EenvitaalWenenVitalestad

07–11–2016/Docent:RonaldZoodsma

NAMENShaunivandijk;316393,Martijndegraaf;330647,MarkusVeldman;33425,MarkvanZanten;335141,DannyHoekstra;322843

2

VoorwoordBestelezer,DevijfstudentenvandeopleidingSport,GezondheidenManagementaandeHanzehogeschoolteGroningenhebbengezamenlijkgewerktaaneenopdracht.Inhetderdestudiejaarstaatdeopdracht‘VitaleStad’centraal,onzegroepkreegdehoofdstadvanOostenrijktoegewezen:Wenen.Deafgelopenwekenheefthetteamzichvolledigingespannenomzoeenmooiresultaatneertekunnenzetten.Iedergroepslidheeftzichevenveelingespannengedurendehetproces.Alletemakenopdrachtenwerdeneerlijkverdeeld,dezewerdenvervolgensbesproken,wanneereengroepslidernietuitkwamwerdhijondersteunddoordeanderen.Hierdoorishetteamniettegenonnodigeconfrontatiesaangelopenenkonereffectiefwordengewerkt.GraagzoudenwijJimLo-A-Njou,RonaldZoodsmaenTiagoPríncipewillenbedankenvoordeverkregeninformatie.Zonderhenhaddenwehetverslagniettotstandkunnenbrengen.ShaunivanDijk; 316393MartijndeGraaf; 330647DannyHoekstra; 322843MarkusVeldman; 334225MarkvanZanten; 335141

3

InhoudsopgaveVoorwoord...........................................................................................................2Inhoudsopgave....................................................................................................3Inleiding...............................................................................................................42.HuidigesituatieWenen...................................................................................62.1DNAvanWenen...........................................................................................................................................62.2AnalysehuidigepopulatieWenen.......................................................................................................83.Scenario’s.......................................................................................................113.1Assenkruispolitiekeinvloedtegenintegratie..............................................................................113.2Assenkruis2:Innovatietegenovertoerisme.................................................................................142.3OnderbouwingAssenkruis....................................................................................................................16

4.Vernieuwdecreatievevisie...............................................................................175.Creatievevisievertaald.....................................................................................17Nawoord..............................................................................................................19Bibliografie...........................................................................................................20Bijlagen...............................................................................................................221.Confrontatiematrix....................................................................................................................................222.Proces...............................................................................................................................................................243.Peerassessments.........................................................................................................................................26

4

InleidingInditverslagwordteringezoomdopdeinsenoutsvandestadWenen.Dezestadzalwordenonderzochtopallemogelijkevlakken.Denkaandeinwoners,immigrantenaantallen,levenskwaliteit,sportparticipatieennogveelmeer.DitalleszorgtvooreentotaalbeeldvanWenen.DitnoemenwijhetDNAvanWenen.Metdezeinformatiekanerwordengekekennaardemogelijkhedenomdestadnogvitalertemaken.Nadatditallemaalinkaartisgebrachtzullenereenaantalbelangrijkezakentegenoverelkaarwordengezetendaarwordtdaneenscenarioovergeschreven.Alsallescenario’sbesprokenzijnwordterééngekozen,waaruiteindelijkmeegewerktgaatwordenenwaarwaarschijnlijkdemeestekansenliggen.Ditscenarioishetonderdeelwaarwijonsopgaanfocussen,tijdenshetbedenkenvaneenidee,omdestadnogvitalertemaken.HierbijwordtergebruikgemaaktvanallezakendieinhetDNAnaarvorenzijngekomenenalleoverigezakendiemeekunnenspelen.

5

1.Visieconsultants InhetderdejaarvandeopleidingSport,Gezondheid&Managementstaattijdensdeeerstetweeblokkende“VitaleStad”centraal.Debedoelinghiervanisvolgensdeblokopdracht:“Devitalestadiseenopdrachtwaarbijvanuiteenmultidisciplinairperspectiefwordtgewerkt.Omtekomentoteenanalysevandematevanvitaliteitvandeinternationalestad,verwervenstudententoepasbarekennisophetgebiedvanstrategievorming.Devertalingvandezekennismondtuitineenscenariorapport.Omtotditrapporttekomen,doorlooptteamWenenzevenstappen(Nekkers,J).”DegroepheeftervoorgekozenomdittegaanonderzoekenvoordestadWenen.Nadezomervakantieishetteambijelkaargekomen.Eigenlijkzijnertweeteamssamengevoegd,erwarennamelijkvantevorentweelossegroependiebijelkaarzijningedeeld.Mark,DannyenMarkushebbeninhettweedejaarsamenstagegelopenenhebbennaeenprettigesamenwerkingerditjaaropnieuwvoorgekozenomditprojectalsteamaantegaan.ShaunienMartijnhebbennognieteerdermetelkaarsamengewerkt,maarhebbenopdedagzelfbeslotenomsameneengroeptevormen.Inhetgeheleproceszalerwordensamenwerktviademethodevandezevensprong.Dezevensprongmethodeiseromtevoorkomendatdegroepvastlooptinhetproces,waarbijergezochtwordtnaaroplossingenvoordeproblemendieerinWenenspelen.Omdittevoorkomenwordtdushetstappenplanvandezevenspronggebruikt,hierbijwordtgewerktmeteenbepaaldplanofbepaalderegelswaardoordekansophetvindenvaneenoplossinggroteris. DezevensprongDezevensprongishetmodeldathetteamgehanteerdheeft.Dezevensprongiseenmodelwaarhetteamzelfstandigdeverantwoordelijkheidneemtvooronzestappenbinnenditproces.Dezevensprongisspeciaalafgestemdophetwerkenaanprobleemtaken,waarbijhetwerkeninteamverbandondersteundwordt.Doordestappentedoorlopenbinnendezevensprongkanhetteamduidelijkzieninwelkestaphetteamzichbevind.Erisvoordezemethodegekozenomdathetteamhierzelfdeverantwoordelijkheidinhandenheeftenereenduidelijkerichtingkanwordengegevenaanhetleerproces.

• ophelderenvanonduidelijketermenenbegrippen• hetformulerenvandeprobleemstellingen;• hetbrainstormen(analyseren)• deprobleemanalyse,waarinallepuntenvandebrainstormwordenbesproken;• hetformulerenvandedoelen;• Zelfstudie/zoekenvaninformatiebuitendegroep;• verslaguitbrengen

inhoudelijkeopvattingovereenvitalestadOmhiereenhelderenduidelijkebeschrijvingvantegevenishetvanbelangdatdedefinitievanhetwoord‘vitaal’helderis.Hetwoordwordtomschrevenalsenergiek,krachtigenvollevenenenergie.Alsjedezewoordenleestdandenktmeninderdaadaaneenlevendigeenbruisendestadwaaraltijdwelietstedoenisenwaarhetleukisomteleven.Watzijnnoudeonderdelendieeenstadvitaalkunnenmaken?Denkhierbijaandesocialecohesie,hoegaatiedereenmetelkaaromeniserrespectvooreeniederdiedeeluitmaaktvandestad.Ofinnovatie,wordtergenoegvernieuwdomvollevenenkrachtigteblijven,ofisjestadnetalseenbloemdietelanggeenwaterheeftgehad.Alslaatstetweeonderdelendieeenbelangrijkeinvloedkunnenhebbenopeenstadzijnduurzaamheiden(sport)evenementen.Aldezeonderdelenzijnvaninvloedopjestad,

6

metnamealsjespreektovereen‘vitalestad’.Omjestaduiteindelijkvitaaltemaken,ishetvanbelangdaterwordtvoortborduurtophetgeenwatdestad,destadmaakt.Hierhebbenwehetoverdeidentiteitvandestadenhetimagovandestad.Omeenstaduiteindelijkeenvitalestadtenoemenzullenermeerdereactiesondernomenmoetenworden.Volgensdeconsulentenzijndevolgendeonderdelenvanbelang:Genoeg‘groen’indestad.Verschillendesportevenementen/evenementenorganiseren,ditkaningezetwordenalsverbindingsmiddelommensenbijelkaartebrengen.Duurzaamheid,eenschonelucht,duurzaamproduceren,schonestratenenbossen,weiniggasuitstotendverkeerennogmeeronderdelendiededuurzaamheidvandestadkunnenbeïnvloeden.Alslaatstezaldeinfrastructuurzogoedmogelijkmoetenzijn,zodatdestadbereikbaarderwordt,bewonersgemakkelijkvanAnaarBkunnenendatbedrijvenbeterbereikbaarzijn.Volgensdeconsulentenzijnbovenstaandepuntenessentieelomjestadvitalertemaken.Hiermeebestaatdekansdatdekwaliteitvanleveneenpositieveimpulskrijgt,datdesocialecohesieverbeterd,datdestadkrachtenplezieruitstraalt.Onzevisieovereenvitalestadluidtalsvolgt:“Doorcontinuteontwikkelen,duurzaamteinnoverenenteinvesterenomdestadvitaalen

leefbaartemakenentehouden,zowelvoordebewoners,bedrijven,bezoekersende

studenten.”

2.HuidigesituatieWenenHieronderzalhetDNAvandestadwordenbeschreven,erzalonderanderewordengekekennaarhetbeleidendekoersvandestad,(opvallende)kenmerken,positioneringendeinfrastructuur.DaarnaastwordendeDESTEP-factorenookbehandeltindithoofdstukendezezullenwordenonderbouwd.

2.1DNAvanWenenVanuitdedeskresearchiseronderzoekgedaannaarhetDNAvandestadWenen.Hierisinformatiegezochtoverdevolgendeaspecten;gezondheid,sociaal,cultuureneconomie.Gezondheid

UitonderzoekisgeblekendatdeOostenrijksebevolkinginzeergoedegezondheidverkeerd,sinds1991isdelevensverwachtingmet10jaargestegen.Ruim500.000mensenzijnernstigbeperktinhundagelijkseactiviteiten,waarvan25%meerhulpnodigheeft.Vrouwenvertonenoverhetalgemeeneengezondereeetgewoontedanmannen,maardaarintegenbewegenmannenregelmatiger.OvergewichtenobesitasisookeengroeiendprobleeminOostenrijk,vooralonderjongemannen.AlserwordtgekekennaarenkeleBRAVO-factorenrookt22%vandevrouwenen27%vandemannen.Daarnaastdrinkt10%vandemannelijkebevolkingdagelijksalcohol,vandevrouwelijkebevolkingisdat3%(StatisticsAustria).

