Devisievan:

De heer Jeroen Krebbers van Vaanster Energie

Productonderdeaandacht

Brandveiligheid in woontoren ‘New Orleans’

Mooiwerk

Interview met Edwin van Calker

Lente 2011

Nummer 6

Stap samen met Uponor over op een nieuwe installatiedimensie: de Uponor RTM fitting! Deze fitting met geïntegreerde persfunctie is ideaal voor renovatie en nieuwbouw en maakt een veilige, snelle en professionele persverbinding zelfs op moeilijk toegankelijke plaatsen mogelijk. Dankzij kleurcodering en persmarkering is de nieuwe RTM fitting net zo veilig en betrouwbaar, als u van Uponor gewend bent. De perfecte aanvulling op het Uponor meerlagenleidingsysteem!

Meer weten? Ga naar www.uponor.nl of neem contact op met uw Nathan contactpersoon!

Lift mee naar een nieuweinstallatiewereld!

fittingtechnologie

Geïntegreerde persfunctie

110152 RTM 210x297 4c NL.indd 1 21.04.11 10:51

Enervision 3

Voorwoord

Beste lezer,

Wat is het toch met onze relaties en de crisis? De recessie van de afgelopen jaren lijkt het beste in ze naar boven te

halen. Waar anderen zich door de situatie laten leiden en alle vernieuwing abrupt stopzetten, lijken installateurs,

ontwikkelaars, adviseurs en groothandels nu bewust de kans te grijpen om het verschil te maken. Juist in deze tijd

biedt duurzaamheid onze branche grote kansen, zo blijkt uit het interview dat onze redactie had met Jeroen

Krebbers van Vaanster Energie. Ook Henk Vos Installatiebedrijf maakte dankbaar gebruik van de mogelijkheden die

de recessie het bedrijf bood. Op pagina 48 van deze Enervision leest u over hun splinternieuwe energieneutrale

bedrijfspand in Dongen. Natuurlijk laat ook een technisch adviesbureau als Visietech zich niet tegenhouden door iets

dat wereldwijd ‘economische teruggang’ wordt genoemd. De organisatie innoveert er flink op los en biedt andere

bedrijven daardoor een zeer praktische ontwerptool. U leest erover op pagina 28.

Zelf staan we natuurlijk ook niet stil. Zo heeft u wellicht al gehoord over het baanbrekende Uponor RTM assortiment

dat wij de afgelopen weken groots in de markt introduceerden. En wat dacht u van ons hoofdsponsorschap van het

Van Calker bobsleeteam en de nieuwe gezichten binnen onze organisatie? Crisis? Net als onze klanten gaan we

vrolijk door…

Andere mooie items die u op de nu volgende pagina’s mag verwachten zijn het prachtige hoogbouwproject

‘New Orleans’, de innovatieve nieuwbouwwijk ‘Ooijse Graaf’, een boeiend gesprek met Stebru Bouw en een

terugblik op 25 jaar VBWW. We zijn ervan overtuigd: deze Enervision staat weer bol van mooie projecten,

inspirerende mensen en sterke visies. We wensen u veel leesplezier!

Wolf Nathan en Peter Centen

Crisis haalt het beste in

onze relaties naar boven!

Premium armaturen + systemen

De Oventrop bronzen afsluiters “Aquastrom C” en “Aquastrom T plus” worden in warmwater circulatieleidingen gemonteerd. Deze afsluiters maken het mogelijk de strangenonderling hydraulisch in te regelen waardooreen hydraulisch balans in de installatie ontstaat. Aanvullend ondersteunt de “Aquastrom T plus” afsluiter automatisch de thermische desinfectiebij een temperatuurbereik boven de 70 °C. De gecombineerde installatie van de “Aqua-strom C” en de “Aquastrom T plus” maakt duseen meergelijkmatige thermische desinfectiemogelijk, ook in verder afgelegen leidingen. Uw voordeel: - slechts één afsluiter (“Aquastrom C”) voor

vijf functies: voorinstellen, afsluiten, temperatuurindicatie, aftappen en meten

- ondersteunt thermische desinfectie door desinfectie volumestroom (“Aquastrom T plus”)

Voor verdere informatie kunt u contact opnemen met:

Nathan Import/Export B.V. Postbus 1008 6920 BA Duiven, Nederland Tel.: +31 (0)26-445 98 45 Fax: +31 (0)26-445 93 73 E-mail: info@nathan.nl Website: www.nathan.nl

De Oventrop producten zijn verkrijgbaar via de technische groothandel.

Principe schema

“Aquastrom C” stranginregelafsluiter en “Aquastrom T plus” thermostatische inregelafsluiters: voor thermische desinfectie van warmwater circulatieleidingen

TW

TWW TWZ

Aqua_C_T_plus_Holland:Aqua_C_T_plus_hwm.qxd 26.04.11 08:41 Seite 1

Enervision 5

Inhoud

Devisievan: 6 De heer Jeroen Krebbers van Vaanster Energie

Inthespotlight 10 Nathan producten uitgelicht

Productonderdeaandacht 12 Brandveiligheid hoogste woontoren Nederland

Mooiwerk 16 Bobteam van Calker

Werkinuitvoering 20 Nieuwbouwproject ‘Ooijse Graaf’

Ookheelduurzaam 24 Duurzaam sloopwerk door de Beelen Groep

Deontwikkeling 28 Een bedrijf met een visie… Visietech

Gadgets 32 NathanGroupinbeeld 34 25 jaar verticale bodemwarmtewisselaar-

systemen in Nederland

Opbezoekbij: 38 Stebru Bouw in Nieuwerkerk a/d IJssel

Enervisionsteltuvoor: 42 De buitendienst van Nathan Import/Export

Nathantipt 46 Verdelers met kleine debietmeters

Onsduurzaanpand 48 Een kijkje bij Henk Vos Installatiebedrijf

Reizen 52 El ritmo de Cuba

Noviteiten 56 Kruiswoordpuzzel 58 Win de Smartpen die luistert!

De visie van:

De heer Jeroen Krebbers van Vaanster Energie

Product onder de aandacht

Brandveiligheid in woontoren ‘New Orleans’

Mooi werk

Interview met Edwin van Calker

De visie van: Product onder de aandachtMooi werk

Lente 2011

Nummer 6

Colofon

ENERVISION IS EEN UITGAVE VAN NATHAN GROUP EN VERSCHIJNT

VIER KEER PER JAAR. DEZE PUBlICATIE IS KOSTE lOOS VOOR ClIëNTEN

EN RElATIES VAN NATHAN IMPORT/ExPORT, THERMO ACTIEf

BENElUx EN THERMOPlUS. BElANGSTEllENDEN KUNNEN ZICH

ABONNEREN OP ENERVISION. EEN JAARABONNEMENT KOST E 18,75.

ABONNEMENTEN KUNT U AANVRAGEN BIJ HET REDACTIE SECRETARIAAT

VAN ENERVISION.

NathaNGROuP

POSTBUS 1008, 6920 BA DUIVEN

TElEfOON +31 (0)26 445 98 45

fAx +31 (0)26 445 93 73

INTERNET WWW.NATHAN.Nl

E-MAIl INfO@NATHAN.Nl

hOOFDREDaCtIE

WOlf NATHAN

PETER CENTEN

REDaCtIE

DANKA VAN KESTEREN

ElS lEGTERS

ARJEN VAN VUREN

TANJA WESSElS

REDaCtIEsECREtaRIaat

AlIVRA, +31 (0)34 547 38 94

INfO@AlIVRA.Nl

uItGEVER

JOHAN DE VREUGD

AlIVRA B.V.

POSTBUS 160

4100 AD CUlEMBORG

AlIVRA, +31 (0)34 547 38 94

E-MAIl INfO@AlIVRA.Nl

VORMGEVING

ROlf DE JONG

DRuKWERKbEGElEIDING&tRaFFIC

HUIB VAN PElT

aDVERtENtIEs

VOOR TARIEVEN EN PlAATSINGEN KUNT U CONTACT OPNEMEN MET

NATHAN GROUP +31 (0)26 445 98 45; REDACTIE@NATHAN.Nl

aDREsWIjzIGINGEN

ADRESWIJZIGINGEN KUNT U PER MAIl DOORGEVEN AAN:

INfO@AlIVRA.Nl

DEZE UITGAVE IS MET GROTE ZORG TOT STAND GEKOMEN. ONDANKS DEZE ZORG ZIJN fOUTEN

NOOIT HElEMAAl UIT TE SlUITEN. WIJ KUNNEN DERHAlVE GEEN ENKElE AANSPRAKElIJKHEID

AANVAARDEN VOOR EVENTUElE PRIJS, ZET- EN DRUKfOUTEN EN DE GEVOlGEN DAARVAN.

NIETS UIT DEZE UITGAVE MAG WORDEN VERVEEl VOUDIGD EN/Of OPENBAAR GEMAAKT DOOR

MIDDEl VAN fAx, DRUK, fOTOGRAfIE, MICROfIlM Of OP WElKE WIJZE DAN OOK

ZONDER VOORAf GAANDE SCHRIfTElIJKE TOESTEMMING VAN DE UITGEVER

EN ANDERE AUTEURSRECHTHEBBENDEN.

Lente 2011

Nummer 6

Nathan6

buitenbeentjewordtserieuzespeler

Enervision 7

Devisievan:linkerpagina: DE hEEr JEroEN KrEbbErs, DirEctEur vaN vaaNstEr ENErgiE

KrEbbErs: “ErvariNg is momENtEEl EssENtiEEl iN DE vastgoEDsEctor”

“EVENTUEEl HEBBEN WE HIER IN DE BUURT EEN BOS WAAR WE lEUKE fOTO’S KUNNEN MAKEN.” DAT STOND IN DE MAIl DIE WE VOORAfGAAND AAN HET INTERVIEW VAN JEROEN KREBBERS KREGEN. AlS REDACTIE VAN ENERVISION WORDEN WE NOG WElEENS VERRAST DOOR DE lEUKE IDEEëN DIE MENSEN BEDENKEN AlS WIJ ZE BENADEREN VOOR EEN INTERVIEW. ZO GEZEGD, ZO GEDAAN. OP ÉÉN VAN DE EERSTE MOOIE lENTEDAGEN VAN HET JAAR GAAN WE HET BOS IN MET DE HEER JEROEN KREBBERS, DIRECTEUR VAN VAANSTER ENERGIE. IN EEN GEANIMEERD GESPREK VERTElT HIJ ONS OVER DE INVlOED VAN DE fINANCIëlE CRISIS OP DE DUURZAAMHEIDSVISIE EN DE RElATIE TUSSEN DUURZAAMHEID EN DE WAARDING VAN VASTGOED.

visiE op: vaaNstEr ENErgiE

“Vaanster Energie ontwikkelt en exploiteert duurzame energiecentrales op

basis van warmte- en koudeopslag voor woningen, winkelcentra en utili-

teitsbouw.”, begint Krebbers. “Dit maakt Vaanster tot een van de weinige

onafhankelijke energieleveranciers van Nederland.” Nog voordat de meeste

mensen en bedrijven überhaupt bezig waren met de duurzaamheid van

hun gebouw, koos Vaanster Energie er al voor om uitsluitend te investeren

in projecten die het milieu aantoonbaar ontlasten. Hierdoor werd Vaanster

lange tijd gezien als een ‘buitenbeentje’ onder de energieaanbieders.

Krebbers licht de activiteiten van Vaanster verder toe: “Vaanster is geen

installateur en wil dat ook niet zijn. De core business van Vaanster is het

exploiteren van projecten. Na de bouwfase nemen we het project turn key

over. We brengen onze kennis en ervaring mee naar een project, maar we

laten het ontwerp en de realisatie over aan de installateur.” Steeds meer

installateurs benaderen Vaanster om samen te werken. Jeroen Krebbers

verwacht dat dit komt doordat Vaanster onafhankelijk en flexibel is. De

markt denkt daar blijkbaar ook zo over, omdat er steeds meer projecten

samen met installateurs worden geacquireerd. “Een win-win situatie”,

aldus Jeroen Krebbers. “Ieder bedrijf doet waar hij goed in is en kan

zich richten op zijn eigen core business. Deze rol heeft Vaanster Energie

de afgelopen jaren een groot aantal nieuwe projecten opgeleverd.”

Nu, een aantal jaren en vele projecten later, heeft Vaanster Energie zich

ontwikkeld tot één van de grootste exploitanten van collectieve duur-

zame energiesystemen in Nederland. Het bedrijf heeft een portefeuille

INTERVIEW MET DE HEER JERoEN KREbbERs

met toonaangevende vastgoedprojecten. Haar ervaring met complexe,

multifunctionele vastgoedontwikkelingen toont aan dat Vaanster in

menig project een zeer waardevolle partner is. Dat de organisatie ook

deze grote en complexe projecten tot een goed einde heeft gebracht, is

volgens Krebbers te danken aan haar creativiteit en innovatievermogen.

Krebbers: “Bij dergelijke projecten spelen veel partijen een rol, met elk

ook hun eigen wensen en belangen. Om daar op een goede manier

mee om te gaan, is veel inlevingsvermogen en vindingrijkheid nodig.”

visiE op: trENDs

Krebbers ziet momenteel een duidelijke trend in de vastgoedmarkt: “Het

op de lange termijn betaalbaar houden van de energielasten van vastgoed

is op dit moment een belangrijke uitdaging voor ontwikkelaars. De rol

van de ontwikkelaar verandert. Het is niet meer genoeg dat hij alleen

zijn best doet om de investeringskosten te drukken. Hij moet actief

participeren in het volledige proces en zodoende de betaalbaarheid van

de energie van het te ontwikkelen vastgoed waarborgen.” Krebbers

zou graag zien dat de energielasten op lange termijn een belangrijkere

rol spelen bij de waardebepaling van vast goed. Hij legt uit: “Dat maakt

automatisch de hoogte van de meerinvestering minder relevant en het

maakt de vergelijking eerlijker”. Als gevolg van deze trend ziet Jeroen

Krebbers een nieuwe ontwikkelingsfase zijn intrede doen in de markt

voor duurzame energie. “Bij de eerste generatie duurzame projecten

was er een nagenoeg 100% focus op het betaalbaar krijgen van de

meerinvestering. Duurzaamheid was interessant en belangrijk, maar

vooral als het niet meer kostte.” Krebbers is van mening dat er meer

gekeken moet worden naar de ‘Cycle cost’ van de energievoorziening

als men diverse technieken vergelijkt. Dit houdt in dat men niet alleen

de benodigde investeringen vergelijkt, maar ook de energie- en

Nathan8

onderhoudskosten over de periode waarin de installatie gebruikt gaat

worden. Krebbers concludeert hierover: “Door de eerste generatie werd

vooral gekeken naar de invloed van een installatie op het energielabel.

Hierdoor en doordat men slechts vergeleek op basis van de omvang van de

investering, stond de huurder of bewoner van een pand niet echt centraal

bij de besluitvorming.”

Momenteel vindt er, volgens Krebbers, een omslag plaats: “We gaan

langzaam een tweede fase in. In de tweede fase staat de afnemer van

energie en de vastgoedbelegger centraal. De duurzame energievoorzie-

ning moet voor alle betrokkenen een voordeel hebben. Het financiële

vraagstuk raakt steeds meer op de achtergrond doordat men erachter

komt dat duurzame technieken over de volledige levensduur van een

installatie wel rendabel móeten zijn. De focus verschuift naar de diverse

winstpunten van duurzame technieken. De huurder wil naast een

gezond en constant binnenklimaat ook lage woonlasten Niet alleen bij

aanvang van het project, maar ook over 10 of 20 jaar. Het zogenaamde

NMDA (Niet-Meer-Dan-Anders)-principe zal gaan verdwijnen en plaats-

maken voor exploitatiemodellen en tariefstructuren die enkel en alleen

het belang van de afnemer voor ogen hebben.”, aldus Jeroen Krebbers.

“Voor de verhurende partij leveren duurzame technieken op lange

termijn kostenvoordelen en meer waardevast vastgoed op. De lage

energielasten vormen een garantie voor de verhuurbaarheid van vast-

goed op lange termijn. Ontwikkelaars gebruiken deze twee voordelen

ook steeds meer om huurders en beleggers enthousiast te maken voor

hun panden.”, merkt Krebbers op. De fase waarin de vastgoedsector zich

nu bevindt, sluit veel meer aan bij de denkwijze van Jeroen Krebbers. Hij

is blij dat steeds meer marktpartijen zo gaan denken.

visiE op: proJEctoNtwiKKEliNg

“De financiële crisis heeft een spoor van vernieling achtergelaten in

de bouwwereld en de vastgoedsector. Veel projecten zijn stopgezet,

uitgesteld of worden herontwikkeld. De gevolgen hiervan voor de

bedrijven in deze sectoren zijn verschrikkelijk.” Krebbers vervolgt deze

analyse met een interessante observatie: “De crisis heeft ook veel goeds

gebracht. De klanten; huurders, kopers van woningen en beleggers,

staan weer centraal. Klanten willen de betaalbaarheid van het pand op

de lange termijn gegarandeerd hebben.”

In de huidige ontwikkeling van projecten wordt volgens Krebbers

dan ook veel meer aandacht besteed aan de betaalbaarheid van een

object op langere termijn: “Heel simpel gezegd: zonder klant, geen

project. Wil je als ontwikkelaar de betaalbaarheid van het vastgoed

garanderen, dan zal je moeten kiezen voor een duurzame energie-

opwekking. Dan kom je wat betreft energievoorziening al snel uit

bij duurzame technieken als warmte- en koudeopslag. Alleen zo is het

mogelijk om de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen te beperken.”

Krebbers vat zijn visie op deze positieve bijwerkingen van de crisis als

volgt samen: “Het belangrijkste winstpunt van de crisis is het feit

dat we het geloof dat vastgoed altijd waardevast blijft, hebben

losgelaten.”

JEroEN KrEbbErs voElt zich zichtbaar thuis iN DE Natuur

Enervision 9

VaaNstERENERGIEb.V

RembRandtlaan 35

3723 bG bilthoven

tel. o30 225 56 40

e-mail: klantenseRvice@vaansteR.nl

Website: WWW.vaansteR.nl

Devisievan:

visiE op: marKtoNtwiKKEliNgEN

De laatste jaren zijn er vele studies gedaan die de theorie ondersteunen

dat de duurzaamheid en waardering van een pand elkaar op langere

termijn positief beïnvloeden. Krebbers is blij dat steeds meer nieuwe

resultaten zijn zienswijze onderbouwen: “Het besef dat de waardering

van vastgoed en de duurzaamheid ervan met elkaar verband houden,

wordt steeds groter. Wij gaan uit van drie belangrijke componenten voor

investeringen: duurzaamheid, lage energielasten en de waardevastheid

van het vastgoed. Als je deze drie aspecten goed combineert, versterken

ze elkaar.” Volgens Krebbers wordt dit in razendsnel tempo opgepikt in

de vastgoedsector: “Dit heeft erin geresulteerd dat Vaanster momenteel

een zeer goed gevulde opdrachtenportefeuille heeft met veel grote en

complexe projecten. Het is voor een nieuwe marktpartij zeer lastig om

een positie te krijgen in onze markt. De wereld is sinds de crisis drastisch

gewijzigd.”, vertelt Krebbers tevreden. “Ontwikkelaars mijden liever het

risico en werken graag met ervaren partijen. Zij zullen niet snel geneigd

zijn om een nieuwe partij een opdracht te geven aangezien ze geen

referentieprojecten kunnen overleggen die aantonen dat ze de opdracht

succesvol kunnen volbrengen. Wij hebben dus eigenlijk geluk gehad”,

geeft Krebbers eerlijk toe, waarna hij vervolgt: “We hebben onze eerste

voorzichtige stapjes al in 2002 gezet. In 2004 kochten we onze eerste

energiecentrale. Dat was een spannende tijd. Zonder een groot volume

aan projecten is het niet mogelijk om je als organisatie te specialiseren en

te focussen op het exploiteren en beheren van energiecentrales. Zonder

voldoende schaalgrootte is het niet mogelijk een professionele organisatie

op te zetten, een stimulerende werkomgeving te bieden en dus de juiste

mensen aan te trekken.”

