Ve l d e k e W i e ë r t • 1

20

Ve l d e k e W i e ë r t • 1

WOEËRD VUUËRAAF

Zoondigemêrge. Schoeën waer um te wândele. Dus doon ve det. Woeëhaer ditskieër? Neet nao de Pieël; dao kântj soondessmêrges lieëlik drök zeen. Trawwes, ‘t Elfdje hebbe pas nog gedaon. ‘t Wurtj de Banen, Sarsven en Schoorkuilen. ‘t Limburgs Landschap és heej de léste jaore good doondje gewaesj. In eur (kwartaal)tiêdschrift hebbe ve ‘t ammaol kinne volge. Vör paerd (int wîdj) hove ze neet te waarschowwe; oppe zândpaad valdje bekans oeëvere paersviêge en ve mótte good oplétte det ve d’r neet in traeje. De stökskes ‘knöppelpaad’ hebbe ve mét dieës druuëgdje neet echt van doon; di-j zeen vör later (nater) ti-jje. Mer: vae geneête en bewoongere, sóms verwoongere ve os ounog. Schoeën ésj al en ‘t wurtj nog schoeëner as alles wat mieër opgeschoeëte és. Meschien neet Limburgs Mooiste mer toch zieëker op wieëg ein van Wieërtlands Mooiste te waere, naeve de Pieël en Kempenbroek neteurlik.Trawwes, oeëver Wieërtlands (en Limburgs) gesproeëke. Hejje ouch wat mejgekrieëge vanne tröktrékkendje bewieëginge vanne Nederlandse Taalunie? Gein (oeëpelike) erkinning vanne streektale innen uutslaag van eur enquête. Waat meîne di-j zich wul! Hoeëglieëraar Leonie Cornips enne Raod veur ‘t Limburgs kwoeëme in ‘t gewieër en mét eur nog völ mieër Limburgers di-j de ‘petitie’ stuuëndje, woeë-oonger ouch eure vuuërzitter. De Taalunie hieët eure kuuëtel mer gaw ingetrokke en towgezagdj d’r vör te zörge detter beej de volgendje enquête (oeëver 2 jaor) expliciet aandacht zal zeen vörre streektale. Os e bitje in ‘nen hook dowwe; Limburgs en dus ouch Wieërtlands neet erkinne. Det noeët, Fien!Dao mójje beej os dus neet mej aankaome. Vae propegieëre oeës Wieërter dialecte beej joonk en aod. Wi-j mieër minse ve wêrm kinne make vör activiteite woeë ‘t Wieërtlands ‘n (prominênte) rol in spuuëltj wi-j leêver. ‘t Aafgeloupe half jaor hebbe ve joonk weer aan os perbieëre te bînge doeër de jaorlikse declamatiewédstriêd vör wichter vanne basisschoeële. ‘t Moge d’r wat mieër waere, mer de middig-op-zich hieët weer gebrachtj waat ve eder jaor weer verwachte: enthousiast publiek, ‘ne gezellige sfeer èn hieël schoeën vuuërdrachte. De mieëste

2 • Ve l d e k e W i e ë r t

wichter vertrokke mét ‹ne brejje lach, sóms veel d’r ouch wul e träönke. Vör (wat aojer) joonk èn aod hebbe ve weer ‘ne basiscursus Laeze & schriêve verzörgdj. Ouch noow és weer geblieëke det wêrke en gezelligheid hieël good kinne samegaon. Wieterop in ‘t bukske zeen dieës activiteite wat uutveuriger beschrieëve.Aafsloêtendj wil ich ‘t nog effe mét uch hebbe oeëver ‘t Trûmperke. Ich weît neet oftj uch ópgevalle és, mer oppe kaft stieët ‘t getâl 20. Det beteîkentj dus dejje noow ‘t twîntjigste Trûmperke in eur hang hetj. Wi-j ve uch in juni 2007 e proofexemplaar (‘t Vuuërluîperke) towsteurdje métte vraog ojje d’r wat in zoogtj um hâlfjaorliks zoeë bukske vör èn mét uch te make, kwoeëme d’r völ positieve reacties. Daorum zeen ve d’r aan begosj. Mét völ plezeer kân ich uch zégke. En zoeë ésj noow nog. En gedraag ich mich noow te gruuëts as ich zégk detj doeëren tiêd haer allein mer baeter en schoeëner és gewoeëre, zieëker waat uutveuring betröftj? Det léste és trawwes vörâl ‘t wêrk van miene mede-redacteur Jan Moonen. Vae hoeëpe nog völ bukskes vör uch te moge make, mer ouch gaer nog wat mieër mét uch!!Völ laesplezeer.

