De Journalistm a g a z i n e v a n d e V V J

Europese Mensenrechtenhof veroordeelt Belgische kort gedingen tegen nieuwsmediaRondetafel over journalistiek talentmanagement op komst

Vrouwen botsen ook op redacties tegen glazen plafondsHoe berichten over armoede?

En Gwen Declerck voelt zich bij De Tijd helemaal in haar sas

De

Jour

nalis

t 146

- 2

2 ap

ril 2

011

– ve

rsch

ijnt m

aand

elijk

s –

v.u.

pol

del

tour

, IPC

, rés

iden

ce p

alac

e bl

ok C

- w

etst

raat

155

104

0 Br

usse

l

Rubriek

2

INH

OU

Dapril 2011

Uit de VVJ 3

ActUeel

Lietenplantoverlegtalentmanagementopredacties 4-5

NieuweVVJ-bestuursraadvanstart 5

Mediavrouwenblijvenachterop 6-7

dossier: Welk tAlentmAnAgement Voor JoUrnAlisten ? 8-9-10

rAAd Voor de JoUrnAlistiek

De Wereld Morgen c/ De Groene Belg 11

reeks ‘VoorbiJ het cliché’ (6)

Leveninarmoede 12-13

reeks ‘klein lexicon VAn de VlAAmse JoUrnAlistiek’ (3)

Vancafétotcurryworst 14-15-16

boeken 17

mens Achter het nieUWs

GwenDeclerck(De Tijd):lidvandeongeduldigegeneratie 18

onder embArgo 19

RTBf legt in Straatsburg bom onder kort gedingen tegen Belgische nieuwsmedia

HetEuropeesHofvoordeRechtenvandeMens(EHRM)heefteindmaartdeBelgischepraktijkvanpreventieveuitzend-ofpublicatieverbodentegennieuwsmediaeenforshalttoegeroepen.DeaanleidingvoorhetarrestwaseenuitzendverbodtegendeRTBfuit2001.Eenartswildetoen niet dat het programmaAu nom de la loi een reportage overmedische blunders opantennebracht.DeAVBB/VVJheeftsteedsfelgeprotesteerdtegenderechtspraakdieredactiespreventiefver-biedtinformatienaarbuitentebrengen.OokacademicialsDirkVoorhoofoordeeldendatdeBelgische rechtbankenhiermeehunboekje tebuitengingen. Eendergelijke censuurwordtimmersdoorartikel25vandeBelgischegrondwetformeeluitgesloten.Watwelkan, isdatrechtbankenachterafoptredentegenvaststaandefoutendiejournalistenhebbengemaakt.HetEuropeseMensenrechtenhofbeaamtdievisienu.HetHofherinnerteraandatbeperkingenopdepersvrijheidenkelmogelijkzijnwanneerdieopduidelijkewetgevingzijngebaseerd.Metpreventievepublicatie-ofuitzendverbodentegendepersinBelgiëisdatniethetgeval.Dealgemeneregelgevinginzakekortgedingen,dieindepraktijkmeerenmeertegennieuwsme-diawerduitgespeeld,beantwoordtalleszinsnietaandevereistevaneenduidelijkwettelijkkader.HetarrestvanhetEHRMheefteengroteprinciepswaarde.HethoudtindatookveleanderegerechtelijkecensuurmaatregelentegenBelgischenieuwsmediaillegitiemwarenenzijn.Meerinformatieopwww.journalist.be. (PD)

(Op de foto: Ophèlie Fontana van de RTBf – foto Philip Reynaers/PhotoNews)

3

Lid van de Unie van Uitgevers

van de Periodieke Pers

Uit de VVJ

REELE PROBLEMEN

Op6meihoudtVlaamsministervoorMediaIngridLieten(sp.a)detweedeStaten-Generaalvoordemedia.HetzaldanmeerdantweejaargeledenzijndatdeeersteStaten-Generaalplaatsvond.HeteersteinitiatiefkwamvanVlaamsminister-presidentKrisPeeters(CD&V),dieeenantwoordwildebiedenopdecrisiswaardemediatoenmee kampten.Dat uitte zich in ontslagen, inkrimpingen, inkomstenverlies, socialewantoestanden...DeVVJheeft in2009graagmeegewerktaandeStaten-Generaal.Wekregenerdekansomeenaanklacht te formuleren tegenalleswatnaaronzemeningfoutlooptindemedia.Dieboodschapistoenduidelijkgehoordenhierendaar hard aangekomen.De Vlaamse regering kondigde een follow-up aan en zoualvast de gepaste besluiten trekken. Dan volgden de Vlaamse verkiezingen, eennieuweregeringeneennieuweministervanMedia.

Tweejaarlater ismetdebekommernissenvandeeersteStaten-Generaalnognietbijsterveelgedaan.Deagendavoor6meioogtblitsenhip:eenmediafuturisteneenCEOzijndekeynotespeakers.Vierwerkgroepenbuigenzichoverrespectievelijkmedia-archivering, innovatiefmediabeleid, hetmedialandschapals ecosysteemendemediagebruikervanmorgen.Datkanallemaalbestinteressantklinken,maaralsverenigingvanjournalistenhebbenwedaarbitterweinigaan.Geenwoordovercom-merciëledruk,overwerkomstandigheden,overhongerlonen,overfreelancers,noemmaarop.Nee,hetcentrale thema is ‘samenwerking’,eensausdiedebikkelhardeconcurrentieindesectormoetcamoufleren.

DeVVJtrektzichopaanLietensbeloftedatoverdenodenvanjournalistenlaternogwordtgepraat,tijdenseenrondetafelmetwerkgeversenpersoneelsvertegenwoor-digers.Intussenwillenweherhalendatditjuistdenodenzijnwaarhetsnelstmoetwordenopingegaan.Neemnudereëleproblemenvanwerkdrukenburn-out,vanalmaarmeertijdelijkecontracten,vanschandaliglagevergoedingenvoorfreelancers,vandeprecairesituatievanpersfotografenook.LaatdeCEO’s,de futuristenendePR-mensenmaar rustigmet elkaar discussiërenop6mei.De journalistenhebbenanderezorgen.

Latenweeindigenmeteenpositievenoot.TijdensdealgemeneledenvergaderingvanVVJenAJPzijnookevendecommunautairespanningenaangeraakt.DeklachtisdatVlaamseenFranstaligemediaeentotaalverschillendbeeldophangenvanhetlandwaarinwe leven.Misschien, is toen geopperd, zou het geen slecht idee zijnomeenseendebattehoudenwaarVlaamseenFranstaligejournalistendedegenskruisen.Klopthetdaterinhetnoordenenzuidenvanhetlandopeenanderemanieraanjournalistiekwordtgedaan?

WewillenmetdeAVBB,dekoepelvandetweezusterorganisatiesVVJenAJP,zo’ndebatorganiseren.Datpastperfectindevieringvande125steverjaardagvandeor-ganisatie.Enwevermoedendatveelmensendaarinteressekunnenvooropbrengen.125jaarpersbondmetverschillendeactiviteitenindeloopvanditjaar,wehoudenugraagopdehoogte.

De JournalistMAGAZINE VAN DE VLAAMSE VERENIGING VAN JOURNALISTEN (VVJ)

COÖRDINATIEPol DELTOURpol.deltour@journalist.be

VASTE MEDEWERKERS Jan BACKXIvan DECLERCQMarleen SLUYDTSJohan VAN CUTSEMLuc VANHEERENTALSMark VLAEMINCKBELGA PICTURESPHOTO NEWSZAK

REDACTIESECRETARIAATRésidence PalaceBlok C - Lokaal 2232Wetstraat 155 - 1040 BrusselTel. 02/235.22.70Fax 02/235.22.72info@journalist.bewww.journalist.be

ABONNEMENTENMarleen SluydtsZie adres hierboveninfo@journalist.be

RECLAMEREGIELisbeth MOONSZie adres hierboveninfo@journalist.be

LAYOUT EN DRUKPoot PrintersIndustrialaan 12Zone maalbeek1702 Groot-BijgaardenTel. 02 467 30 30Fax 02 463 58 30www.pootprinters.be

Marc Van de LooverboschVoorzitterVVJ

4

De

Jou

rna

list

De

Jou

rna

list Actueel

april 2011

NIEUWE STATEN-GENERAAL IN HET TEKEN VAN SAMENWERKINGOp 6 mei roept Vlaams minister van Media Ingrid Lieten (sp.a) in The Egg in Brussel de tweede Staten-Generaal van de Vlaamse media samen. Het centrale thema is samenwerking. Later, maar nog steeds voor de zomer, volgt een rondetafel met uitgevers en journalisten over talent-management in de mediahuizen. Een gesprek met de minister van Media.

Lieten:“SamenwerkingtussenmediahuizeninVlaanderenismijninziensnoodzakelijkomteanticiperenopdeevolutiesin het digitaliserende en steeds internationaler wordendemedialandschap.DoormeersamentewerkenkunnenwedeVlaamsemediasectorgezondhoudenenonzecultuurenei-genheidbehouden.Denkaandeaankoopvantv-seriesinhetbuitenlandofaandemogelijkhedendiedeipadsbieden.Hetismijnaanvoelendatwebetersamenanticiperenop toe-komstigeevolutiesdantewordenweggeblazendoorgroteAmerikaanseactoren.”

Twee keynotespeakers werden uitgenodigd om hun lichtte laten schijnen op de evoluties. Gerd Leonhard, auteurvan The future of Music enMusic 2.0 en zaakvoerder vanTheFuturesAgency, ismedia futurist. Volgens Leonhard zijnwebeland inhet tijdperkvandeTotal Mobility.Desteedsomvangrijker wordende digitale content zorgt voor toene-mende concurrentie. In die enorme informatiestroom is ereensteedsgrotererolweggelegdvooraandachtsfilters.Ookde businessmodellen zijn aan het veranderen. Het web isimmerseengrootkopieerapparaatgewordenenhetaccentverschuiftvancontentnaardebusinesseromheen.Sharingwordthetsleutelwoord.Degebruikerevolueertinhetdata-creatieproces van passieve consument naar actieve produ-cent.JoCaudrondiein2009DearMediaoprichtte,eenconsultingbedrijf gespecialiseerd in nieuwemedia, is de tweede in-leidendespreker.HijzaldeideeënvanLeonhardinVlaamsperspectiefplaatsen.

Vervolgensstaanvierparallellepanelsessiesophetprogram-ma.Dieover‘hetVlaamsemedialandschapalsecosysteem’sluithetmeestaanophetcentralethema.Lieten:“Staatsa-

menwerkingeeneigenbusinessmodelindewegofkomenweerjuistversterktuitalswedekrachtenmeerbundelen?”Een tweede sessiebehandelt hetmedia-innovatiebeleid inVlaanderen. Hierwil Lieten een stand van zaken schetsenoverhaarplannenomhetVRTMedialabomtevormentoteen Vlaams Medialab, een idee dat ze eind vorig jaar allanceerde. “Ookopdit vlakmoetermeerworden samen-gewerkt. Mediahuizen zijn door hun economische realiteitsowiesomeergeneigdintezettenopinnovatieprojectendieopkortetermijnrenderenterwijlerookbehoefteisaanin-novatiedieverdervooruitkijkt.”Vooralhetderdethemalijktvoorjournalistenrelevant.Hierwordt de vraag opgeworpen hoe de Vlaamse media hetcontactkunnenbehoudenmetdeopgroeiendeensteedsdi-verserwordendemediagebruiker.Lieten:“De jongerenvanvandaag zijn opgegroeid in een digitalewereld die ver afstaatvanhetklassiekemediagebruik.Hunconsumentenge-dragisveelmeergerichtopdigital on demand.Ookdaarmeemoetenmediahuizenlerenomgaan.”Delaatsteparellelsessiebehandeltdevraaghoewesamen–ookmetde cultuursectorerbij – oplossingenkunnenuit-werken voor de bewaring en ontsluiting van audiovisuelearchieven.InhetVlaamsregeerakkoordisalsprakevandeoprichting van een Vlaams Instituut voor de AudiovisueleArchivering. Dit vergt evenwel zware investeringen enbehalvedemaatschappelijkemeerwaardevanhetarchief-materiaalmoetbijgevolgookdebedrijfseconomischevalori-satieervanwordenbekeken.