Men moet volgens Jeroen Krebbers dus eigenlijk direct een bepaalde

organisatieomvang hebben om een kans te willen maken in de markt.

De organisatie zal vanaf het begin zeer servicegericht en efficiënt moeten

werken, anders kan men niet concurreren met bestaande partijen.

Krebbers vult aan: “We nemen op dit moment projecten over van partijen

die zich willen richten op hun eigen core business.” Een aantal grote

energie bedrijven dacht dat het goed was om voor een aantal projecten

“Winstpunten van

duurzaamheid worden

belangrijker dan de

meerinvestering”

een organisatie op te zetten en daarmee een stap te zetten richting de

markt voor duurzame energievoorziening. Jeroen Krebbers geeft aan

waarom dit geen succes werd: “Zij hebben hier geen succes in gehad

aangezien hun slagkracht was berekend op de één of twee projecten die

ze zelf geïnitieerd hadden, waardoor ze niet de stap konden maken naar

grotere projecten. In dat opzicht zijn de huidige trends en de economische

crisis in ons voordeel uitgevallen.”

visiE op: DE NathaN group

“Nathan is in onze ogen niet zomaar een totaalleverancier van duur-

zame energiesystemen, maar een bedrijf dat meedenkt hoe projecten

met succes ontwikkeld moeten worden”, vertelt Krebbers: “De 100%

focus op klanten en de wil om keer op keer te vernieuwen en te verbe-

teren maakt dat we graag samenwerken met de Nathan Group. Naast

de zakelijke aspecten is het gewoon leuk om samen te werken en is

het erg belangrijk dat er gelachen wordt met elkaar. En geloof me, dat

gebeurt zeker!”

VAANSTER energie(Y)our e n v i r o n m e n t a l r e s p o n s i b i l i t y

JEroEN KrEbbErs

Nathan10

sNEllEINstallatIE

In navolging van het Uponor Comfort Panel, introduceerde Uponor recent

het ‘Uponor Gips Panel’. Een gipspaneel dat de voordelen van

oppervlakte verwarming, oppervlaktekoeling en eenvoudige montage met

elkaar verenigt. Het nieuwe gipspaneel bestaat uit een 15 mm dikke

vezelversterkte gipskartonplaat met 27 mm dikke warmte-isolatie van

geëxpandeerd polysterol (EPS). Geïntegreerd in het paneel vindt u de

hoogwaardige Uponor PE-xa leiding. De actieve gipspanelen bereiken een

verwarmingscapaciteit van maximaal 90 W/m² evenals een koel-

vermogen van maximaal 60 W/m². Het paneel wordt simpelweg direct

tegen de muur of het plafond gemonteerd, waardoor de bouwtijd ten

opzichte van conventionele systemen aanzienlijk wordt gereduceerd.

Zowel de topkwaliteit van het materiaal als de snelle montagewijze van

het systeem bieden de installateur een grote meerwaarde bij

nieuwbouw- en renovatieprojecten.

allEsuItééNhaND!

uponor vereenvoudigt de inbouw met nieuw gipspaneel

oventrop thermische zonne-energie

Moderne zonne-energietechniek en aansluitingen op vastebrandstofketels kunnen

tegenwoordig optimaal worden afgestemd op andere componenten van de

verwarmingsinstallatie. Met de komst van de nieuwe productlijn Solarthemie,

biedt Oventrop nu ook hoogwaardige componenten en complete systemen

voor een zonne-energiecircuit, verwarmingsondersteuning (inclusief vloer- en

wandverwarming) en warm tapwater aan.

PERsENzONDERPERsGEREEDsChaP!

Eenvoudig en veilig: uponor rtm fitting-technologie met geïntegreerde persfunctie

Eenvoudig, snel en vooral veilig. Deze eisen stellen monteurs en ontwerpers aan de verbindingstechniek van installatiesystemen.

De nieuwe Uponor RTM fittingtechnologie voldoet aan al deze wensen. De geïntegreerde persfunctie van de

Uponor RTM fitting verbindt leidingen snel, veilig en zonder persgereedschappen! De baanbrekende nieuwe

fittingtechnologie van Uponor - welke ideaal is voor zowel renovatie als nieuwbouw - is een uitbreiding van het

succesvolle Uponor Meerlagenleidingsysteem dat al jaren bekend staat om haar praktische kleur- en

persmarkering. Deze voor de installateur doorslaggevende voordelen van het beproefde Uponor

Meerlagenleidingsysteem vindt u ook terug in het nieuwe Uponor RTM assortiment!

Enervision 11

Inthespotlight

RuIMEKEuzEaFsluItERCOMbINatIEsVOORhEtjuIstEDEbIEt

PassENDEVERDElERVOORIEDEREtOEPassING

oventrop cocon Q assortiment uitgebreid

Komfort sbK verdelers nu ook met kleine debietmeters verkrijgbaar

bEstuRING-ENREGElsystEMENVOORVERWaRMING,KOElINGENWaRMtaPWatERVIalaN-NEtWERKEN

Dynatemp: programmeerbare temperatuur-regeling van individuele ruimten

In kantoren, overheidsgebouwen, scholen en universiteiten worden ruimtes vaak

langer verwarmd dan noodzakelijk is. Daarnaast wordt de thermostaat bij het ven-

tileren veelal niet goed teruggeregeld. Oventrop brengt een intelligent en simpel

te bedienen systeem, dat dit probleem verhelpt. Dynatemp is een eenvoudig te

installeren applicatierouter dat op het interne datanet van een gebouw kan worden

aangesloten. Het product is modulair opgebouwd en zorgt voor de gewenste, inge-

stelde temperatuurregelingen voor individuele ruimten binnen het pand. Daarnaast

ondersteunt Dynatemp de werking van installaties binnen het gebouw op het

gebied van energiebesparing, comfort en veiligheid.

De inregelafsluiter Cocon Q van Oventrop is een afsluitercombinatie bestaande

uit een automatisch werkende debietregelaar (met een handmatig instelbare

gewenste waarde) en een inregelafsluiter. Onlangs heeft Oventrop het bestaande

assortiment uitgebreid met extra diameters en andere regelbereiken. De Cocon

Q is nu verkrijgbaar in de diameters DN 10 tot en met DN 150 mm en voor

debieten van 30 tot wel 145.000 liter per uur. De Cocon Q is vervaardigd uit

ontzinkingsbestendig messing waardoor het product toepasbaar is in zowel

warm- als koudwaterinstallaties. Er is een ruime keuze aan aansluitmogelijkheden.

Daarnaast is de voorinstelling duidelijk en vanuit verschillende gezichtspunten

afleesbaar. Het instellen is mogelijk met stapjes van minimaal 6 liter per uur.

Eenmaal goed ingesteld is de Cocon Q vergrendelbaar en tevens verzegelbaar.

Om in te spelen op de behoefte aan lage temperatuurverwarming en hoge

temperatuur koeling met lage vermogens binnen de woningbouw, presenteerde

Komfort SBK recent een serie van 7 nieuwe vloerverwarmingverdelers met kleinere

debietmeters (30 – 180 l/h). De fabrikant biedt hiermee de mogelijkheid om

de energievoorziening in duurzame woningen nóg gunstiger te verdelen! Het

assortiment van Komfort SBK kent 15 verschillende typen verdelers; voor iedere

toepassing binnen de woningbouw en utiliteitsbouw bestaat er een optimaal

Komfort SBK product!

Nathan12

proJEct NEw orlEaNs tE rottErDam

Met haar 161,5 meter is New Orleans de hoogste woontoren in

Nederland. Het gebouw is niet alleen beroemd om haar hoogte, maar

ook door haar weldoordachte indeling en luxe. Haar 45.000 m2 bevat

onder andere 234 luxe koop- en huurappartementen, verdeeld over 45

verdiepingen. Hoe hoger men in de toren komt, des te ruimer en meer

luxueus de appartementen zijn opgezet. New Orleans werd ontwikkeld

door Vesteda uit Maastricht en past perfect bij de missie van het

bedrijf: ‘Mensen voorzien van comfortabele en duurzame huisvesting.’

Het gebouw heeft een ‘private health club’ inclusief zwembad, fitness,

sauna’s, een groot zonnedek op de vierde verdieping en zeer luxe

penthouse appartementen in de kroon van het gebouw. Ook zijn er

speciale gastverblijven te reserveren in het pand. De ligging van de

woontoren op de Wilhelminapier bij de Erasmusbrug zorgt ervoor dat

bewoners kunnen genieten van een mooi uitzicht op de skyline van

Rotterdam en de karakteristieke havens. New Orleans: Wonen in pure

elegantie!

DE wilhElmiNapiEr iN rottErDam, mEt iN hEt miDDEN wooNtorEN NEw orlEaNs

NewOrleans

WAT VERWACHT JE VAN EEN GESPREK MET DRIE SPECIAlISTEN IN SPRINKlERSySTEMEN OVER HUN BIJDRAGE AAN ‘S lANDS HOOGSTE WOONTOREN, NEW ORlEANS IN ROTTERDAM? EEN SCHAT AAN KENNIS, ERVARING, BEVlOGENHEID EN EEN POSITIEf-KRITISCHE HOUDING TEN OPZICHTE VAN AllE SySTEMEN DIE GEBRUIKT WORDEN. DE REDACTIE ZAT ER NIET VER NAAST, AllEEN HET WOORD HUMOR MIST NOG IN DEZE KORTE BESCHRIJVING VAN HET GESPREK MET DE HEREN lEON POSTEl, BART UIT HET BROEK EN MARTIN HAMMER VAN AQUA+ SPRINKlERSySTEMEN UIT GOOR EN HUN OUD-COllEGA RAMON fRERIKSEN, TEGENWOORDIG WERKZAAM BIJ NATHAN IMPORT/ExPORT. ONS KENT ONS IN DE SPRINKlERBRANCHE.

bRaNDVEIlIgHEID HoogsTE WooNToREN NEDERlaND

Enervision 13

Productonderdeaandacht

hEt spEctaculairE uitzicht vaNuit DE torEN fotograaf: Huib nederHof

hoE is aQua+ bEtroKKEN gEraaKt biJ Dit mooiE proJEct?

Bart uit het Broek vertelt: “Wij zijn hiervoor benaderd door Spindler

Installatietechniek uit Rotterdam, een vaste relatie van ons. Hun

aanbesteding werd omgezet in een opdracht, waarna ze ons vroegen

ons over het sprinklergedeelte van het project te ontfermen. Het is fijn

om te merken dat Spindler een prestigieus project als New Orleans aan

ons toevertrouwt.“

hEbbEN JulliE al EErDEr ErvariNg opgEDaaN

mEt proJEctEN zo groot als NEw orlEaNs?

Martin Hammer: “Nou, met vaste buizen hebben we wel grotere

projecten dan New Orleans gedaan, maar met het Uponor leidingsys-

teem is dit het eerste van deze omvang. Het is voor ons nog een relatief

nieuw product. We zien er zeker de voordelen van in, maar hebben het

stapsgewijs ingevoerd. We zijn begonnen met een paar losse woningen.

Toen bleek dat de reacties en inspectierapporten daarvan goed waren,

hebben we het gebruikt bij het woningbouwproject Holterbroek in

Zwolle. De ervaringen uit dit project hebben ons ervan overtuigd dat het

Uponor leidingsysteem voor sprinklerinstallaties zich perfect leent voor

juist die projecten met een grotere omvang.”

is Dat ooK DE rEDEN Dat u hEt upoNor lEiDiNg-

systEEm hEEft toEgEpast voor NEw orlEaNs?

“Ja, de positieve ervaringen uit het verleden hebben daar zeker aan

bijgedragen,“ haakt leon Postel in op het gesprek. Hij vervolgt: “Het

Uponor leidingsysteem werkt vooral bij grotere projecten gewoon heel

handig. Stel je eens voor dat we bij New Orleans met vaste buizen

hadden moeten werken, dan hadden we een persoonlijke lift of

helikopter moeten hebben om niet constant op en neer te hoeven lopen.

Van het Uponor leidingsysteem neem je een rol leiding op je schouder en

een doos fittingen in je hand en je loopt zo naar boven. Twee rollen

leiding en we zijn de hele dag onderweg. Dat werkt vele malen prettiger

en het bespaart kostbare tijd en energie op de bouwplaats. Ook in de

verwerking is het Uponor leidingsysteem zeer gebruiksvriendelijk. Het is

een koud kunstje om te laveren tussen de verschillende andere draden,

kanalen en leidingen die ook in het beton gestort worden. Switchen in

de leidinghoogtes noemen wij dat. Dankzij de flexibiliteit van het

systeem kunnen wij heel snel werken”, aldus een tevreden leon Postel.

Bart uit het Broek voegt toe: “De eerlijkheid gebiedt ons wel te

vermelden dat bij dit project ook was voorgeschreven dat het sprinkler-

systeem moest worden ingestort in het beton. Dus toen was de keuze

voor Uponor snel gemaakt.”

NEw orlEaNs: spriNKlEriNstallatiE iN ciJfErs

“In totaal hebben wij 3200 sprinklers gemonteerd in een sprinkler-

installatie van 16 secties, verdeeld over 200 lussen. Daarvoor hebben

we 12 kilometer Uponor-leiding gebruikt. We hebben nog nooit zo’n

groot project met het flexibele Uponor leidingsysteem gedaan. Maar ja,

het is dan ook de hoogste woontoren van Nederland,” aldus Martin

Hammer.

bRaNDVEIlIgHEID HoogsTE WooNToREN NEDERlaND

Nathan14

tEgEN wElKE uitDagiNgEN ziJN JulliE aaNgElopEN

biJ DE iNstallatiE vaN hEt spriNKlErsystEEm?

Voor Martin Hammer was project New Orleans een mooie ervaring: “Het

gehele project was één grote uitdaging. We moesten alleen al over de

grondbeginselen van de installatie goed nadenken. We vroegen ons

bijvoorbeeld af hoe we de correcte waterhoeveelheid door al die 200

lussen konden krijgen. De flexibele leidingen mag je niet in een te

scherpe hoek buigen en dat maakt de lussen wel wat aan de lange kant.

Dat is een klein nadeel, maar eigenlijk is het gewoon een fantastisch

product om mee te werken. Maar de grotere lussen dwongen ons dus

wel tot nadenken,” vervolgt Hammer. “Want waar moeten we de lussen

kortsluiten en welke druk moet erop staan? Grotere diameters leiding

zouden dan uitkomst bieden, maar op dat moment waren er alleen

leidingen met een diameter van 32 millimeter. Tegenwoordig heeft

Uponor ook leidingwerk met een diameter van 50 millimeter. Dat maakt

het product alleen nog maar beter bruikbaar voor grootschalige

projecten. Wel echt mooi om met die vraagstukken te stoeien en te zien

dat het uiteindelijk werkt.”

hEEft DEzE uitDagiNg Ervoor gEzorgD Dat JulliE

wErKwiJzE is gEwiJzigD tEN opzichtE vaN DE

voorgaaNDE, KlEiNErE proJEctEN?

“Nee, maar we hebben wel veel gehad aan de ervaring uit die kleinere

projecten. Je moet je voorstellen dat het wel wennen was, de eerste

keer dat we Uponor op deze schaal gebruikten.” Martin Hammer vertelt

over de ervaringen uit de eerdere projecten: “Het is echt anders werken

dan met de vaste leidingen. Dat is niet te vergelijken. Met vaste

leidingen werken we in het zicht en boven ons hoofd. Met Uponor

werken we tussen het vlechtwerk op de bodem. De eerste keer gingen

we gekleed in een gewone overall en met een rol ijzerdraad aan de slag

op de bouwplaats. Resultaat? Enkels kapot en de ervaring dat ijzerdraad

niet naar tevredenheid werkt. Dus toen kwamen we uit bij tieribs. En we

namen kniebeschermers mee. Het zijn kleine dingen, maar we hebben

die aanloopperiode nodig gehad om het product te leren kennen en

ermee te leren werken. Hoe meer we het systeem in de vingers krijgen,

des te enthousiaster we worden. We gaan het dan ook zeker vaker

inzetten voor dergelijke grootschalige projecten.”

DE roDE upoNor mlc spriNKlErlEiDiNgEN iN EEN lus op hEt vloErvElD

Enervision 15

Productonderdeaandacht

wat KuNt u zEggEN tEgEN DE bEwoNErs vaN NEw orlEaNs

waarDoor ziJ wEtEN Dat zE zich gEEN zorgEN hoEvEN tE

maKEN ovEr DE braNDvEilighEiD vaN hEt gEbouw?

Bart uit het Broek heeft duidelijk op een rij waarom dit systeem zo veilig

is en de schade in geval van brand beperkt houdt: “De bewoners

hebben een automatisch werkend blussysteem zonder menselijk

handelen, wat betekent dat er altijd druk op het systeem staat. In de

sprinklerkop zit een klein luchtbelletje dat na een aantal minuten te zijn

blootgesteld aan minimaal 68 graden, zal gaan uitzetten waardoor de

sprinklerkop knapt en het water de vrije loop krijgt.”

Na de veiligheid van het systeem, bespreekt Bart uit het Broek het

schadebeperkende element van het sprinklersysteem: “In 50% van alle

gevallen bij een brand met een sprinklerinstallatie, wordt de brand

geblust met één sprinklerkop. Dat betekent dus dat als de bewoners de

brand niet tijdig opmerken, slechts één sprinklerkop de brand al blust.

Dit zorgt voor zeer beperkte waterschade in de woning waar brand is en

bijvoorbeeld in flatgebouwen betekent dit ook dat de onderburen er

niets van zullen merken. Door de brand is er helaas sowieso al schade,

want dat bankstel of die gordijnen hebben al gebrand, maar verder blijft

de schade zeer beperkt. De brand wordt in een heel vroeg stadium al in

de kiem gesmoord. Met het systeem van Aqua+ blijft zowel de

brandschade als de waterschade zeer beperkt.”

