Duurzaamheidsrapport

Ponchobag

Productontwikkeling II Stephanie Van Haecke

Steffi Mussly

Lander Herreman

2

Inhoud Productvoorstelling ................................................................................................................................. 3

Algemeen ............................................................................................................................................. 3

Verpakking van de kit .......................................................................................................................... 4

Gebruik .................................................................................................................................................... 6

Exploded view ......................................................................................................................................... 7

Omgevingsanalyse ................................................................................................................................... 8

Blootstelling aan: ................................................................................................................................. 8

Wat of wie moet … ? ........................................................................................................................... 9

Wie… ? ................................................................................................................................................. 9

Stakeholders .......................................................................................................................................... 10

Programma van eisen ............................................................................................................................ 13

Duurzaamheid ....................................................................................................................................... 15

Rules of thumb .................................................................................................................................. 15

LiDS Wheel ......................................................................................................................................... 17

MET Matrix ........................................................................................................................................ 18

Belangrijke opmerking: Ecolizer 2.0 .................................................................................................. 18

Referentielijst ........................................................................................................................................ 19

3

Productvoorstelling

Algemeen

‘Ponchobag’ is een eerste hulpkit om uit te delen aan mensen getroffen door een ramp. De kit kan

worden verspreid door hulporganisaties en bevat objecten die in een eerste stadium noodzakelijk

zijn. De kit is modulair opgebouwd om in verscheidene situaties ten dienste te kunnen zijn.

Ponchobag

‘Ponchobag’ is innovatief, modulair en inzetbaar

tijdens een ramp. De eerste laag bestaat uit een

poncho, deze beschermt mensen tegen regen en

wind. Onder deze laag bevindt zich een deken

voor warmte. Een kunststof grondzeil sluit deze

lagen af. Dit zeil kan gebruikt worden als shelter

of om op te zitten. Alle lagen op elkaar worden

gedragen als poncho, daar in het deken en

grondzeil een snede voorzien is waar het hoofd

doorheen gestoken kan worden.

Buidel

Geïnspireerd op de kangoeroe, bevat de poncho

een buidel op de buik. Hier kunnen in eerste fase

een houten lepel, mosquitonet, zakmes,

waterzak, gamel, sisaltouw, zeep en vuurstokken

in opgeborgen worden. Op deze manier kan de

gebruiker comfortabel gerief opbergen en tijdens

de tocht met zich meedragen.

Tent

De pocho kan enerzijds gebruikt worden door een mobiel persoon als bescherming tegen

weersomstandigheden en als ‘draagtas’. Mensen die ter plekke blijven, kunnen de poncho als shelter

gebruiken .

We voorzien 6 poncho’s per gezin van 8. De kleinste kinderen lopen onder de poncho van de ouders

mee en slapen in dezelfde tent. De opties, hoe je deze opstelt, zijn niet aangegeven. Er wordt enige

creativiteit van de gebruiker vereist, welke afhankelijk zal zijn van de omstandigheden. De kit is ook

voorzien van touw. Dit touw dient in eerste instantie om de kit samen te binden (deel van de

verpakking) en in tweede instantie als hulptool voor de opzet van tijdelijke shelter. De ponchobag is

een ‘totaal’ hulpmiddel, noodzakelijk tijdens de eerste stadia na een ramp.

4

De kit wordt bovendien als een oprolbaar geheel vertransporteerd en uitgedeeld. Omwille van

logistieke redenen lijkt het totaal concept van deze kit het meest geschikt.

De kit is samendrukbaar, waardoor een groot aantal kits, in een

‘beperkte’ ruimte kunnen gestockeerd en vertransporteerd worden.

Door nadien de gebruiker het pakket open te laten rollen, ziet deze

meteen wat de opties van de ‘ponchobag’ zijn.

Verpakking van de kit

De kit wordt, zoals eerder vermeld, verpakt met behulp van de poncho, het deken en het plastic zeil.

De kit op zich weegt ongeveer 2.5 kg en heeft een volume van 600 x 300 x 200 (mm). Opmerkelijk en

van grote invloed op het volume van de kit is het feit dat de kit samendrukbaar is. De ruimtelijke

afmetingen hierboven weergegeven, kunnen dus variëren, afhankelijk van de druk op de kit. Het

volume zal aanzienlijk krimpen eens een massa kits opgestapeld bij elkaar liggen.

