1 iest1000-Iest-Femke-vander-190497-MWD-2014-M-WWNS-I-PO-1

De Ehealthgereedschapskoffer

Thuiszorg de Friese Wouden 14 Januari 2014

2 iest1000-Iest-Femke-vander-190497-MWD-2014-M-WWNS-I-PO-1

Voorwoord

Met trots wordt hierbij de rapportage van het onderzoek omtrent de eHealthgereedschapskoffer voor Thuiszorg de Friese Wouden, gepresenteerd. In het kader van de opleiding Maatschappelijk Werk en Dienstverlening aan de NHL Hogeschool, is dit onderzoek aangenomen en uitgevoerd. Dit

met behulp van Platform GEEF die deze opdracht aan de NHL Hogeschool heeft aangeboden. Graag wil ik Thuiszorg de Friese Wouden bedanken, in het bijzonder Sietske Leen en Wobbigje Tabak, voor de mogelijkheid om het onderzoek uit te kunnen voeren en hierbij praktische ondersteuning te bieden. Ook wil ik Platform GEEF, en in het bijzonder Laura Vuijk en Erik

Zwierenberg, bedanken voor de ondersteuning en begeleiding tijdens het onderzoeksproces. Tot slot wil ik Irene Permentier bedanken voor de begeleiding vanuit de NHL Hogeschool binnen de

gehele onderzoeksperiode. Dit onderzoek is uitgevoerd bij de medewerkers van Thuiszorg de Friese Wouden, die werkzaam zijn in de gemeente Smallingerland en bij deze wil ik dan ook de respondenten/de medewerkers bedanken voor hun belangrijke rol binnen dit onderzoek. Hopelijk heeft dit onderzoek inzicht gegeven in de manier waarop eHealth een bijdrage kan leveren

aan de werkzaamheden van de medewerkers van Thuiszorg de Friese Wouden, maar vooral ook aan het leven van hun cliënten. Femke van der Iest 14 Januari, Leeuwarden.

3 iest1000-Iest-Femke-vander-190497-MWD-2014-M-WWNS-I-PO-1

Samenvatting

Wanneer er gesproken wordt over het begrip eHealth, staat de volgende definitie binnen dit onderzoek centraal:

eHealth is het gebruik van nieuwe informatie –en communicatietechnologieën(ICT), en met name internet-technologie om gezondheid en gezondheidszorg te ondersteunen of te verbeteren. Door snelle ontwikkelingen op het gebied van eHealth is het noodzakelijk dat er wordt gewerkt aan een implementatie van eHealth-toepassingen. EHealth-toepassingen (websites en mobiele Apps) kunnen zorgen voor ondersteuning en verbetering binnen de (gezondheids)zorg.

Thuiszorg de Friese Wouden ziet mogelijkheden in het gebruiken van eHealth binnen haar

zorgverlening en het bevorderen van de eigen kracht van cliënten, en heeft aan Platform Geef gevraagd om onderzoek te doen naar de visie en kennis van de medewerkers omtrent eHealth. De betreffende medewerkers zijn werkzaam in de gemeente Smallingerland en hebben verschillende functies: helpende, verzorgende, verzorgende IG, verpleegkundige en wijkverpleegkundige. De centrale onderzoeksvraag binnen het onderzoek is:

Hoe ziet de eHealthgereedschapskoffer, welke gebaseerd is op het bevorderen van de eigen kracht van cliënten en aansluit bij de medewerkers van Thuiszorg de Friese Wouden, eruit? Door middel van focusgroepinterviews en een surveyonderzoek is er gekeken naar de behoefte van de cliënten en medewerkers van Thuiszorg de Friese Wouden als het gaat om eHealth. Hieruit

komt duidelijk naar voren dat de meningen over het gebruik van eHealth nog erg verdeeld zijn en de medewerkers van Thuiszorg de Friese Wouden zich af vragen of het gebruik hiervan wel aansluit

op de doelgroep, namelijk (voornamelijk) ouderen. Tevens komt er uit het onderzoek dat de cliënten behoefte hebben aan emotionele -en praktische ondersteuning. Ook het gebrek aan informatie (bijvoorbeeld over aandoeningen) en tips en advies hiervoor. In de ontwikkelde eHealthgereedschapskoffer (zie bijlage 11 ) zitten de websites en

mobiele Apps die op deze gebieden cliënten hulp biedt. Verder kan er uit het onderzoek geconcludeerd worden dat medewerkers van Thuiszorg de Friese Wouden nog relatief onbekend zijn met de mogelijkheden van eHealth. Het is van belang dat de medewerkers hier eerst meer van op de hoogte worden gebracht, voordat zij hiermee aan de slag gaan binnen hun werk.

Tot slot wordt er door meerdere medewerkers genoemd dat zij vanuit Thuiszorg de Friese Wouden een PDA hebben, maar er op deze toestellen geen gebruik kan worden gemaakt van internet. Dit

zorgt ervoor dat medewerkers in het verleden en heden niet kunnen ontdekken wat de mogelijkheden kunnen zijn van eHealth binnen hun werkzaamheden en dat hier in de toekomst (qua implementatie) iets mee gedaan moet worden.

4 iest1000-Iest-Femke-vander-190497-MWD-2014-M-WWNS-I-PO-1

1. Inleiding

1.1. De Friese Wouden

Stichting Zorgverlening De Friese Wouden is onderdeel van de Stichting Kwadrantgroep, waaronder de volgende werkmaatschappijen zelfstandig werkzaam zijn:

Stichting Palet; Dantuma Medische Speciaalzaken; Groene Kruis winkel; Hulp in huis; Hulpmiddelen centrum; Isis Kraamzorg;

Zorgmaatwerk / In Hoofdzaken; Lammert de Vries; Stichting Zorggarant; Van Smaak.

