Eindrapport speelweefsel Antwerpen Noord

Speelruimteweefsel in Antwerpen-Noord

Onderzoeksrapport Speelruimteweefsel district Antwerpen

Bestek nr. GAC/2013/1986

in opdracht van:

Einddocument26 juni 2015

Colofon

ONDERZOEKSRAPPORT SPEELRUIMTEWEEFSEL DISTRICT ANTWERPENWIJK ANTWERPEN-NOORD

Bestek nr. GAC/2013/1986

in opdracht van

Uitgevoerd door

Kind & Samenleving vzw

Nijverheidsstraat 10

1000 Brussel

[email protected]

in samenwerking met 3

InhoudsopgaveINLEIDING 5Opdracht 6

Proces 7

Inspraak van kinderen 8

Leeswijzer 9

1. MACRO 101.1. Planningscontext 11

1.2. Mobiliteit 13

1.3. Geluidshinder 14

1.4. Naar een netwerk van bovenlokale publieke ruimtes 15

in en rond Antwerpen-Noord

2. MESO 192.1. Demografie en speelnoden binnen de wijk 20

2.2. Mobiliteit: Interne barrires 22

2.3. Verschillende wijkdelen 28

2.4. Algemene evaluatie van de wijk door kinderen 29

2.5. Sociale uitdagingen 30

2.6. Publieke ruimtes op wijkniveau: Park Spoor Noord,

Stuivenbergplein, Sint-Jansplein, Rooseveltplaats e.a. 31

2.7. Tijdelijk gebruik van projectgronden 48

2.8. Overzicht van de acties voor 'macro' en 'meso' 49

3. MICRO 503.1. Antwerpen 2060 - West 51

3.2. Antwerpen 2060 - Oost 72

3.3. Dam 129

4. SYNTHESEKAARTEN 1554.1. Synthese van het bestaande speelweefsel 156

4.2. Knelpunten en potenties 158

4.3. Synthese van het gewenste speelweefsel 159

5. BIJLAGES 161Verkennend ontwerpend onderzoek door Carve.

4

INLEIDINGAlgemene informatie over deze studie

5

Opdracht

KERNOPDRACHT

De kernopdracht, zoals omschreven in het bestek, luidt als

volgt:

Het voorwerp van de onderzoeksopdracht betreft een sterk visueel ondersteund onderzoeksrapport over

het speelruimteweefsel in de wijken Antwerpen-Noord

en Kiel. Dit omvat een omgevingsanalyse, de gegevens

in kaart brengen in GIS en het formuleren van

beleidsvoorstellen en concrete acties. (Bestek nummer GAC/2013/1986, p. 15).

Dit document omvat het onderzoeksrapport over de wijk

Antwerpen-Noord en Dam (postcode 2060).

ONDERDELEN

De opdracht omvat 3 belangrijke deelopdrachten:

Coaching bij de inspraak:Concreet moet de opdrachtgever "voorstellen doen naar

inhoud en methodieken voor de inspraak".

"Een synthese geeft de algemene conclusies uit de

bevraging en een beeld hoe de kinderen/jongeren zich

op het openbaar domein voelen in de wijk."

(Bestek p. 16 en 17)

GIS-Analyse:"Het bestaande en gewenste speelruimteweefsel wordt

visueel in kaart gebracht" d.m.v. GIS (p. 17)

Beleidsvoorstellen:"In het sterk visueel ondersteund onderzoeksrapport

worden voorstellen geformuleerd voor een steviger

speelruimteweefsel om zo de zelfstandige mobiliteit van

kinderen en jongeren te verhogen binnen de wijk. De

voorstellen zijn aangepast aan de Antwerpse

beleidscontext. Ze moeten haalbaar en concreet zijn,

zowel ruimtelijk, politiek als financieel.

De studie bevat tips en suggesties over hoe er op korte

termijn zaken kunnen gerealiseerd worden, zodat de

resultaten van het onderzoek snel visueel zichtbaar

worden in het straatbeeld." (p. 17)

6

Proces

De studie volgde een proces in 2 fasen:

Fase 1: Omgevingsanalyse Fase 2: Beleidsvoorstel en actiesIn elke fase waren er ambtelijke stuurgroepen,

inspraakacties en toetsingsmomenten, o.m. bij de

Districtscolleges op 12-01-2015 en 18-05-2015.

7

Inspraak van kinderen

8

Doorheen het proces zijn, in samenwerking met de

stadsdiensten, kinderen bevraagd.

Klassessies

In de loop van de maand juni 2014 zijn 2 klassen (5de of

6de leerjaar) bevraagd, gedurende een tweetal uren.

Het ging om de scholen

- Sint-Henricus (Antwerpen-Noord)

- Groen Eilandje (Dam).

In een tweede inspraakronde, die doorging in januari, zijn

verdiepingsvragen gesteld en zijn de eerste resultaten

teruggekoppeld in:

- Sint-Henricus (Antwerpen-Noord)

- Jeugdwijkwerking Elegast (Dam)

Wijkwandeling met tienermeisjes Kras

Op de stuurgroep is aandacht gevraagd voor bijzondere

doelgroepen. Daarom is een (vrouwelijke) medewerker van

Kind & Samenleving op stap geweest met een groepje

tienermeisjes van Kras.

Oor

Met behulp van de online inspraaktool Oor zijn kinderen bevraagd. Er is gericht naar klassen toegestapt:

- Basisschool De Vlinder Noord: 5de en 6de leerjaar.

- Basisschool De Pijl: 5de en 6de leerjaar.

Verder is Oor ingezet bij Wijkwerking Elegast.

Ook individuele kinderen, jongeren en ouders namen deel.

In totaal 88 bevraagden uit Antwerpen 2060 vulden deze

online vragenlijsten in. Het gaat om overwegend tieners

(ca. 10-14 jaar) met het aandeel jongens-meisjes relatief in

evenwicht. Van de Oor-bevraging is een apart

inspraakrapport ter beschikking bij de Jeugddienst.

In dit rapport zijn de belangrijkste resultaten van de

inspraak opgenomen. Deze zijn herkenbaar door de

cursieve tekst.

De beleidsvoorstellen en acties worden uitgelicht met deze lichtblauwe achtergrond.

De prioriteitsbepaling gebeurt vanuit het speelweefsel-denken en is zinvol bevonden doorheen het proces en na de verschillende aftoetsmomenten bij kinderen, stedelijke diensten en het Districtscollege. In het document hanteren we de volgende prioriteitsaanduidingen:

- Prioritair: Vanuit het speelweefsel-idee de belangrijkste en nuttigste acties, ongeacht de termijn. Een aantal van deze acties staat niet in het bestuursakkoord en in de meerjarenplanning. In dat geval gaat het dus enkel om voorstellen en aanbevelingen vanuit deze speelweefsel-studie.

- Quick Win: Relatief snel te realiseren actie (nog deze beleidstermijn), met een aanzienlijke meerwaarde t.o.v. de te investeren middelen en tijd.

- Lopend: Een aantal beleidsacties is reeds aangezet en moet enkel nog wat specifieke accenten krijgen.

Noot:Een voorstel kan tegelijk als 'Prioritair' en als 'Quick Win' worden aangeduid.

Leeswijzer

In de lijn met het bestek is dit onderzoeksrapport

opgebouwd uit 2 grote delen:

Deel 1: Omgevingsanalyse

met o.m. een analyse van inspraak, GIS-analyse,

terreinbezoeken, plananalyses,...

Deel 2: Beleidsvoorstellen en acties

In dit einddocument worden beide delen gentegreerd.

Het bestaande en gewenste speelweefsel binnen het

projectgebied wordt in kaart gebracht en gevalueerd. Dit

gebeurt op verschillende schaalniveaus: macro, meso en

micro.

Het document volgt deze opbouw:

1. macro:

het speelweefsel van Antwerpen-Noord binnen een

groter geheel (stadsniveau)

2. meso:

het speelweefsel van Antwerpen-Noord op wijkniveau

3. micro:

het speelweefsel van Antwerpen-Noord op buurtniveau

(noot: de pleinen en parken die ook op stedelijk niveau een rol spelen

- zoals bijv. Spoor Noord, Spoor Oost en Sint-Jansplein - worden in het

onderdeel 'meso' behandeld, omdat die ruimtes beschouwd worden

vanuit hun rol voor de wijk)

Per plek overlopen we de

Knelpunten Potenties Resultaten van de inspraak ('Wat zeggen de bevraagde

kinderen?').

Voorstellen, beleidsaanbevelingen en -acties

9

(Prior)

(QW)

(Lopend)

1. MACROHet speelruimteweefsel van Antwerpen-Noord gesitueerd in het bredere stadsweefsel

10

1.1. Planningscontext

PLANNEN VOOR DE WIJK

Voor deze studie zijn heel wat ruimtelijke plannen

doorgenomen en bestudeerd.

Voor DAM:

Volgens de meerjarenplanning staan de volgende

projecten op de agenda voor herinrichting:

Bredastraat, Smallestraat en Kalkstraat (heraanleg) Joossensgang (creatie van doorgang naar Viaduct-

Dam)

Ijzerlaan (heraanleg, met aanleg groenzone) Kruispunt Viaduct-Dam & Hardenvoort (momenteel

tekenopdracht)

Damplein

De verschillende ruimtelijke bestemmings- en

uitvoeringsplannen:

BPA Stedelijk Park Spoor Noord met Zorgsite Kempenstraat

RUP Slachthuissite (procesnota) RUP Dam West

Masterplannen voor mobiliteit:

Masterplan Singel Noord Masterplan 2020 Antwerpen Definitief Ontwerp Spoor Oost

1111

macro > 1.1. Planningscontext

Voor ANTWERPEN 2060:

Volgens de meerjarenplanning staan de volgende

projecten op de agenda voor herinrichting:

Ellermanstraat (heraanleg) Osystraat, Van De Wervestraat & Van Maerlantstraat

(heraanleg)

Lange Dijkstraat (heraanleg) Duboisstraat & De Pretstraat (onderhoud) Kruispunt Pijlstraat & Van Stralenstraat (heraanleg) Burgerwelzijn (heraanleg) Handelstraat (heraanleg) Visstraat & Halenstraat (heraanleg) Gasstraat & Van Kerckhovenstraat (heraanleg) Lange Beeldekensstraat, aan het Stuivenbergziekenhuis

(heraanleg)

Zeilstraat (onderhoud) heraanleg speelpleintjes: Duinplak, Kerkstraat,

Schoolstraat, Vincent van Goghplein, Zusters-der-

Armenplein & Sint-Jansplein

Andere plannen om rekening mee te houden:

Afbraak & opbouw woonblokken Meloenstraat Masterplan Stuivenbergziekenhuis RUP 2060 RUP Park Spoor Noord Masterplan 2020 Antwerpen Stedelijk Mobiliteitsplan

1212

1.2. Mobiliteit

BARRIRES

Antwerpen-Noord kent een aantal zware verkeersbarrires

die de wijk omsluiten. Het gaat om wegen die een grote

verkeersintensiteit kennen en een zeer sterk autogericht

wegprofiel hebben. Deze wegen vormen een echte fysieke

drempel voor kinderen en jongeren.

(1) Gemeentestraat - Carnotstraat in het zuiden (2) Italilei in het westen (3) Noorderlaan en (4) Ijzerlaan als zeer sterke barrire in

het Noordwesten. Ter hoogte van Park Spoor Noord

worden deze barrires wel opgeheven door een

overbrugging. De Ijzerlaan wordt gedowngraded en de

viaduct over het kanaal wordt vervangen door een

fietsbrug.

