De visie van: Edwin van Calker

Ons project Warmteterug winning

met warmtepomp

Nathan tipt Regeneratie met oppervlaktewater

Ons projectNathan tiptDe visie van:

Enervision P

OW

ERED

BY

NA

THA

N

Winter 2013

Nummer 16

Winter 2013 N

umm

er 16

Bezoek ons op de VSK 2014van 3 tot en met 7 februari

Waar kunt u ons vinden? Hal 7, Stand A050 / B050

Nathan GroupNathan Import/ExportLowergy ConceptsThermoPlusThermo Actief BeneluxThermoDynamic

www.nathangroup.euNathan GroupImpact 736921 RZ Duiven, NederlandT +31 (0)26 - 445 98 45F +31 (0)26 - 445 93 73E info@nathan.nl

Lozenberg 41932 Zaventem, BelgiëT +32 (0)2 - 721 15 70F +32 (0)2 - 725 35 53E info@nathan.be

De Nathan Group steunt Stichting ALS, jij ook?Doneer op giro 100.000 t.n.v. Stichting ALS Nederland

Meer informatie op www.uponor.nl

Uponor Renovis: droogbouwpanelen met geïntegreerde verwarming en koeling voor wand en plafond

15 mm gipskartonplaten met geïntegreerd leidingregister van Uponor PE-Xa leiding voor energie-e� ciënte oppervlakteverwarming en -koeling.

Eenvoudige toepassing: gebruiksklaar na montage van de gipsplaten, uw nieuwe wand en/of plafond is direct inzetbaar.

Snelle installatie op de standaard plafondprofi elen (CD60x27).

Integratie van luchttoevoer, lichtbronnen of andere elektrische apparaten is mogelijk.

Verwarmingscapaciteit van ca. 120 W/m² (wand) en ca. 60 W/m² (plafond) is mogelijk. Korte opwarmtijd en snelle reactiesnelheid.

Uponor Renovis – simpelweg bij iedere renovatie inbouwen!

Wand = verwarming = Renovis!

Bekijk onze noviteiten op de VSK!

Van 3 tot en met 7 februari 2014

VSK 2014, Jaarbeurs Utrecht

Noteer 3 tot en met 7 februari alvast in uw agenda!

TOEPASSINGEN » geschikt voor zowel nieuwbouw als renovatie, radiatoren zijn verleden tijd» kan ingezet worden in verschillende wand- en bouwvormen» niet alleen toepasbaar voor montage op de wanden, maar kan bijvoorbeeld ook aan het plafond of de schuine kant van het dak gemonteerd worden

Met het Komfort NRG Panel kan op een snelle en effectieve wijze wandverwarming aangebracht worden in de gewenste ruimte.

Het Komfort NRG Panel bestaat uit een aluminium paneel, waarin een 16 mm Uponor MLC Meerlagenleiding (wit) opgenomen is. Met de bijgeleverde Uponor RTM fittingen met geïntegreerde persfunctie kan de flexibele Uponor MLC Meerlagenleiding gemakkelijk aangesloten worden op de Uponor MLC aanvoerleiding en kunnen de losse Komfort NRG Panels worden gekoppeld.

KOMFORT NRG PANELwandverwarmingwandkoeling

EIGENSCHAPPEN» gemakkelijk te koppelen, snelle montage» hoog comfort, lage energiekosten» afgestemd op de gebruikelijke stijlposities van metalen profielen

Nathan Import/Export N.V.-S.A.Lozenberg 4 | 1932 ZAVENTEM | BelgiëTel: +32 (0)2 - 721 15 70 | Fax: +32 (0)2 - 725 35 53info@nathan.be | www.nathan.be

Nathan Import/Export B.V.Postbus 1008 | 6920 BA DUIVEN | NederlandTel.: +31 (0)26 - 445 98 45 | Fax: +31 (0)26 - 445 93 73info@nathan.nl | www.nathan.nl

WIJ PRESENTEREN U HET KOMFORT NRG PANEL OP DE VSK 2014

NOTEER 3 T/M 7 FEBRUARI

ALVAST IN UW AGENDA!

Enervision 3

Voorwoord

Samen sterk door co-makerships

beste lezer,

vooral in tijden waarin we doordacht met geld, tijd en energie omgaan en kwaliteit een steeds grotere rol speelt, kiezen

steeds meer bedrijven voor solide partnerships op basis van vertrouwen. waar projectteams in het verleden steeds opnieuw

werden samengesteld, zien we vandaag de dag dat men bij voorkeur voortborduurt op bestaande samenwerkingsverbanden

waarbinnen de partners optimaal op elkaar ingespeeld zijn. vaste co­makers zetten samen graag een stapje verder, denken

proactief met elkaar mee en komen samen tot een optimaal, kwalitatief hoogwaardig resultaat. Samen ben je sterker. zo

simpel is het. bij het lezen van de enervision die voor u ligt, is deze positieve ontwikkeling, die steevast resulteert in

innovatieve hoogstandjes, heel duidelijk te herkennen.

inno+, unica ecopower, valstar Simonis, comfort partners, Spaansen bouwsystemen, Schouten techniek, a+p kieffer Omnitec,

kropman installatietechniek en if technology. Stuk voor stuk bedrijven die deze visie delen en dit in hun gesprek met onze

redactie niet onder stoelen of banken staken. door krachten en kennis te bundelen maak je elkaar sterk en kom je tot het

beste resultaat, zo blijkt het unanieme credo. de ervaring uit project a, wordt ingezet in project b, waardoor dergelijke solide

teams altijd in beweging blijven. de kwaliteit stijgt en innovatieve maatoplossingen worden gestimuleerd. hechte, blijvende

samenwerkingsverbanden zijn hierdoor van onmetelijke waarde voor de branche!

we zijn er ontzettend trots op dat onze bedrijven en merken steevast als vast component binnen zo veel mooie co­maker­

ships gekozen worden en danken al onze partners voor dit grote vertrouwen in ons!

wolf nathan en peter centen

Nathan Import/Export B.V.Impact 73 · NL- 6921 RZ Duiven

Tel. +31 (0)26 - 445 98 45Fax +31 (0)26 - 445 93 73info@nathan.nl · www.nathan.nl

VSK 2014

Noteer 3 tot en met7 februari alvast in uw agenda!

Bekijk onze noviteiten op de VSK!Van 3 tot en met 7 februari 2014

De nieuwe duale lucht/water LWD-serie

De uitbreiding van de brine/water WZS-serie

De uitbreiding van debrine/water Professional SWP-serie

De nieuwe Booster-warmtepomp WWB

lucht/water LWD-serielucht/water LWD-serie

De uitbreiding van de brine/water WZS-seriebrine/water WZS-serie

De uitbreiding van debrine/water Professional SWP-seriebrine/water Professional SWP-seriebrine/water Professional SWP-seriebrine/water Professional SWP-seriebrine/water Professional SWP-seriebrine/water Professional SWP-serie

lucht/water LWD-serielucht/water LWD-serie

U wilt niet wachten tot februari 2014?Vraag dan nu alvast onze noviteitenprijslijstaan!

PVREADY

PVREADY

Enervision 5

coLofon

enerviSiOn iS een uitgave van de nathan grOup en verSchijnt

vier keer per jaar. deze publicatie iS kOStelOOS vOOr

relatieS van nathan impOrt/eXpOrt, thermO actief beneluX,

thermOpluS en thermOdynamic. belangStellenden kunnen zich

abOnneren Op enerviSiOn. een jaarabOnnement kOSt 18,75.

abOnnementen kunt u aanvragen bij het redactie Secretariaat

van enerviSiOn.

natHan Group

impact 73, 6920 ba duiven lOzenberg 4, 1932 zaventem

telefOOn: +31 (0)26 44 59 845 +32 (0)2 721 15 70

faX: +31 (0)26 44 59 373 +32 (0)2 725 35 53

webSite: www.nathan.nl www.nathan.be

e­mail: infO@nathan.nl infO@nathan.be

HoofDreDactie

wOlf nathan

peter centen

coÖrDinatie

bram geurtS

reDactie

elS legterS

Shirley van der linden

reDactieSecretariaat

alivra, telefOOn: +31 (0)85 744 10 49; e­mail: infO@alivra.nl

uitGeVer

jOhan de vreugd

alivra b.v.

pOStbuS 160

4100 ad culembOrg

telefOOn: +31 (0)85 744 10 49

e­mail: infO@alivra.nl

DrukwerkBeGeLeiDinG & traffic

huib van pelt

aDVertentieS

vOOr tarieven en plaatSingen kunt u cOntact Opnemen met:

nathan grOup, telefOOn: +31 (0)26 44 59 845

e­mail: redactie@nathan.nl

aDreSwijZiGinGen

adreSwijzigingen kunt u per e­mail dOOrgeven aan:

infO@nathangrOup.nl

deze uitgave iS met grOte zOrg tOt Stand gekOmen. OndankS deze zOrg zijn fOuten

nOOit helemaal uit te Sluiten. wij kunnen derhalve geen enkele aanSprakelijkheid

aanvaarden vOOr eventuele prijS­, zet­ en drukfOuten en de gevOlgen daarvan.

nietS uit deze uitgave mag wOrden verveel vOudigd en/Of Openbaar gemaakt

dOOr middel van faX, druk, fOtOgrafie, micrOfilm Of Op welke wijze dan

OOk zOnder vOOraf gaande Schriftelijke tOeStemming van de uitgever

en andere auteurSrechthebbenden.

inhoud

De visie van: 6 edwin van calker

in the spotlight 10 nathan producten uitgelicht

op bezoek bij 12 integraal wkO­concept voor nieuw centrum

waddinxveen

nathan tipt 18 grond­ en oppervlaktewater in goede harmonie

ons duurzame project Be 22 betonkernactivering zorgt voor optimale koeling

van luxemburgs kantorencomplex

ons duurzame project 26 van 1.000 statige werkplekken naar 185

hoogwaardige woningen

Het concept 32 uponor maakt optimale montage van

nieuw vloerconcept mogelijk

ons project 38 warmteterugwinning in de varkensstal met

de alpha­innotec warmtepomp

nathan Group in beeld 44 nathan alpha­innotec all­electric boosterconcept

genomineerd voor vSk award 2014

ons duurzame project 48 doordachte installatie voor een optimaal

leerklimaat

op bezoek bij 54 wat alS…

enervision blikt vooruit 58 vSk 2014

De visie van: Edwin van Calker

Ons project Warmteterug winning

met warmtepomp

Nathan tipt Regeneratie met oppervlaktewater

Ons projectNathan tiptDe visie van:

Winter 2013

Nummer 16

Winter 2013

Nummer 16

Nathan6

EDWIN VAN CALKER, PILOOT EN MANAGER VAN HET VAN CALKER BOBSLEETEAM

Zonder de nathan Group was ik geen bobsleeër meer geweest

Enervision 7

De visie van:

Op 7 februari 2014 beginnen in SOchi de OlympiSche Spelen. bObSleeër edwin van calker hOOpt in de ruSSiSche badplaatS zijn tweede Spelen tOt een SucceS te maken. de tOpSpOrter heeft er de afgelOpen jaren, met de nathan grOup alS hOOfdSpOnSOr, alleS aan gedaan Om nOg één keer te Schitteren Op het allerhOOgSte pOdium. een Serieuze atleet die niet alleen de tOuwtjeS in de Slee in handen heeft, maar zich de afgelOpen jaren OOk alS manager van zijn team heeft Ontwikkeld. in een Openhartig geSprek geeft hij zijn viSie Op vancOuver 2010, de OlympiSche Spelen in ruSland, de bObSleeSpOrt in nederland, hOOfdSpOnSOr nathan grOup en zijn tOekOmSt.

foto linkerpagina: edwin van Calker

VISIE OP: EDWIN VAN CALKER

zo’n beetje heel nederland leerde edwin van calker pas goed kennen

tijdens de Olympische Spelen van vancouver, februari 2010. twee

podiumplaatsen in de aanloop naar de Spelen hadden de ‘bobslee­

koorts’ in nederland inmiddels aardig aangewakkerd. kon een

nederlands bobsleeteam meedoen om de medailles? het werd een

persoonlijk drama voor de piloot. edwin besloot op het laatste moment

niet te starten in de viermansbob. hij voelde zich niet veilig op de baan

in whistler, die op de openingsdag van de Olympische Spelen al een

georgische rodelaar het leven had gekost. “ik ben iemand die wel van

uitdagingen houdt, open en vrolijk. ik neem echter risico’s tot een

bepaald niveau. ik heb een goede opleiding en gewerkt als vermogens­

beheerder bij een pensioenfonds. een goede baan, maar uiteindelijk

heb ik toch gekozen voor een onzeker bestaan als topsporter. ik ben een

doorzetter, als er maar een helder doel ligt. dat heb ik nu met Sochi.”

VISIE OP: VANCOUVER

de gebeurtenissen in vancouver maakten van edwin een soort

nationale ‘kop van jut’. iedereen had ineens een mening. vooral in

negatieve zin. “de baan van whistler was gevaarlijk. we bereikten

snelheden die in het bobsleeën nooit waren gehaald. de canadezen

hadden er honderden runs gemaakt, wij 40. Op de openingsdag van

de Spelen zagen we op tv de rodelaar verongelukken. dat beeld blijft

je bij. een jaar eerder hadden we er zelf al een hele zware smakker

BoBteam van Calker 2013/2014

Nathan8

gemaakt. tijdens de tweemanstrainingen kreeg ik geen grip op de

baan. vanaf bocht 11 had ik geen controle, wat ik ook probeerde. ik

had na de tweemansrace, waar we veertiende werden, erg weinig

zelfvertrouwen in de viermans, die nog harder gaat. boven de 150

km/uur. een piloot die geen vertrouwen heeft, moet niet starten. het

is mijn beslissing geweest. de jongens waren diep teleurgesteld, maar

hadden ook begrip. Sybren jansma, mijn broer arnold en arno

klaassen waren er in vancouver bij en zitten nu al weer jaren bij mij

in de slee. zij wilden met me verder, onze band is sterk. met timothy

beck, die er in 2010 ook bij was, ben ik nog steeds goed bevriend.

in vancouver was voor mij gewoon een grens bereikt die ik niet over

wilde. inmiddels is de baan aangepast. dat zegt genoeg. ik sta nog

steeds 100 procent achter mijn beslissing. in een vergelijkbare situatie

zou ik nu hetzelfde besluit nemen.”

VISIE OP: SOChI

Sochi was in 2007 de verrassende keuze als gastheer voor de

winterspelen in 2014. een badplaats voor de rijke russen, in een

gebied waar het de afgelopen jaren nooit echt rustig was door allerlei

grensconfl icten. president poetin regeert met harde hand, de Spelen

zijn een prestigeobject voor hem. “toen we er vorig jaar waren voor

het testevent, stonden we er gewoon in onze blote bast. het is

niet voor niets een badplaats. er wordt amper engels gesproken.

de nathan group BoBslee tiJdens de perspresentatie seizoen 2013/2014

ik verwacht een andere sfeer dan in vancouver, waar veel neder­

landers aanwezig waren bij de wedstrijden. massale belangstelling

vanuit nederland zal ontbreken. het is lastig om rusland in te komen.

het is echter een prestigezaak voor de russen om het allemaal top te

laten verlopen. de discussie over de homorechten in rusland volg ik

zeker, maar ik probeer me nu niet te veel met die zaken bezig te

houden. team van calker moet zich nog plaatsen voor de Spelen.

daar stoppen we alle energie in.”

VISIE OP: DE NAthAN gROUP

na de dramatische Spelen van vancouver nam edwin na wat twijfels

het besluit zijn loopbaan als bobsleeër voort te zetten. een moeilijke

keuze, omdat sportkoepel nOc*nSf en de bond (bSbn) niet meer in

hem wilden investeren. “paul wüst, onze commerciële man, had wolf

nathan op televisie gezien en besloot contact op te nemen. ik herinner

me het eerste gesprek als de dag van gisteren. ik ging met paul en

Sybren jansma op bezoek in duiven. wolf nathan en peter centen

zaten aan tafel. aan het einde van het gesprek zei wolf: doe maar een

concreet voorstel. bij het tweede gesprek waren we er eigenlijk wel

uit. er hangt een fl ink kostenplaatje aan het sponsoren van een

bobsleeteam. het materiaal is duur en bobsleeën speelt zich vooral

buiten nederland af. wolf en peter zagen het echter zitten. ik ben ze

eeuwig dankbaar. zonder de steun en het vertrouwen van de nathan

Enervision 9

De visie van:

VoLG BoBteam Van caLker ricHtinG SocHi!

weBSite: www.BoBSLeeteam.nL

faceBook: BoBteamVancaLker

twitter: eDwinVancaLker

BoBteam van Calker 2013/2014 met wolf nathan

group was ik geen bobsleeër meer geweest, dan was ik in 2012 niet

als vierde geëindigd op de wereldkampioenschappen in lake placid.

wolf en peter hebben hun nek uitgestoken. ik hoop daar iets voor

terug te doen in Sochi.”