Jan Feijen, vuuërzitter

Aafsloêting vanne cursus.

Ve l d e k e W i e ë r t • 3

MIENE VREENDJ

Ich kom uch over miene vreendj vertèlle, want dao heb ich soms hieël wat met te stèlle.As hae mich zuût, ès hae altiêd hieël erg bli-j en stieët vör ‘ne knuffel as ieërste inne ri-j.

Mer wil ich ‘s boete met ‘m gaon speule dan mot hae ieërst ‘s effe veule

Want veultje mer eînen dröppel raengel dan drejtj hae zich um, dae schowwe prêngel.

’t Ès soms ‘nen echte lui-jerik daorum ès hae ouch wat te dik.

Ich zegk dan: “Kom jong, loupen ès gezondj.”Mer neîn huuër, amper e blökske rondj.

Noow zuldjae waal zegke: “Zètj dae vreendj toch aanne kântj en zeuktj ‘nen angere in oos Ni-jwieërter landj.”

Mer wei-je, dae vreendj van ruum tachentjig pondj det ès Billy…. oze kej en kej leeve hondj.

Nelly Heuyerjans-Meulen, Ni-jwieërt

(Vuuërgedrage doeër kleindochter Indy Heuyerjans beej de Declamatiewédstriêd in aprîl)

4 • Ve l d e k e W i e ë r t

OEËS MAM

Beej de naam Nicole Smulders-Hermans gieët meschien neet beej edereîn e lêmpke börre. ’t És de dochter van Piet en Benny Hermans. Piet waas oeëze groeëte roergênger vanaaf de oprichting van Veldeke Wieërt. Zien vraw Benny hieët ‘ne lange leîdeswieëg belaefdj van ’t ein nao ’t ânger verzörgingshoês vanwieëge dementie. Dochter Nicole hieët gewoeën dînger uut ’t dageliks laeve van en mét mam vastgelagdj in e bukske “Oeës Mam”. Op ’n luchtige en toch aangriêpendje meneer zeen ’n aantal situaties beschrieëve di-j ve allemaol zulle herkinne. Trökkieke op ’t laeve van ‘ne dementieërendje ‘mét ‘ne lach en ’n traon’ , zoeë as Nicole ’t zelf umschrieftj.

Heejoonger e paar fragmênte uut det bukske. Zeeje geïnteressieërdj dan kujje ’t koupe beej Nicole, tillefoon 545143 of beej Didi oppe Nowwe Mêrrentj. Priês € 5,00.

GESTICHT

“Zulle vae lekker effe nao de stad gaon, mam?” ‘n Half oor later zét ich oeës mam innen auto en ri-j richting centrum. Oeës mam kiektj eur ouge uut. Doeër de Stationstunnel en dan de Driesveldlaan op. “Kiek mam, heej zeen ze e now stadhoês aan ’t bawwe”. Oeës mam kiektj nao de bawpöt. Oppe Emmasîngel vrugt ze “És ‘t pliesieburo dao nog” en wiesj nao ’t pând vanne Boga. “Neîn, det és verhoesj” verklaor ich. Eînmaol inne stad loupe vae doeër de wînkelstraote. “Zitj dokter De Pont heej neet mieër?” vrugt oeës mam inne Maasstraot en wiesj nao ‘n dameszaak. “Nein dae és d’r mej gestoptj” leeg ich umdet ich dae gooje mins neet éns gekindj heb. In waat vör ‘nen tiêd zoeëj oeës mam laeve vraog ich mich aaf. Meschien keumtj De Mûnt eur waal bekindj vuuër dînk ich. Same loupe vae effekes later doeër de schuufduuër van det wînkelcentrum nao binne as vae uutkaome beej ‘ne groep geîstelik gehendikepdje di-j wat haarder geluide make. “In waat vör gesticht zeen vae heej” vrugt oeës mam argwanendj. “Mer mam, dit és de Mûnt, e

Ve l d e k e W i e ë r t • 5

wînkelcentrum”. Oeës mam kiektj mich schuuën nao boeëve aan en liêktj nao te dînke. Dan loupe vae via de Muntpassage weer nao boete woeë vae de broor van ‘ne bekîndje van mich tieëge kaome. Ich weit det hae al jaore völ alkohol drînktj en ziene luîp és dao ouch nao. “Hohooi” zwejtj hae en luîptj richting Mûnt. “Zuûse waal”, zieët oeës mam “dae mót ouch in det gesticht zeen”.

