RUBRIEK 10

DUURZAAMHEIDS-VERSLAG

378

DUURZAAMHEIDSVERSLAG 2017

1 . VOORNAAMSTE VERWEZENLIJKINGEN IN 2017

- 31.871 ton CO2e! De nulmeting van de koolstofvoetafdruk van de Vrije Universiteit Brussel meet de uitstoot van broeikasgassen van alle activiteiten, aankopen en infrastructuur in 2016. Deze uitstoot komt overeen met 2 ton CO2e per student, 125 miljoen autokilometers of de gemiddelde uitstoot van 1600 Belgen. Op basis van deze nulmeting wordt een ambitieuze visie en klimaatactieplan opgesteld.

- Op Duurzame Dinsdag #4 werd deze koolstofvoetafdruk voorgesteld aan de VUB-gemeenschap, met aanslui-tend debatten over de klimaatimpact van onze personenmobiliteit en potentiële reductiemaatregelen. Volgens de aanwezige VUB’ers is het belangrijk om de nadruk te leggen op persoonlijke verantwoordelijkheid bij per-soneel en studenten, met garantie van voldoende vrijheid en het behoud van onze warme en menselijke universi-teit.

- In 2017 liep de 1ste editie van Green Impact af, een bottom-up programma waarbij personeel en studenten hun werk- en studeeromgeving verduurzamen. Verschillende VUB-teams ondernemen concrete duurzaamheidsac-ties, ondersteund door het GreenTeam en met behulp van een online toolkit. Op basis van deze acties krijgen de teams aan het eind van het academiejaar een onderscheiding en beloning op basis van het duurzaamheidskl-assement.

- De VUB heeft haar driejaarlijks bedrijfsvervoersplan opgesteld, een gericht actieplan om personeel en student-en aan te moedigen zich op meer duurzame wijze te verplaatsen. Uit de mobiliteitsenquête blijkt een evolutie naar duurzamere vervoerswijzen sinds 2014. Voorts is er een stijging van het personeelsaandeel woonachtig in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, hetgeen de meest positieve invloed heeft op de klimaatimpact van ons woon-werkverkeer.

- Kindercampus Theodoortje is onderscheiden met de titel van ‘voorbeeldgebouw’ door het Brussels Hoofdst-edelijk Gewest, het 2e VUB-voorbeeldgebouw na het VUB-zwembad in 2016. Het is één van de zeven laureaten van ‘Be.Exemplary’, een initiatief dat vastgoedprojecten beloont die op het vlak van duurzaamheid een voor-beeldfunctie hebben.

- Directie infrastructuur wierf medio 2017 een energiecoördinator aan om de energetische uitdagingen mee aan te pakken. De energiecoördinator behartigt onder meer de wettelijke aspecten rond het thema energie, bewaakt de energieprestaties van gebouwen en installaties en begeleidt de (energie)premie-aanvragen. Zo werd afge-lopen jaar 552.000,00 € subsidie uit het Vlaams klimaatfonds toegekend voor energiebesparende maatregelen.

- In 2017 hebben de Dienst Preventie en Milieu, de Kerngroep Duurzaamheid, het GreenTeam en het VUB-restau-rant een nieuwe webpagina opgezet in de nieuwe VUB-format. Blijf op de hoogte van alle verwezenlijkingen, projecten, evenementen en campagnes via deze pagina’s!

2. VOORUITZICHTEN 2018

- De Vrije Universiteit Brussel host de 8e UNICA GREEN Workshop op de Brussels Humanities, Science and Engi-neering Campus. Van 21 tot 23 maart 2018 zullen beleidsmedewerkers, duurzaamheidsverantwoordelijken en milieucoördinatoren van Europese hoger onderwijsinstellingen expertises en visies uitwisselen over de imple-mentatie van de Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen (SDGs) in hoger onderwijs.

- De allereerste Sustainability Bootcamp aan de VUB vindt plaats van 9 tot 12 april 2018, een inspirerende inter-disciplinaire lezingenreeks van onze gerenommeerde wetenschappers gecombineerd met professionele exper-tises van bedrijven en organisaties. Deze bootcamp is gericht aan een breed publiek met verschillende achter-gronden en focust op de praktische transitie naar duurzame bedrijfsvoering.

- In 2018 werkt de VUB aan een nieuw welzijnsplan. Dit plan omvat vijf “welzijnsthema’s”, mentale gezondheid, fysieke gezondheid, ergonomie, veiligheid en werkomgeving. De trekker van dit nieuwe welzijnsplan is professor Elke Van Hoof. Iedereen die wil participeren aan dit nieuwe welzijnsplan is welkom. Binnen dit kader wordt op 4 juni 2018 een welzijnsforum georganiseerd rond de vijf thema’s.

- Brussels Humanities, Science and Engineering Campus staat voor veel ruimtelijke, ecologische en maatsch-appelijke uitdagingen. Om een duurzaam antwoord te bieden bouwt de VUB aan een strategisch ruimtelijk toekomstplan voor de campus. Het scherpstellen van ambities zal gebeuren in vier themaworkshops met ervar-ingsdeskundigen van op de campus en daarbuiten. Deze workshops zullen plaatsvinden op 22/02, 01/03, 29/03 en 19/04/2018.

- Met ingang van januari 2018 starten nieuwe energiebesparende maatregelen voor efficiënter gebouwenbeheer op campus Etterbeek. Hoogste prioriteit in 2018 krijgt de energieaudit voor grootverbruikers, alsook de uitrol van bijkomende energiemeters. Bovendien werkt Directie infrastructuur aan een masterplan energietransitie 2050 met strategisch energieactieplan en neemt het een voortrekkersrol op voor meer hernieuwbare energieopwek-king op VUB-sites.

379

- De Kerngroep Duurzaamheid werkt aan een sensibiliseringcampagne om het groot aantal internationale dienstreizen per vliegtuig terug te dringen. Daarnaast wordt een CO2-compensatieplatform opgezet om de kli-maatimpact van de vliegtuigreizen op te vangen.

- In 2018 werkt de VUB aan een nieuw welzijnsplan. Dit plan omvat vijf “welzijnsthema’s”, mentale gezondheid, fysieke gezondheid, ergonomie, veiligheid en werkomgeving. De trekker van dit nieuwe welzijnsplan is professor Elke Van Hoof. Iedereen die wil participeren aan dit nieuwe welzijnsplan is welkom. Binnen dit kader wordt op 4 juni 2018 een welzijnsforum georganiseerd rond de vijf thema’s.

3. DUURZAAMHEIDSBELEID

3.1. Duurzaamheid verankerd in ASP2030

In het Algemeen Strategisch Plan 2030, Toekomstplan 2018-2021, heeft de Vrije Universiteit Brussel Radicaal Duurzaam opgenomen als transversaal traject dat dwars door de instelling loopt. VUB heeft vanuit haar humanistisch waardenkader een belangrijke voorbeeldrol te vervullen en wil de katalysator zijn van oplossingen die democratisch, ecologisch, sociaal en economisch verantwoord zijn.Duurzaamheid als kernwaarde in de universiteit van de 21e eeuw uitte zich in de voorbije strategische cyclus via een evolutie van ad hoc initiatieven naar een meer structurele aanpak. Dit betekent dat VUB in al haar activiteiten rekening houdt met de consequenties op korte en lange termijn, op lokaal en globaal niveau. Studeren, wonen en werken aan een universiteit die haar duurzaamheidsvisie in de praktijk waarmaakt, laat toe duurzame competenties voor het leven te ontwikkelen. Anno 2018 moeten we een versnelling hoger durven schakelen.Het duurzaamheidsbeleid is een transversaal beleid met prioriteiten op vier grote assen, namelijk: onderwijs, onderzoek, bedrijfsvoering en outreach. Acties omtrent duurzame ontwikkeling in het onderwijs, het onderzoek en de bedrijfsvoering versterken elkaar. Een geïntegreerde, holistische aanpak en een maximale betrokkenheid van de VUB-community, zijn hierbij cruciaal.