Hij klinkt zeer overtuigend, al wil Bart uit het Broek nog wel één

hardnekkig misverstand over sprinklerinstallaties de wereld uit helpen:

“In de film wordt vaak met de rook van één sigaret of een brandend

papier de sprinklerinstallatie van een heel gebouw geactiveerd zodat de

hoofdrolspeler in de chaos kan ontsnappen. Dit is dus voornamelijk

Hollywood-realiteit, want in het echt zal door rook alleen geen sprinkler-

kop in werking treden. Dus bij een keer vlam in de pan is niet direct de

hele keuken nat van het bluswater. Maar als er echt een brand is, zal het

systeem dit snel en met beperkte schade in de kiem smoren. En dat is

wel zo handig, 160 meter boven de Maas,” aldus Bart uit het Broek.

aqua+sPRINKlERsystEMENb.V.

aqua+ spRinkleRsystemen veRzoRGt het Gehele tRaject van

ontWeRp tot en met installatie en nazoRG van bRand-

beveiliGinGssystemen. dit Geschiedt vanuit vestiGinGen

met eiGen enGineeRinGafdelinGen in GooR en mijdRecht. eR

zijn in totaal 186 mensen WeRkzaam bij aqua+ spRinkleR-

systemen. de pRofessionaliteit en betRokkenheid van

de medeWeRkeRs en de pRojectmatiGe WeRkWijze staan

GaRant vooR spRinkleRinstallaties van hoGe kWaliteit.

molenstRaat 61a

7471 ck GooR

tel. (0547) 28 60 00

Website: WWW.aqua.nl

foto recHterpagina: hEt roDE staafJE mEt bEllEtJE is DE spriNKlErKop, hEt hart vaN hEt spriNKlErsystEEm

Nathan16

Deperfectematch!

loWERgy CoNCEpTs EN bobslEETEaM VaN CalKER:

IN OKTOBER 2010 ZAG BOBSlEEPIlOOT EDWIN VAN CAlKER EEN TV-PROGRAMMA WAARIN WOlf NATHAN WERD GEïNTERVIEWD OVER ZIJN PASSIE: AUTORACEN. GETRIGGERD DOOR HET ENTHOUSIASME WAARMEE WOlf OVER ZIJN SPORT VERTElDE, BElDE EDWIN WOlf OP OM HEM TE lATEN KENNISMAKEN MET EEN ANDERE SNEllE TOPSPORT: BOBSlEEëN. HAD DE NATHAN GROUP WEllICHT BElANGSTEllING OM HET TEAM TE GAAN SPONSOREN? DE INTERESSE WAS GEWEKT, WOlf NODIGDE HET TEAM UIT VOOR EEN GESPREK OP KANTOOR, WAARBIJ OOK PETER CENTEN AANWEZIG WAS. DE EERSTE STEEN VOOR EEN BIJZONDER SPONSORSHIP WAS GElEGD.

Enervision 17

Mooiwerk

No-NoNsENsE aaNpaK

Wolf Nathan vertelt: “Peter en ik hadden wel vaker gesproken over de

mogelijkheden van sponsoring voor ons bedrijf. Toen piloot Edwin van

Calker en remmer Sybren Jansma bij ons op kantoor zaten, voelde ik

meteen de bevlogenheid van deze twee sportmannen. Door de manier

waarop ze over bobsleeën spraken, vielen steeds meer puzzelstukjes

op hun plek. We maakten een vervolgafspraak waarin de heren hun

plan van aanpak presenteerden. Ze vertelden ons hoe ze het een en

ander wilden neerzetten en wat bobsleeën ons bedrijf volgens hen kon

brengen. Na deze presentatie waren we om: Bobsleeën sluit perfect aan

op onze nieuwe afdeling lowergy Concepts! Een bobslee heeft geen

brandstof nodig, de energie van het voortbewegen van de slee wordt

tenslotte ontwikkeld door de sporters die de bobslee aanduwen, waarna

de zwaartekracht van de baan de snelheid doorontwikkelt. Een sport

waar de duurzaamheid vanaf spat. Ook was er direct een goede klik

met het team. Een duidelijke no-nonsense aanpak: hard trainen, een

duidelijke visie naar de toekomst en er absoluut voor willen gaan. Dat

herkennen we in ons eigen team en sprak ons daarom bijzonder aan.

We hebben een contract gesloten tot en met de Olympische Spelen in

Sochi die in 2014 plaatsvinden.

wE gaaN Er Nog vEEl plEziEr aaN bElEvEN!

Wolf Nathan legt uit wat hij verwacht van de samenwerking: “Het eerste

uitgangspunt is natuurlijk dat we het sponsorschap willen inzetten om

de naamsbekendheid van onze afdeling lowergy Concepts te vergroten.

De eerste persbijeenkomst in december 2010, die samenviel met de

introductie van ons nieuwe Nathan team, was daarvan al een mooi

begin. De bobsleesport is voor de meeste Nederlanders alleen bekend

van tv. We merken dat iedereen het prachtig vindt om zo’n slee eens

in het echt te bekijken. We zullen onze demobobslee en de teamleden

daarom tijdens diverse roadshows door het land presenteren. Verder

zullen we met klanten en relaties verschillende wedstrijden gaan

bezoeken. En als die jongens hun ambities maar voor de helft waar-

maken, dan gaan wij er nog heel veel plezier aan beleven.”

ovEr bobslEEëN

In Europa is Duitsland al jaren toonaangevend als het gaat om successen

in de bobsleesport. Wat veel mensen echter niet weten is dat de sport

door de Engelsen werd uitgevonden. Aan het eind van de 19e eeuw

trokken zij naar St. Moritz om hier de eerste baan aan te leggen. De sport

werd toen “bobbing” genoemd. Vanaf het begin was bobsleeën een

Olympische sport die alleen voor de ‘happy few’ was weggelegd. Pas na

1950 werd de sport bereikbaar voor het grote publiek. Steeds meer atle-

ten ontdekten de sport als welkom alternatief voor de wintermaanden.

Om hard naar beneden te gaan met een bobslee is, naast de startsnelheid,

ook het gewicht van de bemanning bepalend. Het gewicht is echter door

de overkoepelende fIBT aan banden gelegd. Zo mag een viermansbob,

waar het van Calker team al grote prijzen mee heeft behaald, in totaal

loWERgy CoNCEpTs EN bobslEETEaM VaN CalKER:

foto linkerpagina: DE pErsfoto tiJDENs DE iNtroDuctiE vaN hEt spoNsorship vaN lowErgy coNcEpts.

iN DE bob: wolf NathaN, achtEr DE bob vaN liNKs Naar rEchts: sybrEN JaNsma, cEsar goNzalEs, arNolD vaN calKEr EN EDwiN vaN calKEr

DE zEEr DruKbEzochtE pErsprEsENtatiE iN DEcEmbEr 2010

Nathan18

(bobslee en bemanning) maximaal 630 kilo wegen. De kwaliteit van

het materieel is voor teams op topniveau van ongekend belang. De

slee, grotendeels gemaakt van kevlar, staat op ijzers die met het oog op

veiligheid niet te scherp mogen zijn. Het belangrijkste element voor een

snelle, winnende afdaling met de bobslee is echter de startsnelheid van

de bob. Het materieel kan dan nog zo goed zijn, het is de bemanning

die hier de vaart moet maken. De optimale combinatie van goed

materieel en een goed getrainde bemanning zorgden er dan ook voor

dat het van Calker bobsleeteam de afgelopen jaren zo succesvol was.

vaN atlEtiEK Naar bobslEEëN

Met broer Arnold en sprinter Timothy Beck als trainingsmaten, boekte

Edwin van Calker in de periode van 1995 tot 2000 grote successen in de

atletiek. Hij behaalde maar liefst acht nationale titels en was medever-

antwoordelijk voor de vestiging van twee nationale jeugdrecords op de

4 x 100 meter estafette. In zijn juniorentijd werd hij daarnaast vijfde

op de tienkamp bij de Wereldkampioenschappen in Annecy. Na zijn

atletiekcarrière richtte Edwin zich vooral op de sprint. Met een tijd van

10,6 seconden op de 100 meter, behoorde hij tot de betere sprinters van

Nederland. In 2001 werd hem gevraagd om het Nederlandse bobslee-

team te komen versterken. Het feit dat eerder clubgenoot Timothy Beck

de overstap naar het bobsleeën al had gemaakt, is zeker van invloed

geweest op zijn beslissing om dit te proberen.

Edwin: “In 2001 stapte ik voor het eerst als remmer achterin een

bobslee. Ik vond het de eerste keer helemaal niks. De volgende dag

maakten we nog een run en pas op dat moment kwam de kick. Toen

vervolgens deelname aan de Olympische Spelen 2002 in Salt lake City

een reële optie werd, was ik helemaal verkocht. Op deze Spelen was

ik reserve in de viermansbob onder leiding van Arend Glas. Ik kwam

toen helaas niet in actie, maar na de Spelen wist ik het zeker: Ik ga zelf

sturen! Ik ben toen naar de bobschool in Oostenrijk gegaan om het te

leren. Eerst met een gehuurde bob, daarna kochten we er een. Samen

met mijn broer Arnold, die al langer met bobsleeën bezig was, hebben

we toen plannen gesmeed voor deelname aan de volgende Olympische

Spelen in Turijn (2006). Hoewel we bij de Wereldkampioenschappen

in 2004 werden uitgeroepen tot “Rookie of the year”, kwamen we net

iets te kort voor deelname aan deze Olympische Spelen. Na het zien

van onze prestaties, werd het NOC/NSf echter zo enthousiast, dat ons

team speerpunt voor deelname aan de Spelen in 2010 in Vancouver

werd. Vier jaar lang werd alles opzij gezet om onze droom, ‘succesvolle

deelname’, veilig te stellen.”

olympischE spElEN

In de aanloop naar de Spelen stegen de resultaten van het team tot

grote hoogten. In de viermansbob schreef van Calker op 11 januari 2009

geschiedenis door als eerste Nederlander in de historie van de wereld-

beker bobsleeën een podiumplaats te behalen. Hij eindigde, samen met

Sybren Jansma, Arno Klaassen en broer Arnold van Calker, op de tweede

plaats op slechts 0,09 seconden van de Duitse winnaar Karl Angerer. In

de tweemansbob, waarmee Edwin meestal uitkomt met Sybren Jansma,

werd hij begin 2010 derde bij de Wereldbeker in het Zwitserse St. Moritz.

Met deze beide topprestaties werd deelname aan de Olympische Spelen

in Vancouver met zowel de viermansbob als de tweemansbob afge-

dwongen. Het succes bleef in Canada helaas uit. Een teleurstellende 14e

plaats in de tweemansbob en een levensgevaarlijke baan, deden Edwin

uiteindelijk besluiten zich terug te trekken uit de Olympische Spelen.

Een beslissing waar heel Nederland wel een mening over had, maar die

achteraf een zeer verstandige bleek.

start vaN calKEr bobslEEtEam iN KöNigssEE, 2011

bobslEEtEam laNgs DE baaN

Enervision 19

Mooiwerk

hEt zit iN JE gENEN

In slechts vijf tot zes jaar tot de absolute wereldtop gaan behoren, is

op zich al een prestatie van formaat! Hoe ze tot deze prestaties zijn

gekomen? Remmer Arnold van Calker legt uit: “Dat is een combinatie

van kracht, snelheid en massa. Alleen als je foutloos stuurt, kun je in

de wereldtop meedraaien. Ook acceleratie bij de start is zeer belangrijk.

Daar moet je als bobber wel een bepaalde aanleg voor hebben. Het is

een combinatie van spierkracht en samenstelling van de spieren. Het

moet dus ook in je genen zitten om in een paar seconden een enorme

snelheid te ontwikkelen en dit over te brengen op de bobslee. Van april

tot en met oktober tref je ons hele team dagelijks in de sportschool aan,

waar we onze spierkracht trainen en vergroten. Verder hebben we veel

loop- en sprongtrainingen en ondertussen zorgen we ervoor dat we

op gewicht blijven, want anders gaan we over die grens van 630 kilo

heen”.

ambitiEs voor DE toEKomst

We vragen Edwin naar de ambities voor de komende jaren: “Allereerst

willen we weer terugkomen op het niveau van begin 2010, dus we zijn

nu volop aan het trainen en bezig met de voorbereidingen om in seizoen

2011 - 2012 in ieder geval bij de beste 8 van de wereld te komen.

Uiteindelijk willen we die Wereldbeker natuurlijk ook een keer winnen!

Maar laten we wel wezen, bobsleeën is op zich al een unieke sport voor

Nederlandse begrippen. Als je dan als Nederlands team een 3e plek weet

te scoren bij een Wereldbekerwedstrijd, dan kun je gerust stellen dat

het een unieke prestatie is geweest. Maar het smaakt zeker naar meer!

Uiteindelijk willen we in 2014 natuurlijk succesvol zijn op de Olympische

Spelen in Sotchi! De samenwerking met de Nathan Group heeft ons in

staat gesteld hier op een nog professionelere wijze aan te werken. Daar

zijn we natuurlijk heel erg blij mee.”

vollE sNElhEiD iN DE baaN iN KöNigssEE

volop mEDia-aaNDacht voor hEt lowErgy bobslEEtEam

Nathan20

Nieuwbouwproject‘OoijseGraaf’

WoNEN IN HET HaRT VaN DE polDER

Enervision 21

Werkinuitvoering

proJEct ooiJsE graaf

Oosterpoort Projectontwikkeling ontwikkelt, samen met Bouwcombina-

tie Groenland Ubbergen en de gemeente Ubbergen, project Ooijse Graaf

in de prachtige Ooijpolder. Tot 2013 worden hier in totaal 165 woningen

gebouwd. Het aanbod varieert van sociale huurwoningen, sociale

koopwoningen, twee-onder-één kapwoningen en vrijstaande woningen

tot uitgeefbare kavels voor particulier opdrachtgeverschap. De 21

huurappartementen in het appartementencomplex zijn speciaal

ontwikkeld voor senioren. Ze zijn onderdeel van een rustiek pleintje met

bestaande statige bomen. Het appartementengebouw bestaat uit drie

lagen met elk zeven appartementen die per lift en trap bereikbaar zijn.

Bij project Ooijse Graaf wordt het volledige totaalconcept voor duurzame

verwarming en koeling ingezet. Dit bestaat uit de brontechniek van

ThermoPlus, een Alpha-InnoTec SWC warmtepomp en het Uponor

vloerverwarming- en koelingsysteem. Dit alles is ontwikkeld in nauwe

samenwerking met de Nathan Group.

rolvErDEliNg

Het is tekenend voor de samenwerking, beide partijen in overleg om op

zeer korte termijn elkaar te ontmoeten op de bouwplaats voor dit

artikel. Geen klassieke opdrachtgever-uitvoerder relatie, maar gelijk-

waardige partners met ieder een eigen focus en specialiteit. Gedeelde

expertise die elkaar versterkt en letterlijk opbouwt. De heer Teunissen

van Installatietechniek Hartog omschrijft dit gevoel: “Zoals gezegd

verzorgen wij de W-installatie voor project Ooijse Graaf. Het prettige aan

dit project is dat wij ook met onze eigen inbreng en verbetervoorstellen

mogen komen. Daar wordt uitgebreid naar gekeken en als de voorge-

stelde verbetering de duurzaamheid van het project ten goede komt,

neemt men het advies ook over.”

De heer Isenbügel voegt toe: “Wij ontwikkelen dit project in samenwer-

king met Bouwcombinatie Groenland Ubbergen en fungeren tijdens de

loop van het project als opdrachtgever. Samen met de Bouwcombinatie

en Hartog maken we alles bespreekbaar en komen we tot de beste

oplossingen.” Die houding heeft geresulteerd in een effectieve

samenwerking waarbij men, zoals de heer Isenbügel het noemt: “Over

de schutting van de eigen verantwoordelijkheid kijkt.”

samENwErKiNg

“Er is de wil om samen iets goeds te maken.”, zegt de heer Isenbügel.

Hij vervolgt: “Alle ideeën en aandachtspunten die we tegenkomen zijn

bespreekbaar. Dat is de instelling van partijen die zich niet verschuilen,

maar belang hechten aan verbetering. Binnen het hele bouwproces

hebben we elkaar op deze manier scherp gehouden en uitgedaagd om

met goede oplossingen te komen.”

Deze samenwerking moet uiteindelijk leiden tot optimaal woongenot

van de toekomstige bewoners van Ooijse Graaf. Isenbügel verwacht die

instelling ook van de betrokken partijen: “We werken graag samen met

partners die vanuit hun eigen expertise ook dat doel duidelijk voor ogen

hebben. Nathan Import/Export B.V. is zo’n partij. Altijd bezig met het

comfort en de belangen van de uiteindelijke afnemer: de bewoner. Zij

hebben bijvoorbeeld in dit project ook laten zien dat ze in staat zijn over

de schutting van hun eigen verantwoordelijkheid te kunnen kijken. Zo

hebben ze zelfs meegedacht over de inrichting van het plein. Goede

ideeën waarderen wij altijd, zoals Installatietechniek Hartog zich ook op

een positief-kritische manier opstelt in het gehele proces.”

Ook de heer Teunissen is enthousiast over de samenwerking: “Voor ons

voelt de samenwerking tussen alle partijen erg goed. We zijn echt met

zijn allen bezig om een kwalitatief hoogstaand duurzaam energiesys-

teem te ontwikkelen.”

DE hEEr isENbügEl (l) EN DE hEEr tEuNissEN op locatiE

Nieuwbouwproject‘OoijseGraaf’

“ER IS NOG NIET ZOVEEl TE ZIEN HOOR!” HET IS DE EERSTE REACTIE VAN DE HEER JOHN TEUNISSEN VAN INSTAllATIETECHNIEK HARTOG B.V. UIT NIJMEGEN, AlS HIJ HOORT VAN HET PlAN OM PROJECT OOIJSE GRAAf NABIJ OOIJ OP DE BOUWlOCATIE TE BESPREKEN VOOR DE ‘WERK IN UITVOERING’ VAN DEZE ENERVISION. HET PROJECT STAAT WElISWAAR NOG IN DE KINDERSCHOENEN, MAAR DAT BETEKENT NIET DAT ER NOG NIETS TE BESPREKEN IS. INTEGENDEEl. EEN VERSlAG VAN DE BEGINfASE VAN EEN PROJECT, WAARIN ESSENTIëlE KEUZES ZIJN GEMAAKT VOOR DUURZAAMHEID EN lEEfBAARHEID. EN ZO GESCHIEDE: EEN GEZAMENlIJK INTERVIEW OVER OOIJSE GRAAf MET DE HEER fRITS ISENBüGEl, PROJECTlEIDER VAN OPDRACHTGEVER EN PROJECTONTWIKKElAAR OOSTERPOORT PROJECTONTWIKKElING B.V., EN JOHN TEUNISSEN, PROJECTMANAGER VAN W-INSTAllATEUR INSTAllATIETECHNIEK HARTOG B.V.

foto’s linkerpagina: artist imprEssioNs vaN woNiNgEN/appartEmENtENcomplEx EN situatiEschEts

Nathan22

Enervision 23

Werkinuitvoering

OOstERPOORtPROjECtONtWIKKElINGoosteRpooRt pRojectontWikkelinG is een maatschappij-

GedReven WoninGcoRpoRatie die zoRGt vooR kWalitatief

Goed en betaalbaaR Wonen. samen met lokale

(maatschappelijke) paRtneRs WeRken zij aan vitale keRnen.

maatschappijGedReven houdt in dat men zich focust op de

samenlevinG en dit oveRstijGt het vRaaGstuk van Wonen

alleen. in oveRleG met lokale stakeholdeRs bepalen ze de

maatschappelijke opGaven en oRGaniseeRt oosteRpooRt

samen met deze oRGanisaties de uiteindelijke aanpak.

oosteRpooRt pRojectontWikkelinG GebRuikt hieRbij de

Wensen en behoeften van de klant als uitGanGspunt bij

het RealiseRen van haaR doelstellinGen.

oosteRpooRt voeGt al deze componenten samen tot haaR

eRf-veRantWooRdelijkheid. een Goede leefbaaRheid van de

vollediGe Wijk is haaR uiteindelijke doel. duuRzaamheid

betekende bij oosteRpooRt in het veRleden “het hebben

van duuRzame Relaties” en lateR betekende het ‘milieu-

beWust’. vandaaG de daG combineeRt oosteRpooRt beide

betekenissen. de keRn is een fijne leefomGevinG achteR

Willen laten vooR onze kindeRen en kleinkindeRen. “met

Ruimte vooR veRandeRinG, maaR ook met behoud van dat

Wat al Goed is, “aldus de heeR isenbüGel.

