(embargo tot 06/10)lse/research/EUKidsOnline... · 39% jongeren seksuele beelden gezien in media...

SCP-rapport(embargo tot 06/10)

Nathalie Sonck & Jos de Haan

Mogelijkheden, maar ook risico’s

Internetgebruik bij jongeren (huiswerk, ontspanning, sociale contacten, informatie) – online/offline leefwereld (uitvergroting, zichtbaarheid, anonimiteit)

NL koploper internettoegang en online participatie

Ook grotere kans op online risico’s

Sociaal en Cultureel Planbureau

Ook grotere kans op online risico’s

Sensationele mediaberichten

Weinig betrouwbaar cijfermateriaal (bvb. om beleid op te baseren)

maandag 19 december 2011

dr. Nathalie Sonck

3

Europees project

Gesubsidieerd via Safer Internet Plus Programme (Europese Commissie)

• kinderporno op internet

• grooming

• cyberpesten

Gecoördineerd door LSE (Prof. dr. Sonia Livingstone & dr. Leslie Haddon)

In Nederland participeert SCP, samen met UvA en EUR


In Nederland participeert SCP, samen met UvA en EUR

• 2006-2009 EU Kids Online: inventarisatie eerder onderzoek in EU

• 2009-2011 EU Kids Online II: nieuwe dataverzameling in 25 landen

• 2011-2013 EU Kids Online III: verdiepend onderzoek

Meer info: www.eukidsonline.net

4

Online risico’s

Focus vanuit het Europese beleidsprogramma op:

• zien van pornografische beelden

• ontvangen van seksuele toespelingen (sexting)

• ontmoeten van onbekenden na online contact

• online gepest worden (cyberpesten)


Onderzoeksvragen

• Welk deel van de jongeren heeft hiermee te maken?

• Hoeveel jongeren doen hierdoor een negatieve ervaring op?

• Wat is de invloed van digitale vaardigheden?

• Wat is de rol van ouders, docenten en leeftijdgenoten?

Onderzoek vanuit de beleving van jongeren (versus risicoperceptie volwassenen, e.g. porno)


Dit is de voettekst

5

Het onderzoek

• aselecte steekproef bij 9-16-jarige internetgebruikers

• in 25 landen

• 25.142 kinderen thuis geïnterviewd, 1004 in NL

• en een van hun ouders

• voorjaar 2010

• face-to-face interview, deel schriftelijk (gevoelige vragen)


• face-to-face interview, deel schriftelijk (gevoelige vragen)

• jonge kinderen (9-10 jarigen) kortere vragenlijst, geen expliciet seksuele vragen

• ethische richtlijnen (toestemming, anonieme dataverwerking)


Dit is de voettekst

6

Het onderzoek

Onderscheid tussen risk en harm

• te maken hebben met online risico’s (iets op internet gezien, ontvangen)• hierdoor negatieve ervaring opdoen (van streek zijn, van iets geschrokken zijn, nare belevenis)


1. zien van pornografische beelden

2. ontvangen van seksuele toespelingen

3. ontmoeten van onbekenden na online contact

4. online gepest worden


Dit is de voettekst

7

1. Pornografische beelden zien

Zien van expliciet seksueel getinte foto’s, beelden en video’s, met naakte mensen of seks (niet term pornografie gebruikt in interview)

39% jongeren seksuele beelden gezien in media (online+offline)

22% via internet

23% hiervan (of 5% in totaal) negatieve ervaring


23% hiervan (of 5% in totaal) negatieve ervaring

Bedoeld in aanraking (pubers doelbewust opzoeken) of onbedoeld

pop-up (11%) - website over seks niet bestemd voor minderjarigen (7%)

Type beelden (11+): Naakte personen (15%) – intieme lichaamsdelen (9%) – seks hebben (7%) – gewelddadige seks (1%)

Langetermijneffecten: reductie seksuele tevredenheid, verhoging seksuele onzekerheid, vrouwen als lustobject (Peter&Valkenburg, UvA)


Dit is de voettekst

8

2. Sexting (11+)

Sex + texting

Ontvangen van seksueel getinte toespelingen via obscene tekstberichten, foto’s van eigen naakte lichaam(sdelen)

15% seksuele boodschappen gezien of ontvangen via internet


17% hiervan (3% in totaal) negatieve ervaring, van streek

Uitwisseling tussen vrienden (geen volwassenen bij betrokken)

Op website (bvb. sociale netwerksite) wel publiek toegankelijk

� kan zonder medeweten gekopieerd worden (grote sociale impact)