VISIE OP: BOBSLEESPORt IN NEDERLAND

na het olympisch seizoen in 2010 hebben nederlandse bobsleeërs niet

meer op het podium van grote wedstrijden gestaan. “bobsleeën is een

kleine sport in nederland. we moeten oppassen dat de sport niet

volledig verdwijnt. het vrouwenteam van esmé kamphuis doet het

goed, zelf zijn we op het wk van 2012 vierde in de viermansbob

geworden. we kunnen in nederland dus echt wel iets in deze sport.

met Sybren, arno en arnold beschik ik over zeer ervaren remmers,

jongens die echt kwaliteiten hebben. met jeroen piek en bror van der

zijde is er de afgelopen jaren nieuw bloed bijgekomen. we vormen

een goed team, vullen elkaar op veel fronten aan. esmé en ik zijn

echter al wat ouder. achter ons gaapt een gat. Om te slagen moeten er

geld, een goed beleid, goede coaches en sterke atleten zijn. daar moet

aan worden gewerkt, anders wordt het een moeilijk verhaal.”

VISIE OP: DE tOEKOmSt

edwin van calker zit inmiddels 13 jaar in de bobsleesport. wat doet hij

over 10 jaar? “goede vraag. wat ik na Sochi ga doen, weet ik nog niet.

er zijn diverse opties: in de sportwereld actief blijven op management­

niveau, blijven bobsleeën en ik heb ook nog steeds veel interesse in

de beleggingswereld. bobsleeën heeft me veel gebracht. voor ik een

keuze ga maken, moeten we ons eerst maar eens kwalifi ceren voor

Sochi. wat daarna gebeurt, zal de tijd leren.”

Nathan10

BINNENKORT IN HET UPONOR ASSORTIMENT

Overgangskoppeling van Uponor mLC naar Quick & Easy PE-xa leiding

KOMFORT RELAISMODULE

Schakelen tussen verwarmen en koelen

na de verdelers en het nrg panel, introduceert komfort nu de

relaismodule. de komfort relaismodule dient als hoofdomschakeling

tussen verwarming en koeling in vloer­ of wandgebonden klimaat­

systemen met een primair 3­ of 4­pijps distributiesysteem. in het

assortiment vindt u zowel modules met als zonder omschakelvertra­

ging. Ook dit product vindt u als noviteit op onze vSk stand!

NATHAN ALPHA-INNOTEC ALL-ELECTRIC BOOSTERCONCEPT

genomineerd voor VSK awardhet nathan alpha­innotec all­electric boosterconcept, dat u inmiddels

kent van de warmtapwaterbereiding in het Sophiastaete, gooide hoge

ogen bij de vSk vakjury. de totaaloplossing werd genomineerd voor

een vSk award in de categorie ‘Systeemoplossingen’. het nathan

alpha­innotec all­electric boosterconcept maakt het mogelijk om

all­electric warm tapwater te bereiden met aanvoertemperaturen

onder de 70 ˚c. een revolutie in warmtepompland, zo vond ook

juryvoorzitter ed nijpels. bent u ook enthousiast over het nathan

alpha­innotec all­electric boosterconcept? Stem dan op deze systeem­

oplossing tijdens uw bezoekersregistratie voor de vakbeurs!

het verbinden van de uponor mlc leiding met de pe­Xa

leiding een probleem? binnenkort is dit verleden tijd!

uponor heeft een nieuwe messing fi tting bestaande uit

een combinatie van de mlc persfi ttingtechniek en de

Quick & easy verbindingstechniek ontwikkeld. met deze

koppeling kunt u probleemloos een sterke verbinding

maken tussen de uponor mlc leiding en de uponor pe­Xa

leiding. momenteel is de productie nog in volle gang,

maar binnenkort zal deze unieke fi tting verkrijgbaar zijn

bij uw groothandel. wilt u op de hoogte blijven van de

ontwikkelingen, houd dan www.nathan.nl in de gaten!

Enervision 11

in the spotlight

EEN UNIEKE VERBINDINGSTECHNIEK

ZONDER O-RING AFDICHTING

Quick & Easy verbindingstechniek

met de uponor Quick & easy verbindingstechniek bent u verzekerd van

een snel, betaalbaar en veilig te verwerken verbindingsconcept. voor

het maken van een professionele verbinding schuift u een kunststof

beveiligingsring om de leiding, expandeert u het geheel en steekt u er

een fi tting in. de leiding vormt zichzelf vervolgens automatisch om de

fi tting. een unieke, eenvoudige verbindings techniek zónder o­ring

afdichting en mét de beproefde uponor kwaliteit! meer weten? mail

‘Quick & easy’ naar marketing@nathan.nl.

VSK INSTALLATIEVAKBEURS 2014

Laat u bijpraten! een hapje, een drankje, een gezellige sfeer en tegelijkertijd bijgepraat

worden over de noviteiten van uponor, alpha­innotec, komfort, delta

Systemtechnik en de nathan group bedrijven. dat is de vSk! het

evenement, dat volgend jaar plaatsvindt van 3 tot en met 7 februari, is

hét trefpunt voor alle professionals in de installatiebranche. met nog

ruim twee maanden te gaan, zijn we volop bezig met de laatste

voorbereidingen. wij zijn er bijna klaar voor! u ook?

WARMTEPOMPBIJEENKOMST UNETO-VNI

Drukbezocht evenement groot succes! Op woensdag 27 november organiseerde de vakgroep klimaat &

duurzame techniek van brancheorganisatie unetO­vni een

warmtepompbijeenkomst bij broninstallatiebedrijf thermoplus in

’t harde. in diverse inspirerende presentaties werden de aanwe­

zige unetO­vni leden bijgepraat over hun kansen op de markt,

hun toekomstperspectieven, innovatieve warmtepompconcepten,

regelgeving en exploitatie en beheer. na afl oop werd er onder

het genot van een hapje en een drankje genetwerkt door de

branche genoten en was er volop gelegenheid de nathan group

bedrijven beter te leren kennen. zowel door unetO­vni, de nathan

group als de deelnemers werd het evenement als een groot succes

beschouwd.

Nathan12 Nathan12

Enervision 13

op bezoek bij

UNICA ECOPOWER

Samen met lowergy concepts manager koos folmer en account­

manager wim mulders bezoeken we het imposante unica hoofd­

kantoor. we worden hartelijk ontvangen door unica ecopower directeur

jan­maarten elias en zijn collega jeremiah bertsch, die de functie van

exploitatiemanager duurzame energie en eSco’s bekleedt. elias vertelt

ons enthousiast over zijn businessunit, die inmiddels alweer zeven jaar

bestaat: “de unica groep heeft 14 vestigingen met in totaal zo'n

1.600 medewerkers. het bedrijf is opgedeeld in vier takken:

installatietechniek, ict, Specialties en duurzaamheid. die vierde loot

aan de stam zijn wij; unica ecopower. met onze 15 medewerkers

bezetten wij de afdelingen energieadvies & energiemanagement,

Ontwikkeling & realisatie en exploitatie & beheer.”

VAStgOEDVERDUURZAmINg IN tWEE RIChtINgEN

bij de start van de bedrijfsunit in 2006 lag de nadruk van het team op

de exploitatie van wkO­installaties en biomassainstallaties. nu, zeven

jaar later, is die visie aanzienlijk verbreed. elias vertelt ons: “de missie

van unica ecopower is het verduurzamen van vastgoed door het

aanbieden van oplossingen voor duurzame energie en energiereductie.

we werken dus in twee richtingen: we richten ons op de levering van

foto linkerpagina: van links naar reChts: Jeremiah BertsCh, koos folmer,

Jan-maarten elias en wim mulders.

de unica grOep. een bedrijf dat vOOral dOOr haar buSineSSunit unica ecOpOwer lange tijd Op OnS interviewverlanglijStje StOnd. mOmenteel werkt de OrganiSatie Samen met Onder andere lOwergy cOnceptS aan de duurzame invulling van het nieuwe StadScentrum van waddinXveen. een ambitieuS prachtprOject waar eind 2014 maar liefSt 21.500 m2 winkelS, hOreca, dienStverlening en SOciale ruimten, 260 wOningen en 1.200 parkeerplaatSen te vinden zullen zijn. vOOr OnS de ideale gelegenheid Om de langverwachte rit naar hOevelaken te maken!

“Onze missie is het verduurzamen

van vastgoed door het aanbieden

van oplossingen voor duurzame

energie en energiereductie.”

duurzame energie en de exploitatie daarvan, maar ook op de

vergroting van energie­effi ciency, waarbij het vooral gaat om de

perfecte afstemming van de installatiecomponenten binnen een

geïntegreerd systeem. deze conceptgedachte, dat is bij ons de kern;

of het nu om een wkO­ of een biomassa­installatie gaat.”

ExCELLENtE ExPLOItAtIE

unica ecopower blinkt uit in hoogwaardige energieoplossingen voor

grootschalige complexe utiliteitsprojecten. het bedrijf richt zich hierbij

op de hele keten van opwekking tot afgifte. middels excellente

exploitatie neemt het team bij voorkeur de gehele zorg voor de

installatie van haar klanten over. bertsch: “met excellente exploitatie

garanderen we eigenlijk het binnenklimaat voor onze relaties. we

geven leveringsgaranties, dus afnemers weten wat voor temperatuur

ze binnen krijgen, wat dat kost en dat wij binnen bijvoorbeeld vier uur

reageren als er storing is. daar staat onze organisatie garant voor.”

directeur elias knikt instemmen en vult aan: “Omdat wij een stukje

eigenaarsmodel hebben, voelen we ons meer verantwoordelijk dan

een standaard dienstverlener zou doen. dat is onze drive, dat is onze

passie.”

SAmEN PREStAtIES LEVEREN

de nathan group is preferred supplier van de unica groep. de

afgifte systemen van uponor, de warmtepompen van alpha­innotec

en de bronnen van thermoplus worden door het bedrijf dan ook

volop toegepast. de samenwerking tussen lowergy concepts en de

businessunit unica ecopower heeft echter recent pas gestalte

gekregen. elias: “Ondanks dat we elkaar binnen de branche al jaren

kennen, werken we de laatste tijd pas intensief samen met koos en

BRON, OPWEKKING & AFGIFTE VOOR NIEUW CENTRUM WADDINXVEEN

integraal wko-concept voor nieuw stadscentrum waddinxveen

Nathan14

wim van lowergy concepts. via manesco, de eSco waar we samen

onderdeel van uitmaken, maar ook direct.” bertsch vult zijn directeur

aan: “de totaalgedachte die lowergy concepts aanbiedt sluit uit­

stekend aan op hetgeen wat wij doen. het integraal benaderen van

het ontwerp, de realisatie en het beheer. dat is onze gezamenlijke

kracht.” elias vervolgt: “met onze excellente exploitatie zijn wij

jarenlang verantwoordelijk voor de prestatie van een installatie. zo’n

garantie kun je alleen afgeven als je werkt met partijen die je

vertrouwt. zodra je met elkaar een prestatie gaat leveren, dan moet je

natuurlijk wel invloed hebben op de ontwerpen en de producten die je

toepast. als we die conceptgarantie vervolgens ook gezamenlijk

oppakken, dan houd je elkaar scherp en blijf je continu actief zoeken

naar verbeteringen tijdens het proces.”

KENNISDELINg

elias is van mening dat de branche dit voorbeeld van intensieve

samenwerking en kennisdeling zou moeten volgen. “in onze samen­

werking met de nathan group leren wij veel van hen en zij op hun

beurt weer van ons. daar worden we beiden sterker van, maar dat

wordt in de branche gewoon te weinig gedaan. veelal hobbelt men

van project naar project. elke opdracht wordt beschouwd als een

voetbalwedstrijd waarbij het team elke keer opnieuw wordt samen­

gesteld. maar als je niet op elkaar ingespeeld bent, kun je ook niet

winnen.” folmer deelt deze mening: “dat co­makerschip waar unica

ecopower voor gaat, dat spreekt mij erg aan. je tuigt de samenwerking

één keer goed op en dan is het een kwestie van echt samen aan de

slag gaan.”

NIEUW CENtRUm WADDINxVEEN

een van de eerste projecten waarbij unica ecopower en lowergy

concepts samenwerken, is het imposante nieuwe stadscentrum van

waddinxveen. het project is een ontwikkeling van aSr vastgoed

Ontwikkeling, gemeente waddinxveen en woningcorporatie

woonpartners midden holland. het bijzondere duurzame stadscentrum,

dat een 4­sterren breeam duurzaamheidsambitie heeft, is een

prachtvoorbeeld van de ongekende mogelijkheden van unica

ecopower. trots vertelt elias over het project: “het complex heeft

verschillende soorten afnemers. er zit veel retail in, er is een corporatie

Jeremiah BertsChJan-maarten elias

wim mulders koos folmer

Enervision 15

op bezoek bij

aangesteld die de woningen aan particulieren verhuurt en naar

verwachting komt er in fase twee een prachtig gemeentekantoor.

deze combinatie van afnemers met ieder hun eigen verbruikspatroon

van warmte en koude maakt dit project ideaal voor wkO.”

DE hELE INStALLAtIE IN ÉÉN INtEgRALE KEtEN

nieuw centrum waddinxveen staat voor unica ecopower in het teken

van nieuwe samenwerkingsverbanden. naast het prille co­makership

met lowergy concepts, werkt het bedrijf ook samen met Stewitech

duurzaam. bertsch legt uit hoe dit partnerschap tot stand is gekomen:

“wij zijn door aSr vastgoed Ontwikkeling vooral voor de fi nanciering,

de klantcontacten en de exploitatie bij het project betrokken. Stewitech

is door aSr verantwoordelijk gesteld voor het installatieontwerp. wij

hebben Stewitech vervolgens zelf benaderd voor de uitvoering van de

wkO’s en de afgiftesystemen.” elias: “we vinden het belangrijk om de

hele duurzame installatie, dus zowel de bron, het opwekkingssysteem

als het afgiftesysteem in één integrale keten te hebben. Op die manier

voorkomen we de versnippering die ten koste gaat van de betrouw­

baarheid van de installatie. gelukkig zijn aSr en de aannemer daarin

mee gegaan. Omdat wij als exploitant dertig jaar lang verantwoordelijk

zijn voor de prestaties van de installatie, hebben we het ontwerp van

Stewitech wel uitvoerig getoetst en zijn we ook nauw betrokken bij de

realisatie. die openheid en betrokkenheid is prettig en belangrijk.”

INtENSIEVE SAmENWERKINg mEt mAKELAARS

een van de belangrijke taken die vastgoedontwikkelaar aSr aan unica

ecopower heeft gegeven, is de informatieverstrekking richting

potentiële klanten. bertsch vertelt: “we zijn momenteel volop bezig

met het optuigen van het hele klantencontact. we maken contracten,

brochures en presentatiemateriaal. de afgelopen twee weken hebben

we instructies gegeven aan de makelaars, w aarbij we de makelaars

hebben geleerd hoe zij de bewoners over de voordelen van de

installatie en fi nanciële afwikkeling kunnen informeren. het mooie is

dat de makelaars daar nu hun eigen verhaal mee maken. zij commu­

een artist impression van nieuw Centrum waddinxveen, gemaakt in opdraCht van asr

Nathan16

niceren deze informatie als integraal onderdeel van de woning naar de

potentiële bewoners. dat vind ik wel sterk aan dit project.”

VIER INStALLAtIES IN tWEE

ONDERgRONDSE tEChNIEKRUImtEN

Oorspronkelijk zou het gehele stadscentrum middels één groot

collectief systeem van warmte en koude worden voorzien. elias:

“in beginsel zou dat de financieel gunstigste oplossing zijn vanuit

de realisatie, maar uiteindelijk is er toch gekozen voor meerdere

wkO­installaties, omdat je daarmee wat flexibeler bent tijdens de

exploitatie. als er gedurende de bouw om welke reden dan ook een

blok afvalt, dan zitten we niet met een overcapaciteit.” bertsch wijst

ons op een kaart in de verkoopbrochure van het project en legt ons uit

dat het hele project in meerdere blokken is opgedeeld. in totaal

komen er vier installaties in twee ondergrondse techniekruimtes.

Onder blok één komt de eerste technische ruimte. hierin wordt de

installatie van blok één en de gezamenlijke installatie van blok drie,

vier en vijf geplaatst. het gemeentekantoor dat pas in de tweede fase

van het project gepland is, zal in de toekomst worden aangesloten op

de installatie van blok één. de tweede technische ruimte komt onder

blok zeven. daarin wordt de installatie van datzelfde blok geplaatst.

bovendien is er reeds ruimte gereserveerd voor de toekomstige

installatie voor de geplande tweede fase van het centrum. in totaal

zijn de vier installaties goed voor 14 thermoplus aardwarmtebronnen

en 11 alpha­innotec warmtepompen. wim mulders, als accountmana­

ger namens lowergy concepts verantwoordelijk voor het project,

vertelt dat deze 14 bronnen naar verwachting half november door

thermoplus worden geboord.

INStANDhOUDINg EN ExPLOItAtIE

hetzelfde samenwerkingsverband dat de wkO momenteel aan het

ontwikkelen is, zal in de toekomst zorgen voor de exploitatie en

instandhouding van het project. elias: “het onderhoud en beheer van

de installatie doen we de eerste jaren samen met Stewitech. dat is

ook logisch, omdat zij het gerealiseerd hebben. tijdens het eerste jaar,

dat we commissioning­jaar noemen, is het gewoon heel belangrijk om

een vinger aan de pols te houden en altijd stand­by te staan om

eventueel in te grijpen. de exploitatie, dus de facturatie, het financiële

beheer en de klantencontacten nemen wij voor onze rekening.”