WWW.oosteRpooRtWoon.nl

INstallatIEtEChNIEKhaRtOGb.V.installatietechniek haRtoG b.v. is GevestiGd in

nijmeGen en is GespecialiseeRd in installatietechniek,

loodGieteRWeRkzaamheden en dakbedekkinGen. het

bedRijf bestaat Ruim 60 jaaR en WoRdt al jaRen met

veel enthousiasme en visie Geleid dooR diRecteuR

fRans haRtoG.

de Ruim 30 medeWeRkeRs van haRtoG zijn installatie-

technicus, loodGieteR of dakdekkeR en voRmen

de keRn van het succes van het bedRijf. ze hebben

seRvice en klantGeRichtheid hooG in het vaandel

staan en zien een uitdaGinG in elk pRobleem.

bovendien zijn ze vakbekWaam en deskundiG in hun

WeRkGebied.

installatietechniek haRtoG b.v. RealiseeRt pRojecten

vooR zoWel paRticulieRen, bedRijven, oveRheid,

WoninGbouWveReniGinGen, als vooR pRoject-

ontWikkelaaRs. ze kunnen Rekenen op een snelle

en pRofessionele aanpak van pRoblemen en

pRojecten op het Gebied van technische installaties,

WateRleidinGen, afvoeR en sanitaiR, dakbedekkinGen

en zink- en kopeRWeRkzaamheden.

WWW.haRtoGbv.nl

hEt oNtwiKKElprocEs

Project Ooijse Graaf zal voorzien worden van een duurzaam verwarming-

en koelingsysteem. Dit was niet van tevoren bepaald, maar al snel in

het ontwikkelproces werd de keuze voor duurzaam gemaakt. Oosterpoort

Projectontwikkeling heeft een aantal speciale deelondernemingen,

waaronder de Oosterpoort Energie B.V. Binnen de Energie-B.V. was de

kennis over duurzame systemen, zoals het Nathan totaalconcept voor

duurzame verwarming en koeling al aanwezig. Ook Installatietechniek

Hartog had al ervaring met het Nathan totaalconcept op basis van

Warmte en Koudeopslag (WKO).

De heer Isenbügel vertelt over het ontwikkelproces: “Zowel vanuit de

Energie-B.V. als via Hartog hoorden we over de goede ervaringen met

het WKO-totaalconcept van Nathan. Ook de prettige en open sfeer bij de

eerste besprekingen met Nathan zorgden ervoor dat wij steeds meer

vertrouwen kregen in dit systeem.” De heer Teunissen vult aan: “De

flexibiliteit van het Nathan concept stelde ons in staat eerdere ervarin-

gen te gebruiken om een systeem te ontwerpen dat optimaal geschikt is

voor dit project. Ook de betrokkenheid van de Nathan-medewerkers in

de ontwikkel- en ontwerpfase is zeer waardevol gebleken.” Uiteindelijk

is ervoor gekozen om alle seniorenappartementen van het project uit te

rusten met dit duurzame verwarming- en koelingsysteem. “Voorname-

lijk de voordelen wat betreft onderhoudskosten en afschrijving waren

hierbij belangrijk”, licht Isenbügel dat besluit toe. “Maar ook het idee

dat we het gehele systeem afnemen van één partner en dat zij ook

garantie durven te geven op het volledige systeem. Dit was voor ons

een groot pluspunt.”, aldus de heer Teunissen. De heer Isenbügel is

ervan overtuigd dat deze voordelen zeer belangrijk gaan zijn voor dit

project: “Het voordeel van werken en verantwoordelijkheden uit één

hand, gaat naar onze verwachting zeker zijn vruchten afwerpen.” De

heer Teunissen vond het vooral de meest logische keuze om voor één

partij te kiezen: “We hebben Nathan voorgesteld omdat we hun

werkwijze en expertise kennen. Nathan zorgt voor een goed uitge-

werkt geheel, zodat wij ons alleen met de uitvoering ervan bezig

hoeven te houden.”

Nathan24

Enervision 25

Ookheelduurzaam

Duurzaamsloopwerk

HET REgENT NIEuWE bouWpRoDuCTEN bIJ bEElEN!

EEN lANDElIJK WEG VOERT ONS lANGS MOOIE BOERDERIJEN EN BOOMGAARDEN VOl fRUITBOMEN. HET NAVIGATIESySTEEM GEEfT NOG 2 MINUTEN AAN TOT ONZE EINDBESTEMMING: BEElEN SlOOPWERKEN EN RECyClING. DE TWIJfEl SlAAT TOE; ZITTEN WE HIER WEl GOED? EEN SlOOP- EN RECyClINGBEDRIJf IN DEZE OMGEVING? DAT KAN TOCH NIET KlOPPEN? TOCH WEl EN EIGENlIJK HEEl lOGISCH OOK, BlIJKT NA ONS GESPREK MET DE HEER WIM BEElEN, AlGEMEEN DIRECTEUR VAN DE BEElEN GROEP.

Zodra we het terrein in Houten oprijden, valt ons niet alleen het

prachtige, nieuwe kantoorpand direct op, maar ook de ligging aan het

water. Nu is de verwarring compleet. We nemen ons voor om tijdens

ons interview maar eens te vragen hoe een sloopbedrijf op zo’n mooie,

landelijke locatie terechtkomt. De heer Beelen legt uit: “De vijf

vestigingen die we nu hebben, liggen allemaal aan het water omdat dit

een onderdeel vormt van onze duurzame bedrijfsvoering. Wij geloven

namelijk in een duurzame benadering van al onze werkzaamheden. In

een notendop houdt dit in dat we staan voor een bepaalde kwaliteit.

Die kwaliteit is dat we gebouwen netjes en binnen de regels op een

kwalitatief hoogwaardige manier afbreken. De afvalstromen die hierbij

ontstaan, verwerken we op de meest efficiënte manier en zoveel

mogelijk op de locatie waar ze vrijkomen. Wanneer er producten

vervoerd moeten worden, gebeurt dit zoveel mogelijk over het water.

Met een vrachtwagen kunnen we slechts vijfentwintig ton producten per

rit meenemen. Wanneer we de producten vervoeren met een schip,

kunnen we tweeduizend ton in één keer meenemen. Dit komt neer op

tachtig vrachtwagens en dus tachtig transportbewegingen die we

uitsparen. Alleen als je duurzaamheid toepast op alle gebieden van de

bedrijfsvoering, kun je met recht zeggen dat je duurzaam werkt. En dat

is waar de Beelen Groep voor staat.”

Duurzaam is goEDKopEr

Dat duurzaamheid naar voren komt in echt álle facetten van de

bedrijfsvoering, blijkt wel als de heer Beelen de werkzaamheden van

zijn bedrijf verder uitlegt.“Ons bedrijf is ongeveer elf jaar geleden

begonnen met het slopen van gebouwen. Vijf jaar later is daar het

verwerken van het sloopafval op de locatie zelf bijgekomen. Wanneer je

in deze bedrijfstak niet duurzaam gaat ondernemen, zet je jezelf

namelijk buitenspel. Niet iedereen zal dit met me eens zijn, maar ik zal

het toelichten: eigenlijk is slopen heel simpel: je hebt een gebouw en

dat gebouw moet weg, maar als je iets sloopt, dan ontstaat er afval. Als

je zoveel mogelijk van dit afval verandert in bouwstoffen en zo min

mogelijk afval overlaat, dan kun je besparen. Afval kost namelijk geld

en bouwstoffen leveren geld op. Hoe meer afval je dus als bedrijf

recyclet, hoe goedkoper je uiteindelijk kunt werken. Een groot

bijkomend voordeel hiervan is dat er erg weinig afval overblijft

waarmee niets gedaan wordt.”

foto linkerpagina: DE hEEr wim bEElEN, algEmEEN DirEctEur bEElEN groEp

“EigENliJK is slopEN hEEl simpEl: JE hEbt EEN gEbouw EN Dat gEbouw moEt wEg.”

Nathan26

vollEDig Duurzaam

“Toch zijn er altijd afvalstoffen die niet hergebruikt kunnen worden.

Voor dat laatste beetje residu zijn we nu aangewezen op een verbran-

dingsoven. Deze oven zet het afval om in energie. Om onze cirkel

helemaal rond te maken, zijn we nu bezig om op ons terrein een kleine

energiecentrale neer te zetten. De energie die bij de verbranding

vrijkomt, kan bijvoorbeeld gebruikt worden om stroom te leveren aan

de stadsverwarming hier in de buurt. Dit project is lastig te realiseren,

maar dat houdt ons zeker niet tegen in ons plan om volledig duurzaam

en zonder gebruik van de stortplaats te werk te gaan.”

hEt tErrEiN

Na zoveel enthousiasme zijn we erg benieuwd naar het uitvoerende

gedeelte van het bedrijf. Beelen vertelt tijdens onze korte wande-

ling naar de sorteerhal dat de locatie niet heel groot is. Maar dat is,

zo zegt hij, allemaal uit de duurzame gedachte. “Ook onze

fabrieken en kantoren moeten zo efficiënt mogelijk opereren. Het is

helemaal niet nodig om een grote fabriek neer te zetten wanneer

een kleinere ook volstaat. Alles draait om helder en simpel

nadenken, dat is echt de essentie van duurzaamheid.”

Aangekomen bij de sorteerhal zien we twee grote grijpers die bezig

zijn het afval te sorteren. Dit is de zogenoemde voorselectie. Hierna

wordt het afval door middel van een sorteermachine uitgezocht en

verdeeld over verschillende lopende banden, ‘stromen’ genoemd.

Wanneer we de fabriekshal inkijken, lijkt het stof ons het zicht

enigszins te ontnemen. Beelen ziet ons denken en antwoordt

geroutineerd: “Dat is geen stof hoor, maar waterdamp. Om de overlast

van stof voor ons personeel, maar ook onze omgeving tot een

minimum te beperken, houden we ons terrein voortdurend nat. Dit

gebeurt met regenwater dat we opvangen in onze putten.” Overigens

is dat niet het enige dat aan innovatieve maatregelen wordt doorge-

voerd. Zo worden de vrachtwagens die het puin afvoeren naar de

verbrandingsoven beschermd tijdens het laden. Beelen: “We vinden

onze uitstraling erg belangrijk. Beschadigde of vieze vrachtwagens zijn

bij ons dan ook niet de bedoeling. Op ons terrein is een plek ingericht

waar de wagens bij vertrek afgespoten kunnen worden. Op locatie

worden de vrachtwagens daarnaast voorzien van een beschermgordijn

dat uitgerold wordt tijdens het laden.”

ÉÉN vaN DE twEE griJpErs aaN hEt wErK

Enervision 27

Ookheelduurzaam

Wanneer we verder lopen naar de achterkant van de fabriekshal, kijken

we verbaasd om ons heen. Het regent hier nieuwe bouwproducten! De

achterkant van de fabriekshal blijkt namelijk de plaats waar de sorteer-

machine op uitkomt. Grote gaten in het plafond spuwen de gesorteerde

materialen uit in afgesloten containers of betonnen stortplaatsen. Vanaf

hier vindt de verdere verwerking plaats. Beton wordt bijvoorbeeld

gebroken en krijgt een tweede leven als betongranulaat.

hErgEbruiK iN NiEuwbouw

Onder de indruk van het niet zeer grote, maar zeker efficiënte terrein

keren we terug naar het kantoor van Beelen. De enige vraag die ons

nog rest is of er tijdens de bouw van het nieuwe kantoor ook gebruik

is gemaakt van gerycelde materialen. “Natuurlijk! Als we iets kunnen

hergebruiken in een ander pand, dan doen we dat. Dat was tijdens de

bouw van ons nieuwe kantoor niet anders. Het pand bestaat zoveel

mogelijk uit basisproducten zoals glas, beton en hout. Dit is eigenlijk

de bouwstijl van zeventig jaar geleden, maar dat is wel de meest

duurzame bouwstijl. Hout, glas en beton zijn namelijk allemaal goed

her te gebruiken. En dat is dan weer heel duurzaam. Simpel toch?

schooN matEriEEl op hEt tErrEiN vaN bEElEN

DE plaats waar DE sortEErmachiNE op uitKomt

bEtoNpuiN

sortEErhal

vrachtwagEN iN KENmErKENDE bEElEN huisstiJl

bEElENGROEP

hoofdkantooR

kelvinstRaat 4

3846 bv haRdeRWijk

tel: 0341 - 263010

e-mail: info@beelen.nl

Website: WW.beelen.nl

Nathan28

Eenbedrijfmeteenvisie…

op bEzoEK bIJ aDVIEsbuREau VIsIETECH IN alMKERK

IN ElKE ENERVISION PRESENTEERT NATHAN EEN AANTAl BIJZONDERE OPDRACHTGEVERS. BEDRIJVEN WAAR WE TROTS OP ZIJN. BEDRIJVEN DIE HET VERSCHIl MAKEN. ADVIESBUREAU VISIETECH IS ZO’N BEDRIJf. DANKZIJ DE VOORUITSTREVENDE OPVATTINGEN VAN DIRECTEUR JOHAN KOEKKOEK, BlIJfT DE ORGANISATIE CONTINUE ZOEKEN NAAR NIEUWE INNOVATIES. RECENT PRESENTEERDE HET ADVIESBUREAU EEN DyNAMISCH BEREKENINGSPROGRAMMA DAT GEKOPPElD IS AAN EEN 3D TEKENPAKKET (REVIT) DAT DE INSTAllATEUR, ONTWIKKElAAR, ENERGIE-ExPlOITANTEN EN COllEGA ADVIESBUREAUS VElE PRAKTISCHE MOGElIJKHEDEN BIEDT. DE ENERVISION REDACTIE TOOG NAAR HET BRABANTSE PlAATSJE AlMKERK VOOR EEN GESPREK MET DIRECTEUR JOHAN KOEKKOEK.

“Wij Koekkoeks zijn een echte milieufamilie”, begint Johan Koekkoek ons

interview. “In 1977 praatten mijn vader en oom, die samen een bouw-en

installatiebedrijf hadden, al volop over de eindigheid van fossiele

brandstoffen; iets dat toen nog een behoorlijk onbekend fenomeen was.

Terwijl vrijwel niemand er toen het nut van inzag, waren zij al bezig met

de installatie van zonnecollectoren. Duurzaamheid is mij gewoon met de

paplepel ingegoten.” Johan Koekkoek trad in de voetsporen van beide

familieleden en werkte bij diverse installatiebedrijven. Koekkoek: “In die

periode ontdekte ik keer op keer dat veel zaken in de installatietechniek

niet goed geregeld waren. Steeds stuitte ik op problemen tijdens het

bouwproces. Problemen die bakken met geld kostten en eenvoudig

voorkomen hadden kunnen worden door een gedegen voorbereiding.” De

visie ‘eerst engineeren, daarna pas installeren’ kwam tot leven toen Johan

Koekkoek en toenmalig zakenpartner Bas Verdoorn 13 jaar geleden het

adviesbureau Visietech startten.

bEiDE voEtEN iN DE KlEi

Doelstelling van het praktisch ingestelde bedrijf is -zo staat omschreven

in de bedrijfsbrochure- ‘met zo weinig mogelijk energie zo veel mogelijk

energie genereren.’ Vanaf het eerste project; Kasteel Velderwoude in

’s-Hertogenbosch, loopt het storm bij het bedrijf. Koekkoek: “We zijn

eigenlijk gegroeid met de rem erop. We wilden niet al te groot worden

en vooral met techniek bezig blijven. We hebben nu een team van 12

personen. Naast een aantal doctorandus/ingenieurs met een stevige

dosis technische kennis, hebben we vooral MTS-ers uit de praktijk in

dienst; gedreven mannen die op de bouw hebben gelopen.” Deze

combinatie van theoretische kennis en praktische ervaring maakt het

team van Visietech de ideale aanspreekpartner voor haar doelgroep. “We

zijn gewoon een gezellige no-nonsense club die dezelfde taal spreekt als

de installateur. Beide voeten in de klei en niet al te strakke pijpjes.

Doordat we echte ervaringsdeskundigen zijn, laten we ons niet voor de

gek houden. We weten alles van de markt en kunnen daardoor goed

met onze opdrachtgevers meedenken.”

DE co2 bEspariNg. Dát is waar hEt om Draait

Visietech adviseert installateurs, ontwikkelaars, aannemers en architec-

ten over duurzame technische infrastructuren in gebouwen en wijken.

Zowel individuele luxe villa’s, verzorgingstehuizen als grootschalige

projecten met 300 nieuwbouwwoningen, behoren tot het portfolio van

het bedrijf. Een grote diversiteit aan opdrachten, waarbij altijd één

aspect centraal staat: duurzaamheid. Koekkoek: “Die milieugedachte is

bij ons nog steeds heel sterk aanwezig. Tegenwoordig heeft iedereen

het maar over de terugverdientijd van een duurzame installatie. Maar

dat is toch totaal niet interessant? Er is toch ook niemand die zich

afvraagt wanneer een iPad zichzelf zal terugverdienen? De CO2

besparing. Dát is waar het om draait. We moeten investeren in het

milieu. Dat we daar geld mee verdienen is natuurlijk mooi, maar we

moeten vooral verder kijken naar de toekomst van onze aarde.”

foto recHterpagina: DE hEEr JohaN KoEKKoEK

Enervision 29

Deontwikkeling

Eenbedrijfmeteenvisie…

op bEzoEK bIJ aDVIEsbuREau VIsIETECH IN alMKERK

Nathan30

JohaN machiElsEN moDEllEErt EEN 3D moDEl iN rEvit

Koekkoek vervolgt: “Als bedrijf willen we de wereld een stukje beter en

mooier maken, maar dat kunnen we natuurlijk niet alleen. De kennis die

we in huis hebben, delen we daarom graag met branchegenoten. Dat

doen we trouwens ook om als branche betere installaties te kunnen

leveren. Slechte installaties schaden ons allemaal. Die komen uitgebreid

in het nieuws, terwijl goede projecten juist onderbelicht blijven. We

kunnen elkaar helpen waar mogelijk, de markt is tenslotte groot genoeg

voor meer bedrijven dan alleen Visietech.”

DENKtaNK

Een praktijkvoorbeeld van deze visie op kennisdeling is de ‘denktank

innovatie duurzame energie-installaties’ waar Visietech, net als lowergy

Concepts, deel van uitmaakt. De denktank bestaat uit diverse visionaire

vakgenoten, zoals Cauberg-Huygen, T&H, Huygen i.a., 2RC, Stewitech en

Klein Poelhuis, die elkaar inspireren om creatief bezig te zijn met

duurzame energie. “Het is natuurlijk heel bijzonder dat bedrijven bij

elkaar in de keuken mogen kijken, maar we worden allemaal sterker

door deze kennisdeling. We sparren en brainstormen over concepten en

ideeën. Veel ideeën sneuvelen ter plekke, maar regelmatig groeit een

inval uit tot een prachtoplossing. Met de aanwezige kennis, Nathan als

korte lijn naar de fabrikant en diverse uitvoerende bedrijven in ons

midden, zijn deze ideeën ook daadwerkelijk realiseerbaar. De eerste

aanzet voor de warmtepomp in de meterkast en de doorontwikkeling

van de Amstel distributie-unit ontstonden bijvoorbeeld tijdens een

denktanksessie.”

wzs warmtEpomp

De Nathan Group en Visietech werken al jaren zeer nauw met elkaar

samen. Koekkoek: “We kwamen ooit bij Nathan Import/Export terecht

door de goede materialen die het bedrijf levert.” De relatie van

leverancier – adviseur ging de afgelopen jaren langzaam over in een

meer directe samenwerking waarbij de beide bedrijven elkaar uitdagen

om nieuwe oplossingen te ontwikkelen. “Neem bijvoorbeeld de

Alpha-InnoTec WZS warmtepomp. Samen met Alpha-InnoTec en Nathan

hebben we dit toestel in 2007 volledig aangepast aan de wensen van

de Nederlandse markt. De nieuwe Nederlandse WZS die ontstond, is stil

in bedrijf, flexibel in gebruik, heeft een 190 liter boiler, een uitstekende

COP en een makkelijke servicetoegankelijkheid door de uitneembare

modulebox. Wij gooiden destijds het balletje op, waarna Nathan en

Alpha-InnoTec samen het nieuwe toestel ontwikkelden. Zowel de snelle

reactie van Nathan als de laagdrempeligheid van Alpha-InnoTec,

speelden een grote rol bij het slagen van deze gezamenlijke productont-

wikkeling. Die een-tweetjes maken onze samenwerking zo mooi.