De afmetingen van de poncho, het deken en het plastic zeil specifiek zijn:

Poncho: 1350 x 2150 (mm)

Deken: 1250 x 2050 (mm)

Zeil: 1350 x 2150 (mm)

De materialen waaruit de poncho, het deken en het zeil vervaardigd worden zijn PVC, PET en PP.

Later in dit rapport zullen de materialen naderbij omschreven en geëvalueerd worden.

Door de speciale vereisten die gesteld worden aan de poncho, het deken en het zeil, kunnen we deze

niet standaard aankopen. Op de poncho moet immers een buidel genaaid worden, terwijl het deken

en het grondzeil voorzien worden van een snede om zo ook deze producten over het hoofd te

kunnen trekken. Opdat het deken en zeil achteraf nog bruikbaar zouden zijn, dienen de snedes

opnieuw afsluitbaar te zijn. Dit wordt bekomen door een extra stuk stof, van het zelfde textiel, toe te

voegen en te bevestigen boven de snede. Onderstaande afbeelding toont het principe.

5

De buidel op de poncho wordt gebruikt als draagtas voor alle andere materialen in de kit. De buidel

wordt op dezelfde manier afgesloten als de snede in het deken en het zeil. Door het gebruik van dit

principe, kan er geen water in de buidel lopen en zijn het deken en zeil niet verloren.

De productie van de verpakking is vooral gebasseerd op naaien. De poncho, het deken en zeil worden

via naaitechnieken aangepast aan de door ons vooropgestelde eisen. De 3 lagen, poncho, deken en

zeil, worden nadien gewoon op elkaar gelegd en opgerold tot een pakketje met behulp van touw.

De poncho en het zeil worden trouwens voorzien van knopen (houwtje-touwtje-verbinding). Deze

knopen moeten het mogelijk maken om meerdere poncho’s en zeilen met elkaar te verbinden tot

grotere oppervlakken. Deze karakteristieken komen vooral tot uiting tijdens de community-fases.

Een vereiste voor de producenten van de poncho, het deken en het zeil is dus het naaipatroon.

6

Gebruik

7

Exploded view

DEKEN

PONCHO

ZEIL

8

Omgevingsanalyse

Blootstelling aan:

Vocht

Afhankelijk van de calamiteit is er contact met vocht (moessonregens of overstroming). Globaal

gezien zal er sowieso een minimaal contact met vochtigheid zijn, door bijvoorbeeld dauw.

Warmte / koude

Doordat de kit universeel inzetbaar is in allerlei soorten calamiteiten in verschillende landen en continenten, is de temperatuur een belangrijke factor. Onze kit is resistent aan zowel hoge als koude omgevingstemperaturen (warme klimaten tot 50°C, koude klimaten tot -10°C). Onze kits zullen veelal gebruikt worden in regio’s waar de temperatuur schommelt tussen 10°C en 40°C. Deze temperaturen mogen geen invloed op de werking of kwaliteit van de ponchobag.

Stoten / impact

Tijdens transport zal de verpakking worden blootgesteld aan stoten. Bij de verdeling van de kits in

getroffen gebied zal er echter ook getrokken en gesmeten worden aan en met de kits. Door de

samendrukbaarheid van de 3 beschermende lagen en het volume die ze innemen rond het kit-

materiaal, is de kans op beschadiging door stoten en impacten echter klein.

Stank

In een rampgebied zal er een overlast zijn van geuren: mensen zitten dicht op

elkaar terwijl hygiënische middelen minder vanzelfsprekend zijn op die

momenten (ziektes zullen zich ontwikkelen welke elk een geurtje meebrengen),

eveneens is er het rotten van materialen door bvb. overstromingswater,

9

verder zal slib uit rivieren vol met bacteriën zich in de straten opstapelen, uitwerpselen van mens en

vee zijn tijdelijk onbeheerd, etc.

Druk

Drukverandering tijdens transport is mogelijk, omwille van verschillende reliëfs en hoogteverschillen.

Onze kit wordt geacht hier tegen resistent te zijn.

Wat of wie moet … ? Erin: mensen getroffen door een ramp

Erlangs: vluchtelingen, kinderen, medewerkers en hulpverleners...

Eronder: mensen die willen schuilen, ‘eigenaar’ van de kit

Erbij: eventueel jonger kind die zelf niet voorzien wordt van een individuele kit

Erop: ‘eigenaar’ van de kit

Wie… ? Koopt: AZG koopt materialen aan bij leveranciers. De kits worden samengesteld in de hubs.