7

Sociaal

HetbelangrijksteonderdeelomtemeldeninverbandmetdeleefbaarheidinWenen,isdatzealtweejaarachterelkaarverkozenzijntotdebesteleefbarestad.Aandezeverkiezingdoen230landenmee.Dezeranglijstwordtsamengestelddoor'Qualityoflivingsurvey'.AmsterdamvertegenwoordigtdeelfdeplekenParijsis10plaatsengedaald,doordeterreurdreigingvanhetafgelopenjaar(Mercer).Uiteenonderzoekuit2011isgeblekendat1opde3inwonersvanWenenimmigrantis.InsommigedistrictenvanWenenishetaantalmigrantenmeerdan40%.Deverwachtingisookdatditzaltoenemendekomendejaren.EénvanderedenenisdatdeTurksevrouwengemiddeldmeerkinderenbarendandeOostenrijksevrouwen.Ditis2,42tegen1,32(Eurostat).Cultuur

Inde17deen18deeeuwwasWeneneenstaddieergintrekwasbijOostenrijkse,ItaliaanseenDuitsearchitecten,beeldendekunstenaarsencomponisten.Hierdoorwerddestadeengrootfeesttheater,alleenhierleeddegewoneburgeronder.Tussen1736en1806maaktKeizerJozefIIhiereeneindaandoormiddelvanparken,tuinenenjachtgrondenopentestellenvoorpubliek.Tussen1804en1809bezetteNapoleonWenen,alleennadevalvanNapoleonwerdWenendegastheervoorhetcongreswaarvergaderdwerdoverdenieuweindelingvanEuropa.GezienecomponistenvandietijdzijnHaydn,MozartenBeethoven.In1848ontstonddeWeenserevolutiewaarinvrijemeningsuiting,democratieenwerk-enleefomstandighedeneenbelangrijkerolspeelde.IndietijdnamkeizerFerdinandafstandvandetroonenhierdoornamplichtsgetrouwzijnneefFransJozefhetstokjevanhemoverenprobeerdederustteherstellen(Oostenrijk.nl).TijdensdeperiodedatFransJozefenSissiregeerdewerdenoudeverdedigingswerkenronddeWeensebinnenstadgeslooptenvervangendoordeeleganteRingstrasse.DoordezeontwikkelingwerddestadweerinteressantvoorlokalekunstenaarsenarchitectenuitheelEuropa.Hierdoorveranderdedestadineenmoderne,levendigemetropoolenhetcultureelcentrumvanEuropa(Oostenrijk.nl).Weneniseenstaddiebekendstaatomdeworst,bier,keizersenkeizerinnen(Nultweevier).WenenisdehoofdstadvanOostenrijkensinds1922vormtdezestadeeneigendeelstaat.Destadisverdeeldin23verschillendedistricten,dieallemaaleeneigennummerennaamhebben.WenenisgelegeninhetnoordoostenvanOostenrijkenligtlangsderivierdeDonau.Wenenhadinjanuari20161.840.573inwonersenismetditinwonersaantaldegrootstestadvanOostenrijkwaarinookhetcultureleenpolitiekehartzit(LandenWeb).UitdecijfersvanhetstatistiekbureauvanOostenrijkblijktdaterinhetjaar2014intotaal13.524.266toeristenverbleveninWenen.Hiervanwarener2.481.240toeristenuiteigenlanden11.043.016vanuithetbuitenland.HieruitkangeconcludeerdwordendatbijnazeskeerzoveeltoeristenvanuitanderelandeninWenenopvakantiegaan(Wien.at).Destadwenenbeschiktoverhonderdenhotspots,hierondereenaantalbekendeopgesomd;PaleisSchönbronniseenbelangrijkcultureelerfgoeddatindestadwenenstaat,hetpaleisiseenvandedrukstbezochtehotspotsdieWenenkent.HetPaleisisdoorUNESCOtotwerelderfgoedbenoemd.

8

WenenbeschiktovereengrootVNkantoor,hierkunnenrondleidingenwordengenomen.MiddenindeDonau,derivierdiedoorWenenheenloopt,ligteenkleineilandgenaamdDonauInsel.Indezomerwordenhierveelfeestjesenfestivalsaangebodenenhetwordtookgebruiktalswandelgebied.InWenenstaatdeStaatsopera,ditishetgrootsteenbelangrijksteoperahuisvanOostenrijk,bekendgewordendoordenamendieerhebbenopgetreden.DeWeenseStaatsoperaissymboolvandevrijheidinWenenendaaromookeenbelangrijkmonumentvoordestadEconomie

JaarlijkskomenerontzettendveeltoeristennaarOostenrijk(Wenen),dezetoeristenleveren35,7miljardeuroop.Ditisintotaal13,5%vanhetgeheleBrutoBinnenlandsProduct.Hiervanis18,4miljoeneurovangastenuithetbuitenlanden20miljoenvangastenuitOostenrijkzelf.VolgenseenstudieisgeblekendatelketiendearbeidsplaatsinOostenrijkafhankelijkisvansport.Ongeveer12%vanallewerknemerswerktindesportsector(AdvantageAustria).Infrastructuur

Wenenbeschiktovereenuitstekendeinfrastructuur.Ditisterugtezienaandestad.Wenenisalmeerderejarentotbestleefbarestadvandewereldverkozen,hierhoorteengoedwerkendeinfrastructuurbij.Ditgeldtvoorzowelbinnenalsvoorbuitendestad.WenenisvanuitNederlandgoedbereikbaar,ergaanperdagmeerderevluchtennaarWenenwaarmeejeslechtstweeuuronderwegbent.Doorstedenbouwkundigeplanningendoordejuistewettenenregelsbiedtdestadeenzeerveiligeengeborgenleefomgeving.DestadWenenbeschiktovereenzeermodern,uitgebreideneffectiefmetrosysteem(U-bahn)diedoorveelWenerswordtgebruikt.Inhetcentrumvandestadishetverbodenommetpersonenauto’stekomen.BuitenhetcentrumvandestadzijnveelP+Rterreinengebouwdwaarjedeautokanparkerenvoor€3,00perdag.Hetisgemakkelijkomvervolgensvanhetopenbaarvervoergebruiktemaken,danbenjebinnentienminuteninhetcentrumvandestad.Destadwenenwordtooksteedstoegankelijkervoorfietsers,erkomensteedsmeerfietsrouteszodatdebevolkinggestimuleerdwordtomtegaanfietsen.(advantageAustria,2015).

2.2AnalysehuidigepopulatieWenenErisdeelsvanuitdeDESTEPmethodegekekennaardehuidigepopulatie(de4B’s)inWenen,hierondervallendefactoren:demografisch,economisch,sociaal-cultureel,technologisch,ecologischenpolitiek.Het(sport)gedragisopeenanderemanieronderdeloepgenomen.Demografisch

IndestadWenenwonengrofweg1,8miljoeninwonersendaarvanheeftongeveer32%eenbuitenlandseachtergrond,hieronderwordenmensenverstaandienietinOostenrijkzijngeborenofgeenOostenrijksenationaliteithebben.Onderdeze32%vallen41.000mensenvanTurkseafkomst,124.000vanJoegoslavischeafkomsten30.000vanChineseafkomst.DereligiediedeoverhandheeftinWenenisrooms-katholiek(CultureScope).In1365isdeuniversiteitvanWenenopgericht,dezeisookdemeestbekendeuniversiteitenbiedt3centraen15verschillendefaculteiten(HogeronderwijsinGroningen).Inhetschooljaar2013/2014warenerintotaal189,877studenten,waarvan88.07mannenen10.407vrouwen.(Wien.at)

9

Economisch

In2015groeidedeeconomiemeteenkleinpercentagevan0,7%,ditisgekomendoordetoenemendeinvesteringenenexport.Degroeiindeparticulieresectorisslechtsmet0,2%gestegen.Deredenhiervoorisdatdewerkloosheidistoegenomentot9,1%endegroeivanloonisookbeperkt.Uitonderzoekinmei2016naarverschillendebedrijfssectoreninOostenrijkisgeblekendathetkredietrisicoindechemieenfarmacieindustrielaagis.Hiernaastzijndebedrijfsprestatiestenopzichtevandetrendoplangertermijnergsterk.Eensectorwaarvanhetkredietrisicorelatiefhoogis,isdesectorautomotive/transport,staalentextiel.Debedrijfsprestatiesvandezesectorenliggenonderdetrendoplangetermijn(LandenrapportOostenrijk,2016).Sociaal-cultureel

TijdensdeperiodedatFransJozefenSissiregeerdewerdenoudeverdedigingswerkenronddeWeensebinnenstadgeslooptenvervangendoordeeleganteRingstrasse.DoordezeontwikkelingwerddestadweerinteressantvoorlokalekunstenaarsenarchitectenuitheelEuropa.Hierdoorveranderdestadineenmoderne,levendigemetropoolenhetcultureelcentrumvanEuropa(Oostenrijk.nl).Weneniseenstadwaarontzettendveelaandachtwordtbesteedaanhetonderhoudenbehoudvandegebouwenindestad.WanneertoeristenzichindestadbevindenisdekansgrootdatzezichvoelenalseenFranzJosephenSissi,zekeralsereenbezoekjewordtgebrachtaanhetwereldberoemdeSchlossSchönbrunn.DeWenersstaannietbekendalshetmeestspontanevolkdaterbestaat.DeWenerszijntrotsophungeschiedenisencultuurdiejeechtdoordegehelestadterugziet(Nultweevier).Alsdepolitieknietzouinvesterenindeintegratiezalhetopleidingsniveautussendeoorspronkelijkebewonersendeimmigrantenverschillendzijn.Eriseengrotegroepvanimmigrantendielageropgeleidzijn,alshiernietopingespeeldgaatwordenzalditindetoekomsttotproblemenkunnenleidenophetgebiedvanopleidingsniveau.AangezienereengrotegroepimmigranteninOostenrijkis,kanditleidentotmindercapabelewerknemersvoordebedrijven.Bovendienwordthetdoordetaalbarrièremoeilijkeromhunconceptteverkopenaandeinwoners(Oecd).Technologisch

Wenenwordtookweleen“smart”citygenoemd,ditblijktuitonderzoekendeSmartCityindexvanAmerika,zestaanmomenteelopderdeplekindezelijst.Ditheeftnietalleentemakenmetdehogekwaliteitvanleven,watWenenzopopulairmaaktomerheentereizen,maarookdeinfrastructuurdieindestadaanwezigis.Daarnaastzijndemobiliteiten“smart”faciliteitendiedestadaanbiedtvoordetoeristenietswatdestadergaantrekkelijkmaakt(wien.info).