Visietech is een onafhankelijk adviesbureau. We werken niet alleen

samen met Nathan, maar zitten bovenop alle oplossingen in de gehele

markt. Hiermee houden we onszelf, maar ook de markt scherp.”

Enervision 31

ovErlEg tussEN waltEr ouwErKErK, martiN wEstErlaKEN EN JohaN machiElsEN

VIsIEtEChb.V.

het eeRste GebouW dat visietech vollediG in 3d tekende Was

yulius GGz te sliedRecht. dit GebouW WoRdt momenteel

GebouWd. meeR infoRmatie oveR 3d tekenpakketten vindt

u op WWW.npqsolutions.com

het eeRste pRoject WaaR visietech dynamische beRekeninGen

vooR maakte Was ede enka. meeR infoRmatie oveR het dyWaG

GebouWsimulatiepRoGRamma vindt u op WWW.dyWaG.nl

visietech b.v.

binnenhof 14-15

4286 bX almkeRk

tel. 0183-406710

info@visietech.nl

WWW.visietech.nl

faalKostEN voorKomEN

Door dicht bij de doelgroep te staan, kent het team van Visietech de

problemen in technische installaties als geen ander. Het niet volledig

uitwerken van de installaties en ontoereikende statische berekeningen

zorgen ervoor dat er fouten worden gemaakt tijdens de uitvoeringsfase

van een project. Deze fouten dienen naderhand weer verholpen te

worden. Resultaat: faalkosten. En die kunnen flink oplopen. Door de instal-

latie in een vroeg stadium van het project integraal in het plan te

ontwerpen, worden deze onnodige kosten voorkomen. Het bieden van

een optimale projectvoorbereiding is uiteraard de essentie van een goed

ontwerpbureau. Visietech gaat echter een flinke stap verder door haar

projecten digitaal met een 3D CAD tekenprogramma (Revit MEP en/of

Techline) te ontwerpen. Daarnaast worden de projecten dynamisch

berekend met DyWAG. Deze innovatieve werkwijze biedt vele functionele

voordelen voor zowel het team van Visietech als haar opdrachtgevers.

Veel ontwikkelaars en opdrachtgevers willen al in de ontwerpfase van een

project weten wat de knelpunten zijn en nog belangrijker: wat de

exploitatiekosten en de duurzaamheid van een gebouw zullen worden. In

het ’statische ontwerptijdperk’ werden hier diverse berekeningen op

losgelaten, waarna een schatting van de exploitatiekosten en duurzaam-

heid kon worden gedaan. Pas zodra het gebouw gerealiseerd was, konden

het uiteindelijke binnenklimaat, de energieprestatie en de exploitatiekos-

ten vastgesteld worden. Een tijdrovende en inaccurate werkwijze.

DyNamisch warmtEgEbruiK iN gEbouwEN

Als antwoord op deze ineffectieve statische berekeningswijze presen-

teerde Visietech recent het DyWAG gebouwsimulatieprogramma dat

staat voor ’Dynamisch Warmtegebruik in Gebouwen’. Dit programma

werd ontwikkeld door Bink Software en getest door Visietech. Om de

werkelijke berekening met DyWAG uit te kunnen voeren, dient het

gebouw allereerst in 3D te worden getekend. Hiervoor gebruikt

Visietech het pakket Revit MEP van autodesk dat door NPQsolutions

wordt ondersteund. Een technisch ontwerper voert het gebouw inclusief

ramen, deuren en andere gebouweigenschappen in het 3D model in, of

importeert een bestaand ontwerp van de architect. Vervolgens kan het

3D model worden ingelezen in DyWAG en brengen we de complete

energiestromen van een gebouw digitaal in kaart, waardoor vooraf-

gaand aan de bouw kan worden vastgesteld hoe het binnenklimaat

ervaren zal worden en wat het te verwachten energiegebruik van het

gebouw zal zijn. Een zeer praktische tool voor ontwikkelaars, installa-

teurs, ontwerpers en energie-exploitanten.

Terwijl de ontwerper de gegevens invoert, berekent het programma de

cruciale zaken als EPC, binnentemperaturen, warmtestromen, belasting-

duurkromme, warmteverlies, etc., waarbij steeds een goede link tussen

tekening en berekening blijft bestaan. Koekkoek: “Voor veel bedrijven

biedt het systeem een enorme meerwaarde. Met DyWAG wordt vooraf

precies vastgesteld hoeveel energie een woning nodig heeft, zodat de

juiste capaciteit van de bron en warmtepomp nauwkeurig berekend

kunnen worden. Hiermee wordt over- of ondercapaciteit voorkomen. Het

kunnen bepalen van het te verwachten binnenklimaat is een belangrijke

tool. Ook transmissieberekeningen kunnen eenvoudig met het systeem

uitgevoerd worden. Waar onze tekenaars dit vroeger stukje bij beetje

moesten invoeren, gaat dat nu allemaal automatisch tijdens het

tekenen. Met de dynamische berekeningen en de 3D tekeningen die de

installateur van ons krijgt, heeft hij een praktische middel in handen

waarmee hij discussies kan elimineren. Geen schattingen of aannames,

maar feiten. Die verhoogde kwaliteit en betrouwbaarheid is voor onze

opdrachtgevers een hele zorg minder, vooral als de installateurs een

all-in garantie geven.”

Deontwikkeling

Nathan32

super zoomMet 12,5x zoom, is de SZ-20 van Olympus de ideale allround camera.

De 16 megapixel CMOS-sensor zorgt voor uitmuntende foto’s en met

de mogelijkheid om full HD te filmen op 1080p, zijn ook de films van

uitstekende kwaliteit! Een echt hebbeding voor veelzijdig gebruik!

www.olympus.nl

iphone apps Om ook in de toekomst serieus te worden genomen, kan een modern bedrijf er niet meer omheen: iPhone Apps

die aansluiten op de geboden producten en diensten. Neem bijvoorbeeld Volvo. In 2012 introduceert de Zweedse

autofabrikant de V60 diesel plug-in hybride auto die wordt gepresenteerd als een ‘drie-in-een concept’. Met slechts

een druk op de knop, kan de bestuurder kiezen tussen een volledig elektrische, hybride of diesel aandrijving. Om de

autoeigenaar optimaal te ondersteunen, ontwikkelt Volvo een App waarmee zowel de temperatuur in de auto kan

worden geregeld, als een waarschuwing wordt afgegeven zodra de bestuurder vergeet de auto op te laden.

www.volvocars.com

smartpen die luistertlivescribe Pulse is de naam voor de slimste smartpen ooit. Tijdens het

schrijven neemt hij geluid op en linkt dit ter plekke aan het schrijfwerk!

Wanneer u op de aantekeningen klikt of tekeningen met de punt van

de Pulse smartpen maakt, kunt u terugluisteren wat er tijdens het

schrijven is gezegd. Invoeren in de pc, of het maken van interactieve

films van de aantekeningen behoort ook tot de mogelijkheden. Hebben?

Kijk op pagina 58 van deze Enervision om er een te winnen!

www.digigadgets.nl

horen&zien!

Enervision 33

Gadgetsmini bios op zakShowwx is de kleinste laserbeamer ter wereld! Klein, maar scherp in beeld en

makkelijk in gebruik. Gemaakt voor het geven van indrukwekkende presentaties.

Elke gebruiker kan werken met dit handige apparaat. Ook zijn alle systemen

compatible met de Showwx: van mobiele telefoon tot PC, iPhone, iPod, iPad, Mac en

zelfs spelcomputer, het kan allemaal. Projectie is mogelijk op een grootte van 2 x 3

meter en met een volle accu werkt de laserbeamer 2 tot 2,5 uur. Het kijken van een

volledige film met deze mini laserbeamer is geen enkel probleem!

www.digigadgets.nl

thuisbioscoopMet de nieuwe Art 46 lED tv zet loewe het succesverhaal van haar ‘Art-tv-lijn’ voort.

Met Art lED doet hoogwaardig design zijn intrede in de woonkamer. Achter het mooie,

strakke uiterlijk van de nieuwe flat-TV, gaan functionele, technische innovaties schuil,

gepaard met het grootst mogelijke kijkcomfort. In het middelpunt van de beeldtechniek

van de nieuwe loewe Art lED TV, staat het lED-panel, dat zorgt voor een haarscherpe

weergave van bewegingen. De Edge-lED achtergrondbelichting staat daarbij garant voor

uitstekende contrastwaarden. De geïntegreerde luidsprekers zorgen voor de passende

sound: hoge tonen, heldere middentonen en een krachtige bas. Deze combinatie maakt

de nieuwe loewe Art 46 lED de ideale, grootse thuisbioscoop.

www.loewe.nl

Rock till you dropDe Rocking Residence Bold ink is een hoofdtelefoon met stijl! Naast

een schitterende vormgeving en moderne look, staat de hoofdtelefoon

garant voor een prima geluidskwaliteit. Het 1,3 meter lange snoer

en de 3,5mm plug maken het mogelijk om de hoofdtelefoon op een

MP3 speler aan te sluiten en direct te genieten van alle muziek!

www.rocking-residence.com

3d-kijken in stijlIn steeds meer huishoudens komen we ze tegen: de 3D TV... Een prachtige,

hypermoderne ontwikkeling die -samen met een 3D bril- voor een unieke

kijkbeleving zorgt. fabrikanten richten zich volop op de ontwikkeling van nog

betere, scherpere, mooiere schermen, terwijl menig 3D-kijker nog met ouderwetse

brillen van papier of plastic naar het super-de-luxe scherm zitten te kijken. Alle

reden voor Alain Mikli en lG om de handen in één te slaan en de 3D bril naar een

hoger niveau te tillen. De uit deze samenwerking voortgekomen ‘premium’ 3D

brillen zijn chic, ultralicht, comfortabel en zorgen voor een optimale kijkervaring. De

bril is wereldwijd beschikbaar en wordt geleverd bij lG’s nieuwe premium 3D tv’s.

www.amnl.nl

horen&zien!

Nathan34

25jaarVerticalebodem-warmtewisselaarsystemeninNederland

ONGEVEER 25 JAAR GElEDEN DEED DE BRONTECHNIEK MET VERTICAlE BODEMWARMTEWISSElAAR (HIERNA VBWW) ZIJN INTREDE IN NEDERlAND. SINDS DIE TIJD ZIJN VElE PROJECTEN MET DIT DUURZAME ENERGIESySTEEM UITGEVOERD. ONDER HET MOM VAN ‘Al DOENDE lEERT MEN’ IS ER VEEl KENNIS EN ERVARING OPGEBOUWD EN ZIJN OUDE STElREGElS EN MEETMETHODES VERBETERD EN GEOPTIMAlISEERD. THEO BAUERHUIT, DIRECTEUR VAN NATHAN-DOCHTER THERMOPlUS lEGT UIT OP WElKE PUNTEN DE BRONTECHNIEK IN DE lOOP DER JAREN IS VERANDERD.

Enervision 35

NathanGroupinbeeld

hEt boortEam vaN thErmoplus plaatst DE boDEmcollEctorEN

foto linkerpagina: boorwErKzaamhEDEN biJ proJEct ENschotsEbaaN iN bErKEl-ENschot

JubIlEuM VaN EEN DuuRzaaM ENERgIEsysTEEM 25jaarVerticalebodem-warmtewisselaarsystemeninNederland

historiE

Het vanuit het buitenland (Scandinavië, Duitsland en Amerika) overgeko-

men VBWW systeem werd in Nederland voor het eerst gerealiseerd rond

de tachtiger jaren. Een van de destijds gerealiseerde systemen, bevond

zich in Groningen en is ontworpen voor het opslaan van zonne-energie.

Door middel van zonnecollectoren werd warmte opgevangen welke

middels het VBWW systeem opgeslagen werd in de bodem, om

vervolgens in de winter weer gebruikt te worden. Rond 2005 werd deze

Groningse wijk geheel gerenoveerd waarbij nieuwe woningen werden

ontwikkeld. Het bestaande VBWW uit de tachtiger jaren bleef daarbij in

gebruik. De zonnecollectoren op de aanwezige sportaccommodatie,

werden vervangen, waarna het VBWW systeem opnieuw werd aangesloten.

Dit systeem werkt nog steeds naar volle tevredenheid. De in deze tijd

gerealiseerde systemen waren vooral bestemd voor grotere gebouwen.

Hiervoor is door partijen als If Technology, een ontwerp gemaakt waarbij

gebruik wordt gemaakt van de Earth Energy Designer waarover u zo meer

leest. De VBWW systemen zijn volledig gesimuleerd waarbij ook rekening

werd gehouden met een mono- of bivalente opstelling. Ook deze

systemen werken nog steeds naar behoren.

Earth ENErgy DEsigNEr (E.E.D.)

E.E.D. is het simulatieprogramma Earth Energy Designer. Dit programma

werd ontwikkeld door een internationaal team van deskundigen. Het

programma is zo opgebouwd dat er functies zijn gemaakt van de niet

variabele gegevens, zoals de invloed van een bepaalde temperatuur op

de warmtegeleidingcoëfficiënt van een bepaalde bodemsamenstelling.

Hierdoor duurt een simulatieberekening niet meer uren, maar slechts

enkele seconden. De variabele gegevens moeten echter nog steeds zelf

worden bepaald. Dit betreft onder andere bodemopbouw en geleidings-

coëfficiënt, warmteflux uit de aarde, energievraag uit de bodem,

regeneratie-energie aan de bodem, vermogensvraag in het verwarming-

en koelbedrijf, pieklasten en de duur hiervan, simulatieperiode, start

inbedrijfstelling en het debiet. Al deze gegevens hebben invloed op het

ontwerp van het VBWW systeem.

Het invoeren van niet doordachte of niet aan de praktijk getoetste

gegevens, geeft een waardeloos simulatieresultaat. Men kan bijvoorbeeld

in een transmissieberekening allerlei gegevens als ‘onwaar’ invullen om tot

een ’beter’ resultaat te komen. Op termijn zal dan blijken dat het systeem

onjuist gedimensioneerd is en dat de eindgebruiker niet de resultaten

terugziet die door het simulatieprogramma beloofd zijn. Het is belangrijk

dat men zich realiseert dat de simulatie moet worden beschouwd als een

belofte aan de eindgebruiker. Het is dus onmisbaar met kundige en

betrouwbare partijen te werken die verstand van zaken hebben.

Als laatste stap in de simulatie, kiest men een opstellingsvorm en de

onderlinge afstand tussen de bronnen. Met al deze gegevens gaat E.E.D.

een simulatie uitvoeren en komt dan ofwel met de benodigde lengte van

de wisselaars, of met de temperaturen van het medium in het VBWW

systeem. Hieruit moet men dan zelf de conclusie trekken of het VBWW

systeem voldoet of niet. Ook hier staat of valt de kwaliteit van het systeem

met de kennis en ervaring van de beoordelende partij.

oNtwErp EErstE woNiNgEN

De eerste woningen werden gerealiseerd volgens het E.E.D simulatiepro-

gramma. Echter, door de toenemende vraag, heeft er ook een minder

goede ontwikkeling plaatsgevonden. De meeste systemen die rond deze

beginperiode voor woningen werden gerealiseerd, waren systemen

voor een enkele woning ’op de prairie’. Dit betekent dat er in de

omgeving van deze woning geen andere VBWW systemen mogen zijn of

in de toekomst kunnen komen. Doordat deze installaties op zichzelf staan

en dus niet beïnvloed worden door andere VBWW systemen in de

omgeving, laten ze vergelijkbare resultaten zien. (Voor een warmtepomp

van gelijk vermogen zijn dan dus circa hetzelfde aantal van dezelfde

lengte wisselaars benodigd). Een aantal uitvoerende partijen hebben hier,

naar later blijkt ten onrechte, uit geconcludeerd, dat het vermogen per

Nathan36

Enervision 37

NathanGroupinbeeld

meter te bepalen is door het warmtepompvermogen te delen door het

aantal meter VBWW. Dit gegeven is daarna gebruikt als ontwerpmethode.

Voor de woningen die daadwerkelijk op een open vlakte staan, hetzelfde

vermogen, dezelfde energievraag, pieklasten, bodemopbouw, etc. hebben,

kan deze stelregel ook zo worden toegepast. De uitgangspunten zijn

immers gelijk. Voor elke situatie waarbij echter één van de uitgangspunten

wordt veranderd, geldt dit niet en zou er een ander type VBWW systeem

gemaakt moeten worden. Om dit probleem op te lossen en dus tot een

eenvoudiger ontwerpmethode te komen voor VBWW systemen, is de ISSO

73 opgezet. Een ’slecht’ ontwerp is pas na enkele jaren te ontmaskeren zo

blijkt uit de praktijk. Het resultaat: warmtepompen met zeer hoge

elektriciteitskosten of zelfs geheel niet meer werkende warmtepompen.

tEgENwoorDig

ThermoPlus maakt alle ontwerpen met een versie van E.E.D. die gevoed is

met ervaringsgetallen. Dit stelt hen in staat tot een realistisch ontwerp te

komen. De ervaringsgegevens van de warmtepompen, zoals onder andere

vermogens, energievraag, pieklasten, draaiuren en debiet, zijn, evenals de

bodem opbouwgegevens uit eerdere boringen, hierin verwerkt. Tijdens het

ontwerp wordt rekening gehouden met toekomstige plaatsing van

meerdere VBWW systemen rondom het te realiseren VBWW systeem. Het

uitgangspunt bij het maken van het ontwerp is hierbij niet alleen de

werking van het systeem, maar juist de temperatuur van het bronmedium

in de meest slechte situatie (na 25 jaar incl. pieklast). Dit om te garanderen

dat de warmtepomp het beoogde rendement behaalt over de volle

levensduur, dat de energiekosten laag blijven en het systeem niet in een

neerwaartse spiraal terechtkomt. Eveneens wordt er gekeken naar de

temperaturen van het medium bij koelbedrijf en of dit geschikt is voor het

afgiftesysteem. Met dit ontwerp kan er vervolgens verder worden

gerekend. Hoewel E.E.D. wel rekening houdt met het soort stroming

(turbulent of laminair) en de warmteoverdracht hierbij, wordt het

drukverlies niet weergegeven. Wanneer hier geen rekening mee

gehouden wordt, kan dit leiden tot een te laag debiet en zal het gevolg

hiervan duidelijk merkbaar zijn. De warmtepomp draait dan met een lager

rendement of geeft een storing aan. Het drukverlies bepaalt eveneens het

werkinggebied van de bronpomp en daarmee het energieverbruik.