OPPAS

Op ‘ne werme zoeëmerdaâg gieët d’n tillefoon. “Kinse effe op mam létte, ich mót nao de gemeindje”, klînktj oeës pap gejaagdj. Woeërum mót ich dan op mam létte, dînk ich, mer ich weît det oeës mam al ‘nen tiêd onröstig és. Ze és al e paar waeke vörâl snachs werrig. Ze meintj det ze nao ’t zeekenhoês mót. Of in eder gevâl nao d’n dokter. Eîgelik és det ouch zoeë, mer neteurlik neet midden inne nacht. Pap hieët eur al ‘ne kieër oppe badkamer aangetroffe in eur badpak en ouch és ze dék op ’n onbewaaktj memênt koffers aan ’t inpakke. Tieën menute later bin ich dao. Mam zitj boete op ’t balkon en és onröstig. Det zeen ich umdet ze dan op eur ongerlup bitj en ’t taofelkleîd mét eur hang glaâd striêktj. “Dan gaon ich hè” zieët oeës pap en haosj zich ewég. En dan begintj ’n hieel lânk half oor.“Löszjae wat koffie mam?” begin ich. “Neîn, want ich mót neuchter bliêve, ich mót nao d’n dokter.” Och te god dao begintj ze al, dînk ich. “Neîn huuër” perbieër ich “goonsdig pas…….’t És vandaag maondjig.” “Neîn, neîn” mam klînktj geërgerdj “ich mót neuchter bliêve want ich heb ‘nen aafspraok in ’t zeekenhoês, zégk ich dich toch.” “Neîn mam, det és goonsdig pas, wachtj……..ich laot ’t uch kieke oppe kalender” en ich loup de kuuëke in.Later heb ich gelieërdj um neet tieëge te spraeke mer toen op ’t

6 • Ve l d e k e W i e ë r t

balkon haaj ich nog gein ervaring mét dementieërendje. “Loester noow nao mich”….oeës mam klînktj as ‘ne kleuter dae gieët dwînge.“Ich mót dalik nao ’t zeekenhoês” en ze begintj e bitje te huûle. “Ich weît ’t toch zieëker, woeërum geluiftj neme mich?” jammertj mam. Ich dînk det ich eur neet van di-j gedachte kân aafbrînge.De striêd um de waorheid maaktj oeës mam nog mieër vanne wap. Dan mer ’n tas vör mich allein, dînk ich, en loup gelaote de kuuëke in. “Waat gieësse doon?” Oeës mam kiektj mich geërgerdj aan. “Dich kins heej neet op dien gemaâk ’n tas koffie gaon drînke, ich mót nao d’n dokter. Woeë és pap noow weer, dae mót mich brînge. Dao hejje ouch weer niks aan aan dae mins, dae és altiêd aan ’t jakke.” “Pap mós effe nao de gemeindje mam, kiek mer ‘t stieët heej oppe kalender.”“Jao, jao, dich meins zieëker det ich gek bin mét diene kalender. Ich weît zelf waal woeë ich nao tow mót.” Gaw hang ich de kalender weer op zien plaats trök en zucht mer ’s deep. Ich kiek oppe klok en zeen detter pas tieën minute zeen verstrieëke. Êrme pap, en det edere daâg en nacht.Wi-j mót det wieter?

LAESSTEULKE

Vae krieëge ’n hieël originieël plaetje aangereiktj van Tamara Kwaspen uut Wieërt. Het hieët vör e pasgeboeëre wécht e steulke beschilderdj mét plaetjes en wuuërd zoeë as det bekindj és van laesplênkskes. Zoeë zeeje mer, mét e bitje fantasie kujje dialect oeëverâl towpasse.

Ve l d e k e W i e ë r t • 7

‘T AOD GELAEG

Ich heb nao jaore weer de weêg genome

Nao ’t aod gelaeg det eins mien wuuëning waas

Ich zoog d’n hoôf met ram verslete blome

En schrot van stein en bêlk in ’t graas

’t Sûmpel hoês woeë ich bin groeët gewore

wi-j schaemel stieët ’t dao en lîndjelaam

’t Daak hingtj scheîf op half verdêmdje more

en wîntjergreun gruudj grillig door de raam

Ich wisj; dich kos neet ieëwig bliêve

Mer toch, waat hebbe ze dich aangedaon

Leef hoês, deut traonen uut mien ouge driêve

En ich heej bäökendj vör dien vinsters staon

Mien hieël geslacht heet heej kontênt gewoeëndj

Ich heb eur stil gedaag gezagdj. God loeëntj!