Transporteert: hub verantwoordelijken

Bewaart: hub

Pakt uit: persoon getroffen door een ramp

Installeert: ‘kiteigenaar’

Gebruikt: ‘kiteigenaar’

Voelt: ‘kiteigenaar’

Bekijkt: ‘kiteigenaar’, buren, vluchtelingen, medewerkers en hulpverleners

Manipuleert: milieu en omgeving, ‘kiteigenaar’, omstanders

Hoort: ‘kiteigenaar’, hub medewerkers, hulpverleners, ...

Maakt schoon: hub medewerkers, ...

Onderhoudt: ‘kiteigenaar’, community

10

Stakeholders

Er komen heel wat mensen, direct of indirect, in aanraking met de kit:

Ontginners van ruw materiaal

Zonder besef en misschien onbedoeld dragen zij bij aan onze kit. Het ruwe materiaal dat ontgonnen

wordt, wordt in ons geval, verwerkt tot een poncho, deken of zeil. De industrieën, die bijdragen tot

onze verpakking, zijn de petrochemische industrie en de kunststoffen industrie.

Arbeiders

De arbeiders die in contact zullen komen met de kit behoren tot verschillende takken. Zowel de

arbeiders binnen de beschouwde industrietakken en dus producenten van de verpakking, als de

arbeiders in de hubs, luchthavens, zeehavens, etc.

Mensen verantwoordelijk voor opslag en logistiek

Niet enkel de mensen die de ponchobag ‘maken’, maar ook de mensen die deze een plaatsje van

bewaring geven, komen nauw in contact met de kit. De kit zal worden vertransporteerd van hub naar

vervoer naar rampgebied.

De kits moeten echter in de tussenperiodes ergens klaar liggen, of

geassembleerd worden.

We voorzien immers dat de kits in de hubs zelf worden ‘opgerold’. Ieder

onderdeel in de kit komt dus apart toe in de hub.

11

De personen die de kits hier tot stand brengen kunnen dus zowel als arbeiders, als opslag- en

logistiek verantwoordelijken beschouwd worden.

Hulpverleners

De medewerkers van AZG en mensen die lokaal aangespoord worden de acties te ondersteunen,

zullen in contact komen met de kit via de verdeling ervan, via eventueel onderricht ervan, via

reparatie (indien nodig), etc.

Slachtoffers van de ramp met verschillend geslacht, leeftijd, nationaliteit en geloofsovertuiging, etc...

In de eerste plaats zijn dit de mensen voor wie de kit het functioneelst moet zijn. Zij zijn de mensen

die er het meest nood aan hebben en voor wie het product aanvankelijk ontworpen werd. Door het

universeel karakter van onze kit, heeft ieder persoon in hoge nood iets aan de kit, zonder er negatief

tegenover te staan.

Mensen die helpen met de heropbouw

Hulpverleners, bekwame mensen, bedrijven in de buurt die een handje willen toesteken, etc.

Deze mensen zullen met de kit in aanraking komen na de eerste ‘crisisdagen’. De kit, die zij zullen

aantreffen, zal al reeds gebruikt zijn.

Vanuit ieder stakeholders-oogpunt werd rekening gehouden met het design van de ponchobag.

De kit bestaat uit elementen die vandaag de dag reeds geproduceerd worden, maar slechts moeten

aangepast worden. Er zijn dus geen geheel nieuwe productieprocessen of materialen vereist voor

onze ponchobag. De arbeiders, in de producerende industriën, zullen echter wel een kleine

aanpassing moeten volgen. Ze dienen hun huidige producten aan te passen naar onze specifieke

wens (buidel, snede). Indien de kits in grote oplages besteld worden (wat ook zo zal zijn, want we

voorzien aanzienlijke voorraden 10000à15000 stuks per hub), zou dit niet mogen leiden tot enige

problemen. Wederom zijn geen immense aanpassingen nodig. Naaimachines kunnen worden

bijgesteld om de buidel op de poncho te stikken, terwijl snij- en naaimachines moeten ingesteld

worden om de snede in deken en zeil te maken. Daar men vertrekt van producten die reeds op grote

schaal verkrijgbaar zijn, vereist men geen te grote inspanningen van de producerende markt.