De Friese Wouden voert de volgende functies uit: huishoudelijke hulp, persoonlijke verzorging, verpleging, begeleiding, behandeling, verblijf, uitleen van hulpmiddelen en verpleegartikelen.

(Thuiszorg de Friese Wouden, 2013) Bij het onderzoek wordt er enkel gekeken naar de zorgverlenende tak van de Friese Wouden, namelijk de thuiszorg. Thuiszorg de Friese Wouden Thuiszorg de Friese Wouden kijkt naar de wensen, behoeften en mogelijkheden van cliënten.

Hierbij wordt er rekening gehouden met het feit dat mensen zich het beste voelen als zij de regie van hun eigen leven in handen kan houden, ook als er beperkingen zijn. De doelgroep van Thuiszorg de Friese Wouden zijn voornamelijk ouderen en terminaal zieken. Het is dan ook de bedoeling dat de eHealthgereedschapskoffer, bestaande uit eHealth- toepassingen/websites en mobiele Apps, op deze doelgroep wordt afgestemd.

Het onderzoek zal afgenomen worden bij 183 medewerkers van Thuiszorg de Friese Wouden bestaande uit helpenden, verzorgenden, verzorgenden IG (Individuele Gezondheidszorg), verpleegkundigen en wijkverpleegkundigen.

1.2. Platform GEEF

De opdrachtgever van dit onderzoek is Platform GEEF, wat staat voor Gezondheid Expertise en

Educatiecentrum Friesland. Platform GEEF zit in een samenwerkingsverband met 14 andere

organisaties (Accolade, Friesland College, HMC, NHL Hogeschool, Stenden, Smallingerland,

Noorderbreedte, Thuiszorg Zuidwest Friesland, Gemeente Leeuwarden, KwadrantGroep,

WoonFriesland, ROC FriesePoort, Elkien, De Bouwvereninging, De Friesland Zorgverzekeraar en

Zorgmaatwerk) en richt zich op het ontwikkelen van innovatieve diensten, producten en concepten

waarbij gebruik wordt gemaakt van woonzorgtechnologie en eHealth. Hierbij wordt er voornamelijk

gekeken naar de doelgroep senioren en mensen met een handicap of chronische ziekte die nu of

mogelijk in de toekomst gebruik kunnen maken om de (thuis)situatie veiliger, comfortabeler, fijner

en gemakkelijker te maken.

1.3. Probleemanalyse

Door snelle ontwikkelingen op het gebied van eHealth is het noodzakelijk dat er wordt gewerkt aan een implementatie van deze eHealth-toepassingen. EHealth-toepassingen kunnen zorgen voor

ondersteuning en verbetering binnen de (gezondheids)zorg. Echter is het voor organisaties, medewerkers en cliënten niet duidelijk welke toepassingen geschikt zijn en helpt hun doel na te streven. Thuiszorg de Friese Wouden heeft aan Platform GEEF gevraagd om een onderzoek uit te voeren om

5 iest1000-Iest-Femke-vander-190497-MWD-2014-M-WWNS-I-PO-1

ervoor te zorgen dat er een eHealthgereedschapskoffer ingezet kan worden binnen de Thuiszorg.

Dit met als doel om het zorgproces efficiënter te maken, de medewerkers te ondersteunen en d.m.v. eHealth- toepassingen op een laagdrempelige - en preventieve manier cliënten te ondersteunen.

1.5. Doelstelling Onderzoek doen naar de behoefte van (zorg)medewerkers m.b.t. ICT Middelen / eHealth-toepassingen en de wijze waarop zij hier gebruik van willen maken. Dit met als doel om een eHealth gereedschapskoffer te ontwikkelen zodat medewerkers deze kunnen gebruiken bij hun dienstverlening aan hun cliënten. Hierbij staat het bevorderen van de eigen kracht van deze cliënten centraal.

1.6. Onderzoeksvragen

1.6.1. Centrale onderzoeksvraag

De centrale onderzoeksvraag binnen dit onderzoek zal zijn:

'Hoe ziet de eHealthgereedschapskoffer, welke gebaseerd is op het bevorderen van de eigen kracht van cliënten en aansluit bij de medewerkers van Thuiszorg de Friese Wouden, eruit?'

1.6.2. Deelvragen

De deelvragen die door middel van literatuuronderzoek zullen worden beantwoord zijn:

Wat is eHealth? Hoe ziet een eHealthgereedschapskoffer eruit?

Welke hulpverlening biedt Thuiszorg de Friese Wouden?

Hoe kunnen eHealth-toepassingen bijdragen aan de eigen kracht van burgers? De deelvragen die door middel van een groepsinterview en surveyonderzoek beantwoordt zullen worden zijn:

Hoe kijken de medewerkers van Thuiszorg de Friese Wouden tegen eHealth aan? Welke eHealth-toepassingen kennen/gebruiken de medewerkers van Thuiszorg de Friese

Wouden al? Wat wordt er door de medewerkers verstaan onder eigen kracht van de burgers? Tegen welke problemen, als het gaat om de eigen kracht van cliënten, lopen de

medewerkers samen met de cliënten van Thuiszorg de Friese Wouden? Welke eHealth-toepassingen zouden volgens de medewerkers bij kunnen dragen aan de

eigen kracht van de cliënten?