(5) Slachthuislaan en R1 in het noordoosten (6) Kerkstraat - Pothoekstraat - Schijnpoortstraat in het

oosten en zuidoosten, deze echter wel in mindere mate.

(2) Italilei (4) Ijzerlaan

1

2

3

4

5

6

(5) Slachthuislaan (6) Pothoekstraat

1.3. Geluidshinder

14

BARRIRES (vervolg)

De strategische geluidsbelastingskaart laat een zeer hoge geluidsbelasting zien aan de randen: aan

de R1, leien, Noorderlaan en Turnhoutsebaan.

Vooral Dam, met in het bijzonder ook het

Noordschippersdok en Park Spoor Noord worden

getroffen.

Ook interne verbindingen zorgen voor

geluidsoverlast, in het bijzonder de Van

Kerckhovenstraat, Handelstraat-Onderwijsstraat,

Ijzerlaan, Vondelstraat, Rotterdamstraat.

Het zijn vooral die wegen die geselecteerd zijn als

invals- en wijkontsluitingswegen en als

verbindingsstraten voor openbaar vervoer.

15

BARRIRES (vervolg)

Ook in de toekomst zullen die barrires blijven bestaan.

Volgens het Stedelijk Mobiliteitsplan worden de

buitengrenzen als steenweg, stadsweg of wijkweg gecategoriseerd. Ze blijven een belangrijke verbindings-

en verzamelfunctie hebben.

De Ijzerlaan-Slachthuislaan blijft een steenweg , met snelheidsregime (50) / 70 en een verbindings- en

verzamelfunctie op niveau van de stadsagglomeratie.

macro > 1.2. Mobiliteit

Noorderlaan

1.4. Naar een netwerk van bovenlokale publieke ruimtes in en rond Antwerpen-Noord

OVERZICHT

Potenties

Park Spoor Noord is parkruimte van stadsniveau en is dominant aanwezig in Antwerpen-Noord. Dankzij

dit park vindt Dam meer aansluiting op Antwerpen

Noord.

Via Park Spoor Noord wordt Antwerpen-Noordverbonden met het Eilandje en de Scheldekaaien.

Op dit moment ontbreekt nog een zachte

wegverbinding over de Noorderlaan.

Ook in rekening te brengen zijn de toekomstige ontwikkelingen aan Spoor Oost.

Het Koningin Astridplein en de Franklin Rooseveltplaats zijn belangrijke publieke ruimtes

op macro-niveau als knooppunt voor openbaar

vervoer. De Franklin Rooseveltplaats wordt (deels)

heraangelegd (bijv. voorplein aan Atheneum).

In de wijdere omgeving van de wijk zijn nog drie grotere, groene publieke ruimtes te vinden die voor

de bewoners van Antwerpen-Noord een recreatieve

(speel)betekenis kunnen hebben: het Stadspark ,

het Krugerpark en het Rivierenhof.

Knelpunten

De ontwikkeling van een nieuw ziekenhuis aan de Kempenstraat zal verkeer genereren en kan

barrires doen ontstaan richting het Eilandje en de

Scheldekaaien.

Het Sportpaleis en de Lotto arena; kunnen voor een verhoogde parkeerdruk en drukte zorgen in

Dam.

16

Park

Spoor Noord

Stads-

park

Rivieren-

hof

Eilandje

Park Spoor

Oost?

Sportpaleis &

Lotto Arena

Astrid-

plein

Roosevelt-

plaats

Zorgsite

Kempenstraat

Kruger-

park

Hoewel het Astridplein en de Rooseveltplaats een belangrijke functie hebben (ook voor kinderen), zijn

deze niet erg aantrekkelijk.

Het verkeersknooppunt R1 en E313 zorgt voor een grote barrire t.a.v. het Rivierenhof.

Deze parken en pleinen worden meer gedetailleerd in

onderdeel (meso) behandeld.

MISSING LINKS TUSSEN PARK SPOOR NOORD EN RIVIERENHOF

Potenties

Spoor Oost (1) kan op stedelijk niveau een verbinding vormen tussen Park Spoor Noord en

het Rivierenhof.

Voor het speelweefsel op stedelijk niveau is

dit dus een zeer strategische ruimte.

Het belang van dit project voor de 'zachte

ruggengraat' wordt bevestigd in het Ruimtelijk

Structuurplan Stad Antwerpen.

Spoor Oost zou een stapsteen kunnen worden in

het netwerk van stedelijke

parken. Momenteel loopt het proces voor

herinrichting van Spoor Oost.

Tegelijk is ook een fietsverbinding langs de binnenkant van de spoorbundel (2) wenselijk,

verder lopend tot in Borgerhout (bijv. Engelse

Lei). In de opmaak van het Onderzoek

Speelruimteweefsel voor Borgerhout Intra Muros

(Zuid) wordt hierop aangetakt.

Antwerpen ontwerpen. Ruimtelijk Structuurplan Stad Antwerpen, Richtinggevend en bindend deel p. 257-258)

1

2

meso > 1.4. Naar een netwerk van bovenlokale publieke ruimtes in en rond Antwerpen-Noord

(Prior)

(Prior)

'STEDELIJKE STRIP(S)'

Potenties en knelpunten

Het traject van de pre-metro (met haltes 'Astrid', 'Elisabeth', 'Handel', 'Schijnpoort') zorgt

ervoor dat de ruimtes errond op een stedelijk

niveau functioneren. Ook het Sint-Jansplein en

de buurt rond Offerandestraat functioneren op

dit schaalniveau.

De Sint-Gummarusstraat-Diepestraat-LangeBeeldekensstraat functioneren op een iets

lager, maar nog steeds bovenlokaal

schaalniveau.

Uit de inspraak bleek dat kinderen zich meer

verbonden voelen met de Diepestraat. Deze

winkels richten zich kennelijk ook meer op de

wijk en omringende buurten. De kinderen mijden

daarentegen uitdrukkelijk de Handelstraat.

Ingrepen in het speelweefsel langs de 'stedelijke strip' moeten uitdrukkelijk

rekening houden met deze stedelijke

complexiteit, zowel wat betreft de ruimtelijke

(belang van doorstroming) als sociale aspecten

(bijv. veel passage, maar daardoor ook meer

anonimiteit en dus grotere kans op vandalisme,

drugdealen, criminaliteit en agressie).

De aanpak van de drugs- en bijhorende

problematieken moet grondig en tegelijk op

lokaal en op stedelijk niveau gebeuren.

Anders verplaatsen de probleemsituaties zich

doorheen de wijk, in het bijzonder in de buurt

van de stedelijke strip.

18

macro > 1.4. Naar een netwerk van bovenlokale publieke ruimtes in en rond Antwerpen-Noord

Astrid

Schijnpoort

Elisabeth

Astrid

2. MESOHet speelruimteweefsel van Antwerpen-Noord op stadsdeelniveau

19

2.1. Demografie en speelnoden binnen de wijk

ZEER DICHT WEEFSEL MET JONGE BEVOLKING

De figuren aan de rechterkant geven respectievelijk het

totaal aantal kinderen (0 t.e.m. 17 jaar) en het totaal aantal

jonge kinderen (0 t.e.m. 5 jaar) weer. Deze laatste is een

goede indicator voor de speelruimtenoden binnen enkele

jaren.

Globaal:

Er is een zeer groot aantal kinderen terug te vinden in het studiegebied, gecombineerd met een zeer dichte

bewoning.

Er is een concentratie van kinderen te vinden rond Park Spoor Noord, vooral rond het parkdeel ten oosten van

Viaduct-Dam.

In Dam:

Een zeer groot aantal kinderen, waarvan vele 0 t.e.m. 5-jarigen, is terug te vinden ten oosten van de spoorweg.

Het deel van Dam ten westen van de spoorweg is dan weer eerder dun bevolkt met kinderen. De oorzaak

hiervan is waarschijnlijk dat het Noorden van het

gebied vooral bedrijven huisvest.

In Antwerpen 2060:

Er is een opvallend groot aantal kinderen terug te vinden in het centrum en noorden van de wijk, palend

aan Park Spoor Noord.

In de sectoren in het westen en zuiden, wonen de minste kinderen.

20

21

meso > 2.1. Demografie en speelnoden binnen de wijk

SPEELRUIMTENODEN VOLGENS GIS-ANALYSE

Volgens de GIS-analyse van de stadsdiensten, gebaseerd

op de Londen-norm, zijn er vooral speelruimtenoden in

de volgende buurten:

1. In de noordwest-punt (Ellermansstraat, Duboisstraat)

2. In het zuidelijk deel (rond Astridplein, buurt

offerandestraat)

3. In de oostpunt van Dam.

INTERNE BARRIRES

In het studiegebied zijn veel drukke straten die interne

barrires vormen.

Tegelijk vormen veel van deze wegen, door hun

concentratie aan winkels en voorzieningen, ook een

aantrekkingspool voor mensen, waaronder ook kinderen

en jongeren.

Dit is een belangrijke opgave voor speelweefselplanning.

Interne barrires zijn:

West-oost:

Ellermanstraat-Viaduct Dam-Visstraat-Halenstraat Van Kerckhovenstraat Handelstraat-Onderwijsstraat Lange Beeldekensstraat Diepestraat Lange Lobroekstraat

Noord-zuid:

Dambruggestraat Van Maerlantstraat-Van de Wervestraat Gasstraat Kerkstraat-Pothoekstraat Bredastraat

22

2.2. Mobiliteit: interne barrires

Stuiven

bergplein

Lange Beeldekensstraat

Kerkstraat

Ellermanstraat Viaduct-Dam

23

INTERNE BARRIRES (vervolg)

Volgens de ongevallencijfers met -12-jarigen, zijn er heel wat ongevallen met kinderen vastgesteld.

Deze ongevallen zijn ruimtelijk sterk verspreid. Het is moeilijk om patronen te herkennen.

Ongevallen lijken wel vaak voor te komen op de

langere oost-westverbindingen, in het bijzonder

op de kruispunten met de zijstraten.

Een aanrijding met zwaar gewonden vond plaats in de Pothoekstraat.

Ongevallen met -12-jarigen in Antwerpen-Noord (selectie binnen 2060)

Geel = aanrijding met alleen stoffelijke schadeRood = aanrijding met licht gewondenBlauw = aanrijding met zwaar gewondenZwart = aanrijding met dodelijke afloop

meso > 2.2. Mobiliteit: interne barrires

24

BARRIRES (vervolg)

Volgens het Stedelijk Mobiliteitsplan blijven bepaalde wegen zeker een verzamelfunctie

opnemen binnen de wijk:

- Hoofdstraat: Viaduct-Dam, Van Kerckhovenstraat-Halenstraat, Kerkstraat-

Pothoekstraat, Van Maerlantstraat-Van de

Wervestraat

- Buurtstraat: Lange Beeldekensstraat, Handelstraat, Lange Lobroekstraat

De andere straten worden in principe woonstraat, waar de woon- en verblijfsfunctie centraal kan staan.

Lange Beeldekens

Poth

oekstr

aat


VOORSTELLEN

De wijk Antwerpen-Noord kennen een zeer grote

dichtheid, een heel groot aantal kinderen en er is zeer

weinig publieke ruimte. Speelruimte moet dus ook op

straat worden gezocht. Dit vergt omvattende acties op

gebied van mobiliteit:

Ter uitvoering van de Mobiliteitsplan kan er een lussenplan worden uitgewerkt, zodat frequent doorgaand verkeer kan worden geweerd uit de

woonstraten en zodat er meer verblijfsruimte kan

worden gecreerd (bv. langsheen eenrichtingsstraten of

pleinen van gevel tot gevel).

