Seksuele selectie

Ongeslachtelijke voortplanting

1 oudera-seksueelOntstaan genetisch identieke nakomelingen

aan ouder (DNA) KlonenVoorbeelden:

Bacteriedeling Knollen en uitlopers bij planten (ook stekken) Enkele insecten (wandelende tak, bladluis) Ook o.a. enkele salamanders, hagedissen, slangen Meeste soorten kunnen ook gewoon geslachtelijk voortplanten

Ongeslachtelijke voortplanting

Voordelen

1 ouder nodig Als eigenschap gunstig

is alle nakomelingen deze

Nadelen

Alle nakomelingen zelfde eigenschap kans op uitsterven indien nadelig

Geslachtelijke voortplanting

= Seksuele voortplantingNakomeling krijgt helft genetisch materiaal van beide

ouders (zaadcellen en eicellen) recombinatieNakomelingen uniekNiet altijd fysiek contact man en

vrouw (bijv. vissen, planten)

Geslachtelijke voortplanting

VoordeelOntstaan nieuwe

genetische combinaties soms gunstig

NadeelOntstaan nieuwe

genetische combinaties ongunstig (ziekte of slechte aanpassing)

2 ouders nodig

Ongeslachtelijk Geslachtelijk

X

Natuurlijke selectie

Charles Darwin (evolutietheorie)DemonstratieNieuwe allelen-combinatie biedt voor en

nadelen bij het overleven in een omgeving.

Is deze eigenschap gunstig uitbreiden onder soortBest aangepaste organisme produceren meeste

nakomelingen = natuurlijke selectie

Natuurlijke selectie

Twee bijzondere vormen van “natuurlijke selectie”

Doorgeven van genen lukt alleen als je succesvol paart:

1 SpermacompetitieSperma 3 dagen in leven concurentie tussen sperma van meerdere mannetjes Hoeveelheid sperma (grote teelballen bij polygame dieren) Kwaliteit sperma (1% seeker, 16% blocker, 83% killer)

2 Seksuele selectie

Seksuele selectie

Het veroveren van een partner: seksuele selectie, is voorbeeld van natuurlijke selectie

Man: Wil zoveel mogelijk genen doorgeven Vrouw: Wil beste genen ontvangen

Waarom verschil?

Verkeerde partnerkeuze heeft negatievere invloed op fitness van vrouwtje dan op fitness van mannetje (bijv.dracht bij zoogdieren)

In de periode voor de paring leidt dit tot:

> Imponeergedrag mannetjes (uiterlijk en gedrag)

> Competitie tussen mannetjes onderling

Eieren zijn duur om te maken,Sperma is spotgoedkoop!

Strijd om de beste genen…

Herten proberen met hun grote gewei het vrouwtje teimponeren. Dit kan leiden tot een echte strijd tussen twee mannetjes

Groot gewei staat symbool voor ‘betere’ genen


De fregatvogel lokt een wijfje met een combinatie van vorm en kleur. Met zijn zwarte verenkleed valt hij niet zo op. Maar hij heeft een keelzak die hij tijdens de paartijd kan opblazen tot een grote rode ballon. De rode kleur is voor een wijfje belangrijk: fregatvogelmannetjes met een minder fel gekleurde keelzak zijn meestal in een minder goede conditie, kunnen last hebben van parasieten. Een wijfje zal daarom bij voorkeur kiezen voor een felrode ballonman!

Strijd om de beste genen…Kleur zegt soms dus veel:

RoodmusRodere borst teken van goed voedsel dus symbool voor territorium van de man

Merel en stekelbaarsOranje kleur door cartenoiden belangrijk voor immuunsysteem wordt aan snavel ontrokken bij infectiesKleur is dus symbool fitness van man


Om indruk te maken op een wijfje pronkt een mannetjespauw uitbundig met zijn lange, kleurrijke staart

Groter aantal vlekken = grotere kans op paring

Strijd om de beste genen…Hoe langer hoe succesvoller in voortplanting?Bij de Cyrtodiopsis whitei en de paradijsvogel wel

Nadeel:Fysieke beperkingen

Seksuele selectie bij paradijsvogels op DVD Earth: 29:20 – 32:30

Strijd om de beste genen…De liervogel, het ultieme voorbeeld van een partner veroveren met zang…


Waarom zijn dieren met fellere kleuren, grotere ornamenten etc meer succesvol in voortplanting?

Elk dier heeft een beperkt energiebudget

Hoe gezonder een dier of hoe beter het dier is aangepast, hoe meer energie een dier overhoudt voor het ontwikkelen van deze ornamenten. Deze ornamenten vragen een grote energieinvestering van een dier.

