Drinkwater in Afrika Tijs Ruigrok, Lars de Jong en Ruben de Winter

2

Inhoudsopgave Inleiding___________________________________________________________________ 3

Plan van aanpak ____________________________________________________________ 4

Hoe komt het dat er in deze landen drinkwater te kort is? __________________________ 8

Hoofdstuk 1: In welke landen is een drinkwater te kort? ________________________________ 8

Hoofdstuk 2: Wat zijn de oorzaken van het drinkwater te kort in deze landen? ______________ 9

Hoofdstuk 3: Invloed van klimaatverandering op het krijgen van drinkwater._______________ 13

Hoofdstuk 4: De invloeden van watertekort op een land. _______________________________ 17

Hoe wordt het drinkwater te kort verholpen? ___________________________________ 19

Hoofdstuk 5: Hoe komen de mensen in de Sahel aan drinkwater? ________________________ 19

Hoofdstuk 6: Wat wordt er gedaan in Afrika om water drinkbaar te maken? _______________ 22

Hoofdstuk 7: Hoe komen rijke woestijnlanden, sommige Afrikaanse landen wel aan drinkwater? _ 24

Hoofdstuk 8: Welke organisaties helpen de lokale bevolking? ___________________________ 26

Hoofdstuk 9: Kan de waterkringloop zo aangepast worden dat er drinkwater in droge landen komt? __ 28

Hoofdstuk 10: Ons onderzoek _____________________________________________________ 32

proces verslag _____________________________________________________________ 36

Tijs Ruigrok ____________________________________________________________________ 36

Lars de jong ____________________________________________________________________ 39

Ruben de winter ________________________________________________________________ 42

Logboek __________________________________________________________________ 45

Tijs Ruigrok ____________________________________________________________________ 45

Lars de jong ____________________________________________________________________ 46

Ruben de winter ________________________________________________________________ 47

Bronnen __________________________________________________________________ 49

3

Inleiding

Wij gaan ons profielwerkstuk houden over drinkwater in Midden-Afrika. Wij hebben dit onderwerp gekozen omdat het bij ons in Nederland normaal is dat er schoon drinkwater uit de kraan komt. We vroegen ons af hoe ze dat in droge ontwikkelingslanden deden zoals de landen in Midden-Afrika. Wij doen ons profielwerkstuk over de volgende twee Hoofdvragen:

1. Hoe komt het dat er drinkwater te kort is in Afrika? 2. Hoe kunnen wij het drinkwatertekort verhelpen?

Hierna hebben wij ook nog een onderzoek gedaan over hoe het drinkwater te kort in Afrika het best opgelost kan worden en uitgewerkt in ons profielwerkstuk. Dit is te vinden op de laatste pagina’s.

4

Plan van aanpak

Onderwerp, aanleiding en onderzoeksrichting

We hebben dit onderwerp gekozen, omdat we geïnteresseerd waren hoe mensen in Afrika

aan schoon drinkwater komen, doordat er in sommige Afrikaanse landen een groot water te

kort is of het water heel erg vervuild is. We zijn bij dit onderwerp gekomen door op internet

te kijken wat een interessant aardrijkskundig onderwerp is, maar ook met meerdere vakken

te maken heeft, zoals scheikunde. We vinden het onderwerp interessant, omdat het in

Nederland gewoon is om water uit de kraan te drinken, maar willen weten hoe dat is in

Afrika en wat de gevolgen daarvan zijn.

We willen graag onderzoeken hoe het komt dat landen in Afrika water te kort hebben of

waarom het water in sommige landen niet drinkbaar is. Daarnaast willen we kijken hoe

landen en hulporganisaties dit probleem proberen op te lossen. Tevens willen we

onderzoeken hoeveel gevolgen het heeft voor een land en wat de gevolgen dan zijn. We

willen ook de landen in Afrika vergelijken met elkaar, want niet elk land heeft last van

waterschaarste. Zelf willen we ook wat practicumproefjes doen op welke manieren je

allemaal water kan laten zuiveren en een model bouwen hoe water in Afrika wordt

gezuiverd.

We hopen dat we mensen met dit onderzoek beter kunnen laten zien hoe de

omstandigheden zijn in landen in Afrika en waardoor het komt dat er zo een groot water te

kort is. Ook hopen we dat we zelf iets kunnen bouwen waarmee we je water kan zuiveren en

daarmee mensen in Afrika te helpen.

Hoofd- & deelvragen

1 Hoofdvraag: hoe komt het dat er een drinkwatertekort is in Afrika?

Deelvragen:

1. In welke landen is allemaal een drinkwater te kort? 2. Wat zijn de oorzaak van het drinkwater te kort in deze landen? 3. Heeft de klimaatverandering invloed op het krijgen van drinkwater? 4. Wat voor invloeden heeft drinkwater te kort op een land?

5

2 Hoofdvraag: hoe wordt het drinkwater te kort verholpen?

Deelvragen

1. Hoe komen mensen in de sahel aan drinkwater?

2. Wat wordt er gedaan in Afrika om water drinkbaar te maken?

3. Hoe komen de rijke woestijnlanden in het Midden-Oosten wel aan drinkwater?

4. Welke organisaties helpen de lokale bevolking met het krijgen van drinkwater?

5. Kan de waterkringloop zo aangepast worden dat er drinkwater in de droge landen

komt?

6. Onderzoek hoe het probleem kan verholpen worden.

Werkwijzen& methode

We gaan dit onderwerp onderzoek door eerst in boeken en op internet te kijken wat het

probleem is en in welke landen het probleem is en daar over zoveel mogelijk informatie

vinden dat we een goed beeld kunnen vormen. Daarnaast gaan we graag een paar interview

houden met bedrijven die mensen helpen in Afrika met het drinkwater probleem, zoals met

de MVOnederland en andere die bij informatiebronnen staan vermeld. Bij de interviews

willen we graag weten wat de organisaties eraan doen om het probleem om te lossen en of

het ook werkt voor langere duur en of het duurzaam is. Ook willen we deel practicum doen.

Bij het practicum willen we een pot met zoutwater en een pot met slootwater zo scheiden

dat we een pot met drinkwater krijgen en kijken of we dit zo kunnen uitwerken dat het in

theorie in Afrika gebruikt kan worden.

Planning en taakverdeling

Ruben Tijs Lars

Week 15: planning

5 uur

Week 15: planning

5 uur

Week 15: planning

5 uur

Week 20,21: hoofdvraag 1

en de 5 deelvragen

15 uur

Week 20, 21: hoofdvraag 2

en deelvraag 1 t/m 5

15 uur

Week 20,21: hoofdvraag 2

en deelvraag 6 t/m 11

15 uur

Week 22: samen de

deelvragen bespreken en

checken en aanvullen, 10

uur

Week 22: samen de

deelvragen bespreken en

checken en aanvullen, 10

uur

Week 22: samen de

deelvragen bespreken en

checken en aanvullen, 10

uur

6

(Week 23) Practicum:

waterzuivering

Voorbereiding

(stappenplan)+ practicum +

conclusie trekken: 5 uur

(Week 23) Practicum:

waterzuivering

Voorbereiding

(stappenplan)+ practicum +

conclusie trekken: 5 uur

(Week 23) Practicum:

waterzuivering

Voorbereiding

(stappenplan)+ practicum +

conclusie trekken: 5 uur

Week 24: interview met

hulporganisaties 5 uur

Week 24: interview met

hulporganisaties 5 uur

Week 24: interview met

hulporganisaties 5 uur

Week 25: het verslag met

onderzoekvragen afronden

samen bespreken, conclusie

trekken

3 uur

Week 25: het verslag met

onderzoekvragen afronden

samen bespreken, conclusie

trekken

3 uur

Week 25: het verslag met

onderzoekvragen afronden

Samen bespreken, conclusie

trekken

3 uur

Week 35: samen begin

maken aan draaidagboek

voor lesgeven

3 uur

Week 35: samen begin

maken aan draaidagboek

voor lesgeven

3 uur

Week 35: samen begin

maken aan draaidagboek

voor lesgeven

3 uur

Week 36, 37: draaidag boek

maken voor lesgeven,

voorbereiden

8 uur

Week 36 37: draaidag boek

maken voor lesgeven

voorbereiden

8 uur

Week 36, 37: draaidag boek

maken voor lesgeven,

voorbereiden

8 uur

Week 39: samen bespreken

draaiboek voor lesgeven

2 uur

Week 39: samen bespreken

draaiboek voor lesgeven

2 uur

Week 39: samen bespreken

draaiboek voor lesgeven

2 uur

Week 40: evalueer

onderzoek

5 uur

Week 40: evalueer

onderzoek

5 uur

Week 40: evalueer

onderzoek

5 uur

Week 41: eindproduct

afronden en uitvoeren

2 uur

Week 41: eindproduct

afronden en uitvoeren

2 uur

Week 41: eindproduct

afronden en uitvoeren

2 uur

Week 42 t/m 48

Presentatie:

Week 42 t/m 48

Presentatie:

Week 42 t/m 48

Presentatie:

7

20 uur voor presentatie

voorbereiden en uitvoeren

20 voor presentatie

voorbereiden en uitvoeren

20 voor presentatie

voorbereiden en uitvoeren

Totaal 83 uur Totaal 83 uur Totaal 83 uur

Eindproduct

We willen als eindproduct een prototype maken van een apparaat dat ervoor zorgt dat mensen in Afrika zelf makkelijk en goedkoop aan drinkwater kunnen komen, door het water bijvoorbeeld uit de grond te halen. Daarnaast willen we met een idee komen om de droogte tegen te gaan in de landen die we onderzoeken, door bijvoorbeeld de waterkringloop zo aan te passen dat er in die landen ook gaat regenen. We willen ons onderzoek en eindproduct in een tentoonstelling laten zien door het probleem meer onder de mensen te laten komen.

Informatiebronnen Websites

- http://www.schooltv.nl/video/schoon-drinkwater-in-niger-hoe-kom-je-eraan/ - https://www.krnwtr.nl/theezakje-zuivert-drinkwater-in-afrika-bronwater-niet-meer-nodig - http://mijnzuidafrika.nl/article/wist-je-dat/zuid-afrikaans-kraanwater-in-de-wereldtop-staat- - http://www.nu.nl/algemeen/245548/ernstig-watertekort-dreigt-in-afrika.html - http://eoedu.belspo.be/nl/profs/vgt-africa-water.asp?section=15.1.1 - http://www.waternet.be/nederlands/hoorn.htm - http://www.cyclopaedia.nl/wiki/Waterschaarste - http://gainhelpt.nu/blog/2011/03/31/het-tekort-aan-schoon-water-in-afrika/ - http://www.fugrowaterservices.com/downloads/news-

articles/Oplossingen_mondiale_waterproblemen.pdf - file:///C:/Users/ldejo/Downloads/GEA17829A_Impaired_Water_Scarcity_DU.pdf - http://www.who.int/water_sanitation_health/monitoring/jmpfinal.pdf

Organisaties

- http://www.waterlifeafrica.nl/ - http://mvonederland.nl/praktijkvoorbeeld/dutch-water-limited-schoon-drinkwater-afrika - http://www.rodekruis.nl/actueel/nieuws/schrijnend-watertekort-in-syri%C3%AB

Boeken over waterschaarste in Afrika

- http://www.bibliotheekzuidkennemerland.nl/catalogus.catalogus.html?q=waterschaarste - http://www.debibliotheekhaarlemmermeer.nl/inspiratie/wisecatplus#/titeldetail?event=ode

tail&backend=nbcplus&vestnr=2599&fmt=json&var=frame&sid=1b384179-41b5-4681-a755-9a8f1da2cf89&oid=http:%2F%2Fdata.bibliotheek.nl%2Fggc%2Fppn%2F840647883

- http://opc4.kb.nl/DB=1/SET=6/TTL=1/SHW?FRST=2 - http://opc4.kb.nl/DB=1/SET=6/TTL=1/SHW?FRST=9 - http://www.nidi.nl/shared/content/demos/2008/demos-24-06-bonneux.pdf - http://vakbladh2o.nijgh.nl/algemeen/pdf/h2o/20111028072249.pdf

8

Hoe komt het dat er in deze landen drinkwater te kort is? Hoofdstuk 1

In welke landen is een drinkwater te kort?

Er zijn verschillende

landen in Afrika met een

drinkwater te kort.

Vooral in de landen in

Midden-Afrika rondom

de Sahel. Dit zijn de

landen Senegal,

Gambia, Mauritanië,

Mali, Burkina Faso,

Niger, Nigeria, Tsjaad,

Soedan, Ethiopië,

Eritrea, Djibouti,

Somaliland, Somalië,

Togo en Benin. In deze

landen is het heel erg droog en is weinig drinkwater te vinden. In deze landen

hebben 2 op de 5 mensen geen schoon drinkwater tot hun beschikking. Dit komt

neer op zo’n 197,2 miljoen burgers. (stichting ASAP, sd) (wfp, 2012) (amref, sd)

De geel aangegeven landen geeft aan welke landde in de sahel

liggen.

9

Hoofdstuk 2 Wat zijn de oorzaken van het drinkwater te kort in deze landen?

Oorzaken drinkwater te kort

De belangrijkste reden voor de droogte in deze landen is dat ze op de

Kreeftskeerkring liggen, waar een woestijnklimaat heerst. Deze woestijnvorming komt

doordat vruchtbare grond verandert in droge grond. Maar ook door de ligging van

Midden-Afrika is het hier droog. Doordat Midden-Afrika in de regenschaduw ligt van

het Ethiopisch hoogland, houd het Ethiopisch hoogland veel van de regen tegen.