De categorisering binnen het Stedelijk Mobiliteitsplan laat toe om bepaalde straten te

downgraden en sluipverkeer te ontmoedigen.

Zo kunnen een aantal interne barrires worden

weggewerkt en ongevallen in de toekomst worden

vermeden.

Geleidelijk kunnen de straten met categorie woonstraat worden heringericht als echte leef- en woonstraten. Straten zonder verbindingsfunctie of

doorgaand verkeer (bijv. doodlopende of geknipte

straten) kunnen als woonerf worden aangelegd.

Voor de integrale heraanleg op korte of middellange

termijn kan er prioriteit uitgaan naar straten die een

belangrijke rol kunnen opnemen in het speelweefsel. Wij

denken vooral aan enkele langere oost-west of noord-

zuidverbindingen, die jeugdgerelateerde

voorzieningen verbinden.

Binnen het onderdeel micro van dit document worden deze 'kindassen' geselecteerd en geconcretiseerd.

(Prior!)

(Prior)

(Prior)


Sint-Lambertusstraat, Woeringenstraat Berchem (Antwerpen)

Rijke Beukelaerstraat Antwerpen

25Foto's: Fris in het Landschap

VOORSTELLEN (vervolg)

Ondertussen kan er via voorlopige of korte termijnmaatregelen aan de leefbaarheid van de straten

worden gewerkt:

- Algemene invoering van zone 30 in buurten met

woonstraten.- Leefstraat-projecten (zie leefstraat-project Gent)- Asverschuivingen of snelheidsremmers bij langere

straten

- Creren van straathoeken

- Rechtlijnigheid doorbreken door

voetpaduitstulpingen, (overhangend) groen,...

Experimenteren met tijdelijke 'Leefstraten' Gent:

(Lopend)

(QW)

Schets van Vectris voor Walenstraat

binnen mobiliteitsworkshop (cf. infra).

voetpad-

uitstulpingenoverhangende

planten

meso > 2.2. Mobiliteit

Verbrede stoep

t.h.v. voorzieningen

Verbreken van

lineair zicht:

Straathoek-

Pleintje:Zonnestoep:

BESLUIT (vervolg)

Speelstraten-wisselsysteem in buurten met parallelle woonstraten:

In het studiegebied komen nogal wat buurten voor met

evenwijdig lopende woonstraten die geen

verbindingsfunctie hebben. Vaak zijn dit ook de dichtste

buurten, met grote speelnoden:

Bijvoorbeeld:

- Duboisstraat-De Waghemakerestraat-Van Aerdtstraat-

Geulinckxstraat (1)

- Maaldersstraat-Walenstraat (2)

- Delinstraat-Greinstraat (3)

- Familiestraat-Nikkelstraat-August Sniedersstraat (4)

- Frans de Cortstraat-Spaarstraat-Matigheidstraat (5)

- Perenstraat-Duinsteeg-Van Urselstraat-Meetingstraat (6)

- Herderstraat-Herderinstraat (7)

- Constitutiestraat-Wetstraat-Klappeistraat-Sint-

Willebrordusstraat (8)

- Olijfstakstraat-Goudbloemstraat-Violierstraat (9)

- Twee Netenstraat-Rupelstraat-Dijlestraat (10)

- Biekorfstraat-Everaertsstraat-Tulpstraat (11)

Deze buurten zou men gericht en actief kunnen

benaderen om tijdens de vakantieperiodes speelstraten te

organiseren. Zo zou men een wisselsysteem kunnen

introduceren zodat er in de buurt geheel de

vakantieperiode door een speelstraat is, terwijl elke straat

op zich maar voor korte periode speelstraat hoeft te zijn.

Bij succes kan er in deze buurten een speelvriendelijker

klimaat ontstaan en is een transitie naar meer zachte

mobiliteit mogelijk.

Zo een buurtgerichte benadering vergt wel extra

ondersteuning voor de bewoners. Organiserende

bewoners krijgen immers meer (onbekende) kinderen in

hun straat en een grotere verantwoordelijkheid. De

expertise van Opsinjoren kan hier nuttig zijn.

meso > 2.2. Mobiliteit

(QW)

1

2

3

4

6

5

7

10

8

9

(Prior)

11

WIJKDELEN: INDELING

Aan de hand van de barrires verdelen we de wijk op in

projectgebieden voor een verdere analyse op microniveau:

(1) Antwerpen 2060 - West:

Dit zijn de buurten ten westen van Dambruggestraat-

Diepestraat.

Dit gebied kan nog opgedeeld worden in een buurt ten

noorden van het Sint-Jansplein, rond pre-metrostation

Elisabeth, en de Atheneum-stationsbuurt.

(2) Antwerpen 2060 - Oost

Dit zijn de buurten ten oosten van Dambruggestraat-

Diepestraat.

Dit gebied kan nog opgesplitst worden met de Lange

Beeldekensstraat, de Van Kerckhovenstraat & de

Handelstraat als deelgrenzen.

(3) Wijk Dam

Dit zijn de buurten ten Noorden van Park Spoor Noord

en ten Oosten van de Noorderlaan.

Dit gebied kan nog worden opgesplitst in de buurten

ten westen en ten oosten van de spoorweg. Ook de

Ijzerlaan splitst het gebied op in een noordelijk en

zuidelijk gedeelte.

2.3. Verschillende wijkdelen

(1)

(3)

(2)

INSPRAAK VAN KINDEREN: ALGEMENE BEVINDINGEN

Uit de inspraak tijdens de klassessies en op basis van de Oor-

bevraging kunnen volgende algemeenheden over kinderen in

Antwerpen Noord geconcludeerd worden:

In het algemeen wonen de bevraagde kinderen graag in Antwerpen Noord: globaal genomen zijn er behoorlijk wat

speelplekken en parken. Heel belangrijk is dat er, door de hoge

dichtheid, veel vrienden en vriendinnen in de buurt wonen.

Ruimte voor voetbal en balspel blijkt heel belangrijk.

Park Spoor Noord is hun belangrijkste speelplek. Het is de eerste plaats waar ze aan denken en het park wordt unaniem

sterk gewaardeerd.

Voetballen is een zeer belangrijke activiteit voor de kinderen uit de wijk. Vooral voor jongens, maar ook meisjes voetballen.

Sommige andere meisjes voelen zich echter wat bedreigd door

voetbal en het rondhangen van jongens rond voetbalplekken.

Slechts een kleine minderheid van de kinderen heeft thuis een tuin. De kinderen die een tuin hebben, geven aan dat ze toch

liever buitenshuis spelen, omdat daar meer vrienden zijn.

Ongeveer de helft van de kinderen zegt ook op straat te spelen.

Kinderen spelen niet enkel in Antwerpen Noord, ze duiden ook plekken buiten de wijk aan zoals het Kielpark, het Terloplein,

de Meir en het Krugerplein.

2.4. Algemene evaluatie van de wijk doorkinderen

29

Hoewel de meeste kinderen aangeven graag in Antwerpen

Noord te wonen, toch hebben ze geen onverdeeld positief

gevoel over de wijk. Mobiliteit en sociale veiligheid zijn heel

belangrijke knelpunten.

Er is druk auto- en busverkeer, waardoor bijvoorbeeld Park Spoor Noord niet voor iedereen goed bereikbaar is. De auto's zijn naast het park en dat is onveilig voor kleintjes. Kinderen

die spelen en worden verdwaald en geraken onder de auto's.

Vele kinderen spreken ook over 'junkies' en 'zatlappen' op pleinen, straten en in parken. Ze voelen zich onveilig door de

aanwezigheid van bepaalde volwassen mannen, vaak omdat

ze roepen of agressief en onvoorspelbaar gedrag vertonen.

Kinderen geven aan dat ze soms last hebben van geen leuke en soms zelfs stoute of stomme buurkinderen of pubers.

Ongeveer de helft van de kinderen (ook jongens) voelt zich wel eens onveilig in de buurt. Dit is een grote uitdaging voor deze

wijken. De aanpak ligt deels ook op stedelijk niveau, aangezien

een puur lokale aanpak het probleem alleen doet verplaatsen.

GROTE SOCIALE UITDAGINGEN

Uit de globale resultaten van de inspraak blijkt dat nogal wat

kinderen plekken mijden en zich regelmatig onveilig voelen in

de publieke ruimte. Zij halen vooral drugs- en alcoholgebruik

aan, en het onvoorspelbare gedrag van gebruikers. Daarnaast

voelen ze soms ook claimgedrag van bepaalde jongeren en

groepjes mannen.

Dit is voor deze wijk, met alarmerende achterstands-

indicatoren en soms schrijnende sociale situaties, uiteraard

geen onbekend fenomeen. Door een gebrek aan publieke

ruimtes worden bepaalde pleinen zeer intensief gebruikt

(zowel qua aantal gebruikers als spreiding in tijd). Voor

omwonenden zijn er dan ook vaak weinig rustmomenten.

INTEGRAAL SOCIAAL BELEID EN

OUTREACHEND JEUGDWERK

Een aanpak is moeilijk en moet integraal zijn: preventief,

curatief en repressief, zowel lokaal als stedelijk, zowel

individueel, doelgroepgericht als algemeen,...

Dergelijk sociaal beleid is niet specifiek kindgericht, maar

draagt bij tot de kind- en speelvriendelijkheid van de wijk.

Vanuit preventief oogpunt is het tegelijk aangewezen om

jeugdgericht te werken. Dit betekent niet alleen toeleiding tot het klassieke jeugd(welzijns)werk, maar ook outreachend

werken, bijv. met jongerenopbouwwerk, pleinopbouwwerk en

met minder klassiek, doelgroepgericht jeugdwerk in bepaalde

buurten. Vooral in Antwerpen-Noord is daar grote nood aan.

Kras start een pleinwerking op op het Jos Verhelstplein en het

Stuivenbergplein.

2.5. Sociale uitdagingen

30

INZETTEN OP DIALOOG TUSSEN GEBRUIKERS

Het stads- en districtsbestuur moeten inzetten op dialoog

tussen verschillende gebruikers.

Alleen door rechtstreekse dialoog en bemiddeling kunnen

conflicten worden geremedierd. Dit moet wel vertrekken

vanuit een duidelijke visie op het belang van spelen en

ontmoeting. Buitenspelen en chillen an sich (met de daarbij

horende geluiden) mogen niet in vraag worden gesteld. Wel

moet erover worden gewaakt dat echt storend gedrag wordt

voorkomen en vermeden. Er wordt vertrokken vanuit een

houding van respect voor het perspectief van de

verschillende gebruikers.

Ook preventief kunnen acties worden opgezet die het buurt-

en wijkgevoel stimuleren, met specifieke aandacht voor

kinderen: bijv. feeststraten, leefstraten, speelstraten,

buurtfeesten, sociaal-artistieke projecten,... Daarin kan

ontmoeting tussen jong en oud een extra stimulans krijgen.

(Prior)

(Lopend)

(Prior)

In Antwerpen-Noord zijn er een aantal publieke ruimtes die

duidelijk op wijkniveau (of een nog hoger schaalniveau)

functioneren:

Park Spoor Noord (1) Spoor Oost (2) Stuivenbergplein (3) Sint-Jansplein (4) Franklin Rooseveltplaats, Gemeentestraat en Koningin

Astridplein (5)

Deze parken en pleinen worden in dit onderdeel (meso)

behandeld, hoewel Park Spoor Noord, Spoor Oost en het

Sint-Jansplein ook op stedelijk niveau een rol spelen.