Hallefers Nor

Georg Kooijman, Apeldoorn

‘ne Fries dae innen oeërlog in Tûngelder ongergedoeëke zoot en zich ’t dialect aanlieërdje.

Hae maakdje later ’t Tûngelders woordebook.

8 • Ve l d e k e W i e ë r t

AANLINGE

Waat woor ’t wêrm, waal vieërtig graadMien hieël liêf det woor al naat

Nondedju, waat woor ’t heîtIch begos al te stînke nao de zweît

Ich krieëg dorst mer in water haaj ich gein zinDus doeëk ich stiekem de keulkast in

Limmenaad, roeëje, dae haaj ich nog noeëts gehadjEfkes later ging ich ‘m preuve, hieël gevatj

Ich zat di-j fles drek aan mien luppeIch zeen mich dao nog royaal van suppe

Waat woor det zeut, waat woor det……….getverderrieDet smaakdje neet, ’t lieëk waal kerry

Bah, bah, tuf, tuf, mer nondepieIch krieëg ‘ne kop wi-j ‘ne knolselderie

Ich kieëk op ’t etiket en dao zoog ich staon:“ieërst aanlinge” en det haaj ich neet gedaon!

Hans Jacobs, VenloAanpassing nao Wieërtlands: Jan Moonen

(Mét dit gedicht won Thijmen Höppner uut Ni-jwieërt de Limburgse titel beej groep 5/6 vanne Declamatiewédstriêd 2017 in Panningen)

De zösterkes Sara, Tessa en

Sofie Stultiens dieëje alle drej mej.

Ve l d e k e W i e ë r t • 9

DECLAMIEËRE AS DE BÉSTE!

De jaorlikse declamatiewedstriêd vör de jeugd waas weer e groeët succes. Ofschoeën ’t e bitje zörgelik és detter geleidelik aan minder wichter mejdoon deut det geîne afbreuk aanne kwaliteit. De daelnemers van 6 tot 12 jaar troeëje doeëreîn op woeëbeej de kleinste zich bezûndjer good wieërdje. ’t Bieëldj vanne léste jaore kwoom ouch noow nao vuuëre, waat wiltj zégke det de schoeële van boete de stad zwaor de oeëverhând haaje. De winnaars wore:

Groep 3/4:

1e priês Jolijn Coolen van De Firtel, Rooj

2e priês Thomas Camp van De Kerneel. Ni-jwieërt

3e priêsYentl Moonen van De Kerneel, Ni-jwieërt

Groep 5/6:

1e priês Thijmen Höppner van De Kerneel, Ni-jwieërt

2e priês Floyd Briels van De Firtel, Rooj

3e priês Sjuul Camp van De Kerneel, Ni-jwieërt

Groep 7/8:

1e priês Tessa Stultiens van De Kerneel, Ni-jwieërt

2e priês Maud van de Boogaert van De Kerneel, Ni-jwieërt

3e priês Linn van Eijk van De Kerneel, Ni-jwieërt

1 0 • Ve l d e k e W i e ë r t

De nummers 1 en 2 uut elke groep dieëje mej aanne Limburgse finale in Panningen. Ouch dao leverdje ze prima prestaties.In groep 3/4 haaldje Thomas Camp de 3e priês binne. Beej groep 5/6 waasj hieëlemaol raak. Thijmen Höppner woeërt in di-j categorie Limburgs kampioen. En in groep 7/8 ging ouch ‘ne 3e priês mej nao Ni-jwieërt vör Tessa Stultiens.Daomej leet De Kerneel ze allemaol e puupke roêke!Nog ‘s van herte profisiat!!

Thijm

en H

öppner

Thom

as

Cam

p

Tessa Stultiens

Ve l d e k e W i e ë r t • 1 1

AAFSCHEID

Nog twieë maondj in groep achtNog twieë maondj bî-jeînNog twieë maondj same

En dan véltj oos klas oetreîn

Juzzes, waat vluugtj d’n tiêdIch haaj ’t effe êrg drök

’t Waas behuuërlik peêzeMer de CITO és noow achter de rök

Vae gaon lekker geneêteEn mét zien alle fein op kâmp

Mer daonao ésj aafscheid nemeDet és ‘ne regelrechte râmp

Mer veur ’t zoeëwiêt ésMake vae ieërst nog hieël völ lôl

Daonao zal ich mótte bäökeTraone, ‘nen hieële eîmer vôl

Noow de groeëtste oppe schoolStraks de kleinste törf’t Komendje schooljaor

neume ze mich ‘ne “brögsmûrf”

Ich huuër dan bî-j de klein groeëteÂl mét âl veul ik mich stoerGeîn klein maegtje mieër

Mer ’ne brögger mét bravoer!