UItDAgINgEN

een project van deze enorme omvang dat zo veel belanghebbenden

kent, zal waarschijnlijk bijzondere uitdagingen met zich meebrengen.

we vragen het elias. hij vertelt: “in de opstartfase zat er een andere

exploitant op het project die zich heeft teruggetrokken. daar zijn wij

toen uit een aanbesteding voor in de plaats gekomen. een fantastische

kans natuurlijk, maar wel even een omslag voor alle betrokkenen. de

uitdaging was op dat moment vooral om elkaar goed te leren kennen,

te ontdekken wat je aan elkaar hebt, te onderzoeken hoe we het snelst

kunnen schakelen, elkaars belangen te leren kennen en daarin een

goed samenwerkingsverband te kunnen creëren. dat is uit eindelijk

perfect verlopen.” bertsch noemt een meer technische uitdaging rondetafelgesprek over nieuw Centrum waddinxveen

twee detailimpressies van nieuw Centrum waddinxveen

Enervision 17

unica ecopower

De weL 15

3871 mt HoeVeLaken

teLefoon: +31 (0)33 - 24 78 080

weBSite: www.unica.nL/ecopower

e-maiL: info@unica.nL

op bezoek bij

binnen het project: “nou ja, uitdaging, het is eigenlijk meer een kans.

lidl, een van de grote retail­afnemers, gaat haar producten met eigen

installaties koelen en houdt daarbij warmte over. zij hebben ons nu

gevraagd of we deze warmte willen hebben. daarover zijn we nu aan

het nadenken, hoe gaan we dat technisch en fi nancieel inpassen. dat

zijn natuurlijk leuke dingen, want aan dat soort concepten hebben heel

veel supermarkten behoefte, het zou mooi zijn als we daar nu een

standaard concept voor ontwikkelen!”

PROJECtVERLOOP

in januari 2013 ging de eerste schep de grond in, naar verwachting zal

het complete stadscentrum eind 2014, nog geen twee jaar later, al

opgeleverd worden. elias: “het hele project wordt prefab gebouwd

door bouwcombinatie hurks­Slokker en dat gaat echt supersnel.” Ook

de verkoop en verhuur van het megacomplex loopt voorspoedig.

elias schat dat zo’n 75% van de woningen in corporatiebezit reeds

verhuurd is en geeft aan dat er volop interesse van winkeliers bestaat.

bertsch weet ons te vertellen dat ook de installatiewerkzaamheden

momenteel in volle gang zijn. terwijl wij dit schrijven, worden de

distributieleidingen aangelegd, zijn de delta distributie­units al

geplaatst en staat thermoplus in de startblokken voor de bron­

boringen. de alpha­innotec warmtepompen worden naar verwachting

in december of januari geplaatst. meer projectinformatie en de

actuele status van het nieuw centrum waddinxveen vindt u op

www.centrumwaddinxveen.nl.

de teChniekruimte onder Blok 1

Nathan18

REGENERATIE, VERWARMING EN KOELING MET OPPERVLAKTEWATER

Grond- en oppervlaktewater in goede harmonie

energiebalanS. de kern waar alleS Om draait in een gOede brOninStallatie. een wkO­SySteem mOet energetiSch in evenwicht zijn Om jarenlang het Optimale rendement uit de bOdem te kunnen garanderen. vOOr het verkrijgen van deze blijvende energiebalanS wOrden verSchillende regeneratietechnieken tOegepaSt. een van de OpkOmende technieken iS de inzet van Oppervlaktewater; een dOOr thermOpluS reedS vOlOp tOegepaSte methOdiek. het nathan grOup brOninStallatiebedrijf gaat echter graag een Stapje verder dOOr regeneratie met Oppervlaktewater te cOmbineren met primaire verwarming en kOeling met datzelfde Oppervlaktewater.

Enervision 19

nathan tipt

ENERgIEBALANS

dat het boren van een professionele aardwarmtebron meer is dan alleen

het maken van een diep gat in de grond, weten we inmiddels allemaal.

voorafgaand aan ieder project maakt broninstallatiebedrijf thermoplus

berekeningen, tekeningen en simulaties om tot het beste energetische

resultaat voor haar opdrachtgever te komen. vooral op de langere

termijn speelt energiebalans daarbij een leidende rol. Ook de overheid

erkent het belang van een goed evenwicht in de bodem. voor de

realisatie van ieder wkO­systeem is daarom een ‘vergunning waterwet’

nodig. belangrijkste eis van de provincie, het bevoegd gezag in dezen:

een energetische balans van het wkO­systeem. voor nu én voor later.

BEhEER

Om over een periode van bijvoorbeeld vijf jaar een goede energie­

balans te kunnen garanderen, moet een wkO­installatie actief en

professioneel beheerd worden. het is dan ook niet verrassend dat

vrijwel alle opdrachtgevers van broninstallatiebedrijf thermoplus er de

afgelopen jaren voor kozen om hun wkO­installaties bij deze bron­

specialist in beheer te geven. door de gebouwzijdige klimaatinstallatie

waar nodig bij te sturen, wordt keer op keer een optimale, blijvende

energiebalans gerealiseerd. bovendien levert het actieve gebouw­

beheer door de professionals van thermoplus volop energievoordelen

op. de investering in professioneel gebouwbeheer wordt over het

algemeen dan ook terugverdiend met de extra energiebesparing die

met een gecontroleerde energiebalans gepaard gaat.

REgENERAtIEtEChNIEKEN

biologisch gezien is regeneratie het verschijnsel waarbij beschadigde

organismen zichzelf volledig herstellen. een gedeeltelijk opgegeten

foto linkerpagina: het erasmus pavilJoen, een ontwerp van powerhouse Company & dezwartehond. fotografie door Christian van der kooy.

regenworm kan zijn eigen lijf weer laten aangroeien, een wandelende

tak kan zelf zijn missende pootje herstellen, een zeekomkommer die

als verdediging zijn darm­ en vaatstelsel uitspuugt kan deze zelf­

standig laten terugkeren. bodemregeneratie is feitelijk dan ook niets

anders dan de capaciteit van de aarde om zichzelf met behulp van de

zon weer in haar oorspronkelijke staat terug te brengen. verschil is

echter, dat wij de aarde hierbij helpen door in de zomer extra warmte

in de grond te brengen en in de winter extra koude, om een gezonde

energiebalans te creëren. voor regeneratie bestaan verschillende

concepten, zoals dry­coolers, units in luchtbehandelingskasten,

zonnedaken en de inzet van oppervlaktewater. in dit artikel diepen we

bodemregeneratie met de inzet van oppervlaktewater verder uit.

woon-/zorgCentrum torCkdael met stadsgraCht, een artist impression van dana poneC arChiteCten

prinCipesChema regeneratie middels oppervlaktewater

Nathan20

REgENERAtIE mEt OPPERVLAKtEWAtER

het regenereren van energie met behulp van oppervlaktewater heeft de

laatste jaren volop terrein gewonnen. niet verrassend, in nederland is

volop oppervlaktewater aanwezig. gebruikmakend van het stromings­

vrije oppervlaktewater uit vijvers, grachten en meren, zet ook ther­

moplus deze regeneratietechniek volop in. een van de actuele

regeneratieprojecten waar oppervlaktewater wordt ingezet om

energiebalans te verkrijgen, is het erasmus paviljoen van de gelijk­

namige universiteit te rotterdam. voor dit project, waarvan u op pagina

18 een foto vindt, realiseerde thermoplus een mono­bron; één boorgat

waarin het koude bronfi lter en het warme fi lter boven elkaar zijn

ondergebracht. deze aardwarmtebron zal het paviljoen in de zomer van

koeling voorzien. Omdat er alleen koelvraag is, zou er een onbalans in

de bodem ontstaan, waardoor regeneratie hier een must is. voor de

bodemregeneratie wordt de nieuw aangelegde paviljoenvijver gebruikt.

in het principeschema op de vorige pagina ziet u dat in de zomer koud

grondwater uit de koude bron wordt onttrokken om de koeling van het

gebouw te verzorgen. terwijl het koude grondwater koeling aan het

gebouw geeft, wordt dit grondwater opgewarmd. het opgewarmde

grondwater gaat vervolgens terug de bodem in waar het in de warme

bron geïnfi ltreerd wordt. in de winter wordt dit opgewarmde grondwa­

ter uit de warme bron door het oppervlakte water, in dit geval een vijver,

gekoeld en terug in de koude bron geïnfi ltreerd. hierdoor wordt een

energetisch onwenselijke onbalans in de bodem voor komen.

EEN StAPJE VERDER

waar het oppervlaktewater in rotterdam puur voor de regeneratie van

het bronsysteem wordt gebruikt, gaat thermoplus in een project in

wageningen een stapje verder. voor de duurzame verwarming en

koeling van het nieuwe woon­/zorgcentrum torckdael ontwierp if

technology een systeem waarin oppervlaktewater niet alleen voor

regeneratie, maar ook voor energieopslag wordt ingezet. de

gebouwen worden in de winter verwarmd en in de zomer gekoeld

met het Oppervlaktewatersysteem (OwS) dat wordt gevoed met water

uit de naastgelegen ringvormige stadsgracht. deze hoofdenergie­

voorziening wordt tijdens de warmste zomerdagen en in hartje winter

ondersteund door een grondwatersysteem (gwS) in de vorm van een

mono­bron, ook hier bestaande uit één boorgat met een koud

bronfi lter en een warm bronfi lter boven elkaar.

VERWARmINg EN KOELINg mEt OPPERVLAKtEWAtER EN

gRONDWAtER

het energiesysteem van het wageningse torckdael bestaat uit een

oppervlaktewaterbron met een maximaal debiet van 70 m³/h en een

mono­grondwaterbron met een boven elkaar geplaatst koud en warm

bronfi lter met elk een maximaal debiet van 50 m³/h. de verkregen

energie uit de stadsgracht wordt in dit project gedeeltelijk recht­

streeks voor verwarming en koeling ingezet en gedeeltelijk opgesla­

gen in de bodem. in de winter, als de temperatuur van de stadsgracht

te laag is voor de volledige verwarming van het pand, wordt de

opgeslagen warmte uit de geboorde mono­bron gebruikt voor de

verwarming van de gebouwen. door steeds de voor de betreffende

warmtevraag en het jaargetijde ideale bron voor energielevering te

kiezen, wordt een optimaal rendement behaald. hierbij wordt

onderscheid gemaakt in het seizoen, waarvan u hiernaast een

uiteenzetting vindt.

LENtE

in de lente wordt de warmtevraag voor zowel de verwarming als

de warmtapwaterbereiding volledig gevoed met warmte uit het

oppervlaktewater. een warmtepomp zet de verkregen warmte om

naar de gewenste temperatuur voor verwarming. een ketel kan de

temperatuur nog verhogen voor warmtapwater. tijdens normale

lentedagen wordt de mono­bron in principe niet ingezet.

lente

zomer

afBeeldingen: seizoensanimaties van if teChnology

Enervision 21

Betrokken partijen project eraSmuS paViLjoen rotterDamproject: www.eraSmuSpaViLjoen.nL

eiGenaar: www.eur.nL

opDracHtGeVer: www.reSSmit.nL

aDViSeur Bron- en

opperVLaktewaterSySteem: www.iftecHnoLoGy.nL

LeVerancier Bron- en

opperVLaktewaterSySteem: www.tHermopLuS.nL

Betrokken partijen project torckDaeL waGeninGenproject: www.torckDaeL.nL

eiGenaar: www.De-woninGSticHtinG.nL

opDracHtGeVer: www.roSeBoomeDe.nL

aDViSeur Bron- en

opperVLaktewaterSySteem: www.iftecHnoLoGy.nL

LeVerancier Bron- en

opperVLaktewaterSySteem: www.tHermopLuS.nL

aannemer: www.BerGHeGe.nL

nathan tipt

ZOmER

in de zomer ligt de nadruk op koeling. het oppervlaktewater heeft dan

een relatief hoge temperatuur, waardoor deze niet één op één voor

koeling inzetbaar is. het bodemenergiesysteem wordt op warme

dagen daarom geladen met een zo hoog mogelijke temperatuur, zodat

het oppervlaktewater afkoelt. de mono­bron kan daarnaast onder­

steunen in een extra koelfunctie, waarbij de warme bron eveneens

geladen wordt. voor de warmtapwaterbereiding wordt de warmte­

pomp direct gevoed met de hoge temperaturen uit het oppervlakte­

water. de koude die hierbij vrijkomt kan eventueel rechtstreeks

worden ingezet voor het koelen van de appartementen.

hERFSt

net als in de lente, maakt torckdael in de herfst in principe geen

gebruik van de aardwarmtebron. zodra er in de herfst verwarming en

warm tapwater in de woningen gewenst is, wordt de warmte geleverd

vanuit het oppervlaktewater. de in de zomer massaal ondergronds

opgeslagen warmte blijft op deze manier bewaard voor het koudste

deel van de winter.

WINtER

zodra het oppervlaktewater in de winter een temperatuur onder de

16 °c bereikt, dan wordt de ondergrondse buffer aangesproken.

doordat de buffer in de zomer volop geladen is, bevat deze een

bovengemiddelde temperatuur van 20 °c. de mono­bron heeft

hierdoor een toprendement tijdens de koudste wintermaanden. door

de hogere retourtemperaturen uit de verdamper heeft de warmte­

pomp bovendien een uitzonderlijk hoge cOp.

KOPPELINg mEt hYDRAULISChE SChEIDINg

het Oppervlaktewatersysteem en grondwatersysteem zijn middels

bodemwarmtewisselaars aan elkaar gekoppeld, zodat beide bronnen

hun energie met het gebouwsysteem kunnen uitwisselen. door de

warmtewisselaars in zowel het grondwater, het oppervlaktewater als

het water in de gebouwinstallatie, zijn de drie circuits hydraulisch van

elkaar gescheiden.

BESChERmINg FLORA, FAUNA EN INStALLAtIE

in de gracht van de stad die zichzelf als ‘city of life Sciences’ promoot,

leven volop vissen, amfi bieën en watervogels. bovendien komen ook

honden en recreanten volop in aanraking met de stadsgracht. de inzet

van de gracht voor regeneratie, verwarming en koeling mag dan ook

absoluut geen schade aan fl ora en fauna veroorzaken. thermoplus

beschermt het oppervlaktewater daarom met een speciaal ontwikkeld

fi ltersysteem. aan de andere kant beschermt het fi ltersysteem de

installatie tegen schade door slib, algen en andere kleine deeltjes

die de installatie kunnen beschadigen. resultaat is een zeer robuuste,

eenvoudig te onderhouden installatie met een lage storings­

gevoeligheid. een degelijke installatie voor comfortabele, uiterst

duurzame verwarming en koeling.

herfst

winter

Nathan22

STEVIGE BEVESTIGING EN BESCHERMING VAN DE UPONOR PE-XA LEIDING OP DE BOUWPLAATS MET HET TAB OMEGAPROFIEL

Betonkernactivering zorgt voor optimale koeling van Luxemburgs kantorencomplex

Enervision 23

ons duurzame project Be

ImmEUBLE ADmINIStRAtIF KIRChBERg

in opdracht van fonds de compensation luxembourg, een pensioen­

fonds van het groothertogendom, is er door architectenbureau Sit­lux

een ontwerp gemaakt voor het project iak. bij de uitwerking van het

ontwerp van de vier kantoorgebouwen speelde de factor duurzaam­

heid een belangrijke rol. het waren dan ook deze ecologische

overwegingen die ten grondslag lagen aan de keuze voor koeling

middels betonkernactivering. door gebruik te maken van de buffer­

capaciteit van de betonmassa, kan men het geïnstalleerd vermogen

van de koelmachines immers laag houden. betonkernactivering zorgt

op deze wijze voor een comfortabel, constant binnenklimaat én een

optimaal rendement.

tAB OmEgAPROFIEL

twee van de vier gebouwen bestaan uit zes bouwlagen, de overige

twee gebouwen uit vijf bouwlagen. Samen zijn zij goed voor een

foto linkerpagina: proJeCt iak, immeuBle administratif kirChBerg

Op een prOminente lOcatie in de wijk kirchberg in de Stad luXemburg wOrdt gebOuwd aan een enSemble van vier kantOOrgebOuwen met een cOngreScentrum en diverSe andere cOmmerciële vOOrzieningen. het prOject biedt uitzicht Op het centrale plein van het tOekOmStige eurOpeSe kwartier en heeft meer dan 10.000 m2 vlOerOppervlakte, verdeeld Over de vier gebOuwen. vOOr de kOeling van dit grOOtSchalige cOmpleX, iS er gekOzen vOOr betOnkernactivering in cOmbinatie met de dOOr thermO actief beneluX Ontwikkelde OmegaprOfielen. een Optimaal SySteem dat de tOekOmStige werknemerS en bezOekerS van het immeuble adminiStratif kirchberg (iak) zal vOOrzien van een aangenaam gekOelde werkOmgeving.

totale vloeroppervlakte van ruim 10.000 m 2, geheel voorzien van

betonkernactivering. voor de betonkernactivering wordt er gebruik

gemaakt van de uponor pe­Xa leidingen 20 x 2 mm in combinatie met

het tab Omegaprofi el. dit zijn leidingregisters die voorzien zijn van

een profi el met driekwartronde uitsparingen, waarin de uponor pe­Xa

leidingen geklemd kunnen worden. de driekwartronde uitsparingen

die erg veel lijken op de griekse hoofdletter Omega, heeft doen

besluiten het unieke systeem de naam Omegaprofi el te geven. Om

voldoende ruimte over te houden voor de elektriciteitsleidingen,

worden de uponor pe­Xa leidingen door middel van het tab Omega­

profi el op een diepte van 120 mm in de 300 mm dikke betonplaat

aangebracht. het tab Omegaprofi el biedt een stevige bevestiging en

bescherming van de leiding op de bouwplaats.