ü Smartinfrastructuurü Smartmobiliteitü Smarttechnologieü GroenWenenü Duurzaamheidü Transportü Behulpzameapplicaties

10

Ecologisch

OpditmomentiseenOostenrijksarchitectenbureaubezigmethetontwikkelenvaneenwolkenkrabberdievoorruim70%uithoutbestaat.Ditgebouwwordt84meterhoogenkrijgt25verdiepingenwaarinvooralkantorenenwoningenzichvestigingen.Daarnaastmaakthetookplaatsvooreenrestaurantenhotel.HetHo-Ho-projectbespaart2.800tonaanCO2-uitstaatvergelekenmetbetonnengebouwenvandezelfdegrootte(Duurzaambedrijfsleven,2015).Politiek

Uitdeverkiezingenvanhetjaar2016isgeblekendatdepolitiekekloofnognooitzogrootisgeweest.Detrendwaarpoliticologenaljarenvoorwaarschuwdenistotstandgekomen,eristoenemendepolarisatieindepolitiek.Vrouwen,hoogopgeleidenenstedelingenstemdenditjaaringrotegetalenvoorVanderBellen(groenekandidaat).Mannen,lageropgeleidenenplattelanderskozenvoorHofer(Trouw,2016).Sportgedrag

SportclubRapidWien&FKAustriaWienzijntweevoetbalclubsuitWenendieindehoogstecompetitievanOostenrijkspelen.BeideclubszijnzeersuccesvolgeweestenspelenookmeeinEuropesecompetities.DethuishavenvanFKAustriaWienishetErnstHappelstadion,ditstadionisdegrootstesportarenainWenenenistevenseengroteconcertarena.Hetstadionbiedtplekaan60.000toeschouwersenin2008werdenerwedstrijdenvoordeEuropesekampioenschappenvoetbalgespeeld.AlsconcertstadiontradenonderandereMichaelJackson,TheRollingStones,EltonJohnenDavidBowieop.WenenheeftdusaanhetErnstHappelstadioneengoedesportaccommodatieentevenseengrotearenavoorevenementen(Sportamt).HetEuropesekampioenschapvoetbalwaseengrootsuccesvoorWenen.Meerdan1.2biljoenmensenhebbenoptelevisiegekekennaardewedstrijdendiewerdengespeeldinhetErnstHappelstadion.DeorganisatiezeiachterafdaterduizendenverslagenindemediaopdokenwaaruitnaarvorenkwamdatWeneneenzeerpositieveimpressiehadachtergelatenvoorderestvandewereld.DezorgenvoorafdathetEKvoetbalWenengeengoedzoudoenblekenongegrond.HetErnst-Happelstadionbleekeenprimaaccommodatie,enzouvolgensdeburgemeestervanWeneneenidealekeuzezijnvoorgroteevenementenindetoekomst.Derenovatiesvanhetstadionenhetverbeterenvandeinfrastructuurrondhetstadionhebbenervoorgezorgddathetstadionnoglanggoedgebruiktkanworden(WienLeisure).OngeveerdehelftvandeOostenrijksebevolkingvoldoetaandeWHOrichtlijnen,datwilzeggenminstens150minutenperweekbestedenaanfitness,overigeoefeningenenfysiekeactiviteiten.Mannenvoldoenhierietsvakeraandanvrouwenmaarhetligtdichtbijelkaar,respectievelijk52%en49%.EénderdevandebewonersvanOostenrijkvoldoetookaandeanderenorm,namelijkminstenstweemaalperweekactiviteitendiespieropbouwbevorderenuitvoeren.Hierishetverschiltussenmannenietsgroter,respectievelijk36%en29%.OngeveereenkwartvandeinwonersvanOostenrijkvoldoetaanbeidenormen(Statistiken.at).

11

3.Scenario’sDekansenenbedreigingenensterkteenzwaktesdieuithetDNAvanWenenzijngehaaldwordenhieronderopgesomd.VanuitdezeverschillendeanalysesisereenconfrontatiematrixgemaaktomtekijkenwaarhetbesteopingespeeldkanwordenomvanWeneneennogvitalerestadtemaken.Deconfrontatiematrixmetdekeuzemogelijkhedenzijntevindenindebijlages.Sterktes ZwaktesDerdeplekopsmartcityranglijst InbepaaldedistrictenvanWenenishet

aantalmigrantenmeerdan40%Besteleefbarestadterwereld Desectorautomotive/transport,staalen

textiel.Debedrijfsprestatiesvandezesectorenliggenonderdetrendoplangetermijn

Hetkredietrisicoindechemieenfarmacieindustrieislaag.Hiernaastzijndebedrijfsprestatiestenopzichtevandetrendoplangetermijnergsterk

500.000inwonershebbeneenbeperkinginhetdagelijksleven

Kansen BedreigingenLevensverwachting10jaargestegen

31%vandeinwonersheefteenbuitenlandsenationaliteit

Toerismeblijfttoenemen ConservatieveWeners20161.840.573inwonersenismetditinwonersaantaldegrootstestadvanOostenrijkwaarinookhetcultureleenpolitiekehartzit

DeWenersstaannietbekendalshetmeestspontanevolkdaterbestaat

Depolitiekekloofisnognooitzogrootgeweest

3.1Assenkruispolitiekeinvloedtegenintegratie

Scenario1OpditmomentbestaaterenigeproblematiekrondomdeverschillendeculturendiezichhuisvesteninWenen.DeoorspronkelijkebewonersvanWenenzijnenigszinsconservatiefenhebbeninsommigegevallenmoeitemetdecultuurverschillendieimmigrantenmetzichmeebrengen.ErissprakevanveelimmigratieinWenen,éénopdedriebewonersheefteenbuitenlandseachtergrond.Depolitiekonderneemtopditmomentactieophetgebiedvanintegratie.HetzouvoorWenenmooizijnalsermetminderinmengingvandepolitiekalsnogeenhogematevanintegratieplaatsvindt.Depolitiekkanzichnubezighoudenmetanderepraktijken,ditscheeltgeldentijd.AandeanderehandwordtWenenleefbaarderdoordatdespanningentussendeoorspronkelijkeinwonersendeimmigrantenafnemen.VoorzoweldebewonersvanWenenendebezoekersvanWenenheeftditdoordeverbeterdeleefbaarheideenpositiefeffect.BezoekersvanWenenzullenzichmeerwelkomvoelenindestad,endebewonersvandestadWenenzullenhundagelijksebezighedenmetmeerplezieruitvoeren.

12

Voordebedrijvenkanheteventueelbetekenendatereengroterewerknemersmarktontstaat.DoordatdeimmigrantenbeterintegrerenkunnenzezichookmakkelijkaanpassenaandeeisenvandebedrijveninWenen.Bovendienzijndeimmigrantenwellichtookwelwillenderomtegaanwerkenvanwegeeenbeteralgeheelwelbevinden.Opdebollebozenzalhetnietheelveelinvloedhebben.WellichtvoelenzezichmeerwelkomindestadWenenomdatdehoudingnaarmensendienietafkomstigzijnuitwenenverbeterd.DitgaatdanwelenkelombuitenlandsestudentendiekomenstudereninWenen.Enwatvoorelkecategoriegeldt,isdusdatdealgeheleleefbaarheidkanverbeterdoorditscenario,dusookhetwelbevindenvandestudenten.Scenario2Bijveelpolitiekeinvloedenveelintegratieisdatgunstigvoordepubliekegezondheid.Sinds1991isdelevensverwachtingmettienjaargestegen(Statistik,2015).Naarverwachtingzalditdekomendejarentoenemen.Zekeralsdeintegratieverbetertzalditookeengoedeuitwerkinghebbenopdeleefbaarheidindestad(Statistik,2015).Deacceptatievanimmigrantenisdelaatstetienjaarzeersterkgedaald,dushetzougoedzijnalsdepolitiekhiermeebeziggaat.DehuidigeintegratiekomtdecultuurvanWenenniettengoede.DeoorspronkelijkeWenersaccepterendeimmigrantensteedsminder.Tevenszaldeacceptatieblijvendalenalsdepolitieknietsdoet,aangezieneenoorspronkelijkeWenergemiddeld1,32kindpergezinheefteneenimmigrant2,42kinderen(Statistik,2015).InWenenisdelangdurigewerkloosheidzo’n2,6%.DatishetlaagstevanheelEuropa.Ditbetekentdatergenoegkansenliggenindearbeidsmarkt.Bijveelintegratiekanditdewerkloosheidwellichtnogwatverlagen.Opkortetermijnisdewerkloosheidnamelijkzo’n11,6%(Eurostat)DeWenerszijnoverhetalgemeenietsminderhoogopgeleidinvergelijkingmetheelOostenrijk(Wien.gv.at,2014).13.3%vandestudentenkomtuithetbuitenland.(Wien.gv.at,2014)Wenenisaljarenlangverkozentotdebestleefbarestad.Ditmaakthetookeengoedeuitstapvoortoeristen.DitgaatnatuurlijkgepaardmetdearchitectuurendekunstinWenen(Wien.gv.at,2014).Scenario3Alsergeenpolitiekeinvloedzalzijnophetgebiedvanintegratieendeintegratiekomtooknietopgangvanuitdebewonerszelf.Opbasisvandegevondenfeitenoverdecultureleverdeeldheid,zoudeverdeeldheidgaangroeien(Wien.gv.at,2014).DenietoorspronkelijkeWeners,barengemiddeldmeerkinderendandeoorspronkelijkeWener.Hierdoorzaldeverdeeldheidstijgenenzoudenerinhetergstegevalconflictenkunnenontstaan,tussendeoorspronkelijkebewonersvanWenenendenietoorspronkelijkebewonersvanWenen.DitkanweeruitwerkinghebbenopdeleefbaarheidvandestadWenen.MetderecentegebeurtenissenrondomdevluchtelingenisWenenookeengeliefdestadomheentegaan,voornamelijkdoorhetfeitdatzedeeersteplaatsbekledenopdelijstvandemeestleefbarestadvandewereld,ditkanookeenoorzaakzijntotdeverdeeldheidvandestadinWenen(Wien.gv.at,2014).Doordatervanbeidekantengeeninitiatiefkomtomhierietsvoorteondernemen,kandeleefbaarheidenhetpositievegezichtvanWenenineenslechtdaglichtkomentestaan.Hierdoorkandestadmindergeliefdwordenvoornieuwebedrijven,maarookdebedrijvendieeralzijnkunnenhierdooreventueelnadelenkunnenondervinden(OECD,2015).Alsdepolitieknietzouinvesterenindeintegratiezalhetopleidingsniveau

13

tussendeoorspronkelijkebewonersendeimmigrantenverschillendzijn.Eriseengrotegroepvanimmigrantendielageropgeleidzijn,alshiernietopingespeeldgaatworden,zalditindetoekomsttotproblemenkunnenleidenophetgebiedvanopleidingsniveau(OECD,2015).AangezienereengrotegroepimmigranteninOostenrijkis,kanditleidentotmindercapabelewerknemersvoordebedrijvenendoordetaalbarrièrekanhetmoeilijkerwordenomhunconceptteverkopenaandeinwoners(OECD,2015).AlsdeintegratienietopgangzoukomenindestadWenen,zalhetmindergeliefdwordenvoordebollebozen.VooralvoordebollebozendieuithetbuitenlandnaarWenenkomenomtestuderen.Deverdeeldheidindestadzalhierdoortoenemenende‘haat’jegensimmigrantenzalgroterworden.Alsdepolitiekhiernietsaangaatdoen,kanditnadeligegevolgenhebbenopzowelfinancieelensociaalgebied.Debollebozenkunnendetoekomstzijnvoordestad,dienieuwebedrijvenzullenbeginnenindestad.Diemetnieuweinvloedenzullenkomenindebestaandebedrijvenendievoorverjongingzorgtomdevergrijzinginhetgareeltehouden.DeredendatdemeestebezoekersnaarWenenkomenistochdecultuur,historieeneventueelheteten.Dehistoriezounietaangetastworden,demooiegebouwen,museaenanderearchitectonischehoogtepuntenzullenblijvenenzulleneenredenblijvenomdestadWenentebezoeken.Overhetalgemeenishetbekenddatmensenmeteenlageresociaaleconomischestatuseenlagerelevensverwachtinghebbendandemensenmeteenhogeresociaaleconomischestatus.ErwordtgezegddatermeerimmigrantenkomenendatdezeoverhetalgemeenlageropgeleidzijndandeoorspronkelijkWener.DitkanleidentoteenmindergezondWenen.Doormiddelvansporteventskunjehierveelinvloedopuitoefenen(CountryhealthprofileAustria,2014).Alleenalsdepolitiekinditscenariohiergeengeldinwilinvesterenomdeintegratieopgangtebrengen,lijkthetnietrelevantomhierverderonderzoeknaartedoen,aangezienzehetnietwillen.Hiermeewordterbedoelddatwanneerzeeeneventwillenorganiserenomdesporteconomieeenboosttegevenenhettoerismeteverbeterenditnietsamenzalgaanmetintegratie(CountryhealthprofileAustria,2014).OpditmomentisdeleefbaarheidinWenenuitstekend,Wenenisaltweejaarachterelkaarverkozentotmeestleefbarestadvandewereld.AlleendoorverschillendeculturendieernuzijninWenen,kanditwelgaanveranderen,alsdepolitiekhiernietsaangaatdoen(CountryhealthprofileAustria,2014).DeoorspronkelijkebewonerzaldaardoornietsnelopenstaanvoordeimmigrantenendeimmigrantenzullennietaangemoedigdwordenomdecultuurvanOostenrijk/Wenenteleren.HierdoorkrijgjeeenklooftussendeverschillendeculturenbinnendestadenditkaneenslechteinvloedhebbenopdeleefbaarheidindestadWenen(IndexMundi,2014).Scenario4Ditkaneigenlijktweedingenbetekenen.Deinterventiesdiewordenbedachtlijkentotnutoenietgoedintespelenophetdaadwerkelijkeprobleem.Hetkanookzijndatdebewonershierzelfnietgenoegenergieinsteken,maardatkandusbeter.UiteindelijkzalhetaltijdinvloeduitoefenenopdebewonersvanWenen.Ditistochdedoelgroepdiemoetwordenaangesprokenomdeveranderingteweegtebrengen.Aangezienhetbijditscenariogaatomveelpolitiekeinvloedenweinigintegratie,kanhetzijndatdeinterventiesdiewordenbedachtniethetverwachteresultaatopleveren.Eenanderemogelijkheidkanzijndatdeinterventiesgoedzijn,maardatdebewonerstochtekoppigzijnomhieraanmeetedoenennietopenstaanvoordeandereculturen.