De stapsgewijze horizontale inbedding van het duurzaamheidsbeleid in de faculteiten en diensten is een must. Op dit mo-ment zijn de kerngroep duurzaamheid en het GreenTeam de voortrekkers van het gevoerde beleid, maar in de toekomst is duurzaamheid een reflex van elke VUB-er.

3.2. Kerngroep Duurzaamheid

Samenstelling: voorzitter prof. dr. Cathy Macharis, Algemeen Beheerder Nic Van Craen, prof. dr. Hubert Rahier (luik onder-zoek), Rebecca Lefevere (luik milieu en mobiliteitsbeleid), Jeroen Willems (luik energie), Maarten Ipers (luik data en com-municatie), Lisa Wouters (luik onderwijs en beleid).De leden van de kerngroep komen tweewekelijks samen, volgen het duurzaamheidstraject aan VUB op en overzien het geheel van duurzame projecten.Prof. dr. Cathy Macharis zetelt voor VUB in de Commissie Duurzaam Hoger Onderwijs, met bestuursleden uit het hoger onderwijs, experten duurzaamheid alsook vertegenwoordigers uit de Departementen Omgeving (Ecocampus), Onderwijs & Vorming en EWI. Verder zijn de leden van de kerngroep duurzaamheid betrokken in tal van interne en externe thema-tische werkgroepen zoals deze van Ecocampus en The Shift.

380

3.3. GreenTeam

Het GreenTeam is een vast team van jobstudenten dat de duurzaamheidsvisie van de VUB vertaalt in concrete projecten voor studenten en personeel. Deze actiegroep wil van de VUB een duurzamere plek maken en richt zich op een interacti-eve samenwerking met, door en voor de stad Brussel en helpen ook jouw duurzame projecten op en rond de campus.

JAAROVERZICHT GREENTEAM 2017ORGANISEREN GREEN IMPACT - 1e editie 2016-2017 met 7 VUB-teams

- Een bottom-up duurzaamheidsprogramma: verduur-zamen werk- en studeeromgeving d.m.v. duurzaamheids-acties

- Begeleiden van deelnemende teams- Workshops en webinars organiseren- Planten, posters en sorteerbakken voorzien- Afsluitende award ceremony organiseren

SENSIBILISERING VOEDING - Promoten van dagen zonder vlees:o Opmaken en verdelen vegetarische kookboekjes

o Vegetarische levensstijl in de kijker zetten op face-book

- Wegen voedseloverschotten in de resto - Overschotten personeelsbarbecue inzamelen en doneren

aan goede doelSENSIBILISERING AFVAL - Schrijfmateriaal ophalen voor Terracycle: wordt gesort-

eerd en brengt geld op voor het goede doel. Extra aan-dacht hiervoor tijdens de blok- en examenperiodes.

- Organiseren Recupel Cafe:o Herstellingen elektronische artikelen

o Inzamelen elektronische apparaten in ruil voor een drankje of hotdog

o Bijenwasdoeken als vervanging voor de brooddoosSENSIBILISERING MOBILITEIT - Fietspakketten voorzien voor fietsende studenten en per-

soneel: fluoriserend materiaal, tips over fietsen, Brussel fietskaart, …

- Mobiliteitsupdates via Facebook - Peren en fietsmateriaal uitdelen aan alle campusgebrui-

kers die met de fiets of het openbaar vervoer kwamen in het kader van de dag van de mobiliteit.

- Ontbijt uitdelen op campus Jette aan wandelaars, fiets en personeel die het openbaar vervoer of de afstandspark-ing gebruiken.

- Het GreenTeam organiseert de mobiliteitsmarkt. Hier konden studenten hun fiets laten repareren, testritten houden met de zencar, de NMBS was aanwezig op hun diensten te promoten en via BRIK kon je fietsen kopen of huren.

- Fietstocht organiseren in samenwerking met het ULB student green office, tijdens de week van de mobiliteit.

- Fietstocht organiseren voor nieuwe studenten om de omgeving rond de campus en Brussel te leren kennen.

- Fietslampjesactie van BIKE FOR BRUSSELS onders-teunen.

ORGANISEREN BUURDERIJ - Wekelijkse Boeren en Buren op dinsdag.- Online winkel van met producten van lokale landbouwers

en op de VUB komen ophalen.- Ecologisch, korte keten en eerlijke prijs!- 4x hebben we ook een officieel proevertjesmoment ge-

houden.

381

OUTREACH - Deelnemen bijencolloquium en voorstelling VUB-bloe-menweide op postersessie.

- Deelnemen aan de lunch met Koning Filip op de VUB.- GreenTeam-stand op Kick-Off in Jette en Etterbeek: met

sorteeroefening, fietsherstellingen en lifestyle tips.- Deelnemen aan ‘SDGs in België’-lezing te BOZAR. - Deelnemen aan 4-daagse ‘green office summit’ te

Utrecht. Hier komen alle Green Offices samen om ideeën uit te wisselen en te netwerken.

- Verduurzamingsworkshop geven op de teambuilding van de ETEC onderzoeksgroep.

4. ONDERZOEK De VUB heeft sterk onderzoek rond duurzaamheid. Via een onderzoeksplatform zal de aanwezige expertise in kaart gebracht en op en buiten de VUB zichtbaar gemaakt. Daarnaast gaat het nieuwe netwerk actief op zoek naar onderzoek-sopportuniteiten samen met de verschillende betrokken onderzoeksgroepen. Een duurzame transitie is enkel mogelijk wanneer verschillende disciplines samenwerken. Het netwerk stimuleert multidisciplinaire kruisbestuiving op de VUB waardoor duurzaamheidsvraagstukken terdege worden aangepakt.

5. ONDERWIJS Studenten verwerven competenties over en voor duurzaamheid in het curriculum. Duurzaamheid maakt deel uit van het onderwijsaanbod van de toekomst, dat gekenmerkt wordt door interdisciplinariteit, het verwerven van brede professio-nele competenties en het stimuleren van engagement. De campussen en het kosmopolitische Brussel zijn een uitstek-ende leeromgeving en experimenteerruimte. Tal van leeractiviteiten zetten studenten aan het denken en doen.Voortbouwend op het ASP2-project van het vicerectoraat studenten- en onderwijs “Competenties voor duurzame ontwik-keling in het onderwijs” (2014) werd een visietekst geformuleerd. Ook werd in 2015 in de schoot van de Onderwijsraad een ad hoc werkgroep met vertegenwoordigers van de faculteiten opgericht. In 2017 lag de focus van deze werkgroep op de uitwerking van een Sustainability Bootcamp, een 4-daags interdisciplinair seminar in de lentevakantie van 2018, en een pilootproject ter voorbereiding van eventuele verdere initiatieven op het vlak van onderwijs.In 2017 vond er een informatiesessie plaats met OVAM en Catapa, waarbij docenten uit de faculteit Economische en Sociale Wetenschappen & Solvay Business School, concrete tools werden aangereikt om aan duurzaamheid binnen hun lessen te werken. Daarnaast werkt VUB sinds 2017 mee aan een interuniversitair project onder begeleiding van Ecocampus, nl. het vorm-geven van een docentenprofessionaliseringstraject met online educatieve modules over duurzaamheid in het onderwijs.Prof. dr. Cathy Macharis maakt deel uit van het Belgian SULITEST EXPERT COMMITTEE.

6. BEDRIJFSVOERING

Op basis van de nulmeting van de VUB-koolstofvoetafdruk wordt een ambitieuze visie opgesteld inclusief de monitoring van de reële impact van maatregelen. VUB ambieert haar CO2-uitstoot te verminderen door rationeel energiegebruik – op het vlak van infrastructuur, aankopen, mobiliteit, etc. - door duurzame beleggingsinvesteringen, kringloopprocessen en de overschakeling naar hernieuwbare energie in smart grid applicatie.