Journalisten

HoezithetintussenmetdeopvolgingvandevorigeStaten-Generaal,waardewerkomstandighedenvandejournalistencentraal stonden? Minister-president Kris Peeters (CD&V)hekelde toen onverholen “de verpaupering van demedia,onder meer als gevolg van slecht betaalde en slecht uit-geruste journalistenmet een onzekere toekomst”. Peeterssteldedaaromrondetafelgesprekkeninhetvooruitzichtoverdeaanpassingvanhetwettelijkberoepsstatuutvandejour-nalist,hetstatuutvanfreelancersenpersfotografen,endekoppelingvanVlaamseperssteunaandekwaliteitendeon-afhankelijkheidvanredacties.OokhetnieuweVlaamseregeerakkoordin2009steldeeenmediabeleid inhetvooruitzicht“datoogheeftvoordeop-leiding, arbeidsvoorwaardenen sociaaleconomischepositievanjournalisten”.EenoptiedieMediaministerLietenlaterinhaareigenbeleidsnotanogeensbekrachtigde.Zebeloofdedaarin tevens de Vlaamseoverheidssteun aan de geschre-venpers“uitdrukkelijktekoppelenaanvoorwaardendiedepluriformiteitversterken,kwaliteitenredactioneleonafhan-

Luc Vanheerentals

Kris Peeters en Ingrid Lieten (foto Jullien Warnand/Belga)

Minister van Media Lieten (sp.a) plant overleg over werksituatie journalisten nog voor de zomer

5

kelijkheidverhogen”.Ookzounogwordennagegaaninhoe-verredeVlaamseoverheidscommunicatie“aanvoorwaardeninzakedekwaliteitenpluriformiteitvandepers”konwordengekoppeld.“We werken hieraan nog steeds naarstig verder”, steltLieten gerust. Eind vorig jaar liet ze door VUB-hoogleraarKatia Segers alvast een studie uitvoeren naar mogelijkeknelpunten in de arbeidsomstandigheden van journalisten.“Nogvoordezomergaanweeenrondetafelovertalentma-nagementorganiserenwaaropdezestudieaanuitgeversenjournalistenvertegenwoordigerszalwordenvoorgesteld.Hetdebatzaldanexplicietgaanoverdekwaliteitvandemediaendearbeidsomstandigheden.Erisvolgensmijimmerseenonmiskenbaarverbandtussenkwaliteiten investeringen inmensen.”OverdeinhoudvandestudiewilLietenvoorlopigenkelkwijt“datzeheelwaardevolisalsinsteekvoorhetdebat”.“Dezestudiemoetonshelpentekijkennaarmanierenomjourna-listenverderteondersteunenindeuitoefeningvanhunjob.”HetthemazaldusnietaanbodkomentijdensdekomendeStaten-Generaal,maarLietenzaldaarweltoelichtinggevenoverhetopzetendedatumvanhetkomenderondetafelge-sprek.Methetoogopdegeplanderondetafelovertalentmanage-

mentvoerdedeministerdevoorbijemaandenalheelwatgesprekken met journalisten, uitgevers en anderen. “Demediasectorisinwezeneenheelindividuelesectorwaariniedereen binnenskamer zijn eigen boontjes dopt wat dewerkgever-werknemerrelatiebetreft.Vooreenecht,collec-tiefgesprekoverdearbeidsomstandighedenmoetermijnsinziensaanbeidekantenschroomoverwonnenworden.Hetisnietmijnbedoelingomalseenolifantineenporceleinen-kastregulerendtegaanoptreden,maarveeleereenklimaattecreërenwaarbijiedereenaanbeidekanteninzietdatmener belang bij heeft om dit gesprek te voeren teneinde dekwaliteitsjournalistiekoptevoerenendeeigenwaardevolleVlaamsecontenttebehouden.”OokinhetkadervanhetnieuweprotocoloverdeVlaamsesteun aan de geschreven pers, goed voor 1 miljoen europerjaar,hamertLietenophetkwaliteitsaspect.“Ikhebeeninsteekgevraagdaanverschillendemediaspelersenikhebduidelijk aangegevendat het nieuweprotocol veel belangmoet hechten aan journalistieke kwaliteit en diversiteit.BinnendeVlaamse regering is bovendienafgesprokendatpluriformiteitenkwaliteitindetoekomstbelangrijkecriteriaworden inhetglobalecommunicatiebeleidviadeVlaamsepers.Ookdaarzijndushefbomendiewekunnengebruikenomonzedoelstellingentebereiken.”

NIEUWE VVJ-BESTUURSRAAD VAN STARTOp 23 maart kwam de recentelijk verkozen Raad van Bestuur van de VVJ voor het eerst bijeen. Naast de klassieke agendapunten (aanvaarding stagiairs, financiën, huisvestingsproject-Zennestraat...) werden de eerste lijnen uitgezet voor een promotiecampagne rond de officiële perskaart. Beroepsjournalisten op het terrein ondervinden immers meer en meer hinder van ‘nieuwe’, niet-erkende journalisten die hen het werken moeilijk of zelfs onmogelijk maken. De nieuwe VVJ-bestuursraad betuigde ook zijn steun aan P-magazine, dat werd veroordeeld voor zijn kritische berichtgeving over de Brusselse handelsrechter Francine De Tandt. P-magazine gaat tegen dat vonnis in hoger beroep.Op de foto staan van links naar rechts: Denise Van Den Broeck (freelance internetjournalist), Lisbeth Moons (VVJ-secretariaat), Frans Wauters (directeur JAM, penningmeester VVJ), Ivan Declercq (VVJ-adviseur zelfstandigen), Hubert Van Humbeeck (Knack, ondervoorzitter VVJ), Lieven Van Assche (freelance fotojournalist, voorzitter VVBJ), Marc Van de Looverbosch (VRT, voorzitter VVJ), Bert Van Den Broucke (fotojournalist Photonews), Luc De Smet (VRT, freelance), Monica Moritz (freelance programmamaker), Filip De Rycke (TV Brussel), Danny Vileyn (Brussel Deze Week), Hans Brockmans (Trends), William Laenen (VRT), Marc Goossens (freelance), Wouter Bruyns (VTM, freelance), Farid El Mabrouk (Belga). Ontbreken: de bestuursleden Luc Standaert, Marc Van Impe, Walter Vanderstukken en Luc Vanheerentals.(Foto LVA/PD)

6

De

Jou

rna

list

De

Jou

rna

list Actueel

april 2011

GLAZEN PLAFOND OF PLAKKENDE VLOER ?

“Denk er om, dames: We kunnen het. En we kunnen het beter. Want wij kunnen het op hoge hakken!” Bemoedigende woorden van een (inderdaad hooggehakte) collega-journaliste tij-dens de International Conference of Women Media Leaders van eind maart in Washington. Een congres over de positie van de vrouw op de nieuwsvloer, aan de directietafel en in de headlines. Conclusie: vrouw en nieuws? Bijna altijd een moeizame relatie.

De International Women’s Media Foundation besteeddeer tweejaaronderzoek in59 landenaan.Omtotdeconclusie tekomendatvrouwenoverdehelewereldnogaltijdondervertegenwoor-digdzijnindemedia.Nietalleeninderegelsenminutendiedejournalistiekvult,maarookindenieuwsorganisatieszelf,vandewerkvloertotaandeuitgeversstoel.Een voorspelbare uitkomst? “Wereldwijd gezienmisschien wel”,zegtCarolynByerly,professoraandeHoward University School of Communicationsendeleidervanhetonderzoek.“Maarhetbeeldwisseltsterkperregio,netalsdeoorzaken.Endemogelijkeoplos-singendusook.”Want daar was het de IWMF om te doen: het formuleren vaneen strategie om aan dat voortdurende gebrek aan balans ietstedoen. Endushaaldedeorganisatie, die al 21 jaar ijvert vooreen evenwichtige vertegenwoordiging van vrouwen in nieuwsen newsroom, bijna tachtig vrouwelijke hoofdredacteuren, ma-nagers en verslaggevers uit vijftiglandennaardeGeorgeWashingtonUniversity om over oplossingenna te denken. “Niet om onszelfaan baantjes te helpen”, aldus deBerlijnse adjunct-hoofdredacteurvan Die Tageszeitung Ines Pohltijdens het openingsdebat. “Welomdat vrouwen aan de mediatopvooreenandereblikophetnieuwszorgen.”Pohl is de enige vrouwelijke ad-junct-hoofdredacteurbijeenDuitsekrant, vertelt ze. “Toen ik aantradheb ikmijn redactie gevraagd omelkedageenfotoopdevoorpaginameteenvrouwerop.Ennietalleeneen actrice of een popster. Eerstriep mijn fotoredactie: ‘Je beknotons inonzenieuwskeuze.’Maar ikdwinghenalleenmaarextratekijkennaardefoto’s.Endatkomtállefoto’sinDie Tageszeitungtengoede.Ookalsereenseendaggeenvrouwopstaat.”Bredegrijns:“Alroeptdanderedactie:‘Ooo,wehebbennoggeenfotovoorInes!’”

OnderzoeksterByerlyenhaar teamvroegenvertegenwoordigersvan 522 nieuwsorganisaties naar werkomstandigheden, benoe-mingsproceduresen salaris. In totaaldeden170.000mensenuitdenieuwsindustriemee.Wereldwijdbezettenvrouwen27%vandepositiesinhetmanagementvannieuwsorganisaties(tegenover12%in1995)en36%vandeverslaggevers-ennieuwsanchor-ba-nen(hetheetblijkbaarnietvoornietsnogsteedseenanchorman).Bijdeafdelingennieuwsgaringenverwerkingkomendevrouwendichterbijeengelijkebezettingmet41%.De wereldwijde uitkomsten verdoezelen echter een aantal op-merkelijkeverschillen.Zo teltde journalistiek inOost-enNoord-Europajuistveelvrouwen,metLitouwenalsuitschieter:zo’n70%vande(sub)toppersiservrouw.InAziëdanweerzijnvrouwenindemediabuitengewoonschaars(13%).Zuid-Afrikaiseenvrolijkedissonant(14%meervrouwendanmannenindehogerejournalis-tiekeechelons)ineenverdermagerpresterendAfrikaanskoor.“Wat mij het meest verbaasde in al deze data is dat sommige

regio’seroverdehelebreedtezouitspringen”,zegtByerly.“NeemOost-Europa.Metalzijnfeilenzorgdehetcommunistischesysteemerdaarwelvoordatvrouweneenopleidingkregeneneenplekopdewerkvloer.”EnoverhetachterblijvenvanAziëmerktzevoor-zichtigopdatdezeregiohetmoeilijkstwasominenkeleconclusiessamentevatten.“Delandenzijnerzóverschillend.Culturelebarri-èreszijndaarechteroveralaanwezig,envrouwenzijnernogmaarsindskortwelkomindejournalistiek.”

KoersgevoeligIWMF kon niet alle landen aan een onderzoek onderwerpen. Zowerden in West-Europa alleen nieuwsorganisaties in Frankrijk,Duitsland, Spanje en Groot-Brittannië onderzocht. (Scandinaviëwerdeenaparteregioomdatdeuitgebreideenegalitairezwan-gerschapsregelingen daar de resultaten van heel Europa scheef

zoudentrekken.)Bijdeinhettotaal47krantenenomroepenmetruim32.000 medewerkers in West-Europa blijken er bijna evenveelvrouwenalsmannenwerkzaam inde ondervraagde nieuwsorganisa-ties, zo’n 43%. Maar hogerop zijndevrouwenschaarser,van32% inhet middenmanagement tot 26%aan de top. In Frankrijk en Groot-Brittannië krijgen ze in demeestefuncties minder betaald dan demannelijkecollega’s,enzehebbeninallevierdelandenhetvaaksteenparttimecontract(insommigefunc-tiestot80%).“Hetwas nog behoorlijk lastig omgegevens te krijgen”, zegt MariaEdström,eenvanderegiocoördina-

torsvanhetonderzoekinEuropa.ProfessorByerlyvultaan,terwijlze fronstbovenhaarbord: “Angst voor transparantie,misschien.Vooraloverdesalarissen.DatwasvooraleenprobleeminEuropaenAmerika.Koersgevoeligheidvande informatiewasooknogaleenseenargumentomnietmeetewerken.TotaanenkelevandeEuropesegigantentoe.”Ofdieweigerachtigheidookeenboeg-beeld als deBBCbetrof?Byerly en Edströmmogenhetniet be-vestigen,hetrapportbeloofdealledeelnemersaanhetonderzoekanonimiteit.Zeglimlachenenkel.

Sessienasessiewordtopditdriedaagscongresbesprokenwaarde oorzaken voor de ondervertegenwoordiging van vrouwenliggen. Ishetdeglass ceiling?Ofsomsstomwegdesticky floor?Wordendetopfunctiesmeerbegeerddoordemannelijkeverga-dertijgersterwijlvrouwenlieverhetcreatievewerkopdenieuws-vloer willen doen (West-Europa)? Moet er betere kinderopvangkomen ofwerken vrouwen sowieso liever niet in nachtdiensten(Noord-Europa)? Moeten mediabedrijven hun medewerkstersbeschermen tegen seksuele intimidatie, door collega’smaar ookdoorhunbronnen (Azië)? Isergebrekaan training (Afrika),aantransparantieoversalarissen(Noord-Amerika)ofaanrolmodellen(Latijns-Amerika)?Enwatalsernueenseengebrekaanmannenis(Oost-Europa)?

Margo Smit

Meer vrouwen in het nieuws is niet enkel fair maar ook slim, was een van de conclusies van de Women Media Leaders Conference eind maart. (Foto Beth Ruwet)

Verslag van de Internationale Conference of Women Media Leaders in Washington,23-25 maart 2011

w

TeodoraPeevaisadjunct-hoofdredacteurvanSegainBulgarije.Zevoeltzicheenwitteraafinditgezelschap,zegtzetijdenseenvandediscussies.“Maarwijhebbenookmetonevenwichtighedentemaken.Wijmoetenjuistmannenwetentetrekken.Maarjournalis-tiekheeft,alsvrouwenvak,eenlagestatusinonsland.”“Enalshetgaatomzwareonderwerpenzoalsonderzoeksjourna-listiek”, steltMargarita Kadriu, directeur van het Kosovaarse Top Kosova Radio,“danwordttochalsnelgezegddatvrouwendatnietaankunnen. Tegevaarlijk.”DeafdelingOegandakniktnadrukke-lijk.“We lack ladies”,zegtBarbaraKaijavandekrantNew Vision.“Zekerinonderzoeksjournalistiek.Datvergtgeduldenkanjeprimainjeeigentijddoen,zonderdehectiekvanhetdagelijksnieuws.Uitermategeschiktvoorvrouwen.Maarwehebbenzeniet.Gebrekaantraining,denkenwehier.”Enwatishetnutvanquota?“Veel”,zeggendeadjunctenuitAfrikaenNoorwegen,waarmetquotavoorvrouwelijkepoliticiof top-bestuurders wordt gewerkt. Kjersti Sortland van Verdens GanginNoorwegen:“Wantals jenietmeetofmennakomtwatmentoezegt,gebeurternietveel.Quotahelpenecht.”

Familiedrama’sDecrucialevraagistoch:hoeergiseenondervertegenwoordigingvan vrouwen in en bij het nieuws?Wordt het nieuwsbeter vanmeer vrouwen op de vloer en aan de top? Ja, zegt Sortland enze geeft een voorbeeld. “Jarenlang berichtten de Noorsemediaoverzogenoemde‘familiedrama’s’,vrouwenenkinderendiedoorvadersomhetlevenwerdengebracht.Ikhebtoengezegd:ditzijngeenfamiliedrama’s,ditisgewoonmoord.Geeneufemismen,geefhetbeesteennaam.Entoenhebbenweeenseriegemaaktover72vermoordevrouwen.Vaneenmanwasditnooitgeaccepteerd,vanmijwel.Enzowasdeberichtgevingeenstukeerlijker.”“Wemoeteninhetnieuwseenweerspiegelingzijnvanonzelezersenkijkers,”zegtJenniferMcGuirevanCBC,deCanadesepubliekeomroep.“Datisnietalleenfairmaarookslim.Vrouwenkijkennaarnieuws,vrouwenkopenkranten.Datdoenzealleenalsjehunietsbiedt,eenbeeldvandesamenlevingwaarinzezelfookvoorko-

men. Dat is geen liefdadigheid, dat is good business!” McGuirevertelthoeeenvanhaarochtendnieuwsshowsgingberichtenoverdebuitenwijkeninToronto.“Daarwoondenalleendommemensenenhuismoeders,zeimenopdenieuwsredactieenonderdeelitevandestad.Maaronsprogrammaisinmiddelshetbestbekekenochtendprogramma. Enwebehandelennog steedshetnieuws.”KaijavandeNew VisioninOegandavultaan:“InAfrikaontwikkeljeeenlandalsjeaandestemmen,nodenenwensenvanvrouwenweet tegemoet te komen in je nieuws. Overigens:mannen zijndaarinonzebestebondgenoten.”

