAKTIJK TOEPASSINGEN

2019-08-01

16-

PROGRAMMA

Introductie

U start deze masterclass met een introductiegesprek waarin het project wordt toegelicht en u kennismaakt met een van de moderator van dit project. Dit introductiegesprek vindt plaats voorafgaand aaneen van de E&R Rondetafelbijeenkomsten en zal met u persoonlijk worden afgestemd.

Als startdocument krijgt met mee de ‘inspiratiemap’ van de projectgroep waarin naast algemeneinformatie over ‘Circulair bouwen’ is opgenomen naast specifieke informatie van experts die op een vande E&R Rondetafelbijeenkomsten hun expertise met ons hebben gedeeld als beschrijvingen over eenaantal projecten ‘field labs’ van de deelnemers van de masterclass. Zie ook onder ‘Circulair bouwen, eeneerste schets’

Heeft u gekozen voor de masterclass dan komen tijdens de navolgende onderwerpen aan bod:

• Blok 1: Ambitie en concurrentieanalyse

• Blok 2: Design thinking

• Blok 3: Slim innovaties inkopen

• Blok 4: Leren van andere sectoren

• Project: uw ‘Field lab’

Page 17: E&R Masterclass: circulair bouwen Van idee naar nieuwe ... · • Nederland Circulair in 2025. Sluit aan als koploper en doe mee het Rijks brede programma ‘Nederland Circulair 2050’

E&R MASTERCLASS: CIRCULAIR BOUWEN 2025

VAN IDEE NAAR NIEUWE PRAKTIJK TOEPASSINGEN

2019-08-01

17-

Blok 1: Ambitie en concurrentieanalyse

Zicht op uw ambitie in twee stappen:

1. Het nu van de infra- en bouwmarkt met betrekking tot circulair bouwen

- Bewustwording (A) en huidige realiteit (B)

2. De toekomst van de infra- en bouwmarkt met betrekking tot circulair bouwen

- Creatieve oplossingen (C) en Prioriteiten (D)

Figuur 4: Ambitie in twee stappen (Bron: Natural Step. Berend Aanraad)

Page 18: E&R Masterclass: circulair bouwen Van idee naar nieuwe ... · • Nederland Circulair in 2025. Sluit aan als koploper en doe mee het Rijks brede programma ‘Nederland Circulair 2050’

E&R MASTERCLASS: CIRCULAIR BOUWEN 2025

VAN IDEE NAAR NIEUWE PRAKTIJK TOEPASSINGEN

2019-08-01

18-

Concurrentieanalyse

Voor het bepalen van de positie van bouwbedrijven die circulair bouwen voorstaan maken we gebruikvan de concurrentieanalyse, het vijfkrachtenmodel van Porter. Deze analyse biedt inzicht welke van devijf externe krachten van invloed zijn op de positie van de bouwbedrijven die kiezen voor circulairbouwen. In combinatie met DESTEP levert dit de transformatieruimte op voor bouwbedrijven die kiezenvoor circulair bouwen het besluit om het bouwen vanuit een andere sector te laten invullen (denk Uberdie met inzet van een digitaal platforum een belangrijke positie heeft weten te verwerven in detaxiwereld. Of denk aan Arib als alternatief van hotels en woningverhuur voor vakantiegangers). De vijfkrachten betreffen de eigen markt, maar ook concurrerende krachten van (potentiële) leveranciers(denk aan bouwmaterialenleveranciers, architecten, bankiers, notarissen, verzekeraars), afnemers (B2Ben vooral B2C), substituten (werkvervanging door robots, maar ook 3d printen van bouwdelen of gehelewoningen) en nieuwe toetreders (denk aan Ikea en woningen die geheel uit de fabriek komen).

Figuur 5: vijfkrachtenmodel van Porter1

Doel

De deelnemer nadrukkelijker laten nadenken over marktontwikkelingen.

Opdracht

Stel een situatieschets op over het nu en de toekomst van de markt zover relevant voor de eigen

business

Werklast

Een masterclass bijeenkomst van 3 uur en 9 uur voor uitwerking van de opdracht.