6.1. Nulmeting VUB-Carbon Footprint

De nulmeting van de VUB-koolstofvoetafdruk geeft een overzicht van de klimaatimpact van de Vrije Universiteit Brussel in 2016. De koolstofvoetafdruk meet de uitstoot van broeikasgassen, deze gassen worden uitgedrukt in CO2-equivalenten op basis van hun broeikaseffect. De som van de VUB-uitstoot van broeikasgassen is de koolstofvoetafdruk uitgedrukt in CO2e per jaar en geeft de klimaatimpact van de Vrije Universiteit Brussel weer.De VUB-koolstofvoetafdruk in het jaar 2016 bedroeg 31.871 ton CO2e, wat overeenkomt met 2 ton CO2e per student. Dit is het equivalent van 125 miljoen autokilometers of de jaarlijkse koolstofvoetafdruk van 1600 gemiddelde Belgen. Het vereist 1,3 miljoen bomen om deze CO2-uitstoot te absorberen binnen één jaar.

382

Voor de berekening van de nulmeting werden alle VUB-activiteiten en -infrastructuur op campus Etterbeek en Jette in beschouwing genomen. Voor de gedetailleerde scope, impactcategoriën, dataverzameling en berekening kan u het volle-dige (Engelstalige) rapport raadplegen.De helft van de totale voetafdruk is vanwege personentransport (woon-werk, dienstreizen en studentenmobiliteit), 30% is afkomstig van direct energieverbruik (elektriciteit en verwarming) en 13% van kapitaalgoederen (infrastructuur, meubelen, wagens, ICT-apparatuur).Uit vergelijking met andere Belgische universiteiten blijkt dat de totale pendelafstand afgelegd door VUB’ers hoger is, maar de modal split is duurzamer (afstand met openbaar vervoer is 4x hoger dan afstand met de auto). Daartegenover is er ruimte voor verbetering om afval te sorteren aan de VUB ten opzichte van de andere universiteiten.

6.1.1. Duurzame mobiliteit en logistiek Als universiteit in een grootstad willen we de impact van alle verplaatsingen van en naar onze campussen beperken. We leggen de nadruk op actieve mobiliteit en openbaar vervoer. We werken continu aan goed bereikbare campussen, door overleg met overheden en vervoersoperatoren voor veilige toegangswegen en een performant openbaar vervoer. Voet-gangers en fietsers zijn de norm bij het ontwerpen van de campusomgeving.

Uit de nulmeting van de koolstofvoetafdruk blijkt dat personenvervoer verantwoordelijk is voor een totale uitstoot van 16.004 ton CO2eq in 2016, de helft van de totale koolstofvoetafdruk van de VUB! Deze uitstoot is de som van woon-uni-versiteit verkeer van personeel en studenten, dienstreizen van personeel en de reizen van buitenlandse studenten naar de VUB.

Eind 2017 heeft de Vrije Universiteit Brussel haar driejaarlijks bedrijfsvervoersplan opgesteld. Dit plan omvat de huidige modal split van het VUB-personeel, aangevuld met een gericht actieplan om personeel en studenten aan te moedigen zich op meer duurzame wijze te verplaatsen.

Uit de mobiliteitsenquête blijkt een evolutie naar duurzamere vervoerswijzen, zowel voor campus Etterbeek als Jette, waarbij de auto plaats ruimt voor de trein, fiets en voetgangers. Bovendien is er een stijging te merken van het personeel-saandeel woonachtig in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, hetgeen de meest positieve invloed heeft op de klimaatim-pact van onze mobiliteit.

383

Resultaten Brussels Humanities, Science and Engineering campus 2017

Ten opzichte van 2014 en 2011

Benchmarking met andere Brusselse bedrijven met >100 werknemers

384

Brussels Health Campus (VUB)

2014

Benchmarking met andere Brusselse bedrijven met >100 werknemers

385

Personeelsleden worden aangemoedigd tot duurzame vervoerswijzen naar de Vrije Universiteit Brussel door derdebe-talerssysteem voor openbaar vervoersabonnementen voor woon-werkverplaatsingen en een fietsvergoeding voor de fietspendelaars naar de campus.

Aan de VUB worden beveiligde fietsenstallingen en douchefaciliteiten aangeboden, deze voldoen echter niet meer aan het stijgend aantal fietsers onder het personeel en studenten. In komende jaren wordt aandacht gegeven aan de uitbreiding van fietsenstallingen en de mogelijkheid om douchefaciliteiten te integreren bij verbouwingen. In 2017 werd een nieuwe fietspomp geïnstalleerd naast de BikeTool op campus Etterbeek. In Jette komt de Vélofixer nog steeds langs om fietsen te herstellen van personeel en studenten, in Etterbeek loopt de samenwerking met het fietspunt op de Triomflaan. In samen-spraak met de fietswerkgroep wordt bekeken waar de knelpunten en noden liggen om fietsen naar de campus aantrekke-lijker te maken.

In mei 2015 startte de werf voor de aanleg van Tram 9, die metrostation Simonis met campus Jette zal verbinden in 2018. Een reeks maatregelen werden ingevoerd en nauw overleg met Mobiel Brussel en het Brussels Gewest (bou-wheren) hadden plaats met als doen het beperken van de hinder. Les- en examenroosters werden aangepast, er werd een afstandsparking ingericht in Asse en Wemmel voor personeel en studenten, er was regelmatig communicatie via de faculteit Geneeskunde en Farmacie en een themapagina op student.VUB, een sociale media groep bracht de pendelaars samen.

Internationale dienstreizen en CO2-compensatieBottom-up startte ook de discussie rond maatregelen rond dienstreizen per vliegtuig. Ook uit de Carbon footprint bleek die impact relevant: 5235 ton CO2eq. 16% van de totale carbon footprint. In 2018 volgt een aanpak hierrond.

LOGISTIEKDe vakgroep MOBI deed onderzoek naar de brede milieuimpact van leveringen naar de VUB. Observaties gebeurden in 2017, rapportage in 2018.

6.1.2. Energiebeleid 30% van Carbon FootprintDe Vrije Universiteit Brussel streeft naar een doorgedreven duurzame bedrijfsvoering, hetgeen zich op energetisch vlak concretiseert in volgende ambities: Reductie van broeikasgasemissies, rationeel energieverbruik en het gebruik van hernieuwbare energie waar mogelijk.

Het energiebeleid, geïmplementeerd door de directie infrastructuur, volgt een benadering op drie fronten. Zo wordt de energetische impact van zowel nieuwbouwprojecten, renovaties en uitbatingsprocessen systematisch in vraag gesteld. Directie infrastructuur, verantwoordelijk voor circa 220 000 m² universiteitspatrimonium, wierf medio 2017 een energi-ecoördinator aan om de energetische uitdagingen mee aan te pakken.

De energiecoördinator behartigt onder meer de wettelijke aspecten rond het thema energie, bewaakt de energieprestaties van gebouwen en installaties en begeleidt de (energie)premie-aanvragen. Zo werd afgelopen jaar 552.000,00 € subsidie uit het Vlaams klimaatfonds toegekend voor energiebesparende maatregelen op beide VUB-campussen.

Samen met de kerngroep duurzaamheid zal de directie infrastructuur een voortrekkersrol opnemen voor meer hernieu-wbare energieopwekking op VUB-sites. Op de Brussels Health Campus te Jette wordt sinds meerdere jaren elektriciteit geproduceerd via de warmtekrachtkoppelingscentrale van het UZ Brussel en een zonnepaneelpark - deels - gestald op facultaire daken. De optie fotovoltaïsche panelen voor campus Etterbeek - al dan niet via een crowdfundingformule voor medewerkers - wordt in 2018 verder onderzocht en gepromoot.