6 iest1000-Iest-Femke-vander-190497-MWD-2014-M-WWNS-I-PO-1

2. Methode

Binnen hoofdstuk 2. 'Methode', wordt de onderzoeksopzet, de procedure van gegevensverzameling, het onderzoeksinstrument en de wijze van analyseren van de data beschreven. Hierbij wordt er onderscheidt gemaakt tussen de focusgroepinterviews en het surveyonderzoek .

2.1 Onderzoeksopzet

Er is zowel een kwalitatief (focusgroepinterviews) als een kwantitatief (surveyonderzoek ) onderzoek uitgevoerd waarbij een literatuuronderzoek een belangrijke rol heeft gespeeld.

Er is voor een kwalitatief onderzoek gekozen in de vorm van een groepsinterview omdat er op deze manier met de respondenten interactie kan plaats vinden. Er kan door de medewerkers

verheldering gegeven worden op bepaalde antwoorden die zij geven. Verder kan de onderzoeker non-verbale antwoorden observeren (bijvoorbeeld fronsen of gebaren). Ook kan er door medewerkers op elkaar gereageerd worden en kunnen zij voort bouwen op elkaars antwoorden. Hierdoor kunnen medewerkers samen date en ideeën ontwikkelen, die mogelijk niet ontdekt hadden kunnen worden tijdens individuele interviews.

Omdat de verwachting is dat het onderwerp nog relatief onbekend is bij de medewerkers is het belangrijk dat mensen elkaar op ideeën kunnen brengen en elkaar kunnen stimuleren en motiveren om mee te denken. Ook zorgt deze manier van onderzoek doen er bij mensen voor dat zij de behoefte hebben om een

positieve bijdrage te leveren binnen de groep en daarmee het onderzoek (Ketelaar, Hentenaar, &

Kooter, 2011). Binnen het kwalitatieve onderzoek zijn er drie van de zeven (hoofd)teams van Thuiszorg de Friese Wouden binnen de gemeente Smallingerland gevraagd om binnen een groepsinterview plaats te nemen. Deze teams zijn: de Bouwen, Buitengebied Noord- Oost en Centrum/Singels. Deze drie teams zijn verschillende in werkgebied en hebben ervoor gezorgd dat medewerkers die werkzaam zijn binnen zowel de stad als binnen verschillende dorpen aan de orde zijn gekomen.

Deze hoofdteams bestaan uit ongeveer tien tot vijftien medewerkers met verschillende functies (helpenden, verzorgenden, verzorgenden IG, verpleegkundigen en wijkverpleegkundigen). Binnen dit groepsinterview zijn er voornamelijk open vragen gesteld. Hier opvolgend is er een kwantitatief onderzoek uitgevoerd, namelijk een surveyonderzoek (het

houden van een surveyonderzoek ). Aangezien het belangrijk is om een overzicht te krijgen van de

vele medewerkers en hun houding, mening en visie ten opzichte van eHealth op grote schaal kan worden onderzocht. Tevens is dit een laagdrempelige manier waardoor de medewerkers minder worden belast (als het gaat om tijdinvestering). Het surveyonderzoek wordt online uitgezet en er is enkel gebruik gemaakt van meerkeuzevragen (sommige hiervan zijn weergegeven in een tabel). Er zijn kort en bondige vragen gesteld waarbij

de medewerkers antwoorden aan konden vinken. Dit omdat er is geprobeerd om de medewerkers zo min mogelijk te belasten met ingewikkelde vragen en zij op deze manier ook minder tijd kwijt zijn voor het invullen hiervan. Het surveyonderzoek heeft plaatsgevonden onder 183 medewerkers van Thuiszorg de Friese Wouden. De functies van deze medewerkers zijn verschillend. Het zijn zowel helpenden, verzorgenden, verzorgenden IG, verpleegkundigen en wijkverpleegkundigen.

In dit onderzoek is er gevraagd naar de visie van de medewerkers als het gaat om eHealth en het gebruik hiervan binnen hun werk (waardoor de eigen kracht van hun cliënten mogelijk bevordert zou kunnen worden). Ook is er gevraagd of medewerkers verschillende eHealth- toepassingen kennen en/of gebruiken. Na verwerking van het surveyonderzoek is de uiteindelijke eHealthkoffer samengesteld. Hierin is gelet op de visie van de medewerkers op de verschillende problemen waar de medewerkers van

7 iest1000-Iest-Femke-vander-190497-MWD-2014-M-WWNS-I-PO-1

Thuiszorg de Friese Wouden samen met hun cliënten tegen aan lopen als het gaat om de eigen

kracht van de cliënten. Ook is er gekeken naar de mening van de medewerkers over de verschillende toepassingen. Van de resultaten van het surveyonderzoek is er frequentieverdeling gemaakt waarin wordt aangegeven hoe vaak bepaalde antwoorden zijn voorgekomen.

2.2 Procedure dataverzameling

2.2.1. Onderzoekspopulatie

De populatie van het onderzoek zijn de medewerkers van Thuiszorg de Friese Wouden. Hierbij gaat het om de gemeente Smallingerland, waarin acht (hoofd)teams werkzaam zijn. In deze teams zitten helpenden, verzorgenden, verzorgenden IG en (wijk)verpleegkundigen. Het groepsinterview

zal plaatsvinden bij drie van de acht (hoofd)teams en het surveyonderzoek zal worden uitgezet onder al deze teams (waarin 183 medewerkers zitten). Deze drie teams zijn door Thuiszorg de Friese Wouden zelf gekozen. Zij hebben de eerste drie teams die eind november (week 47 en 48) een vergadering hadden, gevraagd om binnen dit onderzoek plaats te nemen.