1 http://www.marketing4results.eu/blog/vijfkrachtenmodel-van-porter

Page 19: E&R Masterclass: circulair bouwen Van idee naar nieuwe ... · • Nederland Circulair in 2025. Sluit aan als koploper en doe mee het Rijks brede programma ‘Nederland Circulair 2050’

E&R MASTERCLASS: CIRCULAIR BOUWEN 2025

VAN IDEE NAAR NIEUWE PRAKTIJK TOEPASSINGEN

2019-08-01

19-

Om te raadplegen

Boek: Briljante businessmodellen - Jeroen Kemperman, Jeroen Geelhoed, Jennifer op ’t Hoog

Boek: De nieuwe economie – Hoe gaat de technologie de wereld veranderen en wat betekent dit voor

jou?

Boek: Duurzaam zijn moet je durven - Hilde Feenstra

Recent verschenen boeken: zie 9 topboeken over circulair bouwen

Page 20: E&R Masterclass: circulair bouwen Van idee naar nieuwe ... · • Nederland Circulair in 2025. Sluit aan als koploper en doe mee het Rijks brede programma ‘Nederland Circulair 2050’

E&R MASTERCLASS: CIRCULAIR BOUWEN 2025

VAN IDEE NAAR NIEUWE PRAKTIJK TOEPASSINGEN

2019-08-01

20-

Blok 2: Design thinking

De moderator zal met de inzet van design thinking tools de deelnemers tot creatieve oplossingen aan

zetten.

Figuur 6: Principe van design thinking

Doel

De deelnemer van de masterclass aanzetten tot creativiteit en buiten de vertrouwde werkomgeving te

gaan.

Opdracht

Kom tot een creatief haalbaar prototype die past in de eigen werkomgeving.

Werklast

Een masterclass bijeenkomst van 3 uur en 9 uur voor uitwerking van de opdracht.

Om te raadplegen

Boek: Design Denken & Doen - Nieuwe mindset, vaardigheden en tools voor het ontwerpen van de

toekomst Patrick van der Pijl, Erik Prins

Recent verschenen boeken: zie 9 top boeken over economie, innovatie en nieuwe business

Page 21: E&R Masterclass: circulair bouwen Van idee naar nieuwe ... · • Nederland Circulair in 2025. Sluit aan als koploper en doe mee het Rijks brede programma ‘Nederland Circulair 2050’

E&R MASTERCLASS: CIRCULAIR BOUWEN 2025

VAN IDEE NAAR NIEUWE PRAKTIJK TOEPASSINGEN

2019-08-01

21-

Blok 3: Innovaties kan je kopen

Het Platform Economie & Ruimte onderhoudt de website www.InnovationSpotter.com met innovatieve

producten en diensten waarmee uw eigen project beter en goedkoper te realiseren zijn. De innovaties

zijn op een zeer toegankelijke manier beschreven en naar sector, soort project, toepasbaarheid en land

van herkomst te sorteren. De innovaties zijn kort en kernachtig beschreven en per innovatie is

aangegeven wat het de gebruikers brengt, inclusief een inschatting van de terugverdientijd en

contactinformatie van de leveranciers (zonder hinderlijke reclames). De InnovationSpotter wordt niet

gesponsord om zo de onafhankelijkheid in de berichtgeving te waarborgen. Deelnemer van de

masterclass hebben gratis toegang tot InnovationSpotter en experts wordt de mogelijkheid geboden

hun innovatieve producten en diensten op de website te publiceren voor wereldwijd bereik2.

Figuur 7: www.InnovationSpotter.com

Doel

De deelnemer van de masterclass krijgt de opdracht op zoek te gaan naar innovaties die helpen om het

prototype sneller en goedkoper te realiseren.

Opdracht

Vind een innovatie die helpt de prototype sneller en goedkoper te realiseren.

Werklast

Een masterclass bijeenkomst van 3 uur en 9 uur voor uitwerking van de opdracht.