Met oog op de medewerkers voor opslag en logistiek werd rekening gehouden met het gewicht,

volume, de assemblage en stockage van de kit. Alle onderdelen die in de kit behoren, worden los

aangebracht (zonder verpakking), zodat er geen extra gewicht of volume wordt voorzien. De

medewerkers (arbeiders) in de hub stellen de kits vervolgens samen tot 1 pakketje. De losse

producten komen in de buidel van de poncho te zitten. Deze kunnen ‘an sich’ geen belemmering

meer vormen tijdens het verpakken (ze kunnen er niet uitvallen, verloren gaan, in de weg zitten,...).

Vervolgens wordt de poncho op het deken en op het zeil gelegd. Het zeil ligt onderaan, de poncho

bovenaan. Nadien worden linker en rechter zijkanten een stukje naar binnen omgeplooid. Vervolgens

dient men het geheel op te rollen. Het enige waar nog op gelet dient te worden is de plaats van de

materialen in de buidel. Wenselijk is dat deze zich aan 1 zijde in de buidel

bevinden. Op deze manier kan de kit, na het oprollen, gemakkelijk dubbel

gevouwen en toegebonden worden.

12

Poncho+deken+zeil liggen op elkaar. Zeil onderaan, poncho

bovenaan.

De linker- en rechter zijde worden over een lengte van ongeveer

20 cm naar binnen gevouwen.

De materialen in de buidel worden zoveel mogelijk uiterst

links of rechts geplaatst in de buidel. Vervolgens wordt het

geheel opgerold.

Nadat een ‘rol’ bekomen is, wordt deze dubbelgevouwen om de lengte te

halveren. Dit geheel wordt samengebonden met touw.

Voor de hulpverleners zouden er geen storende elementen mogen zijn aan de kits. Het touw houdt

de kits gesloten en compact. Dankzij de samendrukbaarheid van de 3 verpakkende lagen, kunnen

geen pijnlijkheden overgehouden worden bij het gooien of opvangen van de kit. Dankzij het lage

gewicht van de kit, is deze bovendien verplaatsbaar door iedereen. De kit is ‘simpel’ en bestaat uit

basis elementen die voor iedereen herkenbaar zijn. Dit maakt dat de hulpverleners niet nodig zijn om

het gebruik van de kit aan te leren of voor te tonen. De opening van de kit en de verdere exploratie

ervan, wijzen zichzelf uit. Dit maakt het gebruik ervan door de slachtoffers eenvoudig. Zij kunnen,

indien de situatie zich opdringt, opnieuw vluchten zonder te moeten twijfelen aan de bruikbaarheid

van hun kit zonder een woordje uitleg.

Door de houwtje-touwtje verbindingen aan poncho en zeil, blijft ieder individueel item bruikbaar

binnen een community. Mensen, die assisteren bij de wederopbouw van het getroffen gebied,

kunnen gebruik maken van shelter en kampen die worden opgebouwd via de connecties van poncho

en zeil. De houwtje-touwtje verbindingen zijn eenvoudig te begrijpen. Nadat de opbouw van een

community mogelijk is, zullen de locals al snel aan het experimenteren gaan met hun beschikbare

materialen. Indien de link niet gelegd wordt de poncho’s en zeilen met elkaar te connecteren, kan

AZG in deze fase nog steeds hulp bieden. Opnieuw is de kit basic en simpel vanuit dit standpunt. De

verpakking, die eigenlijk nooit echt ‘alleen’ verpakking is geweest, blijft bruikbaar doorheen de tijd.

13

Programma van eisen Prestaties

De kit dient een modulair en innovatief systeem te zijn dat kan dienen in ieder mogelijke

rampsituatie. Hij moet kunnen worden gebruikt bij een overstroming, orkaan, tsunami, aardbeving,

conflict ….

De kit moet aanvaard worden in iedere cultuur; moslim, christelijk, protestants, hindoe, boeddha en

andere.

Omgeving

De kit wordt ingezet bij rampen, dus deze zal tijdens het gebruik en transport sterk onderhevig zijn

aan vocht, trillingen, warmte, hoge en lage temperaturen, drukverschillen,…

De kit moet kunnen gebruikt worden bij een temperatuur van -20°C – +55 °C.

De kit moet bestendig zijn tegen een relatieve vochtigheid van 5%-98%.

De kit moet bestendig zijn tegen een drukverschil 350hPa-1100hPa.

Levensduur

In eerste fase zal de kit zeer intensief gebruikt worden, want dit is het eerste wat de getroffen

personen ontvangen na de ramp. Het is de bedoeling, nadat de mensen opnieuw shelter hebben

gevonden, dat deze materialen niet verloren gaan en een tweede functie in de maatschappij, of

tijdens de heropbouw, krijgen.

