interview

NEDERLANDS TANDARTSENBLAD jaargang 72/13, 25 augustus 2017, www.ntdigitaal.nl NEDERLANDS TANDARTSENBLAD jaargang 72/13, 25 augustus 2017, www.ntdigitaal.nl

“ Kennisagenda moet kloof tussen praktijk en wetenschap verkleinen”

Promovenda aan ACTA

PUCK VAN DER WOUDEN

nt13_interview.indd 10 21-08-17 11:16

interview 11

NEDERLANDS TANDARTSENBLAD jaargang 72/13, 25 augustus 2017, www.ntdigitaal.nl NEDERLANDS TANDARTSENBLAD jaargang 72/13, 25 augustus 2017, www.ntdigitaal.nl

Waar loopt u in de dagelijkse praktijk tegenaan? En welke tandheelkundige onderwerpen vindt u belangrijk? Voor de Kennisagenda zetten mondzorgprofessionals de belangrijkste onderwerpen voor toekomstig onderzoek op de kaart. Promovenda Puck van der Wouden:“Dit is de kans om de kloof tussen praktijk en wetenschap te verkleinen.”

TEKST: LAURA JANSEN; BEELD: JAN DE GROOT, AMSTERDAM

Wat is de Kennisagenda Mondgezondheid precies?“Dat is een lijst met de belangrijkste onderwerpen voor toekomstig onderzoek, a� omstig uit de dagelijkse praktijk. De onderwerpen komen van mondzorgprofes-sionals en de kern van het project is: waar loop in de dagelijkse praktijk tegenaan? Welke behandelbeslissin-gen doe je altijd op dezelfde manier, waarover heb je vaak discussie met collega’s, waarover volg je cursus-sen omdat je er meer over wilt weten? In een eerdere enquête hebben we zo onderwerpen over mondge-zondheid verzameld. De komende periode vragen we professionals de voor hen belangrijkste onderwerpen te kiezen. Zo komen we uiteindelijk op de Kennisagenda Mondgezondheid. We steken het zo breed mogelijk in door ons op álle professionals binnen heel Nederland te richten: jong, oud, ongeacht waar opgeleid. Door zo-veel mogelijk mensen uit het veld te betrekken, krijg je niet alleen een duidelijk beeld van de behoe� es, maar creëer je draagvlak en vergroot je de kans dat de kennis straks zijn weg naar de dagelijkse praktijk vindt.”

Wat is precies uw rol binnen het project?“Ik ben de uitvoerende tandarts-onderzoeker aan ACTA. Mijn begeleiders zijn Geert van der Heijden, hoofd van de afdeling Sociale Tandheelkunde en initia-

PUCK VAN DER WOUDEN

nt13_interview.indd 11 21-08-17 11:16

interview

NEDERLANDS TANDARTSENBLAD jaargang 72/13, 25 augustus 2017, www.ntdigitaal.nl NEDERLANDS TANDARTSENBLAD jaargang 72/13, 25 augustus 2017, www.ntdigitaal.nl

12

tiefnemer van het project, en Hagay Shemesh, univer-sitair hoofddocent endodontologie. Met z’n drieën geven we vorm aan dit project. De wetenschappelijke verenigingen hebben we er als partners bij betrokken. Daarnaast hebben we twee rondetafelbijeenkomsten georganiseerd waarbij we een aantal mensen uit het veld hebben uitgenodigd mee te denken over dit pro-ject, allemaal opinieleiders uit het veld. Verder is er een adviescommissie, die voornamelijk bestaat uit mensen die betrokken zijn bij wetenschappelijke verenigingen.