14

Inbeidegevallenmoetergoedonderzochtwordenwatnoudejuisteinterventieisenwatdewensenenbehoeftenvandebewonerszijn(CountryhealthprofileAustria,2014).Inditgevalkandepolitiekinvloeduitoefenenopbedrijvendoorbijvoorbeeldmeerimmigrantenaantenemen,enverplichtegroepssessiesteorganiserenomintegratietecreëren.Hierliggeneventueelkansenvoordebollebozen.Wanneerdebollebozenhorendatdepolitiekhiermeebezigisendeinterventieslijdenniettothetgewensteresultaatkunnendebollebozenwordeningezetomtoteenoplossingtekomen.NietallebollebozenkomenuitWenen,dusookdezedoelgroepzalmoetenintegreren.Debollebozenkomenaltijdwelinaanrakingmetandereculturenbinnendeopleiding,hierdoorkunjedezeculturenmetelkaarkoppelenomuiteindelijktoteenoplossingtekomen(CountryhealthprofileAustria,2014).UiteindelijkzullendebezoekersWenentochbezoekenombepaaldekenmerkenvandestad.HetonderdeelintegratieenpolitiekzalnietéénvanderedenenzijnomnaarWenentekomen.Ditscenariozaldusminderinvloedhebbenopdebezoekers.Tenzijdeleefbaarheidzodrastischveranderddatheternietmeerveiligis,alleendatisopditmomentniettevoorspellen.Doordatdeinvloedvanuitdepolitiekniethetgewensteresultaatheeft,zaldeverdeeldheidalsnoggroeien,zoalsverteldbijscenariodriezullenermeermensengeborenwordenvandenietoorspronkelijkeWenerdandeoorspronkelijkeWener.Hierdoorkandeleefbaarheidverslechterd,watweervaninvloedkanzijnopdegezondheidvandezemensen.Eventsenooksporteventskunneneenpositieveinvloedhebbenopdeintegratie.Sportalsintegratiemiddelistegenwoordigeenveelgebruiktemanier.Depolitiekkanhieringaaninvesteren,alleenmoetergoedbedachtwordenwatzeuiteindelijkmetheteventwillenbereikenenonderzoekenwatdeWenerwiltijdenszo’neventomdeintegratieeenpositiefimpulstegeven.Hetnadeelisdatdeintegratieinditscenarionietopgangkomtdoormiddelvanverschillendeacties.Hetisbelangrijkomheelzorgvuldignategaanwatvooreventjedanwilorganiseren.OpditmomentisdeleefbaarheidinWenenuitstekend,zezijnaltweejaarachterelkaarverkozentotmeestleefbarestadvandewereld.AlleendoorverschillendeculturendieernuzijninWenen,kanditwelgaanveranderen.Depolitiekprobeertinditscenarioweldebevolkingtestimuleren,alleenditslaatnietaanbijdebewoners.HierdoorhoudtjedecultureleverdeeldheidbinnendestadWenenenkanditnegatieveinvloedhebbenopdeleefbaarheidencultuurindestadWenen(CountryhealthprofileAustria,2014).

3.2Assenkruis2:InnovatietegenovertoerismeScenario1:KenmerkendvoorWenenzijndevelemuseaenoverigebezienswaardighedenophetgebiedvankunstencultuur,Wenenmagzichdanookeenwarekunstenmuseastadnoemen.InenrondomhetcentrumvindtmeneenbreedaanbodaanmuseaenzijnerhistorischeerfgrondenzoalshetpaleisvankeizerFranzI.DoordatWenenhetthuisisvanzoveelverscheideneattractiesophetgebiedvankunst,historieencultuur,isditvoorveeltoeristenmetinteressesdiehieropaansluiteneeninteressantestadomtebezoeken.VoorbezoekersblijftWeneneeninteressantestadwanneerdehistorie,kunstendecultuurbewaardblijven.Toeristenzullennaardestadblijvenkomen.Wanneerer

15

echternietveelgeïnnoveerdwordt,blijftdestadwelalleenvooreenbepaaldegroeptoeristeninteressant.Nietiedereengaatvoordekunstencultuurnaareenbepaaldebestemming.Ditscenarioheeftopdebollebozenindestadvrijweiniginvloed,tenzijdestudentenbezigzijnmeteenopleidingdiebetrekkingheeftopkunst&cultuur.DoordatWenenzo’ninteressantestadisophetgebiedvankunstencultuurtrekthetveelbezoekers.Bedrijvenverdienengeldaandezetoeristendiedestadkomenbezoeken,viamuseaenhetfaciliterenvandetoeristenwordtergeldbinnengehaald.Voordebewonersisveeltoerismeeenbronvanwerkgelegenheid.DoordattoerismeeenbelangrijkefactorvoordepopulariteitvanWenenis,brengtditookveelwerkgelegenheidmetzichmee.Scenario2:Wenenisbijuitstekeenstaddietoeristenmeteeninteresseophetgebiedvankunstencultuurinhunbehoeftekanvoorzien.DoordepijlenvooralterichtenopdekunstencultuurinWenen,spreektdestadeenkleindeelvandetoeristenaan.Wenenzouzichkunneninnoverenopallerleianderegebieden,omzoookeenanderegroeptoeristenaantespreken.Hetisechterwelvanbelangomdekernwaardetebehouden,dusdekunst,historieencultuurzullenwelbewaardmoetenblijven.Eenideaalscenariozouzijn;eenguldenmiddenwegtussendekunstenhistorieeneenmeerinnovatieverestaddieooktoeristenmetandereinteressesaantrekt(Atradius,2016).VoordebezoekersvandestadWenenbetekentdit,daternuvoormeeruiteenlopendedoeleindeneenbezoekwordtgebrachtaandestadWenen.DitzalervoorzorgendaterintotaaleengroteraantalbezoekerszalzijnindestadWenen.Voordebedrijvenbetekentditmeerinkomsten.Zowelhetprocesomteinnoverenalsdeuiteindelijkeinkomstenvandetertiairesector. Scenario3BijweinigtoerismetegenoverveelinnovatiezalhetBrutoBinnenlandsProduct(BBP)vanOostenrijkwordenbeïnvloed.In2015brachtendebuitenlandetoeristen13,5%vanhetBBPbinnenenditstaatgelijkaan45,7miljardeuro(Statistik,2015).DitzaleendirecteinvloedhebbenopdebewonersvanOostenrijkendusWenen.Hetgatwaterdangecreëerdwordt,zalopanderemanierenwordengedicht(CountryhealthprofileAustria,2014).Wanneererdanookveelgeldininnovatiezalwordengestoken,doorhetverderontwikkelenvandebijvoorbeelddeSMART-cityzalereennoggrotergatontstaaninhetBBPvanOostenrijk.Doordatditgatdusgedichtzalmoetenworden,moetdituitanderebronnenverwerftwordenwateendirecteinvloedkanhebbenopdeinwonersenwaardoorereenkansisdatdelevenskwaliteitzaldalen.Wanneerermindertoeristenindestadzijn,heeftditdusookeendirecteinvloedopdebezoekersvandestad.Toeristenzijnnoueenmaaleengrootdeelvandebezoekersvandestad.WanneerermindertoeristennaardestadkomenzullendeontwikkelingenzoalsdeSMART-citydusminderfunctioneelzijn,omdathetmindergebruiktzalgaanworden(Statistik,2015).Hierdoorbesteedtdestaddusgeldaaninnovatiesdienietrendabelzijnwanneerhettoeristenaantalzaldalen.InnovatieiseenontzettendinteressantonderwerpvoordebedrijveninWenen,alleenishetvoordezebedrijvenwelslimomintespelenopdetrendsenontwikkelendieeropditmomentgaandezijn.Wanneerhettoeristenaantalzaldalen,ishetvoorbedrijvennietslimomopditgebiedteinnoveren,uitonderzoekisookgeblekendatopditmomentdefarmaceutischewerelddeminsterisicoheeftominteinvesteren.Deinvloedopstudentenzalinditscenarioweinigdirecteinvloedhebbenopdetoeristen,natuurlijkishetvoorstudentenwelinteressantomintespelenopdetrendenontwikkelenopinnovatiegebied(advantageaustria,2015).