PREFABRICAgE

de oppervlakte van elke verdieping werd in een aantal modules

verdeeld. geen enkele module was hetzelfde, wat een gericht en

nauwkeurig ontwerp per afzonderlijke module noodzakelijk maakte.

al was de leidinglengte en de afmeting gelijk, dan nog zijn er

verschillen in de lengte van de aansluiting tot de verzamelleidingen.

Om de aanleg van de betonkernactivering correct en soepel te laten

verlopen, werden de modules ieder voorzien van een uniek nummer.

speCiaal eindventiel toont aan dat er nog genoeg luChtdruk in de leiding aanwezig is

van links naar reChts: mevr. miChele Braas (a+p kieffer ominiteC), dhr. stefan linden (sovem),

dhr. ronald BekriCh (a+p kieffer ominiteC) en dhr. edy rosskamp (nathan import/export

Nathan24

nadat de ontwerpen volledig op maat gemaakt waren, werden de

Omega profi elen, voorzien van uponor pe­Xa leidingen, door thermo

actief benelux geprefabriceerd en in luxemburg rechtstreeks op de

bouwplaats afgeleverd. daar konden de prefab leidingregisters in een

snel tempo gelegd worden. als bescherming bij het storten van het

beton zijn de leidingen direct bij levering op de projectlocatie

afgestopt en met lucht op een druk van 2 bar gezet. met een speciaal

eindventiel op de leiding wordt er aangetoond dat er nog voldoende

luchtdruk in de leiding aanwezig is.

UPONOR mLC LEIDINg

de verzamelleidingen voor de modules bestaan uit de uponor mlc

leiding in combinatie met de uponor mlc persfi ttingen. voor de

aansluitingen op de verzamelleidingen zijn er speciale plafond­

doorvoeren van uponor in de betonplaat gemaakt. zodra het beton

uitgehard is, worden deze doorvoeren weer vrij gemaakt. deze

uitvoering betekende wel een aanpassing op het oorspronkelijke

concept. in eerste instantie was het namelijk de bedoeling dat ook

deze leidingen rechtstreeks in het beton gestort zouden worden. dit

zou echter tot gevolg hebben gehad dat, over het gehele project

gezien, zo’n duizendtal persfi ttingen met beton bedekt zouden

worden. Om risico’s zo gering mogelijk te houden, werd er besloten

het oorspronkelijke concept aan te passen.

BEtONKERNACtIVERINg DEKt DE BASISKOELLASt

Omdat er in het beginstadium nog geen defi nitieve indeling voor de

gebouwen bepaald was, werd er geen zoneregeling toegepast. dit

betekent dat de klimaatbeheersing voor een hele verdieping geregeld

wordt, wat de eindgebruiker de mogelijkheid geeft het gebouw naar

eigen wens in te richten. tevens blijft de vrijheid bestaan om de

gebruiksfunctie van het kantorencomplex in de toekomst te wijzigen.

de betonkernactivering dekt de basiskoellast, de ontbrekende

zoneregeling is dan ook geen bezwaar. voor de fi jnregeling wordt er

gebruik gemaakt van ventilatorconvectoren, die tevens voor de

verwarming instaan.

A+P KIEFFER OmNItEC, EEN INStALLAtIEBEDRIJF

mEt ERVARINg

de installatie werd uitgevoerd door a+p kieffer Omnitec, een van de

belangrijkste bedrijven in de installatiesector in luxemburg. a+p

Nathan24

taB omegaprofiel met de uponor pe-xa leiding

Enervision 25

a+p kieffer omnitec

7-9 r. GuiLLaume kroLL

1882 LuXemBourG

LuXemBurG

teLefoon: +352 47 48 48 1

weBSite: www.apkieffer-omnitec.Lu

ons duurzame project Be

de omegaprofielen voorzien van uponor pe-xa leidingen werden door thermo aCtief Benelux geprefaBriCeerd en in luxemBurg reChtstreeks op de Bouwplaats afgeleverd

kieffer Omnitec is opgericht in 1924 en een waar familiebedrijf.

vandaag de dag tellen ze inmiddels 350 medewerkers. de organisatie,

geleid door dhr. mil kieffer, beheerst een breed gamma van

technieken. niet alleen de vertrouwde hvac, maar ook elektriciteit,

toegangscontrole, wkk en waterbehandeling behoort tot haar

expertise. a+p kieffer Omnitec beschikt over haar eigen scholings­

centra en heeft al diverse prestigieuze projecten in luxemburg tot een

goed einde weten te brengen. in het project iak heeft a+p kieffer

Omnitec zorg gedragen voor de koeling, de regeling en ook de

sprinklersystemen. de dienstverlening stopt echter niet bij de

oplevering. er is een onderhoudscontract getekend waarmee a+p

kieffer Omnitec zich voor de komende twintig jaar met het project

verbindt. ze zullen zich gedurende deze jaren inzetten voor het

onderhoud en een goede werking van de totaalinstallatie.

EEN gOEDE SAmENWERKINg

betonkernactivering is geen onbekend fenomeen voor a+p kieffer

Omnitec. hun eigen bedrijfspand is namelijk ook uitgerust met een

uponor betonkernactiveringsysteem. deze ervaring maakte hen

de ideale partner om de betonkernactivering van het project iak op

zich te nemen en uit te voeren. a+p kieffer Omnitec geeft aan erg

tevreden te zijn over de Omegaprofi elen van thermo actief benelux en

met de projectbegeleiding van nathan import/export. naast de

kwaliteit van de producten, waardeert de installateur vooral de service

en beschikbaarheid van het team van nathan import/export. de

levering van de producten verliep via de plaatselijke groothandel

Sovem. een dynamisch bedrijf, met een jarenlange relatie met de

nathan group. deze evenwichtige samenwerking tussen de betrokken

partijen heeft geleid tot een gedegen totaalinstallatie en een vlot

installatieproces.

Nathan26

TRANSFORMATIE MOLENWERF AMSTERDAM

Van 1.000 statige werkplekken naar 185 hoogwaardige woningen

dertien jaar geleden gaven Stichting achmea dutch reSidential fund en Stichting penSiOen­fOndS metalektrO pme gezamenlijk Opdracht vOOr de bOuw van een hOOgwaardig kantOrencOmpleX. de Opdracht reSulteerde in vier markante kantOOrtOrenS waarin circa 1.000 menSen een Statige werkplek met een hOOg plafOnd, StijlvOlle raampartijen en een chiQue afwerking vOnden. in 2011 StOnden de OOit zO ambitieuS gebOuwde tOrenS er echter al verlaten bij. de zakelijke huurderS waren grOtendeelS vertrOkken, het cOmpleX had zijn gebruikSfunctie verlOren. nadat OOk verkOOp geen Optie bleek, beSlOten de beide Stichtingen de vier tOrenS te laten tranSfOrmeren naar 185 vrije SectOr huurwOningen met dezelfde vOrStelijke ambiance alS de kantOren in betere tijden kenden. een bijzOndere Opdracht waar kOOpmanS bOuw, valStar SimOniS adviSeurS inStallatietechniek, cOmfOrt partnerS en thermO actief beneluX zich maar wat graag in vaStbeten.

Enervision 27

ons duurzame projectfoto linkerpagina: status van molenwerf te amsterdam in novemBer 2013

het uponor meerlagenleidingsysteem vormt de professionele Basis van het distriButienet

en de tapwaterinstallaties

ChIQUE BOUWKEEt

we ontmoeten onze gesprekspartners in een grote open ruimte met

een prachtige hardhouten vloer, sierlijke lambrisering en een chique

plafondafwerking. in de voormalige kantoorruimte, waar in het

verleden waarschijnlijk gewichtige managementbeslissingen werden

genomen, zien we bouwvakkers en projectleiders met helmen,

koffi ebekers en bouwtekeningen in de weer. aan de muren hangen

planningen, over de stoelen liggen felgele jassen. zulke chique

bouwketen zijn we nog niet eerder tegengekomen! we schuiven aan

bij jurrian van roon, senior projectmanager bij installatieadviseur

valstar Simonis, dick wonink, bedrijfsleider van comfort partners en

dirk muller, directeur van thermo actief benelux, voor een gesprek

over dit bijzondere transformatieproject.

PROgRAmmA VAN EISEN

in mei 2013 startte koopmans bouw het transformatietraject van het

22.000 m2 grote kantorencomplex. Samen met diverse vaste partijen,

waaronder comfort partners, valstar Simonis en thermo actief

benelux, wordt het proces momenteel in sneltreinvaart doorlopen. van

roon: “bij de start in mei 2013 kregen we te horen: ‘hier heb je de

sleutels, dit is de huidige status en hier heb je het boekwerk met onze

voorwaarden. in de zomer van 2014 komen we de sleutels weer

ophalen’, de rest was voor ons.” het boekwerk bleek een programma

van eisen voor nieuwbouw dat niet optimaal aansloot op de bestaande

situatie van het project. Op basis van de concrete actuele situatie en

de wensen van de opdrachtgever ontwikkelde van roon een passend

bestek voor het project.

gEEN gEDWONgEN hUWELIJKEN

“transformatieprojecten kenmerken zich door snelle bouwprocessen”,

zo legt van roon ons uit. “we vonden het daarom belangrijk om één

partij te hebben waar we het hele traject van opwekking tot de

afl eversets konden onderbrengen. thermo actief benelux is dat one

stop shopping adres voor ons. ze leveren de leidingen, afl eversets,

wisselaars, naregeling en de montage daarvan.” het is tegenwoordig

steeds gebruikelijker dat niet de opdrachtgever, maar het bouwteam

haar eigen optimale projectpartners kiest. van roon: “je ziet in de hele

Jurrian van roon, dirk muller en diCk wonink in een van de woningen op de eerste verdieping

Nathan28

bouwsector dat er bijna geen gedwongen huwelijken meer zijn. de

opdrachtgever geeft de architect de vrije hand om een installatieadvi­

seur, een constructeur en een bouwfysisch adviseur te selecteren waar

hij prettig mee kan samenwerken. aan de uitvoeringskant zie je

hetzelfde; de aannemer van de bouwkundige werken kiest zijn

installateurs. we zijn daardoor een mooi op elkaar ingespeeld team.”

SLOOP

in mei reden de bobcats al door de eerste toren. wonink: “koopmans

bouw heeft het hele gebouw systematisch laten strippen. we zijn

begonnen met toren a en vlak na de bouwvak geëindigd met

toren d.” van roon vult zijn bouwpartner aan: “we hebben er bewust

voor gekozen om vrijwel alles te strippen. met labelen bestaat er een

kans op schade en maak je uiteindelijk hogere kosten. doordat we

alles in één keer weghaalden, hebben we het bovendien op een

milieuverantwoorde wijze kunnen splitsen en afvoeren.” Ook alle

binnenwanden hebben inmiddels het veld geruimd. deze voldeden

qua geluidsisolatie niet aan de eisen van het bouwbesluit.

hANDhAVINg VAN BEStAANDE WKO

installatietechnisch had de opdrachtgever slechts één harde eis: de

bestaande wkO­installatie moest intact blijven. de dertien jaar oude

opstelling betrof een collectieve warmte­ en koudebron, welke in de

zomer actief werd geladen en in de winter actief werd ontladen

middels centrale luchtbehandelingskasten. in de nieuwe situatie wordt

de wkO uitsluitend ingezet voor de vloerkoeling en de voor verwarming

van de luchtbehandeling. de installatie werd op deze veranderende

vraag afgestemd. wonink: “in de winter draaien we veel uren met de

luchtbehandelingskasten, waardoor we genoeg koude in de bodem

kunnen stoppen die we in de zomer weer kunnen inzetten voor

verkoeling. doordat woningen een aanzienlijk lagere koudevraag

hebben dan kantoren, hebben we de luchtbehandelingskasten

teruggetoerd van 55.000 m³ naar 15.000 m³.” ieder appartement

wordt vervolgens voorzien van eigen volumestroomregelaars, zodat

iedere bewoner zijn eigen gewenste luchthoeveelheid kan afstellen.

tWEE KEtELhUIZEN

in het aanvoerwater voor de vloerverwarming en de warmtapwater­

bereiding wordt voorzien middels ketels die zich in de twee centrale

ketelhuizen bevinden. de inhoud van het eerste ketelhuis wordt

geheel vernieuwd omdat deze verbeterd rendement (vr) ketels en

een warmtekrachtkoppeling (wkk) bevatte. de inhoud van het andere

ketelhuis blijft de aankomende jaren intact. van roon vertelt hierover:

“ik heb berekend dat je nieuwe ketels met vier jaar wel zou hebben

terugverdiend op gasverbruik, maar wat doe je met de dertien jaar

oude ketels die we eruit slopen? die kunnen in dit project nog wel tien

jaar mee, maar verkopen kun je ze niet meer. we hebben daarom

besloten om ze te laten hangen en hebben de opdrachtgever

geadviseerd om geld te reserveren voor de vervanging van de

toestellen over een jaar of vijf.” met een tevreden lach besluit hij:

“hergebruik is ook duurzaamheid, he?”

uponor pe-xa red, getaCkerd op de vloerisolatie, aangesloten op de komfort verdeler

Enervision 29

ons duurzame project

ingefreesde uponor pe-xa red leidingen op de Begane grond

tWEE DIStRIBUtIESYStEmEN

het centraal door de ketels opgewekte hoge temperatuur aanvoer­

water en het uit de collectieve wkO afkomstige lage temperatuur

aanvoer water wordt via twee separate distributiesystemen over de

woningen verdeeld. de temperaturen uit de wkO worden in de winter

ingezet voor een comfortabele voorverwarming van de ventilatielucht

en in de zomer voor een prettige verkoeling via de vloerverwarming.

de hogere temperaturen uit de ketels worden in de woningen gebruikt

voor de warmtapwaterbereiding en de vloerverwarming. zowel het

distributienet als de tapwaterinstallaties worden uitgevoerd met het

uponor meer lagenleidingsysteem en geïnstalleerd door het team van

comfort partners.

Nathan30

185 PREFAB tEChNIEKBORDEN

het distributiewater uit de ketelhuizen wordt in de woningen gebruikt

om het tapwater ter plaatse op te warmen tot de wettelijk voor­

geschreven temperatuur van minimaal 55 °c op het tappunt. hiermee

wordt het gevaar op legionellabesmetting geminimaliseerd. de

woninginstallatie die hiervoor verantwoordelijk is, werd ontwikkeld

door thermo actief benelux. Omdat er seriematig gewerkt wordt,

ontwierp het bedrijf een kant en klaar meterkastbord waarop alle

installatiecomponenten prefab gemonteerd zijn. het meterkastbord

met een delta maas compact 2.0 distributie­unit, een expansievat,

een komfort 5600 scheidingsunit met Optimiser regelaar, een komfort

4000 verdeler, een uponor draadloze naregeling en de door comfort

partners geleverde energiemeter wordt vervolgens in het geheel door

thermo actief benelux aangeleverd en in de meterkast van de woning

geplaatst. de delta maas compact 2.0 distributie­unit wordt gevoed

Bevestiging uponor pe-xa red op Bouwstaalnetten op de Begane grond

met hoog temperatuur distributiewater en levert warm tapwater aan

de woning. het dubbele tegenstroomapparaat in de komfort

scheidingsunits zorgt er bovendien voor dat het primaire circuit

gescheiden blijft van het woningcircuit. hierdoor kan iedere woning

tijdens het bouwproces afzonderlijk worden ingeregeld en wordt de

totale leegloop van de installatie voorkomen in het geval dat deze ooit

lek raakt. muller: “het was een ontzettend leuke uitdaging om een

oplossing te bedenken op basis van de bouwkundige maatvoeringen

en de installatietechnische projecteigenschappen. doordat we het bord

nu 185 keer prefab onder werkplaatscondities samenstellen, kunnen

we een topkwaliteit garanderen en wordt elke kast echt identiek.”

AFgIFtE VIA VLOER EN PLAFOND

vrijwel het gehele project wordt door thermo actief benelux voorzien

van uponor vloerverwarmingsleidingen. Op de begane grond worden de

uponor pe­Xa red leidingen gedeeltelijk in de betonvloer gefreesd en

gedeeltelijk op bouwstaalnetten bevestigd. de verdiepingsvloeren zijn

inmiddels voorzien van isolatie, waarop de uponor pe­Xa red vloerver­

warmingsleidingen worden getackerd. een klein deel van het project

wordt uitgevoerd met plafondverwarming. van roon: “met vloer­

verwarming gaan we de vloer natuurlijk wat ophogen, maar we wilden

de liften en trappenhuizen niet aanpassen. rond de iets lager gelegen

trappenhuizen en liften bestaat daarom een lichte helling om het niveau­

verschil uit te vlakken. Op sommige punten zit de lift installatie echter te

dicht op de voordeur, waardoor de hellingshoek te groot zou worden.

