W i n d e s h e i m z e t k e n n i s i n w e r k i n g

Ebooks in HBO bibliothekenOntwikkelingen en (on)mogelijkheden

10 oktober 2014 SHB Raymond Snijders

W i n d e s h e i m z e t k e n n i s i n w e r k i n g

Ebooks zijn overal

Van wie zijn ebooks eigenlijk en wat mag je er mee doen als je ze gekocht hebt?

W i n d e s h e i m z e t k e n n i s i n w e r k i n g

Papieren boeken, die zijn gemakkelijk!

• Zijn het eigendom van degene die ze koopt. Dat geldt voor zowel consumenten als bibliotheken. Het recht van de uitgever (of auteur) om te bepalen wat met verkochte exemplaren gedaan mag worden – het distributierecht – is uitgeput;

• Consumenten mogen papieren boeken doorverkopen, weggeven, vernietigen en – met enkele restricties – voor eigen gebruik kopiëren. Zelfs met geleende boeken

• Onderwijsbibliotheken mogen papieren boeken uitlenen aan studenten & docenten. Zonder leenrechtvergoeding!

W i n d e s h e i m z e t k e n n i s i n w e r k i n g

Ebooks zijn vooral lastig (1)• Ebooks zijn wettelijk gezien geen boeken maar worden als

diensten of software beschouwd. Er is dan ook geen recht op uitlenen;

• Je koopt ook geen ebook maar slechts toegang tot dat digitale exemplaar. Tenminste, als het aan de uitgevers ligt want die maken zich grote zorgen over het digitale gebruik;

• De uitgevers houden zeggenschap over wat je met verkochte/gelicenseerde ebooks mag doen. De discussies in de rechtszaal gaan bij Tom Kabinet om de uitputting van dat distributierecht.

W i n d e s h e i m z e t k e n n i s i n w e r k i n g

Ebooks zijn vooral lastig (2)• Uitgevers kunnen sturen op de toegang door hier

(technische) voorwaarden en restricties aan te koppelen: DRM bij downloadbare ebooks, streaming ebooks of HTML ebooks die bij de uitgever op een platform staan. Zij bepalen of je toegang krijgt en mag houden;

• Uitgevers bepalen ook of, en zo ja, welke titels ze toegankelijk maken en hebben de vrijheid om daar eigen (unieke) randvoorwaarden aan te verbinden. Take it or leave it.

W i n d e s h e i m z e t k e n n i s i n w e r k i n g

Hogeschoolbibliotheken en ebooks• Hogeschoolbibliotheken kunnen geen ebooks uitlenen

zoals ze dat met papieren boeken kunnen. Zowel om wettelijke als technische redenen. Een HB zou een eigen platform moeten hebben en met elke uitgever afzonderlijk licenties moeten afsluiten, zoals de openbare bibliotheken dat nu ook doen. Zo niet, dan zijn het feitelijk databanken met ebooks per uitgever die je los aanbiedt.

• De verschillende beperkingen per aanbieder (alleen online, DRM, geen thuistoegang…) moet je overnemen.

W i n d e s h e i m z e t k e n n i s i n w e r k i n g

Maar er zijn mogelijkheden!• Er ligt een duidelijke vraag vanuit het onderwijs om

digitaal materiaal. Ontwikkelingen als blended learning, en online onderwijs jagen dit aan. En die uitgevers zoeken nog steeds klanten;

• Misschien komt het uitlenen van ebooks alsnog onder het leenrecht te vallen?

• Binnen ‘het besloten netwerk’ van de bibliotheek mag volgens het Europese Hof van Justitie een (onderwijs) bibliotheek papieren boeken digitaliseren en als ebooks aanbieden.

W i n d e s h e i m z e t k e n n i s i n w e r k i n g

Flip the ebooks. Aanbod <- -> Vraag• Educatieve uitgevers zijn ook zoekende. Ga dus met ze

in gesprek en vertel ze wat je wilt aanschaffen bij ze. En welke voorwaarden acceptabel zijn. Zij willen verkopen, jij wilt kopen;

• Maar daarvoor moet je zelf ook voor ogen hebben wat je precies wilt (en kunt!) aanbieden aan je eigen studenten en docenten;

• Wat is precies de vraag van docenten (en studenten)? Hoe willen/kunnen ze dat gebruiken?

• Voorbeeld hoe het niet moet: Bookshelf.

W i n d e s h e i m z e t k e n n i s i n w e r k i n g

Onderhandelen over prijs en toegang• Wil je ebookpakketten of losse titels van een uitgever? • Hoe wil je ze aanbieden aan je gebruikers (en

omgekeerd, hoe willen die je ebooks gebruiken)?• Selecteer je op het aanbod of op de wijze van toegang?

En wat heeft dan de prioriteit?• Hoe divers mogen de prijs- en toegangsmodellen zijn?

Er zijn er nu geen twee hetzelfde.• Heb je hier voor jezelf duidelijkheid over? Dan kun je aan

de slag. Samen of alleen.

W i n d e s h e i m z e t k e n n i s i n w e r k i n g

Some people WANT it to happen, some WISH it would happen,

others MAKE it happen.-Michael Jordan

Bedankt voor de aandacht. Nog vragen?

Raymond Snijders

Mediacentrum Windesheim

rgj.snijders@windesheim.nlhttp://www.vakblog.info