Waaruit is de Kennisagenda ontstaan?“Deze komt voort uit het rapport De mondzorg van morgen van de Gezondheidsraad, uit 2012. Hierin wordt geconcludeerd dat het onderzoek in de mondzorg vooral fundamenteel en materiaaltechnisch van aard is. Het is onduidelijk of dat soort onderzoek de vragen beantwoordt die er leven onder mondzorgprofessio-nals. Er lijkt dus een kloof te bestaan tussen praktijk en wetenschap. Ik heb op dit project gesolliciteerd omdat hier mijn oprechte interesse lag. Wat mij opviel in mijn werk als tandarts in de praktijk, was dat je regelmatig dingen deed waarvan je niet zeker wist of het het goede was. Als klinisch docenten hadden we ook best vaak discussies met elkaar en ik heb een IQual-groepje waarbij we het ook vaak niet met elkaar eens waren. Als ik daar over dit project vertelde, gaf het herkenning. Iemand heeft een patiëntencasus en de een zegt: ‘Vol-gens mij moet je het zo doen’ en de ander: ‘Nee, vol-gens mij moet het zo’. Dat is opmerkelijk om te zien: we beoefenen hetzelfde vak, maar zeggen andere dingen bij dezelfde patiënt. Er zijn weinig onderbouwingen over wat nou eigenlijk het beste is. Veel mensen nemen een behandelbeslissing vanuit hun expertise en vanuit datgene wat ze ooit hebben geleerd. Dat ik tien jaar geleden tijdens mijn studie heb geleerd iets op een bepaalde manier te doen, betekent niet dat dat nu nog het beste is. Ik behoorde bijvoorbeeld tot de laatste lichting op ACTA die nog moest vullen met amalgaam. Maar ik kan me voorstellen dat veel tandartsen het wel op die manier doen, omdat ze er goed in zijn en zich er vertrouwd mee voelen. Dan is het best lastig om iets anders te doen. Dat bedoel ik niet negatief, men ziet datgene als het beste voor hun patiënten.”

Hoe zijn jullie te werk gegaan?“We hebben in maart 2016 de eerste enquête verspreid, vooral via de wetenschappelijke verenigingen. Het waren open vragen met onderwerpen die mensen zelf moesten aandragen. Ruim tweehonderd enquêtes waren bruikbaar en daarin werden ruim elfhonderd onderwerpen aangedragen, dat overtrof onze verwach-tingen. In de enquête vroegen we mondzorgprofessio-nals waar ze tegenaan lopen, wat voor tegenstrijdige

meningen ze tegenkomen en over welke behandelbe-slissing ze niet zeker zijn. We merkten dat er best wat onderwerpen binnenkwamen die heel erg aansluiten bij de dagelijkse praktijk. Wanneer is een gaatje zo groot dat je moet ingrijpen? Wanneer kies je voor een kroon en wanneer voor een vulling? En wanneer ver-wijs je iemand die eigenlijk geen problemen heeft, om een verstandskies te laten extraheren? Daar zijn richt-lijnen voor, maar blijkbaar leven er toch vragen over.”

Kwamen de onderwerpen overeen met uw verwachtingen?“Ik had eigenlijk niet zo’n goed idee wat ik kon ver-wachten, maar er zaten dingen in die voor mij als alge-meen practicus wel herkenbaar waren. Vragen over wanneer je ingrijpt met boren kwamen bijvoorbeeld veel voor. Net als wat de beste methode is om een kies te vullen en welk vulmateriaal het beste is. Het waren vooral veel vragen over behandelingen en preventie.”

Wat is er met de resultaten gedaan? “We hebben een indeling gemaakt van de deelgebieden die we al kennen. Daarin hebben we de onderwerpen ondergebracht. Op basis daarvan zijn we 84 nieuwe onderzoeksvragen opgesteld, die vervolgens verdeeld zijn over tien verschillende gebieden van de mondzorg. In de volgende enquête, die vanaf eind augustus openstaat, vragen we mondzorgprofessionals aan te geven welke ze daarvan de belangrijkste vinden. Via flyers en nieuwsbrieven van de wetenschappelijke verenigingen willen we mensen weer oproepen de enquête in te vullen. Als we de belangrijkste onderwerpen van de mondzorgprofessionals bepaald hebben, starten we eenzelfde soort procedure voor patiënten. Op basis van consensus hopen we dan een gezamenlijke kennisagenda op te kunnen stellen. Ik verwacht dat dat in de loop van 2018 klaar zal zijn.”