Daarnaast is er veel dalende lucht richting Midden-Afrika. Deze dalende lucht zorgt

voor opwarming van de lucht en daardoor ontstaat er geen neerslag. De gevolgen

hiervan zijn lange extreme droogte in een bepaald gebied, gepaard met weinig

neerslag en dit wordt nog verergerd door schadelijke landbouwpraktijken zoals

roofbouw (onverstandig beheer van landbouwgrond), overbegrazing (intensieve

begrazing van de grond waardoor de landbouwgrond niet meer kan herstellen), door

ontbossing & door slechte irrigatie van de landbouwgrond. Een voorbeeld hiervan is

de Sahara, de Sahara wordt steeds groter door de extreme droogte en

overbegrazing. Zo worden de gebieden rond de Sahara steeds droger. Maar ook in

bijvoorbeeld Spanje gaat het in de toekomst droger worden en zullen gebieden in

woestijn veranderen. Deze ontzettende droogte heeft natuurlijk ook invloed op het

drinkwater dat verkrijgbaar is.

El Nino

De laatste jaren krijgen we in de wereld ook te maken met El Nino. Met El Nino wordt

de sterke opwarming langs de evenaar tot aan het midden van de Stille Oceaan

bedoeld. Dit wordt veroorzaakt doordat gemiddeld een half jaar lang het oppervlak

van de oceaan langs de evenaar tot drie graden warmer is dan normaal. De

opwarming is zo sterk en duurt zo lang omdat de passaatwind boven de Stille

Oceaan door El Niño in kracht afneemt, wat de opwarming weer versterkt. Dit

merken we in Europa door de vele neerslag die valt in bijvoorbeeld Frankrijk. Maar dit

merken we ook in de Sahel. Want daar zie je vooral dat het nog warmer is dan

normaal. En dat er weinig neerslag valt. In andere delen van Afrika zit dit iets anders.

Bijvoorbeeld in Tanzania: daar is het nu iets koeler dan normaal en valt tevens ook

veel neerslag. Maar ook in andere werelddelen in de wereld zoals Azië, daar is het

nu bijvoorbeeld in Indonesië droog en juist op andere plaatsen zoals Zuid-India heel

nat. Dit kan leiden tot overstromingen en slachtoffers in die gebieden. (KNMI, sd)

10

Neerslag

Een andere oorzaak van de droogte in Afrika is de windrichting. Want de windrichting

is namelijk van het oosten van Afrika naar het westen van Afrika. Hierdoor ligt het

grootste gedeelte van Afrika in de lijzijde van de Eastern Rift Mountains, waardoor

het in de regenschaduw ligt. Ten westen van dit gebergte ligt de loefzijde, daar valt

dus relatief veel neerslag valt en heeft de lokale bevolking geen last van de droogte.

De mensen in het binnenland hebben hier wel last van. Dit is een van de

belangrijkste oorzaken van woestijnvorming in Afrika, want in gebieden waar geen

neerslag valt wordt vanzelf de grond droger. Geen planten kunnen meer op deze

grond groeien. Hierdoor wordt de bodem kaal er ontstaan er dus woestijnen.

Als er toch wolken ontstaan in de Sahel. Dan is er nog een probleem. Door de hitte in

Afrika verdampt de neerslag al voordat deze op de grond terecht komt. Zelfs als de

regen op de grond komt kan de droge grond het water niet opnemen en verdampt

het water. Hierdoor ontstaan dus weinig regenbuien. Waardoor dus hetzelfde gebeurt

als bij de woestijnvorming door de windrichting.

Bevolkingsgroei

Een andere oorzaak van drinkwatertekort is de bevolkingsgroei in Afrika/ de wereld.

Hierdoor moet je dezelfde hoeveelheid

zoetwater verdelen over een groter

aantal mensen, wat als gevolg heeft

dat er minder water per persoon is. In

de armste landen is dit het meeste

herkenbaar. In rijke landen zoals de

Verenigde Arabische Emiraten hebben

ze geld om een

waterzuiveringsinstallatie te maken.

Dit kost veel geld en is onmogelijk

voor arme ontwikkelingslanden zoals

Mali en Niger.

Uitbreiding van woestijngrond

Een andere oorzaak van het drinkwatertekort is de uitbreiding van de woestijnen zelf.

Volgens berekeningen uit 2006 verandert er per jaar ongeveer 10 miljoen hectare

aan landbouwgrond in woestijngrond. Dit kun je vergelijken met ongeveer 2,5 keer

Nederland per jaar. Het uitbreiden van de woestijn komt vooral door de opwarming

van de aarde, monocultuur (verbouwen van enkele gewassen en dan is de grond

uitgeput), overbeweiding (te veel vee die al de begroeiing opeten en platstampen,

hierdoor krijgen nieuwe plantjes geen kans om te groeien) en veel bewoners kappen

de weinige begroeiing die er is af voor hout om te kunnen koken.

Je zien hoeveel kinderen een vrouw

gemiddeld krijgt per land.

11

Oneerlijke verdeling

Een van de meest voorkomende oorzaken dat de lokale bevolking niet aan

drinkwater kan komen is doordat het drinkwater oneerlijk verdeeld is. Een voorbeeld

hiervan is Israël. In Israël wordt ongeveer evenveel water gebruikt als hier in

Nederland, er heerst daar echter waterschaarste waardoor veel Palestijnen het met

veel minder water moeten doen. De mensen die water willen gebruiken moeten er

geld voor betalen. Je komt tenslotte niet gratis aan water, je moet het in de meeste

gevallen oppompen uit de aquifers. De bedragen die de bevolking hiervoor moet

betalen is meestal te duur. Dit komt doordat de lokale bevolking meestal boeren zijn

die niet zoveel verdienen. Meestal moet de lokale bevolking het geluk hebben dat

een hulporganisatie bereid is om een pomp te plaatsen in het dorp waar jij als burger

toevallig woont. De meeste mensen hebben dit geluk niet. Dus moeten zij het doen

met vervuild water.

Een andere oorzaak is dat het drinkwater wordt gebruikt voor andere doeleinden,

zoals water voor in de landbouw en voor de industrie. Hierdoor gaat veel drinkwater

verloren. Ook kan het meeste van dit water niet gerecycled worden omdat dit water

stoffen bevatten die het water vervuilen. Mede hierdoor krijgt de bevolking minder

drinkwater dat ook daadwerkelijk gebruikt kan worden als drinkwater. (waw2015, sd)

Urbanisatie

Ook speelt urbanisatie een belangrijke rol. Er komen meer steden in de wereld (dus

ook in Afrika). In deze steden wordt meer aan industrie gedaan. In deze industrie

wordt weer veel water gebruikt & verspilt waardoor dit water niet gebuikt kan worden

als drinkwater & water voor irrigatie van de landbouwgrond van de boeren in Midden-

Afrika.

Consumptiepatronen

Veranderende consumptiepatronen spelen ook een belangrijke rol in de

waterschaarste in ontwikkelingslanden. Veel water is nodig voor de landbouw. Door

de groei in populatie is namelijk veel meer eten nodig. Het water dat normaal voor

drinkwater wordt gebruikt, wordt nu gebruikt voor landbouw of vee.

Watervervuiling

Ook watervervuiling en waterverspilling spelen een belangrijke rol. Zoals bijvoorbeeld

het lozen van afval wat later in het grondwater terechtkomt. Hierdoor wordt het

grondwater ongeschikt om er drinkwater van te maken. Grondwater is een van de

belangrijkste waterbronnen om drinkwater van te maken. Ook het verspillen van

water zoals voor gebruik in de grote steden voor fabrieken etc. zorgt ervoor dat er

minder water overblijft om drinkbaar water van te maken.

12

Klimaatverandering

Klimaatverandering is een van de grootste oorzaken van drinkwatertekort in Afrika.

De klimaatverandering zorgt voor veel droogte en wateroverlast. Dit heeft veel

invloed op het krijgen van drinkwater in Afrika. In het volgende hoofdstuk lees je

meer over de klimaatverandering in Afrika. (dimensie) (cmo) (bohemen, 2015) (neerslag)

(homolova, 2016)

13

Hoofdstuk 3 Invloed van klimaatverandering op het krijgen van drinkwater.

Klimaatverandering heeft een grote invloed op het verkrijgen van drinkwater, vooral

in de Sahel, centraal- en Zuid-Afrika. Door de klimaatverandering hebben ze in Afrika

veel last van droogte, wateroverlast, verandering in verdeling van neerslag, het

afsmelten van gletsjers en het opdrogen van rivieren. Daarnaast heeft de

klimaatverandering ook invloed op de leefomstandigheden en gezondheid van de

mensen die in Afrika wonen. Door de gevolgen van klimaatverandering is er minder

drinkwater. Het meeste verdampt door de warmte of het drinkwater is vervuild door

afval in de rivieren en meren.

Wateroverlast

Wateroverlast is een van de gevolgen van de klimaatverandering. Door de

verandering in verdeling van neerslag regent het op sommige plekken in Afrika meer

dan op andere plekken, vooral in het noorden en oosten van Afrika zijn er

overstromingen geweest in Algerije, Mozambique en Zuid-Afrika in de loop van de

jaren. Deze overstromingen komen door heftige regenval. De heftige regenval vindt

steeds plaats in dezelfde maand voor een land. Deze regenbuien zijn meestal kort en

heel heftig. Waardoor de neerslag niet door de grond opgenomen kan worden.

Hierdoor stroomt het regenwater snel weg en blijft de grond even droog als voordat

de neerslag viel in dit gebied. Niet overal loopt de regen weg in de grond soms blijft

het ook liggen, maar kan de

grond het niet vasthouden.

Hierdoor verdampt het weer als

het ophoudt met regenen. Het

moment in de landen zelf

verschilt. In Somalië zijn vooral

de maanden April en

September de maanden waar

veel neerslag valt. Maar in

bijvoorbeeld het westen van

Niger is het vooral in de

maanden juni tot september dat

er veel regen valt. Dit heeft een

grote impact gehad op de

economie, omdat het de landen

honderden miljoenen aan schade heeft gekost en duizenden mensen zonder

voedsel, drinken en huis zaten. In Mozambique hebben de overstromingen nu nog

veel invloed op het drinkwater en het landschap, doordat het drinkwater vervuild is

Cholera

14

met de cholera bacterie is het water niet drinkbaar. De bacterie zelf kan in deze

landen zich ook goed instant houden, omdat cholera zich makkelijk kan verspreiden

in vervuilde gebieden en zich ook in deze gebieden makkelijk kan vermenigvuldigen.

Deze ziekte komt voor in landen met een slechte hygiëne. Dat is in de meeste

Afrikaanse landen het geval. Cholera verspreidt zich snel door overstromingen. Deze

ziekte zorgt voor diarree en ernstige uitdroging en in Afrika gaan veel mensen

hieraan dood omdat ze de uitdroging niet kunnen voorkomen. Deze ziekte kan voor

de mensen de ziekte hebben al na zes uur fataal zijn. Een andere ziekte die in Afrika

voorkomt is Schistosomiasis. Dit is een ziekte die ontstaat door larven die in het

water voor komen. Als je deze ziekte hebt, heb je veel kans op het krijgen van blaas-

en vaatziekten. Tevens kan je zelfs kanker van deze ziekte krijgen. Dit zijn een paar

voorbeelden van ziektes die je kan krijgen door vervuild drinkwater. Men kan

natuurlijk ook ziektes krijgen door het drinken van vervuild drinkwater. Door de

overstromingen is ook de aarde aangetast en is het moeilijk om voedsel op te

verbouwen, daarom is er ook een voedsel te kort in Mozambique. (NOS, 2015),

(dokterdokter, 2016) (klimaatdiagramme, sd) (columbusmagazine, 2011)

Verandering in verdeling ven neerslag door El Nino De verandering in de verdeling van de neerlag heeft vooral te maken door

klimaatverandering en door het natuurfenomeen el Nino. El Nino ontstaat doordat

passaatwinden het warme zeewater naar Indonesië duwen waar dit water zich

ophoopt. In andere delen van de oceaan is veel koelwater te vinden dat daar niet

hoort. Hierdoor ontstaan grote regenbuien in Indonesië met aardverschuivingen als

gevolg. Deze regenbuien hebben ook invloed op de rest van de wereld. Zoals in

Afrika, omdat daar nauwelijks regen valt en het in dit continent heel droog wordt.

Hierdoor is het veel moeilijker voor de lokale bevolking om aan drinkwater te komen.