Meteenpakaanaanbevelingengaanwedeafsluitendebijeen-komstin.WestemmenovereenPlan of Action,resolutieswaarmeededelegatiesinhunregioconcretedoelenkunnenstellen.Latijns-Amerikazegttezullenwerkenaantransparantieindesalarissen,wantalleendankunnenvrouwenmetargumentenonderbetalingaanvechten.Noord-Amerikawilvrouwenbetereonderhandelings-tactieken aanleren. Afrika en Oost-Europa vragen om manage-menttrainingvoorvrouwen,West-enNoord-Europawillenhelpendergelijkeprogramma’soptezetten.Trainingencoachingzijnsleu-telwoorden,detachtigvanWashingtonrichtenhunblikvooralopdegeneraties jongevrouwendiedenieuwsvloerengaanbestor-men.Wiedejeugdtraint,beïnvloedtdetoekomst.RolmodellenteoveropdezeWashingtonsevierkantemeters.

Naastmijn congresstoel staat een freelance camjo, eenverslag-geverdieookdecamerabestiert.‘Mijn’camjoisjong,modieusinmini,enbalanceertgracieusop7centimeterhogepumps.Zefilmtons, vier dagen lang, niet kapot te krijgen. Buiten is het cherry blossom festival,dekersenbloesembloeituitbundig,detoeristenstromentoe.Jewensthaar(enons)eenwandelingindezon.Overhetwaaromvandehakkenzegtzenietveel.Zehorenerbij.Bijdejurk.Zeglimlacht,enzefilmt.

Zie voor het volledige onderzoeksrapport en het Plan of Action:http://iwmf.org

Prijs Karel Van Miert

Een initiatief van de Vertegenwoordiging van de Europese Commissie in België en de Association of European Journalists

Thema: De impact van de Europese Unie op het leven van de Belgen

Eerste prijs: 1000 euro (bachelorstudenten) 1500 euro (professionele journalisten/masterstudenten)

Voorwaarden voor deelname en inschrijving op www.aej.org

Deadline: 09/09/2011

ertegenwoordiging van de Europese Commissie in België

www.eu be.eu

© alder - fotolia.com

8

De

Jou

rna

list

De

Jou

rna

list

april 2011

HOE MEDIABEDRIJVEN TALENT KUNNEN AANT REKKEN EN VOORAL BEHOUDEN

Marleen Teugels & Conny VercaigneArteveldehogeschool

OnderzoekindeVerenigdeStatengeeftaandatjongekranten-journalisteneenverhoogd risico lopenopburn-out.Degrotewerkdruk,gekoppeldaaneenmatigloon,leidtertoedatjongeAmerikaanse journalistenuit het beroep stappen.Hoe is hetmetdestartersinVlaanderengesteld?Ishetmogelijkbegin-nende journalisten beter te wapenen voor hun job? Tijdenseerderkwalitatiefonderzoekkwamdegrotenoodnaarbovenaancoachingenbijscholingvanjournalisten(zieDe Journalistvanmei2010).Zijndienodeneffectiefbijdestartersaanwezigenhoekunnendiehetbestewordeningevuld?Om een antwoord te krijgen op deze vragen werden in dezomervan2010alleberoepsjournalistendigitaalondervraagddieopdatmomentmaximaaldriejaaraandeslagwaren.113van de 363 journalisten die de digitale enquête ontvingen,hebbendevragenlijstvolledigingevuld,goedvooreenresponsvan31%.Naverwerkingvandedata,werdenderesultatenviaeenpraktijktoets afgetoetst ophet terrein, aandehandvanopeninterviewsmetbelangrijkestakeholders.Bij de startende journalisten is het genderevenwicht bijnabereikt (56% mannen, 44% vrouwen), terwijl de doorsneejournalist nog altijd eenman is (28% vrouwen). Nogal watvrouwelijke30-plussershakenafwegensdemoeilijkecombi-natievandewerkdrukmethunprivéleven.Starterszijndoor-gaans jong,maarnietaltijd (70% tussen24en27 jaar).Ditkansamenhangenmethetfeitdatquasidehelftvandejour-nalisten volgens de jongste profielstudie van deGentse uni-versiteitoplatereleeftijdinhetberoepstapt(zieDe Journalistvan juli 2008). Bijna alle starters genotenhoger, al dannietuniversitaironderwijs.Slechtseenhandvolmoethetdoenmeteenhumanioradiploma(4%).Bijnaallestarterswerkenvoltijds(90%).DezedatazijnopnogalwatpuntengelijklopendmetderesultatenvanhetGentseprofielonderzoek(zieDe Journalist,juli-september2008).

Opmerkelijkiswelhetprecairestatuutvandein2010onder-vraagde starters. Bijna20% is aande slagmeteen contractvan tijdelijke duur of een interimcontract. 20% is freelancer,vanwiedehelftwerktvoormaaréénopdrachtgever.Slechts61%vandestartersheefteencontractvanonbepaaldeduur

(ziefiguur1).Hetaantalcontractenvanonbepaaldeduurlijktbijjongerenopvallendlagerdangemiddeld(75%)voordebe-roepsgroep(Raeymaeckersetal.,2008).Deondervraagdestartersgaanvooralaandeslagalsjourna-list(64%).10%werktalseindredacteur,9%alsdeskredacteur.Ze komen vooral terecht bij kranten (30%), televisie (19%),weekbladen(14%),pers-enfotoagentschappen(12%)enhetinternet (11%) (ziefiguur2). Inde jongsteprofielstudievandeGentseuniversiteit uit 2008werktgemiddeld2%vandetotaleberoepsgroep inhoofdzaakvoorhet interneten8%isaandeslagvooreenpers-offotoagentschap(zieDe Journalistvan juli 2008). Pers- en fotoagentschappen en het internetlijkenbijdestartersdus ietsmeer jobstecreëren,terwijldekrantenenweekbladendietraditioneelveelwerkverschaffen,ietsachteruitgaan.Ditkanwijzenopeenlichteverschuivingonderinvloedvandedigitaliseringenopeengroeienderolvanpersagentschappenindeberichtgeving.

Aan de start

Hoe tevreden zijn beginnende journalistenover hun startbe-kwaamheid?Aandehandvaneenreeksitemspeildendeonderzoekersbijdebeginnendejournalistennaardeinschattingvanhunstart-bekwaamheid.Dehoofdmootvandestartersistevredenoverdeeigenschriftelijkeenmondelingecommunicatievevaardig-hedeninhetNederlands(respectievelijksterkestukkenschrij-venenkennishebbenvaninterviewtechnieken).Hetgrosvandenieuweladingjournalistenzegtookgeenmoeitetehebbenom snel betrouwbare informatie te vinden op het internet.Meerdandehelftvandestartersheefthetgevoelvoldoen-debeslagentezijnophetvlakvanbronnenkennis, journalis-tiek deontologisch handelen, politieke achtergrondinformatie(kennisstaatsstructuren)enmediakennis (relatie tussenpersenpr).Ruim40%vandestartersisontevredenoverdeeigenkennisvan nieuwe researchvaardigheden (mapping, wobbing,crowdsourcing), over de mondelinge communicatieve vaar-digheden in het Frans (interviewen in het Frans) en de juri-dische bagage (over de gang van een rechtszaak)waaroverze beschikken. Meer starters zijn ontevreden dan tevredenover hun economische bagage (jaarverslagen interpreteren),stressbestendigheidstechnieken(controleoverstress,mindfull-

Als mediabedrijven talent willen aantrekken en behouden, hebben ze er alle belang bij dat het journalistieke vak aantrekkelijk blijft. Een realistische werkdruk en voldoende begeleiding zijn noodzakelijk voor de starters die, zoals hun oudere collega’s, een verhoogd risico lopen op burn-out. Coaching en bijscholing tijdens de stageperiode naar aanloop van de beroepserkenning kan op dit vlak soelaas brengen.

Dossier

hele beroepsgroep. De grote nood aan permanente vorming hangt samen met de complexiteit van het vak dat snel evolueert. Het Fonds Pascal Decroos ziet voor zichzelf een rol weggelegd als het gaat om coaching van startende onderzoeksjournalisten. Het Fonds zou in dit kader een pool van beschikbare senior onderzoeksjournalisten kunnen samenstellen. Het Fonds kan ook bijscholing voor starters en ervaren journalisten organiseren in de vorm van gespecialiseerde stages bij redacties in het buitenland. Figuur 1. Werksituatie van de starters: opvallend veel contracten van tijdelijke duur en interimcontracten.

61%13%

10%

9%5% Contract van onbepaalde

duur

Contract van bepaaldeduur

Freelancer meerdereopdrachtgevers

Freelancer vasteopdrachtgever

Interimcontract

Figuur 2. Belangrijkste medium waarvoor starters werken: meer internet en meer pers- en fotoagentschappen.

2%

3%

7%

11%

12%

14%

19%

30%

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35%

Andere

Productiehuizen

Radio

Internet

Pers- en/of fotoagentschap

Weekbladen

Televisie

Dagbladen

Figuur 1. Werksituatie van de starters: opvallend veel contracten van tijdelijke duur en interimcontracten.

Figuur 2. Belangrijkste medium waarvoor starters werken: meer internet en meer pers- en fotoagentschappen.

DE JAM: AL 15 JAAR TROUWE DIENST

9

HOE MEDIABEDRIJVEN TALENT KUNNEN AANT REKKEN EN VOORAL BEHOUDENness),grafischekennis(layoutsmaken)enmanagementvaar-digheden(coachen,financieelbeleid).Deoverigeonderzochteitems, zoals achtergrondinformatie over Europa, praktischekennisvanhetweb2.0,audiovisueleondersteuning,leverdeneengevarieerdbeeldop,zonderuitgesprokentevredenheidofontevredenheid.

Nood aan bijscholing

Welkenodenhebbenstartersaanbijscholing?Trainingen over nieuwe researchtechnieken (mapping,wobbing,crowdsourcing)staanmetstipopnummeréénvandebijscholingenwaarstarterszeggennoodaantehebben(ziefiguur3).Bijna60%vandestarters(58%)zegtdatdergelijketrainingeneenlacuneaanvullen.Denoodaangespecialiseerdetrainingenhangtwellichtsamenmetrecenteevolutiesbinnenhet journalistiekemetier dat bijzonder snel verandert onderinvloed van de voortschrijdende digitalisering. De computerbiedt voortdurend nieuwe software mogelijkheden om datateverzamelen,teanalyseren,teverwerkenentereproduce-ren.Hetgebruikvandewetopenbaarheidvanbestuurgeeftjournalistenbijvoorbeeldhandvattenomheledatabankenterbeschikking te krijgen. De analyse hiervan aan de hand vangespecialiseerde software levert nieuwe inzichten op. Metbehulp van steeds nieuwe softwarepaketten kunnen onder-zoeksdatainkaartwordengezet(mapping)zodatzeaanschou-welijkzijnvoorhetpubliek.Ditpubliekkandoorjournalistentijdens de nieuwsgaringworden ingeschakeld, wat opnieuwkan resulteren in interessante onderzoekscases (crowd sour-cing).Denieuweonderzoeksmethodestoepassen,vergtechterervaringmetnieuwesoftware,enmetdewetopenbaarheidvanbestuur(wob).OpditpuntblijftVlaanderenserieusachterinvergelijkingmetbijvoorbeeldNederland,waarjournalistenjaarlijksgoedzijnvooreenduizendtalwobverzoeken.Ongeveer 40% van de starters geeft aan gebaat te zijn bijtrainingenmondelinge communicatieve vaardigheden in hetFrans. Dat lijkt problematisch en verdient nader onderzoek.Startersmeldendaarnaastnoodtehebbenaancursussencrea-tiefdenken(mindmapping,out of the boxdenken…).Ditwektgeenverwonderingineenverschraaldmedialandschapwaarinjournalistengeregeldnieuweinvalshoekenvoorhunberichtge-vingmoetenbedenkenomdatdeberichtgevinginnogalwatmediagelijkendis.Meerdaneenderdevandestarterszegtnoodtehebbenaantrainingen in interviewtechnieken, stressbestendigheidstech-nieken en schriftelijke communicatieve vaardigheden in hetFrans. De nood van starters aan trainingen om stress in te

dijken,isopmerkelijk.Daarnaastisietsmeerdan30%vandestartersvragendepartijvoorbijkomendejuridischeenecono-mischeachtergrondinformatie.30%vandestarterszegtbaattehebbenbij basiskennisomsnel onlinebetrouwbare infor-matie te vinden. Dit cijfer kan verband houdenmet het feitdateengrootdeelvandestartersoplatereleeftijdinstroomtinhetberoep.

Coach gezocht

Niettegenstaandedenodenvolgdeslechts27%vandestar-tershetafgelopenjaarbijscholing.Meerdandehelftvandestarters (53%) zegt dat personeelstekort hetmoeilijkmaaktvoorleidinggevendenombijscholingtoetestaan.Destartershebbenbijgevolggeentijdvoorbijscholing.Zomaareventjes77%vandestarterszegtdathunleidinggevendengeenbelanghechten aan bijscholing. Dat lijkt problematisch in het kadervan de professionalisering van het beroep. De helft van destartersmeldtdathunleidinggevendenalleeninternebijscho-lingfinancieren.Hetgebrekaanbijscholingbleekookreedsuiteeneerderemeting vandeArteveldehogeschool bij deheleberoepsgroep(zieDe Journalistvanmaart2009).