Op die punten zijn we uitgeweken naar plafondverwarming.”

componenten tHermo actief BeneLuX

12 kiLometer uponor meerLaGenLeiDinG

87 kiLometer uponor pe-Xa reD 16 mm LeiDinG

185 StukS komfort 4000 VerDeLerS

185 StukS komfort 5600 ScHeiDinGSunitS

185 StukS DeLta maaS compact 2.0 DiStriButie-unitS

185 StukS uponor DraaDLoZe nareGeLinG

623 m2 uponor renoViS GipSpaneLS

Enervision 31

Betrokkenen Bij Dit project

kow arcHitecten www.kow.nL

koopmanS Bouw www.koopmanS.nL

VaLStar SimoniS www.VaLStar-SimoniS.nL

comfort partnerS www.comfort-partnerS.nL

tHermo actief BeneLuX www.tHermo-actief.nL

ons duurzame project

OPtImAAL WOONCOmFORt

de vloerverwarming, vloerkoeling en de doordachte woninginstallatie

zorgen samen voor een optimaal wooncomfort in de luxe huur­

appartementen. de installatie kan per woonruimte naar wens worden

ingesteld en warm tapwater is dankzij de delta distributie­unit

supersnel op temperatuur. doordat de woningen worden aangesloten

op centrale luchtbehandelingskasten en ook de ketels zich centraal

buiten de woningen bevinden, hebben huurders bovendien geen last

van eventuele storende installatiegeluiden en hoeven zij ook voor

periodiek onderhoud aan de ketels en de ventilatie­installatie nooit

thuis te blijven. de woningen die in 2014 betrokken worden voldoen

hiermee stuk voor stuk aan de hoge wooneisen van nu.

UItDAgINgEN IN tRANSFORmAtIEPROJECtEN

als we onze gesprekspartners vragen naar de installatietechnische

uitdagingen binnen het project, dan blijkt dat deze vooral te vinden zijn

in de riolering en tapwaterleidingen. wonink: “in een nieuwbouwwoning

stort je de leidingen netjes in het beton en heb je nergens problemen

mee, dan kun je de warmwaterleiding zo diagonaal naar de badkamer

leggen, maar hier moet je alles in het plafond of langs de wanden

leggen. daar kom je af en toe wat uitdagingen tegen, want warme en

koude leidingen mogen elkaar vanwege legionella gevaar natuurlijk niet

kruisen. daarnaast zijn ook de rioolleidingen hier allemaal opgebouwd,

ook dat zijn we niet gewend in de nederlandse woningbouw.”

tIPS VOOR ENERVISION LEZERS

afsluitend vragen we het enthousiaste bouwteam of zij wellicht tips

voor andere enervision lezers hebben. hoe wordt een transformatie­

project een succes? “door ons erbij te halen,” grapt wonink, waarna hij

snel vervolgt: “de truc is gewoon dat je het echt samen doet. als

iedereen zijn eigen dingetje doet, dan vecht je elkaar de keet uit.

een goede samenwerking tussen de aannemer, de adviseur en de

installateur is belangrijk.” van roon knikt instemmend en vult aan:

“Ook de voorbereiding is heel belangrijk, maar vervolgens moet je je

samen wel fl exibel kunnen opstellen, want wat er op de tekening

staat is in renovatie niet altijd de werkelijkheid. en ook belangrijk is

dat je als adviseur kennis van utiliteitsgebouwen moet hebben, want

eigenlijk brengen we hier een stukje utiliteitstechniek in de woning­

bouw. dat is wel een verhaal apart!”

het eerste meterkastBord met de door thermo aCtief Benelux ontwikkelde woninginstallatie

Nathan32

proJeCt oestgeest: de massieve vloeren, reeds voorzien van een groot deel van diverse teChnisChe installaties worden op positie gelegd

OOK IN STORMACHTIGE TIJDEN BLIJVEN SPAANSEN EN SCHOUTEN TECHNIEK INNOVEREN

uponor maakt optimalemontage van nieuw vloerconcept mogelijkOp de dag dat de zwaarSte StOrm SindS 1990 gemeten werd, zijn we Op bezOek bij SpaanSen bOuwSyStemen te harlingen. we OntmOeten richard frankfOrt, prOjectleider bij SchOuten techniek en jOriS deley, prOjectleider bij SpaanSen bOuwSyStemen. Samen werken zij aan een uniek cOncept: een vlOerplaat die in de fabriekShal vOOr een grOOt gedeelte al vOOrzien wOrdt van elektrOtechniSche inStallatieS, riOlering/watervOOrzieningen, mantelbuizen vOOr de vlOerverwarmingSleidingen en ventilatiekanalen. een nieuwe cOnStructie die niet alleen grOte vOOrdelen met zich meebrengt, maar zelfS al heeft geleid tOt een prOductinnOvatie bij upOnOr.

Enervision 33

Het concept

SChOUtEN tEChNIEK & SPAANSEN BOUWSYStEmEN:

EEN tWEE-EENhEID

we nemen plaats in een kantoorruimte, waar op een groot beeld­

scherm een bim­model van een woningbouwproject wordt getoond.

“dit bim­model zal een goede visuele ondersteuning bieden tijdens

ons gesprek en ook het een en ander inzichtelijk maken”, vertelt

richard enthousiast. Onze nieuwsgierigheid is inmiddels gewekt,

maar eerst willen we natuurlijk meer weten over Schouten techniek

en Spaansen bouwsystemen en de totstandkoming van deze samen­

werking. joris bijt het spits af: “Sinds februari werk ik bij Spaansen

bouwsystemen. daarvoor was ik werkzaam bij een hoofdaannemer,

wat tevens een van de redenen is dat Spaansen mij aangenomen

heeft. ik weet immers wat de gedachtegang van de aannemer is.

kennis die in mijn functie als projectleider bij Spaansen goed van pas

komt. daarbij ben ik van het begin af aan al betrokken bij de

ontwikkeling van het nieuwe vloerconcept. van oorsprong is Spaansen

een transportbedrijf. door de jaren heen zijn er echter diverse nieuwe

divisies bijgekomen, zoals grondstoffen, industriezand en grind,

tuin­ en bestratingsmaterialen en bouwsystemen. Spaansen bouw­

systemen is gericht op het engineeren, produceren, leveren en

monteren van prefab betoncasco’s voor met name woningbouw en

lichte utiliteitsbouw.” richard haakt hier op in: “kijk, Spaansen levert al

heel lang vloeren en wanden. toen Spaansen ons vroeg partners te

worden en samen een nieuw vloerconcept te ontwikkelen, hebben we

van links naar reChts: edwin de haan (nathan import/export), riChard frankfort (sChouten teChniek) en Joris deley (spaansen Bouwsystemen)

geen moment getwijfeld. nu werken we dan ook samen aan dit

nieuwe vloerconcept! een vertrouwde samenwerking voor beiden.

Schouten techniek maakt immers al weer 50 jaar technische

installaties voor de woningbouw. al een hele lange tijd maken we

projecten uitgevoerd met de vloeren of zelfs een compleet betonnen

casco van Spaansen. alleen werden de vloeren toen nog eerst

geproduceerd en maakten we er pas later op de bouwplaats de

technische installaties in.”

hEt VLOERCONCEPt

vloeren die op de bouwlocatie nog voorzien moeten worden van

leidingwerk en enkel uitgerust zijn met een contactdoos worden

verleden tijd als het aan Schouten techniek en Spaansen bouw­

systemen ligt. terwijl de wind buiten huishoudt en er op vlieland zelfs

windkracht 12 gemeten wordt, lopen we door de productieruimte

waar er momenteel gewerkt wordt aan het nieuwe vloersysteem. we

nemen alle indrukken goed in ons op, terwijl richard ons meer vertelt

over het concept: “voorheen werd de vloer geproduceerd en werden

er eigenlijk alleen maar een centraaldoos en sparingen in aangebracht.

in ons nieuwe concept voorzien we de vloer naast de centraaldoos ook

al voor een groot gedeelte van de elektrotechnische installatie. door

dit te doen hoeven we op locatie alleen nog maar draad te trekken, de

water­, riolerings­ en ventilatiekanalen te koppelen en de voedingen

voor de vloerverwarmingsleidingen er in te maken.”

Nathan34

INSPELEN OP DE mARKt

in tijden van economische crisis veranderen eisen en wensen. het is

dan ook zaak in te spelen op de behoefte uit de markt, iets wat

Schouten techniek en Spaansen bouwsystemen met dit nieuwe

vloerconcept als geen ander weten te doen. joris: “allereerst moeten

we ons realiseren dat er zonder aannemer geen project is. we zijn dan

ook ontzettend blij dat thunnissen bouw met ons de stap heeft gezet

om het nieuwe vloersysteem toe te passen. zij hebben samen met ons

gezegd: ‘we gaan ervoor, we zien hier toekomst in!’ het is dan ook de

eerste pilot dat we samen met en voor thunnissen bouw maken.

momenteel wordt er gewerkt aan een project in Oegstgeest, maar al

snel volgde er een nieuwe aanvraag van thunnissen bouw voor het

project transvaal in den haag. door het toepassen van het vloer­

systeem in dit project kon het dak in een mum van tijd waterdicht

worden gemaakt. na het leggen van de dakvloer kan direct de

dakbedekking aan worden gebracht. zo zie je dat het de markt is die

vraagt naar dit product!”

VEEL WINSt tE BEhALEN

dat de vraag uit de markt samenhangt met de grote voordelen voor

zowel de aannemer als de eindgebruiker staat buiten kijf. richard

vertelt ons dat er met het nieuwe vloerconcept op diverse fronten veel

winst te behalen is. “de snelheid waarmee een huis met dit vloer­

systeem gebouwd kan worden, is wel een van de belangrijkste

voordelen. we prefabriceren de vloer met daarin al tal van technische

installaties in de fabriekshal, zodat we het geheel op locatie alleen

nog maar hoeven af te monteren. een bijkomend voordeel is dat we,

in tegenstelling tot de bouwplaats, in de fabriekshal niet te maken

hebben met weersinvloeden.” joris: “daarnaast zie je met name ook

de productkwaliteit. als je in een nieuwbouwwoning gaat kijken, dan

zie je kanaalplaten met om de 1200 mm naden en bij het trappengat

een raveelijzer. in ons nieuwe vloerconcept hebben we alles reeds

geïntegreerd in de vloer en zie je nog maar drie platen. het is heel

strak afgewerkt. een ander voordeel dat we zeker niet mogen vergeten

is de thermische winst. waar voorheen valse luchtspouwen ontstonden

nieuw vloerConCept, voor een groot deel reeds voorzien van de elektroteChnisChe installatie

Enervision 35

Het concept

bij de aansluiting van de vloeren, wordt er met het nieuwe vloercon­

cept een luchtdichte afwerking in de spouw gecreëerd. daarnaast

hebben we samen een innovatieve overgang ontwikkeld voor de

koppeling van de elektra van de vloeren naar de wanden. in de

wanden zitten trechters, zodat de elektra rechtstreeks vanuit de vloer

de wand ingetrokken kan worden. het toepassen van in kassingen met

zogenaamde fl expijpen is verleden tijd, waardoor de inkassingen ook

niet meer gestuct hoeven te worden.” edwin de haan, buitendienst­

medewerker van nathan import/export, voegt daaraan toe: “belang­

rijk is ook dat met dit systeem de cementdeklaag in de toekomst kan

komen te vervallen. er hoeft slechts een egaliseerlaag te worden

nadat de vloerConstruCtie uitgerust is met diverse teChnisChe voorzieningen wordt de vloer afgestort

toegepast.” joris: “dat klopt inderdaad en daarmee wordt gelijk de

vochtinbreng in de woning beperkt.” alle genoemde eigenschappen

klinken ons goed in de oren, het kan echter toch niet alleen maar goud

zijn wat er blinkt? joris: “een aandachtspunt waarmee we rekening

moeten houden, is dat door de prefabricage van de vloer de kopersop­

ties in een eerder stadium dan men gewend is, bepaald moeten

worden. dit hebben we echter ondervangen door de engineering geza­

menlijk te realiseren met thunnissen bouw en Schouten techniek.

hierdoor is er een korte doorlooptijd, waardoor de koper zijn keuze pas

uiterlijk acht weken voor de montage van de casco’s daadwerkelijk

defi nitief hoeft te maken.”

de eerste proefwoning is voorzien van het vloerConCept in ComBinatie met uponor mlCp leiding

Nathan36

PROJECt OEgStgEESt

inmiddels weten we alles over de ontwikkeling van het nieuwe

vloersysteem. maar wat gebeurt er nadat de vloer getransporteerd is

naar de bouwlocatie? Om dat met eigen ogen te kunnen zien reizen

we af naar de bouwlocatie in Oegstgeest, waar gewerkt wordt aan

16 woningen die voorzien worden van het nieuwe vloersysteem.

edwin vertelt: “een tijd geleden gaf Schouten techniek aan dat ze graag

in de ruwbouw wilden werken met de uponor pe­Xa leiding.” richard:

“wanneer je met een zwaar gewicht over een uponor pe­Xa leiding

rijdt, dan zal de leiding plat gewalst worden, maar je kunt de leiding

daarna altijd weer met een föhn herstellen. ideaal dus voor de

ruwbouw en voor ons nieuwe vloersysteem.” edwin: “in eerste instantie

wilde Schouten techniek de uponor pe­Xa leiding combineren met de

uponor mlcp leiding. doordat de overgangsfi tting van uponor pe­Xa

leiding op uponor mlcp leiding momenteel geproduceerd wordt en dus

nog niet voorhanden is, is ervoor gekozen om eerst een proefwoning

volledig met uponor mlcp leiding uit te voeren.” richard legt uit: “in het

eerste pilotproject in Oegstgeest maken we inderdaad gebruik van de

uponor mlcp leiding. Of je nu echter de uponor pe­Xa leiding of de

uponor mlcp leiding gebruikt, op het moment dat we de vloerplaten

maken in de fabriek moeten we er rekening mee houden dat ze plat

getransporteerd worden. tijdens het transport en het bouwen van de

casco’s mag er geen leidingwerk uit de vloeren steken. Om de koppeling

van het leidingwerk dat onder en boven uit de vloer hoort te komen

toch mogelijk te maken, eindigen we het leidingwerk met een stukje

isolatiemateriaal. Op de bouwplaats wordt de isolatie vervolgens

verwijderd en kan het leidingwerk gemakkelijk doorgekoppeld worden

met de uponor rtm fi tting.”

VAN PE-xA NAAR mLCP

het komt regelmatig voor dat Schouten techniek de uponor pe­Xa

leiding wil combineren met de uponor mlcp leiding. richard vertelt

ons hier meer over: “Op dit moment is er nog geen fi tting voorhanden

waarmee we de verbinding tussen de uponor pe­Xa leiding en de

uponor mlcp leiding tot stand kunnen brengen. we zijn dan ook

aangewezen op onze eigen bouwplaats waar we zelf handmatig een

koppeling fabriceren. dit is natuurlijk ontzettend arbeidsintensief en

zeker niet de meest ideale oplossing. gelukkig boden nathan en

uponor ons de helpende hand door speciale overgangsfi ttingen voor

ons te ontwikkelen. terwijl we op dit moment kijken naar het

pilotproject met ons nieuwe vloersysteem, wordt deze unieke fi tting

bij uponor geproduceerd. in volgende projecten hebben we dus nog

meer vrijheid in onze leidingkeuze. we kunnen kiezen voor enkel de

uponor pe­Xa leiding en deze koppelen met de gepatenteerde Quick &

de uponor mlCp leiding in de vloerConstruCtie

Enervision 37

SpaanSen BouwSyStemen B.V.

LanGe LijnBaan 60

8861 nw HarLinGen

teLefoon: +31 (0)517 - 23 99 50

e-maiL: info@SpaanSen.nL

weBSite: www.SpaanSen.nL

ScHouten tecHniek

De marowijne 47

1689 ar ZwaaG

teLefoon: +31 (0)229 - 29 15 00

e-maiL: info@ScHoutentecHniek.nL

weBSite: www.ScHoutentecHniek.nL

Het concept

de nieuwe overgangskoppeling van de uponor mlCp leiding naar de uponor QuiCk & easy pe-xa leiding

easy verbindingstechniek of voor enkel de uponor mlcp leiding die we

kunnen verbinden met de uponor rtm fitting, maar we kunnen in het

vervolg ook kiezen voor een combinatie van beide systemen. we zijn

daarin dus enorm flexibel en kunnen onze keuze voor de leidingen

optimaal afstemmen op de kenmerken van het project en de wensen

van de aannemer.”