Een zwakker dier zal zijn energie alleen kunnen besteden aan primaire overlevingstaken

Dus deze mooie ornamenten staan symbool voor een goed genenpakket goed genenpakket levert beter nageslacht


Sommige dieren vertonen alleen in de paartijd bepaalde kleurvlekken op hun lichaam. De mandril is zo'n dier. Normaal heeft het gezicht van een mannetjesmandril lichtblauwe en rozige tinten, maar tijdens de paartijd veranderen deze kleuren onder invloed van hormonen in felrood en felblauw. Zo heeft zijn gezicht dezelfde kleuren als zijn geslachtsorganen, wat extra prikkelend voor een wijfje is.


Een prieelvogelmannetje heeft geen indrukwekkende versieringen aan zijn lijf die hij mee moet slepen. Om een wijfje te verleiden heeft hij een andere methode:

Hij bouwt een opvallende baltsplaats waar hij voor gaat staan zingen en dansen.


Omdat de vlinder 's nachts actief is, kan een deze mot geen mooie kleuren gebruiken, zoals de dagvlinders, om een wijfje te verleiden. Daarom lokt een mannetje een wijfje door feromonen uit te scheiden. Dat zijn geurstoffen die specifiek bij de partnerkeuze betrokken zijn.


In de paringsperiode maakt het sprinkhaanmannetje hoge, tsjirpende geluiden door met zijn poten tegen zijn vleugels te wrijven. Zo verspreidt hij een min of meer regelmatige melodie.

Wanneer de liefdeszang binnen het gehoorbereik van een naburig wijfje valt, beantwoordt ze hem door op een vrouwelijke manier terug te roepen: met een zachter en lieflijker getsjirp. Het sprinkhaanmannetje past hierop zijn melodie aan: zo ontstaat een vraag-en-antwoord spel


Bij de zeeolifant doen de mannetjes een echtconcurrentiespel. Hier kunnen zelfs slachtoffers bij vallen. De winnaar paart met alle vrouwtjes

Seksuele selectie bij mensen?Jazeker! Supranormale prikkels:

Seksuele selectie bij mensen?

Symmetrie

Symmetrie

Symmetrie

Brad Pitt Links gespiegeldRechts gespiegeld

Madonna Links gespiegeldRechts gespiegeld

Symmetrie

Dhr.Smeenk Links gespiegeldRechts gespiegeld

Symmetrie

SymmetrieExperiment met babies

Foto met symmetrisch gezicht tonen babies lachten naar verhouding vaker

Foto met asymetrisch gezicht tonen babies huilden naar verhouding vaker

Seksuele selectie bij mensen?Een vrouw wil een man met… Een man wil een vrouw met…

•Sociale status (economische hulpbron)•Oudere man (3,5 jaar)•Intelligentie (probleemoplossend)•Humor (sociaal vaardig)•Ambitie, ijver, betrouwbaarheid•Stembeheersing, ritmegevoel (duidt op emotionele stabiliteit)•Atletisch, dapper (vrijgezellen zijn korter dan mannen)•Liefde, genegenheid (vader investeringsbereidheid)•Gezondheid (symmetrie)

Samengevat1)Goede genen2)Goed voor kind kunnen zorgen

•Jeugdig (3,5 jaar jonger) = vruchtbaar, gezond, ouderzorg•Schoonheid = advertentie gezonde genen

Samengevat1) Goede genen

Seksuele selectie bij mensen?

Experimenten met gedragen mannenondergoed:Wat vindt de vrouw het lekkerst ruiken?

Conclusie:Personen die het sterkst afwijken qua MHC-complex worden als de aantrekkelijkste geur aangemerkt

Verklaring:MHC-complex is betrokken bij afweersysteem. Partner met groot verschil wat betreft deze genen geeft grotere kans op nakomelingen met een sterk afweersysteem

Bacterien op huid hebben grote rol in bepaling van je geur

Seksuele relaties

Polygaam 1 man, meerdere vrouwen Veel zoogdieren (leeuw, chimpansee) Man vaak groter dan vrouw (imponeren)

Promiscue “Iedereen met iedereen” Bijv. bonobo’s: alle conflicten afgehandeld met seksueel contact.

Monogaam Veel vogels (1 broedseizoen), mens, gibbon

Verder Homoseksualitiet o.a. bij bonobo’s, vogels, vissen, reptielen, inktvissen Soloseks

Aparte vormen van voortplanting

HoningbijOnbevruchte eicel wordt darBevruchte eicel wordt werkster

Hermafrodiet2-slachtigWormen, sponzen, slakkenPlantenwereld heel normaal

(stamper/meeldraad)

Seksuele selectie

Documents

Transcript of Seksuele selectie