16

Scenario4BijweinigtoerismetegenoverweiniginnovatiezalhetBBPvanOostenrijkwordenbeïnvloed.In2015brachtendebuitenlandetoeristen13,5%vanhetBBPbinnenenditstaatgelijkaan45,7miljardeuro(advantageaustria,2015).DitheefteendirecteinvloedopdeeconomievanOostenrijkendusWenenwatvoorbedrijvenalsnegatiefkanwordenervaren.Doordatermindergeldbeschikbaarisinhetalgemeen,iserdusspecifiekookmindergeldvoorbedrijvenomteinnoveren.HierdoorzaldestadWenendusachtertekomenliggenophetgebiedvaninnovatieenditzaleendirecteinvloedhebbenophetcultureleenpolitiekehart.Doordaterdusminderinnovatieszullenzijnindestad,zalhetzogehetenSMART-Cityzichooknietverderontwikkelenenisereenkansdathierdoormindertoeristen,dusbezoekersnaardestadzullenkomen.Hetwordtdusmindergemakkelijkvoordetoeristenomdestadtebezichtigen.VolgensdecijfersvanhetstatistiekbureauOostenrijktrektWeneneenenormaantalaanbezoekers.Inhetjaar2014kwamenerruimtwaalfmiljoenbezoekersnaardestadzoweluitheteigenlandalsvanuithetbuitenland(advantageaustria,2015).AandehandvandezecijferskunjeconcluderendatWeneneengeliefdestadisomopvakantietegaan.Wenenstaatbekendomhaarcultuurenhistorischebinnenstad,debinnenstadvanWenenstaatzelfsophetUNESCOerfgoedlijst(advantageaustria,2015).Mensendiehoudenvandezehistorieencultuurkomenindezestadvolkomenaanhuntrekken.Echter,alservoorderestnietwordtgeïnnoveerdzouopdenduurhetaantalbezoekerskunnenteruglopen,omdathetmerendeeldezestadalseensbezochtheeft.Alserweiniginnovatieisenhetbezoekersaantalstagneertdankanditgevolgenhebbenopdeeconomie.AlserruimtwaalfmiljoenmensendestadkomtbezoekenisditeengroteinkomstenbronvoorWenen,maarookvoorhetlandOostenrijk.Alsditgetalstagneertofgaatafnemenzalhetgeldwatdannietuithettoerismewordtgehaaldergensandersvandaangehaaldmoetenworden,ditkannegatievegevolgenhebbenvoordebewonersvanWenen.DoordaterdusmindertoeristennaarWenenzullenkomenendestadminderinnovatiefis,zaldekansgrootzijndatdearbeidsmarktookzalkrimpenenduseendirecteffecthebbenopdewerkloosheidvanWenen.AlsergeenvernieuwingenwordendoorgevoerdindestadWenen,bestaaterdekansdaterovereenxaantaljaardestadzoverouderdisdathetnietmeerinteressantisvoordebollebozenomhiertegaanstuderen.Debollebozenzijntochopzoeknaarvernieuwingen,eenuitgaansleveneneensfeervollestad.Alsdestadditnietkanbiedenomdatergeeninnovatieswordendoorgevoerd,zullenerminderbollebozennaardestadkomenincombinatiemetmindertoerisme.

2.3OnderbouwingAssenkruisNaallescenario’sgoedtehebbendoorgelezeniseralsteambeslotendatbinnenscenariodrievanassenkruisééndegrootstekansenliggenomeenveranderingteweegtebrengen.AangezieneréénopdedrieinwonersvanWenenimmigrantis.InsommigedistrictenvanWenenishetaantalimmigrantenmeerdan40%.DeverwachtingisdatditdekomendejarenzaltoenemenaangeziendeTurksevrouwengemiddeldmeerkinderenbarendandeOostenrijksevrouwen,ditis2,42tegen1,32(Eurostat,2015).Opbasisvandezefeitenishetvanbelangdathierietsveranderd,aangeziendeWenersbekendstaanalseeneenkennigebevolkingishetvanbelangdatdepolitiekveelinvloedgaatuitoefenenomuiteindelijkdeintegratieopgangtekrijgen.Deacceptatievandeimmigrantenisdelaatstetienjaarflinkgedaald(Austria2015Overview,2015).AangezienWenenwederomgekozenisalsmeestleefbarestadvandewereld,zoudestadzeergeliefdblijvenvoorimmigranten(Mercer,2015).Alshetaantalimmigrantenblijftgroeienenhetaantalgeborenkinderenvanandereculturenblijftgroeien,moethierzospoedigmogelijkactieinwordenondernomenomeencompleteverdeeldheidtevoorkomen.Hetisindelaatstetienjaardusalontstaan,alleenditmoetbinnennuenvijfjaargaanstagnerenenrond2025moethiereenkleinevooruitgangtezienzijn.Dat

17

deimmigrantenzichaanpassenaandenormenenwaardenvandeWenerendatdeWenerdeimmigrantengaataccepteren.Doordejuisteinvloedvandepolitiekmoetdittebehalenzijnenzalditscenariotothetgewensteresultaatleiden.

4.VernieuwdecreatievevisieIndehistorischeenculturelewereldstadWenen,liggenveelkansenenmogelijkhedenvoordebewonersvandezestad.DestadWenenblinktuitininnovatieenduurzaamheid,ditkomtonderanderedoordeinvoeringvanhetideeomeenSmartCityteworden.In2025zalWenenuitblinkenalswereldstadophetgebiedvaninnovatie,duurzaamheidenzalheteensamenlevingwordenwaarinverschillendecultureninharmoniemetelkaarsamenleven.MomenteelstaatWenenalopdevijfdeplaatsvandemeestinnovatievewereldstad.Wenenmoetvoor2025indetopdriestaan.Indetoekomstverwachtenwijeenpopulatiediegezamenlijkdoorééndeurkan.Ditbetekentdatdeintegratieveelbeterzalmoetenworden,metbehulpvandepolitiek.Depolitiekkanveelinvloeduitoefenenopdeintegratie,doorveelaandachtteschenkenaandemogelijkhedenomditteverbeteren.Wijverwachtendanookdatdepolitiekmeerdereactieszalopstartenomdeintegratiebetertelatenverlopen.Dooreengrootaantalimmigrantenisdeintegratieookvangrootbelang.Eengoedeintegratiekanzorgenvoormeerwelvaartindestad.DesamenwerkingtussendeoorspronkelijkeWenersenimmigrantenzaldusverbeteren,waardoorerbeterkanwordensamengewerkt,omdeeconomischestatusvandebewonersenvandestadteverbeteren.MomenteelzijndeWenersniettevredenmethetaantalimmigranten.Opditmomentis<46%tevredenmethoedeimmigrantenzijngeïntegreerd.Ditmoetin202565%ofmeerzijn(Foreignersinothercities,2015).

5.CreatievevisievertaaldHierwordtbeschrevenwatdeinvloedisvandevijfP’s(planet,people,power,partnershipenprosperity)tenopzichtevandevierB’s(bewoners,bedrijven,bollebozenendebezoekers).DezevijfP’szijnonderdelenvan;deduurzaamheidbinnendestad,planetmoetjedenkenaanbijvoorbeeldmilieuvervuiling,peoplemoetjelogischerwijsaandemensendenken,partnershipiswieerallemaalbetrokkenzijn,wiekunjegebruikenombeterinvloeduitteoefenenopeendesbetreffendduurzaamheidprobleem,prosperityisvooralheteconomischedomeinenpowerismeerhetbestuurlijkedomein,zoalsdepolitiekwatwillenzijophetgebiedvanduurzaamheid.Uiteindelijkoverlappenalledimensieselkaarookwelweer,alserbijdebestuurlijkemachtbeslotenwordt,datereenboetestaatopjeafvalweggooienopstraat,danzullendemensenditeerderindeprullenbakkengooien,watweereenpositievewerkingheeftopdeplaneetenalsmensenhierzichnietaanhouden,zijndeboetesweereenextravoordeeconomie.PlanetDeinvloedvandevierB’sopdezedimensievanduurzaamheidisnatuurlijkerggroot.Hierdraaithetommilieuvervuiling.Ofterwijlschoneluchtindestad,schonestraten,goederiolering,veelgroenindestad.HierkunnendevierB’stochwelinvloedopuitoefenen,zoalsgaanzemetdeautoofnemenzedefiets,zijndebedrijvenzodanigingerichtdatzezominmogelijkafvalstoffenuitstoten,gooitiedereenzijnafvalnetjesindeprullenbakken.OpdezemanierkunjealséénvandevierB’seengroteinvloeduitoefenenopjeeigen‘Planet’enervoorzorgendatjeinjeeigenstadprettigengezondkuntlevenendeaardegeenschadeaanricht.OphetgebiedvanduurzaamheidmetbetrekkingtotdedimensieplanetdoetdestadWenenhetgoed.Volgenseenonderzoek

18

naarduurzaamheidwasplanetéénvandeonderzochtedomeinen,hierstaatWenenvierdevandevijftigdeelnemendesteden(Betten,2016).DitvertalendnaaronzevisieoverduurzaamheidendestadWenenwillenweditgraagzohoudentotenmet2025meteeneventuelestijgingnaardetopdrie.PeopleHierdraaithetvooralomdesocialeduurzaamheid.Isereensocialecohesiebinnendestad,hoewordtdezesocialecohesiebehouden.Hoegaatditopdelangeretermijnvastwordengehoudenvooreengoedesfeerbinnendestad.VolgenshetonderzoekvanArcadisscoortWenengoedophetgebiedvan‘people’,hierwordenzegeklasseerdopdevierdeplekvandevijftigdeelnemendestedenaanhetonderzoeknaardemeestduurzamestadvandewereld(Betten,2016).Ditwillendeconsultantsgraagzohoudentotenmet2025meteeneventuelestijgingnaardetopdrie.PowerDitisweleenbelangrijkonderdeelvoorduurzaamheidbinnenjestad.Hierwordendemeesteonderwerpenbesloten,voorallevierB’s.ElkbesluitisweervaninvloedopéénofmeerdereB’s,enhierdoorookweerinvloedisopdeduurzaamheidbinnendestad.Alspolitiekofbestuurlijkemachtbinnendestad,kanerdoormiddelvanregelsenrichtlijnenervoorzorgendatauto’smeteengroteuitstootverbodenwordenbinnendestad,ofdatbedrijvenaanrichtlijnenmoetenvoldoenomuitstoottegentegaanendatdemensenzijnofhaarrommelnetjesindeprullenbakgooit.Doormiddelvandezevoorbeelden,kunjeziendatdepolitiekhiereenbelangrijkeschakelisomduurzaamheidtecreëren.ProsperityofprofitAlseconomischaspectkanwordengedachtaanhoeduurzaamgeldteverdienen.Zodateropverschillendemanierenstroomkanwordenopgewektzoals;Zonnepanelen,windenergieengroenestroom.Hierdoorkunjedoorduurzaamtedenkenoplangeretermijn,geldbesparenopdeeconomie,tenslottezijnwind-enzonne-energieeengratisenergiebron.Zoalsbijdedimensiepowerookbeschrevenis,kandepolitiekhiereenbelangrijkeschakelinzijnomdezeontwikkelingenaantemoedigeneneventuelebeloningenuitteschrijvenvoordezebedrijvenalszeduurzaamaanhetwerkzijn.VolgenshetonderzoekvanArcadisscoortWenenhierbeduidendminderop,alleonderzochteonderdelenbinnenhetkopjeprofitscorenweldegelijkgelijkmatig,hiermoetenzehetdoenmetdeveertiendeplek(Betten,2016).Ditmoetnatuurlijkbeterenmetbetrekkingtotonzevisiemoetditinhetjaar2025eenplekzijnindetopvijf.PartnershipUiteindelijkishetbelangrijkdatelkedimensieerietsaanheeftendatereenwin-win-winsituatieontstaat.Dusvoorallegebieden;planet,profit/prosperityendepeople.UiteindelijkisdemeestewinsttebehalenvoordestadWenenophetgebiedvanprofit/prosperity.Doormiddelvanhetaanpakkenvandeintegratiewordenermeerkansengebodenvoordeimmigranten.DitkantevenseenpositieveimpulsbiedenvoordeeconomievanWenen.WanneerereenhogerematevanintegratieheerstinWenenkanhetmakkelijkerwordenomzakentedoenbinnendestadofeventuelecontactentekrijgeninhetbuitenlanddoormiddelvandeimmigranten.Alshiermeeraandachtaanwordtbesteed,kanWenenklimmennaardetoptienindekomendevijfjaarenvervolgensdoorstromennaardetopvijf.