In sommige delen van Afrika is het in plaats van droger juist natter geworden. Dit

heeft te maken met de windrichting en de passaatstromen die vanuit de grote oceaan

worden aangevoerd. Op de afbeeldingen hieronder is te zien hoe el Nino de neerslag

in de wereld beïnvloed. (fews, 2015)

Na El Nino Voor El Nino Na El Nino

15

Droogte

Naast de overstromingen zorgt de klimaatverandering ook voor veel droogte in Afrika. De droogte heeft een grote invloed op de economie en de leefomstandigheden van de mensen in Afrika. Door de droogte en warmte daalt de waterstand in veel rivieren in Afrika of drogen ze helemaal op. Een voorbeeld van landen die economische gevolgen van klimaatverandering ondervinden zijn Ghana, Mali en Nigeria. In Ghana is het land afhankelijk van het krijgen van elektriciteit van Akosomdodam. Doordat andere rivieren opgedroogd zijn of een te lage waterstand hebben en in de rivier de Volta de waterstand daalt heeft dit impact op de elektriciteit levering van de Akosomdodam, die in de Volta rivier is gebouwd. Dit heeft een grote invloed op de economie. Mali (een van de armste landen ter wereld) is afhankelijk van het water, voedsel en transport van de rivier Niger. Uit onderzoek blijkt dat de afgelopen 50 jaar de waterstand in deze rivier ook is gedaald net als in de Volta. Als dit zo doorgaat kan dat grote gevolgen hebben voor Mali, omdat het de grootste waterbron van Mali is. Als die verdwijnt zal er een groot tekort aan drinkwater en voedsel zijn. Nigeria ondervindt al economische gevolgen van de rivier de Niger, doordat het grootste deel van de rivier vervuild is, is er een drinkwater te kort. De helft van de Nigeriaanse bevolking beschikt niet over schoon drinkwater en moet uren lopen om aan schoon drinkwater te komen. (vewin, 2009) Naast dat klimaatverandering veel invloed heeft op het landschap, de rivieren en economie veroorzaakt het ook een tekort aan voedsel en water. Door de droogte is het moeilijk om voedsel te produceren en mislukken de oogsten vaak. De grond op veel plekken is niet meer vruchtbaar, omdat het te droog is. Daardoor is er een groot tekort aan voedsel in veel landen van Afrika. Vooral landen die in de Sahara liggen, omdat men in de Sahara geen voedsel kan verbouwen. Zuiver water is ook moeilijk te krijgen in deze landen doordat het water snel verdampt of vervuild is met bacteriën. Door de warmte verdampt het water snel om kunnen makkelijk ziektes in het water voorkomen. (globalvoices, 2015)

De rivier Niger

De Sahara

16

Het afsmelten van gletsjers Het afsmelten van Gletsjers heeft als gevolg dat er meer neerslag ontstaat omdat de zeespiegel stijgt en de temperatuur nog verder toeneemt. Ook raakt dan het smeltwater van de rivieren op waardoor rivieren droog komen te liggen en de lokale bevolking geen drinkwater meer uit de rivieren kan halen. Dit kan leiden tot watersnood voor de lokale bevolking. Maar de vermeerdering van de neerslag die dan ontstaat heeft ook veel nadelige gevolgen zoals dat er meer gebieden overstromen. Een van de belangrijkste gletsjers in Afrika die aan het afsmelten is, is de gletsjer op de Kilimanjaro. Hier is sinds 1989 al 85% van de gletsjer verdwenen. Dit komt doordat de gletsjer afsmelt, maar niet meer voldoende wordt aangevuld met neerslag waardoor de gletsjer krimpt. Ook wordt voorspeld dat in 2022 de hele Gletsjer op de Kilimanjaro verdwenen is. Als dit gebeurt, zou er in dit gebeid rond de Kilimanjaro ook droogte ontstaan waardoor een groot deel van de steden rond de Kilimanjaro zonder water komen te zitten wat kan leiden tot watersnood. Dit zijn allemaal de gevolgen van de opwarming van de aarde en de toenemende uitstoot van broeikasgassen waardoor de temperatuur stijgt en de gletsjers beginnen te smelten. Dit is een van de grootste problemen waarmee Afrika zit. (klimaatgek, sd) (L. G. Thompsona, 2009)

17

Hoofdstuk 4 De invloeden van watertekort op een land.

Het tekort aan drinkwater beïnvloedt een land op vele manieren. Zo heeft

bijvoorbeeld 2 op de 5 mensen in Afrika geen toegang tot schoon drinkwater. Dit

komt dus neer 486,4 miljoen mensen. Dit heeft vooral sociale invloeden en invloeden

op de economie.

➢ Sociale gevolgen

• Water heeft een fundamentele rol in het dagelijks bestaan van mensen.

Vrouwen in Afrika zijn elke dag uren bezig met het halen van water en

natuurlijk beïnvloedt het gebrek aan drinkwater ook de gezondheid van

mensen. Vaak is het water dat mensen hebben niet van goede kwaliteit, veel

mensen worden ziek van besmet water en krijgen ziektes zoals: tyfus en

cholera. Uitdroging heeft veel fysieke gevolgen.

• Door het tekort aan drinkwater kunnen er in de

toekomst veel conflicten ontstaan. Door de groei

van de wereldpopulatie is er steeds meer water

nodig en het is best mogelijk dat er in de toekomst

oorlogen over water worden gevoerd. Als er al

spanningen zijn tussen bepaalde

bevolkingsgroepen kan het gebrek aan water deze

spanningen versterken.

➢ Economische gevolgen

• Het drinkwater te kort heeft ook gevolgen op de

economie. Als je bezig bent met het halen van water

kun je niet naar school of werken. Zo blijft de

economische ontwikkeling en het onderwijs achter

vergeleken bij landen die geen tekort aan water hebben.

• Ook heeft het tekort aan water een invloed op de

landbouw. Maar liefst 70% van het watergebruik in de

wereld wordt gebruikt voor landbouw. Zo blijft er

natuurlijk minder water over voor andere mensen. Het

meeste water wordt gebruikt voor vee. Er wordt veel water

gebruikt voor de landbouw terwijl er meestal niet eens

genoeg drinkwater is voor alle mensen. Ook zal in de

toekomst het water gebruik door de landbouw alleen maar

stijgen door de toename van de populatie en blijft er

weinig water over. Op de app virtual water ( (virtualwater,

sd)kun je zien hoeveel liters water er voor verschillende

Op de plaatjes

hierboven zie

je hoeveel

water er wordt

verbruikt aan

wat.

18

producten worden gebruikt. Voor 300g rundvlees wordt al gauw 4650 liter

water gebruikt. Zo kun je zien dat zonder water landbouw niet kan overleven.

➢ Fysieke gevolgen van dehydratie ( (medic info, sd))

• Volwassenen hebben per dag rond de 2 liter vocht nodig (kinderen ongeveer 1

liter). Je kunt ongeveer 3 tot 6 dagen leven zonder water. Uitdroging heeft veel

verschijnselen. Naarmate de uitdroging erger wordt, worden de verschijnselen

erger. Verschijnselen zijn: hoofdpijn, slaperigheid en verwardheid. Als de

uitdroging niet behandeld wordt, kan iemand uiteindelijk in shock raken. De

bloeddruk daalt dan en het hart slaat op hol. Dit kan leiden tot beschadiging

van de hersenen, hart en nieren en uiteindelijk tot het overlijden. (NCDO, 2012)

(virtualwater, sd) (medic info, sd) (amref, sd)

19

Hoe wordt het drinkwater te kort verholpen? Hoofdstuk 5

Hoe komen de mensen in de Sahel aan drinkwater?

De bevolking van de landen in de Sahel komen op verschillende manieren aan

drinkwater. Dit zijn de belangrijkste manieren: ze halen drinkwater uit de grond, ze

halen drinkwater uit de lucht maar ook via water dat afgedamd is in de bergen.

Tevens zijn er oases waar je water kunt vinden en is er een manier om van zout

water zoet water te maken. Dit wordt vooral gedaan in kustgebieden van Afrika.

Drinkwater uit de grond

Een van de belangrijkste manieren om aan drinkwater te komen is door drinkwater uit

de grond te halen. Dit doen ze door middel van putten. Via emmers halen ze water

naar boven waarvan je uiteindelijk drinkwater kan maken. Het is heel moeilijk om bij

dit grondwater te komen. Dat komt vooral omdat in dit soort woestijnlanden het

meeste grondwater heel diep ligt waardoor je diep in de grond moet graven om

eenmaal bij het water te komen. In sommige van deze woestijnlanden ligt het

grondwater te diep waardoor het onmogelijk is om überhaupt bij het grondwater te

komen. Ook zijn er maar weinig waterputten in de Sahel waardoor mensen grote

afstanden moeten lopen om aan water te komen. Dit proces is heel tijdrovend en kost

veel energie voor de mensen die dit moeten doen. De plekken waar ondergronds

wateropslagen liggen worden aquifer genoemd. Een

Aquifer ontstond vroeger doordat er op de plek waar

de sahel nu ligt in de ijstijd veel bomen stonden. Ook

viel er toen veel neerslag waardoor het regenwater

makkelijker de bodem introk. Waarna het steeds

dieper de bodem inging totdat het niet meer verder de

grond in kon omdat het door een te hard gesteente

werd tegen gehouden. Meestal komt het water dan in

een kalklaag terecht. Ook zijn er meestal meerdere

kalklagen op elkaar. Kalkwater kan water goed

vasthouden. Deze aquifers ontstaan in een tijd van

duizenden jaren. In de woestijn is dit een van de

belangrijkste drinkwaterbronnen. Door goede

doelen worden ook projecten ontwikkeld om

drinkwater uit de grond te pompen en boven de

grond op te slaan in grote tanks. De energie van

deze pompen komt van zonne-energie. Bij deze

Op dit plaatje kan je zien waar

aquifers zijn in het blauwe gebied

zitten er heel veel.

20

tanks zijn dan kranen waar mensen water kunnen halen wanneer ze dat nodig

hebben. Alleen is het heel moeilijk om bij de aquifers te komen omdat ze heel diep

zitten en het veel geld kost om het water uit de grond te krijgen. Een ander nadeel is

dat water uit zo’n aquifer niet duurzaam is. Want het kost namelijk duizenden jaren

om een aquifer te laten ontstaan. En binnen 50 jaar maak je een aquifer op. Ook valt

er te weinig neerslag om een Aquifer weer aan te kunnen vullen. Hierdoor raken alle

aquifers uitgedroogd. De mensen die hiervan moeten drinken hebben dan niet meer

de beschikking over drinkwater. Dit is een groot probleem voor de lokale bevolking.

(de aarde, sd) (mcgrath, 2012)

Drinkwater uit de lucht

Een andere manier om aan water te komen

is door het uit de lucht te halen. Dit wordt

gedaan door middel van grote zeilen die in

de woestijn hangen. Aan deze zeilen wordt

dan condens gevormd waardoor druppeltjes

ontstaan. Deze druppeltjes stromen dan

naar beneden en worden vervolgens

opgevangen in bakken. Deze techniek is

heel tijdrovend en levert weinig op.

Daardoor is het niet handig om deze

techniek bij een dorp toe te passen.

Water van afgedamde gebieden

In landen zoals bijvoorbeeld Zuid-Afrika is

veel reliëf. Hiervan maken de lokale

inwoners handig gebruik. Uit die bergen

stomen kleine beekjes van boven naar beneden. Deze beekjes zijn gevormd van

smeltwater van sneeuw dat boven op de berg ligt. Deze beekjes worden op een

gegeven moment afgedamd door grote dammen waarachter het smeltwater zich

ophoopt. Dit water kan dan gebruikt worden om drinkwater van te maken in de droge

gebieden van Afrika. Deze manier is zeer succesvol. Alleen een groot nadeel is dat

het duur is om deze dammen te maken waardoor het nauwelijks in de landen rond de

Sahel gebruikt kan worden. Ook is er voor deze dammen reliëf nodig, ook dat komt

niet voor in de gebieden rond de Sahel. Ander nadelen van het bouwen van deze

dammen zijn dat andere landen waar de rivier door stroomt minder tot geen water

krijgen. Het heeft dus ook effect op ander landen.

Hier zie je netten die zijn

opgehangen. Dit is bedoeld om

waterdruppels op te vangen

21

Oases

Een andere manier om aan water te komen is door middel van oases. Oases

ontstaan doordat rivierwater uit hoger gelegen gebieden via ondergrondse kanaaltjes

naar beneden zijn gestroomd en zo op een gegeven moment vlak onder het

oppervlak komen te liggen. Hierdoor kan er in zo’n oase aan landbouw gedaan

worden. Maar kan je ook makkelijk water uit zo’n gebied halen. Een oase herken je

meestal doordat dit gebied midden in een woestijn ligt. Maar in vergelijking tot de

omgeving is dit gebied groen in plaats van geel. En zijn er ook planten te vinden.

Alleen zijn hier ook nadelen van een oase, er zijn maar weinig oases in de woestijn.

Tevens komen er ook veel dieren op een oase af waardoor daar ook veel

uitwerpselen van dieren achterblijven. Dit kan ervoor zorgen dat het water in een

oase ernstig vervuild raakt. Het drinken van dit water kan leiden tot hevige infecties

en ziektes waardoor het niet verstandig is om zomaar uit een oase te gaan drinken.

Van zout water naar zoet water

Er is een manier om van zout water zoet water te maken. Alleen kost het veel geld

om dit goed en op grote schaal te doen. Daarom wordt dit alleen in rijke landen

gedaan. Het is om een andere reden ook nadelig want

het kan namelijk alleen maar in landen gedaan worden

die aan de kust liggen. Het verplaatsen van water naar

het binnenland is duur om te regelen waardoor deze

manier nauwelijks in ontwikkelingslanden gebruikt kan

worden en eigenlijk alleen maar mogelijk is in rijke

landen zoals de Verenigde Arabische Emiraten en Qatar.