Lijsbeth Schroijen-Moonen, Ni-jwieërt

(Mét dit gedicht won Tessa Stultiens de Declamatiewedstriêd in groep 7/8)

1 2 • Ve l d e k e W i e ë r t

GOD STRAFTJ ÓNMIDDELIK

Mien verhaol gieët toch al gaw zoeë’n viefenvieërtig jaor trök. As maegtje van e jaor of zès, zeve ging ich mèt oos Mam nao de Centra, ‘ne supermêrrentj inne Brökstraot, beej os ummen hook. Waat d’r allemaol gekochtj woort, det weît ich neet mieër, mer waat ich waal nog weît, es det vae stilstónge beej de snuîk. Dao loge van di-j heerlike zaochte spekskes van ‘t mêrk Porky. Ich zeen ‘t nog zoeë veur mich. Neteurlik de vraog aan oos Mam of di-j ouch in ‘t mendje mochte. Det fieëst ging neet door. Mer de verleiding vör mich waas zoeë groeët, det ich e buulke ope reet en d’r hieël gaw zoeë’n raos dînk oet trok en ‘t in miene môndj stopdje. Zoeë det waas toch good gelöktj!Mer ‘t zoot neet allemaol mej. Net op det memênt keumtj de bazin vanne wînkel, mevrouw Jansen, binneloupe. Ich wis neet wi-j gaw det ich det dînk in móst slikke, want stèltj uch toch ’s veur det ze mèt os zoeëj kome kalle en det ze dan zoeëj zeen det ich gestole zoeëj hebbe. Mer zoeë as ze altiêd zègke op zien Hollands is ‘haastige spoed zelden goed.’ Zoeë ouch noow neet. Det snuîkske bleef in mien kael hânge, ich kreeg gein locht mieër en oos Mam drieë mèt mich op hoês aan. ‘t wînkelpersenieël en mevrouw Jansen mèt groeëte schrik achter laotendj.Thoês aangekome woort zoeë gaw as meugelik d’n dokter gebeldj, dae d’r binne e paar minute ouch waas. Dokter Florie, ‘ne groeëte statige mins, woeëdet ich toch altiêd waal e bitje schrik vör haaj. Det noom neet wèg det hae noow hieël aardig en begânge waas. Ich woort oppe kamertaofel gezatte en good óngerzóchtj. Dae stetoscoop ging over mien boveliêf van mien kael tot aan miene navel en van miene nek tot ónger aan miene rök, van oksel nao oksel, mer dao woort neteurlik niks mieër gevônge. Det dînk waas allang gesmôlte en nao miene maag gezaktj, mer door al di-j konsternâsie kujje uch waal veurstèlle det ich niks dörfdje te zègke. Ich haaj én gestole én edereîn ‘ne houp schrik bezörgdj én dae dokter vör niks laote kome. Dae heel ‘t trouwes beej ‘n koliek, ‘ne soort krâmpaanval vanne maag. Ónschöldjig mer toch…Jaore later, en dan kal ich over ‘n klein jaor of twîntjig, waas de femiêlie um ein of anger reeje beejeîn. Ein vanne kleinkîndjer van

Ve l d e k e W i e ë r t • 1 3

oos Mam haaj ‘ne soortgeliêke koliekaanval gehadj. De moder van det wècht, mien zöster, herstikke óngerösj. ‘’Och’’, zagt oos Mam, ‘’det heet oos Monique ouch oeëts gehadj, dao hoofse neet bang vör te zeen, det gieët vanzelf over, mer vae hebbe toen waal de dokter mótte laote kome’’. Ich vóng toch det ‘t tiêd woort um noow de waorheid mer ‘s op taofel te goeze, nao bekans ‘n kwart ieëw gezwege te hebbe. “Det zal toch neet waor zeen”, zagt oos Mam, “al di-j jaore inne waan gewaesj det oos Moniekske ‘n koliekske haaj……neet dus!