19

NawoordWeschrijvenditnawoordnaaraanleidingvanheteerstegedeeltevanhetverslagvooreenvitalestad.Wehebbenditbloksamengewerktmetonsteamaanditverslag.Tijdenshetmakenvanditverslaghebbenwekennisgemaaktmetdeverschillendefacettenvaneenvitalestad.VanuiteenbrederperspectiefdanverwachthebbenwedestadWenenonderdeloepgenomen.Wehebbenalsteamnahetmakenvanditverslageenbeterbeeldgekregenvanhetbelangvaneenidentiteitvaneenstad,enhoedezezichlaatzienaanderestvandewereld.Ditblokisergestartmeteennieuwteamwaarbinnenvoorafnognietiedereenbekendwasmetelkaar.Desamenwerkingisdesondanksgoedverlopenenwegaandanookvolgoedemoeddoormethettweedegedeeltevandeopdrachtvandevitalestad.TotslotwillenwedelerarenvanhetHISbedankendieonsgedurendeditblokhebbenondersteundenbegeleidtindecollegesenpractica.

20

BibliografieAdvantageAustria.(2015,nvtnvt).ZahlenundFakten.Opgeroepenopoktober2,

2016,vanAdvantageAustria:http://www.advantageaustria.org/international/zentral/business-guide-oesterreich/importieren-aus-oesterreich/branchen/tourismus-sport-freizeit/Zahlen-und-Fakten.nl.html

Atradius.(2016,nvtnvt).LandenrapportOostenrijk2016.Opgeroepenopseptember26,2016,vanAtradius:https://atradius.nl/rapport/landenrapport-oostenrijk-2016.html

Betten,J.(2016,februari1).en/global/our-perspectives/sustainable-cities-index-2016/.Opgeroepenopnovember5,2016,vanhttps://www.arcadis.com/en/global/our-perspectives/sustainable-cities-index-2016/:https://www.arcadis.com/en/global/our-perspectives/sustainable-cities-index-2016/

Culturescope.(2015,nvtnvt).Religieengeestelijkleven.Opgeroepenopoktober10,2016,vanCulturescope.nl:http://www.culturescope.nl/index.php?option=com_content&view=article&id=270:religie-en-geestelijk-leven&catid=86&Itemid=55&lang=nl

Duurzaambedrijfsleven.nl.(2015,nvtnvt).DuurzamewolkenkrabbervanhoutinWenen.Opgeroepenopoktober17,2016,vanDuurzaambedrijfsleven.nl:http://www.duurzaambedrijfsleven.nl/infra/4090/duurzame-wolkenkrabber-van-hout-in-wenen

ec.Europa.(2015,nvtnvt).Migrationandmigrantpopulation.Opgeroepenopseptember28,2016,vanec.europa.eu:http://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php/Migration_and_migrant_population_statistics/nl

ec.Europe.(2015,nvtnvt).Proportionofthepopulationwhoagreethatforeignersthatliveintheircityarewellintegrated.Opgeroepenopoktober31,2016,vanec.Europe.eu:http://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php/File:Proportion_of_the_population_who_agree_that_foreigners_who_live_in_their_city_are_well_integrated,_2015_(%C2%B9)_(%25)_Cities16.png

Egmond,J.v.(2016,nvtnvt).Depolitiekekloofwasnognooitzogroot.Opgeroepenopseptember26,2016,vanTrouw:http://www.trouw.nl/tr/nl/4496/Buitenland/article/detail/4306446/2016/05/24/De-politieke-kloof-in-Oostenrijk-was-nog-nooit-zo-groot.dhtml

Eurostat.(2015,nvtnvt).Nui.Opgeroepenopnovember2,2016,vanappsso.eurostat.ec.europa.eu:http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/

Imercer.(2015,nvtnvt).Qualityoflivingcityrankings.Opgeroepenopoktober2,2016,vanImercer:https://www.imercer.com/content/mobility/quality-of-living-city-rankings.html#list

Landenweb.(2016,nvtnvt).BevolkingOostenrijk.Opgeroepenopseptember26,2016,vanLandenweb:http://www.landenweb.nl/oostenrijk/bevolking/

Masterstudies.(2015,nvtnvt).Oostenrijk.Opgeroepenopseptember26,2016,vanMasterstudies:http://www.masterstudies.co.nl/Oostenrijk/

Nultweevier.(2015,nvtnvt).Wenen.Opgeroepenopoktober4,2016,vanNultweevier:http://nultweevier.nl/overdegrens/wenen/

21

OECD.(2015,nvtnvt).Austria2015overview.Opgeroepenopnovember1,2016,vanOECD.org:http://www.oecd.org/eco/surveys/Austria-2015-overview.pdf

Oostenrijk.nl.(2015,nvtnvt).Kunst.Opgeroepenopoktober3,2016,vanOostenrijk.nl:https://oostenrijk.nl/kunst/

Sportamt.(sd).WienSportstaetten.Opgehaaldvanhttps://www.wien.gv.at/freizeit/sportamt/annodazumal/sportstaetten/.

Statistik.at.(2015,nvtnvt).Koerperlicheaktivitaet.Opgeroepenopoktober26,2016,vanStatistik.at:http://www.statistik.at/web_de/statistiken/menschen_und_gesellschaft/gesundheit/gesundheitsdeterminanten/koerperliche_aktivitaet/index.html

WienLeisure.(sd).Opgehaaldvanhttps://www.wien.gv.at/english/leisure/euro2008.htm.

Wien.gv.(2015,nvtnvt).Students.Opgeroepenopoktober20,2016,vanWien.gv.at:https://www.wien.gv.at/english/administration/statistics/students.html

Wien.gv.(2015,nvtnvt).Tourismus.Opgeroepenopoktober5,2016,vanWien.gv.at:https://www.wien.gv.at/statistik/wirtschaft/tourismus/

Wien.info.(2015,nvtnvt).SmartcityVienna.Opgeroepenopoktober15,2016,vanWien.info:https://www.wien.info/en/vienna-for/smart-city-vienna

22

Bijlagen1.Confrontatiematrix Sterkepunten Zwakkepunten

S1Derdeplekopsmartcityranglijst

Z1InbepaaldedistrictenvanWenenishetaantalmigrantenmeerdan40%

S2Besteleefbarestadterwereld

Z2desectorautomotive/transport,staalentextiel.Debedrijfsprestatiesvandezesectorenliggenonderdetrendoplangertermijn

S3hetkredietrisicoindechemieenfarmacieindustrielaagis.Hiernaastzijndebedrijfsprestatiestenopzichtevandetrendoplangertermijnergsterk

Z3500.000inwonershebbeneenbeperkingindagelijksleven

SK–Strategieën ZK-StrategieënKansen

§ S1+K2§ S2+K1

§ Z3+K1§ K3+Z1

K1levensverwachting10jaargestegenK2ToerismedieblijftkomenK320161.840.573inwonersenismetditinwonersaantaldegrootstestadvanOostenrijkwaarinookhetcultureleenpolitiekehartzitBedreigingen SB–Strategieën ZB–StrategieënB131%vandeinwonersheefteenbuitenlandsenationaliteit

§ B1+B4+S2§ B2+S1

§ Z1+B2+B3+B4

B2ConservatieveWenersB3DeWenenarenstaannietbekendalshetmeestspontanevolkdaterbestaatB4depolitiekekloofnognooitzogrootisgeweest

Offensief Schoonschip

Defensief Overleven&Crisis

23

OffensiefS1:DederdeplekopSmartCityranglijst+K2:Toerismedieblijftkomen.DoordatWenenopditmomentéénvandemeestaantrekkelijkestedenis,omdat

hetverontwikkeldisalsSmartCity,zaldezestadinteressantblijvenvoortoeristenomheentegaan.Hetwordtvoordetoeristnamelijkergmakkelijkgemaaktom

allesvandestadtebezichtigen.

S2:Besteleefbarestadterwereld+K1:Levensverwachting10jaargestegen.Wenenisdemeestleefbarestadalsernaardehelewereldwordtgekeken,ditheeft

temakenmetverschillendefactorenzoalscriminaliteit,verkeersdrukteenluchtverontreiniging,daarnaastisdelevensverwachtingdeafgelopenjarenook

met10jaargestegen.SchoonschipZ3:500.000inwonershebbeneenbeperkingindagelijksleven+K1:Levensverwachting10jaargestegen.Delevensverwachtingisdeafgelopenjarengestegen,hierdoorwordenmensenookouder.Deouderdoelgroepstaatookwel

bekendalsmeerhulpbehoeftentijdensdagelijkseactiviteitenzoalsboodschappenenhuisschoonmakenetc.

K3:In2016zijner1.840.573inwonersenismetditinwonersaantaldegrootstestadvanOostenrijkwaarinookhetcultureleenpolitiekehartzit+Z1:InbepaaldedistrictenvanWenenishetaantalmigrantenmeerdan40%.Wenenheefteenontzettendhooginwonersaantal,zelfhethoogstevanOostenrijk.Dit

komtmededoordaterveelimmigrantenindestadaanwezigzijn,waaronderveelJoegoslaven,TurkenenChinezen.DefensiefB1:31%vandeinwonersheefteenbuitenlandsenationaliteit+B4:Depolitiekekloofnognooitzogrootisgeweest+S2:Besteleefbarestadterwereld.SindsditjaariserinOostenrijkeenpolitiekeklooftussen2partijen,hierinspeeltdeintegratieeenrol.Dezeaspectensprekendusheelergdefactorenvandemeest

leefbarestadterwereldtegen.Hieruitblijktdusdathetmisschienweldemeestleefbarestadinhoofdlijnenis,maarerooknoggenoegfactorenzijndienietsoepel

lopen.

B2:ConservatieveWeners+S1:S1DerdeplekopSmartCityranglijst.DeWenerszijnergtrotsopdeoudekustencultuurvanOostenrijk,zewillendatalleshetliefstzolangmogelijkinstadblijftenisterugtezienindestad.Doordatdestadzichop

ditmomentergontwikkeldopinnovatiegebied,zijnertelkensmeernieuwe

ontwikkelendiedestadaantrekkelijkmakenvoordetoeristinplaatsvanalleendeoudeaspectenvandestad.

OverlevenencrisisZ1:InbepaaldedistrictenvanWenenishetaantalmigrantenmeerdan40%+B2:ConservatieveWeners+B3:DeWenenarenstaannietbekendalshetmeestspontanevolkdaterbestaat+B4:Depolitiekekloofnognooitzogrootisgeweest.DoordatdeWenerserggehechtzijnaandeoudecultuurenhierdusergaanvasthoudenenookniethetmeestspontanevolkdateris,levertditproblemen

24

optussendeinwonersdiegeborenzijninOostenrijkendemigrantendieinWenen

komenwonen.Opditmomentisereenpolitiekekloofwaardooreropditmomentgeenconcreteoplossingenzijnvoorditprobleemenditlevertproblemenopinde

samenlevingtussendeWenersenmigranten.