Bij het groepsinterview is er gelet op de achtergrond van de verschillende cliënten waar de medewerkers werkzaam zijn. Door medewerkers te vragen uit verschillende werkgebieden (stad en dorp) wordt er een globaal beeld geschetst van de mogelijkheden van de verschillende cliënten als het gaat om toegang tot pc's/tablets/smartphones en internet. Ook wordt er in het groepsinterview gekeken naar de openheid van de cliënten (volgens de medewerkers) en de medewerkers zelf als

het gaat om het gebruik van eHealth- toepassingen. Het surveyonderzoek is uitgezet onder 183 respondenten. Hiervan zijn 106 ingevulde vragenlijsten terug ontvangen. Net als bij het groepsinterview zijn de medewerkers van de volgende

verschillende functies gevraagd om het onderzoek in te vullen: helpende, verzorgende, verzorgende IG, verpleegkundige en wijkverpleegkundige.

Door het surveyonderzoek digitaal uit te zetten via Qualtrics, is het voor de medewerkers mogelijk om deze volledig anoniem in te vullen. Wel wordt er van de medewerkers gevraagd om in te vullen in welk team zij werkzaam zijn en wat hun leeftijd en geslacht is. Dit is voor het onderzoek belangrijk omdat er drie verschillende groepsinterviewen zijn gehouden en de verwachting is dat deze medewerkers meer van het onderwerp af weten en hier ook een duidelijkere visie op hebben (dit kan negatief maar ook positief zijn). Door te vragen naar de teams waarin zij werkzaam zijn kan er dus gekeken worden of er daadwerkelijk een duidelijk verschil is tussen de teams die bij het

groepsinterview aanwezig waren en welke niet. Verder is het interessant om in kaart te brengen of de leeftijd van medewerkers invloed heeft op de visie op eHealth. Mogelijk kijken jongere mensen positiever tegen het gebruik aan dan ouderen,

omdat zij hier meer mee opgegroeid zijn.

8 iest1000-Iest-Femke-vander-190497-MWD-2014-M-WWNS-I-PO-1

3. Discussie en Conclusie In Hoofdstuk 3 (Discussie en Conclusie) worden de deelvragen en de onderzoeksvraag beantwoordt. Verder wordt hierin gereflecteerd op het verloop van het onderzoek.

3.1. Discussie

3.1.1. Deelvragen literatuuronderzoek

Wat is eHealth?

Zoals eerder in het onderzoeksrapport is benoemd gaat het bij eHealth om het gebruik van

informatie en communicatie technologieën voor het bevorderen van de gezondheidszorg. Deze informatie en communicatie technologieën worden ook wel eHealth- toepassingen genoemd. Bij eHealth gaat het in eerste instantie om het ondersteunen of verbeteren van de gezondheidszorg en in dit geval dus de werkzaamheden van Thuiszorg de Friese Wouden. In dit onderzoek is er dan

ook alleen gekeken naar eHealth-toepassingen die zich richten op de zorgverlener – patiënt, patiënt- patiënt, patiënt- anderen en patiënt in persoonlijke levenssfeer. Verder is er in dit onderzoek enkel gekeken naar webapplicaties, webportalen en mobiele Apps. Dit zijn de vormen die op een laagdrempelige manier ingepast kan worden in het zorgproces van Thuiszorg de Friese Wouden en mogelijk verbetering en ondersteuning binnen de werkzaamheden kunnen bieden.

Hoe ziet een eHealthgereedschapskoffer eruit?

De eHealthgereedschapskoffer voor Thuiszorg de Friese Wouden bestaat uit verschillende

webapplicaties/websites en mobiele Apps. Dit zal een digitaal bestand zijn (een PDF bestand) waar

medewerkers gemakkelijk bij kunnen. Medewerkers kunnen dit bijvoorbeeld opslaan op hun

computer/tablet.

Door de websites en mobiele Apps aan te passen op de behoefte en visie van de medewerkers,

doelgroep en werkzaamheden van Thuiszorg de Friese Wouden, is dit een

eHealthgereedschapskoffer welke specifiek bij hen aansluit.

Binnen de eHealthgereedschapskoffer zijn er verschillende thema's onderscheiden, namelijk:

informatie, tips en advies, praktische ondersteuning en emotionele ondersteuning. Deze thema's

sluiten aan bij de doeleinden van de websites en mobiele Apps die uiteindelijk gekozen zijn voor in

de eHealthgereedschapskoffer. Verder komt er zowel in het focusgroepinterview als in het

surveyonderzoek duidelijk naar voren dat de medewerkers en cliënten voornamelijk behoefte

hebben aan hulp op deze gekozen thema's. Verder zorgt het onderverdelen in thema's ervoor dat

de koffer overzichtelijk en laagdrempelig blijft.

Welke hulpverlening biedt Thuiszorg de Friese Wouden?

Thuiszorg de Friese Wouden is werkzaam binnen de gemeente Smallingerland. Binnen deze

gemeenten zijn er acht hoofdteams werkzaam. Binnen Thuiszorg de Friese Wouden zijn er de volgende functies: helpenden, verzorgenden, verzorgenden IG, verpleegkundigen en wijkverpleegkundigen. Hierbij is de wijkverpleegkundige het hoofd van het team.

Al de zorgverlening richt zich op de cliënt en zijn/haar verzorging en gezondheid. Dit kan gaan om

aan -en uitkleden, maar ook om stomaverzorging. De doelgroep van Thuiszorg de Friese Wouden betreft voornamelijk ouderen en terminaal zieken.