Vervolgens zijn er ook nog enkele pleinen die wat tussen

wijkniveau en buurtniveau in zitten:

De Coninckplein (a) Plein aan premetro Elisabeth (b) Plein aan premetro Handel (Schoolplak) (c) Plein Kerkstraat (d)

Vooral de drie eerste pleinen hebben eigenlijk onvoldoende

oppervlakte voor een wijkplein, maar functioneren door de

aanwezigheid van openbaar vervoer (vb. premetro) en

voorzieningen (vb. bibliotheek, winkels) op een hoger

niveau. Zij verdienen bijzondere aandacht en omzichtigheid.

2.6. Publieke ruimtes op wijkniveau

31

1

2

34

5

ab

c

d

PARK SPOOR NOORD

Potenties

Park Spoor Noord is een relatief recent gecreerd stadspark op het vroegere spoorwegemplacement.

Dit park kent een groot succes en functioneert op stadsniveau. Op sommige dagen is het heel druk, voor

velen zelfs te druk.

Het park is nog steeds in ontwikkeling. Er is veel programmatie en er zijn veel evenementen. Er is een heraanleg gepland van een aantal straten rond

het park:

- Halenstraat

- Visstraat

- Lange Dijkstraat

Park wordt sterk gewaardeerd door kinderen omwille van de vele voorzieningen en diverse speelkansen.

meso > 2.6. Publieke ruimtes op wijkniveau

Knelpunten

De bereikbaarheid is niet goed door het drukke verkeer van de straten rond het park:

- Kempenstraat

- Ellermanstraat

- Visstraat

- Halenstraat

- Viaduct-Dam

Nieuwe ontwikkelingen in de bebouwing rond het park maken het meer gesloten:

- Nieuw ziekenhuis gepland aan Kempenstraat

- Afwerking van de bebouwing rond het park: school,

hogeschool,...

Voor een aantal kinderen uit de wijkblijkt het park toch te ver te liggen. Heel wat kinderen mogen er ook niet

alleen naartoe, zelfs al zijn ze 11 jaar.

Kinderen gaan weinig met de fiets naar het park.


PARK SPOOR NOORD (vervolg)

Wat zeggen de bevraagde kinderen?

Park Spoor Noord is de belangrijkste speelplek voor

kinderen in heel Antwerpen Noord, dus zowel in

Antwerpen 2060 als in Dam.

Algemene beoordeling:

De rijkdom aan plekken en voorzieningen zorgt voor de aantrekking en positieve beoordeling van het park.

Kinderen kunnen in het park voetballen, naar de

speeltuin of waterspeelplaats gaan, spelen er basket,

kunnen gewoon met elkaar praten in het skatepark,

gaan er naar de buurtsporthal, etc. Spelen, sport en

ontmoeting staan centraal.

Uit de Oor-bevraging blijkt dat het een park is om vooral in het weekend en in de vakantie naartoe te gaan, vaak

met familie en vrienden. Ook groepen maken er gebruik

van.

De voornaamste bekommernis is veiligheid: nl. autos en drugdealen of -gebruik.

33



Wat zeggen de bevraagde kinderen? (vervolg)

Bereikbaarheid:

Voor kinderen komende vanuit Dam, is de belangrijkste toegang tot het park via de

Bredastraat (foto 1). Het Damplein (2) is eveneens een

belangrijkste toegangsweg. Via de Demerstraat (3) en de

Schijnpoort zeggen slechts enkele kinderen naar het park

te gaan.

Voor de bevraagde kinderen in Dam is het werken aan

verkeersveiligheid een belangrijk werkpunt: bijv.:

"Hier zijn wel leuke plaatsen maar soms is het te ver om

naar iets te wandelen. Het Park Spoor Noord is te ver".

"De auto's zijn naast het park en dat is onveilig voor

kleintjes. Kinderen die spelen en worden verdwaald en

geraken onder de auto's. Uit de Oor-bevraging blijkt dat het park voor een

aantal kinderen toch te ver ligt, of dat ze er niet

alleen naartoe mogen. Er wordt bijvoorbeeld weinig

met de fiets naar Spoor Noord gegaan.

34

1 2

3




Beoordeling van deelzones: Formele speelruimtes:

De grootste speeltuin met grote glijbaan (1) in Park Spoor Noord kent enorm veel succes bij de kinderen en

vindt iedereen keileuk. De grote glijbaan wordt verschillende keren genoemd als belangrijkste

speelattractie voor Antwerpen Noord.

De eerder avontuurlijke zone naast de buurtsporthal (2) is goed gekend door bijna alle kinderen. De meesten

vinden het een leuke plek en komen er vaak spelen, al zijn

er volgens verschillende kinderen toch nog leukere plekken

in het park.

De houten speeltuin op de heuvel (3) kent minder succes. De kinderen weten wel waar hij is, maar slechts enkele

kinderen vinden dit echt een fijne plek. De meeste kinderen

vinden deze speeltuin saai en kinderachtig. De heuvels

spreken de kinderen dan wel weer aan. Ze vinden het leuk

om er af te glijden (bijv. ook de taluds aan Viaduct-Dam,

4).

De kleine speeltuintjes met zandbak (5) kennen de meeste kinderen goed tot zelfs zeer goed. Deze

speeltuintjes vinden ze niet echt kinderachtig, maar juist

wel leuk om op te spelen. Iets oudere kinderen spelen hier

wel minder. Het zijn ook iets meer meisjesplekken.

1

2 3

4 5




Beoordeling van deelzones: Sportvoorzieningen:

De grasvelden en sportvelden worden vooral gebruikt door jongens die er gaan voetballen. Verschillende

jongens zeggen dat ze er echt vaak of altijd komen

voetballen. De kinderen (ook meisjes) spelen er verder

ook trefbal, volleybal, cricket etc.

De loopbaan met sprintmeter wordt door niet veel kinderen gebruikt, maar veel kinderen vinden hem wel

leuk.

Het skatepark is zeer goed gekend door alle kinderen. De helft van de bevraagde kinderen zegt er zelfs meer dan 1

keer per week naartoe te gaan.

Ongeveer de helft van de kinderen is er al eens geweest

met de step, rolschaatsen, skateboard of fiets. Ze spelen er

ook gewoon op, zonder rollend materieel. Anderen gaan er

te voet naartoe, om bijvoorbeeld te chillen daar boven.Het skatepark wordt echter wel geassocieerd met

onveiligheid in meerdere betekenissen:

- je kan vallen en ik heb schrik van vallen- er zitten daar grote kinderen- er zijn junks onder de brug gevonden. Het zou er volgens de kinderen veiliger kunnen worden

door politie, cameras en het beter te beveiligen. Ook een eetkraam zou het er volgens hen veiliger kunnen maken.

36




Over de toekomstige Ziekenhuissite:

(nu nog braakliggend terrein)

De meeste kinderen zijn op de hoogte van de nieuwe plannen: "Hier zijn ze een ziekenhuis en appartement aan

het bouwen. De plek spreekt de kinderen momenteel niet echt aan:

die kant is niet leuk, er is niks te doen.

Over de Watertorens in de Halenstraat

De kinderen kennen het fietspad hier goed, maar het is geen echte speelplek voor hen.

Suggesties voor verbetering:

Meer schommels, in het bijzonder voor kleintjes Een bijkomende attractie zoals een draaimolen, een

waterglijbaan, een nog snellere glijbaan. Ook een

binnenspeeltuin met een mini-rollway mogen komen.

De loopbaan met sprintmeter: Wat het nog leuker zou kunnen maken voor de kinderen zijn startblokken en een

timer, of een vergelijking met een jachtluipaard!

37



Voorstellen

Het park beter bereikbaar maken vanuit de wijk en ontwikkeling van kindassen vanuit de wijk naar Park

Spoor Noord.

Belangrijke straten hiervoor zijn:

- Lange Dijkstraat

- Trapstraat

- Stuivenbergplein

- Visstraat

- Halenstraat

Meer kindgerichte inrichting en beheer:- Autos niet toestaan in het park om te parkeren of

mensen op te pikken.

- Meer schommels, in het bijzonder voor kleintjes

- Een bijkomende attractie zoals een draaimolen, een

waterglijbaan, een nog snellere glijbaan en in de

binnenspeeltuin zou een mini-rollway mogen komen.

- De loopbaan met sprintmeter: Wat het nog leuker

zou kunnen maken voor de kinderen zijn startblokken

en een timer, of een vergelijking met een jachtluipaard.

Sociale veiligheid en preventie:- Waken over de sociale veiligheid, vooral m.b.t.

drugdealen of druggebruik.

- Goed opvolgen van ruimtes onder het viaduct

38Bron: Stad in dialoog

(Lopend)

(Prior)

(QW)

(QW)

(QW)

(QW)

SPOOR OOST

Potenties

Zoals in het onderdeel 'macro' reeds gesteld, kan het toekomstige Spoor Oost op stedelijk niveau

een verbinding vormen tussen Park Spoor Noord

en het Rivierenhof.

Momenteel loopt het proces voor

herinrichting van Spoor Oost, dat rekening

houdt met de verschillende programma's.

Daarbij zijn flexibiliteit en temporele variatie (o.m.

in functie van evenementen en piekparkeren)

belangrijke aandachtspunten.


SPOOR OOST

Voorstellen

Lange termijn: Herinrichting tot avontuurlijk, speel- en

jongerenvriendelijk gebruikspark:

Spoor Oost heeft heel wat landschapskwaliteiten

die de ruimte opladen met speelbetekenis: wagons,

rails, kranen, ruige karakter,... Een aantal van deze

markers zouden bewaard moeten kunnen worden

en (veilig) bespeelbaar moeten worden gemaakt.

Het eindontwerp mag dus niet te strak, vlak en te

'proper' worden. Het moet speels gebruik toelaten

of zelfs uitlokken.

Een west-oost-fietsverbinding intra muros, ook

doorheen Borgerhout, moet dit park ook goed

bereikbaar maken.

Korte termijn: Tijdelijk (speels) gebruik mogelijk maken en

stimuleren:

In afwachting van herinrichting kan er op tijdelijke

initiatieven en ingrepen worden ingezet. Hiermee

kan de stad de speelse mogelijkheden van de site

exploreren en mee opnemen in het ontwerp en

beheer.

http://krugerpleinpeperbus.blogspot.be/2014/04/spelen-met-treintjes.html

(Prior)

(Lopend)


Bron: Stad in dialoog

(Lopend)


SPOOR OOST

Voorstellen (vervolg)

Fiets- en voetgangersgerichte herinrichting van de Halenstraat.

De Halenstraat vormt een cruciale link tussen Park

Spoor Noord en Spoor Oost. Het is echter ook een

bottleneck, met een zwaar programma voor de

verschillende verkeersmodi. Daarom is beslist om

het voetgangers- en fietsverkeer te mengen aan de

kant van de spoorweg.

Shortcuts voor voetgangers via het Jos Verhelstplein:

De heraanleg van de Halenstraat zal een grote

vooruitgang zijn voor fietsers, maar het is niet

zeker of dit zal werken voor voetgangers met

kinderen. Daarom wordt er best ook ingezet op

alternatieve routes en shortcuts voor

voetgangers:

bijv. via de onderdoor richting Pompoenstraat.

Daar is in het nieuwe ontwerp van de Halenstraat

ook een oversteek voorzien.

Op het kruispunt met de Van Kerckhovenlaan is een

voetgangersoversteek met lichtregeling op

aanvraag voorzien), wat een goede zaak is.

Zie verder voor meer detaillering:

Onderdeel micro > Antwerpen 2060 - Oost

13

4

5

2

6

STUIVENBERGPLEIN

Potenties Hier wordt veel gespeeld en gehangen. Het

Stuivenbergplein trekt veel en divers volk aan: jonge

kinderen, oudere kinderen, hondeneigenaars,

voetballers, families (o.a. picknickweide), etc.

