Effecten van de maatschappelijke stage op

leerlingen

René BekkersFilantropische Studies, Vrije Universiteit

Amsterdam

Onderzoeksdag Maatschappelijke Stage Driebergen, 7 juni 2010

2

Wat we hopen

Maat-schappelijke stage

Vrijwillige inzet in

jeugd

Vrijwillige inzet na school

3

Vrijwillige inzet

• Burgerschapsgedrag:– Sociale steun (klasgenoten helpen)– Politieke betrokkenheid (interesse in

politiek, stemintentie)– Vrijwilligerswerk (buiten de stage)– Geefgedrag (aan goede doelen)– Bereidheid tot vrijwilligerswerk en

geefgedrag• Inzet = Willen + Kunnen

4

Willen en kunnen

• Burgerschapswaarden (willen): – Maatschappelijke waarden (bv. respect, begrip)– Altruïstische waarden (‘inspannen voor anderen’)– Empathie (‘bezorgd voor wie het minder heeft’)– Vertrouwen (‘meeste mensen te vertrouwen’)– Geefnormen (‘iedereen zou moeten geven’)

• Burgerschapsvaardigheden (kunnen): – Sociale vaardigheden (bv. samenwerken,

luisteren)– Gespreksvaardigheden (bv. je mening geven)– Gevoel van eigenwaarde (‘tevreden met mezelf’)

5

Hoe de stage werktBurgerschaps-

waarden en vaardigheden nu

Burgerschaps-waarden en

vaardigheden later

Maat-schappelijke stage

Burger-schaps-gedrag

nu

Burger-schaps-gedrag later

6

Leerlingen vinden de stage leuker dan ze hadden

verwacht

9

16

3127

16

26

18

37 37

05

10152025303540

Heelnegatief

Negatief Neutraal Positief Heelpositief

vooraf achteraf

7

“Ik vond mijn stage…”

0

10

20

30

40

50

60

70

80

Gezellig Nuttig Uitdagend Interessant Leerzaam

2007-2008 2008-2009

8

Rekening houden helpt

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

(helemaal) niettevreden

neutraal (heel) tevreden

helemaal geen geen beetje heel goedHoeveel rekening is er gehouden met je voorkeuren?

Tevr

ed

en

heid

met

stag

e a

chte

raf

9

Stage leerlingen geven vaker geld weg in onze loterij

0

10

20

30

40

50

60

70

houdt 10 houdt 5, geeft 5 geeft 10

geen stage wel stage

10

Hoe weinig er eigenlijk verandert in burgerschap…

0,00 0,20 0,40 0,60 0,80 1,00

sociale vaardigheden

altruistische waarden

geefnormen

sociale steun

politiek

Stabiliteit Verandering

11

…gemiddeld heeft de stage daardoor weinig invloed

-0,1 -0,05 0 0,05 0,1 0,15

sociale vaardigheden

altruïstische waarden

geefnormen

sociale steun

politiek

bruto verschil netto ontwikkeling

Niet significant: kan toeval zijn Niet significant: kan toeval zijn

Significant: kan geen toeval zijn

12

Helpt reflectie?

• De helft van de leerlingen doet aan een of andere vorm van reflectie.

• Dit is meestal een logboek of een verslag (45%); maar weinig leerlingen maken van te voren een plan (23%).

• Reflectie lijkt weinig invloed te hebben op de ontwikkeling van burgerschap.

• Leerlingen die aan een of andere vorm van reflectie deden laten zelfs een afname zien in burgerschapswaarden en politieke betrokkenheid.

13

Meer reflectie

• Een plan vooraf zorgt voor meer leerervaringen, maar de andere vormen van reflectie niet.

• Een logboek helpt leerlingen de stage als nuttig en gezellig te ervaren.

• Een verslag maken leidt tot een positiever gevoel over de stage achteraf.

• Portfolio, werkstuk en presentatie maken weinig uit voor tevredenheid en de ontwikkeling van burgerschap.

14

Compenseert de stage?

• Al op de middelbare school scoren leerlingen op het VMBO lager op burgerschap dan leerlingen op hogere niveaus

• Burgerschap krijgen leerlingen van huis uit mee

• Kan de stage deze achterstand compenseren?

• Gaan VMBO-ers meer vooruit?

15

Burgerschapsvaardigheden

3,53,55

3,63,65

3,73,75

3,83,85

3,93,95

4

voormeting nameting

vmbo

hoger

Veranderingen in burgerschapsvaardigheden tussen voor- en nameting onder leerlingen die een stage hebben gedaan

16

Vertrouwen

2,4

2,5

2,6

2,7

2,8

2,9

3

voormeting nameting

vmbo

hoger

Veranderingen in sociaal vertrouwen tussen voor- en nameting onder leerlingen die een stage hebben gedaan

17

Geefnormen

2,65

2,75

2,85

2,95

3,05

3,15

3,25

voormeting nameting

vmbo

hoger

Veranderingen in geefnormen tussen voor- en nameting onder leerlingen die een stage hebben gedaan

18

Altruïstische waarden

3,25

3,3

3,35

3,4

3,45

3,5

voormeting nameting

vmbo

hoger

Veranderingen in altruïstische waarden tussen voor- en nameting onder leerlingen die een stage hebben gedaan

19

Geven in loterij

0

0,5

1

1,5

2

2,5

3

3,5

voormeting nameting

vmbo

hoger

Veranderingen in bedrag weggegeven in loterij (in €) tussen voor- en nameting onder leerlingen die een stage hebben gedaan

20

Twee puzzels

• Reflectie heeft (nog) niet de gewenste resultaten.

• Hoe komt dit? Hoe kunnen we reflectie effectiever maken?

• De maatschappelijke stage levert op het VMBO minder sterk de gewenste effecten op dan op hogere schoolniveau’s.

• Hoe komt dit? Hoe kan de stage op het VMBO effectiever gemaakt worden?

21

Kind

Ouders en omgeving

Burgerschaps-waarden en

vaardigheden nu

Burgerschaps-waarden en

vaardigheden later

Maat-schappelijke stage

Burger-schaps-gedrag

nu

Burger-schaps-gedrag later

22

Wat we ook nog niet weten

• Wat is de invloed van stagebegeleiders en van klasgenoten op de ontwikkeling van burgerschap?

• Wat is de invloed van de leerlingen op de mensen met wie ze omgaan in de stage?

• Wat zijn de effecten van de stages op langere termijn?

• Welke effecten hebben stages op schoolprestaties en asociaal gedrag?

23

24

DankDit onderzoek werd gefinancierd door

Meer informatie op: http://www.fss.uu.nl/soc/homes/bekkers

R.Bekkers@fsw.vu.nlOok dank aan: leerlingen en docenten die aan het onderzoek hebben meegewerkt, Juul Versteegen, Merel Ooms, Suzanne Spenkelink, en Tim Immerzeel