2.ProcesTeamleden Studienummer Achternaam Tussenvoegsel Voornaam SLB’er Klas Uitstroomprofiel

316393 Dijk van Shauni BIDI 3K Actieve&Gezondeleefstijl

330647 Graaf de Martijn BOMG 3K Beleid

334225 Veldman Markus KRAG 3K Sportbusiness&ondernemerschap

322843 Hoekstra Danny MERC 3K Sportbusiness&ondernemerschap

335141 Zanten van Mark SCTH 3K Actieve&Gezondeleefstijl

ZevensprongStap1:OphelderenvanonduidelijketermenenbegrippenBedoelingvandezestapisdatiederteamlidbegrijptwelkeinformatiegegevenistijdensdehoor-enwerkcolleges.Daarnaastmoetwijhetindegroepookeenswordenoverdebetekenisdieaanverschillendeopdrachtenisgegeven.Hieringevenwijelkaarderuimteommetideeëneninterpretatiestekomen.Stap2:HetformulerenvandeprobleemstellingenHiermoetkernachtigomschrevenwordenwathetprobleemisindestadWenen.Wijalsteamzullenwaarschijnlijktegenmeerderedingenaanlopenenmoetenbehoedzaamblijvendatheteersteprobleemwatwetegenkomen,niethetbesteprobleemhoefttezijnwatopgelostmoetworden.Hetisdusbelangrijkdatverschillendeproblemenvanmeerderekantenwordenbekekenenvanuitdaargekekenwordt.Stap3:Hetbrainstormen(analyseren)Wanneerwijzullenbeziggaanmethetanalyserenvanhetprobleemishethierookweerbelangrijkdatwijallemogelijkhedenopenhoudenenruimdenkendzijn.Nadatjeéénofmeerdereproblemenhebtontdektishetbelangrijkdatjeeerstgoedgaatonderzoekenhoehetprobleemechtinelkaarzitenhoehettotstandisgekomen.Hetgaathierdusnietalleenomfeitelijkekennisdiewijalsteamhebbenvergaard,maarookommogelijkeverklaringenvoordeproblemeninWenen.Stap4:DeprobleemanalyseIndezefaseishetbelangrijkdatweallejuistegefilterdeinformatieopeenrijgaanzetten.Hierishetdebedoelingdatallebelangrijksteoorzakenengevolgenvandeverschillendeproblemenineenoverzichtwordengezet.Wanneerditisgedaanishetbelangrijkomtekijkenofsommigeproblemeneenoverlapmetelkaarhebbenenwatdeverschillendemogelijkesituatieskunnenzijnvanhetprobleem.

25

Stap5:Hetformulerenvan…..Hierinwordtconcreetvooreenprobleemgekozenenwanneernodigwordtdezenogverderonderzocht.HetisbelangrijkdatjeindezefaseallebeschikbareinformatiehebtoverhetprobleemdatwijinWenenconcreetwillengaanaanpakken.Stap6:ZoekenvaninformatieTijdensdezestapishetbelangrijkdatallemogelijkeinformatiebovenwateris.Zodatwealleswatwijtypenookkunnenonderbouwendoormiddelvandegevondenliteratuur.Deinformatiezouvoornamelijkopinternetgezochtworden,ookzouercontactopwordengenomenmetdepolitiekinWenen,verschillendeboekendiedoordeopleidingzijnaangeschrevenzullenwordengeraadpleegdendeinformatiedietijdensdehoorcollegeswordengegevenzullenwordengebruikttijdensditverslag.Stap7:VerslaguitbrengenIndezefasegaanwijonzekeuzevanaanpakonderbouwen.Nadatallestegenelkaarisweggezetquaproblemeniseruiteindelijkeenduidelijkprobleemgevondenis.Opbasishiervanwordendescenario’sgeschrevenenuiteindelijkonzevisiebeschrevenoponshoofdscenario.Alsweallesdanafhebbenzalhetverslagingeleverdworden.Planningvandeteamevaluaties;Maandelijksteammomentwaarbijiedereenpeerassessment(zonderdeplusjesendeminnetjes)voorelkaarinvult.Doordatwemaandelijkseenmomenthebbenwaaropwefeedbackopelkaargeven,zijndeteamledenindegroepopdehoogtevanhetfunctionerenbinnenhetteam.Vastlopenkanopdezemaniervoorkomenworden,enditmomentkaniederteamlidtevensgebruikenvoorzijneigenontwikkeling.

26

3.PeerassessmentsPeer assessment Vitale stad na 2 weken

Wie beoordeel je? Beoordelaar?

1. Martijn de Graaf

2. Shauni van dijk

3.Markus Veldman

4. Mark van Zanten

5. Danny Hoekstra

Totaal

1. Martijn de Graaf

0 0 0 0 0 0

2. Shauni van Dijk

0 0 0 0 0 0

3. Markus Veldman

0 0 0 0 0 0

4. Mark van Zanten

0 0 0 0 0 0

5. Danny Hoekstra

0 0 0 0 0 0

Eindscore / 2

0 0 0 0 0 0

Beoordeel alle teamgenoten, inclusief jezelf met -1, -0,5, 0, +0,5 of +1 op je eindcijfer (omcirkel wat van toepassing is) In totaal moeten de punten die jij uitdeelt uitkomen op 0, zodat het team gemiddeld het eindcijfer houdt. Verantwoord individueel de gegeven punten en schrijf een korte reflectie op het eigen functioneren. 1. Martijn de Graaf Handtekening

Verantwoording gegeven beoordeling aan teamgenoot: Op dit moment vind ik dat het teamproces positief verloopt. Iedereen krijgt even veel taken en steekt hier ook energie in om iets compleets af te leveren. Daarnaast neemt ook iedereen initiatief om zelf informatie op te zoeken en werkzaamheden op zich te nemen. Vandaar dat ik iedereen een gelijke score heeft gegeven. Als verbeterpunt binnen het teamproces vind ik wel dat er meer structuur moet komen

Zelfreflectie op eigen beoordeling: Mijn eigen bijdrage aan het team is tot dusver voldoende. Ik probeer uit mijzelf informatie te zoeken, opdrachten op te nemen en zoals vaker probeer ik het groepsproces in een positieve sfeer te houden. Deze laatste kwaliteit heb ik tot dusver nog niet in hoeven zetten. Ik ben wel van mening dat ik nog iets meer kan doen op het gebied van structuur te bieden, voor mijzelf maar ook voor de rest van het team.

1. Naam: Martijn de graaf

2. Naam: Shauni van Dijk

Datum:

3. Naam: Markus Veldman

4. Naam: Mark van Zanten

5. Naam: Danny Hoekstra

Handtekening docent:

27

binnen de opdracht, dat we een overzicht gaan maken van wat af is en wat nog niet af is. Voor mij is het nu onduidelijk wat we nou daadwerkelijk af is en wat er nog niet af is. Als laatste is de sfeer in de groep prima, iedereen kan goed met elkaar opschieten en accepteert elkaars kritiek als dit gegeven wordt en luisteren naar elkaar als er wat gezegd wordt. 2. Shauni van Dijk Handtekening

Verantwoording gegeven beoordeling aan teamgenoot: We zijn op dit moment nog maar kort onderweg in dit proces en daarin kan ik zeggen dat op dit moment de taken aardig goed verdeelt zijn. Af en toe vind ik dat ik soms wat meer sturing moet geven, maar er wordt altijd wel naar geluisterd. Iedereen zorgt dat zijn/haar taken grotendeels op tijd af zijn, af en toe is het alleen nog belangrijk dat we eerder duidelijkheid voor elkaar creëren en niet alles half doen, maar eerst iets afmaken voordat we het het volgende beginnen.

Zelfreflectie op eigen beoordeling: Op dit moment vind ik dat ik goede input en energie steek in dit teamproces. Ik zorg dat ik altijd op tijd mijn stukken af heb en en dat er alvast een structuur in het verslag komt. Wanneer iets nog niet helemaal af is, probeer ik dit op te pakken en af te maken en daarna te overleggen met het team. Het is alleen belangrijk , wat mijn mening is dat we nog iets meer structuur kunnen creëren binnen het samenwerken. hard werkt aan het project kan ik mij hier erg goed in vinden

3. Markus Veldman Handtekening

Verantwoording gegeven beoordeling aan teamgenoot: Op dit moment vind ik dat iedereen een gelijke beoordeling verdient. We zitten nog in de opstartfase van het project en zijn allemaal ongeveer even veel bezig geweest met het project. De sfeer in de groep is prettig en ik heb er vertrouwen in dat het uiteindelijk goed gaat komen. Er moet wel voor gewaakt worden dat we niet dingen te

Zelfreflectie op eigen beoordeling: Tot nu toe ben ik tevreden over mijn eigen functioneren binnen het team. Ik begrijp dan ook dat een ieder een nul heeft gekregen.

28

snel afraffelen. Verder vind ik dit nog een te vroeg stadium om iets nuttigs over elkaars houding/eigenschappen te zeggen. 4. Mark van Zanten Handtekening

Verantwoording gegeven beoordeling aan teamgenoot: Mijn teamgenoten en ik komen allemaal op 0 uit. Dit is natuurlijk het meest voor de hand liggen maar er wordt goed samengewerkt. De taken worden onderling goed een eerlijk verdeeld. Wanneer men tegen problemen aan loopt helpen we elkaar waar het nodig is.

Zelfreflectie op eigen beoordeling: Ik ben blij dat ik dezelfde score heb behaald als mijn teamgenoten. Doordat iedereen even hard werkt aan het project

5. Danny Hoekstra Handtekening Verantwoording gegeven beoordeling aan teamgenoot: Op dit moment denk ik dat iedereen zijn of haar taken gewoon goed uitvoert. Iedereen draagt een steentje bij en is aanwezig wanneer nodig. Daarom denk ik dat de samenwerking ook gewoon goed loopt. Verder is het sfeertje in de groep ook goed.

Zelfreflectie op eigen beoordeling: Zelf ben ik tevreden over de gang van zaken bij mijzelf. Wel kan ik wat beter denken om eventuele opdrachten en taken die wellicht wat uitgebreider kunnen worden uitgevoerd.

29

Peer assessment Vitale stad eind blok 3.1

Wie beoordeel je? Beoordelaar?

