Dynamische systeemtheorie van ontwikkeling M.C. Escher, Drawing hands (lithography, 1948)

Dynamische systeemtheorie van ontwikkeling

Dynamische systeemtheorie van ontwikkeling

M.C. Escher, Drawing hands (lithography, 1948)

dynamische systeemtheorie 2

Dynamische systemen: definitie en kenmerkenDynamische systemen: definitie en kenmerken

1-


Dynamisch systeem: definitie 1Dynamisch systeem: definitie 1

• “een dynamisch systeem is een manier om te beschrijven hoe een toestand zich ontwikkelt tot een andere toestand in de loop van de tijd”

• xt+1 = f (xt)

• “een dynamisch systeem is een manier om te beschrijven hoe een toestand zich ontwikkelt tot een andere toestand in de loop van de tijd”

• xt+1 = f (xt)

• Wat betekent dit en wat is hier nu zo bijzonder aan?

• Wat betekent dit en wat is hier nu zo bijzonder aan?


SysteemdenkenSysteemdenken

• DST is een benadering: een algemene kijk op processen

• Het kan op alle klassieke verklaringsmodellen worden toegepast

• Veel ontwikkelingsonderzoek volgt een lineaire logica• A beïnvloedt B• Het aspect tijd wordt eruitgehaald• Er wordt gegeneraliseerd over groepen

• DST is een benadering: een algemene kijk op processen

• Het kan op alle klassieke verklaringsmodellen worden toegepast

• Veel ontwikkelingsonderzoek volgt een lineaire logica• A beïnvloedt B• Het aspect tijd wordt eruitgehaald• Er wordt gegeneraliseerd over groepen

Een voorbeeld van een ontwikkelingspsycho-logische bevinding•Kinderen die voorafgaand aan de intrede in de basisschool veel vrienden hebben in hun sociale netwerk•Hebben minder last van stress tijdens de overgang naar de basisschool•Gevonden in longitudinaal onderzoek•Bij 32 kinderen•Samenhang is statistisch significant

Een voorbeeld van een ontwikkelingspsycho-logische bevinding•Kinderen die voorafgaand aan de intrede in de basisschool veel vrienden hebben in hun sociale netwerk•Hebben minder last van stress tijdens de overgang naar de basisschool•Gevonden in longitudinaal onderzoek•Bij 32 kinderen•Samenhang is statistisch significant

Bij sommige kinderen uit de groep is het andersom

Hoe komt het dat het bij sommige kinderen zo werkt en bij andere kinderen anders?

Wat is het mechanisme?

Bij sommige kinderen uit de groep is het andersom

Hoe komt het dat het bij sommige kinderen zo werkt en bij andere kinderen anders?

Wat is het mechanisme?


vriendjesvriendjes

stressstress

Dag 1Dag 1Dag 1Dag 1 Dag 2Dag 2Dag 2Dag 2

vriendjesvriendjes

stressstress

Wat voor mechanisme zit er in die pijlen?Wat voor mechanisme zit er in die pijlen?Wat voor mechanisme zit er in die pijlen?Wat voor mechanisme zit er in die pijlen?

School-School-intredeintrede

Dag 1Dag 1Dag 1Dag 1 2222 3333 4444 5555 6666 7777 8888 9999 ................................................................................................................

Dag 3Dag 3Dag 3Dag 3

•“een dynamisch systeem is een manier om te beschrijven hoe één toestand zich ontwikkelt tot een andere toestand in de loop van de tijd”

•xt+1 = f (xt)

• een iteratief of recursief proces

•“een dynamisch systeem is een manier om te beschrijven hoe één toestand zich ontwikkelt tot een andere toestand in de loop van de tijd”

•xt+1 = f (xt)

• een iteratief of recursief proces


Dynamisch systeem: definitie 2Dynamisch systeem: definitie 2

• Een systeem• Is een verzameling componenten• Die met elkaar verbonden zijn

• Een dynamisch systeem• Is een verzameling veranderlijke componenten• Die elkaar beinvloeden

• Een belangrijk kenmerk is zelf-organisatie

• Een systeem• Is een verzameling componenten• Die met elkaar verbonden zijn

• Een dynamisch systeem• Is een verzameling veranderlijke componenten• Die elkaar beinvloeden