Deze methode die ze toepassen heet ontzilting. Het

zoute water wordt omgezet in zoet water doordat het

zoute water wordt verdampt. Ze later de damp afkoelen

en dan heb je zoet water. Hierdoor blijft er wel zout water

over in het afgekoelde water. Dit proces moet je daarna

dus een aantal keer herhalen om al het zout eruit te

kunnen halen. Indampen is dus een heel tijdrovende

manier. In de rijke woestijnlanden doen ze dit proces via

Elektrolyse. Hierbij wordt het zoute water tussen twee

elektroden geleid waardoor het zout (natriumchloride)

wordt aangetrokken en het zoete water in het midden

overblijft. Dit proces is heel duur waardoor het alleen maar

in rijke landen zoals de Verenigde Arabische Emiraten kan

worden gebruikt. (rietveld, sd) (germen, 2011)

Je ziet hier hoe

zoutwater zoet wordt

gemaakt. Door

middel van het

verdampen van

zoutwater en het op

te vangen. Dit moet

wel een paar keer

gedaan worden

voordat het zoet is.

22

Hoofdstuk 6 Wat wordt er gedaan in Afrika om water drinkbaar te maken?

Om water drinkbaar te maken moet je ervoor zorgen dat de bacteriën uit het water

verdwenen zijn en dat het water tevens ook zoet is. Er zijn verschillende manieren

om dit voor elkaar te krijgen, bijvoorbeeld: je kan het water koken, je kan een

waterzuiveringstablet aan het water toevoegen, je kan stoffen aan het water

toevoegen die ervoor zorgen dat de bacteriën doodgaan en je kan het water goed

zuiveren. Deze technieken zijn vrij ingewikkeld. Dus wordt er door veel organisaties

aan andere mogelijke oplossingen gewerkt die misschien in de toekomst gebruikt

kunnen worden.

Koken van water

De meest gebruikte manier van het

zuiveren van water is door middel van

het koken van water. Hierdoor gaan de

bacteriën, die het water bevat, dood en

blijf het drinkbare deel over. Alleen is

het moeilijk om deze techniek toe te

passen in dorpjes. Omdat het veel tijd

kost om het water te koken boven een

normaal vuurtje, maar ook omdat je

veel water moet koken voor het hele

dorp, waardoor het nog langer duurt

voordat je al het water gekookt is.

Terwijl het makkelijk is om water te

koken door gebruik te maken van de

warmte van de zon, omdat het niet veel

tijd kost en er veel de zon in Afrika schijnt.

Daardoor is het water snel gekookt en

drinkbaar dus.

Waterzuiveringstablet

Een andere manier om van water drinkwater te maken is door middel van een

waterzuiveringstablet. Deze techniek wordt vooral gebruikt in het leger. En is handig

voor individuen. Maar het is niet handig voor een dorp. Omdat je dan veel

waterzuiveringstabletten nodig hebt en dat kost veel geld. Dit geld hebben de meeste

mensen in de Sahel niet.

Hier zie je een manier van het koken van

water door de warmte van zonne-energie

23

Stoffen aan water toevoegen

Je kan ook stoffen aan het water toevoegen waardoor de bacteriën in het water

doodgaan. Dit is een vorm van waterzuivering die wij in Nederland ook gebruiken om

het kraanwater goed te zuiveren. Dit kan bijvoorbeeld door middel van chloor dat je

aan het water toevoegt. Deze techniek is hier niet handig omdat de meeste mensen

in de landen in de Sahel geen chloor hebben. Ook is het niet verstandig om zomaar

wat chloor aan water toe te voegen. Dit moet in kleine hoeveelheden gebeuren, want

chloor is namelijk slecht voor je. Ook kent de lokale bevolking in die landen deze

techniek niet goed waardoor je dit eerst zal moeten aanleren. Dit kost weer geld wat

de bevolking niet heeft.

Water zuiveren

Deze techniek lijkt op die van het waterzuiveringstablet. Maar dan in het groot. Dit

gebeurt door middel van grote bassins waarin het water goed gezuiverd wordt om het

vervolgens drinkbaar te maken. Deze techniek kost veel tijd en is eigenlijk ook niet

handig in deze ontwikkelingslanden omdat het heel duur is om zo’n

waterzuiveringsinstallatie te maken.

Ideeën voor in de toekomst

Voor in de toekomst wordt gewerkt aan andere water zuiverende manieren om te

gebruiken in ontwikkelingslanden. Zoals een boek dat water kan zuiveren. Dit kan

gedaan worden doordat de bladzijden van het boek zilvernanodeeltjes bevatten die

bacteriën doden. Dit boek is nog niet heel efficiënt omdat het veel kost. Dat komt

doordat het zilver duur is maar ook het fabriceren kost veel geld.

Voorlopig is de meest goedkope manier om water te zuiveren door het water te

koken. Deze manier wordt dan ook het meest toegepast in ontwikkelingslanden.

(rtlnieuws, sd) (redaciteKGD, 2016) (hoe zet je zout water duurzaam om in zoet, 2014)

24

Hoofdstuk 7 Hoe komen rijke woestijnlanden, sommige Afrikaanse landen wel aan

drinkwater?

Niet alle landen in Afrika hebben een drinkwater te

kort. In de landen bij de kust heeft een groter deel van

de bevolking toegang tot drinkwater. Vooral in de

landen aan de middellandse zee, Ghana, Ivoorkust,

Gabon, Botswana, Zimbabwe en Zuid-Afrika hebben

80 procent of meer van de bevolking toegang tot

drinkwater. Ook hebben de meeste landen in het

Midden-Oosten geen tekort aan drinkwater terwijl het

wel een van de droogste plekken op aarde is. Hoe

komt het dat in deze landen minder last is van

drinkwater te kort dan de meeste Afrikaanse landen?

Landen in Afrika die toegang hebben tot

drinkwater

Ghana, Ivoorkust en Gabon zijn de landen in de Golf van Guinee

die minder last hebben van het tekort. Dit komt vooral door de

velen rivieren die door deze landen stromen en de meren die in

deze landen liggen. Het grootste deel van het drinkwater van

Ghana komt uit de rivier de Volta en het meer de Volta.

Daarnaast zijn er ook veel kleinere rivieren

die de bevolking van drinkwater voorzien.

Het grootste deel van drinkwater van

Ivoorkust komt van Lac de Buyo, Lac de

Kossou en de aanliggende rivieren. Vooral

rond de maand juni is er genoeg drinkwater,

want dan is het regenseizoen in deze 2

landen. De bevolking van Gabon wordt van

drinkwater voorzien door heel veel kleine

rivieren en bij de zee liggen veel meren. Vooral rond januari is er

genoeg drinkwater in dit land want dan is het daar het

regenseizoen.

Percentage van de

bevolking dat geen toegang

heeft tot schoon drinkwater

Ivoorkust

25

Ook in het zuiden van Afrika hebben de landen minder last van een tekort aan

drinkwater. In Zuid-Afrika komt dit doordat het een goede economie heeft. Doordat

toerisme en handel in dit land goed zijn, hebben de meeste mensen en de regering

genoeg geld op het grootste deel van de bevolking van water te voorzien met leiding,

waterputten en waterflessen. In Botswana heeft een groot deel van de bevolking

geen last van drinkwatertekort. Dit komt vooral door het toerisme, het grootste deel

van Botswana bestaat uit safari. Hierdoor heeft de regering en de bevolking meer

geld en wordt er meer geld besteedt aan water en watervoorzieningen. De bevolking

van Zimbabwe wordt van drinkwater voorzien van het water van rivieren en neerslag.

De meeste rivieren stromen uit het meer van Kariba.

In Marokko, Algerije, Libië en Egypte is het drinkwaternet beter geregeld dan in

andere Afrikaanse landen. Ze hebben een beter irrigatiesysteem en

drinkwaterleidingen. Zo heeft Algerije een ontziltingsinstallatie in Oran die per dag

200.000 kubieke meter zout water omzet in drinkwater. Deze installatie zorgt voor 5

miljoen dat er genoeg drinkwater is. In Marokko wordt het grootste deel van het

drinkwater geregeld door het bedrijf ONEP en zij zijn bezig met betere

watervoorzieningen. Deze landen hebben een beter watersysteem doordat ze meer

geld eraan kunnen uitgeven dan andere landen. In Egypte wordt het water probleem

opgelost door een groot ondergronds waterreservoir te maken. Het grootste deel van

het drinkwater in Egypte komt van de rivier de Nijl, maar ze hebben nu ook een

ondergronds waterreservoir waar het water uit de zee wordt gezuiverd en

opgeslagen onder de grond. Als mensen het nodig hebben wordt het met leidingen

naar de steden gebracht. Het waterreservoir heet Nubisch aquifer.

Midden-Oosten

Het Midden-Oosten lijkt in veel opzichten op de droge woestijnlanden, maar daar

hebben ze wel drinkwater en goede voorzieningen. Dit komt vooral doordat de

landen in het Midden-Oosten veel rijker zijn dan de Afrikaanse woestijnlanden. In het

Midden-Oosten zit veel aardolie in de

grond en dat is veel geld waard. Hierdoor

heeft de regering meer geld voor het

aanleggen van drinkwatervoorzieningen.

Ze hebben hierdoor veel

ontziltingsinstallaties aangelegd die het

zoute zeewater zoet maken. Het zoete

water wordt opgeslagen in grote

ondergrondse waterreservoirs en met

leidingen naar de steden gebracht. Ook

zijn er leidingen van Turkse stuwmeren

naar de ondergrondse waterreservoirs

gemaakt. (wereld waternet, 2014)

(groningen, 2012)

Aquifers, ontziltingsfabrieken en

waterleidingen aangegeven in het

Midden-Oosten

26

Hoofdstuk 8 Welke organisaties helpen de lokale bevolking?

Er zijn veel verschillende organisaties die de lokale bevolking in Afrika helpen met

het verkrijgen van schoon drinkwater. In dit hoofdstuk gaan we het hebben over een

aantal van deze organisaties en hoe zij de bevolking helpen. Hier zijn de

belangrijkste hulporganisaties achter elkaar opgesomd die dit doen.

➢ Het rodekruis (www.rodekruis.nl)

Het rodekruis werkt in de landen: Burundi, Ethiopië,

Kenia, Madagaskar, Somalië, Soedan, Tanzania,

Malawi en Oeganda. Extreme droogte en enorme

regenbuien hebben een negatief effect gehad op

deze landen. Ze doen er daarom alles aan om hulp

te verlenen aan de verzwakte bevolking. Het

rodekruis werkt samen met andere organisaties om

bevolkingsgroepen voor te bereiden op de extreme

weeromstandigheden.

➢ Amref flying doctors (www.amref.nl)

Amref werkt in Afrika en wordt ondersteund

vanuit Europa en Noord-Amerika. Ze pakken

het probleem bij de basis aan. Ze leiden

inwoners op om ze te helpen met projecten

zoals het onderhoud van een waterput. Ook

spreken ze met nationale overheden en

organisaties om de gezondheidszorg in Afrika

structureel te verbeteren.

➢ Stichting water life Africa (www.waterlifeafrica.nl)

Het doel van stichting water life Africa is om drinkwater beschikbaar te maken

in rurale gebieden in Afrikaanse landen. Dit doen ze door waterputten aan te

leggen en door regentonnen aan te schaffen voor de lokale bevolking, zo

kunnen ze zelf voor water zorgen.

27

➢ Stichting Association for Small African Projects (ASAP)(www.asap-

foundation.org)

De ASAP-foundation werkt al sinds 1997 aan het verlichten van de armoede in

de dorpen rond Bobo Dioulasso in Burkina Faso. Ze maken de levenskwaliteit

van de inwoners beter op meerdere manieren en met meerdere projecten. Ze

maken nieuwe waterputten en repareren ook de al bestaande waterputten.

Ook leggen ze sanitair aan en zorgen ze voor betere educatie in deze dorpen.

De ASAP-foundation is een goed voorbeeld van een van de kleinere

organisaties die in Afrika de droogte bestrijden.

➢ JustDiggit (https://justdiggit.org/)

Is een organisatie die ervoor wil zorgen dat de wereld

groener wordt. Omdat de wereld aan het uitdrogen is.

Dit willen ze doen door op grote schaal water in droge

grond te stoppen zoals bij de landbouw gebruikt wordt.

Hierdoor kunnen er weer planten groeien in de wereld

en er dus weer water kan komen in droge gebieden.

Hierdoor krijgen mensen dus drinkwater en grond dat

ze kunnen gebruiken voor de landbouw.

28

Hoofdstuk 9 Kan de waterkringloop zo aangepast worden dat er drinkwater in

droge landen komt?

Vooral in de droge landen van Afrika is er een tekort aan drinkwater. Dit komt omdat

er heel weinig neerslag valt in deze landen en als er neerslag valt, dan loopt het weg

in de grond. Maar als de waterkringloop zo aanpast wordt dat het gaat regenen in de

droge landen van Afrika, zoals in de Sahel. Dan is een groot deel van het probleem

verholpen omdat de mensen in die landen dan drinkwater krijgen en het vochtiger

wordt in de Sahel.