Vroegerwerdenstartersonderdevleugelsgenomenvaneenervaren collega. Vandaag is dat niet langer het geval. Dat isniet naar de zin van de beginnende journalisten. Bijna 85%van de starters vindt coaching van beginnende journalistennoodzakelijk.“Niet iemand zomaar in het water droppen en achteraf zien dat die niet verdronken is”, suggereerteenres-pondent.Ondercoachingverstaanstartersdebegeleidingdooreen senior journalist, een mentor, of peter- en meterschap.Beginnende journalisten laten ook verstaan nood te hebbenaan gerichte feedback en concrete ondersteuning tijdens deverslaggevingendeorganisatievanhetwerk.TijdenseerderkwantitatiefonderzoekvandeArteveldehogeschoolbijdehelegroepberoepsjournalistengafmeerdandehelftvandejour-nalistenaanteweinigfeedbacktekrijgenopgeleverdepresta-tiesvancollega’senbazen(zieDe Journalistvanmaart2009).

Meerstarterszijntevredendanontevredenoverdecontactendiezehebbenmetcollega’s,deinformatiediezekrijgenomopdrachtentoteengoedeindetebrengenenhetwerkvolumedatzekrijgen.Naastdeontevredenheidoverdefeedbackendecoachingzijnmeerstartersontevredendantevredenoverde schouderklopjesdie zekrijgen,de recuperatiemogelijkhe-den, het evenwicht tussen het werk en het privéleven, hetaantalvrijeweekendsendewerkuren.Destarterswerkenge-middeld44uurperweek,heelwatmeerdusdande38-urenweek,maar ietsminderdanhetaantalurenbijdehelebe-roepsgroep(45,5uurperweekinhetprofielonderzoekvandeGentseuniversiteituit2008en48uurperweekindemetingvandeArteveldehogeschooluit2009).

Vroege burn-out

Tijdensdebevragingvondendeonderzoekershetookinteres-santhetrisicoopburn-outbijdestarterstemeten.Bijdetotalegroepberoepsjournalisten(N=720)werdenin2009immersri-sico’sopburn-outvastgestelddiehoogwaren,vergelekenmetde gemiddeldewerkende populatie en andere beroepsgroe-pen (zieDe Journalist vanmaart2009).Het leek interessantteachterhalen inwelkemateburn-outook reedsbij startersaanwezigzouzijn.Burn-out is een syndroom dat aan het werk gerelateerd is

Figuur 6. Vormingen waar starters zeggen nood aan te hebben.

30%

31%

33%

33%

35%

35%

39%

41%

58%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%

Het snel vinden van betrouwbare informatie op het internet

Economische achtergrondinformatie

Juridische achtergrondinformatie

Stressbestendigheidstechnieken

Schriftelijke communicatieve vaardigheden in het Frans

Interviewtechnieken

Creatief denken

Mondelinge communicatieve vaardigheden in het Frans

Nieuwe researchtechieken

Vormingen waar starters nood aan hebben

Figuur 3. Vormingen waar starters zeggen nood aan te hebben.

DossierD

e Jo

urn

alis

tD

e Jo

urn

alis

t

10

april 2011

waarbijnaastuitputting,tevenssprakeisvancynismeeneengevoelvanverminderdepersoonlijkebekwaamheid.Verhoogdeniveausvanburn-outontstaanvanuiteenlangdurigeblootstel-lingaanchronischeemotionele,mentaleeninterpersoonlijkestressorenophetwerk.Burn-outkanleidentotabsenteïsme(afwezigzijnophetwerk),presenteïsme(ziekgaanwerken)enuitstroomuitdejob,ofuithetberoep.Kennisvanfactorendieaanburn-outgerelateerd zijn, leverthandvattenopvoorhetuitwerkenvaneenwelzijnsbeleidbinnendesector.Indezomervan2010hebbendeonderzoekershetniveauvanburn-outbijdestartersgemeten aandehandvande inter-nationaalgevalideerdeen frequentgebruikteUBOS-Aschaal.Hierdoorkondenderesultatenvergelekenwordenmetdere-sultaten van de hele beroepsgroep en andere beroepen. Deresultatenvandeburn-outmetingbijdestarterszijnopmerke-lijk.Omstreeks7%vandestartersheefteenniveauvanburn-outdatovereenstemtmetdatvanpatiëntendiemetburn-outzijnopgenomenineenziekenhuis,tegenover10%bijdetotalegroepvanberoepsjournalistenen4%bijdewerkendebevol-king.Zomaareventjes20%vandestartersloopteenverhoogdrisico op burn-out, tegenover 21%bij de hele groep vandeberoepsjournalistenen16%bijdewerkendebevolking.

Aandehandvanhetkwantitatieveonderzoeknaarburn-outbij de totale groep beroepsjournalisten in Vlaanderen is hetmogelijk te voorspellen welke factoren bij de totale groepsignificantmet burn-out in verband staan.Werkgerelateerdefactorenblijkenopditpunteendoorslaggevendeinvloeduitteoefenen,veelmeerdanbijvoorbeelddemografischefactorenofwerkgerelateerdeachtergrondkenmerken.Vandewerkge-relateerdekenmerken iswerkdrukdevoornaamstevoorspel-lendefactorvoorburn-outbijdeberoepsjournalisten.Demeestevanderisicofactorendiebijdeheleberoepsgroepvandejournalistensignificantmetburn-outsamenhangen,zijneveneensvoordemeerderheidvandestartersproblematisch.

Toekomst ?

Zienstartersnogeentoekomstindejournalistiek?Hoelangdenktdenieuwegeneratiejournalistenindepersteblijven?12%vandestarterszietzichzelfminderdan5jaarinhetberoep.Eenkwartvandestarterszegttussen5en10jaaractiefindeperstezullenwerken.Eenkwartzietzichzelfmeerdan10jaarindejournalistiek.Ongeveereenderdehooptdevolledigeloopbaanindejournalistiektekunnenblijven.Vraagis of het harde werk, het matige loon, het ontbreken vaneenprivéleven, startersgaatmotiverenom lange tijd inhetberoep teblijven.Recentonderzoek inopdrachtvanhet ESFAgentschap lijkt aan te gevendat Vlaamse jongerenminderdan oudere generaties bereid zijn hun privéleven voor hetwerkopteofferen(Werken volgens het egelprincipe,2011).Ditisprecieseenheikelpuntbijjournalisten:“Mijn job is heel

moeilijk te combineren met een gezin. Daarom ga ik rond mijn dertigste een andere baan zoeken en wat freelancen voor het plezier.”

Hoehettijtekeren?Deresultatenvandemetingbijdestarterswerdenindecem-ber2010afgetoetstmetvijfstakeholdersuitdesector:deVVJ,hetFondsPascalDecroos,eenmedia-expertvandeoverheid,een topfiguur van een Vlaamse krantenredactie en van hetmanagement van een groot mediahuis. Deze respondentensuggererendatdesectorbijscholingencoachingvanallestar-terszoukunnenorganisereninhetkadervandetweejaarlijksestageperiode naar de aanloop van de beroepserkenning. Ditkaneenvoudigindepraktijkomgezetworden,mitseenkleinetoevoegingaandewet.Voordemeesterespondentendiedeelnamenaandepraktijk-toetsgeschiedtcoachingbijvoorkeurdooreenseniorjournalistopderedactie.Ditiseenwin-winsituatie.Deseniorjournalistkrijgtopdezewijzeookwatmeer‘erkenning’voorzijnexper-tise.Voordebijscholingkunnenzowelexternealsin companytrainingengeorganiseerdworden.Meerderestakeholderszijnvanmeningdaternoodisaaneenoverkoepelendbijscholings-aanboddattoegankelijkzoumoetenzijnvoorallestarters,in-clusieffreelancers.Ditvormingssysteemzousectoraalmoetenwordenuitgewerktenexternwordenaangebodeninsamen-werkingmethogescholenenuniversiteiten.Hierzougewerktkunnenwordenmetcreditsdie meespelenbijhetverlenenvaneenperskaart.Bijscholingblijftbijvoorkeurnietbeperkttotdestarters.Inhetkader van de professionalisering van het beroep zou er eenuniformsectoraalgeorganiseerdopleidingsaanbodmoetenzijnvoor de hele beroepsgroep. De grote nood aan permanentevorminghangt samenmet de complexiteit vanhet vak, datsnelevolueert.HetFondsPascalDecrooszietvoorzichzelfeenrolweggelegdalshetgaatomcoachingvanstartendeonderzoeksjournalis-ten.HetFondszouinditkadereenpoolvanbeschikbaresenioronderzoeksjournalisten kunnen samenstellen. Het Fonds kanookbijscholingvoorstartersenervarenjournalistenorganise-renindevormvangespecialiseerdestagesbijredactiesinhetbuitenland.

Andere factoren die bij starters voorkomen en bij de beroepsgroep significant in verband staan met burn-out zijn:

werkritme, • stress• lichamelijke en mentale roofbouw• interne spanningen op het werk • werkonzekerheid bij freelancers• gebrek aan bijscholing • gebrek aan coaching• geen partner hebben (30% van de starters is alleenwonend, zonder • vaste relatie)

Figuur 7. Burn-out bij starters, vergeleken met het gemiddelde bij de hele groep van beroepsjournalisten en bij de werkende bevolking.

7%

20%

10%

21%

4%

16%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

Klinische burnout Verhoogd risico opburnout

Starters

Journalisten algemeen

Werkende bevolking

Figuur 8. Risicofactoren voor burn-out die bij het gros van de starters voorkomen:

Andere factoren die bij starters voorkomen en bij de beroepsgroep significant in verband staan met burn-out zijn:

• werkritme, • stress • lichamelijke en mentale roofbouw • interne spanningen op het werk • werkonzekerheid bij freelancers • gebrek aan bijscholing • gebrek aan coaching • geen partner hebben (30% van de starters is alleenwonend, zonder vaste relatie)

BurnoutWerkuren

Weinig recuperatie

Geen balans werk/privé

Gebrek aan feedback

Geen begeleidingof coaching

Geen schouderklopjes

Figuur 4. Burn-out bij starters, vergeleken met het gemiddelde bij de hele groep van beroepsjournalisten en bij de werkende bevolking.

Figuur 5. Risicofactoren voor burn-out die bij het gros van de starters voorkomen.

Beslissing over de klacht van De Wereld Morgen.be tegen De Groene BelgMet een brief van 5 november 2010 dienen Han Soete,ChristopheCallewaertenDirkBarrez,namensdewebsiteDe Wereld Morgen,klachtintegenJan-PieterEveraerts,auteurvandenieuwsbriefDe Groene Belg.OpvraagvanEveraertsheeftdeombudsmanvandeRaadvoordeJournalistiekge-trachteenminnelijkeregelingtussenpartijentebewerkstel-ligen,maareenovereenkomstkonnietwordenbereikt. Inzijnnieuwsbrief437van14december2010neemtEveraertsdeklachtintegraalopengeefthijereenantwoordop.DerapporteringscommissievandeRaadvoordeJournalistiekheeftdezaakbehandeldop18 februari2011.NamensDe Wereld Morgen.be verscheen Han Soete, coördinator. Jan-PieterEveraertswaspersoonlijkaanwezig.

DE FEITENIndenieuwsbriefDe Groene Belg403van11oktober2010wordteenartikelvanJan-PieterEveraertsgepubliceerdonderde titel ‘De Wereld Morgen verzwijgt Nobelprijs voor de Vrede voor Chinese dissident’.InhetstukbetoogtEveraertsdatDe Wereld Morgennietheeftberichtoverdetoekenningvan deNobelprijs voor de vrede aan de Chinese dissidentLiu Xiaobo en hij schrijft hierover: “Dat laat zich verklarendoordattweevandedrieDWM-kopstukkenradicalePVDA’erszijn:HanSoeteenChristopheCallewaert.”

DE STANDPUNTEN VAN PARTIJENKlagers verwijten Everaerts in de eerste plaats dat hij henniet voor publicatie van het artikel heeft gecontacteerd.Navraag bij de redactie van De Wereld Morgen had hemkunnen leren dat die verscheidene vredesorganisaties hadaangesprokenomeenstuktepublicerenoverdetoekenningvandeNobelprijsvoordevrede,endatdeorganisatieVredehierover een bijdrage had toegezegd die eerstdaags zouwordenopgenomen.IndetweedeplaatsvindenklagersdatEveraertseenleugenheeftverspreiddoorteschrijvendatDe Wereld Morgen “het jaarrapportvanAmnesty Internationalover het groot aantal terechtstellingen in China van haarwebsitehield”,terwijldatjaarrapportalsinds27mei2010integraal op de website staat. Ten derde betogen klagersdat Everaerts op lasterlijkewijze insinueert datDe Wereld Morgen.be volledig onder controle staat van één politiekepartij,terwijldetweejournalistendiehijnoemtgeenlidzijnvan de PVDA, de regels en de code van de Raad voor deJournalistiek, vandeEuropeseUnieenvandeUNOonder-schrijvenenhetjournalistiekemetiervoorranggevenopomhetevenwelkpartijbelang.

Jan-PieterEveraertsbetoogtdatdeklachtkadertineenpo-lemiek die de partijen al geruime tijd voeren, en dat zijnnieuwsbriefslechtseengecontroleerdeverspreidingkentvanongeveer400exemplaren.Hijbegrijptnietwaaromklagerszozwaar tillenaandezaakenwaaromzenietgewoon inzijnnieuwsbriefhebbengereageerd.Watheteersteonder-deelvandeklachtbetreft,blijftEveraertserbijdatDe Wereld Morgen het nieuws over de Nobelprijs niet had op hetmomentvanpublicatievanzijnnieuwsbriefendathetniet

aanhembehoordeomnategaanwatDe Wereld Morgenindetoekomstereventueeloverzoupubliceren.VoortsvoertEveraertsaandathetbewusteAmnestyrapportoverterecht-stellingeninChinapasmettweemaandenvertragingopdewebsiteDe Wereld Morgen.bewerd geplaatst, en dat zijnkritiekhieroverdusterechtwas.TenslottebetoogtEveraertsdatdetweejournalistennooiteengeheimhebbengemaaktvanhunlidmaatschapvaneenpolitiekepartij,endathijookopdatvlakcorrectheeftbericht.