9 iest1000-Iest-Femke-vander-190497-MWD-2014-M-WWNS-I-PO-1

Hoe kunnen eHealth-toepassingen bijdragen aan de eigen kracht van burgers?

Binnen het onderzoek is de volgende definitie van eigen kracht gehanteerd: ‘De eigen kracht verwijst naar de kracht, mogelijkheden en talenten van mensen om zelf oplossingen te vinden voor

hun problemen’ (Movisie, 2013). Door het gebruik van eHealth-toepassingen is het voor mensen makkelijker om aan informatie te komen (bijvoorbeeld over aandoeningen of behandelingen) en ervaringen met mensen te delen (over zowel behandelingen als aandoeningen). Mensen kunnen hierdoor meer verantwoordelijkheid voor zichzelf nemen en hun eigen kracht bevorderen. Dit door inhoudelijk meer informatie eigen te maken en daardoor ook zelf meer keuzes te kunnen maken. Ook kunnen mensen op deze manier

elkaar helpen en daardoor anderen hun eigen kracht te vergroten. Mensen kunnen ervaringen delen en daardoor misschien zelfs anderen helpen met het vinden van de juiste oplossing. Ook het stimuleren van gezond gedrag door middel van een eHealth-toepassing is iets wat op de

langere termijn bijdraagt aan deze eigen kracht. Het is belangrijk om te weten hoe je goed voor jezelf kan zorgen, zodat je dit mogelijk ook langer zelf kan blijven doen.

eHealth- toepassingen kunnen dus zorgen voor meer kennis, meer (sociale) contacten maar ook voor motivering (door andere mensen maar ook door een mobiele App). Verder kan het zorgen voor tips en advies op verschillende probleemgebieden, emotionele ondersteuning (bijvoorbeeld een lotgenotenforum) en praktische ondersteuning (bijvoorbeeld een huishoudboekje bijhouden waardoor iemand zijn huishouden op orde gehouden kan worden).

3.1.2. Deelvragen focusgroepinterview en surveyonderzoek

Hoe kijken de medewerkers van Thuiszorg de Friese Wouden tegen eHealth aan?

In het focusgroepinterview kwam er al snel naar voren dat ongeveer de helft van de

medewerkers/geïnterviewden weet wat eHealth is. De term eHealth is voor veel medewerkers nog onbekend, maar wanneer er dieper op ingegaan wordt en er voorbeelden worden genoemd weet de meerderheid van de groepen wat het is.

De reacties op eHealth zijn erg verdeeld. Als voordelen wordt het bevorderen van eigen kracht van cliënten, drempelverlagend werken en vergemakkelijken van werkzaamheden genoemd. Echter wordt er ook genoemd dat de medewerkers het niet aan vinden sluiten bij hun doelgroep, de vermindering in persoonlijk contact, er geen internet op de PDA's staat en de tijdgebrek (om het te introduceren en cliënten er mee te helpen).

Hierbij kan de kanttekening worden gemaakt of het gebruik van eHealth er daadwerkelijk voor zorgt dat er vermindering plaatsvindt van persoonlijk contact. Dit hangt namelijk af van de manier waarop de toepassingen binnen het zorgproces geïntegreerd worden. eHealth- toepassingen kunnen ook als extra ondersteuning van de medewerkers worden ingezet, waardoor het

persoonlijke contact niet verminderd.

Ook de zorg met betrekking tot de tijd, kan weggenomen worden wanneer de toepassingen zorgvuldig binnen het zorgproces geïntegreerd wordt. Bij de eHealthgereedschapskoffer is het de bedoeling dat medewerkers de toepassingen aanreiken aan de cliënten en deze hier vervolgens gemakkelijk zelf mee aan de slag kunnen (juist omdat er gekeken is naar de gebruiksvriendelijkheid). Vooral in het surveyonderzoek komt er duidelijk naar voren dat wanneer het gaat om hulp richting

de medewerkers zelf, medewerkers hier open voor staan en denken dat dit een grote toegevoegde waarde zou kunnen zijn. Wanneer het gaat om de cliënten zijn medewerkers terughoudend. Veel medewerkers twijfelen of het past bij de doelgroep en wanneer er gevraagd wordt hoeveel zij denken dat cliënten er open

voor zouden staan om hulp te ontvangen d.m.v. websites of mobiele Apps, geven de medewerkers

aan dat zij denken dat (van de laatste drie cliënten waar zij zijn geweest) de meerderheid van de cliënten er niet open voor staan. Welke eHealth-toepassingen kennen en/of gebruiken de medewerkers van Thuiszorg de Friese Wouden al? Tijdens het focusgroepinterview wisten de medewerkers weinig toepassingen/websites/mobiele

10 iest1000-Iest-Femke-vander-190497-MWD-2014-M-WWNS-I-PO-1

Apps te noemen die aansloten bij het begrip eHealth. Echter komt er tijdens het surveyonderzoek

naar voren dat alle toepassingen die werden genoemd, bekend waren bij de medewerkers. Opvallend hierbij is dat de medewerkers veel toepassingen kennen, maar weinig medewerkers de toepassingen dan ook daadwerkelijk gebruiken. De hypothese hierover is dat de medewerkers nog te onbekend zijn met de mogelijkheden van eHealth en hier daarom weinig tot geen gebruik van maken. Uit zowel het focusgroepinterview als het surveyonderzoek blijkt dat de medewerkers niet weten wat eHealth is en niet weten of zij open staan voor het gebruik van eHealth- toepassingen.