Met ingang van januari 2018 starten nieuwe energiebesparende maatregelen voor efficiënter gebouwenbeheer op campus Etterbeek. Rekening houdend met de technische limitatie van de HVAC-installatie wordt verwarmingsvraag en gebouwbezetting beter op mekaar afgestemd. Verwacht wordt hiermee de jaarlijkse gasconsumptie tien procent te ver-minderen. Verdere energetische verbetering wordt verwacht via meerdere projecten verspreid over beide campussen. Projecten genre isolatie van onderstations, relighting, enzovoort, …

Hoogste prioriteit in 2018 krijgt de energieaudit voor grootverbruikers met het oog op het vernieuwen van de milieuver-gunning voor campus Etterbeek, alsook de uitrol van bijkomende energiemeters, nodig voor de correcte invulling van de wettelijk vereiste energieboekhouding.

Los van haar eigen duurzaamheidsambities staat de VUB komende decennia voor “energetische uitdagingen” van ongeziene omvang vanwege de gemaakte klimaatafspraken. CO2-neutraliteit voor alle gebouwen wordt de norm, uiterlijk tegen 2050. Openbare gebouwen zullen naar alle waarschijnlijkheid al 10 jaar eerder koolstofneutraal moeten zijn.

386

Directie infrastructuur werkt daarom, vandaag in 2018, aan een masterplan energietransitie 2050 met strategisch ener-gieactieplan. Deze studie is bedoeld een voldoende flexibel richtsnoer te genereren, en een trajectscenario uit te zetten, opdat in éénzelfde doordachte en kostenefficiënte beweging de energietransitie en de renovatie van de VUB-installaties zou kunnen plaatsvinden de komende twee - of drie -decennia.

6.1.3. Impact van kapitaalgoederen

De kapitaalgoederen van de VUB zijn verantwoordelijk voor 13% van de VUB-Carbon Footprint (4.108 ton CO2e). Deze klimaatimpact is voornamelijk afkomstig van de emissies gerelateerd aan de constructie en renovatie van de gebouwen. Een minderheid is vanwege de emissies van aangekochte IT-apparatuur, meubilair, voertuigen en infrastructuur.

Bij bouw- en renovatieprojecten wordt sterke nadruk gelegd op de duurzaamheidsaspecten van gebouwen. Kindercam-pus Theodoortje is onderscheiden met de titel van ‘voorbeeldgebouw’ door het Brussels Hoofdstedelijk gewest. Het is een van de tien laureaten van ‘Be.Exemplary’, een initiatief dat bouwprojecten beloont die op het vlak van duurzaamheid een voorbeeldfunctie hebben. De passieve nieuwbouw, die wordt gebouwd op de VUB-campus van het UZ in Jette, omvat naast een kinderdagverblijf voor 121 kinderen en een basisschool ook lokalen voor Huis van het Kind, CAW Brussel en de Scouts. De duurzaamheid van het gebouw gaat veel verder dan enkel het energetische aspect. Onder meer de zeer doorgedreven life cycle cost-studie maken Theodoortje tot een voorbeeldig duurzaam project.

Dit is het 2e VUB-gebouw na het zwembad in 2016 dat is onderscheiden met de titel van ‘voorbeeldgebouw’ door het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. De renovatie van het VUB-zwembad was het eerste VUB voorbeeldgebouw.

6.1.4. Duurzame aankopen en circulaire economie

De Vrije Universiteit Brussel heeft de Green Deal Circulair Aankopen ondertekend, een initiatief van de Vlaamse Overheid om tegen 2050 een circulaire economie te hebben, waarin grondstofkringlopen gesloten worden. De VUB wil met de inte-gratie van circulariteit in het aankoopbeleid bijdragen aan deze transitie. Daarnaast engageerde de VUB zich in de Green Deal Gedeelde Mobiliteit.

6.1.5. Lekkere, gezonde en milieubewuste voeding

De Dienst Restaurant is een duurzaamheidspionier aan de Vrije Universiteit Brussel. In 2010 werd een charter rond du-urzame ontwikkeling ingevoerd in het restaurant. Naast een dagelijks aanbod van een vegetarisch én een veganistisch dagmenu, wordt ook een warme veganistische groentebar aangeboden aan studenten, personeel en bezoekers.

Het restaurant ontving in 2013 als eerste grootkeuken in België het MSC-certificaat. Sinds 2015 is alle aangeboden vis gecertificeerd, de wild gevangen vis met MSC-certificering en de kweekvis draagt een ASC-certificaat. Tonijn werd in 2015 uit het aanbod geschrapt.

387

In 2017 waren 19% alle maaltijden vegetarisch of veganistisch. Door middel van een ruime keuze aan vegetarische opties kunnen studenten en personeel kennis maken met lekkere vegetarische alternatieven en bijdragen aan een lagere voetaf-druk per kilogram geproduceerd voedsel. Met 5000 bezoekers per dag in Etterbeek is de duurzame aanpak in de resto cruciaal qua voorbeeldproject op de VUB. In 2018 wordt de mogelijkheid onderzoek om prijzen aan te passen aan de ecologische impact.

Het GreenTeam bleef in 2017 op regelmatige basis de gebruikers van het studentenrestaurant sensibiliseren over het sor-teren aan de afruimzone. Dit blijft een werk van lange adem, met ook in 2018 nog verdere sorteeracties gepland.

Door middel van metingen wordt continu gewerkt aan het verminderen van voedselverspilling. Zo worden de porties verkleind waar nodig, wordt het keukenpersoneel gesensibiliseerd en worden groente-overschotten verwerkt in de soep.

Het gebruik van kraantjeswater wordt actief gepromoot door het afbouwen van de verkoop van dranken in wegwerpcon-tainers (behalve Oxfam-drankjes) en het installeren van gratis waterfonteinen met glazen.

Sinds 2010 zijn plastieken lepels, bekers & potjes, aluminium kommetjes, individuele suikerzakjes, melk- en sausporties definitief uit het restaurant verbannen. Andere wegwerpartikelen vervaardigd uit petroleumderivaten (plastic) zoals koffie-bekertjes en roerstaafjes werden vervangen door alternatieven gemaakt uit het afval van suikerriet. In 2018 wordt onder-zocht om een meerprijs in te voeren voor de koffiewegwerpbekers en herbruikbare bekers aan te bieden aan een redelijke prijs.

Alle informatie over de duurzaamheidsmaatregelen in het VUB-restaurant staat op deze uitgebreide informatiepagina.

6.1.6. Gescheiden afvalinzameling aan de VUB

De Vrije Universiteit Brussel voert een beleid van gescheiden inzameling van afval. Zo zijn er een 45-tal verschillende afvalstoffen die gescheiden worden ingezameld voor hergebruik, recyclage of milieudeskundige verwerking. Papierafval wordt in alle burelen en werkplaatsen gescheiden ingezameld en dankzij het GreenTeam sinds 2015 ook in alle lesloka-len. PMD-afval wordt ingezameld in de keukentjes van de verschillende diensten van de Vrije Universiteit Brussel en in de keukens van de studentenkamers.

Uit de enquête rond de prioritaire duurzaamheidsdoelstellingen voor de Vrije Universiteit Brussel blijkt dat de respon-denten afvalsortering aanzien als de tweede hoogste prioriteit. De universiteit sorteert maar dit is niet voldoende zicht-baar op de campus. Dankzij Fost Plus kon de Vrije Universiteit Brussel een 145 nieuwe sorteereilandjes inrichten op de campussen Jette en Etterbeek. Het GreenTeam van de Vrije Universiteit Brussel voorzag in pop-up sorteeracties om de VUB-studenten de sorteerregels bij te brengen. En met succes, de hoeveelheid ingezameld PMD vervijfvoudigde in 2017 t.o.v. voorgaande jaren.

388

Het GreenTeam in actie

De inzameling van gevaarlijk en bijzonder afval wordt georganiseerd door de Dienst Preventie en Milieu (PRMI). Dit afval wordt gescheiden van het restafval ingezameld door een gespecialiseerde firma. Het radioactief afval wordt strikt ges-cheiden van alle andere afvalstoffen afgevoerd en behandeld door de Dienst Fysische Controle.