Monique Knapen, Ni-jwieërt(Meîsterwêrk vanne cursus Laeze en schriêve)

Website Veldeke Wieërt:www.veldekewieert.nlWebsite Veldeke Limburg:www.veldeke.net

C Veldeke Wieërt

BESTUUR VELDEKE WIEËRT

Vuuërzitter: Sikkertaris:Jan Feijen Jan MoonenHortensiastraat 28 Beatrixlaan 526031 VC Nederweert 6006 AK WeertTillefoon 0495-632542 Tillefoon 0495-537790 Mail: jan.feijen@chello.nl Mail: info@veldekewieert.nl

Penningmeîster: Lid:Thieu Vossen Nelly Haenen-van den BergSt. Maartenslaan 35 Schuttebeemd 416001 CC Weert 6004 GN WeertTillefoon 0495-450600 Tillefoon 0495-537697Mail: mhvossen@gmail.com Mail: ng.haenen@versatel.nl

Lid:Lee TimmermansEikenstraat 776031 VX NederweertTillefoon 0495-633000Mail: leetimmermans@gmail.com

Bânkraekening NL53RABO 01569.14352

1 4 • Ve l d e k e W i e ë r t

JAORVERGADERING

’t És jaore gelieëje det ve zoeë ‘ne volle zaal trokke beej de jaorvergadering. Haaj det mét de locatie te make (De SooS)? Of mét de now lede? Wi-j dan ouch vuuërzitter Jan Feijen oeëpendje de vergadering en hétdje in zien welkomstwoeërd ‘ne speciale gast welkom, n.l. Dion van der Looy. Dieëze jonge studênt gieët ’n scriptie schriêve oeëver de variânte inne Wieërter dialecte. Daonao begoste de betreffendje bestuurslede aan eur taak:

- de sikkretaris mét de prizzentatie van ’t jaoroeëverzicht 2016, verlaevendigdj mét Powerpointbieëldje.

- de penningmeîster mét ’t sênteverhaol. D’r és in vergeliêking mét ânger jaore nogal wat poen in- en uutgegânge, vörâl doeër de groeëte meziekshow in juni 2016.

’t Zoog d’r ieërst zörgelik uut mer uuteindelik veel ’t negatief saldo van det gebuuëre flînk mej (ruum € 2000,-), mét name doeër ‘ne onverwachdje mejvaller inne BTW-trökgaaf.

De bestuursverkeezing haaj ’t gebroêkelike vlotte verloup. Jan Feijen waas aaftreî-jendj en mét algemein stumme herkoeëze. De vuuërzitter vertéldje wieter oeëver de loupendje en kaomendje activiteite:

- de Declamatiewédstriêd stieët vör 8 aprîl oppe rol. - de zeuktocht nao jonger men vör ’t bestuur hieët nog niks

concreets opgeleverdj. - indj aprîl gieët weer ‘ne basiscursus van start. - lede-aovendj beej de uutreiking vanne getuûgschrifte in juni. - excursie in september.

Ve l d e k e W i e ë r t • 1 5

RI-JBEWIÊS

“Mam, mós dich nog wég vanaovendj?”“Zégk mam, as ich dich noow ’s nao ’t wêrk bring?”“Volges mich gieëtj zoeë raengele……….”“Ich pak efkes d’n auto, mam.”“Ich weît neet ofs dich vandaag nog boeëdschappe mós doon, mam. Ângers wil ich bést wul efkes mejri-jje huuër.”“Mam, volges mich mós dich vandaag tênke……!”

Beppie

SCHRIÊVERS

Oeëze eîge Schriêverskrînk brédj zich nog regelmaotig uut. Um de 8 waeke kaome zoeë ‘n 10 tot 12 minse beejeîn um deindânger te laote huuëre waat ze vör now verhäölkes of gedichtjes hebbe bedachtj. Sommige gaeve eîge bundels uut. Ein van di-j enthousiaste daelnemers és Beppie Ottenheim. Ieërder dit jaor hieëget zien ieërste klein bukske uutgegaeve oonger d’n alleszégkendje titel ‘Wieërter verhäölkes”. Det és te koup beej Primera op Moêsel. Intösse stieët ouch zien ieërste Nederlandstalig bukske inne steigers.

- jaoraafsloêting mét ‘n muzikaal preuveri-j in december. Det és aafgeloupe jaor ‘nen topper gewaesj.

Daomej zoot ’t vergadergedeildje d’rop.Nao de pauze amezieërdje schriêvers uut oeëze eîge Schriêverskrînk de minse mét eur verhaole en gedichte. Ze voonge ’n dânkbaar gehuuër. ‘ne Zieër geslaagdje aovendj.

Jan Moonen

1 6 • Ve l d e k e W i e ë r t

MIEËR AS 150 GESLAAGDJE!