2 De redactieraad van InnovationSpotter bepaalt of aangeboden innovaties worden gepubilceerd.

Page 22: E&R Masterclass: circulair bouwen Van idee naar nieuwe ... · • Nederland Circulair in 2025. Sluit aan als koploper en doe mee het Rijks brede programma ‘Nederland Circulair 2050’

E&R MASTERCLASS: CIRCULAIR BOUWEN 2025

VAN IDEE NAAR NIEUWE PRAKTIJK TOEPASSINGEN

2019-08-01

22-

Om te raadplegen

Website: www.Innovationspotter.comTwitter: @EconomieRuimte

Page 23: E&R Masterclass: circulair bouwen Van idee naar nieuwe ... · • Nederland Circulair in 2025. Sluit aan als koploper en doe mee het Rijks brede programma ‘Nederland Circulair 2050’

E&R MASTERCLASS: CIRCULAIR BOUWEN 2025

VAN IDEE NAAR NIEUWE PRAKTIJK TOEPASSINGEN

2019-08-01

23-

Blok 4: Crossovers

Op het grensvlak met andere groepen kunnen we het verschil maken in het vinden van een

veelbelovende nieuwe oplossing die in het eigen werkveld nog niet bekend zijn.

Doel

De deelnemer van de masterclass toetst zijn prototype hoe deze in andere sectoren als zijn weg heft

gevonden.

Opdracht

Toets prototype aan toepassingen in andere sectoren.

Werklast

Een masterclass bijeenkomst van 3 uur en 9 uur voor uitwerking van de opdracht.

Om te raadplegen

Ideeën opdoen uit andere sectoren. Neem deel aan een van de E&R Rondetafelbijeenkomsten van de

andere E&R Kopgroepen. Zie https://www.economie-ruimte.com/projecten/

Neem deel aan E&R Boekencafe. Zie E&R Boekencafe

Bezoek een vakbeurs van een sector waar u niets van doen heeft.

Page 24: E&R Masterclass: circulair bouwen Van idee naar nieuwe ... · • Nederland Circulair in 2025. Sluit aan als koploper en doe mee het Rijks brede programma ‘Nederland Circulair 2050’

E&R MASTERCLASS: CIRCULAIR BOUWEN 2025

VAN IDEE NAAR NIEUWE PRAKTIJK TOEPASSINGEN

2019-08-01

24-

Project: ‘Field lab’

De masterclass deelnemers bouwen hun prototype in een test omgeving als ‘field lab’.

Doel

Realiseren van het prototype tot een werkbare en haalbare toepassing.

Opdracht

Opstellen business case, realiseren en opleveren van prototype in de eigen werkomgeving met zelf

gekozen zakelijke partners.

In samenspraak met Platform Economie & Ruimte de ex-ante en ex-post evaluaties organiseren.

Werklast

Afhankelijk van omvang field lab.

Publiciteit en kennisoverdracht

De negen meest aansprekende ‘field labs’ krijgen extra aandacht op de website van Platform Economie

& Ruimte om belangstellende te inspireren en om de markt op de hoogte te brengen van de

ontwikkelingen.

Page 25: E&R Masterclass: circulair bouwen Van idee naar nieuwe ... · • Nederland Circulair in 2025. Sluit aan als koploper en doe mee het Rijks brede programma ‘Nederland Circulair 2050’

E&R MASTERCLASS: CIRCULAIR BOUWEN 2025

VAN IDEE NAAR NIEUWE PRAKTIJK TOEPASSINGEN

2019-08-01

25-

CIRCULAIR BOUWEN, EEN EERSTE SCHETS3 4

Met koplopers bespreken we wat mogelijk is en gewenst om circulair bouwen sneller en slimmer te

praktiseren. De agenda van de projectgroep ‘Circulair bouwen 2025’ wordt gevoed uit drie richtingen:

1. Maatschappelijke ontwikkelingen die van invloed zijn op circulair bouwen

2. Technologische ontwikkelingen die van invloed zijn op circulair bouwen

3. De ambitie van de deelnemers van het project

Figuur 8: Maatschappelijke en technologische ontwikkelingen die veel invloed hebben op circulair

bouwen’

Duurzame gebouwen renderen beter omdat: kopers en huurders het steeds belangrijker vinden om

gehuisvest te zijn in duurzame gebouwen vanwege lagere Total Cost of Ownership, een beter comfort

en omdat het de gezondheid van de gebruikers verbetert t.o.v. conventionele gebouwen. Zoals ook

aangetoond in een onderzoek van de World Green Building Council (WGBC), met tevens een

Nederlandse tak (DGBC).