De afvoer van alle afgedankte elektrische en elektronische toestellen wordt georganiseerd via Recupel. Inzameling, reg-istratie en afvoer van dit type afval gebeurt door de Dienst Facility Management op campus Etterbeek en door de Tech-nische Dienst op campus Jette.

Lege batterijen en TL-lampen en andere gasontladingslampen, oude wetenschappelijke toestellen en oude elektrische en elektronische toestellen worden allemaal op milieudeskundige wijze afgevoerd.

Het wettelijk verplichte afvalregister van de Vrije Universiteit Brussel wordt bijgehouden op de Dienst Preventie en Milieu.

6.2. Werken aan een sociaal duurzame werkomgeving

6.2.1. Diversiteit

Diversiteit is een meerwaarde voor de maatschappij, het hoger onderwijs en onze instelling in het bijzonder. De aan-wezigheid van verschillende mensen op de campussen zorgt voor frisse ideeën en andere invalshoeken, maar vergt soms ook een inspanning en sociale leerprocessen. Hoe de gelijkwaardigheid van alle studenten en personeelsleden waarborgen? De VUB wil een beleid voeren waarbij gelijke kansen, inclusie en participatie centraal staan en dit vanuit de principes van openheid, kritisch denken, respect en verdraagzaamheid.

In 2005 stelde het voormalige VUB Diversiteitsforum een Diversiteitsplan op en in 2014 keurde de Raad van Bestuur het Genderactieplan goed, dat vooral focuste op de instroom en doorstroom van vrouwen in het academisch korps en hun vertegenwoordiging in bestuursorganen. In 2018 wil VUB haar beleid thematisch verbreden naar alle mogelijke vormen van uitsluiting, alsook verruimen naar zowel studenten als personeel. Prof. dr. Karen Celis zal hierin mee het voortouw nemen. Ter voorbereiding participeerde VUB alvast aan een grootschalige trendstudie naar de verwachtingen, belevingen en attitudes van werknemers m.b.t. diversiteit in België (Trendhuis, 2017).

In 2018 zal er o.a. een diversiteitsplan voor personeel worden opgemaakt, parallel met ULB en onder begeleiding van Actiris. Andere acties zijn bv. de jaarlijkse VUB Gender Week en de deelname van VUB en ULB aan de Belgian Pride.

6.2.2. Psychosociaal welzijn

Een van de bouwstenen van het toekomstplan (2018-2021) van rector Caroline Pauwels is een “warme VUB”. De rector zet daarbij in op een universiteit die hernieuwde inspanningen levert om de mens (student, onderzoeker, docent, werkne-mer) centraal te stellen in plaats van het proces. Daarbij zal de komende jaren worden gewerkt aan o.a. een gezonde work-life balans, een doorstart naar meer participatieve beleidsvoering, een evenwicht tussen kwantitatieve en kwalitati-eve evaluatiecriteria, een evenwicht tussen performantie, verdienste en menselijkheid.

389

Uit de eerste analyse van de werking van het meldpunt ongewenst grensoverschrijdend gedrag, dat werd opgericht eind 2016, blijkt dat dit een nuttig, laagdrempelig instrument is dat zowel door studenten als door VUB-medewerkers gebruikt wordt om ongewenste situaties aan te kaarten. De grote meerderheid van de meldingen in 2017 betroffen verbaal en fysiek grensoverschrijdend gedrag en geweld. In mindere mate werden pesterijen en seksueel grensoverschrijdend ge-drag gemeld. In 2018 wordt ingezet op de verdere bekendmaking van het meldpunt en het optimaliseren van procedures.Verder werd geïnvesteerd in een opleiding aan zowel leidinggevenden als medewerkers om signalen van burn-out te herkennen. Er werd gestart met een pilootproject om medewerkers met een risico op burn-out proactief te begeleiden en zodoende uitval te voorkomen.

6.2.3. Welzijn op het werk

Het concept welzijn op het werk omvat alle factoren betreffende de omstandigheden waarin het werk wordt uitgevoerd. Welzijn op het werk omvat zeven domeinen: veiligheid op het werk; bescherming van de gezondheid van de werknemer; psychosociale aspecten van het werk; ergonomie; arbeidshygiëne, de verfraaiing van de werkplaatsen en maatregelen inzake leefmilieu met invloed op het welzijn op het werk.

Ook in 2017 ging de dienst Preventie en Milieu verder met het actief ondersteunen van de werkgever in de uitvoering van het preventiebeleid. Het jaaractieplan van 2017 van de Vrije Universiteit Brussel werd daarbij als leidraad gebruikt. Het jaaractieplan kadert in het globaal preventieplan (2014 – 2018) van de universiteit.

Het jaar 2017 werd gekenmerkt door verschillende problemen met betrekking tot de infrastructuur. E werd onder andere geïnvesteerd in de vernieuwing van de HVAC-technieken (verwarming en afzuiging) van de gebouwen F en G van de cam-pus Etterbeek. De liften op de campussen Etterbeek en Jette werden geregulariseerd. Ook de elektrische installaties op de campussen Etterbeek en Jette worden grondig vernieuwd.

In 2017 werden risicoanalyses gemaakt van de activiteiten die plaatsvinden in de vak- en onderzoeksgroepen van de faculteit Geneeskunde en Farmacie.

De dienst Preventie en Milieu gaf adviezen rond de brandveiligheid, evacuatie en inrichting van de werkposten bij de talri-jke renovatiewerken en nieuwbouwprojecten, zoals bijvoorbeeld de verbouwing van F6, het zwembadproject, het tijdelijke kinderdagverblijf te Jette, …

Zoals elk jaar onderzocht de dienst Preventie en Milieu ook in 2017 de gerapporteerde arbeidsongevallen en incidenten. De belangrijkste oorzaak van arbeidsongevallen blijven de interne verplaatsingen.

Ook in 2017 ging de nodige aandacht naar het werken met derden, overleg met de brandweer, opvolging van wettelijke controles, de organisatie van evacuatieoefeningen, het adviseren rond ergonomie, e.d.

6.2.4. Bioveiligheidsproblematiek

De geldende bioveiligheidsvergunningen en de ermee geassocieerde lokalen, hun plattegronden, en de inventaris van laminar flowkasten (LAF-kasten) worden continu geactualiseerd door Walter Kempenaers, de bioveiligheidsverantwoor-delijke van de Vrije Universiteit Brussel.

De bioveiligheidscomités komen minstens één keer per jaar samen, zowel op campus Etterbeek als op campus Jette. Het comité op campus Jette omvat ook vertegenwoordigers van het UZ Brussel.

Jaarlijks worden de microbiologische veiligheidskasten (ook laminaire flowkasten of LAF-kasten genoemd) onderworpen aan een controle door een gespecialiseerd technicus. De “Biohazard” kasten (type II) worden gecontroleerd volgens de specificaties van de EN-12469 om ze te valideren voor werkzaamheden met inperkingsplichtig biologisch materiaal, met als deelaspecten: bescherming van het biologisch materiaal (in de kast); bescherming van de operator; bescherming van de omgeving. Kasten die niet aan deze specificaties voldoen en overblijvende horizontale flowkasten, worden enkel getest op steriliteit in de werkruimte met behulp van een deeltjesteller. Dit type kasten kan hoogstens vrijgegeven worden voor werk met volstrekt onschadelijke micro-organismen. Om het resultaat van deze technische controle voor alle gebrui-kers duidelijk te maken, worden validatiefiches op alle biohazard- en verticale LAF-kasten bevestigd, en het resultaat van de validering van voornoemde deelaspecten wordt erop vermeld.