Wanneer er vervolgens gevraagd werd om degene die ze gebruikten te scoren, werd er op 5 van de 30 toepassingen gemiddeld hoger dan een 2 gescoord (op een schaal van 1 t/m 5). Hierbij werd er eenmalig hoger gescoord dan een 3. Dit is erg opvallend aangezien de websites en mobiele Apps d.m.v. literatuuronderzoek zijn onderzocht op de duurzaamheid, gebruiksvriendelijkheid en functionaliteit.

Wat wordt er door de medewerkers verstaan onder eigen kracht van de burgers?

De medewerkers van Thuiszorg de Friese Wouden zien eigen kracht als zelfredzaam en zelfstandigheid zijn. Ook het regie hebben over jezelf en je leven is voor medewerkers erg belangrijk. Medewerkers benoemen dat zij dit ook proberen te handhaven in hun werkzaamheden

door de verantwoordelijkheid bij de cliënt te laten liggen en de klacht uit deze cliënt te halen. Deze definitie komt overeen met de definitie van eigen kracht die binnen dit onderzoek wordt gehanteerd, namelijk: ‘De eigen kracht verwijst naar de kracht, mogelijkheden en talenten van mensen om zelf oplossingen te vinden voor hun problemen’.

In beide gevallen gaat het om de kracht van de cliënt zelf en hoe deze kracht ervoor kan zorgen dat mensen hun (probleem)situatie kunnen handhaven.

Tegen welke problemen, als het gaat om de eigen kracht van cliënten, lopen de medewerkers

samen met de cliënten van Thuiszorg de Friese Wouden?

De medewerkers geven aan dat zij de volgende problemen herkennen bij hun cliënten:

Eenzaamheid; Klein (in)formeel netwerk; Mentale fitheid; Financiële problemen;

Sombere gevoelens of (licht) depressieve klachten; Niet mobiel zijn; Het niet kunnen vinden van juiste hulpmiddelen; Niet begrijpen nieuwe ontwikkelingen; Doen van boodschappen;

Te weinig informatie over aandoeningen; Verslavingsproblematiek;

Angstproblematiek; Het huishouden; Beweging; Epilepsie; Kanker; Onveilig voelen eigen huis; Diabetes;

Problemen organen; Dementie; Medicatie; Pijn klachten.

11 iest1000-Iest-Femke-vander-190497-MWD-2014-M-WWNS-I-PO-1

Vanuit deze problemen zijn de verschillende thema's van de eHealthgereedschapskoffer

samengesteld. Deze probleemgebieden geven namelijk aan op welke gebieden de medewerkers en cliënten hulp zouden kunnen gebruiken van eHealth- toepassingen. De uiteindelijke thema's binnen deze eHealthgereedschapskoffer zijn: • Informatie • Tips en advies • Emotionele ondersteuning

• Praktische ondersteuning Al de genoemde problemen zouden invloed kunnen hebben op de eigen kracht van cliënten. Bijvoorbeeld doordat een cliënt erg ziek is, heeft hij/zij geen kracht meer om voor zichzelf en de omgeving te zorgen. Hierbij kan een toepassing helpen om bijvoorbeeld in contact met anderen te komen die met dezelfde ziekte hebben geleefd en mogelijk kunnen zij tips/advies geven over hoe

diegene beter met de situatie om kan gaan.

3.3 Conclusie

Om antwoord te kunnen geven op de centrale onderzoeksvraag wordt deze eerst hieronder

nogmaals weergegeven.

Hoe ziet de eHealthgereedschapskoffer, welke gebaseerd is op het bevorderen van de eigen kracht

van cliënten en aansluit bij de medewerkers van Thuiszorg de Friese Wouden, eruit?

Naar aanleiding van de verschillende soorten onderzoek is het duidelijk geworden dat de medewerkers van Thuiszorg de Friese Wouden vooral het idee hebben dat hun cliënten hulp zouden

kunnen gebruiken op de volgende gebieden: Informatie Tips en advies Emotionele ondersteuning Praktische ondersteuning

Vervolgens is er gekeken welke van de (in het surveyonderzoek ) genoemde mobiele Apps en websites aansluiten bij deze probleemgebieden. De volgende websites en mobiele Apps sloten hier niet goed bij aan: http://www.valtaf.nl, IN-BALANZ en Eppy. Deze websites en mobiele Apps betroffen problemen die door de medewerkers niet zijn benoemd waardoor dit niet blijkt aan te sluiten bij de cliënten. Deze websites en mobiele Apps zijn dan ook niet in de eHealthgereedschapskoffer geplaatst.

Hierna is er gekeken welke toepassingen de medewerkers zelf nog zouden willen toevoegen,

namelijk: http://www.apotheek.nl, farmacotherapeutisch kompas, marck manual handboek, geneeskundig jaarboek, zorgvoorbeter, whatsapp, http://www.google.nl, http://www.parksinson-vereniging.nl, http://www.oncoline.nl, http://www.pallialine.nl, http://www.sondevoedingthuis.nl en http://www.mijnmedicijnkompas.nl.

De volgende websites en mobiele Apps zijn aan de eerder uitgezochte toepassingen toegevoegd

omdat zij goed op de genoemde punten scoorden:

http://www.apotheek.nl, farmacotherapeutisch kompas http://www.zorgvoorbeter.nl, http://www.parksinson-vereniging.nl, http://www.digitale-sociale-kaart.nl, http://www.oncoline.nl, http://www.pallialine.nl en http://www.mijnmedicijnkompas.nl. Hierna is nogmaals kritisch gekeken naar de verschillende websites en mobiele Apps en zijn de websites/Apps met teveel overeenkomsten (in bijvoorbeeld de beschikbare informatie) verwijderd.