1. Duurzame gebouwen zijn meer waard en daardoor ook beter te verkopen en te verhuren dan

gebouwen die niet duurzaam zijn. In gebouwen met een comfortabel- en gezond

binnenklimaat scoren werknemers beter op cognitieve taken dan in gebouwen waar het

binnenklimaat als onaangenaam wordt ervaren. Daglichtintreding en de kwaliteit van

verlichting hebben een effect op de productiviteit, zo ook de binnen luchtkwaliteit. Afleiding

door lawaai op de werkvloer doet de productiviteit dalen. Een werkomgeving waarin

natuurlijke elementen en -beleving zijn verwerkt, verbetert veelal de productiviteit. Thermisch

comfort, bi voorkeur op persoonlijke basis, beïnvloedt de productiviteit van werknemers,

vooral wanneer gebouwen te warm of te koud zijn. Ook zijn er nog andere

binnenmilieufactoren zoals radioactieve straling, elektromagnetische straling en akoestische

eigenschappen. De uiterlijke kenmerken van een gebouw draagt ook bij aan de tevredenheid

van werknemers.

2. Duurzame gebouwen zijn goedkoper te financieren. Banken kunnen eigenaren van duurzame

gebouwen tegemoetkomen met een rentekorting van maximaal 1% ten opzichte van reguliere

financieringen. Bereikbaarheid van de werkplek stimuleert werknemers om op de fiets naar

3 Circulair bouwen. Kansen voor vooral slopers en groothandels. ING 20174 De circulaire corporatie. Naar volledig duurzame huisvesting. ING 2018

Page 26: E&R Masterclass: circulair bouwen Van idee naar nieuwe ... · • Nederland Circulair in 2025. Sluit aan als koploper en doe mee het Rijks brede programma ‘Nederland Circulair 2050’

E&R MASTERCLASS: CIRCULAIR BOUWEN 2025

VAN IDEE NAAR NIEUWE PRAKTIJK TOEPASSINGEN

2019-08-01

26-

het werk te komen en dat kan leiden tot een kostenbesparing als gevolg van een vermindering

van het ziekteverzuim.

Slim circulair bouwen is belangrijk voor de hele bouwketen en levert naar vele maatschappelijkevoordelen met inzet van nieuwe technologieën een beter en goedkoper bouwwerk op.

• Partners in de bouwketen nu hun kansen zien om met inzet van nieuwe ‘sleuteltechnologieën’ op een goedkopere wijze betere service te bieden en gebouwen te bouwen,exploiteren en te her ontwikkelen opdat gebruikers en eigenaren van gebouwen waardehechten aan:

o Energiezuiniger produceren, verplaatsen en plaatsen van bouwproducten.

o Energieneutraal exploiteren van gebouwen.

• De druk van de overheid en van vastgoedfinanciers om de CO2-uitstoot te verlagen doorvastgoed te verduurzamen waarbij vooruitstrevenden bedrijven direct door pakken door deuitgangspunten van de circulaire economie toe te passen.

Gezien bovenstaande is dit het moment het gedachtegoed van ‘circulair bouwen’ te praktiseren en

daarin slimmer te worden in het creëren van meerwaarde.

Circulair bouwen gaat over

• Grondstoffen

• Productie

• Gebruik

o Langer levensduur

o Hergebruik van het product door een ander

o Hergebruik van onderdelen van het product naar een nieuw product

Circulair bouwen van meer naar minder toegevoegde waarde in bouwen

• Re-use en maintain. Levensduur maximaliseren door product hergebruik.

• Reduce. Minder bouwmaterialen gebruiken of biobased bouwen.