Het park ligt mentaal en fysiek dicht bij de woonbuurten, dichter dan Park Spoor Noord. Het is

goed gelegen in het midden van het weefsel; naast

Park Spoor Noord, vlakbij het Oude Badhuis met parkje,

naast het Wilgenstraatplein en de woonblokken in de

Van Kerkhovenstraat.

Door de verschillende zones zijn er gevarieerde speelkansen: (1) speeltuin, (2) voetbalplein,

(3) avontuurlijk fietsparcours, (4) grasvelden en

hondenweide, (5) stenig plein, (6) basketbalplein.

Sinds de heraanleg van het park worden bijna geen drugsspuiten meer gevonden.

Knelpunten Ten noorden van het Stuivenbergplein ligt de drukke

Van Kerckhovenstraat. Naast het vele autoverkeer,

vormt deze een belangrijke as voor openbaar vervoer

(tram). Dit bemoeilijkt de goede bereikbaarheid.

Voetbalkooi als zeer 'mannelijke' plek. Genderverschillen zijn belangrijk in dit park.

Hoewel de speeltuin vorig jaar vernieuwd is, ziet deze er al wat afgeleefd uit. Het gras is verdwenen.

Er lijkt net te weinig genvesteerd om het cht goed te maken.

Er ligt veel afval in en rond het park, ook al wordt er dagelijks afval opgekuist.

Het zand in de speeltuin is erg vervuild en dit is moeilijk proper te houden.

42


43


STUIVENBERGPLEIN (vervolg)

Wat zeggen de bevraagde kinderen? Het Stuivenbergplein is goed gekend door de meeste

kinderen. Veel kinderen komen er spelen, rondhangen,

voetballen, of voor de meisjes en spreken er af met vrienden en familie.

Zeer opvallend is dat bijna geen enkel kind de speeltuin de beste plek vindt op Stuivenberg. Vooral

de voetbalkooi is favoriet, maar ook het pannafield, het

grasveld en plein en het fietsparcours vinden de kinderen

plezant.

Voetballen in de kooi is voor de bevraagde kinderen niet altijd mogelijk want heel vaak zijn er groteren die hen

niet laten spelen. Daarom voetballen ze ook naast de

kooi. Ook vinden ze het jammer dat er geen gras meer in

de kooi groeit.

De meeste meisjes vinden het Stuivenbergplein eerder saai en zouden de voetbalkooi weg willen. Enkele

meisjes vinden de heuveltjes en het pannafield wel de

leukste plek op het plein.

Een aantal kinderen komt helemaal niet graag op het Stuivenbergplein. Dit komt omdat er veel jongens zijn,

er "te veel volk" is, de "voetbalkooi altijd bezet" is, "omdat

er junkies zijn" (hier is discussie over), "omdat er betere

plekken zijn", "omdat er homos zijn". De hondenloopzone vinden de meeste kinderen niet

leuk. Ongeveer de helft van de kinderen (ook jongens)

zegt bang te zijn van honden.

44

meso > 2.6. Publieke ruimtes op wijkniveauSTUIVENBERGPLEIN (vervolg)

Voorstellen

Behoud van diversiteit aan speelplekken:Het Stuivenbergplein wordt gewaardeerd omwille van

het speelterrein, maar ook het groen errond. Het geheel

moet als een rijk speel-landschap worden beschouwd en

bij nieuwe ingrepen moet telkens nagegaan worden of

dit een effect heeft op bepaalde spelvormen.

De genderbalans is een specifiek aandachtspunt. Vanuit

dit oogpunt dient de zone rond de voetbalkooi wat

gebufferd te worden t.a.v. de andere zones.

Investeren in gras:Gras en gazon zijn zeer belangrijk voor de speel- en

belevingswaarde van Stuivenberg. Goed beheer en

onderhoud zijn van groot belang. Aangezien het park zo

intensief gebruikt wordt, zal er ook regelmatig herstel

van de grasmatten nodig zijn, in het bijzonder:

- op de speelheuvels

- in de lig- en picknickweide

Goed onderhoud:Al blijven afval en zwerfvuil een permanente zorg en

uitdaging, het blijft belangrijk voor het goede

functioneren van het plein. Het Stuivenbergplein zou

een goede case zijn voor preventie.

Plek voor laagdrempelig en buurtgericht jeugd(opbouw)werk:

In het verleden bleek het moeilijk om niet-

georganiseerde jongeren toe te leiden naar het

jeugdwerk in Park Spoor Noord. Het Stuivenbergplein

heeft meer een buurten wijkkarakter en is een goede

plek om laagdrempelige jeugdwerkachtige initiatieven

(bijv. pleinopbouwwerk, KRAS-activiteiten) te ontplooien

zodat ook deze jongeren worden bereikt.

Waken over sociale veiligheid: Sinds de heropfrissing is de sociale veiligheid sterk

verbeterd. Door preventie, opvolging en ruimtelijke

maatregelen (cf. lopende studie), kan hier verder over

worden gewaakt.

(Lopend:

voorjaar

2015)

(Prior)

(Lopend)

(Lopend)

Het speeltuintje op het plein is eerder voor kleinere kinderen. De bevraagde kinderen vinden dit op zich wel

goed omdat kleine kinderen op niet veel plekken in de

buurt terecht kunnen, maar ze zouden toch ook graag

meer spelmogelijkheden hebben voor oudere kinderen.

Niet alles is positief: kinderen zien er ook junkies en dronkaards rondzwerven: En die vallen ook kinderen lastig. Er zitten altijd mannen, bendes. Die mannen nemen alle plaatsen in, ze zijn vuil en drinken bier. Dakloze mannen plassen veel aan het plein. Aan het hoekje.

Ook het manoeuvreren van marktkramers en bij evenementen is gevaarlijk.

Sommigen kinderen zien weinig speelkansen in het plein: Het is daar niet leuk. Ik doe daar niks. Waarom zou ik gaan? Je kunt amper vrij spelen en er zijn vaak

kermissen en rommelmarkten.

SINT-JANSPLEIN

Potenties Een druk en veelgebruikt plein voor diverse doeleinden. Er worden veel diverse evenementen georganiseerd.

Maar op vele momenten is het ook gewoon een grote

lege stenen oppervlakte.

Het speeltuintje op het plein wordt heel druk gebruikt. Het imago van het plein is niet altijd even goed, maar

het plein kent wel een heel eigen sfeer.

Knelpunten Zeer vlak klassiek speeltuintje, met groot hek errond

(op vraag van de buurtbewoners). De oppervlakte van

de speelruimte is eerder beperkt en lijkt voorbehouden

voor jongere kinderen.

Zeer stenig en grijs plein. Een plek voor zeer diverse groepen, wat voor spanning

kan zorgen tussen verschillende groepen en individuen.

Wat zeggen de bevraagde kinderen? Veel kinderen kennen het plein goed, gaan er naartoe en

zijn er enthousiast over. Ze gaan er vaak met hun

ouders, maar geleidelijk ook zonder volwassenen.

Ze gaan er om te spelen op de speeltuigen, te zitten en rond te hangen met vrienden en vriendinnen, om te

sporten en te fietsen, en als er speciale evenementen zijn

zoals de kermis.

Veel kinderen gaan er om te winkelen (bv. naar de Aldi, Lidl of de markt). Ze kennen het plein vooral voor de

wekelijkse markt, om te gaan winkelen of voor

evenementen.

45


SINT-JANSPLEIN (vervolg)

Voorstellen

Dit plein is de meest prioritaire ruimte voor de kinderen en jongeren van dit wijkdeel. Indien globale heraanleg:

Zorgen dat ook noden, wensen en programma's van de

buurt een plaats kunnen krijgen in het ontwerp.

Dit plein is de belangrijkste open ruimte in het dicht

bebouwde westelijk deel van Antwerpen 2060. De andere

publieke ruimtes in de buurt kunnen geen antwoord geven op

alle noden van deze buurten. Daarom moet het Sint-Jansplein,

naast evenementenplein, ook buurtfuncties kunnen vervullen.

Meer toezicht en overlast door drinkende mensen aanpakken : bijv. WCs plaatsen, liefst ver van het speelterrein.

De noden van de omringende buurten moeten verder onderzocht worden, maar belangrijk voor kinderen en

jongeren zijn alvast:

- Een speelruimte voor -10-jarigen: bijvoorbeeld in de buurt

van de Aldi en supermarkten

- Een speelruimte (of speelse ruimte) voor +10-jarigen:

De oplossingen hiervoor kunnen ook in bespeelbare

elementen worden gezocht: bijv. spelen met relif,

trappen, fonteinen,... Dit laatste idee wordt warm onthaald.

- Ruimte voor voetbal:

Dit betekent niet noodzakelijk een voetbalkooi, al is er wel

nood aan een permanente voetbalplek voor tieners in

jongeren, en ook voor jongere kinderen. Wanneer er geen

evenementen of markt is, moeten er ook informele

voetbalplekken zijn, zonder andere mensen veel te storen.

Deze speelruimtes moeten goed gentegreerd en omlijnd

worden in het ontwerp (bijv. verzonken in een put), zodat hekkens achteraf niet nodig zijn. Indien wel voor hekkens

gekozen wordt, dienen deze zo transparant mogelijk te zijn.

- Meer (bruikbaar) groen: Op alle pictoplay-collages staan

heel uitdrukkelijk ook groenvoorzieningen (die mr zijn dan

enkel kijkgroen)!

46


Flageyplein Brussel

Israels Plads, Kopenhagen

(QW)

(Prior)

(Prior)

(Prior)

FRANKLIN ROOSEVELTPLAATS GEMEENTESTRAAT & KONINGIN ASTRIDPLEIN (vervolg)

Voorstellen

Meer verblijfsruimte creren op deze stedelijke pleinruimtes:

Deze ruimtes zijn bijna integraal op het stedelijk niveau

afgestemd en zijn vooral verkeersruimtes of

doorgangsruimtes. Hier dient men meer verblijfsruimte

te creren.

- Zeker in het Astridplein zit meer potentie, te meer

omdat dit een knelpuntenzone is voor speelruimte (zie

GIS-analyse in het begin van het onderdeel 'meso').

- Momenteel loopt een heraanleg van het Franklin

Rooseveltplaats. Daarbij zou er meer verblijfsruimte

komen voor scholieren aan de hoofdingang van het

Atheneum.

47


(Lopend)

(Prior)

TIJDELIJK GEBRUIK VAN PROJECTGRONDEN

Potenties Vooral in en rond de wijk Dam liggen veel terreinen

waar grootschalige ontwikkelingen gepland zijn: bijv.

terreinen van zorgsite Kempenstraat, Oosterweel, RUP

Dam West,... Deze bieden kansen voor tijdelijk

kindgericht (mede)gebruik.

Knelpunten Tijdelijk gebruik is niet evident.

Enerzijds zijn er allerlei randvoorwaarden: technisch,

ruimtelijk, aansprakelijkheid, veiligheid, enz.

Anderzijds hebben eigenaars en potentile gebruikers

vaak een stimulans nodig om de gronden open te

stellen of om tijdelijke constructies te realiseren.

Voorstellen Tijdelijk gebruik van projectgronden ondersteunen

door te faciliteren en door te stimuleren: bijv.

- ontwikkeling van een subsidiereglement (cf. Gent)

- technische ondersteuning van eigenaars of gebruikers

- creren van een aanspreekpunt binnen de

stadsdiensten

- bemiddelen tussen eigenaars en genteresseerde

groepen

- enz.

