Themabijeenkomst

Digitaal Burgerschap

8 juni 2017 'Utrecht zijn we samen’

Platform Interculturele Mediawijsheid (PIM) & Mira Media

Een perspectief op digitaal bugerschap:

het risico van pedagogiek

Mariëtte de Haan Pedagogische Wetenschappen

Universiteit Utrecht

1. Gebrek aan digitaal burgerschap? Waar maken wij ons zorgen over?

Bijvoorbeeld: Digitale footprint, schending privacy rechten data gebruik, veiligheid in online ruimtes: cyberbullying, gebrek aan digitale geletterdheid, leven in informatie bubbels, illegale activiteiten in de deep of dark web, etc. (kun je in het digitale domein je burgerrechten wel uitoefenen en gedraagt iedereen zich wel fatsoenlijk?)

Privacy & veiligheid, vercommercialisering van privé data

Maurits Martijn Dimitri Tokmetzis/ De correspondent

Cyberpesten

Bron foto: http://resources.uknowkids.com/blog/bid/173713/10-Signs-Your-Child-is-a-Cyberbullying-Victim

Digitale voetafdruk: blijvende publieke zichtbaarheid van privé data

Voor wie zijn deze zorgen over de online wereld op de een of andere manier herkenbaar?

2. Hebben wij al een burgerschapscultuur online?

Ok, het heeft nog wat voeten in de aarde gehad... Maar de fanpagina van de terrorist die 3 jonge Moslims heeft vermoord, is verwijderd van FB..... Das maar goed ook, want na de melding dat ze zelfs de foto met opschrift "let's kill al the Muslims" niet wilde verwijderen, begon mijn bloed toch wel radicaal te koken ..... 😡😡😡😡

(transformatief) Digitaal burgerschap?

Het activistische hackcollectief Anonymous heeft een website van terreurbeweging Islamitische Staat (IS) offline gehaald. (NU.Nl 26 november, 2015, bron the Guardian)

…en vervangen door een reclame voor antidepressiva “Too Much ISIS. Enhance your calm. Too many people are into this ISIS-stuff. Please gaze upon this lovely ad so we can upgrade our infrastructure to give you ISIS content you all so desperately crave"

Wie heeft wel eens iets online gedaan aan digitaal burgerschap?

Overzicht: Digitaal burgerschap in 6 punten

1. Gebrek aan online burgerschap: waar maken wij ons zorgen over?

2. Hebben wij al een burgerschapscultuur online? 3. Wat verstaan we onder digitaal burgerschap? Een definitie vanuit de wetenschappelijke literatuur. 4. Een pedagogisch perspectief op digitaal burgerschap. 5. Digitaal burgerschap, diversiteit en segregatie/polarisering. 6. Bouwstenen voor digitaal burgerschap voor UZWS

3. Wat verstaan we onder digitaal burgerschap? Een definitie vanuit de wetenschappelijke literatuur

De mogelijkheid om te participeren in het internet als publieke ruimte (cyberspace), het uitoefenen van rechten daarbinnen, maar ook het begrijpen en toepassen van het geheel aan normen voor wat geoorloofd en verantwoordelijk gedrag is in cyberspace. (diverse bronnen: o.a. Isin & Ruppert, 2016)

3. Wat verstaan we onder digitaal burgerschap? Discussies vanuit de wetenschappelijke literatuur

Netizen : nieuw globaal burgerschap door aard van het internet. (Marc Poster, 2002) Burgerschap als heuristisch begrip: Iemand die handelt in het digitale domein en zijn rechten uitoefent/maar ook strijdt en onderzoekt welke deze zijn (Isin & Ruppert, 2015) Burgerschap als het bouwen van nieuwe gemeenschappen van burgers online (itt staatsburgerschap) Transformatief burgerschap (Couldry, Stephansen, Fotopoulou, MacDonald, Clark & Dickens, 2014)

• Choi (2016) komt vanuit concept analyse uit op 4 aspecten die in de literatuur over digitaal burgerschap (mede in relatie tot jeugd/educatie):

1. Ethiek/ Ethics

2. Digitale geletterdheid / Media and Information Literacy (MIL) 3. Participatie en betrokkenheid/ Participation/Engagement (P/E) 4. Kritische weerbaarheid / Critical Resistance (CR)

3.2 Wat maakt digitaal burgerschap anders? Veel van de zorgen over digitaal burgerschap kunnen herleid worden tot de eigenschappen van bits:

• Persistence: online content wordt automatisch

opgeslagen en gearchiveerd.

• Replicability: online content (bits) kunnen zonder moeite vele malen vermenigvuldigd worden.

• Scalability: online content kan gemakkelijk opgeschaald worden, waardoor zichtbaarheid vergroot wordt.

• Searchability: online content is doorzoekbaar. (Danah boyd, 2010)

4. Een pedagogisch perspectief op digitaal burgerschap. • Uitgaan van rechten van kinderen/ maar ook van

kinderen als actieve vormgevers van rechten. • Ruimte voor inbreng/participatie van kinderen itt

beperken van mediagedrag door volwassenen.

• Wel een educatieve opdracht (The beautiful risk of education, Biesta, 2013)

• Pedagogiek over Hoop, de Winter—tegenover angst,

terreur, onveiligheid

• Ondogmatische pedagogische arrangementen nodig: bijv. kinderen die ouders dingen leren en andersom.

5. Digitaal burgerschap, diversiteit en segregatie/polarisering

* Networked individualism & nieuwe digitale gemeenschappen (Affinity spaces)

* Leven in de ‘bubble’

Onderzoek Wired Up naar online netwerken van jongeren: Sterke samenhang offline/online + etnische segregatie Incidenteel ook verbinden van verschillende werelden Network statistics …showed that their online networks were

largely homogeneous in terms of ethnicity, gender and age, were relatively dense and consisted of people they were also connected with locally.

Network statistics: differences between the 3 groups

In plaats van een globale publieke sfeer waar onbekenden elkaar kunnen ontmoeten, maakt Google een gepersonaliseerde en gecommodificeerde ruimte voor gebruikers op grond van eerdere voorkeuren en interesses.

Onderzoek van studenten Pedagogiek in de cursus Digitale Media en Jeugd (2015-2017) naar Pegida website en Huffungton post chat functie: veel negativiteit en weinig uitwisseling van argumenten.

5. Digitaal burgerschap, diversiteit en segregatie/polarisering

Concluderend: Digitale wereld maakt het (technisch) mogelijk om zowel (meer) te verbinden en (meer) te segregeren/polariseren. In de praktijk nog beperkt bewijs van online verbindingsplekken, maar ze zijn er wel! Overbruggen van meningsverschillen gaat meestal niet vanzelf, ook niet online.

Bouwstenen voor digitaal burgerschap voor UZWS: het risico van pedagogiek

Focus op/aandacht voor digitaal burgerschap als: - participatie op/(kritische) betrokkenheid bij het internet

als publieke ruimte

- het uitoefenen van rechten en het toepassen van ethisch en verantwoordelijk gedrag

- online segregatie/polarisering en creëren van verbindingsmogelijkheden

- pedagogische aspecten gericht op participatie en verantwoordelijkheid van kinderen PLUS: het ‘risico’ nemen van educatie