Wat verwacht u dat de belangrijkste onderwerpen voor patiënten zullen zijn?“Dat is lastig te zeggen. Het Athena Instituut, waar we mee gaan samenwerken, heeft vergelijkbare onderzoe-ken gedaan, bijvoorbeeld een brandwondenproject. De professionals bleken heel andere ideeën te heben over wat er bij patiënten speelde dan de patiënten zelf. Jeuk was bijvoorbeeld iets waar zij mee worstelden, terwijl dit voor de professionals een blinde vlek was. Dat zou in de mondzorg natuurlijk ook het geval kunnen zijn, maar misschien valt het wel mee. Dat blijft gissen. Als professional denk ik dat ik genoeg blinde vlekken heb.”

Wat is het uiteindelijke doel van de Kennisagenda“We willen een lijst van onderwerpen voor toekomstig onderzoek waar het hele mondzorgveld zich in kan

nt13_interview.indd 12 21-08-17 11:16

interview 13

NEDERLANDS TANDARTSENBLAD jaargang 72/13, 25 augustus 2017, www.ntdigitaal.nl NEDERLANDS TANDARTSENBLAD jaargang 72/13, 25 augustus 2017, www.ntdigitaal.nl

interview

vinden, een breed gedragen kennisagenda. Het uitein-delijke doel is natuurlijk dat dat onderzoek ook daad-werkelijk uitgevoerd gaat worden en dat het gaat bij-dragen aan verbetering van de kwaliteit van tandheel-kundige zorg en het nemen van betere behandelbeslis-singen.”

Hoe gaat de Kennisagenda er concreet uitzien?“Door de vele technologische snufjes en de ontwikke-ling in materialen is de tandheelkunde constant in ont-wikkeling. Daarnaast is ook de bevolking aan het ver-anderen, vergrijzing en veranderingen in lifestyle zijn daar bijvoorbeeld oorzaken van. De Kennisagenda zal daarom dynamisch en doorlopend ontwikkelen en zal er over tien jaar waarschijnlijk weer heel anders uit-zien. Ik verwacht dat de Kennisagenda mee verandert met de veranderingen in de samenleving en het vak, daarom kan het zo lang lopen als het vak bestaat.”

Wat is de grootste uitdaging van dit onderzoek?“Ik denk dat het de grootste uitdaging is om voor de mensen die dagelijks met patiënten bezig zijn de urgentie en het belang te onderstrepen. Ik kan me goed voorstellen dat daar zoveel tijd in gaat zitten dat zo’n enquête niet iets is wat je er even bij doet. Maar ik denk wel dat het leuk is om in te vullen, omdat het heel erg prikkelt om na te denken over je vak en te reflecteren op hetgeen je doet. Als professie moeten we een kwaliteitsslag maken en daar kan dit een heel

mooi onderdeel van zijn. Door aan te geven wat we nog niet weten en waar we behoefte aan hebben, kun-nen we de toekomst samen gaan vormgeven. Binnen andere medische disciplines hebben we gezien dat zo’n Kennisagenda, opgesteld vanuit professionals, patiën-ten en de onderzoekers, een duidelijk signaal is naar subsidiegevers en dat het een goede impuls kan zijn voor het uitzetten van onderzoekslijnen.”

Wanneer is het project voor u geslaagd?“Als de kennisagenda iets is dat wordt omarmd door de professie, alle belanghebbende partijen zich erin kun-nen vinden, mensen het snappen en het breed gedra-gen is. En uiteindelijk een voortdurend geheel wordt waardoor de professie zich geholpen en gehoord voelt.”

Wilt u nog iets kwijt aan de Nederlandse tandarts?“Vul die enquête in, ook als je de eerste niet hebt inge-vuld. Graag zelfs. Ik hoop dat men het belang van het onderzoek inziet en van zich laat horen: van gediffe-rentieerd tandarts tot mondhygiënist. Dit is de uitgele-zen kans om mee te denken over toekomstig onder-zoek. Van onderzoek wordt gezegd dat de kloof tussen praktijk en wetenschap heel groot is. Dit is juist de kans om die te verkleinen. Laat je stem horen!”

CVPuck van der Wouden (1985)Opleiding(en): tandheelkunde (ACTA, in

2007 afgestudeerd), epidemiologie (VU,

in 2015 afgestudeerd).

Werk: praktijkmedewerker (2007-2015),

klinisch docent op ACTA (2009-2015), pro-

movenda aan ACTA (heden).

www.mondzorg2020.nl

nt13_interview.indd 13 21-08-17 11:16