• Een belangrijk kenmerk is zelf-organisatie


Zelf-organisatieZelf-organisatieChomsky en theorie van aangeboren

kenmerken: • structuur ontstaat niet vanzelf• Als een structuur niet kan worden aangeleerd

dan moet hij aangeboren zijn

• Dynamische systeemtheorie:• Zelf-organisatie is een centraal kenmerk van de

levende natuur• Structuur ontstaat vanzelf, onder gepaste

omstandigheden• De klassieke illustratie: the Game-of-Life

Chomsky en theorie van aangeboren kenmerken: • structuur ontstaat niet vanzelf• Als een structuur niet kan worden aangeleerd

dan moet hij aangeboren zijn

• Dynamische systeemtheorie:• Zelf-organisatie is een centraal kenmerk van de

levende natuur• Structuur ontstaat vanzelf, onder gepaste

omstandigheden• De klassieke illustratie: the Game-of-Life


The Game of Life: een voorbeeld van zelf-organisatie

The Game of Life: een voorbeeld van zelf-organisatie

Een structuur van cellenEen structuur van cellenEen structuur van cellenEen structuur van cellen Die “dood” of “levend” zijnDie “dood” of “levend” zijnDie “dood” of “levend” zijnDie “dood” of “levend” zijn

Een levende cel met 2 of 3 levende buren overleeft, Een levende cel met 2 of 3 levende buren overleeft, anders gaat hij dood anders gaat hij dood Een dode cel die precies 3 levende buren heeft komt tot Een dode cel die precies 3 levende buren heeft komt tot levenlevengebruikte programma’s: Life32 en Mirek’s Cellebration (zie internet)gebruikte programma’s: Life32 en Mirek’s Cellebration (zie internet)

Een levende cel met 2 of 3 levende buren overleeft, Een levende cel met 2 of 3 levende buren overleeft, anders gaat hij dood anders gaat hij dood Een dode cel die precies 3 levende buren heeft komt tot Een dode cel die precies 3 levende buren heeft komt tot levenlevengebruikte programma’s: Life32 en Mirek’s Cellebration (zie internet)gebruikte programma’s: Life32 en Mirek’s Cellebration (zie internet)

LifeLife

MirekMirek


Voorbeelden uit de gedragsbiologieVoorbeelden uit de gedragsbiologie

• Gedrag van groepen organismen• “scholen” vissen, vliegende vogels

• Gedrag verklaren op basis van heel eenvoudige regels binnen elk individu• Beweeg je in de richting van je naaste buren• Vermijd botsingen met je naaste buren• Vermijd obstakels• Ga ergens naartoe

• Voorbeelden van complex groepsgedrag• Zie ook de sociale psychologie

• Gedrag van groepen organismen• “scholen” vissen, vliegende vogels

• Gedrag verklaren op basis van heel eenvoudige regels binnen elk individu• Beweeg je in de richting van je naaste buren• Vermijd botsingen met je naaste buren• Vermijd obstakels• Ga ergens naartoe

• Voorbeelden van complex groepsgedrag• Zie ook de sociale psychologie

CoolSchool.exeCoolSchool.exe


Voorbeelden uit de ontwikkelingspsychologie

Voorbeelden uit de ontwikkelingspsychologie

• Veranderen van (ongewenst) gedrag: de leetheorie

• Stadiagewijze ontwikkeling: Piaget en de neo-Piagetiaanse theorie

• Ontwikkeling door sociale interactie: Vygotsky en de sociaal culturele theorie

• Is basale kennis aangeboren? Een antwoord vanuit de theorie van Thelen en Smith

• Veranderen van (ongewenst) gedrag: de leetheorie

• Stadiagewijze ontwikkeling: Piaget en de neo-Piagetiaanse theorie

• Ontwikkeling door sociale interactie: Vygotsky en de sociaal culturele theorie

• Is basale kennis aangeboren? Een antwoord vanuit de theorie van Thelen en Smith