De kit moet minstens 2 maand intensief kunnen worden gebruikt als shelter en poncho zonder

scheurvorming.

Onderhoud

De kit mag geen specifieke noden hebben voor onderhoud, zodat deze gemakkelijk inzetbaar is.

Productiekosten

Volgens bestaande leveranciers (prijzen in grote aantallen):

Poncho (zonder aanpassing van buidel) €0.77 – €2.32

Deken €1.08 - €1.24

Grondzeil €1.55-€1.78

Met gevraagde aanpassingen, namelijk de buidel van de poncho en flappen op iedere laag, wordt er

een meerkost van 75% gerekend op de maximumprijs dus €9.35 euro.

De aankoopkost van de poncho, deken en zeil moet samen minder dan 10 euro

zijn.

14

Transport

Transport naar locaties is zeer belangrijk. Dit omwille van het feit dat het om 1e-noodhulpkits gaat en

deze snel ter plekke hulp en ondersteuning moeten bieden. Er moet rekening gehouden worden met

plaatselijk vervoer, het moet dus verplaatsbaar zijn op alle mogelijke manieren bvb.: op een ezel,

vliegtuig, jeep, vrachtwagen, manueel, …

Verpakking

De kit zelf heeft geen specifieke verpakking nodig, aangezien de 3 belangrijkste onderdelen als

verpakking worden gebruikt. Hierdoor is geen extra verpakking nodig. De 3 lagen boveneen vormen

op zich al een voldoende robuuste verpakking.

Afmetingen en gewicht

Het maximaal gewicht bedraagt 4 kg (afhankelijk van de hoeveelheid materiaal toegevoegd aan de

basiskit), dit omwille van transport. Dit gewicht wordt bepaald door de onderdelen en verpakking

van de kit, deze wil men zo klein mogelijk krijgen.

Ergonomie

Naar ergonomie zijn er heel wat eisen: gemakkelijk te gebruiken en dragen, geschikt voor geslacht en

leeftijd, wat met mensen die gewond zijn, duidelijke gebruikswijze, …

Opslag

Er moeten 50 kits passen in 1 m³.

Hergebruik, afvalverwerking

Voor iedere laag moet er minstens 3 andere toepassingen worden gevonden.

15

Duurzaamheid

Rules of thumb 0. Product design review

De poncho dient in eerste plaats als shelter en biedt de gebruiker eveneens bescherming tegen regen

en wind. Dankzij de buidel die dienst doet als opslagruimte voor goederen op de poncho kan de

gebruiker zich eenvoudig en ergonomisch door het rampgebied verplaatsen.

1. Select low impact materials

TABEL I : Impact materialen volgen Ecolizer 2.0

Poncho Pt/kg Deken Pt/kg Zeil Pt/kg

Nylon/PA 715 Polyester 660 PE 277

PE 277 Nylon 715 Polyester 660

PVC 220 Cotton 1920 PP 276

polyester 660 Fleece 401 HdPE 277

EVA 355

2. Reductie materiaalgebruik

Extra knopen of bevestigen tussen de lagen van de poncho zijn overbodig. Door de snede in deken en

zeil worden deze op hun plaats gehouden dankzij het hoofd en de nek. Enkel ter hoogte van de

randen van de poncho en het zeil worden enkele knopen voorzien, welke de poncho en het zeil

verder bruikbaar maken in de community, als deze niet langer enkel individueel gebruikt worden. Ter

hoogte van de buidel wordt ook 1 ‘houwtje-touwtje’ verbinding voorzien. Dit om de buidel af te

sluiten.

Door de multifunctionaliteit van de ponchobag worden tevens materialen uitgespaard. De poncho

zelf wordt gebruikt als ‘regenjas’ en als buitenzeil van de shelter. Het deken wordt gebruikt als

isolatie van de ponchobag en als deken om in te slapen. Het grondzeil wordt gebruikt als extra

bescherming in de ponchobag en als zeil om op te slapen. Het koord dat het gehele pakketje

samenhoudt kan tevens gebruikt worden om de tent op te zetten.

16

3. Optimalisatie van productietechniek

Door de flap van de buidel te optimaliseren, zou het mogelijk zijn om hier de ‘houtje-touwtje’

verbinding te schrappen. Voorlopig is dit echter niet echt mogelijk, omdat het gewicht in de buidel

de zak opentrekt.