1. Martijn de Graaf

2. Shauni van dijk

3.Markus Veldman

4. Mark van Zanten

5. Danny Hoekstra

Totaal

1. Martijn de Graaf

0 0 0 0 0 0

2. Shauni van Dijk

0 0 0 0 0 0

3. Markus Veldman

0 0 0 0 0 0

4. Mark van Zanten

0 0 0 0 0 0

5. Danny Hoekstra

0 0 0 0 0 0

Eindscore / 2

0 0 0 0 0 0

Beoordeel alle teamgenoten, inclusief jezelf met -1, -0,5, 0, +0,5 of +1 op je eindcijfer (omcirkel wat van toepassing is) In totaal moeten de punten die jij uitdeelt uitkomen op 0, zodat het team gemiddeld het eindcijfer houdt. Verantwoord individueel de gegeven punten en schrijf een korte reflectie op het eigen functioneren. 1. Martijn de Graaf Handtekening

Verantwoording gegeven beoordeling aan teamgenoot: Shauni: Shauni neemt tot nu toe de meeste leiding. Controleert alles en maakt haar opdrachten naar mijn idee ook met het meeste kwaliteit. Haar inzet is daarmee dus prima en is ook eigenlijk altijd wel aanwezig. Markus:

Zelfreflectie op eigen beoordeling: Mijn beoordeling op mijn eigen inzet is wel positief. Ik zorg ervoor dat alles wat ik te doen krijg op tijd af heb, en probeer zo goed mogelijke kwaliteit te leveren. Mochten andere meer verwachten dan sta ik open voor hun feedback en tips om in het vervolg mijn kwaliteit te verbeteren. Ik neem zelf ook opdrachten op me om te maken, probeer hierdoor wel initiatief te nemen en

1. Naam: Martijn

de Graaf

2. Naam: Shauni

van Dijk

Datum:

3. Naam: Markus Veldman

4. Naam: Mark van Zanten

5. Danny Hoekstra

Handtekening docent:

30

Zet zich goed in, is er vrijwel altijd en heeft zijn opdrachten af op de momenten dat dit ook moet. Voor de rest brengt hij een aangename sfeer in de groep en levert hij simpelweg gewoon kwaliteit. Mark: Voor Mark geld beetje hetzelfde als bij Markus doet goed zijn werk wat hij moet doen. Is bereid om opdrachten op zich te nemen en deze na behoren uit te voeren. Danny: Danny is wat mij betreft wat wisselvallig in zijn inzet. De ene keer doet hij echt zijn best en maakt de opdrachten die hij moet doen en neemt ook opdrachten opzich. Alleen vind ik soms dat hij hier iets te makkelijk over denkt en dat zie je soms ook terug in het geen wat hij gedaan heeft(sommige dingen worden ook goed afgeleverd), alleen er zijn opdrachten geweest waar het kwaliteit nihil is en bijvoorbeeld Shauni dit heeft moeten verbeteren. Laatste puntje is wel dat hij iets minder op zijn mobiel mag zitten als we aan het overleggen zijn en bezig zijn met opdrachten. Al met al verdient ie als nog een gelijkwaardige beoordeling als de rest. Echter zal hij hier wel om moeten denken in de toekomst. Als er iets moet gebeuren is Danny wel de eerste die bereid is om dit op zich te nemen, wat dat betreft is hij niet te beroerd om iets te doen en werkt hij wat dat betreft ook gelijkwaardig aan de anderen.

niet alleen dus te maken wat mij gezegd wordt.

2. Shauni van Dijk Handtekening

Verantwoording gegeven beoordeling aan teamgenoot: Martijn: Ik vind dat Martijn veel inzet en energie toont binnen het groepswerk. Hij levert ook kwalitatief naar mijn mening ook goed werk af en is zeker niet te beroerd om een opdracht op zich te nemen. Af en toe heeft hij nog wel wat aansturing nodig, maar dat geeft hij ook aan. Markus:

Zelfreflectie op eigen beoordeling: Als ik naar mijn eigen functioneren kijk van de afgelopen periode vind ik dat ik zeker genoeg inzet en kwalitatief goed resultaat hebt geleverd. Ik weet dat er aan mijn Nederlandse taal nog wat schort, maar ik heb altijd alles netjes op tijd af en toon veel inzit. Ik heb de afgelopen periode de leiding binnen de groep genomen en heb voor de leidraad gezorgd. Ik wist 90% van de tijd waar er over gesproken werd en wist als één van de weinige wat er in het gehele verslag

31

Markus heeft altijd zijn werk op tijd af en toont ook initiatief binnen de groep. Hij doet hard zijn best om de opdrachten af te krijgen en zorgt ook voor een goede en gezellige sfeer binnen de groep. Wanneer Markus is niet snapt vraagt hij altijd om duidelijkheid voordat hij verder gaat met de opdracht. Af en toe heeft hij net zoals Martijn wat sturing nodig over de algehele opdracht. Mark: Mark is ook iemand die zeker wat toevoegt aan het groepswerk, hij toont initiatief en zorg altijd dat hij zijn opdrachten op tijd af heeft. Ik heb een aantal keren één op één samengewerkt met Mark en dit heb ik als zeer prettig ervaren omdat hij het dan serieus aanpakt en ook zorgt voor de juiste informatie. Een verbeterpunt is net zoals de rest, hij zou wat beter op de hoogte kunnen zijn van de gehele opdracht in zijn algeheel. Danny: Danny is iemand die niet altijd zijn concentratie er helemaal bij heeft en waardoor zijn werk niet altijd even kwalitatief goed is. Er zijn alleen ook wel opdrachten die hij kwalitatief goed aflevert, maar dat wisselt erg af. Af en toe moet je Danny wel aan het werk zetten en is snel afgeleid (telefoon), iets sneller dan de rest van de groep. Hij heeft wat wel weer erg fijn is altijd wel een idee of visie op iets waardoor er weer nieuwe blikken binnen de groep komen. Daarnaast heeft hij net zoals de rest wat sturing nodig en mag hij iets meer zicht hebben op de gehele opdracht.

staat. Ik zelf vind dat ik in de volgende periode ook voor mijn eigen functioneren nog iets meer structuur kan creëren binnen de groep en mijn spelling beter kan controleren.

3. Markus Veldman Handtekening

Verantwoording gegeven beoordeling aan teamgenoot:

Shauni: Shauni heeft een sturende rol binnen het team. Ze bundelt vaak stukken van anderen in één document en controleert of de benodigde onderdelen aanwezig zijn. Ook durft ze kritisch te kijken naar wat er

Zelfreflectie op eigen beoordeling:

Ik heb de opdrachten die ik moest uitvoeren voldoende uitgewerkt en op tijd ingeleverd. Waar ik op moet letten is dat ik niet alle initiatief uit handen geef en me compleet laat leiden door mijn teamgenoten, want vaak weet ik ook wel wat er nog gedaan moet worden. Ik heb voor mezelf als doel

32

allemaal nog gedaan moet worden, waar anderen soms het gevoel hebben dat er niet heel veel meer hoeft te gebeuren.

Martijn: Martijn is letterlijk altijd aanwezig en naar mijns inziens prettig om mee te werken. Martijn weet wat er nog moet gebeuren, en steekt veel tijd in de stukken die hij dient in te leveren.

Danny: Danny is een doorpakker binnen het team, dit heeft zijn voor- en nadelen. Danny doet en weet altijd wat er gebeuren moet en heeft ook een duidelijke visie, echter gaat het soms wel iets te snel wat ten koste gaat van de kwaliteit. Verder heeft Danny soms wat opstartproblemen in de ochtend.

Mark: Voorgaande jaren heb ik vaak succesvol met Mark samengewerkt, en ook bij deze opdracht is dat niet anders gebleken. Mark doet wat er van hem gevraagd wordt en is ook altijd aanwezig.

gesteld dat ik komend blok meer initiatief neem als teamgenoot.

4. Mark van Zanten Handtekening

Verantwoording gegeven beoordeling aan teamgenoot: Martijn: Martijn is goed met de vitale stad bezig. Zijn geleverde werk is van goede kwaliteit en hij heeft kennis van de te behadelen onderwerpen. Wel heb ik hem op 0 geplaatst omdat hij even veel werk aan het verslag heeft geleverd als de andere teamleden. Het is prettig om met hem samen te werken, wanneer je bij een bepaald onderwerp er niet uit kwam schoot Martijn me te hulp. Shauni: Het is prettig om met Shauni samen te werken. Ze bewaakte de voortgang van het verslag. Ze heeft alle losse documenten keurig weten te bundelen en te verwerken in het totaal verslag. De te

Zelfreflectie op eigen beoordeling: Op mijn eigen functioneren ben ik redelijk tevreden. Ik was namelijk bij het gehele proces betrokken, en we hebben een mooi resultaat weten te behalen. De taken die mij werden opgedragen heb ik uitgevoerd vervolgens hebben we het gezamenlijk besproken. Waar ik aan kan werken is dat ik meer het voortouw moet nemen. Ik voer nu enkel de taken uit en delegeer de taken niet echt.

33

maken opdrachten werden keurig verdeeld. Vervolgens deze gezamenlijk besproken. Ik heb Shauni ook op 0 gezet net als de rest omdat taken eerlijk zijn verdeeld. Markus: Markus heeft goed meegewerkt aan het teamproces. De te maken opdrachten waren altijd voorafgaand van afgesproken deadline klaar. Dit is prettig om zo samen te werken. Markus komt met goede ideeën en is erg innovatief hierop konden we gemakkelijk doorgaan met het proces. Ik heb Markus ook op 0 gezet omdat de taken evenwichtig waren verdeeld. Danny: Danny is een harde werker een echte doorpakker. Hij komt gemakkelijk door de stof en weet dit toe te passen. Dit is misschien ook wel gelijk zijn valkuil dat hij te snel door wil gaan en het gehele plaatje niet meer overziet. Zijn functioneren binnen het team was goed en hij was op een enkele keer na altijd aanwezig. Zijn beoordeling komt net als die van de rest op 0 omdat iedereen even hard heeft gewerkt aan het verslag.

34

5. Danny Hoekstra

Handtekening: Verantwoording gegeven beoordeling teamgenoot: Martijn: Martijn doet het gehele blok al goed mee met de opdrachten. Hij weet wanneer iets prioriteit heeft en gaat daar desnoods zelf nog extra mee bezig om het voor elkaar te boksen. Ook weet hij van zichzelf dat zijn werk op het gebied van taal, kwalitatief soms nog wat laat liggen. Doordat hij dit weet alarmeert hij ons daar altijd over om het nog eens na te lezen en te verbeteren waar nodig. De communicatie is dus ook 1 van zijn sterke punten. Shauni: Shauni is eigenlijk verkozen tot leidster van dit groepje. Omdat zij ook graag gestructureerd werkt en de rest er geen problemen mee heeft om te volgen. Shauni levert prima werk af en houdt altijd oog voor het totaalplaatje. Wel kan soms het werk op taalgebied wat zorgvuldiger, maar dit wordt achteraf met het hele team toch nagekeken. Het ‘probleem’ is dus minimaal. Markus: Markus ken ik al van mijn stageteam van vorig jaar. Hij houdt van doorpakken, maar als dit niet tot nauwelijks gebeurt, zal hij niet klagen. Wat het absolute sterke punt van Markus is, is de kwaliteit van het werk dat hij aflevert. Het is altijd tot in de puntjes in orde op het gebied van Nederlands, onderbouwing etc. Mark: Mark is tevens bekend van het stageteam van vorig jaar. Hij doet altijd goed mee, altijd aanwezig, levert prima werk af en zal nooit tegen de draad in werken. Hij is iemand die je er zeer goed bij kan hebben in de groep. Niet te aanwezig, maar wel goed in hetgeen wat hem gevraagd is om te doen.

Zelfreflectie op eigen beoordeling: Als ik kijk naar de feedback van de teamgenoten, kan ik mij hier volledig in vinden. Ik ben bij vlagen nogal afwezig geweest in de communicatie tijdens het verdelen of bespreken van bepaalde zaken. Dit komt tevens door de lage werkdruk die er soms is bij zo’n project. Op het moment dat er doorgepakt moet worden, ben ik er absoluut als de kippen bij. Verder kan ik mij ook vinden in de feedback van Shauni, waarin ze zegt dat ik wel een bepaalde inzicht heb bij sommige zaken, die voor goede input kunnen zorgen. Dat probeer ik ook altijd zo positief mogelijk te gebruiken.