BESLISSINGOverhetnietnatrekkenvaninformatie:

OpzichisdevaststellingdieEveraertsmaakteinzijnnieuws-brief403van11oktober2010nietonjuist.OphetogenblikvandeverzendingvanDe Groene BelghadDe Wereld MorgennognietberichtoverdetoekenningvandeNobelprijsvoordevrede.Everaertswaserjournalistiekdanookniettoegehou-denom,vooraleerdezefeitelijkevaststellingtemelden,aanDe Wereld Morgeneenreactieencommentaartevragen.

Overhetverspreidenvanleugens:

Het klopt datDe Wereld Morgen, zoals klagers aanvoeren,sedert27mei2010hetjaarrapportvanAmnestyInternationalopzijnwebsiteheeftgeplaatst,endatindatrapportookuit-voerigdemensenrechtensituatieinChinawordtbehandeld.DekritiekvanEveraerts in zijnnieuwsbrief slaatechterophetfeitdatDe Wereld MorgendestijdsnietheeftberichtovereenspecifiekrapportvanAmnestyoverterechtstellingeninChina,eenrapportdatop30maart2010werdvrijgegeven.OpzichisdevaststellingvanEveraertsdusevenminonjuist.

Overhetverspreidenvanlaster:

DeRaadvoordeJournalistiekneemtaktevanhetfeitdatdetweegenoemdejournalistenvanDe Wereld Morgengeenlid(meer)zijnvaneenpolitiekepartij.IndieomstandighedenisdeverwijzingnaarhunlidmaatschapinDe Groene Belgniet(meer)accuraat.Doordeaardvandepublicatieendestijlvanhetartikel,ishetechtervoordelezerduidelijkdatdezevermeldingkadertineenpolemiek,endatdebijdragevanEveraerts te beschouwen is als een opiniebijdrage. Artikel8 van de Code van de Raad voor de Journalistiek bepaalthierover: ‘Als auteur van een opiniebijdrage, een column of cartoon geniet de journalist een grotere mate van vrij-heid om zijn mening te geven en om conclusies te trekken uit de feiten dan in zijn feitelijke berichtgeving’. Everaertsheeft,doorzijnpolemischeverwijzingnaarvermeendepar-tijpolitiekebeïnvloeding,danookgeenberoepsethischefoutbegaan.

DeRaadvoordeJournalistiekisdaaromvanoordeel:Deklachtisongegrond.

Brussel,10maart2011

11

Raad voor de Journalistiek

Voorbij het cliché (6): LEVEN IN ARMOEDED

e Jo

urn

alis

tD

e Jo

urn

alis

t

‘ECHT HOPELOOS IS HET NOOIT’

12

april 2011

Eenverpleegsterging langsbij tweegezinnendieonlangseenkindhaddengekregen:eenkansarmgezineneenmid-denklassefamilie.Bijbeidegezinnenwashethuiseenbeetjerommeligenlagdemoederindezetel.Inhetgezinuitdemiddenklassenoteerdedeverpleegster:“Demoederismoedoordebevallingenmoethaarwegnogzoekeninhetorga-niserenvanhaarhuishouden.”Eenidentiekesituatieleiddeindekansarmefamilietotdevraagofdemoederdezorgvoorhetkindwelaankon,enofhetwelverantwoordwasomindergelijkeonhygiënischeomstandighedeneenkindoptevoeden.Onsverwachtingspatroonenonswereldbeeldbepalenhoewe situaties interpreteren. Journalisten ontsnappen daarevenmin aan als verpleegsters. “Journalisten zijn zelf nietarm.Iksnapdatzijzichnietspontaankunneninlevenineensituatiediezijnooithebbenervaren.Maarerisaleengrootverschiltussenzijdiehetproberenenzijdiedatnietdoen”,zegtSwaSchyvens.Jezouhethemnietaangeven,maarSwaisarm.HetVlaams Netwerk van verenigingen waar armen het woord nemen,namhem indienstalservarings-deskundige.Denaamvanditver-enigingenverbondisaleeneerstevingerwijzing. “Armen kunnennetzogoedzelfbepalenwathetbestevoorhen isenhoewelallehulp welkom is, toch hebben zenietnoodzakelijkeenhulpverlenernodig die in hun naam spreekt”,verklaartSwaSchyvens.“Delangenaamvanonzeorganisatieiseeneerstemanieromdeclichésrondarmoedetedoorbreken.Iedereenkentdievooroordelenwel:armenzijnmarginaal, vuil, lui en slechtopgevoed. Ze drinken te veel enkunnen niet voor hun kinderenzorgen. Ze leven onhygiënisch.Maarzegeenseerlijk, ishethiervies?” Swa stelt de vraag terwijlhijonsrondleidtinzijnkraaknetteBerendrechtsedoorzonwoning.In 2008 leefde 14,6% van deBelgische bevolkingmet een zo-geheten verhoogd armoederisico.De gegevens komen van de ge-zaghebbende EU-SILC-enquête,wat staat voor European Union – Statistics on Income and Living Conditions.Demaatstafvoorkans-armoedeis60%vanhetmediaannetto equivalent inkomen. VoorBelgiëwerddegrensgelegdopeeninkomenvan966europermaandvooreenalleenstaandeen2029eurovooreenhuishoudenvantweevolwassenenentweekinderen–hetBelgisch leefloon is overigens lager. EenBelgopde zevenzitonderdekansarmoedegrens.Inabsolutecijferskomtdatovereenmetongeveer1.600.000personen.Alleenaldoor

demachtvanhetgetalkanhetnietandersdandathetomeendiversegroepgaatwaarvanzekernietiedereenbeant-woordtaanhetclichébeeldvandekansarme.EenBelgopdezevenbetekentoverigensookdaterongetwijfeldveelver-borgenkansarmoedemoetbestaan.Endaterookbejaarden,studentenofmensenmetvastwerkverscholenzittenindezestatistiek–misschienwelmensendieuzelfkent,maarvanwieuhetnooitgedachthad.

SensatieViazijnwerkgevertreedtSwaSchyvensbijtijdenwijlenopals woordvoerder van deze verscheiden bevolkingsgroep.Schyvensgeeftjaarlijkstwintigàdertiginterviewsenisdusgoedgeplaatst om te oordelen hoe journalisten het onder-werparmoedebenaderen.“Hetverschiltusseneenjourna-listdiemaarmeteenhalfoor luisterteneendieechthetwaaromvanjeverhaalwilkennen,datvoeljedirect”,zegtde ervaringsdeskundige. “De eerste zoekt in je woordennaarclichésenwileigenlijkvooralzijneigenvooroordelen

bevestigdzien.Detweedehoudteenopenblik en schrijft daaromvolgensmijbetereartikels.Jemagnooitterapoveriemanddenken:die mens heeft zijn miserie zelfgezocht.Wantachter iederesitu-atieziteenverhaal,eenlogischeverklaring.Ikvinddatjournalistende ambitie moeten hebben omtelkens naar dat diepere verhaalopzoek tegaan.Enhetspijtmehettezeggen,maarsommigevanje vakgenoten zoeken te graagnaarsensatie.”Mensen lezen nu eenmaal watspannend en sensationeel is,brengen we daar tegenin. “Laatik jeeenszeggentotwatdiere-denering leidenkan”, zuchtSwa.“Eenpaarjaargeledenvroegeenjournalist memijn levensverhaaltevertellen,omtebegrijpenhoeikindearmoedewasbeland.Dekernvanmijnverhaalisdatikinmijnjongejarenopdedoolraaktewaardoorikopstraatbenbeland.Ik snapnogsteedsnietwaarom,maarinhetartikelwerddatneer-geschrevenalsofmijnmoedermijhadbuitengezet.Datklopteniet,maarhet zalmisschien spannen-der hebben geklonken? In ieder

geval heeft dat interview haar veel verdriet gedaan. Driewekenlateriszegestorvenenikhebhetnietmeermethaarkunnenuitpraten.Mijn familiespreektsindsdiennietmeermetmij, endat versta ik zelfs.Mijwasbeloofddat ikhetstukopvoorhandzoukunnenlezen,maaromeenofandereredenisdatertochnietvangekomen.Laterisdiejournalist

(Foto Mark Renders/PhotoNews)

13

Voorbij het cliché (6): LEVEN IN ARMOEDE

‘ECHT HOPELOOS IS HET NOOIT’Jef Van Baelen

Deze reeks over de beeldvorming van kansengroepen is een project van het team Gelijke Kansen in Vlaanderen van de Vlaamse Overheid en de VVJ.

zijnexcuseskomenaanbieden.Ikbennietrancuneus,maarnatuurlijkzitikernogwelmee.Eenartikelkangrotegevol-genhebbenineenmensenlevenenjournalistenzijnzichdaarduidelijknietaltijdvanbewust.Zehebbenmijgeportretteerdals een levend cliché endat ismeduurkomentestaan.”

Sprankel hoopSwa Schyvens is letterlijkeen gediplomeerd er-varingsdeskundige. VzwDe Link organiseert inAntwerpen, Hasselt, Gent, Brussel en Kortrijk opleidingenvoorwieuitdegeneratiearmoedekomtensindsdekinder-tijdsocialeuitsluitingaandelijveheeftbeleefd.Hetdoelvandecursus,dieintotaalvierjaarduurt,ismeervoudig:ener-zijds de cursisten hun zelfrespect laten herwinnen en hunvaardighedenbijbrengendieeenuitzichtopeenjobbieden,maaranderzijdsookhunspecifiekekennisenervaringnuttigmakenvoordemaatschappij.Vande81cursistendieafstu-deerdensindsdeopleidingstarttein2001,zijnermomen-teel57aanhetwerkalservaringsdeskundigearmoede.Erzijnerondermeeraandeslag inOCMW’s,bijdeVDABenindebijzondere jeugdzorg. In feite zijnervaringsdeskundi-genidealeaanspreekpuntenvoorjournalisten;zekennendepraktijkénhetbeleid.SwaSchyvensvermeldtnogeenbij-komendpluspunt:hijheeftinzijnopleidingtotervaringsdes-kundigemondiglerenworden.Geenoverbodigeluxeindeomgangmet journalistenenpraktisch,bekekenvanuithetstandpuntvandejournalist.Hetisaltijdmakkelijkerwerkenmetiemanddievlotpraat.De ervaringsdeskundige van het Vlaams Netwerk van ver-enigingenwaararmenhetwoordnemen,wuiftonsuitmet

eentipvoorjournalistendiehunstukkeneenseenandere,mindervoordehandliggenderichtingwillenuitsturen:zoektelkensooknaarhetpositievebinnenhetarmoedeverhaal.Dat isvolgensSwabijnaaltijdaanwezig.“Zelfsalgaathet

over een donkere situ-atie,erisaltijdeenspran-kelhoopendiemagbestvaker in beeld komen”,zegt hij. “Kijk naar mij:dankzij mijn armoedeben ik nu een opgeleidedeskundige die vaak inde krant staat. Armoedekanjeinzichtenenkrach-ten bieden die je anders

nietzouhebben.Hoemensenzichstaandewetentehoudenondermoeilijkeomstandigheden:datzijneigenlijknetheelpositieve verhalen. Niet alles is mooi en natuurlijk moethet nooit fraaierworden voorgesteld dan hetwerkelijk is,maarikdenkdatjeverrassendeantwoordenkrijgtwanneerje vraagtwatmensen hebben geleerd uit wat ze hebbenmeegemaakt. Trouwens,als journalistenwanneerhetoverarmoede gaat alleenmaar schrijven over demiserie, danzoudendelezersnoggaandenken:ditistochhopeloos,welezenbeter iets anders. En datmagde conclusie niet zijn,wantechthopeloosishetnooit.”

Het Vlaams Netwerk organiseert regelmatig vormingen over armoede en zou er, indien daar voldoende interesse voor bestaat, graag ook een organiseren specifiek voor journalisten. Geïnteresseerden kunnen contact opnemen met vormingsmedewerker Stef Jorissen: 02/204.06.33 of stef.jorissen@vlaams-netwerk-armoede.be.

Nuttige links:

www.vlaams-netwerk-armoede.b• e:Vlaamsnetwerkvanverenigingenwaararmenhetwoordnemen.www.bapn.b• e:BelgischNetwerkArmoedebestrijding.www.eapn.e• u:TheEuropeanAnti-PovertyNetwork.www.samenlevingsopbouw.b• e:desectorSamenlevingsopbouworganiseertmaatschappelijkkwetsbaregroepen.www.decenniumdoelen.b• e:samenwerkingvansocialeorganisatiestegenarmoede.www.oases.b• e:deonderzoeksgroepArmoede,SocialeuitsluitingendeStad’vandeUniversiteitAntwerpen.www.caw.b• e:centravooralgemeenwelzijnswerk.www.de-link.ne• t:opleidingentewerkstellingvanervaringsdeskundigenindearmoedeensocialeuitsluiting.www.bindkracht.b• e:projectvandeKarelDeGrote-Hogeschooldatkwaliteitsverbeteringindehulpverleningaanmenseninarmoedebetracht.www.armoede-in-zicht.b• e:gezamenlijkprojectvanhetVlaamsNetwerkvanVerenigingenwaarArmenhetWoordnemenenWelzijnszorgvzw.www.mi-is.b• e:overheidsdienstmaatschappelijkeintegratie.Wetgevingrondarmoedebestrijding.www.armoedebestrijding.b• e:steunpuntdatanalysesenaanbevelingenformuleertaanhetbeleid.

Ervaringsdeskundige Swa Schyvens: ‘Het verschil tussen een journalist die maar met een half oor

luistert en een die echt het waarom van je verhaal wil kennen, dat voel je direct.’

De

Jou

rna

list

De

Jou

rna

list

Café (1)AlsreportervoorradioentelevisiebeldeMartinHeylenja-renlangonaangekondigdbijtientallenwoningenaan.Overalwerdhijvriendelijkontvangenenlatermochthijookaltijdterugkeren.Zijngeheim?“Mijntalent–alsjedataleentalentkuntnoemen–isdatikgoednaarmensenkanluisteren.Datligtinmijnnatuur,hetisgeensysteemoftruc.Ikbenopge-groeidinhetcafévanmijnoudersendaarhebikgeleerddatiktegeniedereeenvriendelijkmóéstzijn.Zodrademensenbinnenwarenenaandetoogzaten,washetonzetaakervooralvoortezorgendatzeblevenzitten.”