� gevaar voor kinderpornografie (beelden gebruikt door volwassenen,

webcamopnames op pornosites) – in VS bij wet verboden


Dit is de voettekst

9

3. Persoonlijke ontmoeting met online contact

Gemakkelijk online contact (geen direct fysieke kenmerken, anonimiteit, zich anders voordoen)

32% via internet contact met onbekende (niet eerder ontmoet)

19% hiervan (6% in totaal) offline afspraak


7% hiervan (0.5% in totaal) negatieve ervaring

In onderzoek geen info over aard van negatieve ervaring

Afspraakjes maken: zelfde hobby, online vrienden

Risico van seksueel ongewenst gedrag (ongewenste intimiteiten, verkrachting, ontvoering)

Onzekerheid over identiteit (grooming door volwassenen, loverboys)


Dit is de voettekst

10

4. Slachtoffer van cyberpesten

Offline pesten (in het echt, op fysieke plek zoals schoolplein) versus online pesten (via internet, pc of mobiele telefonie)

• Bedreiging van leeftijdgenoten

• Herhalend intentioneel kwetsen

• Machtsverschil pester en gepeste

Niet term pesten in interview, wel herhaaldelijk pijnlijk of gemeen


Niet term pesten in interview, wel herhaaldelijk pijnlijk of gemeen behandeld (pesten sowieso als negatieve ervaring beschouwd)

14% gepest (offline+online)

27% hiervan via internet (4% in totaal)

Online gepeste vaak ook offline gepest

Minder direct zichtbaar voor ouders, docenten

Wel mogelijk langdurige impact voor groter publiek, blijft rondzwerven


Dit is de voettekst

11

Verschillen tussen jongeren

Dezelfde jongeren alle risico’s (kwetsbare kinderen)?

19% een risico

7% twee risico’s

2% drie of vier risico’s


Jongens en oudere tieners (13-16 jaar) vaker in contact met online risico’s (zoals seksuele beelden, persoonlijke afspraken)

Meisjes en jongere kinderen (9-12 jaar) vaker negatieve ervaring ervan


Dit is de voettekst

12

Invloed van internetvaardigheden

Veronderstelling jongeren veel digitale vaardigheden:

‘digitale autochtonen’; ‘homo zappiens’; ‘WIFI-generatie’

Onderzoek Van Deursen (2010) via tests: overschatting


In interview via vragen over diversiteit online activiteiten en zelf internettoepassingen kunnen bedienen (basisvaardigheden)


Dit is de voettekst

13

Internetvaardigheden

Online activiteiten

Meest: 89% videoclips bekijken, 84% spelletjes, 78% huiswerk, communicatie: e-mail (77%), sociale netwerksite (74%)

Minst: bloggen (13%), virtueel karakter (15%), chatroom (15%)


Internettoepassingen (11+)

Meest: online berichten blokkeren (87%), website toevoegen aan favorieten (85%)

Minst: filterinstellingen veranderen (30%)


Dit is de voettekst

14

64 64 63

56 5652

8587

79 78

70

77

66

60

70

80

90

100



Dit is de voettekst

15

56 5652 51

2830

0

10

20

30

40

50

60

Bookmark a

website

Block

messages

Find info on

safety

Change

privacy

settings

Compare sites Delete

records

Block spam Set filter

EU

NL

Verwachting: jongeren met meer internetvaardigheden � minder in

contact met online risico’s en minder negatieve ervaringen

Onderzoeksresultaat: meer internetvaardigheden verkleinen risico’s en negatieve ervaringen niet

Internetvaardigheden


Mogelijke verklaring: meer vaardigheden opbouwen door meer internetgebruik, kunnen verschillende activiteiten/toepassingen uitvoeren, indirect ook meer in contact met risico’s

Implicatie: meer dan technische knoppenkunde nodig, ook sociale weerbaarheid op internet


Dit is de voettekst

16

Rol van derden

Internetbegeleiding door ouders:

• actieve begeleiding: informatie, uitleg, advies

• restrictieve begeleiding: regels, stellen van grenzen

• gezamenlijke mediabeleving: delen van online ervaringen

• controlerende begeleiding: toezicht, technische applicaties


Mediawijsheid op school: voorlichting door docenten, lesprogramma’s

Vrienden/leeftijdgenoten: hulp en advies, peer-culture


Dit is de voettekst

17

Rol van derden

In onderzoek informatie (door jongeren) over actieve begeleiding van ouders, docenten en leeftijdgenoten