48

(Prior)

2.7. Tijdelijk gebruik van projectgronden

MOBILITEIT

Bepaalde woonstraten downgraden, conform het Stedelijk Mobiliteitsplan

Uitwerking van lussenplan ter uitvoering van het stedelijk mobiliteitsplan

Woonstraten geleidelijk herinrichten als echte woon-en leefstraten

In afwachting:- Algemene invoering van zone 30

- Asverschuivingen of snelheidsremmers bij langere

straten

- Creren van straathoeken, woonerven

- Speelstraten en leefstraten- Speelstraten-wisselsysteem in buurten met parallelle

woonstraten

- Integraal sociaal beleid en outreachend jeugdbeleid

- Inzetten op dialoog

PARK SPOOR NOORD

Bereikbaarheid verbeteren Autos niet toestaan in het park Meer schommels Een bijkomende attractie Loopbaan met sprintmeter Goed opvolgen van ruimtes onder viaduct

SPOOR OOST

Lange termijn: Herinrichting tot avontuurlijk, speel- en jongerenvriendelijk gebruikspark

Middellange termijn: West-oost-fietsverbinding intra muros.

Korte termijn: Tijdelijk (speels) gebruik mogelijk maken en stimuleren.

Fiets- en voetgangersgerichte herinrichting van de Halenstraat.

Shortcuts voor voetgangers langs Jos Verhelstplein.

(Prior)

(Lopend)

(Prior)

(Prior)

(QW)

(Prior)

(Lopend)

STUIVENBERGPLEIN:

Behoud van diversiteit aan speelplekken Investeren in gras Goed onderhoud Plek voor laagdrempelig en buurgericht

jeugd(opbouw)werk

Waken over sociale veiligheid

SINT-JANSPLEIN:

Bij globale heraanleg: zorgen dat ook noden, wensen en programmas van de buurt een plaats kunnen vinden

- Een speelruimte voor -10-jarigen

- Een speelruimte (of speelse ruimte) voor +10

jarigen

- Bespeelbare pleinelementen: relif, trappen,

fonteinen

- Ruimte voor voetbal: permanente voetbalplek

gentegreerd

- Meer bruikbaar groen

Meer toezicht en overlast door drinkende mensen aanpakken.

FRANKLIN ROOSEVELTPLAATS GEMEENTESTRAAT -KONINGIN ASTRIDPLEIN

Meer verblijfsruimte creren op deze stedelijke pleinruimtes:

- Astridplein

- Franklin Rooseveltplaats

TIJDELIJK GEBRUIK VAN PROJECTGRONDEN

Tijdelijk gebruik van projectgronden ondersteunen door te faciliteren en door te stimuleren

(Lopend)

(Prior!)

(Prior)

(QW) (Prior)

(Prior)

(Lopend)

(QW)

(QW)

(QW)

(QW)

(Lopend)

(Prior)

(Lopend)

(Prior)

(QW)

(Prior)

(Lopend)

2.8. Overzicht van de acties meso en macro

(Lopend)

(Lopend)

(Prior)

3. MICROHet speelruimteweefsel van Antwerpen-Noord op buurtniveau.Dit wordt per wijkdeel besproken:3.1. Antwerpen 2060 - West3.2. Antwerpen 2060 - Oost3.3. Dam

50

3.1. Antwerpen 2060 - West

TYPERING VAN HET WIJKDEEL

Historiek Een traditionele volkswijk die veel migratie kende

waardoor er nu een grote Aziatisch, Afrikaanse en

Portugese gemeenschap woont. Gelegen aan het station

wonen er historisch veel nieuwkomers, vanuit

verschillende migratiegolven.

Het zuiden maakt deel uit van de stationsbuurt. Stadsvernieuwingsprojecten (De Coninckplein, Sint-

Jansplein en Park Spoor Noord) zorgden de laatste jaren

voor een opwaardering van de wijk.

Mobiliteit Stratenplan met overwegend dambordpatroon,

doorbroken door enkele oudere, meer kronkelende

wegen: Rotterdamstraat, Diepestraat, Dambruggestraat,

Oudesteenweg, Lange Dijkstraat.

Druk verkeer op de as Van De Wervestraat-Van Maerlantstraat (loopt parallel met de Italilei).

Barrire-effect van tramlijnen.

Belangrijkste publieke ruimtes: (1) Sint-Jansplein als belangrijkste centrale plein

(stedelijk en wijkniveau)

(2) De Coninckplein (buurtniveau, maar ook stedelijk) (3) Zusters der Armenplein (buurtniveau) (4) F. Rooseveltplaats, Gemeentestraat en Koningin

Astridplein (stedelijk niveau)

(5) Plein premetro Elisabeth

micro > 3.1. Antwerpen 2060 West

1

2

4

3

5

4

BELANGRIJKE KINDASSEN

Vanuit dit wijkdeel zouden er goede verbindingen

moeten zijn naar Park Spoor Noord.

Drie hoofdstraten van de buurt komen daarvoor in

aanmerking:

- Van De Wervestraat

- De Pretstraat

- Lange Dijkstraat.

Zij zijn op dit moment allemaal druk bereden met auto-

en busverkeer. Enkele van deze straten zouden echte

kindassen moeten kunnen vormen naar Spoor Noord.

Voor wijkdeel West worden 3 assen geselecteerd om prioritair werk te maken van kindvriendelijkheid:

Kindas 1: Van de Wervestraat-Van Maerlantstraat:

Vooral in functie van fietsende kinderen en

scholieren.

Kindas 2: Lange Dijkstraat-Rotterdamstraat-Van

Stralenstraat (met uitloper naar De

Coninckplein en Van Wesenbekestraat):

Afstemmen op jonge fietsers n voetgangers.

Kindas 3: Oudesteenweg-Trapstraat:

Deze belangrijke as wordt behandeld in wijkdeel

Oost (zie verder).


1 2

3

12

INDELING IN WIJKDELEN

De wijk kan opgedeeld worden in drie verschillende

delen:

(1) Ten noorden van het Sint-Jansplein

(2) Elisabeth

(3) Stations- en Atheneumbuurt

Twee pleinen functioneren als kruispunt van de

verschillende wijkdelen: Sint-Jansplein en De

Coninckplein.


1

2

3

(1) TEN NOORDEN VAN HET SINT-JANSPLEIN

Algemeen

Potenties Deze buurt ligt dicht bij Park Spoor Noord, al vormt de

Ellermansstraat een moeilijke oversteek.

Stratenplan in dambordpatroon, met vele woningen. Het aandeel kinderen ligt vooral in het westelijke deel niet

zo hoog.

Het Sint-Jansplein als grote centrale publieke ruimte en als kruispunt met de andere buurten.

Potentie van Lange Dijkstraat als uitbouw kindas omwille van:

- directe verbinding tussen Sint-Jansplein en Spoor Noord

- breed wegprofiel

Mogelijke ontwikkeling van bouwblok Katoennatie. Ongelijkvloerse oversteek voor zacht wegverkeer

gepland over Noorderlaan (Parkbrug).

Knelpunten

Het Sint-Jansplein is de enige grote publieke ruimte in deze buurt. Het plein ligt echter aan de uiterste zuidkant

van deze buurt. Volgens de GIS-analyse met

speelruimtenormen zijn er vooral noden in de

noordwesthoek.

In het noorden, aan Park Spoor Noord, schieten enkele woontorens uit de grond (Kop van Spoor Noord) en zijn er

verschillende grootschalige industrile panden (bijv.

Katoennatie). Deze bemoeilijken, samen met de drukke

Ellermanstraat, de relatie met Spoor Noord.

De drie hoofstraten van de wijk (De Wervestraat De Pretstraat Lange Dijkstraat) zijn druk bereden met auto-en busverkeer.


Sint-Jansplein

Voorstellen

Het Sint-Jansplein meer op maat maken van de omliggende buurten:

Het Sint-Jansplein is van cruciaal belang voor kinderen van

de wijk. Voor de bevraagde kinderen is dit prioritair voor

uitbouw van het speelweefsel in wijkdeel West.

Het plein mag niet louter gereserveerd worden voor

voorzieningen en activiteiten op het stedelijke niveau, maar

moet ten volle haar rol voor de omringende buurten

kunnen opnemen.

Zie hoger voor meer details en concrete voorstellen,

onderdeel meso > 2.6., p. 46.

micro > 3.1. Antwerpen 2060 West > (1) Ten noorden van het Sint-Jansplein

(Prior)

Publieke ruimte in het noorden

Voorstellen

Zoeken naar bespeelbare publieke buurtruimte in de noordelijke helft.

Aanvullend aan het Sint-Jansplein moet er in de

noordelijke helft naar bijkomende kindvriendelijke publieke

ruimte worden gezocht. Hier zijn er een aantal

mogelijkheden:

1) Aangename en speelse verblijfsruimte creren aan

de Artesiscampus (kant Ellermanstraat), in functie van

studenten, maar ook van buurtkinderen.

Vooral aan de helling kan speel- en ontmoetingsruimte

worden gecreerd.

2) Creren van een buurtparkje of buurtpleintje bij de

ontwikkeling van het bouwblok Katoen Natie. Deze

publieke ruimte ligt best aan de rand van het

bouwblok, bij voorkeur aan de zuidkant (kant

Duboisstraat), zodat het ook voor de buurt een rol kan

spelen.


(QW)

(Prior)

1

2

Kindassen

Voorstellen

Vanuit de buurt zouden er goede verbindingen moeten zijn naar Park Spoor Noord.

Drie hoofdstraten van de buurt komen daarvoor in

aanmerking: Van De Wervestraat De Pretstraat Lange Dijkstraat.

Zij zijn op dit moment allemaal druk bereden met auto-

en busverkeer. Zeker n van deze straten zou een echte

kindas moeten kunnen vormen naar Spoor Noord.

1) De Van De Wervestraat moet volgens het Stedelijk

Mobiliteitsplan als hoofdstraat een belangrijke verbindingsfunctie behouden. Niettemin zou ze een

meer fietsvriendelijk profiel kunnen krijgen, met het

typeprofiel van de Paleisstraat-Justitiestraat als

voorbeeld. Het autoverkeer zou vooral naar de Leien

moeten kunnen worden afgeleid.

Bij onze tweede inspraakronde bleek dat kinderen graag

een zo goed mogelijk afgescheiden fietspad wensen

om zich veilig te voelen, want het is een drukke straat

waar snel wordt gereden.

2) Ook de De Pretstraat heeft een breed wegprofiel.

Deze straat biedt voldoende breedte om bredere

stoepen en straatpleintjes te voorzien. Dit kan een

kindvriendelijke woonstraat worden.

Indien er in het bouwblok van Katoen Natie een

buurtplein wordt gecreerd aan de rand (zie hoger), dan

kan de overmaat aan ruimte in de Pretstraat eventueel

ook ingezet worden. 58

Van de Wervestraat

De Pretstraat:

naar een kindvriendelijke woonstraat

Profiel Paleisstraat

als alternatief:


Voorstellen

3) De Lange Dijkstraat wordt binnenkort heraangelegd.

De Lange Dijkstraat is de meest geschikte kandidaat

voor uitbouw als een echte kindas. Bij de inspraak bleek dit ook de meest gebruikte route.

Concreet kan dit betekenen:

- Indien mogelijk: Busvrij maken van deze route

- Profiel op maat van fietsers n voetgangers.

- Verbetering van het kruispunt op de Ellermanstraat.

- Overmaat inzetten om speelse (hoek)pleintjes,

ontmoetingsplekken en verblijfsruimte te creren.

59Bank Street Ashford

als referentie voor

zuidelijk deel (met

bussen)

(Lopend)


(2) ELISABETH

Algemeen

Potenties Een buurt die tussen het Sint-Jansplein en het De

Coninckplein ligt. Dit zijn uiteraard belangrijke ruimtes voor

de buurt.

