Duurzame inzetbaarheid: extra belangrijk in een recessie

Rob Gründemann Faculteit Maatschappij en Recht

Captains of Arbo, 13 mei 2009

Utrecht, 13 mei 2009 2Captains of Arbo

Opzet van de presentatie

1. De economische recessie

2. Vergrijzing

3. Leeftijd en inzetbaarheid

4. Gezondheid, vitaliteit en ziekteverzuim

5. Nieuwe NEN richtlijn in ontwikkeling

Utrecht, 13 mei 2009 3Captains of Arbo

De economische recessie

Utrecht, 13 mei 2009 4Captains of Arbo

Krediet crisis en economische recessie

Utrecht, 13 mei 2009 5Captains of Arbo

Ontwikkeling BBP

Utrecht, 13 mei 2009 6Captains of Arbo

Ontwikkeling werkloosheid

Utrecht, 13 mei 2009 7Captains of Arbo

Regels voor slim afslanken

• Betrek werknemers bij afslankingsoperatie

• Zorg voor goede begeleiding voor

vertrekkers én blijvers

• Maak gebruik van financiële regelingen

voor ontwikkeling en scholing

• Zet overcapaciteit in voor innovaties

• Werk samen op brancheniveau

Utrecht, 13 mei 2009 8Captains of Arbo

Economie en verzuim/

arbeidsongeschiktheid (WAO)

Utrecht, 13 mei 2009 9Captains of Arbo

Werkloosheid en ziekteverzuim (bron CPB)

Utrecht, 13 mei 2009 10Captains of Arbo

Werkloosheid en WAO-risico (bron CPB)

Utrecht, 13 mei 2009 11Captains of Arbo

Economie en verzuim/WAO

Als werkloosheid toe neemt, gaan

verzuim en arbeidsongeschiktheid omlaag

Twee mogelijke effecten: gedrags-effect

of selectie-effect

Stijging van werkloosheid met 1% leidt tot

verlaging ziekteverzuim met 0,25%!

Utrecht, 13 mei 2009 12Captains of Arbo

Vergrijzing

Utrecht, 13 mei 2009 13Captains of Arbo

Leeftijdsopbouw Nederland 2000 en 2050

Utrecht, 13 mei 2009 14Captains of Arbo

Groene en grijze druk 1950 tot 2050

0

10

20

30

40

50

60

70

80

1950 1970 1980 1990 2000 2010 2020 2030 2040 2050

Utrecht, 13 mei 2009 15Captains of Arbo

Potentiële beroepsbevolking

4000

5000

6000

7000

8000

9000

10000

11000

12000

1970 1980 1990 2000 2010 2020 2030 2040 2050

Utrecht, 13 mei 2009 16Captains of Arbo

Werken tot 65 jaar

Wilt u tot uw 65e werkzaam blijven? (% ja)

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

40%

45%

50%

15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55+

Leeftijd Bron: NEA

2007

2006

2005

Utrecht, 13 mei 2009 17Captains of Arbo

Management over vergrijzing (Adams et al, 2005 en Van Dalen et al, 2007)

Geen/nauwelijks beleid Negatieve beelden overheersen Oudere werknemers duurder, minder

productief, vaker ziek, en moeite met veranderingen en technische vernieuwingen

Slechts één op de 8 werkgevers stimuleert werknemers door te werken

Slechts één op de 12 werkgevers werft oudere werknemers

Utrecht, 13 mei 2009 18Captains of Arbo

Feiten over oudere werknemers I (Nauta et al. 2004)

Minder lichamelijk capaciteiten en grotere kans op langdurige arbeidsongeschiktheid

Cognitieve achteruitgang (werkgeheugen en concentratie) is gering.

Lichamelijke beperkingen gecompenseerd door hulpmiddelen en slimme werkstrategieën

Niet alle medewerkers verouderen even snel; er zijn grote individuele verschillen!