4. Optimalisatie distributiesysteem

Transport van de kit-producten kan van fabrikant naar hub via

containerschepen. De door ons geselecteerde hubs liggen immers

gecentreerd rond havens. Verder is ook cargo (lucht) vervoer

mogelijk, dankzij de dichtbijzijnde luchthavens, maar luchtvervoer

drukt een zware stempel op het milieu. Indien het voorraadbeheer

goed verloopt, is een snelle, dure en milieuonverantwoorde transport

oplossing vermijdelijk. Indien het beheer van de voorraad het toelaat,

eisen we dus dat onze producten en kits low-cost, zo milieuvriendelijk mogelijk en correct

vertransporteerd worden. Doordat het gewicht en volume van de ponchobag minimaal zijn, kunnen

grotere hoeveelheden in 1 keer getransporteerd worden.

Na een ramp moeten de kits zo snel mogelijk ter plaatse geraken. De transporttijd is dus cruciaal.

Hier zal dus vaak geopteerd worden voor vluchten omdat dit zowat het snelste transport manier is

die toch aanzienlijke ladingen kan meevoeren. Opnieuw halen we hier aan dat onze hubs vlakbij

havens liggen. Indien de calamiteit en de overige omstandigheden het toelaten, verkiezen we

scheepsvervoer boven luchtvervoer. Lokaal zullen we ook steeds proberen de goedkoopste en

milieuvriendelijkste transport manier te gebruiken. Openbaar vervoer zoals treinen, die steeds rijden,

kunnen in overweging genomen worden.

5. Reductie impact tijden gebruik

De verpakking van de kit heeft geen milieu-impact tijdens het gebruik. De poncho, het deken en het

zeil lossen niet spontaan op en laten dus geen schadelijke stoffen vrij. In contact met de grond, kan

niks overgedragen worden, noch na regenval.

6. Optimalisatie initiële levensduur

Er zijn geen specifieke eisen voor onderhoud of reparaties.

7. Optimalisatie einde levensduur

Rekening houdend met lokale recyclagesystemen, krijgt dit product een nieuwe functie in de

maatschappij.

17

Poncho:

Poncho kan blijven gebruikt worden als shelter of regenponcho.

Zeil:

Kan een tweede leven krijgen in de heropbouw en landbouw.

Deken:

Deken kan verder gebruikt worden als deken, maar kan ook worden verknipt tot vodden,

omgevormd worden tot draagzakken, etc.

LiDS Wheel

18

MET Matrix

MET-MATRIX M E T

Productie en levering materialen

Primair materiaal en recyclaten

Energie voor ontginning

/

Productie en assemblage

Recyclage productie Afval

Proces-energie /

Distributie Verpakkingsafval Brandstof transport Transport emissies Gebruik / / Verwerking afgedankt product

/ / Eventueel verbranding

Belangrijke opmerking: Ecolizer 2.0

Omdat de beschikbare versie van ecolizer 2.0 beperkt is, kan enkel de eco indicator berekend worden

van de productie van iedere item.

Poncho deken grondzeil

PVC Fleece (PET) PP

lengte (cm) 215 205 215

breedte (cm) 135 125 135

dikte (cm) 0,01 0,01 0,01

volume (cm³) 290,25 256,25 290,25

soortelijke massa ( g/cm³)

1,45 1,35 0,91

gewicht (kg) 0,420863 0,3459375 0,264128

pt/kg 220 401 276

pt/item 92,6 138,7 72,9

pt totaal 304,2

19

Referentielijst K. Dewulf, "Ecodesign werkgeving", 2012

K.Dewulf, "Rules of Thumb",2012

K. Dewulf, "Green product innovation", 2012

K. Dewulf, "Sustainability", 2012

K. Dewulf, "Checklist omgevingsanalyse", 2012

K. Dewulf, "Checklist programma van eisen", 2012

K. Dewulf, "Eco-Indicators", 2012

K. Dewulf, "LiDs wheel", 2012

K. Dewulf, "User behaviour", 2012

K. Dewulf, "MET en ERP matrix", 2012

OVAM Ecodesign.link [online], 2013 http://www.ecodesignlink.be/nl/ecolizer

J. jager, “de PET fles”, 1994

Wikipedia , “soortelijke massa van vaste stoffen” , 2013

http://nl.wikipedia.org/wiki/Soortelijke_massa_van_vaste_stoffen

Madehow, “raincoat” , 2013 http://www.madehow.com/Volume-6/Raincoat.html

20