Regen in de Sahel

Regen is de belangrijkste drinkwater bron ter wereld, omdat regen ervoor zorgt dat er rivieren ontstaan, gletsjers en andere bronnen die voor drinkwater zorgen. Het probleem in Afrika is dat het niet overal regent en er een watertekort ontstaat, Vooral in de Sahel regent het heel weinig. In een jaar regent het ongeveer 3 tot 4 maanden, vooral in de zomermaanden en de rest van het jaar is het droog. In die 3 tot 4 maanden regent het ongeveer tussen de 50 mm per jaar tot 300 mm per jaar. Terwijl het in Nederland 800 mm tot 1000 mm regent in een jaar. (klimaatdiagrammen, sd) Manieren waterkringloop aanpassen

Als je de waterkringloop zo aanpast dat het meer en vaker

per jaar gaat regenen in de Sahel of als er meer

water in de lucht komt zouden meer mensen toegang

hebben tot regenwater. Je kan de waterkringloop op

verschillende manieren aanpassen. Zoals

zilverjodide in de lucht gooien of kalium- en

natriumchloride. Daarnaast bestaat er ook een

special soort katoen dat als een spons werkt,

apparaten die lucht omzetten in water en er bestaan

technieken die de waterkringloop aanpassen door

kuilen te graven en daarmee het meer te laten regen.

Waterkringloop

Klimaatdiagram van agadez

29

Zilverjodide

Zilverjodide zorgt ervoor dat als er wolken

in de lucht zijn dat het gaat regenen. Als

je zilverjodide in de lucht gooit veranderen

de waterdruppels in de wolken in

ijskristallen waardoor ze versnelt naar

beneden vallen. Zilverjodide werkt alleen

als er wolken in de lucht zitten, want er

kan wel water in de lucht zitten maar als

het niet is gecondenseerd in

waterdruppeltje en ijskristalen is het geen

wolk en kan het zilverjodide nergens mee

reageren. In Afrika kan dit toegepast

worden in de Sahel als er wolken

overvliegen. Voornamelijk in de zomer maanden zou dit kunnen zorgen voor meer

neerslag want dan komt er meer vochtige lucht (dus ook wolken) vanuit het zuiden

van Afrika naar het noorden van Afrika. Dit komt ook doordat het hogedrukgebied in

het zuiden van Afrika ligt en het lagedrukgebied in het noorden. Lucht stroomt altijd

van een hoog naar een laag drukgebied. Het enige probleem voor deze landen is dat

zilverjodide niet goedkoop is dus dat deze landen het niet kunnen betalen. Terwijl het

in de toekomst misschien een hele goede oplossing kan zijn voor deze landen.

(ueckert, 20156)

Kalium- en natriumchloride

Naast zilverjodide heb je ook nog kalium- en natriumchloride als je dit in de lucht

gooit gebeurt er bijna hetzelfde als met zilverjodide. Maar in plaats van de

waterdruppeltjes die in ijskristallen veranderen, wat zilverjodide doet, zorgt kalium- en

natriumchloride ervoor dat het oplost in de waterdruppeltjes. Als dat is gebeurd

worden de waterdruppels zwaarder en vallen ze neer. Het enige nadeel is dat het

water niet meer drinkbaar is, omdat het door de kalium- en natriumchloride zoutwater

is geworden. Maar als je het regenwater kan opvangen kan je het ook nog laten

ontzilten door het te laten koken en de damp te laten afkoelen. Zo maak je het wel

drinkbaar en het is een goedkoper techniek dan zilverjodide. Dus deze techniek is

makkelijker te gebruiken in Afrika, omdat het goedkoper is, maar het duurt wel langer

om het water drinkbaar te maken. (kun je de neerslag uit een wolk krijgen, 2014)

Hier zie je dat er wel luchtstromingen over

de Sahara heengaan en dus ook wolken.

Waarvoor zilverjodiden gebruikt kan worden

30

Speciaal soort katoen

Naast stoffen die het laten

regenen bestaat er ook een

techniek om water uit de lucht

te halen. Zo is katoen daar

een soort van. Nederlandse en

Chinese Wetenschappers

hebben samen een speciale

soort katoen ontwikkelt dat

water uit de lucht kan halen.

Ze hebben aan het katoen

polymeer toegevoegd. Dit

zorgt ervoor dat het katoen 3,4

keer zijn eigen gewicht in water

kan opnemen. Onder de 34 graden neemt het katoen water op en boven de 34 stoot

het water af. Dit is handig omdat het nachts koud is in de woestijn en er miswolken

en waterdruppeltjes ontstaan. De waterdruppeltjes kunnen dan heel gemakkelijk

opgenomen worden voor het katoen en overdag weer afgestaan worden. Naast dat

je uit het katoen schoon drinkwater kan opnemen, stoot het ook schoon water af

waardoor er meer schoonwater in de lucht komt en er eerder wolken gaat ontstaan.

Dus naast dat het als een spons gebruikt kan worden stimuleert het ook de

waterkringloop door het verdampen van water uit het katoen. Waardoor er eerder

wolken ontstaan en het gaat regen. Dit is dus een hele goede techniek in de sahel,

omdat het water opneemt en voor drinkwater zorgt, maar ook de waterkringloop

stimuleert. (superspons haalt water uit woestijn, 2013)( (bizonder katoen verzameld water

uit woestijn, sd)

Apparaat zet lucht om in water

Er bestaan al apparaten die lucht omzetten in water. Alleen

zijn die niet echt van toepassing in de droge Sahel, terwijl

er wel mensen bezig zijn met zoiets ontwikkelen. Er bestaat

nu al een fietsbidon die lucht omzet in water door middel

van het afkoelen van de lucht waardoor waterdruppels

ontstaan. Deze techniek zou ook toegepast gaan worden

bij apparaten die voor droge gebieden bedoeld zijn. Zo zijn

ontwerpers Chun Yen Tsao en Hsing-Tan Yang bezig met

een ontwerp dat lucht omzet in water. Het heet de swater.

Het apparaat zorgt ervoor dat die condensatie opvangt. Het

water dat wordt opgevangen wordt opgewarmd door

zonne-energie. Op deze manier wordt het water gefilterd en

is daardoor drinkbaar. (Fietsbidon tovert condens om tot water

terwijl je fietst, sd)( (krijenvanger, 2010)

Speciaal soort katoen.

Het apparaat van lucht omzet

in water met zonne-energie

31

Kuilen graven

Naast alle andere technieken die voor drinkwater zorgen

door gebruik te maken van de waterkringloop bestaat er

ook een organisatie die de waterkringloop wil

aanpassen. JustDiggit wil de waterkringloop aanpassen

door kuilen te graven. Hiermee zorgen ze ervoor dat het

water niet wegloop in de grond, maar in de kuil blijft

liggen. Om de kuilen heen planten ze planten en

struiken. Die gaan groeien door het water dat in de kuil.

Zo zorgen ze dat de grond weer hersteld wordt en

planten er kunnen groeien. Ze graven de kuilen zodat

de planten van de kuilen naar elkaar toegroeien en een

groter gebied vruchtbaar is. Na een tijdje verdampt het

water uit de kuil en de planten. Hierdoor komt er meer

water in de lucht waardoor er eerder regen ontstaat en

andere kuilen gevuld kunnen worden. Na een lange tijd

zijn de kuilen verdwenen en heb je een groot bos. Die

wordt gevoed door de waterkringloop. Door water van

zee en ander planten waardoor een steeds groter

gebied bebost wordt. (just diggit, sd)

Op deze plaatjes zie je hoe ze

met kuilen graven de

waterkringloop aanpassen door

het in gebieden groener te laten

worden

32

Hoofdstuk 10 Ons onderzoek

In dit hoofdstuk gaan we de volgende vragen behandelen:

• Hoe komt er water in en rond de Sahel?

• Hoe maak je dit water drinkbaar? Hoe komt er water in de Sahel? Zoals in de vorige hoofdstukken verteld is, kan je op verschillende manieren aan drinkwater komen. In de meeste gevallen wordt er drinkwater uit de grond gehaald. Maar in gebieden met veel reliëf wordt er ook weleens water uit de lucht gehaald. Een groot nadeel is dat het water in dit gebied vaak wordt opgeslagen in putten. Zo kan er ongedierte bij het water komen. Hierdoor kunnen er bacteriën in het water komen. Er is een grote kans dat je diarree of andere ziektes krijgt als je het drinkt. Dit is vooral voor kinderen heel gevaarlijk omdat ze dan kunnen uitdrogen en uiteindelijk overlijden. Maar in de meeste gebieden is helemaal geen drinkwater te vinden, veel gezinnen moeten grote afstanden afleggen om aan water te komen. We gaan het hier hebben over een aantal oplossingen voor dit probleem.

▪ Watertanks (www.kleinegoededoelen.nl) Een oplossing voor het constant voor water moeten zorgen zijn watertanks. Deze tanks zijn makkelijk te maken en je kunt hierin water opslaan tijdens drogere tijden. Ook kan er geen ongedierte bij dit water komen, het is dus een stuk veiliger en schoner om te drinken. Jongeren die geleerd hebben om zo’n tank te bouwen kunnen hier ook hun brood mee verdienen. Er is dus ook meer werkgelegenheid. De tanks in dit dorp bevatten ongeveer 5000 liter. Het enige probleem is dat er wel regen moet vallen om de tanks te vullen.

▪ Nieuwe putten/ waterpompen

Een andere oplossing is om nieuwe putten of pompen bij aquifers te maken. Hierbij gaat het probleem dat mensen ver moeten lopen voor hun water niet weg, maar het is een van de enige oplossingen in de gebieden waar (bijna) geen regen valt. Er zou in elk dorp een waterpomp of put gemaakt moeten worden. Ook is het redelijk kostbaar en is het water niet altijd even schoon. Het is niet een heel duurzame oplossing omdat de aquifers ook op kunnen raken. Wel kan je het water schoon maken op de manieren waar we het later dit hoofdstuk over gaan hebben.

33

Hoe maak je dit water drinkbaar? Maar dat mensen water hebben hoeft niet te betekenen dat het ook schoon is. In dit stuk gaan we hebben over manieren om dit water te zuiveren. Er zijn meerdere manieren om water te zuiveren. De meeste technieken zijn echter te duur om in dit gebied toe te passen. Hier zijn een aantal technieken die in toekomst misschien toegepast kunnen worden.

▪ Water recyclen Een van de meest gebruikelijke oplossingen kan zijn om het water te recyclen. Dit heeft veel voordelen. Wij hebben hiervoor verschillende oplossingen bedacht. Je zou bijvoorbeeld water dat je gebruikt om je kleren schoon te maken kunnen filteren met doeken. Het water bevat dan niet meer grote vuildeeltjes. Maar nog wel bacteriën die schadelijk kunnen zijn voor de lokale bevolking. En diarree kunnen veroorzaken. Deze bacteriën zou je wel uit het water kunnen halen op de volgen de manier: je kan het water namelijk koken. Door het koken van water gaan de bacteriën die het water bevatten dood. En heb je dus eigenlijk drinkwater. Deze techniek wordt over het algemeen gebruikt bij survivallen. Alleen er zijn wel nadelen aan deze manier van water zuiveren. Want je hebt namelijk doeken nodig die alleen het water doorlaten en niet andere deeltjes. Deze doeken moet je daarna ook weer schoonmaken. Want anders vervuil je de volgende lading water die je wilt zuiveren. Een ander nadeel is dat je wel een vuur moet maken dat heet genoeg is om water te laten koken. Ook duurt het koken van water lang dus ben je een tijdje bezig voordat je water hebt wat schoon genoeg is om te drinken. Een andere manier van recyclen is door urine te zuiveren. Deze techniek wil men namelijk ook toe gaan passen in de ruimte. Dit moet wel op verschillende manieren gezuiverd worden. Want er zitten namelijk heel veel afvalstoffen in urine. Zoals bacteriën, resten van bacteriën en DNA. Ook kan urine resten van antibiotica bevatten. Dit is niet verstandig om aan mensen te geven die dit medicijn niet nodig hebben. Het proces wat daaraan vooraf gaat, gaat in vier stappen: eerst wordt de urine door een zeef gehaald dat poriën van honderd nanometer tot een micrometer. Door deze filtratie wordt het grootste gedeelte van het vuil verwijderd. Na deze filtratie wordt de urine door een Nano filter gehaald. Hierdoor worden kleinere deeltjes uit de urine verwijderd. Nadat dit proces volbracht is wordt de urine nog blootgesteld aan ultraviolet licht, waardoor de DNA resten verwijderd wordt. Als dit volbracht is worden de medicijnsporen er met een UV-desinfectie uitgehaald. Hierdoor is het water drinkbaar geworden en is ook de gele kleur van de urine weggehaald. Dit proces wordt al gebruikt in ontwikkelde landen, maar ook in drukke steden zoals Singapore. Door dit proces heb je niet veel extra water meer nodig en is het dus heel zeldzaam. Wel is er een nadeel aan deze vorm van zuivering. Want deze techniek is nog niet in kleine schaal gebruikt en gemaakt. Waardoor het heel duur is om het te fabriceren. Dit is dus moeilijk om toe te passen in de ontwikkelingslanden van Afrika.

34

▪ Grondwater

Je zou naast het recyclen van water ook grondwater uit de grond kunnen halen. Dit water komt in de grond omdat er in hoger gelegen delen van Afrika neerslag valt. Deze neerslag komt dan in de boden terecht. Waar er zich een soort van ondergrondse rivier ontstaat. Uit deze rivier halen ze dan drinkwater door middel van putten. Deze putten worden door de lokale bevolking zelf gegraven. Meestal graven ze meerdere putten naast elkaar. Waarna er met de hand een tunnel tussen deze twee putten gegraven wordt. Dit is een gevaarlijk proces. Want deze tunnels kunnen namelijk instorten. Waardoor degene die graaft bedolven wordt door het puin. Een dus overlijdt. Na het graven van deze putten stroomt vanzelf het water in de tunnels. Wat ze vervolgens kunnen gebruiken om er drinkwater van te kunnen maken. Een nadeel is dat deze putten open zijn, waardoor er allerlei schadelijke bacteriën in het water kunnen komen. Hierdoor kunnen mensen aan de diarree raken. En ernstig ziek worden. Een ander nadeel is dat het grondwater soms op ruim 100 meter diepte ligt waardoor dit water moeilijk te bereiken is. Gelukkig zijn er organisaties die in sommige dorpjes pompen aanleggen die werken op zonne-energie. Het water wat hierdoor opgepompt is wordt dan opgeslagen in dichte tanks. Waardoor er geen ongedierte bij in de buurt kan komen. Een nadeel hiervan is dat de zonnepanelen duur zijn. Dus dan moet je net het geluk hebben dat je als dorp met een organisatie te maken krijgt die de zonnepanelen voor je betaalt. Ook moet je de zonnepanelen goed beschermen. Want ze kunnen namelijk zo weg geroofd worden.