Utrecht, 13 mei 2009 19Captains of Arbo

Feiten over oudere werknemers II (Nauta et al. 2004)

Lichamelijke gezondheid niet alleen afhankelijk van leeftijd maar ook leefstijl en werkfactoren.

In meeste beroepen heeft achteruitgang in gezondheid geen/nauwelijks effect op prestaties

Veel beroepen kunnen eenvoudig worden aangepast aan verminderde fysiek vermogens van oudere werknemers

Relatie leeftijd – productiviteit complex

Utrecht, 13 mei 2009 20Captains of Arbo

Loonprofiel in leeftijden in 5 West-Europese landen (bron CPB)

Utrecht, 13 mei 2009 21Captains of Arbo

Loonprofiel in leeftijden in 4 Scandinavische landen (bron CPB)

Utrecht, 13 mei 2009 22Captains of Arbo

Gezondheid, vitaliteit

en ziekteverzuim

Utrecht, 13 mei 2009 23Captains of Arbo

Overgewicht 1981 - 2003

Utrecht, 13 mei 2009 24Captains of Arbo

Obesitas 1981 – 2003

Utrecht, 13 mei 2009 25Captains of Arbo

Welvaartsziekten in Nederland 2006

46% van de volwassenen heeft overgewicht

11% ernstig overgewicht

1 op de 7 jongeren is te zwaar

Werknemers met ernstig overgewicht zijn

vaker en langer ziek en verzuimen langer

Rokende werknemers verzuimen vaker

dan niet-rokers en ex-rokers

Utrecht, 13 mei 2009 26Captains of Arbo

Vitaliteit van de Nederlandse beroepsbevolking op basis NEA

41%

33%

14%

12%

35%

35%

15%

14%

35%

30%

18%

17%

31%

26%

20%

23%

32%

19%

23%

25%

34%

29%

18%

18%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

<25 jaar 25-34 jaar 35-44 jaar 45-54 jaar >55 jaar Totaal

NEA 2005-2006: Vitaliteit naar leeftijd

dooraandoeningbeperkt

niet-gezond énniet-vitaal

gezond óf vitaal

gezond énvitaal

Utrecht, 13 mei 2009 27Captains of Arbo

Verzuim en vitaliteit Nederlandse beroepsbevolking op basis NEA

59%

24%

13%4%

47%

28%

18%

8%

45%

24%

21%

10%

31%

19%

25%

24%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

gezond én vitaal gezond óf vitaal niet-gezond én niet-vitaal

door aandoeningbeperkt

NEA 2005-2006: Verzuim naar vitaliteit

Meer dan 20werkdagen

T/m 20werkdagen

T/m 5werkdagen

Geen verzuim

Utrecht, 13 mei 2009 28Captains of Arbo

Nieuwe NEN richtlijn

Duurzame inzetbaarheid, vitaliteit en

performance in ontwikkeling

Utrecht, 13 mei 2009 29Captains of Arbo

NEN-richtlijn in ontwikkeling

Doel: bedrijven ondersteunen bij het sturen op duurzame inzetbaarheid en vitaliteit

Beantwoord vragen als: Waar staan we nu? Hoe verhoudt zich dat tot de concurrentie? Waar en hoe te verbeteren? Welke resultaten kan dat opleveren Hoe kunnen we die resultaten dan meten?

Richtlijn geeft sturing en controle

Utrecht, 13 mei 2009 30Captains of Arbo

Conclusies

Recessie is tijdelijke fase Recessie gaat samen met minder verzuim Tekort arbeidsmarkt duurzaam verschijnsel Werkgevers negatief over oudere werknemers Functieleeftijd belangrijker dan kalenderleeftijd Hoge loonkosten leiden tot geringe mobiliteit Welvaartsziekten nemen toe Vitaliteit positieve invloed op ziekteverzuim Nieuwe NEN-richtlijn i.o. ondersteunt bedrijven