Routinematige bioveiligheidsaudits worden geïntegreerd in de regelmatige “bezoeken aan diensten” door de Dienst Pre-ventie en Milieu. Hierbij ligt de nadruk vooral op correcte bioveiligheidsindicaties, goede werkpraktijken en andere zicht-bare aspecten. Aanvullend geeft de bioveiligheidsverantwoordelijke jaarlijks een groot aantal adviezen, voortvloeiend uit observaties tijdens deze audits of op vraag van individuele onderzoekers. Deze adviezen handelen grotendeels over de

390

juiste interpretatie van de bioveiligheidswetgeving, keuze en correct gebruik van veiligheidsapparatuur en persoonlijke beveiligingsmiddelen, en veilige werkpraktijk. Centraal staat steeds de bekommernis om (bio)veiligheidsverplichtingen om te zetten in een meerwaarde bij het wetenschappelijk onderzoek.

De laatste jaren neemt de aandacht voor opleiding en sensibilisering rond het onderwerp “Bioveiligheid” aanzienlijk toe. Jaarlijks worden wettelijk verplichte informatiesessies in bioveiligheid georganiseerd voor de nieuwe medewerkers van de vergunningsplichtige laboratoria. Daarnaast verzorgt de bioveiligheids-verantwoordelijke ook specifieke seminaries “Bioveiligheid” in het kader van de opleiding Proefdierkunde en het Internationaal Programma Moleculaire Biologie, en in de richtingen Farmacie en Biomedische Wetenschappen, dit telkens op vraag van de betrokken professoren. Bovendien doceert de bioveiligheidsverantwoordelijke het keuzevak “Bioveiligheid” voor de masteropleiding Biologie.

6.2.5. Asbestproblematiek

In een aantal gebouwen van de Vrije Universiteit Brussel is asbest aanwezig. Dit is vastgelegd in de asbestinventaris. In de meeste gevallen gaat het om hechtgebonden asbest in ventilatiekanalen. Zolang hieraan niet wordt geraakt bestaat er geen gevaar, aangezien het asbest gebonden is aan cement. Enkel wanneer aan de ventilatiekanalen wordt gewerkt dienen nauwgezet de nodige voorzorgsmaatregelen te worden gevolgd.

Hechtgebonden asbest wordt verwijderd bij werken en renovatie. Niet-hechtgebonden asbest wordt in elk geval zo spoedig mogelijk verwijderd.

De Vrije Universiteit Brussel heeft een interne procedure voor de opvolging van alle asbestdossiers. Er wordt maandelijks gerapporteerd aan het Comité voor Preventie en Bescherming op het Werk en infovergaderingen worden georganiseerd voor de gebruikers van de gebouwen. Er wordt op toegezien dat asbestwerven voldoen aan de wettelijke normen zodat personeel, studenten en bezoekers niet in contact komen met asbestvezels.

De Vrije Universiteit Brussel nam een externe erkende firma in dienst voor de projectbegeleiding van de asbestsanering. Daarnaast worden ook erkende firma’s aangesteld voor de verwijdering van asbest wanneer dat nodig is.

6.2.6. ADR-veiligheidsadviseur

De universiteit heeft wettelijk een ADR-veiligheidsadviseur nodig omdat binnen de instelling gevaarlijk afval worden ver-pakt voor transport naar de verwerkingsinstallatie. Risicohoudend medisch afval wordt bijvoorbeeld verpakt in WIVA-vat-en, die vervolgens door een gespecialiseerde firma wordt opgehaald voor transport naar de verbrandingsoven. Serge Gillot van de dienst Preventie en Milieu neemt deze functie waar aan de Vrije Universiteit Brussel sinds 2015.

6.3. Ecologische campussen

6.3.1. Biodiversiteit op onze groene campus De Vrije Universiteit Brussel wordt gekenmerkt door zijn groene campussen die deel uitmaken van het groene netwerk van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. De campus Etterbeek werd ontworpen als een campus met uitgestrekte groene zones. Deze werden beplant met een grote verscheidenheid aan bomen. De campus Jette is gelegen vlakbij het Laar-beekbos, het Poelbos, de moerassen van Jette en Ganshoren en het Koning Boudewijnpark, die aangeduid werden als Natura 2000-gebieden.

Heel wat bijzondere planten en dieren vinden hun weg naar de campussen van de Vrije Universiteit Brussel. De universi-teit draagt zo bij tot de biodiversiteit in de stad. Zo is bijvoorbeeld de zeldzame inheemse ringslang thuis in de biologisch waardevolle groene zone aan de noordrand van campus Jette.

Het groenbeheer op de campus Etterbeek gebeurt sinds 2015 zonder gebruik van pesticiden, in Jette sinds 2016. In de grasstroken worden niet langer pesticiden gebruikt. Er wordt gewerkt met een gedifferentieerd maaibeheer. Dit be-leid zorgt voor meer bloeiende kruidachtige planten. Zo worden op de campus Etterbeek sinds 2014 Bijenorchissen en Hondskruid aangetroffen. Ook de Breedbladige Wespenorchis is al langer gekend op de campus. Deze plantensoorten hielden stand in 2017 en werden beschermd tegen negatieve invloeden tijdens evenementen in openlucht zoals de jaarli-jkse personeelsbarbecue.

391

Hondskruid op campus Etterbeek

In 2017 werden voorstellen onderzocht van Leefmilieu Brussel voor de toekomstige invulling van de akker in de groene zone ten noorden van campus Jette. Leefmilieu Brussel stelde voor om een duurzaam landbouwbedrijf op deze site op te richten. Verder onderzoek en visievorming is noodzakelijk in 2018 opdat de Vrije Universiteit Brussel hierin een beslissing zou kunnen nemen.

In de Oude Hoogstamboomgaard op campus Jette vond in 2017 een voortzetting plaats van het project HumaneTerre. In 2017 werd veel aandacht besteed aan lokale voedselproductie, het lokaal bereiden van dit voedsel en het nuttigen in de boomgaard, samen met de mensen uit de buurt.

6.3.2. Waterverbruik & afvalwater

Zowel op campus Etterbeek als op campus Jette is er een voorziening voor het oppompen van grondwater. De Vrije Uni-versiteit Brussel kiest ervoor om ook in de toekomst verder grondwater op te pompen. Dit water wordt gebruikt voor het spoelen van de toiletten.

Daar staat tegenover dat wordt gewerkt aan een plan dat zorgt voor een maximale doordringing van het regenwater in de ondergrond. In de toekomst zal actief worden gewerkt aan het beperken van de afvoer van regenwater via verharde oppervlakken naar de riool. Het regenwater zal worden afgeleid naar gebieden waar het geleidelijk kan infiltreren in de bodem.

Ook het voorzien van groendaken op nieuwe gebouwen heeft een effect op het afvloeien van regenwater. Het regenwater wordt gedeeltelijk gebufferd op de groendaken en zal deels verdampen, i.p.v. snel af te vloeien naar de riolering.

Bij nieuwbouwprojecten worden bovendien regenwaterputten voorzien. Dit regenwater kan in de toekomst ook worden gebruikt voor het spoelen van de toiletten. De groene zones op de campus worden nooit besproeid met water, ook niet in droge periodes.

Het afvalwater van de Vrije Universiteit Brussel wordt geloosd in de riolering. De Dienst Preventie en Milieu is sinds het jaar 2000 verantwoordelijk voor de inzameling van het gevaarlijk afval, inclusief vaste en vloeibare chemicaliën. Afvalpro-ducten van de laboratoria mogen in geen geval in de riolering terecht komen en dienen via het circuit van het gevaarlijk afval te worden afgevoerd.

6.3.3. Bodem

In 2016 werd een prijsvraag gelanceerd voor het uitvoeren van een verkennend bodemonderzoek voor de campus Etter-beek. Deze studie moet worden uitgevoerd ter voorbereiding van de aanvraag van de verlenging van de milieuvergunning voor deze campus. In mei 2017 werd het verkennend bodemonderzoek ingediend bij Leefmilieu Brussel. Deze overhe-idsinstantie verzocht om bijkomend onderzoek dat in 2018 zal worden uitgevoerd.