Kortom, dit zijn zeer belangrijke zaken. Bij een combiwarmtepomp,

waarbij de bron- en CV pomp voorgemonteerd zijn in de omkasting, kan

dit betekenen dat het bronontwerp niet voldoet. Men moet dan opnieuw

beginnen.

proJEctEN

We zien in Nederland steeds meer projecten waarbij alle woningen

individueel voorzien worden van een warmtepomp en VBWW systeem. Dit

is echter niet uniek. In Amerika vindt men diverse voorbeelden van

vergelijkbare projecten die al vele jaren goed functioneren. In 2007 hebben

Nathan en ThermoPlus de eerste systemen volgens het lowergy Concept

gerealiseerd. Deze VBWW systemen draaien allemaal met het beoogde

rendement, energieverbruik en de juiste temperaturen. De uitdaging bij

grote projecten, is de ruimte. Door de veelal beperkte beschikbare ruimte, is

er vaak maar plaats voor één VBWW per woning, waarbij de onderlinge

afstand tot de andere VBWW systemen ook nog eens klein is. Hier

tegenover staat dat er juist in deze grote projecten, veel meer meters

VBWW nodig zijn dan bij een enkele woning ‘op de prairie’. Er zijn dan meer

VBWW systemen nodig, terwijl de onderlinge afstand verder verkleind

wordt. Om dit probleem op te lossen, moet er een enkele VBWW gereali-

seerd worden van grotere diepte, waarbij er drukverlies kan ontstaan. De

voor deze projecten zeer geschikte WZS warmtepompen van Alpha-InnoTec

zijn daarom voorzien van speciale energiezuinige bronpompen die geen

problemen hebben met dit drukverlies. Kortom het realiseren van een

goedwerkend VBWW systeem met het beoogde rendement en de

verwachte levensduur, is geen enkel probleem, mits daarbij rekening wordt

gehouden met -en men genoeg kennis bezit van- de totale verwarming- en

koelinginstallatie en de bodemopbouw.

foto linkerpagina: DE boDEmcollEctor wacht gEDulDig tot DE boorwErKzaamhEDEN voltooiD ziJN

IssO73

isso 73 is een ‘ontWeRptool’ WaaRbij de Relaties zijn

bepaald tussen vastGestelde uitGanGspunten, WaaRdooR

snelleR en eenvoudiGeR ontWoRpen kan WoRden dan

met e.e.d. systeem. hieRbij moeten echteR ook noG vele

afWeGinGen WoRden Gemaakt alvoRens men tot een Goed

ontWeRp komt. ook dit systeem is pas nuttiG als het

GebRuikt WoRdt dooR mensen met kennis van en eRvaRinG

met vbWW systemen. isso 73 is Geschikt vooR installaties

tot 50 kW en niet staande in een pRoject met vele

vbWW systemen (bRon nvoe).

alpha-iNNotEc wzs warmtEpomp

Nathan38

vaNuit DE garagE

Zes jaar geleden besloot Joop Steenbrugge op 54-jarige leeftijd voor zichzelf

te beginnen. Tot die tijd was de kersverse ondernemer onder andere

werkzaam bij een grote bouworganisatie. Zoon Robert, op dat moment

management trainee bij een andere grote bouworganisatie, besloot met

hem mee te gaan in dit avontuur. Enthousiast begonnen de heren

Steenbrugge hun bedrijf in de garage achter het ouderlijk huis. Al in het 4e

jaar van hun bestaan ‘schreef’ het duo 50 miljoen euro omzet. Nu, zes jaar

later, heeft Stebru Bouw BV 45 collega’s in dienst (Robert Steenbrugge wil

niets horen over fTE’s), heeft ook Dennis Steenbrugge zich aan de club

toegevoegd en heeft het bedrijf een prachtige opdrachtportefeuille.

Robert Steenbrugge: “De jarenlange ervaring van mijn vader is er debet

aan geweest dat wij al vanaf de start van ons bedrijf op een heel andere

manier kijken naar het bouwproces, onze organisatie en vooral naar de

aansluiting op de vraag van onze opdrachtgevers. Naast de concrete

uitvoering van bouwwerkzaamheden, hebben we al vrij snel diverse

ondersteunende afdelingen voor het moederbedrijf opgezet, waaronder

Stebru Servicebouw en Stebru Bouwadvies. Door deze divisies vanaf het

begin ook in onze organisatie in te bedden en te koppelen aan onze

centrale database, waren we gelijk al in staat om problemen snel en

adequaat te analyseren en op te lossen.”

DE BOUWBRANCHE IN NEDERlAND MAAKT MOEIlIJKE TIJDEN DOOR. HET AANTAl NIEUW GEBOUWDE WONINGEN IS DE lAATSTE JAREN AANZIENlIJK GEDAAlD. KOPERS lATEN HET MASSAAl AfWETEN AlS GEVOlG VAN DE VERANDERDE HOUDING VAN BANKEN EN HET AANSCHERPEN VAN DE REGElS BIJ DE HyPOTHEEKVERSTREKKING. OM TE OVERlEVEN ZIJN BOUWBEDRIJVEN MEER DAN OOIT GENOODZAAKT SCHERP TE CAlCUlEREN. DAT VERGT DE NODIGE AANPASSINGEN IN MENTAlITEIT EN (INTERNE)ORGANISATIE. DE REDACTIE VAN ENERVISION SCHOOf AAN BIJ JOOP, ROBERT & DENNIS STEENBRUGGE, EIGENAREN VAN STEBRU BOUW TE NIEUWERKERK AAN DE IJSSEl OM HUN VISIE OP DEZE PROBlEMATIEK IN BEElD TE BRENGEN.

DE hErEN Joop, robErt EN DENNis stEENbruggE

Enervision 39

Opbezoekbij:

orgaNisatiE op maat

Vanaf de oprichting van het bedrijf hebben vader en zonen Steenbrugge

een niet alledaagse visie op het bouwproces. Robert Steenbrugge: “Bij

veel grote bouwbedrijven zie je vaak dat de organisatie uit veel

(management)lagen bestaat. Hierdoor duren procedures en beslissings-

trajecten onnodig lang. Tijd is geld; door dergelijke lange lijnen wordt alles

duurder, waarvoor de koper uiteindelijk de rekening betaalt. Dankzij onze

werkwijze kunnen wij in onze calculaties al stellen dat de algemene

kosten bij ons beduidend lager liggen dan bij andere aanbieders.”

Robert Steenbrugge vervolgt: “Wij werken vanuit projectteams met

diverse specialisten die we op projectbasis inhuren. Door vaak al in het

voortraject van de aanbesteding met deze specialisten samen te

werken, weten we uit ervaring dat er efficiënt en dus tegen scherpe

tarieven gewerkt kan worden. Het komt regelmatig voor dat zo’n

projectteam in het voortraject al andere zienswijzen komt, waardoor we

tegen lagere kosten dezelfde kwaliteit kunnen leveren. Daarnaast zijn

we altijd op zoek naar optimalisatietechnieken. Een voorbeeld hiervan is

dat we sinds kort ook een architect binnen ons bedrijf hebben die

samen met het projectteam actief in het voortraject meedenkt en

ontwikkelt. Zo kan het voorkomen dat wij, naast de uitwerking van een

bestaand plan van eisen, ook zelf een ontwerp maken waarin vraag en

aanbod nog beter op elkaar worden afgestemd. Het gevolg van deze

aanpak is doorgaans dat de stichtingskosten per project omlaag kunnen

worden bijgesteld en er dus goedkoper kan worden gewerkt. We

merken dat de prijs bij veel projecten nog steeds de doorslaggevende

factor is. Daarnaast is er vanuit de markt niet altijd voldoende ruimte om

specialisme vroegtijdig in te brengen”. Het wordt ons al snel duidelijk:

Stebru werkt met een no-nonsense aanpak. Ook op de website worden

openheid en transparantie als kernwaarden van het bedrijf gevoerd.

stebrubouwbVinNieuwerkerkaandeIjsselIN gEspREK MET DE HEREN Joop, RobERT EN DENNIs sTEENbRuggE

paND stEbru bouw iN NiEuwErKErK aaN DE iJssEl aaN DE iJssEl

Nathan40

DE hErEN stEENbruggE voor huN bEDriJfspaND

Op onze vraag waarom hiervoor gekozen is, antwoordt Robert Steen-

brugge resoluut: “Ik durf mijn begroting bij iedere opdrachtgever

gewoon ‘open’ op tafel te leggen. Doordat wij onze organisatie rondom

het bouwproces fundamenteel anders dan anderen hebben ingericht,

besparen we bij ieder project substantieel op de post ‘algemene kosten’.

Ons streven en ons verdienmodel is een hoge omzet met lage marges.

Door de flexibele opzet en inrichting van onze organisatie en werkpro-

cessen, kunnen wij hier een prima rendement mee maken, ook in wat

mindere tijden”.

DigitalE aaNpaK

Door de vergaande automatisering van onder andere het servicetraject

en Stebru Bouwadvies, kunnen medewerkers van Stebru snel inspelen

op klachten. Iedere bewoner krijgt na oplevering een compleet dossier

met alle woninggegevens. In dit dossier zit ook een aanmeldprocedure

voor eventuele klachten. Met behulp van een unieke inlogcode kunnen

mensen hun klacht eenvoudig en gericht via de website van Stebru

melden. Vervolgens ontvangt de betreffende servicemedewerker de

klacht via zijn mobiel en worden overdrachtmomenten tot een minimum

beperkt. Hierdoor wordt de kans op fouten geminimaliseerd en de

snelheid gewaarborgd.

biJschrift

DE KurK waar allEs op DriJft

Sinds twee jaar kent Stebru een derde bedrijfstak: Stebru Bouwadvies.

Een bedrijfsonderdeel voor particulieren in plaats van bedrijven. Zoon

Dennis Steenbrugge, wie bij BMW reeds de nodige verkoop- en service

ervaring opdeed, werd bereid gevonden om deze nieuwe organisatie

op zich te nemen. “Het verkopen van auto’s is net als huizen, gewoon

pure emotie”, aldus Dennis Steenbrugge, die zich toevoegt aan het

interviewgezelschap. Waar Robert Steenbrugge zich als bedrijfsleider

bezighoudt met het gehele bouwproces en de nazorg, is zijn broer

vooral actief in het voortraject; de zogenaamde kopersbegeleiding.

Hiertoe heeft Stebru Bouwadvies sinds kort een showroom ingericht.

Kopers en potentiële kopers kunnen zich hier laten informeren en

adviseren over uiteenlopende producten om zo hun toekomstige

woning naar eigen smaak in te richten. Dennis Steenbrugge: ”Op deze

wijze komen we eigenlijk al in de verkennende fase met de koper in

contact. Bij ieder seriematige project werken we met verschillende

pakketten per woning(type). Door dit op te splitsen in modules,

kunnen we enerzijds voor iedere koper zijn ‘droomhuis’ opleveren,

maar tegelijkertijd ook in de extra kosten besparen door dit in een

vroeg stadium al in te plannen in het bouwproces en onder te brengen

bij onze specialisten (onderaannemers).

Enervision 41

Opbezoekbij:

showroom stEbru bouwaDviEs

showroom stEbru bouwaDviEs

stEbRubOuWbV

zWanendaal 2a

2914 et nieuWeRkeRk aan den ijssel

tel 0180 - 33 31 70

e-mail: info@stebRubouW.nl

Website: WWW.stebRubouW.nl

Nieuw in de werkwijze van Stebru is dat iedere 6-8 weken samen met

de kopers het bouwproject wordt bezocht. Door deze hoge regelmaat

van bouwbezoeken, worden kopers betrokken bij het project en bestaan

er meerdere meetmomenten met betrekking tot kwaliteit en volledig-

heid van de woning. Mocht de koper ter plekke nog andere inzichten

krijgen, zodat iets gewijzigd moet worden, dan kan dit in sommige

gevallen zelfs in een laat stadium nog doorgevoerd worden in het

bouwproces. Deze werkwijze kost wel wat meer tijd per woning, maar

uiteindelijk betekent het weer dat je indirect (ook voor de klant)

onnodige, extra kosten bespaart en dat levert weer een grotere mate

van tevredenheid op bij de klant.

Dennis Steenbrugge: “In onze showroom kunnen we nu ook middels

een zogeheten pasbadkamer iedere gewenste ruimte met indeling

samenstellen. Een koper kan in onze showroom, samen met ons, zelf

bepalen waar de wastafel, douche en het bad moeten worden geplaatst

en dit vervolgens één op één ervaren in een speciaal daarvoor

ingerichte ruimte. Vervolgens wordt dit door ons aan de hand van een

3D-presentatie, waarin we ook de tegels en kleurstellingen ‘realtime full

color’ kunnen verwerken, omgezet naar digitale beeldpresentaties.

Doordat WKO-systemen steeds vaker gevraagd en toegepast worden,

heb ik er ook voor gekozen een operationele WKO op te nemen in onze

showroom. Hierdoor kunnen onze klanten niet alleen zien hoe de

opstelling eruit ziet maar kunnen ze het comfort van zo’n systeem in een

ruimte ook ervaren.“

samENwErKiNg

Robert Steenbrugge vervolgt: “De samenwerking met Nathan Import/

Export past helemaal in onze visie. Met lowergy Concepts levert Nathan

ons een mooi totaalconcept en een prima ondersteuning vanaf het

voortraject tot en met het nazorgtraject. Daarnaast spreekt duurzaam-

heid ons erg aan. De verhouding energie- en hypotheeklasten blijft op

deze wijze voor kopers gedurende een langere periode beter in balans

en gewaarborgd. Daarnaast spreken de garantie en service, eveneens

gedurende een langere periode door Nathan gegarandeerd, ons ook

aan”. Dennis Steenbrugge: “Zo hebben wij binnen ons gezamenlijke

project ‘lanen van Oranje’ ook veel profijt gehad van de Nathan

showtrailer. In het voortraject konden wij kopers in de trailer uitgebreid

voorzien van de nodige adviezen en voorlichting”.

Robert besluit: “In de praktijk heeft onze aanpak zich al ruimschoots

bewezen. Met een gemiddeld aantal opleverpunten van slechts drie per

gerealiseerde woning, gedurende het afgelopen jaar, hebben we

aangetoond, naast een stuk kostenbeheersing in het bouwproces, ook

een prima kwaliteit te leveren”.

Nathan

DE buITENDIENsT VaN NaTHaN IMpoRT/EXpoRT

ElfmannenmeteengedeeldepassieVElEN VAN U ZUllEN EEN AANTAl GEZICHTEN OP BOVENSTAANDE fOTO WEl HERKENNEN EN SOMMIGE HEREN WEllICHT Al EENS ONTMOET HEBBEN. DEZE DOOR DE WOl GEVERfDE TECHNISCHE SPECIAlISTEN KUNNEN DOOR HUN KENNIS EN ERVARING PRAKTISCHE OPlOSSINGEN BIEDEN OP HET GEBIED VAN DUURZAME KlIMAATSySTEMEN. HET HECHTE TEAM BESTAAT MOMENTEEl UIT Elf ENTHOUSIASTE, GEMOTIVEERDE VAKMENSEN MET EEN GEDEElDE PASSIE VOOR DUURZAME ENERGIESySTEMEN. HOOG TIJD OM DE HEREN VAN NATHAN EENS NADER AAN U VOOR TE STEllEN.

Enervision 43

DE buITENDIENsT VaN NaTHaN IMpoRT/EXpoRT

Enervisionsteltuvoor:

Onze buitendienstmedewerkers staan fulltime klaar voor onze bestaande en nieuwe relaties.

Geen vraag is hun te gek. Ze denken mee en adviseren u graag over duurzame energiesys-

temen voor verwarming en koeling en willen uiteraard ook iedereen kennis laten maken

met onze duurzame totaaloplossingen. Continu volgen zij trainingen om op de hoogte te

blijven van de laatste technische ontwikkelingen en houden ze de veranderingen in de

markt nauwgezet in de gaten. in de markt. Daarnaast verzorgen de heren regelmatig

product presentaties en productscholingen, begeleiden ze projecten en fabrieksbezoeken en

vertegenwoordigen Nathan Import/Export op diverse vakbeurzen.

ramoN frEriKsEN

In Oost Nederland is hij zeker geen onbekend gezicht: Ramon freriksen. Sinds mei 2010

versterkt hij het team met een flinke dosis enthousiasme. “Doordat techniek continu in

beweging is, zijn er altijd weer nieuwe uitdagingen. Dit vind ik het leukste aan mijn werk.

Ik raak nooit uitgekeken en vind altijd weer iets nieuws. De combinatie van techniek en het

commerciële aspect, maakt voor mij iedere werkdag goed.” Op pagina 12 van deze

Enervision vindt u een interview met Aqua+; de vorige werkgever van Ramon.

JurgEN vaN gorp

Met een achtergrond als accountmanager en vestigingsleider bij een technische groothandel, kan

Jurgen van Gorp zich perfect verplaatsen in zijn doelgroep. Na tien jaar, vindt hij zijn functie als

Nathan buitendienstmedewerker regio Zuid-West Nederland nog elke dag uitdagend: “Ik voel me

als een spin in het web door de driehoek van samenwerking tussen installateurs, groothandels en

mijzelf als buitendienstmedewerker. Nathan Import/Export beweegt zich in een branche waar

mooie innovaties aan de orde van de dag zijn. Doordat ik de vrijheid krijg om een bepaalde

creativiteit te ontwikkelen kan ik de klanten in mijn regio goed ondersteunen.”

EDwiN DE haaN

Edwin de Haan is na de MTS werktuigbouw als servicemonteur gaan werken bij een technisch

installatiebedrijf. Na enige jaren praktijkervaring verruilde hij zijn monteursfunctie voor een

baan als bedrijfsleider en ging daarnaast een vierjarige avond MIT opleiding volgen. Na het

behalen van dit diploma is Edwin bij een technische groothandel gaan werken als binnen-

dienstmedewerker en laten als buitendienstmedewerker. Hier communiceerde hij dagelijks

met het team van Nathan Import/Export en leerde hij het uitgebreide assortiment kennen.

De stap was vervolgens dan ook klein om tien jaar geleden over te stappen naar de Nathan

buitendienst. “Ik vertegenwoordig Nathan in de regio Noord-Holland, ’t Gooi en de flevopolder.

Aanvoelen waar de markt om vraagt en daarnaast ook altijd interessante producten kunnen

aanbieden, daar kan ik mijn energie in kwijt.”

als pRaktische tool vindt u bij

deze eneRvision een oveRzichts-

kaaRt met de contactGeGevens en

Rayons van alle nathan buiten-

dienstmedeWeRkeRs!

Nathan44

EDwiN KustEr

Edwin Kuster is een van de nieuwe gezichten van Nathan Import/Export. Van een voormalig

declarant aan een grenskantoor is een passie voor duurzaamheid wellicht niet te verwachten.

Toch is niets minder waar. Via zijn vorige werkgevers in de installatie- en sanitairbranche

maakte hij zich bekend met alle facetten van het vak. Dat maakt hem een zeer geschikte

gesprekspartner op het gebied van duurzame oplossingen in de regio Gelderland en Oost

Brabant. “De afwisselende contacten met zowel klanten als collega’s zorgen ervoor dat je

altijd op de hoogte blijft van de laatste ontwikkelingen en nieuwtjes. Geen dag is hetzelfde

bij Nathan.”