Café (2)SiegfriedBracke,tegenwoordigparlementslidvoordeN-VA,wasoorspronkelijkleraarmaarbeslootopeensdathijeven-goedjournalistbijdeopenbareomroepkonworden.Hijver-teldehetin2000aanDag Allemaal:“Ikdurfhetbijnaniettezeggen,maaropeennachthoordeikineenGentscafédatereenjournalistenexamenopdetoenmaligeBRTwas.Iemandhad inschrijvingsformulieren bij zich, en toen hebben wediemet een tientalmensen onmiddellijk ingevuld. KoningAlcoholhadopdatmomentalaardigzijnwerkgedaan…”

Café (3)Ook huidig Europees parlementslid (voor LDD) Derk JanEppink was oorspronkelijk een journalist. In 1995 maaktedeNederlanderdeoverstapvanNRC Handelsblad naardeVlaamsekrantDe Standaard,waarvoorhijdenationalepoli-tiekgingvolgen.Wathemalgauwopviel?“HetNederlandseparlementlijktopeenBijbelstudiekring,deBelgischekameropeenvolkscaféwaargelachenengevloektwordt.”

CameraRik Van Cauwelaert, directeur van deKnack-redactie, ziet Belgische politiciop de televisie soms een merkwaar-digemetamorfoseondergaan:“Spreekbijvoorbeeld Herman De Croo ondervierogenen jehoorteenverstandigeman,eenintegereliberaal.Haalereencamerabijenhijwordteenkarikatuurvanzichzelf.”

CarnavalWatwasdejeugddroomvantelevisiefiguurMarcelVanthilt?“Ikdenknietdatikeenspecifiekejongensdroomhad”,zegthij,“maartijdenshetcarnavalverkleeddeikmealtijdalsre-porter:langeregenjas,deukhoedmeteenkaartjeachterdehoedenbandwaaropPressstond,entweefototoestellenopmijnbuik.Eigenlijkbenikdatlaterookeenbeetjegeworden.Maarwaarom?Geen idee.Hetzithemwaarschijnlijk indediepegronden,dievooralondoorgrondelijkzijn.”

CassetteToenMarkUytterhoevenals lossemedewerker opdeVRT-sportredactie begon, mocht dat geen verrassing worden

genoemd: tijdens zijn studententijd had hij voor de fun alimitatiesvanjournaalsinelkaargeflanst.“NetindieperiodeschreefdefirmaBASFeenwedstrijduit”,weetUytterhoevennog.“Deopdrachtluidde:‘Weeseenminuutgeestigopeenvanonzecassettes.’Detewinnenprijzenwarentwintigmi-nistereoketenseneenmassa cassettes. Ik lichttedriekeereenminuut uitmijn imitatiejournaals en stuurde drie cas-settes in:eenopmijnnaam,eenopnaamvanmijn toen-maligeliefeneenopnaamvaneenkameraaddiebijmijopkamerszat.Mijnvaderverzuchtte:‘Jongentoch,jebentmetmijngeldaanhetspelen.Studeerlieverinplaatsvanjemetzulkeonnozelhedenbezigtehouden.’Maareenpaarwekenlatergingdedeurbel.Ikhadgewonnen.Meerzelfs:zowaartweeministereoketens en vijftig cassetteswaren voormijbestemd.Tegenmijnvaderzeiik:‘Ziejedat?Daarvoormoetjij tweemaandenwerken, ik éénminuut.’ Dat is de rodedraad inmijn leven: ikhebaltijddevrijheidgenomenommijneigenwegtebanen.”

ChampagneGust Geenswas een van de eerste cineasten die voor deVlaamse televisie aan de slag mochten. Een herinneringvanhemdiehijopdieptein2003,toendeVRThaar50-jarigbestaan vierde: “Erwas een tijd dat de openbare omroepnogveelbelangstelling toondevoordeduivensport,mededankzij de grote interesse hiervoor van de legendarischejournalist Pol Jacquemyns. Op een dag gingen we op re-portagebijeenduivenmelkerinWest-Vlaanderen.Toenwe

daararriveerden,blekenallekinderenthuistezijn.‘Moetendienietnaarschool?’vroegPol.‘Ahnee’,zegdendievaderenmoeder, ‘wantwewistendatukwam.’De televisieopbezoek,datbetekendetoenalshetwaredekoningopvisite!Ooithebbenwezelfschampagnegedronkenopeenduiven-kot.Nadienheb ikPol, dieal op leeftijdwas,moetenon-dersteunen van al die trapjes naar beneden. Toen ik hemeenmaal goed enwel in de auto had gekregen, heeft hijdaar de hele tijd de as van zijn sigaar zitten afkloppen inde luidsprekersvanmijn radio. Ikhebdiespeakersnadienmogenweggooien.”

ClashDefinitievaneengoedinterviewvolgensfilmregisseurMarcDidden,dieooitzelfjournalistwas:“Eeninterviewisniethet

14

april 2011

C In deze maandelijkse rubriek duikt Manu Adriaens in de geschiedenis van de Vlaamse jour-nalistiek. Letter na letter ontdoet hij memorabilia uit het rijkgevulde media-archief van het stof: opmerkelijke uitspraken van perslui uit de afgelopen decennia, miniverhaaltjes die minstens een glimlach opwekken, wijsheden van oude ratten voor beginners in het vak. Een abecedarium voorbij de waan van de dag.

Klein lexicon van de Vlaamse journalistiekRi

k Va

n Ca

uwel

aert

(f

oto

Filip

De

Smet

/Pho

toN

ews)

(foto Didier Lebrun/PhotoN

ews)

15

afhaspelen van een vragenlijst of het bevredigen van eenjeugddroom.Nee,hetisdeclashvantweepersoonlijkheden,waarmisschieneengoedgesprekuitvolgtdatvoordelezerinteressant kan zijn. Voorwaarde: degene die het bandjeuittikt,moeteenbeetjehersenshebben.”

CocacolariseringNa25keerdeTourhebbengevolgd,wasradioreporter JanWauterser in1993 terplaatsenietmeerbij.Hijhaakteafvanwegewathijzelfdecocacolariseringnoemde,eenwoorddateigenlijkallanginVan Dalehadmogenopgenomenzijn.“RonddeTour iseenpseudocultuurontstaan”,motiveerdeWautersin1993zijnbeslissingomthuisteblijven.“DemediakomennietmeeromdeRondevastteleggenenhetavon-tuurtevolgen,maaromerspektakeluittekloppen.Alsiknietmeerdezweetgeurvandesportkansnuiven,alsiknietmeer kan zien of al het vet van de benen is, dan heb ikmijnplaatsdaarnietmeer.Eneigenlijkben ikdandever-liezer.Ikverlies,wantdiejongesnaakdiedroomdevandeRondewaarinhijzichmetderennersvereenzelvigde,maarookreporterbleef–dusafstandelijk–beoefentnueensoortinstant-verslaggeving.”

CollegaDe Franse romancier Antoine Blondin, die in 1991 stierf,schreeftijdensdeTourcursiefjesvoorhetorganiserendebladL’Equipe. Een van de collega’s in de karavaanmetwie hijuitstekendkonopschieten,wasdeVlamingRobertJanssensvanHet Laatste Nieuws.“DieBlondinwaseigenlijkeenal-coholistpursang”,glimlacht Janssens.“Daarkwamhij zelftrouwensvooruit.Hijzei: ‘Ikbengeenschrijverdiedrinkt,maareendrinkerdieschrijft.’ToenhijeenstijdenseenTourenigetijdspoorlooswasgeweestvoordehoofdredactievanL’Equipe,klonkhetachterafverontschuldigend:‘Ikhebtever-geefsgezochtnaareencafédatgeslotenwas.’Blondinenikzagenelkaarelkedageven,vlakvoordestartvanderit.Opeenkeerheefthijmeuitgelegdwaaromhijzovanalcoholhield:‘Toeniknogeenpuberwas,stotterdeikenorm.Maarrondmijn zestiendedronk ikvoorheteersteenpastis,enkijk, ineens kon ikpratenals eenadvocaat.’Dedrankbe-schouwdehijdusgewoonalseengeneesmiddel.”

ComebackHoe valt de teloorgang van de nationale voetbalploeg testoppen?Kamagurkameentin2007deoplossingtekennen:“Rik De Saedeleer moet weer de televisiecommentatorworden.OnderhemspeeldendeRodeDuivelswélgoed.”

CommentaarDieRikDeSaedeleersteldeooitaanzijndoorhembewon-derdeBBC-collegaKennethWolstenholmedevraagwaarheteigenlijkopaankomtbijhetleverenvanvoetbalcommentaar.De Saedeleer: “Het bondige antwoord van Wolstenholmeluidde:‘Goedecommentaaris:alleswatoverblijftalsjeweg-cijfertwatdemensenthuiszien.’Tja,alsdátdedefinitieis,moet ik jezeggen: ikhoor tegenwoordigveel televisiever-slaggeversdienegentigminutenaanhetwoordzijn,maargeentweeminutencommentaargeven.”

CompilatieMisdaadauteurStanLauryssensdoeteenboekjeopenoverde jaren zeventig van de vorige eeuw, toen hij verhalenverzon voor het weekblad Panorama: “Elke week schreefikeencoverstoryovereenberoemdebuitenlandsefilmster:

MarlonBrando, FayeDunaway, Farah Fawcett, jenoemt zemaarop.IkwaszogezegddecorrespondentStevenStanleyinHollywood,maarinwerkelijkheidmaakteikaldiestukkenop een zolderkamer in de Antwerpse Jan Blockxstraat. Ikhaaldeartikelenuitdiversetijdschriftenenmaaktedaareenspetterendecompilatievan.Opeenkeerwist iknietmeeroverwelkefilmster ikzouschrijven. Ikhadergensgelezendat Walt Disney op bezoek was geweest bij Salvador DalíinCadaqués.AanDisneyhadhijzijnverzamelingseksfilmsgetoond.Toenverzonikhetverhaaldatbeideherensamende grootste pornotekenfilm aller tijden zoudenmaken. NapublicatievandatartikelinPanoramakreegikeentelefoonvaneenschatrijkeAntwerpenaar.Hijvroegme:‘Kuntueenstotbijmekomen?’Hijbleekdedirecteurtezijnvandebe-leggingsfirmaIICenwildedatikdekunstafdelingzouleiden.‘Waarom uitgerekend ík?’ vroeg ik hem. Zijn antwoord:‘OmdatuzelfsSalvadorDalíkent.Ikhebuwinterviewmethemgelezen.Knapwerk!’StanLauryssenshaptetoe.“Wantdiedagleerdeik:demensenwillenbedrogenworden.”Dathijlatervanwegemalafidepraktijkenvoordiebeleggingsfir-maindegevangeniszoubelanden,wasietswaarLauryssensopdatmomentnoggeenrekeningmeehield.

ComplimentZAK,cartoonistvanDe Morgen,signeertopdeBoekenbeursinAntwerpenzijnZAK-agenda.Eenvrouw,blijkbaaropzoeknaareenagenda,spreekthemaan:“Hebjedienietzondertekeningen?” Eindelijk het goede formaat gevonden,maardanstaaterbinneninvanallesindeweg…

ConcentratieRadiojournalistPietTheysverslaatin1969metJanWautersenMarcStassijnsdeRondevanFrankrijk.HetisdeeersteTourdieEddyMerckxopzijnnaamzalschrijven.Ineenvanzijndagelijksecommentaarstukken(latergebundeldindepocketDagboek van de Ronde die Eddy won)spreektTheyszijnver-bazinguitoverdeencyclopedischekennisvansommigevanzijncollega’s:“ErzijnhiereenpaarvolgersdiealleswetenvandeTour.Alseenrenneruitzijnoorbloedt,citerenzealdevorigendieookuithetoorhebbengebloedsedert1903.Wintiemandopzijnverjaardag,danciterenzealdevorigendiesedert1903ookophunverjaardagwonnen.Enik,ikweetvan de Tour van vorig jaar al niksmeer.”Maar daar staattegenoverdatTheysdingenopmerktdiedeanderejournalis-tenindeperskaravaanontgaan.Zoals:“BovenopdeBallond’Alsace, tussen eindeloze trossenmensen, zat een kindjevanzowatanderhalfjaaropeenpotje,meteenuitdrukking

een reeks van Manu AdriaensACBKlein lexicon van de Vlaamse journalistiek

Farah Fawcett (foto PhotoN

ews)

16

De

Jou

rna

list

De

Jou

rna

list

april 2011

van:waarmakenaldiemensenzichdrukover?Eerstditendaarnazullenwenogweleenszien.Hetwaseenheelgaveconcentratie–deconcentratievaneenkampioen.”

ConducteurDehieralgeciteerdevoormaligeHumo-verslaggever Marc Didden zette in devorige eeuw de popjournalistiek bijonsopdekaart.Endaarzijnsommigenhem nog altijd dankbaar om. Didden:“Opeendag in2008zat ik indetreinvanLondennaarBrussel.Toendecon-ducteurlangskwam,vondikmijnticketnietmeteen.Maarhijhaastte zichmegerusttestellen:‘Ikkomualleenmaarbedanken omdat u me Warren Zevonhebtlerenkennen.’”

ContrastTot aan zijn afscheid vandeopenbareomroepwasWalterZinzen een gevreesde kritische vragensteller. Merkwaardiggenoegvieldaterg indesmaakvanéénbepaaldebevol-kingsgroep.Zinzen:“Ikbenaltijdheelpopulairgeweestbij…nonnetjes.Eenschrillercontrastmetmijnkwalijkereputatieonderkatholiekepoliticiwasnietdenkbaar.”

CoverIn1975werdinVlaanderenhetmagazineStorygelanceerd.HoofdredacteurLouisvanRaakwildeervooral“eenaardigblad”vanmaken.VanRaak:“IndietijdwarenertweegroteBV’s:WillTuraenMarva.Hetdilemmawas:wievandetweezetten we op onze eerste cover? Uiteindelijk hebben we,omdelievevredetebewaren,prinsesPaolaeropgezet.WewildenechtgeenenkeleBVvoorhethoofdstoten.”