Het Zusters-der-Armen plein bevindt zich in het midden van de buurt, maar ligt wat verborgen

Mentaal ligt het Elisabethplein centraal in de wijk, aangezien het nabij het kruispunt ligt van de Diepestraat en in het

verlengde van de Handelstraat.

Het kruispunt HollandstraatRotterdamstraat vormt een belangrijk knooppunt. Naast deze straten, kan ook de

Dambruggestraat als noord-zuid as voor kinderen dienen.

Knelpunten Draagkracht van het Zusters-der-armenplein is beperkt

(maximum buurtniveau). De toegang tot het plein kan

verbeterd worden, al moet men rekening houden met de

sociale draagkracht. Rond het plein zijn er immers heel wat

spanningen.

De buurt wordt doorkruist door de premetro, waardoor er een as van stedelijkheid ontstaat. Dit zorgt ervoor dat het

pleintje aan de premetrohalte Elisabeth een eerder stedelijk

karakter krijgt. Er zijn vaak gevoelens van sociale onveiligheid.


Elisabethplein

Potenties Zeer goed gelegen open ruimte in een dichtbebouwde

buurt.

De school behoudt zichtrelaties met het plein. Dit is heel belangrijk voor het sociale functioneren.

Er is een panna-veldje dat op diverse manieren wordt bespeeld. De open, maar toch geborgen ruimte-indeling

laat diverse spelvormen toe.

Knelpunten Door de premetro-ingang, blijft dit een plek met veel

passage, gevoelig voor alcoholisten, drugsproblematiek

e.d. Er is veel wildplassen en daardoor wordt het plein

onaangenaam.

Kinderen voelen er zich vaak onveilig en er wordt vaak gezegd dat ze er niet mogen spelen (vooral voetballen).

Wat zeggen de bevraagde kinderen? Het is een plek waar veel kinderen komen en die

gewaardeerd wordt als ontmoetingsplek.

Toch heerst er een gevoel van sociale onveiligheid: vechtpartijen, mensen die veel drinken en roepen, er zijn ook mannen met messen, sommige tieners denken dat het van hen is, er zijn mensen die kinderen willen ontvoeren, ze willen snoep geven en meelokken. Al aan 5

kinderen hebben mannen gevraagd om mee te komen.

61

micro > 3.1. Antwerpen 2060 West > (2) Elisabeth

Elisabethplein (vervolg)

Voorstellen Sociale situatie goed opvolgen vanuit preventie,

buurtregie, politie. Kinderen vragen actief toezicht, zodat

de sfeer er beter wordt en de overlast van alcoholisten

vermindert.

Waken over de (zicht)relatie tussen school en plein. Indien de school zou verhuizen, opnieuw relaties leggen

tussen gebouw en plein.

Kinderen vragen meer openbare verblijfsruimte op het plein:

- ofwel meer naar de school (bijv. medegebruik van de

speelplaats na de schooluren)

- en/of richting parkeerruimte.

Er zou meer zonering moeten zijn tussen jongere en

oudere kinderen, die elk hun eigen plek kunnen hebben.

Ook iets om op te klimmen (een speeltoestel, maar ook

een klimsculptuur zou hier werken, cf. het huisje dat vaak

beklommen wordt). Dit vraagt echter een grondig

herdenken en een vergaande heraanleg.

De kinderen die vaak voetballen vragen kunstgras voor in de pannafield. Ook wat meer afscheiding, zodat

de ballen niet wegrollen op straat.

Er is tussen de kinderen discussie of de voetbalplek groter

moet worden of niet. De oudere kinderen voetballen dan

maar voor de school, maar dan reageert de school.

De uitrusting is op dit moment op maat van wat het plein

kan verdragen. Er kan eventueel nog wat meer

afscheiding komen, maar die moet dan multifunctioneel

zijn: bijv. ook beklimbaar.

Kan men in de buurt naar het toilet gaan? (bijv. in metro of in school).

Een spelprikkel met water zou hier kunnen werken.

62

(Prior)

(Prior)

(QW)


(Prior)

Zusters-der-Armenplein

Potenties Een goed verstopte, maar bij kinderen toch behoorlijk

goed gekende, speel- en ontmoetingsplek op

buurtniveau.

Binnenkort wordt er van start gegaan met een moestuinproject.

Wordt heraangelegd met ongeveer gereserveerd als specifieke speelzone voor kinderen.

In de appartementen errond wonen veel jonge gezinnen met kinderen.

Het plein functioneert vooral op buurtniveau.

Knelpunten Dit is een goed verborgen plek. De toegang vanuit de Hollandstraat is vaak (en wat

onvoorspelbaar) afgesloten.

Omgeven door woonblokken. Spelen of rondhangen kan snel tot overlastklachten leiden.

Het plein is momenteel erg afgeleefd, niet enkel het speeltuintje, maar het hele plein.

Wat zeggen de bevraagde kinderen? Slechts enkele kinderen kennen de plek echt. Veel

kinderen herkennen de plek wel vaag. Ze zeggen: Het is een beetje een verstopte plek die je viavia moet leren

kennen. Kinderen die deze plek echt kennen, blijken die ook echt

intensief te te gebruiken weten ze sterk te appreciren.

De speeltuin is goed voor de kinderen die er wonen, voor de kinderen die er niet wonen is hij te weinig

aantrekkelijk.

Kinderen vinden het heel jammer dat het speelhuisje weggenomen is. Dit speelde een belangrijke rol in hun

spel.

63

De plek is volgens de kinderen niet zonder samenlevingsproblemen. De mensen klagen er veel: Wij sjotten die bal tegen iemand zijn tuin, die meneer was zo

boos, hij zou de bal houden. Er is een probleem van racisme zeggen verschillende kinderen. Gekleurde

kinderen voelen zich geviseerd. Vooral n man is alom

gekend.

De bosjes en de hagen vinden de kinderen duidelijk de leukste plek op het plein, maar ook de heuvel heeft

verschillende fans. Het is een goede plek om te fietsen.


Zusters-der-Armenplein (vervolg)

Voorstellen

Sleutelbeheer van westelijke poort beter regelen: De poort zou in de zomer langer open moeten kunnen

blijven, bijvoorbeeld tot net voor het donker wordt.

Het dienstencentrum zou een actieve rol kunnen opnemen in het beheer van het plein, zoekend naar

evenwicht tussen de verschillende belangen.

Het kruispunt aan de Dambruggestraat/Nachtegaal-straat of aan de Rotterdamstraat (voortuin van

dienstencentrum) kan mee in het ontwerp opgenomen

worden.

Inspraak van kinderen en omwonenden:Inzetten op inspraak van omwonenden, maar met een

speelvisie als randvoorwaarde. Het spelen zelf mag niet

ter discussie staan; wel hoe storend gedrag kan

voorkomen en aangepakt worden.

Ook kinderen moeten bevraagd worden. Tijdens de

klassessies in Sint-Henricus kwam er alvast heel wat

input van de kinderen: zie volgende pagina.

Inzetten op dialoog tussen gebruikers en omwonenden:

Er zijn heel wat conflicten op het plein tussen gebruikers

en omwonenden. Deze hebben een lange geschiedenis

en zijn al gescaleerd. Op deze plek moet zwaar ingezet

worden op dialoog en conflictbemiddeling.

64

(QW)

(Lopend)


(Prior)

Referentiebeelden:

(Prior)

Zusters-der-Armenplein (vervolg)

Voorstellen

Renovatie van het plein, rekening houdend met:- Buffering aan woningen.

- Hoog groen en veel gras kan lawaai temperen.

Ook kinderen vinden dit heel belangrijk.

- Schaalniveau van buurtplein en evenwicht tussen

gebruikers.

- Programma van kinderen:

o.a. input vanuit de PictoPlay-collages

. Zone met speeltoestellen:

Vrijwel alle deelgroepjes vroegen een groot

speeltoestel (bijv. groot combinatietoestel, grote

schommel waar je met meerderen kan op zitten),

zelfs al nam dit heel wat van hun budget in.

. Avontuurlijke zone met struiken en klimbomen ,

rare bomen, losse takken, boomstamschijven of wilgenhutten, bloemenweide, kleine waterzone,...

Zich verstoppen en avontuurlijk spel moet mogelijk

blijven: je moet kunnen blijven verstoppertje spelen. Een kwaliteitsvol open grasveld:

Kleinschalige voetbal op een trapveldje moet

mogelijk blijven, maar op beperkte oppervlakte, ver

genoeg van woningen en niet te dominant.

. Stenig gedeelte rondom:

benutten als informeel rondfietsparcours

integreren van betonnen balken/kubussen en helling,

motieven in de tegels (bijv. tegelparcours)

Het idee van een fietsparcourtje spreekt sterk aan.

. Behoud/heraanleggen van de heuvel:

bovenaan voldoende plat, integreren van

speeltoestellen, eventueel nog net iets meer relif,...

. Zitmogelijkheid: bijv. banken rond boom of

picknickbank...

65

(Lopend)


(3) STATIONS- EN ATHENEUMBUURT

Algemeen

Potenties Naar mate men verder van het station weggaat,

worden de woonstraten rustiger. De Osystraat en de

Van Stralenstraat zijn aan de kant van de

Rotterdamstraat doorgeknipt.

De Rotterdamstraat kan een belangrijke verbindingsas vormen vanuit het De Conickplein, langs het Zuster-der-

Armenplein naar het Sint-Jansplein.

Het hoekpleintje aan het Atheneum biedt potentie als afspreek- en speelplekje voor de basisschool in de buurt.

Heraanleg gepland van heel wat straten:- Van Maerlantstraat

- Osystraat

- Kruispunt Pijlstraat en Van Stralenstraat Binnen dit

ontwerp worden de straathoeken meer uitgewerkt

(bredere hoekpleinen, inbreng van bomen)

Knelpunten Heel veel openbaar vervoer en centrale

vervoersknooppunten. Dit trekt veel verkeersstromen

aan en er is weinig verblijfsruimte.

De centrale straat is de Van Maerlantstraat. Er is een heraanleg gepland, maar de straat is in het Stedelijk

Mobiliteitsplan gecategoriseerd als hoofdstraat. Het is een buurt waar mensen met verschillende

achtergronden en beleving bij elkaar komen. Dit kan

zorgen voor spanningen. Vele mensen passeren hier

dagdagelijks zonder veel betrokkenheid te voelen.

Ook zijn er weinig bijzondere plekken voor kinderen.

(1)


(3) STATIONS- EN ATHENEUMBUURT

Algemeen

Voorstellen

De Van Maerlantstraat (1) kan, binnen de contouren van hoofdstraat betere fietsvoorzieningen krijgen, bijv. volgens het profiel van de Paleisstraat-Justitiestraat:

zie ook hoger: de Van de Wervestraat, p. 58.

De Rotterdamstraat (2) is een logische verbinding tussen het Sint-Jansplein en het De Coninckplein. Deze

straat geeft ook toegang tot het Zusters-der-

Armenplein. Het deel tussen het Sint-Jansplein en de

Van Stralenstraat (3) is geselecteerd als bovenlokale

fietsverbinding. Ter hoogte van de Osystraat en Van

Stralenstraat kunnen aantrekkelijke en speelse

straatpleintjes worden gecreerd langs de

Rotterdamstraat (bij voorkeur ook afgestemd op het

ontwerp en straatmeubilair voor de Lange Dijkstraat).

Voor voetgangers is het verlengde van de Rotterdamstraat, richting De Coninckplein en via Van Wesenbekestraat naar Astridplein (4) belangrijk.