• Repair. Reparatie, renovatie of transformatie van gebouwen.

• Recycle. Materialenhergebruik door ‘slim’ slopen/ ontmantelen.

• Down cycle. Slopen en hergebruiken op het niveau van grondstoffen.

Circulair bouwen in de fase van het ontwikkelen, exploiteren en her-ontwikkelen van gebouwen

• Ontwikkelen

o Circulair ontwerpen

Materiaal arm ontwerpen

Bio based bouwen. Bouwen met natuurlijke bouwmaterialen zoals hout

Demontabel bouwen met het oog op hergebruik.

• Exploiteren

o Levensduurverlening

o Transformeren. Door kleine ingreep gebouw weer geschikt maken naar de eisen en

wensen van de gebruiker

• Her-ontwikkelen

o Grondstoffenbank, grondstoffenpaspoort om slim slopen en recyclen.

Page 27: E&R Masterclass: circulair bouwen Van idee naar nieuwe ... · • Nederland Circulair in 2025. Sluit aan als koploper en doe mee het Rijks brede programma ‘Nederland Circulair 2050’

E&R MASTERCLASS: CIRCULAIR BOUWEN 2025

VAN IDEE NAAR NIEUWE PRAKTIJK TOEPASSINGEN

2019-08-01

27-

Integrale visie5

De integrale visie op de ‘circulair bouwen’ kent negen uitdagende topics die door co-creatie vertaald

worden in een vernieuwde inspiratiemap ‘circulair bouwen’, waarbij we inhaken op een of meer van de

27 sustainable development goals (SDG) van de Verenigden Naties (VN) aan. Met betrekking tot circulair

bouwen zijn de drie sustainble development goals 7 ‘Betaalbare, betrouwbare en duurzame energie

voor iedeereen’, 12 ‘Verduurzamen van consuptie- en productiepatronen’ en 17 ‘Versterken van

middelen voor implementatie van het mondiale samenwerkingsverbanden voor duurzame ontwikkeling’

het meest relevant. Voor de concrete invulling van de businesscase circulair bouwen zoemen we in 9

topics. Door deze topics als kralen aan een draad te rijgen ontstaat samenhang. Samenhang vanuit een

visie voor wonen anno 20256, zie onderstaand figuur.

Figuur 9: Circulair bouwen kader

Wat ons betreft, zijn over de gehele levenscyclus alle 9 topics zijn even belangrijk, omdat de onbekende

toekomst ervoor zorgt dat we nu nog niet kunnen weten wat over 5, 10 of 15 jaar het belangrijkst is.

5 Punt van aandacht. Integrale visie afstemmen op actuele de International Integrated Reporting Council.

Van enkelvoudige naar meervoudige waarde creatie. Zie OK-model voor invoering meervoudige waarde

creatie als tool van samen zien & samen veranderen.6 Mocht in de loop van de initiatieffase blijken dat deze topics nadere aanscherping behoeven of dat

andere topics nog relevanter zijn, dan is het aan de E&R Projectgroep om hierover een besluit te nemen.

Page 28: E&R Masterclass: circulair bouwen Van idee naar nieuwe ... · • Nederland Circulair in 2025. Sluit aan als koploper en doe mee het Rijks brede programma ‘Nederland Circulair 2050’

E&R MASTERCLASS: CIRCULAIR BOUWEN 2025

VAN IDEE NAAR NIEUWE PRAKTIJK TOEPASSINGEN

2019-08-01

28-

Derhalve zullen we voor de uitvoering van fase 1, de initiatieffase, per topic een E&R

Rondetafelbijeenkomst organiseren op inspirerende locaties (gerelateerd aan de geagendeerde topic)

kunnen geïnteresseerden – deelnemers van de masterclass ‘circulair bouwen’ en overige

belangstellenden – experts op dit terrein ontmoeten om zo mede door eigen inbreng hun kijk op de te

realiseren werkmethoden van ‘circulair bouwen’ meer inhoud te geven. De resultaten van deze E&R

Rondetafelbijeenkomsten zullen worden vastgelegd in de E&R Inspiratiemap. Dit document wordt bij

iedere E&R Rondetafelbijeenkomst ingebracht om de discussie richting te geven en na afloop

aangescherpt.