• hulp wanneer iets moeilijk te vinden was op internet

• uitleg waarom websites goed of slecht zijn

• advies over hoe veilig internet gebruiken

• advies over hoe online tegenover mensen gedragen


• advies over hoe online tegenover mensen gedragen

• hulp wanneer in het verleden van iets op internet geschrokken, van streek

Meeste jongeren actief begeleid bij internetgebruik door ouders, vervolgens docenten, dan leeftijdgenoten


Dit is de voettekst

18

Rol van derden

Verwachting: jongeren met meer actieve internetbegeleiding door ouders, docenten en leeftijdgenoten � minder in contact met online

risico’s en minder negatieve ervaringen

Onderzoeksresultaat: beperkte invloed van actieve internetbegeleiding

• 2/3e van ouders weet niet als hun kind een negatieve ervaring heeft opgedaan


• 2/3e van ouders weet niet als hun kind een negatieve ervaring heeft opgedaan met internet; meer begeleiding van ouders verkleint online risico’s

• meer peer-invloed hangt samen met meer online risico’s

Mogelijke verklaring: leeftijdgenoten hulp na negatieve ervaring? Of stimuleren zij elkaar in online risicogedrag?

Implicatie: naast ouders en school, ook rol voor vrienden, rolmodellen, peer-to-peer teaching


Dit is de voettekst

19

Belangrijkste bevinding

• Geringe kans op internetrisico’s en negatieve ervaringen:

geruststellend, relativeert omvang van problemen en ‘morele paniek’ (bvb. in mediaberichten)

22

20

25



Dit is de voettekst

20

15

6

45

3

0,5

0

5

10

15

20

Online

pornografische

beelden gezien

Seksuele

toespelingen

ontvangen (11+)

Persoonlijke

ontmoeting met

vreemde

Slachtoffer van

cyberpesten

% jongeren dat te maken heeft met online risico

% jongeren dat er een negatieve ervaring van ondervindt

Belangrijkste bevinding

Keerzijde van de medaille:

• Grote absolute aantallen jongeren:

60.000 jongeren in 2010 slachtoffer van cyberpesten, circa 90.000 persoonlijke ontmoeting, 7500 negatieve ervaring erdoor

• Meisjes en jongere kinderen zeggen zelf nare beleving te hebben met internet


• Meisjes en jongere kinderen zeggen zelf nare beleving te hebben met internet

• Ernst van incidenten niet gering:

Langdurige psychische problemen na cyberpesten, desastreuze afloop van persoonlijke ontmoeting

Vanuit onderzoek onder alle jongeren: klein deel risicogedrag

Vanuit politie: als misgaat, kan wel ernstig zijn

� Discussievraag hoe mee omgaan?


Dit is de voettekst

21

Digitale mediawijsheid - verantwoordelijkheid

Jongeren zelf

• helpwanted.nl / online meldknop

Betrokkenheid van ouders

• eerste aanspreekpunt bij problemen, digitale vaardigheden


• moeilijk toezicht te houden door technische ontwikkelingen (pc in eigen kamer, smartphone, tablet)

• ouders ondersteunen: initiatieven (mijn kind online, ouders online, mediaopvoeding.nl)

Rol van school en docenten

• ouderavonden, voorlichting over ‘nettiquette’, lespakketten ook vanuit industrie (bvb. Hyves)

• professionalisering van docenten in ICT


dr. Nathalie Sonck

22

Digitale mediawijsheid - verantwoordelijkheid

Rol van de overheid

• wettelijk kader: bestaat voor kinderpornografie, grooming

• Safer internet programma Europese Commissie / Digivaardig & Digibewust (ECP-EPN): bewustzijn online risico’s

• Ministerie van Justitie: veiliger internetgebruik, opsporen strafbaar gedrag

• Ministerie van OCW: mediawijsheidsprojecten


• Ministerie van OCW: mediawijsheidsprojecten

• ouders ondersteuning bieden: co-regulering met industrie (bvb. Mediasmarties: online pictogrammen)


dr. Nathalie Sonck

23

Publicatie 06/10



dr. Nathalie Sonck

24

Meer informatie: [email protected]

(embargo tot 06/10)lse/research/EUKidsOnline... · 39% jongeren seksuele beelden gezien in media...

Documents

Transcript of (embargo tot 06/10)lse/research/EUKidsOnline... · 39% jongeren seksuele beelden gezien in media...