VERtROUWEN IN VAStE PARtIJEN

wanneer we het hebben over Schouten techniek, Spaansen bouw­

systemen en thunnissen bouw, dan spreken we over partijen die al

jarenlang met elkaar samenwerken. richard: “het is heel belangrijk

vertrouwen te hebben in vaste partijen en elkaar in deze tijd een hand

te kunnen geven en samen op te trekken. dat dit vertrouwen er is,

blijkt zeker uit de samenwerking bij het nieuwe vloerconcept. we zijn

dit project gestart zonder eigenlijk hele harde afspraken te maken.

wanneer je een goede relatie hebt, dan vertrouw je elkaar en kom je

er altijd samen uit. zo’n langdurige relatie hebben we ook met de

nathan group.” edwin beaamt: “jullie gebruiken denk ik al wel 20 jaar

uponor toch?” richard vertelt: “ja, dat klopt. we hebben al jarenlang

goede ervaringen met de producten van uponor. bovendien willen we

graag blijven innoveren, net als nathan en uponor!”

Nathan38

WELZIJN VOOR MENS EN DIER MET DE INNOVATIEVE CONCEPTEN VAN INNO+

warmteterugwinning in de varkensstal met de alpha-innotec warmtepompvanaf 1 januari 2014 mOet de intenSieve veehOuderij vOldOen aan diverSe eiSen Om de uitStOOt van ammOniak, geur en fijnStOf te verminderen. afgelOpen jaren werd er dOOr veehOuderijen al grOOtSchalig geÏnveSteerd in het plaatSen van luchtwaSSerS. deze luchtwaSSerS reduceren de uitStOOt van Schadelijke StOffen die het milieu aantaSten. Samen met de ventilatielucht die dOOr de luchtwaSSerS gezuiverd wOrdt, verdwijnt echter OOk de grOte hOeveelheid warmte die varkenS en kippen afgeven uit de Stal. het iS natuurlijk zOnde Om zOveel warmte zOmaar verlOren te laten gaan. dat iS OOk de viSie van innO+. zij Ontwikkelden verSchillende tOepaSSingen Om deze warmte terug te winnen en te hergebruiken vOOr diverSe tOepaSSingen ten behOeve van het welzijn van menS en dier.

Enervision 39

ons projectfoto linkerpagina: misCha hermkens (warmtepompspeCialist BiJ inno+) en erik niJssen

(Buitendienst medewerker nathan import/export) voor de alpha-innoteC swC warmtepomp

inno+ warmteterugwinning ConCept

mogelijk gemaakt de toegevoerde warmte over te brengen en op te

waarderen naar 40 °c. de warmte die op deze wijze teruggewonnen

wordt, is goed bruikbaar voor het verwarmen van de stallen en het

brijvoer, maar kan ook gebruikt worden voor bijvoorbeeld het

verwarmen van het woonhuis.”

tRIPLE EEE CONCEPt

“het triple eee concept is eigenlijk voor de sector zo uniek dat er

besloten is om er een patent voor aan te vragen”, vertelt mischa. met

het gloednieuwe triple eee concept kan stalwarmte met nog meer

rendement teruggewonnen worden middels een ingebouwde

warmtewisselaar in de luchtwasser. een toepassing die zorgt voor een

enorme economische besparing. mischa: “de luchtwasser wordt in dit

concept inderdaad niet alleen toegepast voor luchtzuivering, maar ook

als een warmtewisselaar die ervoor zorgt dat de warmte hergebruikt

kan worden. de triple eee luchtwasser is uitgerust met een waspakket

dat tevens dienst doet als warmtewisselaar. tijdens het luchtwasproces

komt de door de dieren verwarmde stallucht met een temperatuur van

circa 23 °c indirect in contact met het water in de warmtewisselaar/

het luchtwaspakket. het water in de warmtewisselaar wordt hierdoor

opgewarmd tot ongeveer 12 °c. het verwarmde water wordt via een

gesloten circulatiesysteem naar de luchtinlaat van de stal getrans­

porteerd waar de inkomende ventilatielucht via speciale warmte­

wisselaars in contact komt met het verwarmde water. de koude

buitenlucht wordt opgewarmd tot minimaal 8 °c. het inmiddels

afgekoelde water in de warmtewisselaars wordt weer teruggebracht

naar de luchtwasser, waar het opnieuw opgewarmd wordt door de

warme uitgaande stallucht. het triple eee concept is een constant

INNO+

we zitten vandaag aan tafel met mischa hermkens, warmtepomp­

specialist en verkoper bij inno+. hij weet ons alles te vertellen over

inno+ en haar diensten. “inno+ ontwikkelt, levert en installeert

systemen ten behoeve van luchtwassing voor de intensieve vee­

houderij”, vertelt mischa. “het houdt echter niet op bij de luchtwas­

systemen. wij passen tevens warmte­ en koudeopslagsystemen toe

voor het verwarmen van pluimveestallen, varkensstallen en industriële

gebouwen. in deze systemen voor verwarming en koeling hebben we

een alpha­innotec warmtepomp opgenomen.”

INNO+ CONCEPtEN mEt DE ALPhA-INNOtEC WARmtEPOmP

inno+ heeft twee systemen met de alpha­innotec warmtepomp

ontwikkeld die het mogelijk maken om vrijgekomen warmte terug te

winnen en te hergebruiken; het concept voor algehele warmteterug­

winning en het gepatenteerde triple eee concept.

WARmtEtERUgWINNINg CONCEPt

inno+ maakt het voor de gebruikers van hun luchtwassystemen

mogelijk om hun luchtwasser in te zetten voor de terugwinning van

warmte uit hun stallen. hoe dit concept precies werkt, vertelt mischa

ons graag. “je moet het eigenlijk zo zien dat er in stallen met een

luchtwassysteem de stallucht met ventilatoren door de wasser heen

geblazen wordt. in de luchtwasser komt de warme lucht van circa

24 °c vervolgens in contact met het koude waswater van circa 11 °c.

Op deze wijze wordt het koude waswater opgewarmd door de warme

lucht tot 16 °c à 20 °c. door het plaatsen van de speciale inno+

warmtewisselaar en de alpha­innotec Swc warmtepomp wordt het

Nathan40

proces dat voor de intensieve veehouderij een aanzienlijke kosten­

besparing op kan leveren. 1 kw energie voor de installatie levert

77 kw energie voor het voorverwarmen van de inkomende ventilatie­

lucht. in combinatie met een alpha­innotec brine/water warmtepomp

compact Swc voor de naverwarming worden de stookkosten met meer

dan 80% gereduceerd.”

ALPhA-INNOtEC WARmtEPOmP

in alle inno+ concepten is gekozen voor een alpha­innotec warmte­

pomp. mischa vertelt ons dat zijn ervaringen met de producten van

alpha­innotec reeds teruggaan naar de tijd dat hij nog werkzaam was

als installateur. mischa: “in 2001 was ik al bekend met de alpha­inno­

tec warmtepomp. vanuit mijn vak als installateur paste ik ze regelma­

tig toe. destijds waren ze natuurlijk nog heel anders uitgevoerd en ook

minder modern, maar zeker al zeer effi ciënt en gedegen. de warmte­

pompen die ik destijds geïnstalleerd heb, draaien nu nog steeds

probleemloos. Ooit ben ik wel eens overgestapt naar een ander merk.

dit was echter maar van korte duur, aangezien de verkoop en service

ver achterbleef bij de expertise van alpha­innotec en nathan. vandaag

de dag ben ik nog steeds blij dat we bij inno+ de warmtepompen van

alpha­innotec inzetten in onze projecten. mijn kennis en ervaring

vanuit het installatievak met betrekking tot de warmtepompen en de

kennis van inno+ op het gebied van luchtwassing zijn samengekomen

inno+ triple eee ConCept

de opstelling met de alpha-innoteC swC warmtepomp

Enervision 41

ons project

in unieke verwarmingsconcepten. een geheel nieuwe markt is hiermee

opengebroken.”

gROtE KOStENBESPARINg EN OPtImAAL DIERENWELZIJN

inmiddels is het wel duidelijk dat het investeren in een warmte­

terugwinningsconcept van inno+ de boer geen windeieren legt.

doordat er een permanente energiebehoefte is, zal de warmtepomp

vrijwel continu in bedrijf zijn en bereik je al snel een hoog rendement.

door het hoge gemiddelde aan draaiuren kan de boer zijn investering

zelfs binnen drie tot vijf jaar al terugverdienen. toch zijn we benieuwd

of deze grote kostenbesparing de enige beweegreden van de boer is

om te kiezen voor het warmteterugwinning concept of het triple eee

concept van inno+. mischa: “als we kijken naar de intensieve

veehouderij en dan met name naar de varkenshouderijen, dan zien we

dat er twee soorten varkenshouderijen zijn. je hebt de mestbedrijven

en de zeugenbedrijven. met name voor de zeugenbedrijven, waar de

biggetjes geboren worden, kunnen onze concepten een grote bijdrage

leveren aan het welzijn van de varkens. als de biggetjes geboren

de pasgeBoren BiggetJes heBBen een hoge warmteBehoefte

enerGiekoStenVerGeLijk ten opZicHte Van aarDGaS

aarDGaS warmte-

pomp

Verwarmen Via warmte-

teruGwinninG + LucHtwaSSer

met warmtepomp

tripLe eee concept warmte-

teruGwinninG uitGaanDe

LucHt + warmtepomp

renDement-

VerwarminGStoeSteL

ca. 100% ca. 450% ca. 550 % ca. 7700%

cop 1 4,5 5,5 77

reLatieVe prijS-

VerHouDinG

opLoSSinG

1 0,43 0,35 0,025

BeSparinG 0 57% 65% 97,5%

Nathan42 Nathan42

met de inno+ warmteterugwinningsConCepten wordt een miCroklimaat geCreËerd. frisse luCht voor de moeder, warmte voor de Biggen.

de stallen zijn, maar ook plaatselijke warmte voor de pas geboren

biggetjes. met onze warmteterugwinningsconcepten creëren wij een

microklimaat. we generen dus warmte op de plek waar deze nodig is,

terwijl de overige ruimte gewoon fris blijft. mede door beide inno+

concepten kunnen we de gaskraan of oliekraan dichtdraaien en

kunnen we de dieren middels de alpha­innotec warmtepomp met

een hoog rendement van de gewenste warmte voorzien.”

VEELZIJDIgE tOEPASSINgEN mEt DE

ALPhA-INNOtEC WARmtEPOmP

door de alpha­innotec warmtepomp toe te passen in haar concepten

kan inno+ veelzijdige toepassingen realiseren. “dat is zeker uniek te

noemen en geeft vele voordelen”, beaamt mischa. “de jonge

biggetjes kunnen we de gewenste warmte geven, maar we kunnen

bijvoorbeeld ook de personeelsruimten en douches verwarmen en

voorzien van warm water. daarnaast vinden varkens het, net als

mensen, aantrekkelijk om een warme maaltijd te nuttigen. brijvoer

noemen we dat en ook dit kunnen we verwarmen. bijkomend

voordeel is dat het dier het voedsel niet meer op hoeft te warmen in

zijn maag. het is immers al warm. alle energie die hij normaal

gesproken zou gebruiken om het voedsel op de warmen, gaat ten

koste van de energie die hij nodig heeft voor zijn eigen ont wikkeling

en groei. het mes snijdt dus aan twee kanten. voor het dier is het

prettig en ook voor de boer heeft het vele voordelen.”

VoorDeLen warmteteruGwinninG concept

forSe enerGieBeSparinG reSuLterenD in LaGere koSten

een eVenwicHtiG en GeZonD StaLkLimaat

VoorDeLen tripLe eee concept

conStant kLimaat, ook in De winter

BinnenkomenDe LucHt Van -10 °c kan VerwarmD

worDen naar 8 °c

StaBiLiSatie Van De reLatieVe LucHtVocHtiGHeiD

Geen tocHt, wat LeiDt tot een GeZonDer LeefkLimaat

Voor De Dieren

> 80% LaGere enerGiekoSten Door

warmteteruGwinninG

worden, zijn zij heel klein en nat. ze hebben nog helemaal geen eigen

warmteproductie, waardoor er met name de eerste 14 dagen een hele

hoge warmtebehoefte is bij de biggen. de moeder heeft het echter

heel warm. er moet dus eigenlijk zowel frisse lucht voor de moeder in

Enervision 43

inno+

maaSBreeSeweG 50

5981 nB panninGen

teLefoon: +31 (0)77 465 73 60

weBSite: www.inno-pLuS.nL

e-maiL: info@inno-pLuS.nL

ons project

het BedriJfspand van inno+ te panningen

VAN hEt NOODZAKELIJK KWAAD EEN DEUgD mAKEN

vanuit het oogpunt van dierenwelzijn en milieu, is er door de overheid

bepaald dat varkenshouders iets moeten doen aan hun emissies, de

uitstoot van ammoniak, geur en fi jnstof. tien jaar geleden heeft inno+

hier een oplossing voor bedacht in de vorm van de luchtwasser.

mischa: “door deze ontwikkeling werd het mogelijk om meer dieren te

houden op een veehouderij. de dieren zijn gebonden aan een aantal

vierkante meters, die wettelijk steeds meer worden. en dat is maar

goed ook! alleen zal er wel iets gedaan moeten worden aan de

reductie van ammoniak en geur. vanuit de overheid wordt bepaald hoe

de boer hier aan moet voldoen. daar kunnen wij in voorzien middels

onze luchtwassers en daarmee de veehouderij als het ware een groen

label toekennen. als je echter ziet hoeveel kw aan energie er per uur

uit een luchtwasser komt, dan ben je natuurlijk gek als je die niet

nuttig inzet. met name de voerprijzen in de intensieve veehouderij zijn

erg hoog. de boer ziet nu als het ware 60% van de voerkosten

verdampen in de lucht. dankzij de warmtepomp kan hij echter van de

verplichte kostenpost van een luchtwasser een verdienpost maken. zo

maak je van het noodzakelijk kwaad een deugd!”

REALtImE mEEKIJKEN

tijdens het gesprek laat mischa ons middels hun eigen loggings­

systeem realtime meekijken op een veehouderij waar het triple eee

concept toegepast is. mischa licht toe: “naast alphaweb, dat online

monitoring van de warmtepomp mogelijk maakt, hebben wij ook ons

eigen monitoringsysteem. Op deze wijze kunnen wij voor de klant

gemakkelijk visualiseren wat het systeem doet en waar het voordeel

te behalen is. de alpha­innotec warmtepomp laten we overigens altijd

door jullie servicebedrijf thermodynamic in bedrijf stellen en we

bieden de boer ook de onderhoudscontracten van thermodynamic

aan. de alpha­innotec warmtepompen die aangesloten zijn op

alphaweb kunnen op afstand gelogd en geïnspecteerd worden.”

INNO+ ZIt NIEt StIL

inno+ doet haar naam zeker eer aan. hoewel het warmteterugwinning

concept en het triple eee concept gretig aftrek vinden, zit inno+ niet

stil. het bedrijf is al weer bezig met een geheel nieuw duurzaam

concept. en jawel, ook in dit concept gaat de alpha­innotec warmte­

pomp een rol spelen. binnen enkele maanden zullen we hier zeker

meer van horen!

Nathan44

UNIEKE SYSTEEMOPLOSSING MAAKT INDRUK OP DE JURY

nathan alpha-innotec all-electric Boosterconcept genomineerd voor VSk award 2014

van 3 tOt en met 7 februari 2014 zal de nathan grOup weer aanwezig zijn Op dé belangrijkSte vakbeurS vOOr de gehele inStallatiebranche, de vSk! alS vOOrlOper in deze branche preSenteert de nathan grOup tijdenS de vSk de jOngSte en meeSt unieke nOviteiten van de tOpmerken alpha­innOtec, upOnOr, kOmfOrt en delta SyStemtechnik. Op de eerSte beurSdag, maandag 3 februari, wOrden de vSk awardS uitgereikt. met deze awardS wOrden de meeSt innOvatieve prOducten en OplOSSingen in een viertal categOrieën OnderScheiden. OOk dit jaar dingt de nathan grOup weer mee naar deze preStigieuze prijS. waar in 2012 de inzending van de upOnOr rtm fitting genOmineerd werd, iS het dit keer de beurt aan het unieke nathan alpha­innOtec all­electric bOOStercOncept.

Enervision 45

nathan Group in beeld

NOmINAtIE

de nathan group is trots om ook deze vSk editie weer

genomineerd te zijn met een productoplossing van een van haar

topmerken. de nathan group besloot ditmaal het innovatieve

alpha­innotec all­electric boosterconcept in te zenden voor de vSk

awards. een goede keuze, zo bleek al snel tijdens de offi ciële

persconferentie, die op 19 november j.l. plaatsvond. een onafhanke­

lijke jury, onder leiding van juryvoorzitter ed nijpels, was onder de

indruk van het uitzonderlijke alpha­innotec all­electric boosterconcept

en besloot het concept te nomineren in de categorie ‘Systeemoplossin­

gen’. bij de nominatie is er gelet op factoren zoals economisch

rendement, innovatie, praktische toepasbaarheid, sociale impact, duur­

zaamheid en comfort. dit zijn tevens de factoren die bij de eindbeoor­

deling een grote rol zullen spelen.

NAthAN ALPhA-INNOtEC ALL-ELECtRIC BOOStERCONCEPt

het nathan alpha­innotec all­electric boosterconcept is een gezamenlijke

ontwikkeling van warmtepompfabrikant alpha­innotec gmbh en de

nathan group. het concept is een doordachte totaaloplossing met

componenten van de merken thermoplus, alpha­innotec, komfort en

uponor en zorgt voor all­electric verwarming, koeling en warmtapwater­

bereiding op basis van lage distributietemperaturen in collectieve

duurzame projecten. in januari 2013 werd het concept op de markt

geïntroduceerd en geïnstalleerd in het eerste boosterproject wereldwijd.