Voorbeeld 1

Leertheorie

Voorbeeld 1

Leertheorie

2-


Leertheorie en gedragsmodificatieLeertheorie en gedragsmodificatie

• Reductie van ongewenst gedrag• Agressief gedrag, pesten in de klas• Door middel van

• Straffen en andere aversie stimuli die het gedrag onderdrukken

• Door het bekrachtigen van gewenst gedrag en het tot stand brengen van gedragsalternatieven

• simulatie: open model of behavior modification.xls (zie website www.vangeert.nl)

• Reductie van ongewenst gedrag• Agressief gedrag, pesten in de klas• Door middel van

• Straffen en andere aversie stimuli die het gedrag onderdrukken

• Door het bekrachtigen van gewenst gedrag en het tot stand brengen van gedragsalternatieven

• simulatie: open model of behavior modification.xls (zie website www.vangeert.nl)


Undesirable behavior

Undesirable behavior punishmentpunishment

Attractiveness of undesirable

behavior

Attractiveness of undesirable

behavior

Ongewenst en agressief gedrag in de klas: een dynamisch model

increasesincreases

Reinforcement of desirable behavior

Reinforcement of desirable behaviorreducesreduces

red

uc

es

red

uc

es

reducesreducesDe

term

ine

s lev

el o

fD

ete

rmin

es

leve

l of

Aversiveness of punishment

Aversiveness of punishment

red

uc

es

red

uc

es

simulationsimulation


Waarom is dit een dynamisch systeem?

Waarom is dit een dynamisch systeem?

• Bestaat uit componenten die elkaar in de tijd beinvloeden

• Is gebaseerd op een iteratief proces

• De gedragspatronen zijn zelf-organiserend

• De effecten zijn niet-lineair• Kleine verandering in een variabele brengt een

kwalitatieve verandering in het patroon teweeg

• Bestaat uit componenten die elkaar in de tijd beinvloeden

• Is gebaseerd op een iteratief proces

• De gedragspatronen zijn zelf-organiserend

• De effecten zijn niet-lineair• Kleine verandering in een variabele brengt een

kwalitatieve verandering in het patroon teweeg


Voorbeeld 2: Stadiagewijze ontwikkeling in de (neo)Piagetiaanse theorie

Voorbeeld 2: Stadiagewijze ontwikkeling in de (neo)Piagetiaanse theorie

3-


Netwerken van componenten en stadia-gewijze groei

Netwerken van componenten en stadia-gewijze groei

• Neo-Piagetiaanse modellen van cognitieve groei

• een “stadium” • is een specifiek patroon van handelen en

denken

• De componenten in een ontwikkelingsproces vormen een netwerk van relaties

• Neo-Piagetiaanse modellen van cognitieve groei

• een “stadium” • is een specifiek patroon van handelen en

denken

• De componenten in een ontwikkelingsproces vormen een netwerk van relaties


Voorbeeld: Fischer’s modelVoorbeeld: Fischer’s model

• Neo-Piagetiaanse theorie

• Stadia in de cognitieve ontwikkeling

• Waar komen die vandaan?• Nativisme: genetisch geprogrammeerd• DST: door zelforganisatie

• Neo-Piagetiaanse theorie

• Stadia in de cognitieve ontwikkeling

• Waar komen die vandaan?• Nativisme: genetisch geprogrammeerd• DST: door zelforganisatie


ConservatieConservatie

• Vermogen om behoud van kwantiteit,maasa, oppervlakte onder bepaalde transformaties te begrijpen

• Is het een stadium-overgang zoals Piaget beweert, of leren kinderen dit geleidelijk?

• Hoe zit het met individuele kinderen?

• Vermogen om behoud van kwantiteit,maasa, oppervlakte onder bepaalde transformaties te begrijpen

• Is het een stadium-overgang zoals Piaget beweert, of leren kinderen dit geleidelijk?

• Hoe zit het met individuele kinderen?