(1)


1

2

34

De Coninckplein

Potenties De grootste bibliotheek van de stad is hier gelegen. De echte drugproblematiek die het vroeger kende is

sterk verminderd. Er is op dit moment een

alcoholverbod op het plein (loopt tot op het Koningin

Astridplein voor het centraal station).

Er worden vele activiteiten voor kinderen en jongeren georganiseerd door stad Antwerpen.

Knelpunten Heeft nog steeds niet zon goed imago. De drank- en drugsproblematiek is er niet helemaal

verdwenen. Er is soms agressief gedrag dat kinderen

intimideert.

Druk autoverkeer langs twee zijden van het plein, langs de derde zijde passeren er vele trams.

Wat zeggen de bevraagde kinderen? De kinderen kennen het plein vrij goed: enkelen komen er

vaak, andere af en toe om naar de bibliotheek te gaan.

Het is echter eerder een passageplek dan een verblijfsplek

(onderweg naar de bibliotheek, naar school).

Voor sommige kinderen is het plein een afspreek- of hangplek: "Als ik bij Spoor Noord niemand vind, ga ik

naar daar". Maar meestal is het een doorgangsplek.

De kinderen vertellen over verschillende problemen op het plein: er zijn junkies, er zijn te veel gevaarlijke

mannen, er wordt gegooid met glas, etc. Sommige

kinderen voelen zich er bijgevolg niet echt op hun gemak.

Andere kinderen zeggen zich echter wel goed te voelen op

het plein. 68

micro > 3.1. Antwerpen 2060 West > (3) Stations- en Atheneumbuurt

De autos die langs het plein rijden verontrusten de kinderen uit de klassessies niet, want: "ze rijden niet snel,

maar 20 km/u". Maar uit de Oor-bevraging blijkt dat het

verkeer toch als storend wordt ervaren.

Voorstellen Blijven inzetten op buurten wijkevenementen, met

bijzondere aandacht voor kinderen.

Bij eventuele toekomstige heraanleg meer pleinzone voor de bibliotheek zelf creren indien dit technisch

mogelijk is met de tramsporen.

Eventueel speels of beklimbaar kunstwerk inbrengen (bijv. op houten plateau): vast of tijdelijk.

Hoekpleintje aan Atheneum (Osystraat)

Potenties Door het afsluiten van de Osystraat werd hier een

driehoekig straatpleintje gecreerd.

Dit heeft potentie als passage- en hangplek. Ook het Zusters-Der-Armenplein en het De Coninckplein

zijn niet ver.

Vlakbij zijn een lagere en middelbare school.

Knelpunten De Van Maerlantstraat is een druk bereden straat en dat

laat zich voelen op het pleintje. Hoewel er vrij brede

stoepen zijn en er bomen aangeplant zijn, is het profiel

van de weg toch zeer sterk autogericht.

Het is een wat leeg en kaal pleintje.

Wat zeggen de bevraagde kinderen? Deze plek wordt door sommige kinderen vrij goed

herkend, en dient voor een enkeling als afspreekplek.

Spontaan vinden ze het geen ideale plek om verder uit te bouwen. Er is volgens hen niet genoeg plaats voor en er

zijn naar hun mening betere plekken om iets extra bij te

zetten (bv. Park Spoor Noord).

Bij de tweede inspraakronde bleken ze wel enthousiast over het idee van bespeelbare kunst.

Voorstellen Uitbouw van het Atheneumpleintje bij de heraanleg

van de Van Maerlantstraat i.f.v. lagere schoolkinderen

met speelse (beklimbare) kunst. Dit is ook een goede

toonplek voor kunst (cf. straaljager).69

micro > 3.1. Antwerpen 2060 West> (3) Stations- en Atheneumbuurt

foto: vectris

(QW)

Koningin Astridplein

Potenties Grote ruimte op een openbaar vervoersknooppunt. Plein en speelfonteintjes aan de zoo. Gemeentestraat -Carnotstraat als barrire.

Knelpunten Veel minpunten aan het ontwerp (bijv. looplijnen,

esthetiserende benadering), waardoor dit plein

onvoldoende gebruiks- en belevingswaarde heeft.

Voorstellen In deze pleinruimte zit veel meer voor kinderen: zowel

voor bezoekers als omwonenden.

Dit vereist wel een grondig herdenken van het plein.

De recente upgrade en vergroening is een eerste stap.

70

micro > 3.1. Antwerpen 2060 West > (3) Stations- en Atheneumbuurt

MOBILITEIT: UITBOUW VAN KINDASSEN

1. Van de Wervestraat-Van Maerlantstraat: typeprofiel van Paleisstraat

2. Lange Dijkstraat: - busvrij maken

- profiel op maat van fietsers en voetgangers

- verbeteren kruispunt Ellermanstraat

- overmaat inzetten voor speelse pleintjes

3. Rotterdamstraat-Van Stralenstraat: fietsverbindingRotterdamstraat-Van Wesenbekestraat:

voetgangers

Speelse en aantrekkelijke straatpleintjes t.h.v.

Osystraat en Van de Wervestraat

SINT-JANSPLEIN

Sint-Jansplein meer op maat maken van buurtkinderen (zie onderdeel 'meso')

ZOEKEN NAAR BESPEELBARE RUIMTE TEN NOORDEN

VAN SINT-JANSPLEIN:

Creren van een buurtparkje of buurtpleintje bij de ontwikkeling van het bouwblok Katoen Natie, bij

voorkeur aan zuidkant (Duboisstraat)

Aangename en speelse verblijfsruimte creren aan de Artesiscampus (kant Ellermanstraat): bijv. aan helling.

ELISABETHPLEIN

Sociale situatie goed opvolgen Waken over de (zicht)relatie tussen school en plein Meer verblijfsruimte creren op het plein Kunstgras voor de pannafield Toilet in de buurt? Spelprikkel met water

ZUSTERS-DER-ARMENPLEIN:

Sleutelbeheer van westelijke poort beter regelen Inspraak van kinderen en omwonenden bij

herinrichting.

Inzetten op dialoog tussen gebruikers.

(Prior)

(Lopend)

(QW)

(Prior)

(Lopend)

DE CONINCKPLEIN

Blijven inzetten op buurten wijkevenementen Bij eventuele toekomstige heraanleg meer

pleinzone voor de bibliotheek

Speels of beklimbaar kunstwerk.

HOEKPLEINTJE AAN ATHENEUM (OSYSTRAAT)

Uitbouwen van het atheneumpleintje bij de heraanleg van de Van Maerlantstraat i.f.v. lagere

schoolkinderen met speelse beklimbare kunst.

KONINGIN ASTRIDPLEIN

Grondig herdenken van het plein.

(Prior)

(Prior)

(QW)

(Prior)

(Prior)

Overzicht van de acties: Antwerpen 2060 - West

(Prior)

(Prior)

(QW)

(Prior)

(QW)

3.2. Antwerpen 2060 - Oost

TYPERING VAN HET WIJKDEEL

3.2. Antwerpen 2060 - OostTYPERING VAN HET WIJKDEEL

Historiek Het wijkdeel Seefhoek of Stuivenberg kende een

grote verdichting in de periode van de

industrialisatie. Kenmerkend zijn de dichte

bewoning, de restanten van oude

nijverheidsgebouwen, het wat ongeplande

stratenpatroon en de schaarse publieke ruimte.

Ervoor was er op Stuivenberg een militaire

versterking (Fort Carnot) en leprozerij (later

uitgegroeid tot het Stuivenbergziekenhuis, cf.

'Pesthofstraat'). Historisch is er heel wat

kansarmoede in de wijk en een grote diversiteit.

Mobiliteit en wegenstructuur Het stratenpatroon is zeer warrig. Het is moeilijk om

er structuren in terug te vinden. Van west naar oost

zijn er wel enkele drukke straten waar veel winkels

clusteren: de Van Kerckhovenstraat, Handelstraat,

Lange Beeldekensstraat, Kerkstraat.

Woontypologie en buurten

De wijk wordt gekenmerkt door een zeer grote dichtheid: vooral (sterk opgedeelde) burgers- en

arbeiderswoningen en centraal ook enkele

woontorens. Aan de oostkant zijn er vele sociale

appartementen terug te vinden.

Belangrijkste publieke ruimtes: Stuivenbergplein Jos Verhelstplein Schoolplakplein en plein premetro Elisabeth Willy Vandersteenplein Kerkplein aan de Kerktraat Daarnaast zijn er nog veel pleintjes van straatniveau

BELANGRIJKE KINDASSEN

Deze wijk kent een warrig stratenpatroon, met overal

veel verkeer. Er zijn veel verspreide ongevallen, vooral

langs de lange en rechte oost-west-straten (zie

onderdeel 2. meso).

Er is dus nood aan de ontwikkeling van een

uitgebreide kindassen-structuur in dit wijkdeel.

Dit netwerk is essentieel voor het kindweefsel.

De geselecteerde kindassen zijn:

In verticale richting:

(1) Trapstraat

(2) Gasstraat-Sint-Jobstraat

(3) Handelssteeg-Korte Stuivenbergstraat

In horizontale richting:

(4) Sint-Gummarusstraat-Diepestraat (winkelstraten)

(5) Everaertsstraat-Klamperstraat

(6) Wilgenstraat

(7) Lange Scholiersstraat-Veldstraat

(8) Handelstraat en Boerhaavestraat

(9) Duinstraat

In de zuidelijke buurt rond Offerandestraat:

(10) Constitutiestraat

(11) Klappeistraat

(12) Lovelingstraat-Stuivenbergsite


1

2

5

6

7

834

10

9

1112

BESPREKING PER BUURT

De publieke ruimtes in dit deelgebied worden

per buurt besproken. We hanteren daarbij

volgende opdeling:

(1) Buurt tussen Dambruggestraat en Van

Kerckhovenstraat.

(2) Buurt tussen Van Kerckhovenstraat,

Diepestraat en Handelstraat-

Onderwijsstraat.

(3) Buurt tussen Handelstraat-Onderwijsstraat

en Lange Beeldekensstraat

(4) Buurt tussen Lange Beeldekensstraat en

Carnotstraat-Kerkstraat-Pothoekstraat.

1

2

3

4

micro > 3.2. Antwerpen 2060 Oost

Dam

bru

gg

estra

at

(1) TUSSEN DAMBRUGGESTRAAT EN VAN KERCKHOVENSTRAAT

Algemeen

Potenties Grote parken aan de rand:

- Park Spoor Noord (a)

- Stuivenbergplein (b)

Pleintjes twijfelend tussen straat- en buurtniveau:- Straatpleintjes aan Trapstraat (c)

- Binnenplein Essenstraat (d)

- Pleintjes rond de Sint-Amanduskerk (e)

Heraanleg gepland van heel wat belangrijke straten :- Ellermanstraat, Van Halenstraat, Visstraat

- Van Kerckhovenstraat

Knelpunten Grote parken op dit moment niet goed bereikbaar:

barrirewerking van

- Van Kerckhovenstraat

- Viaduct-Dam, Visstraat, Halenstraat

- Oranjestraat

In de buurt zelf liggen weinig grote pleinen. De pleinen die er zijn, twijfelen tussen straat- en

buurtniveau. Dit betekent dat ze in de regel

onvoldoende draagkracht hebben om echt tot

buurtplein uitgebouwd te worden.

76

micro > 3.2. Antwerpen 2060 Oost > Buurt tussen Dambruggestraat en Van Kerckhovenstraat

a

bc

d

e

Voorstellen:

Ontwikkelen van kindassen:

Zeker in deze dichte en kindrij

Eindrapport speelweefsel Antwerpen Noord

Documents

Transcript of Eindrapport speelweefsel Antwerpen Noord