▪ Lifestraw

Een andere mogelijke oplossing die men in Afrika kan gebruiken is de Lifestraw. Dit is een filter in de vorm van een rietje. Waardoor je ongezuiverd water kan drinken. Het is een makkelijke manier om van onzuiver water zuiver water te maken. Alleen een nadeel is dat je water nodig hebt. En de meeste mensen in Afrika hebben dat niet. Een ander nadeel is dat een Lifestraw nog niet massaal geproduceerd wordt. Waardoor deze heel duur is en eigenlijk niet te betalen is voor de lokale bevolking van Afrika.

Gebruik van de Lifestraw

35

▪ Waterzuiveringstablet Wat ook een oplossing is, is om waterzuiveringstabletten in het grondwater te doen. Hierdoor kan je ook het water goed zuiveren. Deze techniek wordt in de meeste ontwikkelde landen toegepast in de landmacht. Want als zij bij een meertje komen dan hoeven ze alleen maar hun bidon te vullen met water, waarna je een waterzuiveringstablet hieraan kan toevoeg. Hierdoor weet je zeker dat het water geen schadelijke bacteriën bevat. En je het water dus veilig kan drinken. Ook hieraan is een nadeel. Want je hebt veel tabletten nodig om een dorp school drinkwater te kunnen geven. Ook is er ander nadeel. Want de tabletten zijn duur. En eigenlijk niet te betalen door de lokale bevolking van een ontwikkelingsland in Afrika.

▪ Een waterzuiveringsinstallatie maken

Je zou met de makkelijkste producten een zuivering installatie maken. Dit kan als volgt: als eerst moet je een kegel maken van bijvoorbeeld de bast. Aan het einde van deze bast maak je dan een kleine opening waardoor het water heen kan stromen. Hierna stop je koolstof in de kegel. Dit zorgt voor de zuivering van het water. Dit is een makkelijke manier om water voor het grootste gedeelte te zuiveren. Een nadeel hiervan is dat dit het water niet goed zuivert. Niet alle bacteriën worden hierdoor weggezuiverd. Waardoor je alsnog diarree kan krijgen. Dit is ook niet mogelijk om in de droge gebieden van Afrika. Want daar kan je geen water uit riviertjes halen. Want er stromen nauwelijks rivieren in de Sahel. (waterzuiveringstabletten, sd) (lifestraw, sd)

Waterzuiveringstabletten

36

proces verslag Tijs Ruigrok

Werkwijze

Ik heb aan hoofdstuk 4, 8 en 10 gewerkt. Hierna hebben wij elkaars werk nog

nagekeken, we hebben de hoofdstukken 2 keer door gewisseld om na te kijken en

extra informatie bij te schrijven. Tijdens de planning hebben we besloten waar we het

over gingen hebben en wie welke hoofdstukken deed. We hebben geprobeerd de

onderwerpen te kiezen die ons het meest interesseren en waar we het meest over

weten. Achteraf had ik misschien beter kunnen beginnen met andere hoofdstukken

aangezien ik als enige aardrijkskunde heb en meer weet over de andere

onderwerpen. Wel heb ik achteraf de andere hoofdstukken natuurlijk nog nagekeken

dus ik heb kunnen verbeteren wat er fout was.

Planning

We hebben ons niet altijd aan de originele planning gehouden, we hebben veel

verandert tijdens dat we bezig waren. Ook bijvoorbeeld het eindproduct hebben we

uiteindelijk anders gedaan. Dit komt vooral omdat we niet altijd evenveel tijd hadden

om aan het profielwerkstuk te werken of soms juist meer dan anders. We hebben

onze planning aangepast aan ons rooster en aan hoeveel tijd we hebben. Ik vind dat

het uiteindelijk niet uit heeft gemaakt dat we ons niet precies aan de planning

gehouden hebben omdat we genoeg tijd aan het werkstuk besteed hebben.

Bronnen

Voor onze bronnen heb ik vooral websites van goede doelen gekozen omdat die

meestal veel betrouwbare informatie bevatten. Ik zocht hierbij naar goede doelen die

in het gebied opereren waar wij het over hebben. Ook heb ik soms werkstukken van

andere mensen gebruikt die over hetzelfde onderwerp gaan, zo heb ik veel andere

bruikbare bronnen gevonden.

37

Rubriek samenwerking - Lars

3 2 1 0 Score

Actief luisteren -

luisteren

- samenvatten

Ik luister aandachtig

naar de inbreng van de

groepsgenoten en vat

op een juiste manier

samen wat gezegd is

Ik luister vaak naar

de inbreng van de

groepsgenoten en

vat samen wat

gezegd is

Ik luister soms naar

de inbreng van de

groepsgenoten en

vat onvoldoende

samen wat gezegd

is

Ik hoor zelden waar de

groep het over heeft en

kan dat niet samenvatten

3, Iedereen in de

groep luisterde goed

naar elkaars ideeën

en wist wat er

gezegd was.

Omgaan met kritiek Ik pas mijn gedrag of

werk aan als kritiek

terecht is. Ik voel me

niet als persoon

aangevallen

Ik pas regelmatig

mijn gedrag of werk

aan als kritiek

hierop terecht is. Ik

voel me zo nu en

dan als persoon

aangevallen

Ik pas mijn gedrag

of werk soms aan

als kritiek hierop

terecht is. Ik voel

me vaak als persoon

aangevallen

Ik pas zelden mijn gedrag

of werk aan als kritiek

hierop terecht is. Ik word

boos of onverschillig

3, We hebben in de

groep vaak van

hoofdstuk gewisseld

om kritiek te geven

op elkaar, Lars

luisterde goed naar

de kritiek.

Participeren in

groepswerk

- voorzitter

- notulant

- organisator - o.d.

Ik kan alle rollen en

taken die bij groepswerk

horen goed uitvoeren

Ik kan een beperkt

aantal rollen en

taken van

groepswerk goed

uitvoeren

Ik kan een beperkt

aantal rollen en

taken die bij groeps-

werk horen

uitvoeren. Dit lukt

soms wel en soms

niet

Ik kan maar een taak of

rol die bij groepswerk

hoort uitvoeren. Dit lukt

soms wel en soms niet

3, Heeft alle taken

goed kunnen

uitvoeren.

Afspraken nako-

men

Ik kom alle gemaakte

afspraken na

Ik kom meestal de

gemaakte afspraken

na

Ik moet vaak aan

afspraken herinnerd

worden

Ik kom mijn afspraken

niet na

3, Kwam alle

afspraken die we

gemaakt hadden na.

Voor jezelf opko-

men

Ik durf een standpunt in

te nemen en het te

verdedigen

Ik durf meestal een

standpunt in te

nemen en het te

verdedigen

Ik heb moeite mijn

standpunt te

verdedigen

Ik neem pas een

standpunt in na gesprek

met mijn groepsgenoten

3, Lars heeft vaak

kritiek gegeven op

anderen en gezegd

hoe hij iets wou

hebben.

Teamwork

- werksfeer

- rekening houden

met elkaar

Ik heb plezier in het

werken met elkaar en

stimuleer dat er goed

wordt samengewerkt

Ik heb regelmatig

plezier in het

werken met elkaar

en pas me aan aan

de sfeer in de groep

Ik heb lang niet

altijd plezier in het

werken met elkaar

en pas me met

moeite aan aan de

sfeer in de groep

Ik vind werken met elkaar

niet prettig en kan

moeilijk meedoen in de

groep

3, Heeft nooit zijn

werk niet gedaan

omdat hij geen zin

had. En vaak gezegd

wat er nog gedaan

moest worden en

wanneer.

Verantwoordelijk-

heid nemen

- voor de groep -

voor jezelf

Ik voel me zeer

verantwoordelijk voor

het resultaat van de

groep en lever daaraan

mijn bijdrage

Ik voel me vaak

verantwoordelijk

voor het resultaat

van de groep. Ik

lever hieraan mijn

bijdrage

Ik voel me pas

verantwoordelijk

voor het resultaat

van de groep als ik

daarop word

aangesproken

Ik voel me niet

verantwoordelijk voor

het resultaat van de

groep. Ik reageer negatief

als ik op mijn

verantwoordelijkheid

word aangesproken.

3, Voelde zich

verantwoordelijk

voor het resultaat en

leverde altijd zijn

bijdrage.

Initiatief tonen Ik toon duidelijk

initiatief

Ik toon meestal

initiatief, maar heb

soms wat aansturing

nodig

Ik heb vaak

aansturing nodig

eer ik initiatief toon

Ik doe alleen maar iets als

een ander het vraagt

3, Toonde duidelijk

initiatief. Kwam met

ideeën en plannen

hoe we iets moesten

aanpakken.

38

Rubriek samenwerking - Ruben

3 2 1 0 score

Actief luisteren -

luisteren

- samenvatten

Ik luister aandachtig

naar de inbreng van

de groepsgenoten en

vat op een juiste

manier samen wat

gezegd is

Ik luister vaak naar de

inbreng van de

groeps- genoten en

vat samen wat gezegd

is

Ik luister soms naar

de inbreng van de

groeps- genoten en

vat onvoldoende

samen wat gezegd is

Ik hoor zelden waar de

groep het over heeft en

kan dat niet samenvatten

3, Iedereen in de groep

luisterde goed naar

elkaars ideeën en wist

wat er omging in de

groep.

Omgaan met

kritiek

Ik pas mijn gedrag of

werk aan als kritiek

terecht is. Ik voel me

niet als persoon

aangevallen

Ik pas regelmatig mijn

gedrag of werk aan

als kritiek hierop

terecht is. Ik voel me

zo nu en dan als

persoon aangevallen

Ik pas mijn gedrag of

werk soms aan als

kritiek hierop terecht

is. Ik voel me vaak als

persoon aangevallen

Ik pas zelden mijn gedrag

of werk aan als kritiek

hierop terecht is. Ik word

boos of onverschillig

3, Ruben luisterde

goed naar kritiek en

paste zijn werk aan

waar nodig.

Participeren in

groepswerk

- voorzitter

- notulant

- organisator - o.d.

Ik kan alle rollen en

taken die bij

groepswerk horen

goed uitvoeren

Ik kan een beperkt

aantal rollen en taken

van groepswerk goed

uitvoeren

Ik kan een beperkt

aantal rollen en taken

die bij groeps- werk

horen uitvoeren. Dit

lukt soms wel en

soms niet

Ik kan maar een taak of rol

die bij groepswerk hoort

uitvoeren. Dit lukt soms

wel en soms niet

3, Heeft alle taken

goed kunnen

uitvoeren.

Afspraken nako-

men

Ik kom alle gemaakte

afspraken na

Ik kom meestal de

gemaakte afspraken

na

Ik moet vaak aan

afspraken herinnerd

worden

Ik kom mijn afspraken niet

na

3, Kwam alle gemaakte

afspraken na.

Voor jezelf opko-

men

Ik durf een standpunt

in te nemen en het te

verdedigen

Ik durf meestal een

standpunt in te

nemen en het te

verdedigen

Ik heb moeite mijn

standpunt te

verdedigen

Ik neem pas een standpunt

in na gesprek met mijn

groepsgenoten

3, Durfde voor zijn

eigen standpunten op

te komen en gaf ook

kritiek op anderen.

Teamwork

- werksfeer

- rekening houden

met elkaar

Ik heb plezier in het

werken met elkaar en

stimuleer dat er goed

wordt samengewerkt

Ik heb regelmatig

plezier in het werken

met elkaar en pas me

aan aan de sfeer in de

groep

Ik heb lang niet altijd

plezier in het werken

met elkaar en pas me

met moeite aan aan

de sfeer in de groep

Ik vind werken met elkaar

niet prettig en kan moeilijk

meedoen in de groep

3, Heeft altijd rekening

met anderen

gehouden en de sfeer

was altijd goed.

Verantwoordelijk-

heid nemen

- voor de groep -

voor jezelf

Ik voel me zeer

verantwoordelijk

voor het resultaat

van de groep en lever

daaraan mijn

bijdrage

Ik voel me vaak

verantwoordelijk voor

het resultaat van de

groep. Ik lever

hieraan mijn bijdrage

Ik voel me pas

verantwoordelijk

voor het resultaat

van de groep als ik

daarop word

aangesproken

Ik voel me niet

verantwoordelijk voor het

resultaat van de groep. Ik

reageer negatief als ik op

mijn verantwoordelijkheid

word aangesproken.

3, Ruben voelde zich

altijd verantwoordelijk

voor het resultaat en

leverde zijn bijdrage.