Conservatie ontwikkeling (± 5 jr)

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 110

1

2

3

4

5

6

7

8

9

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

0

1

2

3

4

5

6

7

8

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

0

1

2

3

4

5

6

7

8

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

0

1

2

3

4

5

6

7

8

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 110

1

2

3

4

5

6

7

8

9

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

0

1

2

3

4

5

6

7

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

Horizontal = measurement time

Vertical = score


Conservatie: leeftijds- en gecalibreerd gemiddelde

0

1

2

3

4

5

6

7

8

1 3 5 7 9 11 13 15 17

meetpunt

ge

mid

de

lde

ss

co

re

gecalibreerd gemiddelde gemiddelde op leeftijd


Pauline:1, 2-3 en 4+ W zinnen

-5

0

5

10

15

20

25

30

35

age

freq

uen

cy

W1 W23 W4plus W1 17.4% W23 17.4 W4plus 17.4%


Pauline:1, 2-3 en 4+ W zinnen

-5

0

5

10

15

20

25

30

age

freq

uen

cy

0

2

4

6

8

10

12

14

16

W1 17.4% W23 17.4 W4plus 17.4% observed Perc 0.95


1-woord zinHolofraseprincipe

1-woord zinHolofraseprincipe

2&3-woord zinnen

Combinatorisch principe

2&3-woord zinnen

Combinatorisch principe

4&meer-woord zinnen

Syntactisch principe

4&meer-woord zinnen

Syntactisch principe

onderste

unt

onderste

unt

beconcurreert

beconcurreert

ondersteuntondersteunt

beconcurreertbeconcurreert



Dynamic Model and Data of Pauline

-0.2

0

0.2

0.4

0.6

0.8

1

14 19 24 29 34

age in months

nu

mb

er o

f u

tter

ance

s (t

otal

= 6

0)

W1 model W23 model W4+ model W1 W23 W4+

Dynamic Model and Data of Pauline

-0.2

0

0.2

0.4

0.6

0.8

1

14 19 24 29 34

age in months

nu

mb

er o

f u

tter

ance

s (t

otal

= 6

0)

W1 model W23 model W4+ model W1 W23 W4+


Voorbeeld 3: ontwikkeling door sociale interactie (Vygotsky)

Voorbeeld 3: ontwikkeling door sociale interactie (Vygotsky)

4-


Vygotsky’s model van ontwikkelingVygotsky’s model van ontwikkeling• Ontwikkeling vindt plaats in interactie tussen volwassene en

kind• Volwassene stelt een doel dat vooruitloopt op het huidige

ontwikkelingsniveau van het kind• Volwassene helpt het kind dingen te doen die het huidige

ontwikkelingsniveau van het kind overstijgen• Kind leert die dingen vervolgens zelfstandig te doen• Naarmate het kind zich ontwikkelt worden de doelen

verhoogd• Als de afstand tussen kind en doel te groot is, is er geen

vooruitgang (“het gaat boven mijn pet”)• Kinderen verschillen in de mate waarin ze kunnen leren• simulatie: open leren en instruerenmodel.ppt (zie website

www.vangeert.nl)

• Ontwikkeling vindt plaats in interactie tussen volwassene en kind

• Volwassene stelt een doel dat vooruitloopt op het huidige ontwikkelingsniveau van het kind

• Volwassene helpt het kind dingen te doen die het huidige ontwikkelingsniveau van het kind overstijgen

• Kind leert die dingen vervolgens zelfstandig te doen• Naarmate het kind zich ontwikkelt worden de doelen

verhoogd• Als de afstand tussen kind en doel te groot is, is er geen

vooruitgang (“het gaat boven mijn pet”)• Kinderen verschillen in de mate waarin ze kunnen leren• simulatie: open leren en instruerenmodel.ppt (zie website

www.vangeert.nl)



Een model van sociaal gedragEen model van sociaal gedrag

• Gedrag is bepaald door belangen of concerns• “samen” belang en “alleen belang”

• Concerns worden gerealiseerd door gedrag• Samen dingen doen, iets alleen doen

• Emoties• zijn de uitdrukking van de mate waarin concerns worden

gerealiseerd• Maken de concerns sterker of zwakker

• Gedrag is sociaal

• Gedrag is bepaald door belangen of concerns• “samen” belang en “alleen belang”