Kenmerkend van een gewaagde visie, gestut op 9 uitdagende topics, is dat het zijn tijd nodig heeft om in

de praktijk te brengen. Een inspiratiemap brengt uitkomst om in overzichtelijke stappen te werken naar

de 'extra meer waarde' met inzet van innovaties. Het is de uitdaging voor ondernemers en managers om

tijd vrij te maken om los te komen van de dagelijkse beslommeringen om middels innovaties 'meer

waarde' te creëren. De 9 genoemde topics opgenomen in de inspiratiemap worden door de deelnemers

van de masterclasses op de E&R Rondetafelbijeenkomsten steeds besproken of deze nog

actualiteitswaarde hebben en als dat zo is wanneer deze op de agenda komen te staan om te

behandelen.

Fieldlabs

De gewaagde visie zoals gestut op 9 uitdagende topics heeft tijd nodig om het in de praktijk te brengen.

Hiervoor stimuleren wij ‘fieldlabs’.

Field lab zijn ‘proefprojecten' van innovatieve diensten of producten die helpen om de ambitie van de

projectgroep ‘Circulair bouwen’ te realiseren.

Steeds staat een van de negen ‘fieldlabs’ op een van de E&R Rondetaflebijeenkomsten in de spotlight en

wordt de besproken ‘field lab’ getoetst op de 3B’s (Behoeften, Belofte en Bewijs).

De negen meest aansprekende fieldlabs op dit moment zijn:

Field lab 1: Transformatie - duurzame

huisvesting.

Liander

Field lab 2: Circulaire ontwerpen -

circulaire keukens.

Piet-Hein Kraakman – Bribus

Field lab 3: Demontabel bouwen. De Meeuw

Field lab 4: Bio based

bouwen/bouwmaterialen - Biomimicry

als inspiratie voor

Bas Sanders - Sander

Machinebouw - Ambassadeur biomimicry

nl - Biomimicry in practice

Page 29: E&R Masterclass: circulair bouwen Van idee naar nieuwe ... · • Nederland Circulair in 2025. Sluit aan als koploper en doe mee het Rijks brede programma ‘Nederland Circulair 2050’

E&R MASTERCLASS: CIRCULAIR BOUWEN 2025

VAN IDEE NAAR NIEUWE PRAKTIJK TOEPASSINGEN

2019-08-01

29-

productontwikkelingen architectuur.

Field lab 5: Sloop en recyclen -

dynamische afvalinzameling.

Matthijs Brandt - Afvalwijzer.com.

Field lab 6: Grondstoffenpaspoort

Field lab 7: Circulair financieren. Gerben Hieminga – ING

Field lab 8: De circulaire corporatie –

Naar een volledig duurzame huisvesting.

ING

Field lab 9: Circulair bouwen – kansen

voor slopers en groothandels.

ING

Zie voor actuele info https://www.economie-ruimte.com/projecten/circulair-bouwen/

De resultaten van de ‘field labs’ zijn in de inspiratiemap nader beschreven. De inspiratiemap stellen wij

ter beschikking aan de deelnemers van de masterclass.

De kennis de wij opdoen tijdens onze E&R Rondetafelbijeenkometen verwerken wij in de inspiratiemap

zodat de inspiratiemap actueel blijft.

Page 30: E&R Masterclass: circulair bouwen Van idee naar nieuwe ... · • Nederland Circulair in 2025. Sluit aan als koploper en doe mee het Rijks brede programma ‘Nederland Circulair 2050’

E&R MASTERCLASS: CIRCULAIR BOUWEN 2025

VAN IDEE NAAR NIEUWE PRAKTIJK TOEPASSINGEN

2019-08-01

30-

BIJLAGE 1: PLATFORM ECONOMIE & RUIMTEDe wereld om ons heen verandert in een razend tempo. Nieuwe sleuteltechnologieën, zoals

nanotechnologie, big data, robotica en het Internet of Things, zullen steeds meer impact krijgen op de

ondernemer. Wij durven de stelling wel aan dat er in ondernemersland de komende jaren meer gaat

veranderen dan in de afgelopen twintig jaar. Afwachten is geen optie meer.