Cowboy (1)WillTura,Vlaanderenspopulairstezanger,trouwtin1973metzijnverloofdeJennySwinnen.JournalistJanVandenBerghewordtdoordehoofdredacteurvanPophitsoppadgestuurdomeenreportagetemakenoverhettrouwfeest.Makkelijkergezegddangedaan,wantalleenintimizijnopdehoogtevande locatieendepers isalhelemaalnietwelkom. JanVandenBerghe:“Toenikernaurenzoekenuiteindelijktochwasgeraakt,beniknogoverdemuurmoetenklauteren.Derijks-wachtpaktememeteenbijdekraag.Willzagmeenriep:‘Daar,decowboy!’ Ik reageerde: ‘Komaan,Will,weesevensportief.’Enikhádmijnfoto.”

Cowboy (2)Op 6 maart 1987 kapseis-de het schip Herald of FreeEnterprise, dat naar Doverzouvaren,vlaknazijnvertrekuit de haven van Zeebrugge.De ramp kostte het levenaan 193 mensen. Reddy DeMey, de VRT-journalist die inOostende woonde, was snelterplaatse.DeMey:“Metmijncamera-engeluidsmanbenikdeenigevandehelepersdieinde loopvandienachtaanboord is gegaan. Een dik uur

nade rampal! Endebeeldendie toengemaakt zijn, bin-nenscheeps,zijndehelewereldrondgegaan.Wezijn–metcameraenmicrofoon–viatouwentegendewandvanhetomgeslagen schipopgeklommen.Cowboystrekeneigenlijk,hé. Jedoetdatomdat jehetabsoluutwiltmeemaken.Alsje er goed over nadenkt, is hetwaanzin. Een van de kik-vorsmannen op het schip was een Oostendenaar, die mekende.Ikvroeghemnaarbenedentekomenvooreeninter-view,maarhijvonddatwijmaarzelfnaarbovenmoestenklimmen.Enineenreflexhebbenwedatdusgedaan.Aandieminuutbeelden,aandiekleineoverwinning,beleef jenadienweleengrotevoldoening.”

Criticus (1)In september 1959 wordt dichter Paul Snoek (geïntrodu-ceerddoorhoofdredacteurJefAnthierensals“enfantterriblenummer één van de Vlaamse letteren”) de televisierecen-sentvanHumo.Hetmagazinedektzichalmeteenin:“Snoekisdeauteurvanverschillendedichtbundels,maardathoeftniemandafteschrikken,aangezienwezijngedichtenangst-valliguitonsbladzullenweren.”GaandewegzaldemythezichverspreidendatPaulSnoekzelfgeentv-toestelheeftenzijnkritiekenschrijftopbasisvanwathijvoordeetalagevaneenelektrozaakziet.Eenverhaaldateeneigenlevenisgaanleidenvanwegedeallereerstezininzijneerstetelevisiekri-tiek: daarin vertelt hij inderdaad hoe hij voor zo’n etalagestaatendrieschermentegelijkbekijkt.

Criticus (2)Hugo Claus begreep niet waarom zijn collega-auteur PaulSnoekzichverlaagdetothetvakvanrecensent.Clausindieperiode:“Ikhebmenooitbeziggehoudenmetwattheater-criticiovermijnwerkschreven.Bekommerteenleeuwzichmisschienomdevlooieninzijnpels?Hetenigenutvaneencriticusisdathijjenaamindekrantplaatst.”Enigetijdlaterkwamdemeesternogscherperuitdehoek:“EenjournalistisiemanddiehetIQvaneenplatvispaartaandemoraliteitvaneenlintworm.”

Criticus (3)“Kritiek hebben is nietmoeilijk,maar haar in fijne stukjessnijdenenopdienenmetknapperigFransbrood,dátisietsanders.”(Kamagurka)

Criticus (4)NogeenlaatstekeerhetwoordaanMarcDidden.Hijwerdna zijn carrière alsmuziekrecensent voorHumo liever zelfeen creërend kunstenaar, meer bepaald filmregisseur.Terugblikkend op zijn eerste vak: “Criticus is een enigszinsoneigenlijkberoep:eentjewaarbijjehetbedmoetbeschrij-venwaarin anderen de liefde bedreven hebben, terwijl jezelfaanjesjarlowiekezittesnokken.”

CurryworstCabaretierBertKruismansinzijnwekelijksemediacolumninDe Morgen:“Nieuwsisalscurryworsten:alsjeweethoezehetinelkaardraaien,isdedrangomteconsumerenalietsminder.”

Bronnen: voor deze aflevering werd gebruik gemaakt van jaargangen van De Morgen, De Standaard, Het Laatste Nieuws, Humo, Knack en Dag Allemaal.

ACBM

arc

Did

den

(fot

o Ko

en B

lanc

kaer

t/Ph

otoN

ews)

Afs

chei

dspl

echt

ighe

id v

oor

de o

verle

den

Hug

o Cl

aus,

200

8 (f

oto

Phili

p Re

ynae

rs/P

hoto

New

s)

17

BoekenCBern Martens, Gerben Dierick en Wijnand NootEthiekenweerbaarheidindeinformatiesamenlevinglannoocampus/academic service

Aan demoderne informatie- en communicatietechno-logie hangen talloze interessante ethische en maat-schappelijkevragenvast.DithandboekvoorstudentenICTbiedteenoverzichtvanactuelebekommernisseninonze informatiesamenleving.Komenaanbod: privacy,auteursrecht en bestrijding van computermisdaad.Afzonderlijke kaderstukken bevatten technische uitleg.Opheteindevanelkhoofdstuk staanooknogeenfi-losofischereflectieeneenaantalvragenomovernatedenken.Diversebijlagendanweergevenmeergedetail-leerdeuitlegoverbepaaldeitems,zoalsdewerkingvanhetinternet.(MSL)

Ludwig VerduynDeTweedeWereldoorlogdoordeogenvandeDuitsers.DegeschiedenisvanhetpropagandatijdschriftSignaalVan HalewyckDeDuitserszettentijdensWOIIalledenkbaremiddeleninomdestrijdtewinnen.Zemaaktennietalleengebruikvanmodernewapens,maarookvandenieuwsteontwikkelingenophetvlakvan media. Ze beseften nu eenmaal bijzonder goed wat hetbelangvanpropagandakonzijnomeenoorlogtewinnen.EénvandeparadepaardjesopdatvlakwashettijdschriftSignaal,datoverallebezettegebiedenwerdverspreidenerookveelsucceskende.Dathadvooraltemakenmetdemodernelay-outmetpaginagrotekleurenfoto’senverslaggevingvanophetslagveldzelf. Veel Duitse journalisten hebben daar trouwens met hunlevenvoorbetaald.Natuurlijkstonddeinformatieonderstriktecensuur.LudwigVerduynverdiepte zich inhet ontstaanendewerkingvan Signaal en deed bovendien een uitgebreid inhoudsanaly-tischonderzoek.Het inleidendeoverzichtvanpersonenen in-stantiesdiebijdeDuitsepropagandabetrokkenwarenmagdaneenbeetjeverwarrendoverkomen,voorhetoverigeisditboekeenhelderebeschrijvingvaneenbijzonderoorlogtijdschriftinalzijnaspecten.Detalrijkefoto’smakendebeschrijvingenboven-dienheel concreetenmakendit stukgeschiedschrijvinggoedverteerbaar.(MSL)

Nicholas CarrHetondiepe.HoeonzehersenenomgaanmetinternetMaven PublishingHetiseenvraagdiefilosofenenwetenschappersaleeuwenbe-zighoudt: istechnologieeenneutraalhulpmiddelindienstvandemensofwordtdemenszelfonherroepelijkveranderddoortechnologie?Eenseennieuwetechnologieingangvindt, isdieimmersbinnendekortstekerennietmeerweg tedenkenuitonsleven.Hetverandertdemanierwaaropwewerkenenrecenthersenonderzoek toont aan dat het ook een fundamenteleinvloedheeftopdemanierwaaropwedenken.Onzehersenenpassenzichnueenmaalvoortdurendaannieuweervaringenaanenmethetgebruikvananderetechnologieënwordennieuwepadengecreëerdterwijlandereverdwijnen.Datgebeurdebijvoorbeeldtoenmensenleerdenlezenoftoendeklokwerduitgevonden,endatgebeurtnudoorhetsteedsfrequentergebruikvanhetinternet.Verschillendeexperimentenhebben al aangetoond datwe dankzij het internetweliswaarbeterworden inmultitasken,maardatweons vermogenomdiepencreatiefnatedenkenverliezen.Wekunnenonsslechterconcentrerenenonsgeheugenneemtaf.NicholasCarrneemtde lezermeeopeenboeiende reisdoor-heendegeschiedenisvandeintellectueletechnologieënendewerkingvanhetbrein.Tegelijkwaarschuwthijvoordeprijsdie

betaaldmoetwordenvoordevoordelenenhetgemakvandehuidigeinternetcultuur.(MSL)

Daniel Domscheit-BergInside WikiLeaks. Mijn tijd bij de spraakmakendstewebsiteterwereldLebowsky PublishersWikiLeaksisineenpaarjaartijdtoteenheusbegrip uitgegroeid. Toch is over de internewerkingvanhetteamachterdewebsite–enzeker over de persoon van Julian Assange –maarweinigbekend,aldoenerveelspecu-latiesderonde.Deorganisatiediepleitvoormaximaletransparantieiserzelfallesbehalvehappigophaargeheimenmetderestvandewereldtedelen.Voormalig woordvoerder van WikiLeaks,DanielDomscheit-Berg,wildaarmetditboekverandering in brengen. Hij vertelt over zijnoorspronkelijkenthousiasmeeninzetvoordeidealenvanWikiLeaks,maarookoverhoezijnvriendschapmetAssangebekoeldenaarmatehijhemalsmens leerdekennen.Erwordtdanookgeen fraaibeeldopgehangenvandeoprichtervanWikiLeaks.Domscheit-Bergschilderthemafalseenpathologischeleugenaarenme-galomaantegelijk.BovendienisdebeschrijvingvandewerkingvanWikiLeaksronduitontluisterend.Jarenlangginghetoméénenkeleverouderdeserverentweemensendieopgoedgelukdewebsitedraaiendehielden.Eind 2010 was de vriendschap tussen beide mannen finaalvoorbij en viel het team uiteen. Domscheit-Berg waarschuwtpotentiëleklokkenluidersdatdewebsitesindsdienniet langerbeveiligd is. Zelf heeft hij intussen samenmet enkele andereex-WikiLeakerseennieuwewebsiteopgericht:OpenLeaks,gro-tendeelsgebaseerdophetzelfdeprincipe,maarmeteendemo-cratische structuur enmeer inzage- en inspraakrecht voor deklokkenluiderszelf.(MSL)

Georges TimmermanHetgeheimvanBellirajHoutekietBestaan journalisten-spionnen ? In dit boek beschrijft GeorgesTimmerman (hoofdredacteurApache)hetgrilligeparcours vanAbdelkaderBelliraj.Enerzijdsisdatdekroniekvaneeneenvou-digeBelgisch-MarokkaanseelektricienenfamilievaderuitEveredie graagde teesalons aanhet Brusselse Zuidstation bezoekt.AnderzijdsblijkthettegaanomdeleidervaneenBrusselsterro-ristennetwerkdatisgelinktmetAbouNidal.VoordiensrekeningpleegtBellirajaanslagendietotdusvernooitzijnopgehelderd.InopdrachtvandeBelgischeStaatsveiligheid infiltreerthijookin het jihadistischmilieu, en dan zou hij ook nog een andereinlichtingendienstdienstenbewijzen.Ditboekheefthetookover‘journalisten-spionnen’,die–somsgedekt door een perskaart – voor vreemde inlichtingendien-sten werken. Georges Timmerman belicht het geval van deBelgische Fransman Claude Chalençon, een ‘journalist’ die inBeiroetwerktvoordeSyrischeStaatsveiligheid.HijzouBelgischespeurderseenvalsepisteaanreikenoverdemoordopdokterWybran.Verderiserde‘journalist’FaezAlAjjaz,correspondentvandekrantAlMadwa inhet IPC inBrussel.Hijwerkt vooralalsgeheimagentvoorhetSaoedischeregime,isinformantvande Israëlische geheime diensten, leverancier vanwapens aanfalangistisch-christelijke milities in Libanon en belangrijke fi-nanciervanneonazimilitieszoalsWestlandNewPostinBelgië.GeorgesTimmermanheeftmetditboekeenboeiendeneven-wichtigrelaasgeschrevenovereenbeklijvendefiguurendiensomgeving.Op17juli2010isBellirajtotlevenslangveroordeeldinMarokko.Mehmet Koksal

door Marleen Sluydts

18

De

Jou

rna

list

De

Jou

rna

list

april 2011

Mens achter het nieuws

GWEN DECLERCK (DE TIJD): ‘IK BEHOOR TOT DE ONGEDULDIGE GENERATIE’

Jan Backx

HethoofdkwartiervanDe Tijd,driehooginhettrendyTour & TaxisinhetBrusselsenoordkwartier.Erzeilteenintellectueeljongmensinmaatpakvoorbij,meteencroissantplechtigopeenschoteltje.Economistenetenniet, zij lunchen. Ikzit tewachtenopGwenDeclerck,33lentesjongennieuwsmana-gerbijdezachtrozezakenkrant.“Eenblonde,toffemadam”,hadmijntipgevergezegd.Anderhalfuurlatermoetikhemvolmondigbijtreden.Gwenisgeenhautaineofbekaktpra-tendetantemaareenbrokjecontactvaardigeenergie.