Initiatief tonen Ik toon duidelijk

initiatief

Ik toon meestal

initiatief, maar heb

soms wat aansturing

nodig

Ik heb vaak

aansturing nodig eer

ik initiatief toon

Ik doe alleen maar iets als

een ander het vraagt

3, Toonde vaak

initiatief en liet zijn

ideeën weten.

39

Lars de jong Werkwijzen

Bij het einde van vorig jaar hadden we nog een beetje moeite om met het pws te begingen, maar aan het begin van dit jaar zijn we goed begonnen en ging het maken van het pws best wel goed. Ik heb in het begin aan hoofdstuk 3 en 7 gewerkt. Het wat eerst heel moeilijk om informatie te vinden over deze onderwerpen, maar als je een maal wist waar je naar moest zoeken was het makkelijk vindbaar. Daarna hebben we elkaars hoofdstukken omgewisseld. Het voordeel hieraan was dat de informatie makkelijker kon vinden, maar ook dat er informatie toegevoegd en verbeterd waardoor de kwaliteit van het werkstuk beter werd. Als laatste heb ik ook nog hoofdstuk 9 gedaan. Dit vond ik een van de meest interessantste hoofdstukken, omdat je er meer op inging hoe het probleem verholpen kon worden. Het leuke aan met dit groepje werken in dat iedereen de hoofdstukken kregen die hun het meest aanspraken.

Planning

In het begin was het best wel moeilijk met de planning, omdat we nog geen begeleider hadden. Maar toen we een begeleider hadden gevonden hadden we best snel een onderwerp gevonden die ons allemaal aansprak. De deelvragen maken en hoofdvragen waren in het begin best wel onrealistisch. Toen we de deelvragen geschrapt hadden en de goeden uitgezocht was het makkelijk om te beginnen. Daarnaast hebben we ons niet helemaal aan de planning gehouden, want dan zouden we het veel meer verdeeld hebben. Maar wat we as voorplan hebben is best wel goed uitgebracht en het verdelen ging best wel makkelijk.

Bronnen

De bronnen die ik heb gebruikt zijn betrouwbaar. Dit komt, omdat ik niet naar 1 site heb gekeken, maar naar meerderen of de informatie klopt. Daarnaast heb ik ook best wel wat bekende sites gebruikt.

Samenwerking De samenwerking in de groepje ging best wel goed, omdat onze rooster makkelijk met elkaar overliepen dus we konden best wel snel afspreken om het samen na te kijken. Daarnaast was er niet veel onenigheid in het groepje en waren we het snel met elkaar eens. Ook het uitwisselen van het gemaakte werk ging goed, omdat je makkelijk vragen aan elkaar kon stellen en ideeën hadden.

40

Rubriek samenwerking – Tijs

3 2 1 0 score

Actief luisteren -

luisteren

- samenvatten

Ik luister aandachtig

naar de inbreng van de

groepsgenoten en vat

op een juiste manier

samen wat gezegd is

Ik luister vaak naar

de inbreng van de

groeps- genoten en

vat samen wat

gezegd is

Ik luister soms naar

de inbreng van de

groeps- genoten en

vat onvoldoende

samen wat gezegd

is

Ik hoor zelden waar de

groep het over heeft en

kan dat niet samenvatten

3, iedereen luisterde

goed naar elkaar en

we kwamen

daardoor ook met

ideeën

Omgaan met kritiek Ik pas mijn gedrag of

werk aan als kritiek

terecht is. Ik voel me

niet als persoon

aangevallen

Ik pas regelmatig

mijn gedrag of werk

aan als kritiek

hierop terecht is. Ik

voel me zo nu en

dan als persoon

aangevallen

Ik pas mijn gedrag

of werk soms aan

als kritiek hierop

terecht is. Ik voel

me vaak als persoon

aangevallen

Ik pas zelden mijn gedrag

of werk aan als kritiek

hierop terecht is. Ik word

boos of onverschillig

3, er was niet heel

veel kritiek op elkaar.

Maar als het er was

werd het goed

aangepast

Participeren in

groepswerk

- voorzitter

- notulant

- organisator - o.d.

Ik kan alle rollen en

taken die bij groepswerk

horen goed uitvoeren

Ik kan een beperkt

aantal rollen en

taken van

groepswerk goed

uitvoeren

Ik kan een beperkt

aantal rollen en

taken die bij groeps-

werk horen

uitvoeren. Dit lukt

soms wel en soms

niet

Ik kan maar een taak of

rol die bij groepswerk

hoort uitvoeren. Dit lukt

soms wel en soms niet

3, tijs was

voornamelijk goed in

het komen met

ideeën. En kritisch

zijn op de

hoofdstukken.

Afspraken nako-

men

Ik kom alle gemaakte

afspraken na

Ik kom meestal de

gemaakte afspraken

na

Ik moet vaak aan

afspraken herinnerd

worden

Ik kom mijn afspraken

niet na

2, ze kwamen het

grootse deel de

afspraken na allen

soms een klein

beetje uitstel

Voor jezelf opko-

men

Ik durf een standpunt in

te nemen en het te

verdedigen

Ik durf meestal een

standpunt in te

nemen en het te

verdedigen

Ik heb moeite mijn

standpunt te

verdedigen

Ik neem pas een

standpunt in na gesprek

met mijn groepsgenoten

2, liet duidelijk zien

dat sommige

manieren handiger

zijn

Teamwork

- werksfeer

- rekening houden

met elkaar

Ik heb plezier in het

werken met elkaar en

stimuleer dat er goed

wordt samengewerkt

Ik heb regelmatig

plezier in het

werken met elkaar

en pas me aan aan

de sfeer in de groep

Ik heb lang niet

altijd plezier in het

werken met elkaar

en pas me met

moeite aan aan de

sfeer in de groep

Ik vind werken met elkaar

niet prettig en kan

moeilijk meedoen in de

groep

3, het teamwork was

niks op aanmerken

het ging allemaal

goed

Verantwoordelijk-

heid nemen

- voor de groep -

voor jezelf

Ik voel me zeer

verantwoordelijk voor

het resultaat van de

groep en lever daaraan

mijn bijdrage

Ik voel me vaak

verantwoordelijk

voor het resultaat

van de groep. Ik

lever hieraan mijn

bijdrage

Ik voel me pas

verantwoordelijk

voor het resultaat

van de groep als ik

daarop word

aangesproken

Ik voel me niet

verantwoordelijk voor

het resultaat van de

groep. Ik reageer negatief

als ik op mijn

verantwoordelijkheid

word aangesproken.

3, iedereen nam zijn

verantwoordelijkheid

wat die moest doen

en helpt ander als

het kon

Initiatief tonen Ik toon duidelijk

initiatief

Ik toon meestal

initiatief, maar heb

soms wat aansturing

nodig

Ik heb vaak

aansturing nodig

eer ik initiatief toon

Ik doe alleen maar iets als

een ander het vraagt

3, Toonde duidelijk

initiatief. En zij wat

die wou

41

Rubriek samenwerking - Ruben

3 2 1 0 score

Actief luisteren -

luisteren

- samenvatten

Ik luister aandachtig

naar de inbreng van

de groepsgenoten en

vat op een juiste

manier samen wat

gezegd is

Ik luister vaak naar de

inbreng van de

groeps- genoten en

vat samen wat gezegd

is

Ik luister soms naar

de inbreng van de

groeps- genoten en

vat onvoldoende

samen wat gezegd is

Ik hoor zelden waar de

groep het over heeft en

kan dat niet samenvatten

3, iedereen luisterde

goed naar elkaar en we

kwamen daardoor ook

met ideeën

Omgaan met

kritiek

Ik pas mijn gedrag of

werk aan als kritiek

terecht is. Ik voel me

niet als persoon

aangevallen

Ik pas regelmatig mijn

gedrag of werk aan

als kritiek hierop

terecht is. Ik voel me

zo nu en dan als

persoon aangevallen

Ik pas mijn gedrag of

werk soms aan als

kritiek hierop terecht

is. Ik voel me vaak als

persoon aangevallen

Ik pas zelden mijn gedrag

of werk aan als kritiek

hierop terecht is. Ik word

boos of onverschillig

3, er was niet heel veel

kritiek op elkaar. Maar

als het er was werd het

goed aangepast

Participeren in

groepswerk

- voorzitter

- notulant

- organisator - o.d.

Ik kan alle rollen en

taken die bij

groepswerk horen

goed uitvoeren

Ik kan een beperkt

aantal rollen en taken

van groepswerk goed

uitvoeren

Ik kan een beperkt

aantal rollen en taken

die bij groeps- werk

horen uitvoeren. Dit

lukt soms wel en

soms niet

Ik kan maar een taak of rol

die bij groepswerk hoort

uitvoeren. Dit lukt soms

wel en soms niet

3, Ruben kom

makkelijk informatie

vinden en een goed

hoofdstuk schijven

waar niet veel aan

aangepast moest

worden.

Afspraken nako-

men

Ik kom alle gemaakte

afspraken na

Ik kom meestal de

gemaakte afspraken

na

Ik moet vaak aan

afspraken herinnerd

worden

Ik kom mijn afspraken niet

na

2, ze kwamen het

grootse deel de

afspraken na allen

soms een klein beetje

uitstel

Voor jezelf opko-

men

Ik durf een standpunt

in te nemen en het te

verdedigen

Ik durf meestal een

standpunt in te

nemen en het te

verdedigen

Ik heb moeite mijn

standpunt te

verdedigen

Ik neem pas een standpunt

in na gesprek met mijn

groepsgenoten

2, kwam met veel

goeden ideeën en zijn

voor een groot deel

ook uitgevoerd.

Teamwork

- werksfeer

- rekening houden

met elkaar

Ik heb plezier in het

werken met elkaar en

stimuleer dat er goed

wordt samengewerkt

Ik heb regelmatig

plezier in het werken

met elkaar en pas me

aan aan de sfeer in de

groep

Ik heb lang niet altijd

plezier in het werken

met elkaar en pas me

met moeite aan aan

de sfeer in de groep

Ik vind werken met elkaar

niet prettig en kan moeilijk

meedoen in de groep

3, het teamwork was

niks op aanmerken het

ging allemaal goed

Verantwoordelijk-

heid nemen

- voor de groep -

voor jezelf

Ik voel me zeer

verantwoordelijk

voor het resultaat

van de groep en lever

daaraan mijn

bijdrage

Ik voel me vaak

verantwoordelijk voor

het resultaat van de

groep. Ik lever

hieraan mijn bijdrage

Ik voel me pas

verantwoordelijk

voor het resultaat

van de groep als ik

daarop word

aangesproken

ik voel me niet

verantwoordelijk voor het

resultaat van de groep. Ik

reageer negatief als ik op

mijn verantwoordelijkheid

word aangesproken.

3, iedereen nam zijn

verantwoordelijkheid

wat die moest doen en

helpt ander als het kon

Initiatief tonen Ik toon duidelijk

initiatief

Ik toon meestal

initiatief, maar heb

soms wat aansturing

nodig

Ik heb vaak

aansturing nodig eer

ik initiatief toon

Ik doe alleen maar iets als

een ander het vraagt

3, Toonde vaak

initiatief en liet zijn

ideeën weten.

42

Ruben de winter

Werkwijze Ik heb als werkwijze gewoon bij mijzelf aangenomen dat ik in het weekend op de zaterdagen (en soms zondagen). Zoveel mogelijk de hoofdstukken voor de week daarna ging maken. Deze werkwijze was in mijn ogen zeer effectief, want ik heb namelijk alles ruim op tijd afgekregen. Planning Ik heb als planning vooral de planning van Lars gebruikt. Deze planning was bij ieder groepslid eigenlijk de belangrijke planning. Voor de rest hadden we afspraken gemaakt over dat wij per week een hoofdstuk of twee moesten maken per persoon. Deze lieten wij dan door onze docent controleren. De week daarna gingen wij dan verder met twee hoofdstukken van een ander lid van onze groep. Hierna lieten we het weer controleren. En zo verder. Dit was in mijn ogen een hele handige plan van aanpak. En is volgens mij ook best wel effectief geweest. Ik heb in mijn ogen veel meer geleerd over hoe de situatie precies is in Afrika. Ik wist bijvoorbeeld eerst niet wat een Aquifer was en dat weet ik nu wel. Bronnen Ik heb vooral gezocht op het internet naar bronnen. Als bronnen heb ik vooral de bronnen gebruikt van goede doelen zoals Amref. Deze doelen zijn best wel betrouwbaar, want goede doelen geven over het algemeen wel duidelijke en goede informatie over wat er precies aan de hand is in Afrika. Ook hebben wij documenten gebruikt van google Scolar. Deze bronnen zijn in mijn ogen ook heel betrouwbaar. Omdat dit artikelen zijn die over het algemeen geschreven zijn door wetenschappers. En die vertrouw ik wel als het gaat over het drinkwaterprobleem in Afrika. Samenwerking Ik vond de samenwerking tussen ons drie over het algemeen best wel goed gaan. Omdat we een duidelijke planning hadden en alles goed verliep. We liepen eigenlijk niet op problemen op. Het maken van dit profielwerkstuk ging eigenlijk vlekkeloos. Ik zou in mijn groepje Lars een 9.5 geven, omdat hij over het algemeen een beetje het “brein” was in ons profielwerkstuk. Hij heeft in mijn ogen het meeste werk verricht met onder andere het maken van afspraken met de docenten en het maken van de planning. Ook was de kwaliteit van deze stukken goed. Tijs zou ik een 9 geven omdat hij alles op tijd af had. En de kwaliteit van zijn stukken ook goed was. Wij hebben de taken onderling verdeeld. Wij hebben ook de onderdelen van elkaar nagekeken om te controleren of dat het goed was wat wij opgeschreven hadden. Met deze feedback hebben wij geprobeerd onze stukken te verbeteren. Dit ging in mijn ogen over het algemeen best wel goed. De samenwerking met onze bergeleider ging ook goed. Want wij hadden om de vrijdag een afspraak en dit ging best wel goed. Hij gaf ons dan namelijk aanwijzingen over hoe wij het beter konden doen. En met dit advies verbeterde wij dan vervolgens het profielwerkstuk.