392

6.3.4. Geluids- & trillingenproblematiek

De Vrije Universiteit Brussel dient waakzaam te zijn m.b.t. geluidshinder veroorzaakt door studentenfuiven in de BSG-feestzaal en in de feesttest op de campus Etterbeek. Ook de BOJ-feestzaal op campus Jette lag in het verleden aan de basis van occasionele geluidshinder.

Op 26 januari 2017 keurde de Brusselse Regering een nieuwe wetgeving goed m.b.t. het afspelen van versterkte muziek. Op 21 februari 2018 zal deze wetgeving van kracht worden. De nieuwe wetgeving m.b.t. de verspreiding van versterkt geluid is bedoeld om het publiek te beschermen tegen de gehoorschade die zwaar versterkt geluid kan veroorzaken. Ze staat naast de reeds bestaande en van kracht blijvende wetgeving die mensen moet beschermen tegen lawaai veroor-zaakt door de buren.

De nieuwe reglementering inzake versterkt geluid voorziet drie geluidsniveaus. Wanneer een etablissement onder een bepaald geluidsniveau blijft worden er geen bijkomende voorwaarden opgelegd. Bij hogere geluidsniveaus dienen ver-schillende maatregelen te worden genomen om het publiek te beschermen. Afhankelijk van het geluidsniveau en het moment waarop dat wordt verspreid moet het publiek worden geïnformeerd, moet een display aanwezig zijn waarop het geluidsniveau valt af te lezen, dient het geluidsniveau te worden geregistreerd, moeten oordoppen worden ter beschik-king gesteld en rustzones worden voorzien en moet een persoon worden aangeduid die de problematiek opvolgt.

In 2017 maakte het Departement Studentenzaken de Vrije Universiteit Brussel werk van het omzetten van deze nieuwe wetgeving naar onze instelling. Samen met Facility Management en de Dienst Preventie en Milieu werden de locaties geïdentificeerd waar versterkt geluid wordt verspreid en werd informatie ingewonnen over de nieuwe regelgeving. Er werd ook een referentiepersoon aangesteld binnen de instelling.

Begin 2018 zullen de nodige toestellen worden aangekocht die het geluid meten en registreren en die voldoen aan de vereisten van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

6.4. Ethisch verantwoord ondernemen

6.4.1. Universitair Charter Goed Bestuur

Goedgekeurd door de Raad van Bestuur d.d. 04 maart 2014 op voorstel van de Governance Commissie. Dit charter bevat de beginselen van deugdelijk bestuur waarvoor de Vrije Universiteit Brussel zich engageert om deze beginselen te im-plementeren in beleid en beheersstructuren. Het bevat tevens reglementen die een toepassing zijn van deze beginselen, deze reglementen verbinden het bestuur van de instelling ten aanzien van de leden van de Universitaire Gemeenschap. Het charter biedt aan personeel en studenten een algemeen kader dat rechten en plichten waarborgt in bestuurlijke aangelegenheden.

6.4.2. Divestment charter

De Vrije Universiteit Brussel ondersteunt de transitie naar een koolstofarme samenleving door haar beleggingsporte-feuilles duurzaam te beheren; te desinvesteren in fossiele brandstoffen enerzijds en op een positieve manier te inves-teren in eigen infrastructuurprojecten met een grote duurzaamheidsimpact anderzijds.

Engagement 25 april 2017In uitvoering van de beslissing van de Raad van Bestuur RVB.004/C4/01 van 15/12/2015 bouwt het Financieel Manage-ment Comité het aandeel investeringen in fossiele brandstoffen stapsgewijs af.In het kader van dit engagement werden al een aantal stappen genomen:

- Alle vermogensbeheerders van de Vrije Universiteit Brussel passen hun SRI-normen toe op de VUB-beleggingen. Dit is een absoluut minimum.

- Alle portefeuilles worden vanaf 2016 jaarlijks gescreend. Er wordt nagegaan of de gehanteerde SRI-normen gevolgd worden en of deze volstaan. Bij deze screening zijn twee aspecten van belang:

o Te allen tijde moet het principe van Vrij Onderzoek kunnen gerespecteerd worden binnen de methodiek van de beheerder.

o Er wordt onderzocht of de SRI-normen van de verschillende beheerders voldoen of dat er een eigen pol-icy wordt uitgewerkt door uitsluitende criteria toe te voegen aan bestaande contracten, in het bijzonder m.b.t. het aandeel van investeringen in fossiele brandstoffen.

- Daarnaast wil de Vrije Universiteit Brussel een verschil maken. Hiertoe worden een aantal mogelijke pistes onderzocht zoals:

o Aan een vermogensbeheerder een beheermandaat toe te wijzen met in de portefeuille assets die aansluiten bij de humanistische waarden van de VUB en duurzaamheid in het bijzonder.

393

o Investeren in een duurzame infrastructuur; i.e. een gericht investeringsbeleid dat leidt tot een vermin-dering van de ecologische impact van de campussen en zijn gebruikers.

Tot slot vraagt het Financieel Management Comité aandacht voor een ethisch consequente afstemming tussen de ge-nomen engagementen m.b.t. divestment en de kerntaken van de instelling.

6.4.3. Ethische commissies

Het onderzoek aan de Vrije Universiteit Brussel wordt opgevolgd door verschillende ethische commissies. Deze commis-sies verlenen een ethisch advies aan de onderzoekers. In 2016 kwam de Ethische Commissie Dierproeven in de belang-stelling door het in vraag stellen in de media van bepaalde praktijken in het animalarium op campus Jette. Als reactie op de aandacht voor deze problematiek in de pers, benadrukte de universiteit het belang van ethisch ondernemen, ook wanneer het gaat om dierenwelzijn in het algemeen en het werken met proefdieren in het bijzonder. Een audit van het animalarium werd georganiseerd om het werken met proefdieren zo ethisch mogelijk te laten verlopen, in lijn met alle regelgeving en richtlijnen van goede praktijk. De implementatie van de nodige maatregelen gebeurde meteen en wordt ook nu nog perma-nent geëvalueerd en bijgestuurd.

7. OUTREACH

7.1. Brussel

Betrokkenheid versterken met BrusselBoeren & Buren is een wekelijkse buurderij met kwaliteitsproducten van lokale boerderijen. Deze korte keten dient om de smaak van de streek terug te vinden, de klimaatverandering tegen te gaan en de banden tussen consumenten en produ-centen aan te halen.

HumanaTerre is project waarbij een groep mensen zonder wettig verblijf een collectieve en educatieve moestuin onderhouden en uitbouwen in de Hoogstamboomgaard op campus Jette.PERMAFUNGHI

7.2. UNICA

De Vrije Universiteit Brussel is lid van UNICA, het netwerk van 49 universiteiten uit 37 Europese hoofdsteden. Dit netwerk is een forum voor zijn leden om te reflecteren over strategische ontwikkelingen en vereisten op het vlak van onderwijs, onderzoek en administratie en vertegenwoordigd meer dan 160.000 personeelsleden en 1.900.000 studenten.

De Vrije Universiteit Brussel host de 8e UNICA GREEN Workshop op de Brussels Humanities, Science and Engineering Campus. Van 21 tot 23 maart 2018 zullen beleidsmedewerkers, duurzaamheidsverantwoordelijken en milieucoördina-toren van Europese hoger onderwijsinstellingen expertises en visies uitwisselen over de implementatie van de Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen (SDGs) in hoger onderwijs.

7.3. The Shift

VUB is lid van The Shift, het Belgische netwerk voor duurzaamheid met het oog op de transitie naar een betere samenleving en economie. VUB heeft zich geëngageerd om haar maatschappelijke ambities in kaart te brengen en engagementsverklaringen Green Deal Gedeelde Mobiliteit en Circulaire Aankopen ondertekend.