“Mijn papawerkte als burgerlijk ingenieur bij Fortis, waarhij aan het roer stond van de oprukkende informatisering.Een gedroomde wereld voor een computerfreak. Thuis, inZwijnaarde,lazenwedeFET, voorlopervanDe Tijd.Vooralmijnmama,opvoedsterineenkostschoolvoorkinderenmetproblemen,zatmethaarneusindiekrant.Debeursberichtenoverliepzemeteenvergrootglas.‘Lees de FET en ge weet alles wat ge moet weten’,zei ze dan. Dat botstemetmij. Ik vondheteenslechtekrant.Thuiswerdermuis-stil naar het radionieuws geluisterd. EnwehaddenookeenKnack-abonnement.Terugblikkend moet ik de journalistiekemicrobevooralvanmijnmoederhebben.Maar ikkooseerstvoorrechtenendeeder achteraf een jaartje journalistiek bij,aandeErasmusHogeschool.Almijnstu-diegenotenhengeldennaareenstagebijDe StandaardofDe Morgen.Ikkoosvoorde FET, die slechte-gazet-van-mijn-ma-ma...Enzie,ikbenerblijvenplakken.Ikdàchtertewordenomringddooroersaaiemenseninafgeborsteldkostuum.Maaropde redactievloer liepen kleurrijkefigurenrond. Sommigen op pantoffels, anderenzelfs inshort. ‘tWas2001, ikmochtaanhethandjevaneenervarencollegameenaar allerlei evenementen. RedactiechefStefaan Huysentruyt leerde me met zijnrodeviltstiftkortentochcompleetschrij-ven.Kortnadatikvastaangenomenwas,begonikopdewebsite-redactie.Endààrkwamdevuurproef...ikzatvirtueelopdeeersterijtoenhetdramavan9/11zichvoltrok.Vanwebsiteschakeldeikovernaardepapierenkrant:binnenlandenjustitie.”

“In2005hingendeovernameendeherstructureringindelucht, deaanloopnaarhet bodvan ChristianVan Thillo. Erheerste een wat uitgebluste, ongemakkelijke sfeer en ikwounietalseenkonijnnaareenlichtbakblijvenstaren.ZostapteikovernaaruitgeverijKluwer,omeralseindredacteurDe Juristenkrant tegaanaansturen.MijnTijd-baas FrederikDelaplace sprak toenprofetisch dat ikwel zou terugkeren.Twee jaar Kluwer volstonden omme een haat-relatiemetde prikklok bij te brengen. Positiever: ik ben toen ook deeerstekeermamageworden.Delaplacehieldhetnietbijpro-fetischewoorden.OpeendagnodigdehijmeuitvooreendrankjeineenGentscafé.DaarwerdmijnterugkeernaarDe

Tijdbezegeld.Hetwasvoorhemookeensterkpsychologischsignaalnaardevernieuwdewerkvloer:zietgenuwel,hetishiergoedwerken,zelfsdeancienskomenterug.”“Ik belandde in de weekendbijlage- en reportageploegen deed de leukste dingen. Vanuit een heli neergelatenworden op een boorplatform, bijvoorbeeld. Pure cinema.Ikmaaktemealgenietendvaakdebedenking:ziemehierlopen, en ikword er nog voor betaald ook! IkmochtmetNobelprijswinnaars, politici, ministers en filosofen praten.Nee,werkenisvoormijzekernietdestrafuithetoudetes-tament.”“Geloofhetofnietmaarikhebnooiteenechtbeursberichtindekrantgezet.Enikhebgeeneigenaandelenportefeuil-le. Sommige collega’s op de krant hebben een stukje vanhunhuisgezetmethungespeelopdebeurs. Ikdenkdan:awel,dikkeproficiat,maarmijnbelangstellingligtelders.In

onzeweekendploegzijnerno limits.Mijnspeeltuinisgroot.Erzijnnogalwatspeci-alistenopDe Tijd.Dezeldzamegeneralis-tenmogenàllesdoen.Eénverduidelijking:ikwordnietkoudofwarmvanbeursenbeleggenmaareconomieboeitmewél.Da’sdelijmdieallesindewereldsamen-houdt en de grote verhalen oplevert. Ikbennunieuwsmanager.Ikvermoeddatikdeeerstevrouwbendieopdatniveauenopdieleeftijdinzo’naansturendefunctiezit.Wehebbennetredacteursuitgestuurdnaar de Congostroom, om die Vlaamsebaggeraar te volgen. Naar Zweden, heteconomischegidsland.Tsjernobyl,hoe ishet daar nu? Naar Lampedusa ook, datwordt overspoeld door vluchtelingen.Maarhet liefst vanal zou ik vooral diereportageszèlfoppadzijngegaan.”

“Ikbehoortotdeongeduldigegeneratie.Ikbeendoorhetberoepslevenvan linksnaarrechtsennaarbovenennaaronder.Springen,zegmaar.Bijdegeneratievande babyboomers was de gestage klimnaarbovendevertrouwdestelregel.

Ik werk nu 4/5e, en heb grote appreciatie voor die gestevanmijn krant. Zo iswoensdag voormijmama-dag.MijnmanissubstituutbijhetGentseparketenleeftineenstrikteregeling van nacht- en weekendpermanenties. Onze tweekindjes,eenkoningswensvan2en4jaar,genietenvandeouderlijke taakverdeling.Mijnman haalt ze van school enis eenkei inbedtijd-verhaaltjes.Onsbeider job,dekinde-renenhetonderhoudenvandevriendenkringdwarsbomentijdverslindendehobby’s.Tochpermitteerikmejaarlijkséénweekjehelemaalvanmijalleen:geenman,geenkinderen,geenwerk. Vorig jaar deed ik eendansstage in een Fransklooster.GenreAnneTeresaDeKeersmaeker:zwaarfysiekuitputtend,totzesurenperdag.Ditjaarwordthetmisschienstappenindebergenenovernachtenineenhut,samenmeteensportievevriendin.Fysiekafzien,buitenzijn,hetlaatdefrissewinddoorjehersenpanwaaien.”

‘Ik word niet koud of warm van de beurs of beleggen maar economie boeit me wél.’ (Foto Mediafin)

19

Onder embargo

Omzeggens 1.400 beroepsjournalis-tenhebbenaldeverplichteaanvraagingediend voorverlenging van hun erkenning. De Erkenningscommissieheeft intussen ruim 200 dossiersgoedgekeurd. Het gaat om zelfstan-dige beroepsjournalisten en actiefgepensioneerden. De loontrekkendeberoepsjournalisten (voor wie dezaken doorgaans veel eenvoudigerliggen)komenlateraandebeurt.

Ter herinnering: de wet van 30 de-cember 1963 verplicht ons om devijf jaar alle erkenningen van be-roepsjournalisten te herbekijken en(aldanniet) tebevestigen.Concreetgaat de Erkenningscommissie (www.cebj.be) voor elke beroepsjournalistopnieuw na of hij/zij nog voldoetaandeerkenningsvoorwaarden:jour-nalistiekwerken voor een algemeennieuwsmedium, professionaliteit enonafhankelijkheid(viahetverbodomcommerciële nevenactiviteiten uit teoefenen).

Wie zijn erkenning hernieuwd ziet,krijgt een nieuwe officiële perskaartvoordeperiode2012-2016.Diekaartzal overigens bordeauxrode vankleurzijn.TevensvroegenwedeFODBinnenlandse Zaken om de vermel-

dingenopdekaartietsduidelijkertezetten,watidentificatieophetterreinmoetvergemakkelijken.

Johan CauwelsgaatvanafeindaprilDe Gentenaarleiden.TotnuwerktehijfreelancevoorHet Laatste Nieuws.

Katrien Stragierdanweerisoverge-staptvanDe MorgennaarHet Laatste Nieuws.

DeBFFP,AVBB-zusterverenigingdiedeBelgische fotojournalisten groepeert,voert volop campagne om bij gepu-bliceerde beelden mooi de naam van de persfotograaf vermeld tekrijgen. Dat is nietsminder dan eenelementair auteursrecht van elkefotojournalist. Zie www.vvbj.be, dewebsite van de Vlaamse VerenigingvanBeeldjournalisten.

In tegenstelling tot wat onze vorigeeditie lietverstaan, zijnhetevenwelnietlouterdefoto-agentschappendiezondigen tegen deze regel. Veeleerzijnhetdeuitgeversvankrantenenmagazines die naamtekening tegen-werken.VandaarookdatdeVVBJallehoofdredacties nog aanschrijft methetbeleefdeverzoekombijbeeldennetjes de persoonsnaam te vermel-

denvandepersfotograaf.

Dirk Van der Maelen,sp.a-ka-merlid,wildegrondwettelijkewaarborgen voor persvrijheiduitbreidennaarallemedia.VanderMaelendiendedaartoeeenvoorstel in tot wijziging vanartikel25vandeGrondwet.

Het gaat ondermeer om hetverbod van overheidscen-suur (zie ook pagina 2 van dit nummer). Ook de ge-trapte aansprakelijkheid ende rechtsmacht van het as-sisenhof moeten volgens Vander Maelen expliciet wordenuitgebreid naar radio, televi-sie“enanderehuidigeenwieweet toekomstige expressie-vormen”.

InhetkadervandeFranstaligeStaten-GeneraalvoordeMediais een stevig onderzoeksrap-port gepubliceerd over deFranstalige nieuwsmedia inhet land. Het document, ge-redigeerd door de professo-ren Frédéric Antoine (UCL) en

FrançoisHeinderyckx(ULB),isteraad-plegenophttp://egmedia.pcf.be.

Destudietoontondermeerdecijfer-matigeverschillentussendeVlaamseendeFranstaligemediamarktaan.“InFranstaligBelgiëisdesituatieduidelijkproblematischer dan in Vlaanderen”,aldus professor Heinderyckx. “NietalleenlezenVlamingenmeerkranten,zekijkenookvakernaartv-journaalsen ze surfen drie tot vier keermeerop nieuwssites. Mogelijk bestaat deoplossing er in dat de Franstaligemedia op hun beurt meer rekeninggaanhoudenmetdesmaakvanhetpubliek.”

Op dinsdag 10 mei organiseert hetOverlegcentrum voor EthiekvandeKULeuveneendebatmet als thema:Kunnen we journalisten nog vertrou-wen? MetRikVanCauwelaert,GeorgesTimmerman,FlipVoetsenPolDeltour.Om15u30inLessiusHogeschool,Sint-Andriesstraat2inAntwerpen.

Aansluitend op het debat houdt deBritse filosofe-hoogleraar Onora Sylvia O’Neill een lezing over ‘Trust and Mediated Communication’. Toegang isgratis; inschrijvenkanviawww.leerstoelmeerts.eu of op tele-foonnummer03/206.04.96.

De redacties van Think Media(P-magazine en Menzo) hebbeneen VVJ-délégué verkozen: Patrick Vincent. Hijisvoortaandushetuitge-lezencontactpunttussendeberoeps-verenigingendeVVJ-ledenopbeideredacties.

Vacature-journalisten Filip Michiels en Nico Schoofs hebben met eentweedelige artikelenreeks over de‘De Belgo-Braziliaanse bouwmaffia’ de Citi Journalistic Excellence Awardgewonnen.Deprijsbeloontjournalis-tiekwerkdatbetereinzichtenbiedtinfinancieel-economischerealiteiten.

Komtereindelijkwatrechtszekerheidrondhetfiscalestatuutvanjournalis-tiekeauteursrechten?DefiscusheeftzopasofficieelhetProtocolopgevraagddatdeVVJendeVDP(Vlaamsedagbla-duitgevers)hebbenondertekend.Promemorie:datProtocolbepaaltdatdevergoedingenvanfreelancejournalis-ten(inhoofdberoep)redelijkerwijsin70%honorariumen30%auteursrech-tenkunnenwordenopgesplitst.

Mediacafé #6: How to report the economic crisis in Europe?

Thursday 5 May 2011 - 20:00Kultuurkaffee VUB, Trefcentrum Y, Pleinlaan 2, 1050 BrusselsAre our media able to inform us sufficiently about the economic crisis in Europe? What role did the media play in the build-up of the financial crisis in 2008? How far does the responsibility of journalists reach when they give speculators a free forum? Are non-specialist journalists capable of covering such a complex subject or does a certain distance from the subject have advantages?

With Sony Kapoor (Re-Define), Peter De Keyzer (Chief Economist PNB Paribas Fortis) and Leigh Philips (EUobserver). Moderator: Johan Van Overtveldt (Trends).

in English - admission free reservation recommended: info@deburen.eu +32 (0)2 212 19 30

Organisation:

More information: www.deburen.eu

Nacht van de JournalistiekDonderdag 28 april 2011 @ The egg Brussel

OntmOet de Opiniemakers van mOrgen

De Vlaamse Dagbladpers, alle Vlaamse opleidingen journalistiek, de Vlaamse Vereniging van Journalisten en het Fonds Pascal Decroos nodigen u graag uit op de eerste Nacht van de Journalistiek.De Nacht zet journalistiek Vlaanderen in de verf: startende journalisten ontmoeten er bekende mediaprofessionals tijdens workshops en speeddates, de minister van Media bekroont een beloftevolle laatstejaarsstudent en Erasmushogeschool Brussel brengt een getalenteerde jonge journalist voor het voetlicht. De Nacht sluit af met een feestelijke receptie met tal van netwerkmogelijkheden.

locaTiede nacht van de Journalistiek gaat door in het nieuwe communicatiehuis “the egg” – Barastraat 175 – 1070 Brussel, een industriële en hippe locatie vlakbij het Brusselse Zuidstation.

inschrijvende toegang is gratis, maar inschrijving is verplicht. inschrijven kan tot 21 april 2011 op www.nachtvandejournalistiek.be

17u45 20u30 prograMMa sTUDenTen17u45 deuren studenten 18u15 Welkom door organisatoren en partners 18u30 Workshops en speeddates

20u30 00u prograMMa pUBlieK20u30 deuren publiek 21u00 Uitreiking prijs van de minister van media 21u15 Uitreiking gouden gOm erasmushogeschool Brussel 21u30 Hapjes, drankjes en live optreden

Het volledige programma vind je op www.nachtvandejournalistiek.be

de nacht van de Journalistiek wordt georganiseerd door:

De vlaamse opleidingen journalistiek:

arteveldehogeschool, gent | erasmushogeschool, Brussel | Hogeschool West-vlaanderen, kortrijk | Hogeschool-Universiteit, Brussel | Lessius, antwerpen | Lessius, mechelen | plantijn Hogeschool, antwerpen | Xios Hogeschool Limburg, Hasselt

de vlaamse vereniging van Journalisten | de vlaamse dagbladpers, federatie van de vlaamse krantenuitgevers | Fonds pascal decroos

de nacht van de Journalistiek krijgt de steun van:

Advertentie_A5.indd 1 13/04/11 14:18