• Concerns worden gerealiseerd door gedrag• Samen dingen doen, iets alleen doen

• Emoties• zijn de uitdrukking van de mate waarin concerns worden

gerealiseerd• Maken de concerns sterker of zwakker

• Gedrag is sociaal


belangenbelangen gedragingengedragingen

Een dynamisch model van sociale

interactie

emotiesemoties



Emotionele expressieEmotionele expressie

-0.5

0

0.5

1

1.5

2

2.5

3

model child model peer

-0.5

0

0.5

1

1.5

2

2.5

3

model child model peer

0

0.5

1

1.5

2

2.5

3

child peer

model

data


interactieinteractie

-0.2

0

0.2

0.4

0.6

0.8

1

1.2

rejected average

-0.2

0

0.2

0.4

0.6

0.8

1

1.2

rejected average

0

0.1

0.2

0.3

0.4

0.5

0.6

0.7

child peer

model

data


Voorbeeld 4: aangeboren kenmerken? (Thelen en Smith)

Voorbeeld 4: aangeboren kenmerken? (Thelen en Smith)

5-


Thelen en Smith’s handelingsbenaderingThelen en Smith’s handelingsbenadering

• Psychologische kenmerken bestaan slechts in de interactie tussen organisme en omgeving

• Ontwikkelingstheorie: wat zijn de concrete en oorzakelijke processen die leiden van A naar B? • “iets is aangeboren”, “het zit in de genen” zijn

geen verklaringen

• Psychologische kenmerken bestaan slechts in de interactie tussen organisme en omgeving

• Ontwikkelingstheorie: wat zijn de concrete en oorzakelijke processen die leiden van A naar B? • “iets is aangeboren”, “het zit in de genen” zijn

geen verklaringen


Internal properties

Internal properties

Context properties

Context properties

actionaction

Internal properties

Internal properties

context properties

context properties

Ontwikkeling: een sequentie van organisme-omgeving “loops”

actionaction

Internal properties

Internal properties

context properties

context properties

actionaction

selection

selection


SamenvattingSamenvatting

6-


SamenvattingSamenvatting• DST = een algemene benadering• Benadrukt het tijds- en proceskarakter• Welke mechanismen verklaren de

processen• Wederkerigheid van invloeden• Nadruk op processen die plaatsvinden

bij individuen• In interactie met hun omgeving• Groepsvergelijking niet primair

• DST = een algemene benadering• Benadrukt het tijds- en proceskarakter• Welke mechanismen verklaren de

processen• Wederkerigheid van invloeden• Nadruk op processen die plaatsvinden

bij individuen• In interactie met hun omgeving• Groepsvergelijking niet primair


Voorbeeld tentamenvragenVoorbeeld tentamenvragen

7-


Het “game of life” model...Het “game of life” model...

• Is een model van biologische ontwikkeling

• Is een model van het proces van zelforganisatie

• Is een ontwikkelingsmodel van de menselijke levensloop

• Is een model van ontwikkelingstaken

• Is een model van biologische ontwikkeling

• Is een model van het proces van zelforganisatie

• Is een ontwikkelingsmodel van de menselijke levensloop

• Is een model van ontwikkelingstaken

Is een model van het proces van zelforganisatie

Is een model van het proces van zelforganisatie


Volgens de DST betekent zelforganisatie dat

Volgens de DST betekent zelforganisatie dat

• 1. De ontwikkeling wordt bepaald door de psychodynamica

• 2. Orde en structuur vanzelf ontstaan door de werking van iteratieve, lokale mechanismen

• Groeimodellen de ontwikkeling sturen

• De persoon zelf zijn of haar ontwikkeling stuurt

• 1. De ontwikkeling wordt bepaald door de psychodynamica

• 2. Orde en structuur vanzelf ontstaan door de werking van iteratieve, lokale mechanismen

• Groeimodellen de ontwikkeling sturen

• De persoon zelf zijn of haar ontwikkeling stuurt

•Orde en structuur vanzelf ontstaan door de werking van iteratieve, lokale mechanismen

•Orde en structuur vanzelf ontstaan door de werking van iteratieve, lokale mechanismen

Dynamische systeemtheorie van ontwikkeling M.C. Escher, Drawing hands (lithography, 1948)

Documents

Transcript of Dynamische systeemtheorie van ontwikkeling M.C. Escher, Drawing hands (lithography, 1948)