Ondernemers willen altijd maximaal rendement halen uit de nieuwste ontwikkelingen. Het Platform

Economie & Ruimte biedt de mogelijkheid om dit samen te doen. Omdat we dit samen sneller slimmer

kunnen doen.

Het unieke zakelijke netwerk van Platform Economie & Ruimte is niet alleen hét podium voor de

promotie van uw product of dienst, het is ook de plek voor snellere en goedkopere ontwikkeling ervan.

Dat bereiken we door sectoroverstijgend te acteren in de Gouden Driehoek van bedrijfsleven,

kennisinstellingen en overheid.

In onze fieldlabs zijn we al lang voorbij alleen maar praten.

Hoe werkt het?

De kracht van Platform Economie & Ruimte zit in de woorden ‘samen’ en ‘sectoroverstijgend’. De

fieldlabs van de E&R Projectgroepen zoeken daarom actief verbinding met andere sectoren. Soms zijn

die keuzes verrassend. Maar kennis is overal en uiteindelijk gaat het erom nieuwe business te

genereren.

Deelname aan een E&R Projectgroep is overigens niet vrijblijvend. Het is echt niet praten maar doen.

Zodra we het idee hebben dat er een markt is voor een idee, product of dienst – en de urgentie ervan

duidelijk is – gaan we denken aan een nieuwe E&R Projectgroep. De ambitie is fors: een product of

dienst moet echt meerwaarde hebben voor mens en maatschappij en volstrekt nieuw zijn.

Het klinkt misschien gek, maar deelname aan een E&R Projectgroep – doorgaans zo’n 15 tot 20

specialisten op allerlei gebieden, ondersteund door design thinkers – is ook niet voor iedereen

weggelegd. Deelnemers zullen echt iets moeten toevoegen. Ze krijgen er ook onbetaalbare kennis voor

terug.

Wie zoeken we?

Doeners met een bijzonder idee, product of een innovatieve dienst. Experts met kennis die schaars is. In

ruil voor kennis die schaars is. Wij beloven onder meer dit:

• een uniek eigen netwerk

• altijd op de hoogte van de laatste ontwikkelingen

• kritisch publiek voor uw ideeën, producten en diensten

• gratis deelname aan de E&R Rondetafelbijeenkomsten

• vermelding in het E&R Partnerregister

• toegang tot innovationspotter.com

Wat bieden we?

Deelnemer worden van Platform Economie & Ruimte kan op allerlei manieren. Op onze website

www.economie-ruimte.com leest u meer over de voordelen en de voorwaarden:

Page 31: E&R Masterclass: circulair bouwen Van idee naar nieuwe ... · • Nederland Circulair in 2025. Sluit aan als koploper en doe mee het Rijks brede programma ‘Nederland Circulair 2050’

E&R MASTERCLASS: CIRCULAIR BOUWEN 2025

VAN IDEE NAAR NIEUWE PRAKTIJK TOEPASSINGEN

2019-08-01

31-

• individueel

• bedrijf

• projectgroeplid

• expert, ambassadeur of innovationspotter

Meer informatie nodig? Neem dan contact met ons op.

• www.economie-ruimte.com

• www.InnovationSpotter.com

Page 32: E&R Masterclass: circulair bouwen Van idee naar nieuwe ... · • Nederland Circulair in 2025. Sluit aan als koploper en doe mee het Rijks brede programma ‘Nederland Circulair 2050’

E&R MASTERCLASS: CIRCULAIR BOUWEN 2025

VAN IDEE NAAR NIEUWE PRAKTIJK TOEPASSINGEN

2019-08-01

32-

Wilt u meer informatie over dit project bel dan naar 06-51228420 of stuur een mail naar

[email protected]

Samen Seller Slimmer DoenPlatform Economie & Ruimte

www.economie-ruimte.com

InnovationSpotter

www.InnovationSpotter.com