EriK NiJssEN

Als voormalig Specialist Duurzame Installatietechnieken bij een Installatiegroep, zijn

duurzame klimaatoplossingen voor Erik Nijssen geen onbekend terrein. Via voormalig

buitendienstmedewerker Ger van Hout, die recent de overstap maakte naar de binnen-

dienst van Nathan, kwam Erik in contact met Nathan Import/Export. “De afwisseling, het

contact met klanten, en het samen zoeken naar oplossingen voor hun vragen en uitdagin-

gen, dat maakt deze functie leuk. Mijn werk voer ik uit onder het motto: gaat niet, bestaat

niet. Er is altijd een oplossing mogelijk.” Erik vertegenwoordigt Nathan in de regio limburg

en Zuid-Oost Brabant.

tJEpKE schooN

Begin dit jaar heeft Tjepke Schoon de buitendienstfunctie van folkert Koopmans overgeno-

men. Tjepke kwam in aanraking met Nathan Import/Export door oud-collega (en inmiddels

weer naaste collega) Edwin Kuster. Door zijn jarenlange ervaring bij diverse fabrikanten en

een groothandel in de installatietechniek, past Tjepke perfect in het Nathan buitendienst-

team. Hij heeft een echte drijfveer om dieper op de techniek in te gaan. “We staan echt

voor een ommekeer in onze branche wat betreft energiezuinig bouwen en renoveren. Het

begrip ‘terugverdientijd’ krijgt een andere lading omdat particuliere klanten moeten gaan

verduurzamen in verband met de stijgende energieprijzen.” Tjepke werkt in de regio Noord

Nederland; friesland, Groningen en Drenthe.

JEroEN DE wit

Na vier jaar in de technische binnendienst van Nathan Import/Export gewerkt te hebben,

verruilde Jeroen zijn functie in 2008 voor een baan in het Nathan buitendienstteam. Hier is

hij momenteel de vaste aanspreekpartner voor Nathan klanten in de regio Midden

Nederland. “Ik zit hier helemaal op mijn plek en vind vooral de interactie met onze klanten

geweldig. Presentaties en persoonlijke gesprekken zijn voor mij de ideale manier om hen

te overtuigen van onze fantastische producten.”

Enervision 45

Enervisionsteltuvoor:

Koos folmEr

“Ik kende Nathan lang voordat ik er in dienst kwam en heb altijd met de gedachten

gespeeld om daar ooit eens te gaan werken”, vertelt Koos. Na als vertegenwoordiger bij

diverse technische groothandels te hebben gewerkt, zette hij zijn woorden om in daden en

ging aan de slag in de Nathan buitendienst. In 2009 werd de nieuwe afdeling lowergy

Concepts opgezet, waarvan Koos manager werd. Daarnaast is Koos lowergy accountmanager

van het rayon Oost Nederland. “Nathan staat bekend als een betrouwbare partij die

kwaliteit en mooie totaalconcepten levert. Het team krijgt volop ruimte om mee te denken

met de verbetering van producten en processen. Dat constante streven naar verbetering sta

ik helemaal achter, daarom is Nathan mijn organisatie.”

wim mulDErs

Wim Mulders begon zijn eerste baan als buitendienstmedewerker jaren geleden bij Nathan

Import/Export. Na een aantal jaren binnen het Nathan team, sloeg hij zijn vleugels uit en

streek hij neer bij een Scandinavisch bedrijf in luchtklimaatbeheersing. Het gras bleek aan de

overkant toch niet groener dan bij Nathan. Na een onverwachtste wederontmoeting met Wolf

Nathan keerde hij in 2009 terug bij de organisatie, dit keer als accountmanager regio West

Nederland bij lowergy Concepts. “Het cirkeltje is weer rond”, aldus Wim. “Het ontmoeten van

veel mensen op verschillende niveaus en het bezig zijn met mooie, grote projecten, maakt

deze baan zo leuk.”

JohN KNauf

In de jaren dat John Knauf werkte als verkoopleider en commercieel directeur van diverse

technische organisaties, zag hij Nathan Import/Export explosief groeien tot een gerenom-

meerd toeleverancier in de installatiebranche. “In mijn ogen mocht en mag Nathan zich met

zijn A-fabrikaat producten en een uitgekiend assortiment tot de top van toeleveranciers in

onze branche rekenen.” Sinds twee jaar maakt John met veel enthousiasme deel uit van het

lowergy Concepts-team. “Een goed resultaat en tevreden eindgebruikers, meer heeft een

buitendienstmedewerker niet nodig om zich prettig te voelen in zijn baan.” John vertegen-

woordigt lowergy Concepts in de regio’s limburg, Noord-Brabant en Zeeland.

roElof valliNga

Roelof Vallinga kwam 11 jaar geleden bij toeval in contact met Nathan oprichter loet

Nathan. Zijn ervaring met duurzame energiesystemen sloten feilloos aan op de visie van

Nathan Import/Export. “Het werk bij Nathan is leuk en uitdagend. Ik stap geen dag met

tegenzin in de auto, omdat het werk een mooie mix is van commercie en techniek, met

kwaliteitsproducten en fijne collega’s.” In 2009 verruilde Roelof zijn buitendienstfunctie bij

Import/Export voor eenzelfde functie binnen de afdeling lowergy Concepts. Als rasechte

fries, richt hij zich op de regio Noord Nederland.

Nathan46

uniekindemarkt!

VERDElERs MET KlEINE DEbIETMETERs

OOK IN DEZE ENERVISION TIPT ÉÉN VAN DE NATHAN MEDEWERKERS U OVER EEN INTERESSANTE NOVITEIT BINNEN HET NATHAN ASSORTIMENT. DIT KEER AAN HET WOORD: PRODUCTMANAGER ERWIN JANSSEN. OP DEZE TWEE PAGINA’S INfORMEERT ERWIN U OVER DE NIEUWE SERIE KOMfORT SBK VERDElERS MET KlEINE DEBIETMETERS. EEN WARE INNOVATIE IN DE VERDElERMARKT!

EEN passENDE vErDElEr voor iEDErE toEpassiNg

Het assortiment van Komfort SBK kent 15 verschillende typen verdelers;

voor iedere toepassing binnen de woningbouw en utiliteitsbouw bestaat

er een optimaal Komfort SBK product. De hoogwaardige kunststof

verdelers van Komfort SBK zijn geschikt voor verwarming- en koeling-

systemen die gebruikmaken van water als warmtedragend medium. De

verdelers zijn opgebouwd uit twee hoogwaardige messing basisbuizen,

welke zijn voorzien van modulaire glasvezel versterkte kunststof

circuitsegmenten. Janssen: “In de woningbouw is er steeds meer

behoefte aan lagetemperatuurverwarming en hogetemperatuurkoeling

met lage vermogens. Voor een dergelijke lage capaciteitsvraag is een

laag debiet noodzakelijk. Om tegemoet te komen aan deze vraag,

introduceerden we recent een serie van 7 nieuwe vloerverwarmings-

verdelers met debietmeters van 30 – 180 l/h.

Komfort sbK 2951 vErDElEr Komfort sbK 4000 vErDElEr

Enervision 47

Nathantipt

VraagvrijblijvenddenieuweKomfortsbKproductflyersenprijslijstenopvia:info@nathan.nl

Overzichtvandenieuweproducten

komfoRt sbk 2950 veRdeleR vloeRveRWaRminG/vloeRkoelinG 3-pijps ondeRaansluitinG

komfoRt sbk 2951 veRdeleR vloeRveRWaRminG/vloeRkoelinG 3-pijps bovenaansluitinG

komfoRt sbk 2960 veRdeleR vloeRveRWaRminG/vloeRkoelinG 4-pijps ondeRaansluitinG

komfoRt sbk 2961 veRdeleR vloeRveRWaRminG/vloeRkoelinG 4-pijps bovenaansluitinG

komfoRt sbk 4000 veRdeleR vloeRveRWaRminG/vloeRkoelinG zijaansluitinG

komfoRt sbk 4502 veRdeleR vloeRveRWaRminG 2-pijps ondeRaansluitinG

komfoRt sbk 4503 veRdeleR vloeRveRWaRminG 2-pijps bovenaansluitinG

ErwiN JaNssEN, proDuctmaNagEr NathaN import/Export b.v.

om de oRdeRveRWeRkinG van de komfoRt sbk veRdeleRs

te veRGemakkelijken, zijn al onze veRdeleRs vanaf nu

vooRzien van de deRtiencijfeRiGe ean-code!

48

hEt NiEuwE gEbouw

Aan De Slof 27 op industrieterrein Tichelrijt in Dongen bevindt zich het

nieuwe pand van Henk Vos Installatiebedrijf. Dit pand ademt duurzaam-

heid: geen lichtknopjes, maar sensoren die de lED- en hoogfrequent

verlichting aan- en uitschakelen als men een ruimte in- of uitloopt. Het

regenwater wordt opgevangen in een ondergrondse tank van 5.000 liter

en gebruikt voor het doorspoelen van toiletten en urinoirs. De ventilatie

van het pand geschiedt met 2 verschillende systemen. De begane grond

is voorzien van een ventilatiesysteem met warmteterugwinning. In

combinatie met het vloerverwarming- en koelingsysteem, zorgt dit voor

een heerlijk binnenklimaat met uitstekend rendement. Op de bovenver-

dieping wordt gewerkt met zelfregulerende roosters in de ramen. Henk

Vos Installatiebedrijf heeft zelf ook een interessante toepassing van het

ventilatiesysteem bedacht: de installatie is door middel van een T-stuk

aangesloten op de afvoer van het toilet, waardoor onfrisse luchtjes direct

worden weggezogen. Het pand werd op 26 februari 2011 feestelijk in

gebruik genomen met een open dag voor klanten en relaties. Pieter

Janssen antwoordt enthousiast als wij hem vragen hoe het pand tot nu

toe bevalt: “Het is natuurlijk even wennen, maar het pand bevalt heel

goed en het is prettig werken hier.”

NiEuwbouw tiJDENs DE crisis?

Waarom zou men in crisistijd willen investeren in een nieuw pand? Henk

Vos legt uit: “We wilden al langere tijd de kant van de duurzaamheid op

met ons bedrijf en dus ook met ons pand. Renovatie van ons 126 jaar

oude pand was helaas niet meer rendabel te maken. Zaken als isolatie

en de benodigde ventilatiesystemen maakten renovatie duurder. Dus

werd 3 jaar geleden het plan van een nieuw pand opgevat, maar toen

waren alle percelen op het nieuw te bouwen deel van industrieterrein al

vergeven. Na rond te hebben gekeken in andere omliggende gemeen-

ten, begon de crisis vorm te krijgen. Door de crisis trokken sommige

bedrijven hun opties op de grond van bedrijventerrein Tichelrijt terug en

dus kwam er ruimte voor ons vrij. Zo zie je maar dat de crisis soms juist

ook mogelijkheden biedt.”, lacht Henk Vos.

Maar waarom werd de keuze gemaakt voor zo’n duurzaam pand? Ten

eerste wilde Henk Vos zelf een pand wat voldeed aan zijn visie over hoe

duurzaam gebouwen kunnen en moeten zijn. Henk Vos gelooft echt in

de toekomst van duurzaam bouwen en staat daar dus volledig achter.

Hij ziet het pand als een statement dat laat zien zijn bedrijf definitief de

weg van duurzaamheid heeft gekozen. Vos heeft nu een pand waar hij

nieuwsgierige partijen uit kan nodigen om het systeem te komen bekijken

JurgEN vaN gorp, piEtEr JaNssEN EN hENK vos iN DE ENtrEE vaN hEt paND vaN hENK vos iNstallatiEbEDriJf

Enervision 49

Onsduurzamepand

EEN KIJKJE bIJ HENK Vos INsTallaTIEbEDRIJf

DuurzaamheidindeetalageHENK VOS INSTAllATIEBEDRIJf HEEfT SINDS KORT EEN NIEUW PAND. HET IS DE WERKPlAATS VOOR DE MEDEWERKERS, MAAR IN CONTACT MET KlANTEN KAN HET GEBRUIKT WORDEN AlS EEN PROEfTUIN OP HET GEBIED VAN DUURZAME OPlOSSINGEN. DE TIMING VOOR DE BOUW VAN DIT PAND WAS OPVAllEND: “JUIST DANKZIJ DE ECONOMISCHE CRISIS HEBBEN WIJ DEZE INVESTERING KUNNEN DOEN”, AlDUS HENK VOS. DE REDACTIE VAN ENERVISION WAS BENIEUWD NAAR HET PAND EN DE DEZE VISIE EN TOOG, SAMEN MET NATHAN-VERTEGENWOORDIGER JURGEN VAN GORP, NAAR DONGEN VOOR EEN GOED GESPREK MET HENK VOS EN PIETER JANSSEN VAN HENK VOS INSTAllATIEBEDRIJf. “DIT GEBOUW IS EEN STATEMENT, NAAR ONSZElf EN NAAR ONZE KlANT.”

en ervaren. Vos heeft het systeem letterlijk in de etalage staan. Het eerste

wat men ziet als men binnenkomt bij Henk Vos Installatiebedrijf is de

Alpha-InnoTec warmtepomp. Henk Vos: “Je loopt eigenlijk gewoon tegen

de warmtepomp aan als je niet uitkijkt. Dit is het hart van onze energie-

voorziening en dat willen we graag laten zien. Als je het kan laten zien,

dan is het toch een stuk makkelijker te verkopen. En het misstaat niet, dit

zouden ze eigenlijk overal moeten doen,” grapt Henk Vos.

Het getuigt toch van slimheid om de eigen installatie in te zetten als

demo-opstelling. Zo verdient het bedrijf zijn installatie feitelijk nog snel-

ler terug. Klanten reageren enthousiast als ze het systeem in werking

zien en het binnenklimaat ervaren. Het gaat dan vooral om particulieren

die een vrijstaande woning laten bouwen en zich willen laten voorlich-

ten over diverse duurzame oplossingen voor het verwarmen en koelen

van de te bouwen woning. Een tweede motivatie is het statement dat

wil maken over de rentabiliteit van duurzaamheid op lange termijn.

Henk Vos: “Duurzaamheid en rendement zijn hierbij belangrijk. Mensen

staan open voor duurzame oplossingen, omdat ze het gevoel willen

hebben iets bij te dragen aan de oplossing van de milieuproblematiek.

Als ik ze dan ook nog kan vertellen dat de terugverdientijd gemiddeld

DE Komfort-sbK vloErvErwarmiNgvErDElEr mEt upoNor stElaaNDriJviNgEN

Nathan50

Enervision 51

Onsduurzamepand

14 jaar is, is men zeer zeker bereid te luisteren. Met het schaarser, en

dus kostbaarder worden van fossiele brandstoffen, zal deze terug-

verdientijd in de praktijk wellicht nog korter zijn”

Tevens merkt Henk Vos op dat het extra comfort van een warmtepomp,

een heel belangrijk verkoopargument is: “Het feit dat men zeer goed-

koop kan koelen in vergelijking met bijvoorbeeld een airconditioning-

systeem, spreekt de klanten zeer aan.” Juist bij het koelen zijn grote

bezuinigingen mogelijk, volgens Henk Vos: “Met het Nathan totaal-

concept kan ik mijn kantoorgebouw koelen voor € 0,26 per dag, met

een airconditioningsysteem zou dat 30 tot 35 euro kosten op warme

dagen.” Uit bronnen van het KNMI blijkt dat het aantal warme dagen

per jaar sinds 1965 is verdubbeld. De invloed van deze goedkope

koeling op de terugverdientijd wordt dus steeds groter.

hEt NathaN totaalcoNcEpt

Het gehele pand is voorzien van Uponor vloerverwarming en –koeling

met draadloze naregeling per vertrek. Tevens dient de vloer van de

bedrijfshal als buffer ten behoeve van warmteopslag in de winter. De

monovalente warmtepompopstelling van Alpha-InnoTec behoeft geen

externe energietoevoer of elektrisch element. Deze warmtepomp is

voorzien van een koelfunctie waardoor ook op hete zomerse dagen

het binnenklimaat heerlijk blijft. De zes bronnen van ieder 100 meter

diep en bijbehorende brontechniek, zijn aangelegd door ThermoPlus.

Zodoende werd het gehele duurzame systeem voor het verwarmen en

koelen van zijn pand geleverd door de Nathan Group.

Het Nathan totaalconcept was voor het bedrijf een de voor de hand

liggende keuze omdat het bedrijf al sinds het begin zaken doet met

de Nathan Group: “Nathan heeft zich in die periode altijd laten zien als

een betrouwbare partner met een zeer sterk totaalconcept wat ons veel

vertrouwen en rust geeft.”

Henk Vos denkt terug aan de begindagen van zijn onderneming:

“Ik heb toen nog samen met Peter Centen de eerste Unipipe vloe-

ren aangelegd in Brabant. Buizen boren, dat soort werk.” Destijds

was het Uponor Unipipe systeem nog zeer nieuw en werd daarvoor

gekozen omdat koperen buizen als Wiku-buis en de Kuterlex-

systemen veel stugger en, zoals bekend, veel diefstalgevoeliger

waren. Tegenwoordig zijn het de zinvolle innovaties, zoals het RTM

fittingsysteem, die ervoor zorgen dat Uponor nog steeds volop door

ons gebruikt wordt. Pieter Janssen: “Zo’n RTM fitting werkt niet

alleen een stuk sneller, hij leent zich ook perfect voor die verbin-

dingen waar men met een persmachine moeizaam bij kan. Ook

voor grootschalige projecten werkt het een stuk efficiënter om met

een emmer RTM fittingen over de bouwplaats te lopen, dan met

een persmachine. Ik ben heel benieuwd hoe het is om met deze

fittinggeneratie aan de slag te gaan.” Henk Vos is nog wel wat

voorzichtig: “Als deze fitting inderdaad van dezelfde kwaliteit is

als de overige Uponor-fittingen, dan zijn de RTM fittingen echt een

geweldige toevoeging op het Uponor fittingassortiment.” Uponor

durft deze uitdaging zeker aan.

DE hErEN hENK vos EN piEtEr JaNssEN bEKiJKEN DE NiEuwE upoNor rtm-fittiNg

foto linkerpagina: hEt statEmENt vaN hENK vos: DE warmtEpompopstElliNg

iN DE ENtrEE vaN hEt NiEuwE paND

Nathan52

ElritmodeCuba

IN EEN SMAl STRAATJE IN lA HABANA VIEJA STAAT EEN JONGETJE IN DE DEUR OPENING VAN WAT OOIT EEN PRACHTIG KOlONIAAl HUIS MOET ZIJN GEWEEST. INMIDDElS BlADDERT DE VERf VAN DE MUREN EN DE PIlAREN DIE DE VOORGEVEl ONDERSTEUNEN, KUNNEN OOK WEl EEN OPKNAPBEURT GEBRUIKEN. HET IS ECHTER NIET HET GEBOUW DAT DE AANDACHT TREKT, MAAR HET KlEINE CUBAANSE VENTJE. MET EEN ENORME GlIMlACH OP ZIJN GEZICHT SWINGEN ZIJN KORTE ARMPJES EN BEENTJES MEE OP HET AANSTEKElIJKE RITME VAN DE MUZIEK VAN EEN GROEPJE STRAATARTIESTEN. HET IS TEKENEND VOOR DIT lAND. ACHTER DE fAçADE VAN STEDElIJK VERVAl EN SCHAARSTE SCHUIlT EEN SWINGENDE EN lEVENDIGE VAKANTIEBESTEMMING.