DE EERStE ÉChtE ALL-ELECtRIC WARmtAPWAtEROPLOSSINg

met het alpha­innotec all­electric boosterconcept zijn hoge distributie­

temperaturen voor warmtapwaterbereiding in collectieve projecten

verleden tijd. een centrale alpha­innotec Swp warmtepomp geeft haar

relatief lage temperatuur af aan zowel de lagetemperatuurverwarming

nathan alpha-innoteC all-eleCtriC BoosterConCept

als de individuele boosterwarmtepomp in elke woning. de booster­

warmtepomp verhoogt deze temperatuur vervolgens naar een veilige

tapwatertemperatuur, daar waar het gebruikt wordt. de eerste échte

all­electric warmtapwateroplossing bestaat uit lagetemperatuur­

verwarming, hogetemperatuurkoeling en warmtapwaterbereiding.

vloerverwarming en vloerkoeling leveren vanzelfsprekend aanzienlijk

meer wooncomfort dan een conventioneel hogetemperatuur

verwarmingssysteem. het concept staat garant voor een comfortabele

gelijkmatige verwarming via de vloer in de winter, een prettige

passieve verkoeling in de zomer en continu supersnelle, veilige

beschikking over warm tapwater. door de duurzaamheid van het

concept hoeft de bewoner bovendien geen concessies te doen in het

kader van energiebesparing. wooncomfort in optima forma!

ONAFhANKELIJK VAN FOSSIELE BRANDStOFFEN

Om in collectieve installaties aan de wettelijk verplichte warm­

tapwatertempaturen van minimaal 55 °c tot 60 °c op de tappunten te

geraken, ontkomt men er niet aan hiervoor fossiele brandstoffen zoals

olie of gas in te zetten. deze collectieve installaties hebben relatief

lage opwekkingsrendementen, hoge distributieverliezen en roepen

vraagstukken op over de opwarming van schachten, legionellagevaar

en dergelijke. bovenal blijven deze collectieve installaties afhankelijk

van fossiele brandstoffen. door echter gebruik te maken van het

nathan alpha­innotec all­electric boosterconcept creëert men de

mogelijkheid om gebruik te maken van zeer lage distributie­

temperaturen in de collectieve installatie. dit heeft tot gevolg dat er

sprake is van een extreme verlaging van de distributieverliezen en de

mogelijkheid om met behulp van centrale 100% elektrisch aan­

gedreven warmtepompen het gebouw te voorzien van warmte en

koude bij hoge opwekkingsrendementen.

het gehele nathan alpha-innoteC all-eleCtriC BoosterConCept in een fiCtief ColleCtief woningBouwproJeCt

Nathan46

gROOt VERBEtERPOtENtIEEL

uit onderzoek is gebleken dat de huidige manier van warm­

tapwaterbereiding in collectieve woongebouwen een groot verbeter­

potentieel heeft. het inzetten van het boosterprincipe in plaats van

een conventionele collectieve installatie heeft positieve effecten op

het energieverbruik, de cO2­emissie en de vermarkting van het project.

een analyse van het warmtedistributienet toont tevens aan

dat de energieverliezen bij warmtapwaterbereiding op basis van

een hogetemperatuuurdistributienet tien keer hoger zijn dan in een

situatie met warmtapwaterbereiding op basis van een lage­

temperatuurdistributienet. met lagetemperatuurdistributie worden

de energiestromen door het gebouw aanzienlijk effi ciënter. dit leidt

tot een revolutionaire cO2­reductie van ten minste 62%.

KIWA gELIJKWAARDIghEIDSVERKLARINg

het opwekkingsrendement voor warmtapwaterbereiding van de alpha­

innotec boosterwarmtepomp wwb 20 is uitvoerig getoetst door de

onafhankelijke testorganisatie kiwa. de uitstekende resultaten werden

vastgelegd in een gelijkwaardigheidsverklaring. in het document staan

alle gemeten resultaten zwart op wit onder elkaar. met de prestatie­

getallen kan de installateur of ontwikkelaar appels met appels

vergelijken en haar epc­berekeningen baseren op reële, betrouwbare,

door kiwa vastgestelde feiten.

KLAAR VOOR EEN ENERgIENEUtRALE tOEKOmSt

het nathan alpha­innotec all­electric boosterconcept is geschikt voor

inzet in energieneutrale projecten in zowel nieuwbouw­ als renovatie­

projecten en derhalve helemaal klaar voor de duurzame toekomst! het

uiteindelijke doel om energieplus gebouwen te realiseren wordt mede

door het boosterconcept mogelijk gemaakt. door de algehele

onafhankelijkheid van fossiele brandstoffen, het extra wooncomfort en

de aanzienlijke energiebesparing, heeft het concept impact op

meerdere groepen. hoe klein de bijverwarming met gas of olie ook is,

voor een bivalente installatie zal er altijd een gasvoorziening moeten

worden aangelegd. met het nathan alpha­innotec all­electric

boosterprincipe hoeft er door projectontwikkelaars, gemeenten, etc.

niet te worden geïnvesteerd in de aanleg van een gasaansluiting. de

optimale energetische waardering, een constant prettig wooncomfort

en de minimale cO2­emissie vormen eveneens een extra argument bij

de verkoop of verhuur van de woningen of gebouwen. tot slot heeft

het duurder worden van gas of zelfs het geheel wegvallen van fossiele

brandstoffen geen enkele invloed op het wooncomfort of de energie­

rekening van de bewoners met een boosterwarmtepomp. Ook voor

warm tapwater zijn deze bewoners volledig onafhankelijk van gas of

olie. voor de gebruikte elektrische energie kan de bewoner des­

gewenst kiezen voor opwekking uit hernieuwbare bronnen om

warm tapwater Boosterwarmtepomp wwB 20

VoorDeLen natHan aLpHa-innotec aLL-eLectric BooSterconcept

HoGe opwekkinGSrenDementen Voor De coLLectieVe

inStaLLatie

LaGe DiStriButieVerLieZen in De coLLectieVe inStaLLatie

eXtreme reDuctie opwarminG Van ScHacHten

VerLaGinG Van minimaaL 60% co2-uitStoot Voor

De coLLectieVe inStaLLatie ten opZicHte Van foSSieLe

VerBranDinG

De moGeLijkHeiD tot een 100% aLL-eLectric opwekkinG

Voor coLLectieVe SyStemen

De uLtieme moGeLijkHeiD om tot een enerGiepLuS

opLoSSinG te komen Bij coLLectieVe inStaLLatieS

Voor LaGetemperatuurVerwarminG,

HoGetemperatuurkoeLinG in comBinatie met

warmtapwaterBereiDinG

Enervision 47

VSk 2014

jaarBeurS

jaarBeurSpLein

3521 aL utrecHt

www.VSk.nL

Data & openinGStijDen:

maanDaG 3 tot en met VrijDaG 7 feBruari 2014

Van 10.00 tot 18.00 uur

nathan Group in beeld

meer informatiewww.natHan.nL/nL/BooSterwarmtepomp

proJeCt sophiastaete in hendrik ido amBaCht

daarmee de cO2­reductie en onafhankelijkheid nog groter te maken.

een mooi voorbeeld van tevreden gebruikers van het alpha­innotec

all­electric boosterconcept zijn de bewoners van in het Sophiastaete in

hendrik ido ambacht; een omvangrijk zorgcomplex met 2.950 m2

zorggerelateerde voorzieningen, vier woongroepen en 62 apparte­

menten. het systeem werkt zowel energetisch als op het gebied van

comfort naar volle tevredenheid van de bewoners en de exploitant.

VSK 2014

Op de nathan group vSk stand vindt u vele interessante noviteiten,

waaronder het genomineerde nathan alpha­innotec all­electric

boosterconcept. aan de hand van een demo­opstelling, presenteert de

standbemanning u de werking van het principe. bovendien is er volop

ruimte voor het beantwoorden van eventuele vragen. de teams van de

nathan group zien er naar uit u volgend jaar op de stand te mogen

begroeten! uw toegangsbewijs kunt u gratis bestellen op de website

www.vsk.nl. vergeet u bij uw inschrijving niet te stemmen op het

nathan alpha­innotec all­electric boosterconcept? wellicht sleept de

nathan group met uw hulp de felbegeerde publieksprijs in de

wacht!

Nathan48

CO-mAKERShIP OP BASIS VAN VERtROUWEN

voor de aanbesteding van het project stelden de ingenieurs van

Schreuder groep een bestektekst op voor een relatief gangbare

installatie. aan de hand van dit basisvoorstel kon Schreuder de

Doordachte installatievoor een optimaal leerklimaatmediO 2014 zullen de jOnge bewOnerS van terSchelling leren rekenen, tekenen en Schrijven Onder Optimale, gezOnde cOnditieS. met een gezamenlijke huiSveSting vOOr elf inStantieS biedt de gemeente terSchelling haar jeugd baSiSOnderwijS, Opvang en zOrg Onder één dak. de dOOrdachte inStallatie van de Schreuder grOep, krOpman inStallatietechniek en de nathan grOup zOrgt vOOr de ventilatie, verwarming en kOeling van het gebOuw en draagt bOvendien bij aan het Streven van de waddeneilanden: vOlledige energetiSche zelfvOOrziening in 2020.

van links naar reChts: eriC van der Burgt (kropman installatieteChniek), theo Bauerhuit (thermoplus) en ramon freriksen (nathan import/export)

inschrijvingen optimaal met elkaar vergelijken. toen kropman

installatietechniek en de nathan group de opdracht uiteindelijk

kregen, kwamen erik van der burgt; projectleider van kropman

installatietechniek, ramon freriksen; accountmanager van de nathan

van links naar reChts: theo Bauerhuit, eriC van der Burgt en ramon freriksen

GELIJKTIJDIG VERWARMEN EN KOELEN MET WKO

Enervision 49

ons duurzame project

Nathan50

group, theo bauerhuit; directeur van thermoplus en dirk muller;

directeur van thermo actief benelux, samen om het voorgeschreven

principeschema diepgaand te toetsen. van der burgt, die reeds veel

ervaring met schoolinstallaties heeft, concludeerde al snel dat de

voorgestelde change­over installatie voor dit project niet de perfecte

oplossing zou zijn. hij vertelt: “door de stand van de school zullen ze

de lokalen aan de noordkant op bepaalde dagen al willen verwarmen,

terwijl de lokalen aan de zuidkant nog volop gekoeld worden. met dat

in ons achterhoofd hebben we de school in tweeën gesplitst en een

wkO­installatie ontwikkeld die gelijktijdig kan verwarmen en koelen.”

als resultaat van de verschillende brainstormsessies werd de standaard

thermoplus Skid vervangen door een thermoplus Special welke in het

nieuwe principeschema geïmplementeerd werd. bauerhuit: “normaal

leveren we complete Skid’s met warmtepompen, bufferleidingen en

twee aansluitpunten. in dit geval bouwen we een prefab installatie

met een warmtepomp, een buffer en een aantal leidingen, die

vervolgens in één keer naar terschelling gaat. het team van kropman

installatietechniek voegt vervolgens ter plaatse de rest in. de opdracht

voor de gestandaardiseerde installatie die we oorspronkelijk kregen

hebben we dus doorontwikkeld in een slim co­makership. bij zo’n

diepgaande samenwerking, waarbij je letterlijk samen een installatie

van links naar reChts: ramon freriksen, theo Bauerhuit en eriC van der Burgt

ontwikkelt, is het belangrijk dat je elkaar blind kan vertrouwen, want

uiteindelijk moet je samen de werking van de installatie kunnen

garanderen.”

CLUStEREN BIJ ÉÉN BEtROUWBARE PARtNER

als we van der burgt vragen waarom kropman installatietechniek het

aanbestedingstraject destijds samen met de nathan group instapte,

antwoordt hij: “in het bestek van de Schreuder group waren bodem­

warmtewisselaars, warmtepompen en vloerverwarming opgenomen.

dat wil je bij voorkeur clusteren bij één betrouwbare partner. de

nathan group springt er voor mij dan bovenuit.” Omdat bestekmatig

een ander warmtepompmerk was voorgeschreven, zette van der burgt

zich actief in om de nathan group met haar alpha­innotec agentschap

toch bij het project aan boord te krijgen: “ik was al eens in de fabriek

van alpha­innotec geweest en daar zie je dat het goed is. alpha­

innotec warmtepompen hebben een uitstekende cOp, een uitontwik­

kelde regeltechniek en ook in de ondersteunende service van de

nathan group heb ik vertrouwen, daar durf ik gewoon achter te staan.

ik heb me toen sterk gemaakt richting de adviseur. door de goede

ervaring en referenties, kregen we gelukkig vrij snel vrijgave voor de

inzet van de producten en diensten van de nathan bedrijvengroep.”

Enervision 51

ons duurzame project

DE INStALLAtIE

het resultaat van de intensieve samenwerking tussen de enthousiaste

bouwpartners is een unieke installatie waarin ventilatie en wkO

samenkomt. geheel in lijn met het frisse Scholenbesluit staat de

uitgebalanceerde totaaloplossing garant voor een gezond leerklimaat

met voldoende frisse lucht, een lage concentratie kooldioxide en

een comfortabele temperatuur. thermoplus boorde recent reeds

16 gesloten aardwarmtebronnen, welke de alpha­innotec brine/water

professional warmtepomp van duurzame energie zullen voorzien.

de warmteafgifte en comfortabele passieve koeling geschieden middels

de door thermo actief benelux ontworpen uponor tacker vloer­

verwarming. het ventilatiesysteem voorziet daarnaast in een aan­

vullende actieve verwarming en koeling. de totale installatie wordt in

zijn geheel nauwkeurig geregeld via een priva gebouwbeheersysteem.

VOORVERWARmEN, KOELEN EN REgENERAtIE

VIA VENtILAtIELUCht

freriksen vertelt over de installatiekeuze waarin het frisse Scholen­

besluit een rol speelde: “Scholen hebben een hoog ventilatievoud

nodig waarmee we een gezonde leeromgeving creëren, maar door te

ventileren zuig je in de winter warme lucht af en blaas je vervolgens

koude, frisse lucht terug. daardoor raak je veel vermogen kwijt. Om

dat warmteverlies te voorkomen, verwarmen we de frisse lucht tijdens

koude dagen voor via een luchtbehandelingskast.” van der burgt knikt

instemmend en vult aan: “de kanaalverwarmers kunnen daarnaast

een fl inke warmteboost geven in het geval van nood, mocht dat ooit

eens nodig zijn.” de luchtbehandeling in het project blijkt een derde

functie te hebben, zo vertelt bauerhuit ons: “de luchtbehandeling

zetten we ook in voor de regeneratie van onze bronnen.” met de hoge

interne warmtelast die scholen doorgaans kennen, is de koelvraag in

dit project aanzienlijk hoger dan de warmtevraag. zowel de passieve

vloerkoeling als de actieve koeling middels voorgekoelde ventilatie­

lucht zorgt ervoor dat leerlingen ook tijdens warme dagen actief bij de

les blijven.

SImULAtIE, BEREKENINg, tEKENINg EN INStALLAtIE

de primaire warmteafgifte geschiedt via de vloer van de school.

nathan group dochter thermo actief benelux verzorgde hiervoor de

temperatuursimulatie, berekening en tekening en zal persoonlijk naar

terschelling afreizen om de installatie van de leidingen, verdelers en

naregeling te verzorgen. een van de belangrijkste ontwerpregels bij

thermo actief benelux is dat er geen streep op papier komt zonder

eerst een simulatieberekening uit te voeren. aan de hand van deze

simulatieberekeningen wordt het vermogen uit de vloer getoetst aan

de transmissieberekeningen van kropman installatietechniek. Op basis

van de vermogensvraag, de drukverliezen, de weerstanden, de

volumestromen, het type constructievloer, de isolatie en de vloeraf­

werking worden de juiste verlegafstanden, leidingdiameters en

verdelerlocaties vastgesteld. door vooraf te berekenen wat de

vloerverwarming doet onder de specifi eke projectcondities, wordt het

optimale ontwerp samengesteld waarin opwekking en afgifte perfect

op elkaar aansluiten. pas zodra de berekening perfect is, wordt de

verlegtekening gemaakt.

gEBOUWBEhEERSYStEEm mEt BACNEt EN PRIVA

een goede luchtbehandeling gaat hand in hand met een degelijk

gebouwbeheersysteem. deze ontbreekt dan ook niet in dit project. van

der burgt: “alle vertrekken worden apart geregeld, ze worden zowel

op cO2 als op temperatuur gestuurd. zodra de cO2 in een lokaal hoger

wordt omdat er meer kinderen in zitten, gaat de ventilatie wat meer

rondzetten. de temperatuur kunnen de gebruikers per ruimte met

twee graden nuanceren.” freriksen: “wat ook leuk is, is dat de

alpha­innotec warmtepomp via de geïntegreerde bacnet versleuteling

in het priva systeem wordt opgenomen. priva stuurt de warmtepomp

op die manier aan volgens de gewenste waarden.” bauerhuit voegt

hieraan toe: “de luxtronik regeltechniek in een alpha­innotec

warmtepomp is heel geavanceerd en komt in dit project perfect tot

zijn recht. doordat de warmtepomp zelf al veel kan op dat gebied, kan

de opdrachtgever zo’n € 6.000,­ besparen op het gebouwbeheer­

systeem. in dit project wordt echt alles uit de warmtepomp gehaald

wat erin zit, alle functies worden optimaal benut!”