Dit vuuërjaor heb ich weer ‘ne basiscursus moge verzörge. D’n 15dje aweer. D’n ieërste és al naojaor 2001 uutgeveurdj; as pilot vör e zéstal dames van de “van Horne Vrouwen”. Det waas in feite ’t proofdrejje vanne cursus dae ve métte kemissie Educatie van Veldeke Limburg haaje opgezatte. Vanaaf 2003 hieëte daonao zoeëwat jaorliks plaatsgevoonge, sóms zelfs in vuuër- èn naojaor. Allein in de jaore det ve aan Schoeën gezagdj (2009) aan ‘t wêrke woeëre, haaj ichtj wat te drök en hebbe ve ‘m neet aangeboeëje. Vanaaf 2010 ésse aevel weer eder jaor uutge-veurdj; sóms wul twieë kieër umdet ve de minse oppe wachtliêst neet te lang woeëje laote wachte. Ditskieër dieëje 15 cursiste mej. Bekans al oeës dialectvariânte woeëre d’rbeej. Ze kaldje Stadwieërts, Boeteni-jjes of Ni-jwieërts mét de noeëdige mingvôrme neteurlik.

Eêdere klânk ’n eîge teîke! Det és de kûnst di-j de cursiste oongere kni-j mótte kriêge. Ze mótte dan ouch good (lieëre) loêstere nao de verschille in uutspraok en beej de klânke di-jje huuërtj ’t good laesteîke towpasse. Det véltj neet altiêd mej, mer ouch ditskieër ésj de geslaagdje oppen-door toch weer good gelöktj. Mét e Meisterwêrk as bewiês van eur kunne sloête ze de cursus aaf. Ouch det góng eur good aaf. De mieëste slaagdje d’rin eur dêrdje versie al soonger foute aan te levere; dri-j dieëje det al nao twieë kieër. En det és echt hieël good, neemtj det mer van mich aan.

Dieënzig 13 juni hebbe ve op ‘ne speciale Veldeke-aovendj de uutreiking vanne getuûgschrifte gekómbinieërdj mét ‹n korte stadswândeling oonger leî-jing van Koos Neijnens. Op înkel historische plaatse droge e paar vanne geslaagdje eur meisterwêrk vuuër. Trök vanne wândeling prizzentieërdje de ânger cursiste in Theatercafé de Huiskamer eur meisterwêrk. Aansloêtendj krieëge alle geslaagdje eur getuûgschrift, ditskieër uut hang van wéthaojer Geert Gabriëls dae spontaan mejgeloupe waas. Hieël bezûndjer: ve bereikdje weer ‘ne (nowwe) miêlpaol: ‘t 150ste getuûgschrift. Totaal hebbe ve noow 157 geslaagdje.

Jan Feijen

Ve l d e k e W i e ë r t • 1 7

1 8 • Ve l d e k e W i e ë r t

‘N LAEVENDJE SPRAOK

Weem kintj neet de lidjes van di-j men uut Horst-America? ‘De Pieël stieët in brând’ en neet te vergaete ‘’ ‘t És ‘n kwestie van geduld, wachte oppe daâg, tot hieël Holland Limburgs lult’. Al hultj Rowwen Héze os det vuuër, ‘t zal noeëts gebuuëre det ze boeëve de reveêre oeës dialect gaon oeëverneme. Jao, meschien umme kluit vörre gek te haoje. Neîn, ze mótte mer van oeës eîge taal aafbliêve.Ângersum heb ich d’r ouch mote mej as geboeëre en getoeëge Limburgers oppen tillevies of de radio eur bést doon um eur zuidelik accênt te verdoezele. Ge moogtj gerösj huuëre woeëje vandan komtj. Woeërum zoeëdje uch aanwinne um te kalle mét ‘n haarde g of ‘n r uut te spraeke asof dejje ‘ne glujjendj heîten aerpel in eure moond hetj. Waat ligktj heejaan ten groondslaâg? E geveul van minderwaardigheid, schieëmdje vör de zângerigheid, bang um neet mej te télle? Neet doon. Laotj ze huuëre dejje gruuëts zeetj op eure aafkomst.Neme vingtj ‘t gek dejje aan ‘ne boetelander op slaâg huuërtj woeëte vandan keumtj. ‘nen Îngelsmân kân nog zoeë good Nederlands kalle mer ge blieftj ‘t îngels accênt huuëre. Geî mins zal d’r zich aan stuuëre. Woeërum dan zoeë spastisch gedaon um rândstad-Nederlands te wille kalle?Mien dochter woeëntj in Haarlem. ‘t Guftj dao mezieklés. In ‘n lés oeëver ‘geluiden’ vreugtj ‘t aan z’n lieërlinge: “Kun je aan mij horen dat ik uit het zuiden kom?” “Ja”, zieët ‘ne slummerik “je hebt zo’n zachte ei”. Det wécht haaj dudelik de klok huuëre lowwe mer waas de klieëpel kwiêt.Volges mich és ‘n spraok mieër as ‘n meneer um mét wat wuuërd en klânke deindânger te verstaon. ‘n Taal dröktj uut waat vör minse dejje vuuër uch hetj: de vôlksaard zoeëgezagdj. Ajje ‘nen Amsterdammer huuërtj kalle, huuërdje achter zien wuuërd nog ‘n hieël dael mieër. Ge zultj ‘m neet verwerre mét ‘nen Drênt of ‘ne