KlEuRRIJK, sWINgEND EN HEEl aaNsTEKElIJK

straatbEElD iN ouD-havaNNa

Enervision 53

Reizen

Het Caribische Cuba is de laatste jaren sterk in opkomst als vakantieland.

Hoewel het nog steeds onlosmakelijk verbonden is met het socialistische

regime van fidel, en sinds 2006 Raúl Castro, is het daarnaast ook een prach-

tig en zonnig eiland met vriendelijke, kleurrijke en zeer muzikale inwoners.

Tegenwoordig is het voor toeristen eenvoudig om naar en door Cuba te

reizen. Georganiseerde groepsreizen zijn er in alle soorten en maten, maar

het is ook heel goed mogelijk om rechtstreeks met Martinair naar Havana te

vliegen, een auto te huren en op eigen initiatief Cuba te verkennen.

havaNa

José Martí International Airport vormt in de meeste gevallen de eerste

kennismaking met Cuba. In de aankomsthal kunnen de meegebrachte

euro’s omgewisseld worden voor Cubaanse pesos. De convertible peso

welteverstaan, een speciale valuta die alleen door toeristen gebruikt dient

te worden en ook wel CUC’s worden genoemd. De Cubanen zelf betalen

met de Peso Cubano die vele malen minder waard is. Op 15 kilometer ten

noorden van de luchthaven ligt Havana, hoofdstad en onmiskenbaar de

grootste attractie van Cuba. De wijk la Habana Vieja (Oud-Havana) vormt

het hart van de stad en staat sinds 1982 op de Werelderfgoedlijst. Met het

geld van UNESCO is het noordelijk deel inmiddels prachtig gerestaureerd.

In een groot deel van de stad is echter ook nog veel vergane glorie te zien.

Hoogtepunten zijn de Plaza de Armas, het oudste plein van de stad en Plaza

de la Catedral. In het voormalige paleis van dictator Batista, een gebouw

in neoklassieke stijl, is het Museo de la Revolución gehuisvest. Een ander

markant gebouw is het imposante Capitolio dat niet alleen wat naamgeving

betreft veel gelijkenis vertoont met het Capitool in Washington D.C. Trek

vooral genoeg tijd uit om deze geweldige stad te verkennen. Dwaal door

de schaduwrijke straatjes, geniet op een terrasje van een verfrissende Cuba

libre, swing mee op het aanstekelijke ritme van de straatmuzikanten en

vergaap je aan de vele kleurrijke oldtimers die hier nog overal rondrijden.

piNar DEl río

Via de autopista is het vanuit Havana slechts een paar uur rijden naar Pi-

nar del Río, de voornaamste stad in het westen. Deze streek was vroeger

het centrum van de tabaksteelt en een bezoekje aan een sigarenfabriek

mag dan ook zeker niet ontbreken. Ten noorden van de stad liggen het

dorpje Vinales en de Vinales-vallei. Het landschap wordt hier gedomineerd

door zogenaamde mojotes, begroeide stenen heuvels die een uniek en

niet te missen panorama bieden. Naast slapen in hotels is het in Cuba ook

mogelijk om in Casas particulares, de Cubaanse equivalent van een ‘bed

& breakfast’, te overnachten. Een goede manier om de lokale bevolking

te leren kennen en te steunen. Eten kun je voor weinig geld in paladares,

particuliere Cubaanse huiskamerrestaurantjes.

foto linkerpagina: zomaar ÉÉN vaN DE salsabaNDs op straat

plaza DE la catEDral iN havaNNa hEt Dal vaN viñalEs

NErgENs viND JE zovEEl schittErENDE olDtimErs

Nathan54

saNta clara

Santa Clara, een middelgrote stad in centraal Cuba, is voornamelijk

bekend vanwege Che Guevara. Op 31 december 1958 onderschepte

Che, samen met een kleine groep aanhangers, een trein met soldaten

en munitie van het regeringsleger van Batista. Deze overwinning bleek

beslissend. De trein ligt nog steeds op de plaats van het gevecht en

is inmiddels een toeristische attractie. Ook het mausoleum van Che

Guevara en een metershoog standbeeld zijn hier te vinden en hebben

van Santa Clara een bedevaartsoord gemaakt. Maar niet alleen hier is

Che Guevara zichtbaar in het straatbeeld. De beeltenis en de leuzen

van deze revolutionaire held zijn werkelijk nog overal in Cuba te zien

op muren, borden en aanplakbiljetten.

triNiDaD

In de beschutting van de Sierra del Escambray ligt het authentieke

middeleeuwse stadje Trinidad. Dit stadje en de naburige Valle de los

Ingenios zijn door UNESCO tot Werelderfgoed benoemd. Na goud en

suikerriet moet nu het toerisme zorgen voor welvaart in deze regio.

Alle bezienswaardigheden liggen in Trinidad op loopafstand, maar

de ongelijk geplaveide klinkerstraatjes vormen wel een uitdaging.

Het straatbeeld van dit ietwat slaperige stadje wordt bepaald door

gekleurde huizen met kunstzinnige tralies voor de ramen. ’s Avonds

is het echter een heel ander verhaal en komt de stad tot leven. De

‘Spaanse’ trappen aan het Plaza Mayor, omhoog richting de Casa de

KlEurriJK straatbEEElD iN triNiDaD

carNavalsoptocht iN camagüEycarNavalsoptocht iN camagüEy

la Musica, zitten dan stampvol. Een salsaband speelt vol overtuiging

het ene nummer na het andere en toeristen worden door de lokale

bevolking uitgenodigd om ook een dansje te wagen. Hun pogingen

vallen echter, bijna zonder uitzondering, in het niet bij bij de ritmische

kunsten die de Cubanen hier vertonen.

camagüEy

In het binnenland van Cuba ligt Camagüey, een stad met een onlogische

wirwar van smalle straatjes en steegjes. Om de stad te beschermen

tegen ongenode gasten, bedacht men vele eeuwen geleden al dit

onregelmatig stratenpatroon dat voor verwarring en desoriëntatie zou

moeten zorgen. Plunderaars en piraten trokken zich hier niets van aan,

maar voor hedendaagse bezoekers is het nog steeds een uitdaging om

hier niet te verdwalen. Voor een tour langs de koloniale gebouwen en

barokke kerken is een ritje per fietstaxi dan ook een goede optie. Eind

juni vullen de klanken van opzwepende salsamuziek hier de straten,

wanneer de jaarlijkse carnavalsoptocht door de stad trekt. Vanaf de bal-

kons van de hotels in de Avenida De los Martires heb je een fantastisch

uitzicht op dit kleurrijke spektakel.

saNtiago DE cuba

Tweede stad van Cuba en de bakermat van de revolutie, is Santiago de

Cuba. Hier vond op 26 juli 1953 de eerste, mislukte aanval van een groep

revolutionairen onder leiding van fidel Castro op de Moncada kazerne

plaats. Ook vandaag de dag zijn de kogelgaten in de muren nog zichtbaar.

Vanaf het bordes van de Ayuntamiento aan het Parque Céspedes hield

Enervision 55

Reizen

cuba libRe

deze cocktail WeRd vooR het eeRst Gemaakt tijdens de

ameRikaanse bezettinG van cuba eind 1800 en is nu bijna

een van de bekendste cocktails teR WeReld GeWoRden.

benodiGdheden

havana club Rum, cola, 1 halve limoen,

3 ijsblokjes.

beReidinGsWijze

vul een lonGdRink Glas met de dRie ijsblokjes.

snij de halve limoen in tWee Gelijke paRtjes.

peRs één paRtje uit in het Glas en doe het andeR vollediG

in het Glas. Giet eR tWee vinGeRs Rum bij en vul het Glas

met cola (hoeveelheid naaR smaak en steRkte).

Goed menGen vooR je de cocktail opdient. pRoost!

ovEral laNgs DE Kust viND JE DE mooistE baaiEN EN straNDEN

KathEDraal vaN saNtiago DE cuba

Castro op 1 januari 1959 zijn eerste toespraak als leider van het Cubaanse

volk. Maar Santiago is ook de stad waar familie Bacardi de Cubaanse rum

wereldberoemd maakte en waar de dichter en nationale held, José Martí,

begraven ligt in een mausoleum op het Cementerio Santa Ifigenia. Op vaste

tijden vindt bij dit graf een plechtige wisseling van de wacht plaats die met

veel ceremonieel vertoon gepaard gaat. Door zijn muzikale verleden staat

deze plaats ook bekend als de meest swingende stad van Cuba. In de Casas

de la Trova spelen Cubanen hun traditionele Son-liederen en maken indruk

op de dansvloer. Het is onontkoombaar, net als in de rest van het land werkt

el ritmo de Cuba ook hier aanstekelijk!

Nathan56

hoogwaarDigE fittiNgcompoNENtEN

We beginnen ons interview met de vraag wat het nou eigenlijk is, die

nieuwe Uponor RTM fitting waar de hele installatiewereld het de laatste

weken over lijkt te hebben. Bayer: “De Uponor RTM fitting die we op de

beurs in frankfurt introduceerden is een unieke fitting die zonder

persgereedschap geperst kan worden.” Matthias Bayer toont ons een van

de nieuwe fittingen en vervolgt: “De technologie in de fitting brengt een

verbinding tot stand waarbij gebruik wordt gemaakt van de hoogwaardige

fittingbestanddelen PPSU kunststof en carbonstaal. Het hoofdbestanddeel

van de fitting is de persring van speciaal gecoat carbonstaal.” Matthias

Bayer wijst ons op de metalen ring in de fitting waartussen een gekleurd

pennetje gespannen staat. “Dit veiligheidspennetje houdt de ring op

spanning. De kleur van het pennetje geeft de diameter van de fitting

weer, zodat de installateur in één oogopslag kan zien welke diameter de

fitting heeft. Daarnaast dient het pennetje ook als persmarkering. Is hij

doorbroken, dan is de verbinding gelukt. Net als het bekende Uponor

Meerlagenleidingsysteem, heeft de RTM fitting een kleurmarkering en

persmarkering, waardoor het systeem zeer praktisch en veilig is.”

gEïNtEgrEErDE pErsfuNctiE

We zijn benieuwd naar de werking van het innovatieve nieuwe product

en vragen Matthias Bayer ons deze te demonstreren. Gewapend met een

Uponor meerlagenleiding en een RTM fitting laat hij ons stap voor stap

zien hoe een veilige verbinding gemaakt wordt. “Om de ronde vorm van

uponorRtMfitting-assortiment

bETRouWbaaRHEID op DE EERsTE plaaTs

HET KAN U BIJNA NIET ONTGAAN ZIJN: DE NIEUWE UPONOR RTM fITTING MET GEïNTEGREERDE PERSfUNCTIE. DEZE NOVITEIT PRESENTEERDEN UPONOR EN NATHAN RECENT GROOTS AAN DE NEDERlANDSE INSTAllATIEWERElD. EEN REVOlUTIONAIRE VERBINDINGSOPlOSSING DIE HET lEVENSlICHT ZAG OP DE ISH IN fRANKfURT AM MAIN. DE REDACTIE VAN DE ENERVISION SPRAK MET MATTHIAS BAyER, SAlES MANAGER BENElUx. HIJ VERTElDE ONS AllES OVER DEZE BAANBREKENDE UPONOR INNOVATIE.

foto rechts: Matthias Bayer, sales Manager Benelux Bij uponor

Enervision 57

uponorRtMfitting-assortiment

de leiding te garanderen, moet deze na het afsnijden even kort gekali-

breerd worden. Vervolgens hoeft alleen de leiding in de fitting gestoken

te worden, waarna de geïntegreerde persfunctie de rest doet.” Matthias

Bayer steekt de leiding in de fitting, waarna een duidelijk klikgeluid te

horen is. “De klik en het verbroken pennetje dat zichtbaar is door het

venstertje, bevestigen de succesvolle, veilige verbinding.”

Een geïntegreerde persverbinding doet dus al het werk wat normaal een

persmachine doet. We vragen Matthias Bayer hier wat uitleg over te

geven. Matthias Bayer: “Zodra men de leiding in de fitting steekt, schiet

de veiligheidspen die de persring op spanning houdt los, waardoor de

persring door zijn memory-effect om de leiding schiet. Een perskracht

van twee ton die gelijkmatig op het leidingoppervlak wordt uitgeoefend

functioneert als het ware als een geïntegreerd persgereedschap. Op

grond van zijn materiaaleigenschappen compenseert de persring de

bewegingen van de leiding, die door temperatuurschommelingen

worden veroorzaakt. Een extra veiligheidsvergrendeling voorkomt het

uitschuiven van de leiding zelfs bij de meest extreme belastingen.”

assortimENt

Matthias Bayer: “Het RTM assortiment is zowel geschikt voor renovatie-

projecten als nieuwbouwprojecten en maakt een snelle, professionele

en veilige verbinding zelfs op moeilijk toegankelijke plaatsen mogelijk.

Tijdens de introductie hebben we al veel positieve reacties gekregen

van Nederlandse klanten. Vooral de servicemonteurs die altijd onderweg

zijn, zijn heel enthousiast omdat ze nu dezelfde kwaliteit kunnen

leveren, maar dan zonder duur persgereedschap in elke servicewagen.

Binnen het compleet gecertificeerde programma bevinden zich 61

verschillende fittingen in de afmetingen 16mm tot en met 32mm.

De fittingen in de afmetingen 16mm tot en met 25mm zijn vervaardigd

Noviteiten

snel en BetrouwBaar: afsnijden, kaliBreren, insteken

geïntegreerde persfunctie

van hoogwaardig PPSU. De grotere fittingen met een afmeting van

32mm en de fittingen met een schroefdraadaansluitingen worden

vervaardigd van hoogwaardig vertind messing. Met het grote assorti-

ment kunnen complete installaties worden uitgevoerd.

GRatIsDEMOPaKKEtin de maanden apRil en mei WoRdt de uponoR Rtm fittinG

volop GepResenteeRd in de media, op beuRzen, via een

GRootschaliGe mailinG en dooR middel van acties bij uW

GRoothandel. hebt u de noviteit Gemist? neem contact

op met uW nathan contactpeRsoon en vRaaG naaR

het GRatis uponoR Rtm demopakket!

Nathan58

Volgendnummer

op bezoek bij: De bespaarinstallateur

ook heel duurzaam: innovatiecentrum Duurzaam bouwen rotterdam

reizen: vakantie-eiland rügen

de visie van: wim Drost en wim bijl van veenstede vastgoedontwikkeling

oplossing voor voor 1 juli 2011 opsturen naar:

Nathan import/Export b.v.

postbus 1008, 6920 ba Duiven t.a.v. Els legters

of mail naar E.legters@nathan.nl

Enervision kruiswoordpuzzel1 2

12

15

22

28

33

38

44

47

50

54

61 62 63 64

65

72

77 78 79 80 81

85848382

86

32

65

11

31

70

56 35

48

64

84

19

44

43

78

58

50

39

26

2 86

87

73 74 75 76

66 67 68 69 70 71

55 56 57 58 59 60

51 52 53

48 49

45 46

39 40 41 42 43

34 35 36 37

29 30 31 32

23 24 25 26 27

16 17 18 19 20 21

13 14

3 4 5 6 7 8 9 10 11

horizoNtaal 1. deel van een uitlaat; 7. oude naam voor Jakarta; 12. harde duw; 13. soort gereedschap; 14. asvaas; 15. aluminium (scheik . afk .); 17. Griekse schapenkaas; 19. azijn; 21. loco-burgemeester (afk.); 22. zeehond; 24. mannelijk beroep; 27. scheepstouw; 28. pas of schrede; 30. ontkenning; 31. sterk i jzerhoudende grondsoort ; 32. kledingstuk; 33. deel van etmaal; 35. stankafsluiter; 37. gong; 38. educatieve omroeporganisatie; 41. waterkering; 42. reclamedrukwerkje; 44. br ievensnoer; 46. deel van f iets ; 47. k leur van de haat; 48. geneeskundige die operaties verricht; 49. boosaardige vrouw; 50. in mindering gebracht; 52. kans- of gokspel; 54. ruimtelijk klinkend; 56. dierenmond; 58. pretpark in Kopenhagen; 61. schri j fgerei; 62. speelkaart; 64. koeienmaag; 65. natuurlijk opwellend water; 67. droog (kaal); 68. wiel; 70. familielid; 72. strop; 73. water in Friesland en Groningen; 76. mannetjeshond; 77. in memoriam (afk.); 78. zandkleurige uniformenstof; 79. huidverharding; 81. multiple sclerose (afk.); 82. troefkaart; 83. nachtroofvogel (mv.); 84. ledemaat; 86. kleinste waarde (minst); 87. schenking aan een goed doel.

vErticaal 1. vierstemmig muziek- of zangstuk; 2. Amsterdams peil (afk.); 3. waardering; 4. plezier; 5. rivier in Engeland; 6. drietenige struisvogel; 7. plaats in Duitsland; 8. gaard (hof); 9. woonboot; 10. Verenigde Naties (afk.); 11. scheidsrechter; 16. vod; 18. zachte metaalsoort; 20. mannetjesbij; 21. onderricht; 23. hangman; 25. dienstbode; 26. zuivelproduct; 27. betaalmiddel; 29. een tweegevecht houden; 32. plaats in Noord-Brabant; 34. tentoonstellingsgebouw in Amsterdam; 36. industrieel grootbedrijf; 37. bekeuring; 39. insectenlarve; 40. chocoladepoeder; 42. houten blaasinstrument; 43. deel van voet; 45. super high frequency (afk .); 46. Belgische Radio en Televisie (afk .); 51. kippenloop; 53. duivenhok; 54. uitnemend (briljant); 55. heldendicht; 56. deel van servies; 57. middelpunt; 59. cafébediende; 60. langzame inspuiting van een vloeistof; 62. ontsmettingsmiddel; 63. zeer boos (woest); 66. sterke drank; 67. deel van een huis; 69. rivier in Engeland; 71. rivier in Utrecht; 73. vettige rook; 74. rivier in Spanje; 75. geestdrift; 78. steen; 80. open plek in een bos; 82. de onbekende (Lat. afk.); 85. meterton (afk.).

tIPDEREDaCtIEhebt u een idee vooR een mooi aRtikel? We schRijven

GRaaG oveR uW unieke pRoject, inteRessante innovatie,

of inventieve duuRzame oplossinG! mail uW idee

naaR Redactie@nathan.nl de Redactie beooRdeelt uW

inzendinG en neemt zo spoediG moGelijk contact

met u op.

OnderdejuisteinzendingenwordtdeslimmelightscribePulsesmartpenverlootdieutussendeGadgetsoppagina32vindt!

Nathan Import/Export B.V.Impact 73 · NL- 6921 RZ Duiven

Tel. +31 (0)26 - 445 98 45Fax +31 (0)26 - 445 93 73info@nathan.nl · www.nathan.nl

wz s-serie van alpha-innotec

Kosten en energie besparen met de WZ S Combiwarmtepomp!

Met de Alpha-InnoTec WZ S combiwarmtepomp bent u nu al klaar voor de aangescherpte EPC normen in de toekomst! !

EPC reductie tot wel 0,36mogelijk t.o.v. HR 107 CV – ketel

EPC reductie tot wel 0,20mogelijk t.o.v. warmtepompzonder kwaliteitsverklaring

Kosten en energie besparen

Voor aanvullende

informatie en het

downloaden van de TNO

gelijkwaardigheids-

verklaringen

bezoekt u

www.nathan.nl.

TNO certifi caten voor de Alpha-InnoTec warmtepompen

210x297_Enervision_WZS.indd 1 20.04.11 10:39