Nathan52

Enervision 53

kropman inStaLLatietecHniek aSSen

amerikaweG 16

9407 tk aSSen

teLefoon: +31 (0)88 334 40 00

e-maiL: info.aSSen@kropman.nL

weBSite: www.kropman.nL

ons duurzame project

DRAAgVLAK EN SAAmhORIghEID

Op een eiland hangt een unieke sfeer. Ook de installateurs van

kropman en boormeesters van thermoplus merkten dit. bauerhuit: “je

zit met zijn allen op een eiland. je kunt niet even een collega bellen

om bij te springen, je merkt dat mensen elkaar daardoor gaan helpen,

er even samen de schouders onder zetten.” Ook draagvlak van

omwonenden en verdere betrokkenen is belangrijk binnen de kleine

eilandgemeenschap die terschelling kent. buurtbewoners worden

middels folders en informatieavonden op de hoogte gehouden.

voor de leraren en scholieren werd op 1 oktober het ‘hoogtepunt’

georganiseerd, waarbij alle kinderen de bouw bezochten. recent

nodigde thermoplus boormeester lex de kinderen bovendien spontaan

uit voor een minicursus boortechniek. van der burgt: “dat was een

heel goede zet. iedereen was vooraf best huiverig voor de bronboring,

maar lex heeft op de eerste boordag al meteen op een heel leuke

manier contact met de meesters, juffen en kinderen gemaakt. doordat

hij de hele school bij zijn werkzaamheden betrokken heeft, kon het

gewoon niet meer kapot en waren de bronnen niet meer zo eng.”

tIJDSPLANNINg

de eerste schep van het project ging in de zomer van 2013 de grond

in. “aannemer friso bouw uit Sneek heeft de wind er goed onder”, zo

vertelt van der burgt ons opgetogen. “en ook bij ons loopt het

voorspoedig. contractmatig moeten we 15 augustus klaar zijn, maar

we streven zelf naar 16 mei. de vaart zit er goed in!” tevreden kijkt de

projectleider om zich heen en besluit: “moet je eens kijken wat er

vanaf de bouwvak tot nu al is gebeurd!”

het Bouwteam op de eerste verdieping van de sChool

Nathan54

Enervision 55

op bezoek bij

ALS

amyotrofi sche laterale Sclerose (alS) is een ziekte die de zenuwcellen

die de spieren aansturen, aantast. bernard muller legt uit: “de

motorische zenuwcellen in het ruggenmerg en de hersenstam sterven

af, waardoor de signalen vanuit de hersenen niet meer aankomen bij

de spieren. de hersenen kunnen dus geen spierbewegingen op gang

brengen, wat leidt tot het onvoldoende functioneren van de spieren.

geleidelijk worden er steeds meer spieren aangedaan, met uit­

zondering van de hartspier. de ziekte veroorzaakt geen pijn en tast

het verstand niet aan. Ook blijven de zintuigen doorgaans intact,

evenals de werking van de darmen en de blaas. de meest voor­

komende oorzaak waaraan een alS­patiënt overlijdt, is het uitvallen

van de ademhalingsspieren.”

StIChtINg ALS hEEFt EEN DUIDELIJKE mISSIE

de gemiddelde levensverwachting van een alS­patiënt is slechts drie

tot vijf jaar na constatering. helaas is de oorzaak van de ziekte alS nog

niet bekend en bestaan er nog geen medicijnen om de ziekte te

stoppen of te genezen. meer onderzoek is dan ook essentieel. een

uitgangspunt dat gedeeld wordt door Stichting alS nederland. bernard

muller: “een effectieve bijdrage leveren aan het vinden van de oorzaak

van alS, dat is de missie van Stichting alS nederland. daarnaast wil zij

zoeken naar oplossingen om het leven voor alS­patiënten in de

toekomst dragelijker te maken. Stichting alS nederland doet dit op

verschillende manieren. zo organiseert zij fondsenwervende acties en

zet zich in voor een effectiever gebruik van de beschikbare gelden.

Stichting alS nederland moedigt nadrukkelijk nationale en internatio­

ONE MAN CAN AND WILL FIND A WAY, WHY NOT BE THAT MAN!

wat aLS…wat alS de ziekte alS bij je gecOnStateerd wOrdt, wat zOu jij dan dOen? miSSchien weet je niet eenS wat de ziekte inhOudt. bernard muller, Ondernemer en mede­eigenaar van burandO maritime ServiceS, werd in juni 2010 gediagnOStiSeerd met de ziekte alS. wat te dOen alS, waS vOOr hem niet langer een vraag, maar realiteit. hij beSlOOt te vechten en zich in te zetten bij de zOektOcht naar een OplOSSing vOOr deze OngeneeSlijke ziekte. zijn mOttO: “One man can and will find a way, why nOt be that man!”

nale samenwerkingsverbanden aan. ze onderscheidt vier aandachtge­

bieden die ze steunt om invulling te geven aan haar missie: onderzoek

naar de oorzaak van alS, onderzoek naar de behandeling van alS, het

verbeteren van de kwaliteit van de zorg en de verbetering van de

kwaliteit van leven.”

ALS CENtRUm

Stichting alS nederland heeft tevens aan de wieg gestaan van het alS

centrum. in dit centrum komen kennisontwikkeling en zorgverbetering

samen. bernard muller: “het alS centrum is een centrale plaats waar

kennis op het gebied van diagnostiek, behandeling en weten­

schappelijk onderzoek naar alS worden gebundeld. binnen het

alles draait om het verzamelen van genetisChe data van mensen met als en het zogeheten

‘graven’ (mining) in die data naar genetisChe faCtoren die de ziekte veroorzaken.

foto linkerpagina: Bernhard muller

Nathan56

centrum werken neurologen, verpleegkundigen, revalidatieartsen,

fysiotherapeuten en ergotherapeuten nauw samen. in het alS centrum

wordt een zogenaamde “zorglijn alS” opgezet. hierin wordt de

diagnose en de begeleiding van de patiënt volgens een vast protocol

uitgevoerd. naast diagnosestelling en behandeling van alS­patiënten

kunnen mensen uit heel nederland bij het alS centrum terecht voor

een second opinion.”

PROJECt mINE: gRAVEN IN gENEtISChE DAtA

we weten inmiddels dat er over de oorzaak van alS nog maar weinig

bekend is. wat echter wel duidelijk is, is het feit dat alS een genetische

basis heeft. met een nieuwe revolutionaire techniek die door de jaren

heen tot stand is gekomen, is het vandaag de dag mogelijk om het

gehele genoom (de complete verzameling erfelijk materiaal van een cel)

van mensen te onderzoeken. een kans die bernard muller samen met

alS­patiënt robbert jan Stuit met beide handen aangrijpt. in samenwer­

king met Stichting alS nederland en het alS centrum zijn zij het project

mine gestart. bernard muller vertelt ons meer over het ontstaan van het

project. “toen robbert jan Stuit en ik uitgenodigd werden in het alS

centrum, waar we een rondleiding kregen door het lab, zagen we daar

een soort van amerikaanse koelkast. toen een van de onderzoekers deze

opende, zagen we duizenden dna­monsters. toen de deur weer dichtviel

en ik vroeg wat ze met deze dna­monsters doen, was het even stil.

aarzelend werd ons verteld dat ze er momenteel door gebrek aan

fi nanciële middelen nog niets mee konden doen en dat ze bewaard

werden voor later onderzoek. dat dit de reden was dat er geen verder

onderzoek werd gedaan met de dna­monsters konden we niet

verkroppen. dit heeft ons doen besluiten om het project mine op te

starten. we willen met dit project geld inzamelen om met een nieuwe

revolutionaire technologie het gehele genoom van mensen te onderzoe­

ken. we willen de dna­monsters niet in de koelkast laten liggen, maar

gebruiken voor gericht onderzoek. alles draait om het verzamelen van

genetische data van mensen met alS en het zogeheten ‘graven’

(mining) in die data naar genetische factoren die de ziekte veroorzaken.

het uiteindelijke doel is het vinden van een concreet aanknopingspunt

voor nieuwe behandelingen van deze dodelijke aandoening.”

gROOtStE gENEtISChE StUDIE IN tWEE FASEN

project mine is op dit moment wereldwijd de grootste genetische

studie naar alS gezien de hoeveelheid dna­chips en het aantal

volledige genomen die geanalyseerd gaan worden. dit unieke project

bestaat uit twee fasen. bernard muller vertelt ons er meer over. “in de

eerste fase worden met behulp van dna­chips delen van het dna van

15.000 mensen met alS en 20.000 gezonde mensen vergeleken. de

gegevens zullen gecombineerd worden met de volledige dna­

profi elen van 300 mensen met alS. deze combinatie is uniek en zal

nieuwe inzichten geven in de oorzaak van alS. dit zal miljoenen

genetische varianten opleveren, waarvan precies kan worden

Nathan56

het als Centrum is een Centrale plaats waar kennis op het geBied van diagnostiek, Behandeling en wetensChappeliJk onderzoek naar als wordt geBundeld.

Enervision 57

project minewww.projectmine.com

SticHtinG aLSwww.SticHtinG-aLS.nL

aLS centrumwww.aLS-centrum.nL

op bezoek bij

ook Het project mine Steunen?

Dat kan! je kunt Doneren miDDeLS De weBSite

www.projectmine.com of Door mine te SmS'en naar

4333 (€ 3,00). aLLe DonatieS aan Het project worDen

VertaaLD in GeanaLySeerDe Dna-monSterS. Zo kan men

BijVoorBeeLD € 75,- Doneren, waarmee je Het uitLeZen Van

kLeine DeLen Van een Dna-monSter SponSort, tot € 1.950,-

Voor De anaLySe Van een HeeL Genoom. op DeZe manier

Vormt ieDere BijDraGe een Direct en taStBaar onDerDeeL

Van Het SucceS Van Dit Zo nooDZakeLijke onDerZoek.

natuurLijk iS Het ook moGeLijk om een anDer GewenSt

BeDraG te Doneren. eLke Donatie, Hoe kLein Dan ook,

kan Het eSSentiëLe VerScHiL maken!

vastgesteld of deze een relatie hebben met alS of niet. Om de kracht

van de eerste fase van project mine te vergroten, wordt in de tweede

fase het aantal volledige dna­profielen zo veel mogelijk vergroot. het

streven is om de volledige dna­profielen van alle 15.000 patiënten en

duizenden controles te vergelijken. een bijkomend voordeel van met

name de tweede fase, is het feit dat de dna­gegevens van de

controlegroep ook van onschatbare waarde zijn voor het oplossen van

andere ziekten, zoals dementie, parkinson, suikerziekte, autisme,

hart­ en vaatziekten en bepaalde vormen van kanker.”

mINE. mAKE It YOURS

doordat Stichting alS nederland, alS centrum en de vooruitstrevende

alS­patiënten bernard muller en robbert jan Stuit de handen ineen

hebben geslagen, is de benodigde financiering voor de eerste fase van

het project inmiddels uit sponsoring verkregen. gedurende het eerste

kwartaal van 2013 is het project in het alS centrum van start gegaan.

bernard muller: we zijn er echter nog lang niet. de kosten van de

tweede fase van project mine zijn aanzienlijk, ondanks dat de prijs van

het analyseren van één dna­monster de afgelopen jaren is gedaald

van € 50.000,­ naar € 2.000,­. in juni zijn we, samen met Stichting alS

nederland, een internationale fondsenwervende campagne begonnen.

wereldwijd kunnen personen, bedrijven en instellingen deelnemen en

onderdeel worden van de tweede fase van het project mine door

middel van sponsoring en donaties. we hopen dat zoveel mogelijk

mensen het project willen steunen, zodat in de toekomst de oorzaak

van alS bekend wordt en er uiteindelijk en remedie gevonden kan

worden.”

alles draait om het verzamelen van genetisChe data van mensen met als en het zogeheten ‘graven’ (mining) in die data naar genetisChe faCtoren die de ziekte veroorzaken.

Nathan58

enervision blikt vooruit

de volgende uitgave van de enervision zal volledig in het teken staan

van de vSk, de belangrijkste vakbeurs voor de gehele installatie­

branche. in editie 17 nemen wij u mee langs de diverse, innoverende

producten en ontwikkelingen van uponor, alpha­innotec, komfort

en delta Systemtechnik die u van 3 tot en met 7 februari op onze

stand in de jaarbeurs te utrecht kunt aanschouwen en ervaren.

daarnaast geven wij u een kijkje achter de schermen bij diverse

3 tot en met 7 februari:

zet het alvast in uw agenda!

projecten waar de noviteiten toegepast worden. ervaringen worden

gedeeld en visies worden geuit. al met al zal deze vSk enervision een

mooie aanloop zijn naar een succesvolle vSk beurs waar we hopelijk

ook u mogen begroeten. Op dit moment zijn alle voorbereidingen in

volle gang en zetten we er met het hele nathan group team weer de

schouders onder om ook van de vSk 2014 weer een groot succes

te maken! meer weten? www.vsk.nl

Meer informatie op www.uponor.nl

Uponor Renovis: droogbouwpanelen met geïntegreerde verwarming en koeling voor wand en plafond

15 mm gipskartonplaten met geïntegreerd leidingregister van Uponor PE-Xa leiding voor energie-e� ciënte oppervlakteverwarming en -koeling.

Eenvoudige toepassing: gebruiksklaar na montage van de gipsplaten, uw nieuwe wand en/of plafond is direct inzetbaar.

Snelle installatie op de standaard plafondprofi elen (CD60x27).

Integratie van luchttoevoer, lichtbronnen of andere elektrische apparaten is mogelijk.

Verwarmingscapaciteit van ca. 120 W/m² (wand) en ca. 60 W/m² (plafond) is mogelijk. Korte opwarmtijd en snelle reactiesnelheid.

Uponor Renovis – simpelweg bij iedere renovatie inbouwen!

Wand = verwarming = Renovis!

Bekijk onze noviteiten op de VSK!

Van 3 tot en met 7 februari 2014

VSK 2014, Jaarbeurs Utrecht

Noteer 3 tot en met 7 februari alvast in uw agenda!

TOEPASSINGEN » geschikt voor zowel nieuwbouw als renovatie, radiatoren zijn verleden tijd» kan ingezet worden in verschillende wand- en bouwvormen» niet alleen toepasbaar voor montage op de wanden, maar kan bijvoorbeeld ook aan het plafond of de schuine kant van het dak gemonteerd worden

Met het Komfort NRG Panel kan op een snelle en effectieve wijze wandverwarming aangebracht worden in de gewenste ruimte.

Het Komfort NRG Panel bestaat uit een aluminium paneel, waarin een 16 mm Uponor MLC Meerlagenleiding (wit) opgenomen is. Met de bijgeleverde Uponor RTM fittingen met geïntegreerde persfunctie kan de flexibele Uponor MLC Meerlagenleiding gemakkelijk aangesloten worden op de Uponor MLC aanvoerleiding en kunnen de losse Komfort NRG Panels worden gekoppeld.

KOMFORT NRG PANELwandverwarmingwandkoeling

EIGENSCHAPPEN» gemakkelijk te koppelen, snelle montage» hoog comfort, lage energiekosten» afgestemd op de gebruikelijke stijlposities van metalen profielen

Nathan Import/Export N.V.-S.A.Lozenberg 4 | 1932 ZAVENTEM | BelgiëTel: +32 (0)2 - 721 15 70 | Fax: +32 (0)2 - 725 35 53info@nathan.be | www.nathan.be

Nathan Import/Export B.V.Postbus 1008 | 6920 BA DUIVEN | NederlandTel.: +31 (0)26 - 445 98 45 | Fax: +31 (0)26 - 445 93 73info@nathan.nl | www.nathan.nl

WIJ PRESENTEREN U HET KOMFORT NRG PANEL OP DE VSK 2014

NOTEER 3 T/M 7 FEBRUARI

ALVAST IN UW AGENDA!

De visie van: Edwin van Calker

Ons project Warmteterug winning

met warmtepomp

Nathan tipt Regeneratie met oppervlaktewater

Ons projectNathan tiptDe visie van:

Enervision P

OW

ERED

BY

NA

THA

N

Winter 2013

Nummer 16

Winter 2013 N

umm

er 16

Bezoek ons op de VSK 2014van 3 tot en met 7 februari

Waar kunt u ons vinden? Hal 7, Stand A050 / B050

Nathan GroupNathan Import/ExportLowergy ConceptsThermoPlusThermo Actief BeneluxThermoDynamic

www.nathangroup.euNathan GroupImpact 736921 RZ Duiven, NederlandT +31 (0)26 - 445 98 45F +31 (0)26 - 445 93 73E info@nathan.nl

Lozenberg 41932 Zaventem, BelgiëT +32 (0)2 - 721 15 70F +32 (0)2 - 725 35 53E info@nathan.be

De Nathan Group steunt Stichting ALS, jij ook?Doneer op giro 100.000 t.n.v. Stichting ALS Nederland