Ve l d e k e W i e ë r t • 1 9

Braobendjer. En det és noow zjuust zoeë schoeën aan oeës Limburgs dialect: de wuuërd, de zinsbaw sóms ounog det zângerige. Det zeen vae! Haoje zoeë.Mer helaas, d’r és geîn haoje aan. ‘t Nederlands weurtj verónnötj doeër îngelse wuuërd. Ve hebbe geînen uutverkoup mieër mer ‘ne sale, geîn hûmke mer e shirt, geîne fiets mer ‘ne bike, gein wichter mer kids. Eur haor weurtj tieëgeswoeërdig geknipt in ‘t ‘House of Hair’. En zoeë zeen d’r nog wul ‘nen houp.Waat mich ouch zörg guftj, és de aanpassing van oeës dialect aan ‘t Hollands. As ich verhäölkes of versjes laes van jóng Wieërter minse of as ich ze mer gewoeën huuër kalle, dan mót ich op m’n tong biête um neet de schoeëljuffraw uut te hânge di-j alles baeter wétj. Ich weîtj, ich weîtj, ouch Wieërts és ‘n laevendje taal. Mer dan toch...’t dialect hieët ‘t al zoeë haard te hale. In Wieërt speuje ze zich neet mieër mer edereîn mót opscheête. Ge zeetjer neet mieër bekans mer biênao. ‘n Tas koffie és e köpke. Ich góng neet mieër mer ich ging. Ge hetj gein korse mieër mer koeërts. De wichter doon neet mieër male mer knikkere. En ouch neet mieër mét deindânger mer mét elkaar. Det huuske wc és gewoeëre, kin ich nog begriêpe.Ich bin noow ongerhând rejaal mieër as ‘nen halve ieëw gelieëje geëmigrieërdj nao Braobentj en ich begin mich arig aojerwéts te veule. Nog efkes en ve kinne deindânger neet mieër verstaon. Det zoeëj toch schang zeen. Ich zal mer in mien (groeët)moôders taal bliêve schriêve. ‘t Zal toch eême mótte doon.Of zoeëj ‘t nog zoeë wiêt kaome det ich op m’nen aojen daâg gruuëts aan edereîn gaon vertélle: “Ich zal mien moôdertaal, mien Wieërts, noeëts vergaete. That’s for sure.”

Ton Bijsterveld-Claessens, Waalre(Lid vanne Schriêverskrînk Wieërter lând)

2 0 • Ve l d e k e W i e ë r t

WÄÖFELKE

Ich zoog dich zitte aan e täöfelke achter ‘n tas koffie

mét e wäöfelke

Ich zoog desse genoeëts zoeë hieël in dien eîge

Zoeëwat schoeëns zoog ich nog noeëts

Wi-j ich zoeë nao dich zoot te kieke Neet meîster oeëver mien gedachte

krieëg ich ‘t inéns op e rieke

Mét dich woeëj ich wieter in mien laeve wi-j, woeë, waat wis ich neet

mer wul det ich dich alles woeëj gaeve

Mét boonkendj hert -vör mien ouge woeërtj bekans zwert-

leep ich nao dien täöfelke In mien hând miê wäöfelke

Ofse wat mét mich woeëts drînke vroog ich hieël bedieësj

In miene kop wat verwieësj hoeëpdje ich desse mich e bitje aandacht zoets schînke

As ich nao zoeëvöl jaor weer mét dich vri-j bin ich nog altiêd bli-j

det ich dich vroog mét miê wäöfelke aan det täöfelke

As ich dich oeët mót laote gaon gieët mich det lieëlik aan mien pri-j

en -des gewés- laot ich ménnige traon.

Jan Feijen

2 2 • Ve l d e k e W i e ë r t

’t Trûmperke és ‘n uutgaaf van Veldeke WieërtVereîniging tot instândhaojing van dialecte en volkscultuur

Redaktie: Jan Feijen en Jan MoonenNummer 20, juli 2017