Uiteindelijk komen de volgende websites en mobiele Apps in de eHealthkoffer voor de medewerkers van Thuiszorg de Friese Wouden:

1. http://www.apotheek.nl 2. http://www.zorgvoorbeter.nl 3. http://www.parksinson-vereniging.nl 4. http://www.oncoline.nl

12 iest1000-Iest-Femke-vander-190497-MWD-2014-M-WWNS-I-PO-1

5. http://www.pallialine.nl

6. http://www.digitale-sociale-kaart.nl 7. http://www.mijnmedicijnkompas.nl 8. http://www.beweegmaatje.nl 9. http://www.steffie.nl 10. http://www.hulpmiddelenwijzer.nl 11. http://www.huistest.nl 12. http://www.wehelpen.nl

13. http://www.gezondheidsplein.nl 14. http://www.huishoudplaza.nl 15. http://www.nibud.nl 16. http://www.psyfit.nl 17. http://www.sensoor.nl 18. http://www.thuisarts.nl

19. http://www.zelfhulpwijzer.nl 20. http://www.diabetergestemd.nl 21. http://www.geldkompasleeuwarden.nl 22. http://www.gezondheidsmeter.nl 23. http://www.gripopjedip.nl 24. http://www.huishoudboekje.nl 25.

26. EHBO (Rode kruis) 27. Huidmonitor 28. Superbetter 29. Parkinson home exercises 30. Longpas 31. Lift 32. Moodpanda

33. Robbin (Trimbos-instituut) 34. Farmacotherapeutisch Kompas

Deze toepassingen zijn vervolgens in verschillende thema's verdeeld, namelijk:

Informatie Tips en advies Emotionele ondersteuning

Praktische ondersteuning De eHealthkoffer is als bijlage (11) aan het rapport toegevoegd. Tevens is hier een gebruikershandleiding bij geschreven waardoor het voor de medewerkers gemakkelijk is om direct te gebruiken. Deze handleiding is tevens als bijlage (12) toegevoegd.

13 iest1000-Iest-Femke-vander-190497-MWD-2014-M-WWNS-I-PO-1

4. Aanbevelingen In Hoofdstuk 4 zijn de aanbevelingen uitgeschreven.

Aanbevelingen aan de organisatie:

Scholing

Veel medewerkers zijn onbekend met eHealth en de mogelijkheden hiervan binnen de

werkzaamheden. Het is belangrijk om medewerkers eerst hieraan te introduceren en/of

meer kennis over te geven voordat er gekeken gaat worden naar een implementatie.

Voornamelijk in het focusgroepinterview kwam er naar voren dat medewerkers twijfelen

over hun eigen kennis als het gaat om hoe zij eHealth zouden kunnen gebruiken.

Internettoegang

Voor het gebruik van eHealth- toepassingen is het belangrijk dat er toegang is tot het

gebruik van internet. Tijdens zowel het focusgroepinterview als het surveyonderzoek komt

er meerdere malen naar voren dat de medewerkers weinig tot niet gebruik kunnen maken

van internet. Hierbij wordt er vaak benoemd dat de PDA's die de medewerkers vanuit

Thuiszorg de Friese Wouden gebruiken, niet op internet kunnen. Dit is een praktisch punt

waar naar gekeken moet worden.

Implementatie

Wanneer er aan beide voorgaande aanbevelingen is gewerkt kan er gedacht worden aan

een daadwerkelijke implementatie van de eHealthgereedschapskoffer. Het uitvoeren van

deze implementatie is gemakkelijk aangezien deze af is gestemd op de medewerkers en

cliënten van Thuiszorg de Friese Wouden en hierbij een gebruikershandleiding is

geschreven.

Vervolgonderzoek/Monitoring

Na de implementatie is het van belang om te onderzoeken of het gebruik van deze

eHealthgereedschapskoffer het gewenste effect heeft. Werkt het gebruik van een

eHealthkoffer ook binnen de doelgroep? En past de werkwijze met de eHealthkoffer bij de

manier van werken van de medewerkers van Thuiszorg de Friese Wouden? En wanneer

deze werkwijze veranderd, past deze eHealthkoffer hier nog steeds bij?

Ontwikkeling

Blijkt uit het gebruik van de eHealthgereedschapskoffer dat er nog een bepaalde

problematiek mist? Dit kan dan eventueel worden toegevoegd. Is er naar mate de tijd

vordert een betere toepassing voor een probleem beschikbaar? Dan kan de oudere worden

vervangen door de betere. Dit is erg belangrijk omdat het aantal toepassingen blijft stijgen

en het dus mogelijk is dat er betere passende toepassingen worden ontwikkeld. Daarom is

het van belang om de eHealthkoffer te blijven ontwikkelen.