7.4. Ecocampus

Ecocampus is een programma van de Vlaamse overheid dat zich inzet voor een duurzaam hoger onderwijs. Ecocampus richt zich op docenten, onderzoekers en studenten, opdat zij duurzame ontwikkeling als kompas gebruiken bij hun dageli-jkse activiteiten, nu én in de toekomst. Binnen Ecocampus worden best practices in het hoger onderwijslandschap uitge-wisseld en gezamenlijke projecten uitgewerkt.

394

7.5. OVAMVUB werkt samen met de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM), OVAM spant zich dagelijks in voor een kwaliteitsvol en efficiënt afval-, materialen- en bodembeheer in Vlaanderen.

7.6. UCOS

Het Universitair Centrum voor Ontwikkelingssamenwerking (UCOS) is een educatieve NGO verbonden aan de Vrije Universiteit Brussel en de Erasmushogeschool Brussel. Ze wil de studenten uitnodigen om kritisch na te denken over de mogelijkheden voor een duurzame en solidaire toekomst. Ze zijn ook steeds op zoek naar vrijwilligers.

8. MILIEUWETGEVING

Het is belangrijk dat de universiteit werkt conform de geldende wetgeving en regelgeving. Daarom wordt veel aandacht besteed aan het verwerven van de nodige vergunningen, het opvolgen van de exploitatievoorwaarden, het uitvoeren van de wettelijk vereiste studies en het nemen van de nodige maatregelen.

8.1. Milieuvergunningen

In februari 2016 werd de milieuvergunningsaanvraag ingediend voor het nieuwe researchgebouw L dat op campus Jette zal worden gerealiseerd. Het betreft een gemengd dossier waarbij de milieuvergunning wordt gekoppeld aan de steden-bouwkundige vergunning. Pas in december 2016 werd dit dossier behandeld door de overlegcommissie op de gemeente Jette en kon de procedure zijn verdere gang gaan. Op 25 april 2017 werd de milieuvergunning toegekend.

In 2017 werd de verlenging van de milieuvergunning voor campus Etterbeek verder voorbereid. Vele locaties en diensten werden bezocht om een inventarisatie van alle ingedeelde inrichtingen mogelijk te maken. De milieuvergunning van cam-pus Etterbeek is nog geldig tot midden 2019. In het voorjaar van 2018 moet het aanvraagdossier voor de verlenging van de milieuvergunning worden afgerond en ingediend.

De aanvraag tot wijziging van de milieuvergunning van campus Jette voor het project Theodoor werd ook in 2017 inge-diend. Dit project beoogt de realisatie van een nieuw gebouwencomplex voor de huisvesting van het kinderdagverblijf, een lagere school, consultatieruimten voor Kind & Gezin en CAW en een speelruimte voor de scouts op campus Jette. De Brusselse overheid vroeg bijkomende informatie die in het voorjaar van 2018 zal worden ingediend.

8.2. Vergunningen voor het gebruik van geneesmiddelen, drugsprecursoren en verdovende middelen

Vergunningen zijn vereist voor laboratoria die gebruik maken van speciaal gereglementeerde stoffen:- Stoffen met hormonale, antihormonale, anabole, bèta-adrenergische, anti-infectieuze, antiparasitaire en anti-in-

flammatoire werking; - Drugsprecursoren;- Verdovende middelen en psychotropen.

De Vrije Universiteit Brussel dient hiervoor een vergunning aan te vragen bij het Federaal Agentschap voor Geneesmiddel-en en Gezondheidsproducten. De dienst Preventie en Milieu doet de coördinatie van de aanvragen voor dergelijke vergun-ningen voor de verschillende laboratoria.

9. DUURZAAMHEIDSCOMMUNICATIE & PARTICIPATIE VUB-COMMUNITY

9.1. Duurzame Dinsdag #4

Op dinsdag 28 november vond de 4de editie van Duurzame Dinsdag plaats op de VUB. Centraal stond de voorstelling van de nulmeting van de VUB-koolstofvoetafdruk en twee debatten met de VUB-gemeenschap over maatregelen om de uit-stoot van personenmobiliteit terug te dringen.

Het woon-campusverkeer van personeel en studenten, de dienstreizen van personeel en de reizen van internationale studenten zijn samen verantwoordelijk voor 50% van de totale uitstoot in 2016, namelijk 16.004 ton CO2e. Door middel

395

van 2 debatten met de aanwezige VUB’ers werden enkele ideeën afgetoetst om de klimaatimpact van vliegreizen en het woon-campusverkeer te reduceren.

Tijdens het eerste debat werd het huidige vliegbeleid aan de VUB tegen het licht gehouden, gevolgd door een plan van aanpak voor de toekomst. Het voorstel van de Kerngroep Duurzaamheid vertrekt vanuit het principe vermijden, alternatieven, compenseren. Uit het debat en de stellingen bleek interesse van het publiek voor een duurzamer vliegbeleid, maar met zeer uitlopende invullingen. Maken we de maatregelen verplicht of zijn het eerder vuistregels? Is er verplichte compensatie voor personeelsleden, via een intern of extern fonds?

Algemene consensus bestond over de verantwoordelijkheid van de VUB als rolmodel en de noodzaak om bewustzijn te creëren in de VUB-gemeenschap over de klimaatimpact van vliegreizen. Het is belangrijk een compensatiefonds op te zetten waar personeel en studenten hun uitstoot van vliegreizen kunnen compenseren.

In het tweede debat werd de impact van woon-campusverkeer van studenten en personeel besproken, met nadruk op potentiële reductiemaatregelen. Algemeen bleken telewerken en telelessen een deel van de oplossing, al is het nodig om voldoende persoonlijke interactie en contact met de universiteit te behouden. Bovendien is de doelgroep zeer belan-grijk, zo is de meerwaarde groter voor werkstudenten en door veelvuldige verplaatsingen Jette-Etterbeek te vermijden. Opleidingen rond digitale technologie en efficiëntere lessenroosters kunnen de VUB op weg helpen.

Een maatregel om het autogebruik naar de campus te ontmoedigen is een nieuw parkeerbeleid. Er was een draagvlak voor betalend parkeren bij het publiek op voorwaarde van een creditsysteem met een aantal gratis parkeerbeurten. Een belangrijke prioriteit blijft de verbetering van de fietsinfrastructuur op en naar de VUB-campussen.

Cathy Macharis, voorzitter Kerngroep Duurzaamheid, en Hubert Rahier, vice-voorzitter Kerngroep Duurzaamheid, zagen een positieve beweging op de Duurzame Dinsdag. Belangrijk om de VUB-klimaatimpact te reduceren is de nadruk te leg-gen op persoonlijke verantwoordelijkheid bij personeel en studenten, met garantie van voldoende vrijheid en het behoud van onze warme en menselijke universiteit.

9.2. Green Impact

In 2017 liep de 1ste editie van Green Impact af, een bottom-up programma waarbij personeel en studenten hun werk- en studeeromgeving verduurzamen. Verschillende VUB-teams ondernemen concrete duurzaamheidsacties, ondersteund door het GreenTeam en met behulp van een online toolkit. Op basis van deze acties krijgen de teams aan het eind van het academiejaar een onderscheiding en beloning op basis van het duurzaamheidsklassement.

Alle teams van het afgelopen jaar vonden het programma waardevol en relevant, met Faculteit ES als uiteindelijke win-naar. Na dit eerste succesjaar vindt in academiejaar 2017-2018 de 2e editie van Green Impact aan de VUB plaats.

9.3. Vernieuwde VUB-websites

In 2017 hebben de Dienst Preventie en Milieu, de Kerngroep Duurzaamheid, het GreenTeam en het VUB-restaurant een nieuwe webpagina opgezet in de nieuwe VUB-format. Blijf op de hoogte van alle verwezenlijkingen, projecten, evenement-en en campagnes via deze pagina’s!