14 iest1000-Iest-Femke-vander-190497-MWD-2014-M-WWNS-I-PO-1

Bijlage 11: eHealthgereedschapskoffer Thuiszorg de Friese Wouden

Tips en advies Informatie

Websites:

http://www.apotheek.nl/

http://www.thuisarts.nl/

http://www.zorgvoorbeter.nl/

http://www.parkinson-vereniging.nl/

http://www.oncoline.nl/

http://www.pallialine.nl/

http://www.digitale-sociale-kaart.nl/

https://www.mediq-apotheek.nl/

Mobiele Apps:

EHBO (Rode Kruis)

Farmacotherapeutisch Kompas

Websites:

https://www.huistest.nl/

http://www.gezondheidsplein.nl/

http://www.nibud.nl/

http://www.geldkompasleeuwarden.nl/

Mobiele Apps:

EHBO (Rode Kruis)

Huidmonitor

Praktische ondersteuning Emotionele ondersteuning

Websites:

http://www.steffie.nl/

http://www.hulpmiddelenwijzer.nl/

http://www.huishoudboekje.nl/

http://www.huishoudplaza.nl/

http://www.geldkompasleeuwarden.nl/

http://www.gezondheidsmeter.nl/

https://www.wehelpen.nl/

Mobiele Apps:

Parkinson home exercises

Long pas

Lift

Super better

Websites:

http://www.beweegmaatje.nl/

http://www.gezondheidsplein.nl/

http://www.psyfit.nl/

http://www.sensoor.nl/

http://www.zelfhulpwijzer.nl/

http://www.gezondheidsmeter.nl/

http://www.diabetergestemd.nl/

http://www.gripopjedip.nl/

Mobiele Apps:

Mood panda

Robbin (Trimbos- instituut)

15 iest1000-Iest-Femke-vander-190497-MWD-2014-M-WWNS-I-PO-1

Bijlage 12: Handleiding eHealthgereedschapskoffer Binnen deze handleiding wordt het voor u als medewerker duidelijk hoe de eHealthgereedschapskoffer gemakkelijk gebruikt kan worden binnen uw werkzaamheden. Door het gebruik hiervan kan u op een laagdrempelige manier uw cliënten helpen hun eigen kracht te bevorderen. Deze eHealthgereedschapskoffer is gebasseerd op de behoefte en visie van de medewerkers (en daarmee ook de cliënten) van Thuiszorg de Friese Wouden

Wanneer u naar de eHealthgereedschapskoffer kijkt, ziet u dat deze verdeeld is in vier verschillende thema's, namelijk: informatie, tips en advies, emotionele ondersteuning en praktische ondersteuning. In sommige van deze thema's komt er een bepaalde site of mobiele App meerdere keren voor, bijvoorbeeld in het thema 'informatie', maar ook in het thema 'tips en advies'. Als u wil weten over welk onderwerp een website of mobiele App gaat, kan er simpel naar de naam

gekeken worden, bijvoorbeeld: http://www.beweegmaatje.nl. Op deze site kan een cliënt kijken als hij/zij opzoek is naar een maatje om mee te bewegen. Wanneer u op een website of een mobiele App klikt met uw muis, en uw beschikt over internettoegang, verschijnt deze op uw scherm en kan u direct hiermee aan de slag. Hieronder vind u een overzicht van de websites en mobiele Apps waarin wordt aangegeven wat u hier kan vinden.

Websites: http://www.apotheek.nl/ (overzicht medicijnen) http://www.thuisarts.nl/ (overzicht medische informatie) http://www.zorgvoorbeter.nl/ (kennisplein voor verpleging, verzorging en zorg thuis) http://www.parkinson-vereniging.nl/ (informatie over Parkinson) http://www.oncoline.nl/ (Richtlijnen voor oncologische en palliatieve zorg) http://www.pallialine.nl/ (richtlijnen voor de palliatieve zorg)

http://www.digitale-sociale-kaart.nl/ (overzicht sociale kaart) https://www.mediq-apotheek.nl/ (je eigen medicijn kompas) https://www.huistest.nl/ (informatie en test over veilig wonen) http://www.nibud.nl/ (inzicht in geldzaken) http://www.geldkompasleeuwarden.nl/ (informatie over geldzaken) http://www.steffie.nl/ (informatie over moderne ontwikkelingen, bijvoorbeeld internetbankieren)

http://www.hulpmiddelenwijzer.nl/ (overzicht hulpmiddelen) http://www.huishoudboekje.nl/ (je eigen huishoudboekje) http://www.huishoudplaza.nl/ (informatie en tips over het huishouden) http://www.gezondheidsmeter.nl/ (je persoonlijke dossier, ook met ondersteuning) https://www.wehelpen.nl/ (overzicht buurtbewoners die praktische ondersteuning kunnen bieden) http://www.beweegmaatje.nl/ (vindt een maatje om mee te bewegen) http://www.gezondheidsplein.nl/ (medische informatie en lotgenotenforum)

http://www.psyfit.nl/ (mentale fitheid versterken door testen, tips en oefeningen)

http://www.sensoor.nl/ (chatten met een luisterend oor) http://www.zelfhulpwijzer.nl/ (test de ernst van je klachten) http://www.diabetergestemd.nl/ (voor mensen met diabetes: verbeter je stemming) http://www.gripopjedip.nl/ (online informatie en ondersteuning wanneer je een dip hebt)

Mobiele Apps: EHBO (Rode Kruis), (Eerste Hulp Bij Ongelukken) Farmacotherapeutisch Kompas, (geneesmiddelinformatie voor zorgprofessionals) Huidmonitor, (om je moedervlekken te checken) Superbetter, (motivatie voor het behalen van je gezondheidsdoelen) Parkinson home exercises, (video's met oefeningen)

Longpas, (de longpas app helpt astma- of COPD-patiënten hun longen in goede conditie te houden) Lift, (helpt je bij het bereiken van je doelen)

Moodpanda, (stemmingsdagboek)

Robbin (Trimbos- instituut), (vergroten van de mentale fitheid van mensen met borstkanker)

Bij zowel de websites als de mobiele Apps is het aan te raden om, voordat u de

eHealthgereedschapskoffer in gebruik neemt binnen uw werkzaamheden, eens uit te proberen. Dit

zodat u weet hoe het werkt en mogelijk even een korte toelichting kan geven.