43

Rubriek samenwerking: Tijs Ruigrok

3 2 1 0 score

Actief luisteren - luisteren - samenvatten

Ik luister aandachtig naar de inbreng van de groepsgenoten en vat op een juiste manier samen wat gezegd is

Ik luister vaak naar de inbreng van de groeps- genoten en vat samen wat gezegd is

Ik luister soms naar de inbreng van de groeps- genoten en vat onvoldoende samen wat gezegd is

Ik hoor zelden waar de groep het over heeft en kan dat niet samenvatten

2

Omgaan met kritiek

Ik pas mijn gedrag of werk aan als kritiek terecht is. Ik voel me niet als persoon aangevallen

Ik pas regelmatig mijn gedrag of werk aan als kritiek hierop terecht is. Ik voel me zo nu en dan als persoon aangevallen

Ik pas mijn gedrag of werk soms aan als kritiek hierop terecht is. Ik voel me vaak als persoon aangevallen

Ik pas zelden mijn gedrag of werk aan als kritiek hierop terecht is. Ik word boos of onverschillig

3

Participeren in groepswerk

- voorzitter - notulant - organisator - o.d.

Ik kan alle rollen en taken die bij groepswerk horen goed uitvoeren

Ik kan een beperkt aantal rollen en taken van groepswerk goed uitvoeren

Ik kan een beperkt aantal rollen en taken die bij groeps- werk horen uitvoeren. Dit lukt soms wel en soms niet

Ik kan maar een taak of rol die bij groepswerk hoort uitvoeren. Dit lukt soms wel en soms niet

3

Afspraken nako- men

Ik kom alle gemaakte afspraken na

Ik kom meestal de gemaakte afspraken na

Ik moet vaak aan afspraken herinnerd worden

Ik kom mijn afspraken niet na

2

Voor jezelf opko- men

Ik durf een standpunt in te nemen en het te verdedigen

Ik durf meestal een standpunt in te nemen en het te verdedigen

Ik heb moeite mijn standpunt te verdedigen

Ik neem pas een standpunt in na gesprek met mijn groepsgenoten

2

Teamwork

- werksfeer

- rekening houden met elkaar

Ik heb plezier in het werken met elkaar en stimuleer dat er goed wordt samengewerkt

Ik heb regelmatig plezier in het werken met elkaar en pas me aan aan de sfeer in de groep

Ik heb lang niet altijd plezier in het werken met elkaar en pas me met moeite aan aan de sfeer in de groep

Ik vind werken met elkaar niet prettig en kan moeilijk meedoen in de groep

3

Verantwoordelijk- heid nemen

- voor de groep - voor jezelf

Ik voel me zeer verantwoordelijk voor het resultaat van de groep en lever daaraan mijn bijdrage

Ik voel me vaak verantwoordelijk voor het resultaat van de groep. Ik lever hieraan mijn bijdrage

Ik voel me pas verantwoordelijk voor het resultaat van de groep als ik daarop word aangesproken

Ik voel me niet verantwoordelijk voor het resultaat van de groep. Ik reageer negatief als ik op mijn verantwoordelijkheid word aangesproken.

2

Initiatief tonen Ik toon duidelijk initiatief

Ik toon meestal initiatief, maar heb soms wat aansturing nodig

Ik heb vaak aansturing nodig eer ik initiatief toon

Ik doe alleen maar iets als een ander het vraagt

2

44

Rubriek samenwerking: Lars de Jong

3 2 1 0 score

Actief luisteren - luisteren - samenvatten

Ik luister aandachtig naar de inbreng van de groepsgenoten en vat op een juiste manier samen wat gezegd is

Ik luister vaak naar de inbreng van de groeps- genoten en vat samen wat gezegd is

Ik luister soms naar de inbreng van de groeps- genoten en vat onvoldoende samen wat gezegd is

Ik hoor zelden waar de groep het over heeft en kan dat niet samenvatten

2

Omgaan met kritiek

Ik pas mijn gedrag of werk aan als kritiek terecht is. Ik voel me niet als persoon aangevallen

Ik pas regelmatig mijn gedrag of werk aan als kritiek hierop terecht is. Ik voel me zo nu en dan als persoon aangevallen

Ik pas mijn gedrag of werk soms aan als kritiek hierop terecht is. Ik voel me vaak als persoon aangevallen

Ik pas zelden mijn gedrag of werk aan als kritiek hierop terecht is. Ik word boos of onverschillig

3

Participeren in groepswerk

- voorzitter - notulant - organisator - o.d.

Ik kan alle rollen en taken die bij groepswerk horen goed uitvoeren

Ik kan een beperkt aantal rollen en taken van groepswerk goed uitvoeren

Ik kan een beperkt aantal rollen en taken die bij groeps- werk horen uitvoeren. Dit lukt soms wel en soms niet

Ik kan maar een taak of rol die bij groepswerk hoort uitvoeren. Dit lukt soms wel en soms niet

3

Afspraken nako- men

Ik kom alle gemaakte afspraken na

Ik kom meestal de gemaakte afspraken na

Ik moet vaak aan afspraken herinnerd worden

Ik kom mijn afspraken niet na

3

Voor jezelf opko- men

Ik durf een standpunt in te nemen en het te verdedigen

Ik durf meestal een standpunt in te nemen en het te verdedigen

Ik heb moeite mijn standpunt te verdedigen

Ik neem pas een standpunt in na gesprek met mijn groepsgenoten

2

Teamwork

- werksfeer

- rekening houden met elkaar

Ik heb plezier in het werken met elkaar en stimuleer dat er goed wordt samengewerkt

Ik heb regelmatig plezier in het werken met elkaar en pas me aan aan de sfeer in de groep

Ik heb lang niet altijd plezier in het werken met elkaar en pas me met moeite aan aan de sfeer in de groep

Ik vind werken met elkaar niet prettig en kan moeilijk meedoen in de groep

3

Verantwoordelijk- heid nemen

- voor de groep - voor jezelf

Ik voel me zeer verantwoordelijk voor het resultaat van de groep en lever daaraan mijn bijdrage

Ik voel me vaak verantwoordelijk voor het resultaat van de groep. Ik lever hieraan mijn bijdrage

Ik voel me pas verantwoordelijk voor het resultaat van de groep als ik daarop word aangesproken

Ik voel me niet verantwoordelijk voor het resultaat van de groep. Ik reageer negatief als ik op mijn verantwoordelijkheid word aangesproken.

3

Initiatief tonen Ik toon duidelijk initiatief

Ik toon meestal initiatief, maar heb soms wat aansturing nodig

Ik heb vaak aansturing nodig eer ik initiatief toon

Ik doe alleen maar iets als een ander het vraagt

3

45

Logboek Tijs Ruigrok Wat Wanneer Hoe lang

Planning maken Week 15 4 uur

Planning verbeteren Week 21 1 uur

Hoofdstuk 4 Week 26 6 uur

Hoofdstuk 8 Week 27 6 uur

Bespreking PWS met

begeleider + film kijken

Week 27 2 uur

Aanpassen hoofdstuk 1 + 2 Week 34 4 uur

Bespreken met groep Week 35 2 uur

Hoofdstuk 10 Week 36 5 uur

Werken aan Hoofdstuk 10 +

informatie zoeken tijdens haco

Week 35 t/m 37 5 uur

Hoofdstuk 10 afgemaakt

tijdens haco uren en thuis

Week 38 6 uur

Verbeteren hoofdstuk 10

tijdens tussenuren

Week 38 3 uur

PWS verbeteren tijdens haco

uren

Week 39 2 uur

PWS verbeteren tijdens

tussenuren

Week 39 3 uur

Opmaak PWS verbeteren

tijdens tussenuren

Week 40 3 uur

Bespreken PWS met

begeleider

Week 40 1 uur

Hoofdstuk 2 + 4 verbeteren

thuis en tijdens tussenuren

Week 41 4 uur

Proces verslag maken Week 41 3 uur

Logboek afmaken + spelling

verbeteren

Week 41 2 uur

46

Lars de jong

wat wanneer hoelang

Planning maken+ deelvragen en

eindproduct

Week 15 4 uur

Planning verbeteren Week 21 1 uur

Deelvraag 3 heeft de

klimaatverandering invloed op

het krijgen van drinkwater

Week 26 vrijdag 5 uur , gaat goed met het

samenvatten

Deelvraag 3 heeft de

klimaatverandering invloed op

het krijgen van drinkwater

Week 26 zaterdag 2 uur

Deelvraag 3 heeft de

klimaatverandering invloed op

het krijgen van drinkwater

Week 26 zondag 2uur

Deelvraag 7 hoe komen ze in

rijke landen wel aan drinkwater

Week 27 dinsdag 6 uur

Deelvraag 7 hoe komen ze in

rijke landen wel aan drinkwater

Week 27 woensdag 2 uur

Bespreken van pws met Noort

en film gekeken

Week 27 vrijdag 2 uur

Deelvraag 4 & 5 aanpassen Week 34 maandag 2 uur

Deelvraag 4 & 5 aanpassen Week 34 zondag 2 uur

Gesproken met groepje wat er

ongeveer nog moet gebeuren

Week 35 donderdag 2 uur

Info zoeken en maker deelvraag

9

Week 36 zaterdag en zondag 4 uur

Haco lessen 1 uur=

Deelvraag 9 en de andere

hoofdstukken aanpassen

Week 35 t/m 39 7uur

Bespreken hoe het gaat met

nieuw hoofdstukken

Week 37 woensdag 2 uur

47

Ruben de winter Wat? Wanneer? Hoelang?

Gewerkt aan deelonderwerp 1 Week 18 vrijdag 2 uur

Gewerkt aan deelonderwerp 2 Week 18 zaterdag 3 uur

Gewerkt aan deelonderwerp 6 Week 18 zondag 5 uur

Gesprek met meneer Noort +

Film gekeken

Week 27 vrijdag 2 uur

Gewerkt aan deelonderwerpen

PWS

Week 27 donderdag 3 uur

Gewerkt aan deelonderwerp 3 Week 32 vrijdag 5 uur

Gewerkt aan deelonderwerpen

7 + maken van logboek

Week 32 zaterdag 5 uur

Gewerkt aan deelonderwerp 8 Week 32 zondag 4 uur

Gewerkt aan deelonderwerpen

PWS

Week 34 2 uur en 30 minuten

Gewerkt aan deelonderwerpen

PWS

Week 35 50 minuten

Gewerkt aan deelonderwerpen

PWS

Week 36 50 minuten

Afspraak met Noort water er

allemaal moet gebeuren

Week 38 vrijdag 1,5 uur

Hoofdstuk 9 info zoeken en

maken

Week 38 zondag 4 uur

Hoofdstuk 9 maken Week 39 maandag 2 uur

Hoofdstuk 9 maken

Samenvoegen pws

Week 39 woensdag en

donderdag

8 uur

Afspraak met Noort voor laatste

verbeteringen

Week 40 vrijdag 0,5 uur

Week 41 de puntjes op de 1

zetten

Week 41 4 uur

48

Gewerkt aan deelonderwerpen

PWS

Week 37 50 minuten

Gewerkt aan onderzoek PWS Week 37 zaterdag 5 uur

Gewerkt aan onderzoek PWS Week 37 zondag 6 uur

Bronnen gezocht voor klimaat Week 38 50 minuten

Gesprek met meneer Noort Week 38 vrijdag 1 uur en 30 minuten

Gewerkt aan deelonderwerpen

PWS

Week 39 50 minuten

Gewerkt aan deelonderwerp 2 Week 39 50 minuten

Gewerkt aan deelonderwerp 4 Week 39 woensdag 2 uur

Gewerkt aan deelonderwerp 3 Week 39 donderdag 2 uur

Gewerkt aan deelonderwerp 3 Week 40 maandag 50 minuten

Gesprek met meneer Noort Week 40 vrijdag 1 uur

Gewerkt aan deelonderwerp 3 Week 40 zaterdag 2 uur

Gewerkt aan deelonderwerp 5 Week 40 zondag 3 uur

Gewerkt aan Procesverslag Week 41 woensdag 1 uur

49

Bronnen

amref. (sd). water,sanitatie en hygiëne. Opgehaald van amreg: https://www.amref.nl/wat-doet-

amref-flying-doctors/aandachtsgebieden/water-sanitatie-en-hygiene

bizonder katoen verzameld water uit woestijn. (sd). Opgehaald van scientias:

https://www.scientias.nl/bijzonder-katoen-verzamelt-water-in-de-woestijn/

bohemen, b. (2015, juni 4). de afrikaanse bevolkingsexplosie. Opgehaald van curiales:

http://curiales.nl/2015/06/04/bevolkingsgroei-afrika/

cmo. (sd). oorzaken en oplossingen. Opgehaald van wn-arena: http://www.cmo.nl/vnarena-

vob/aardrijkskunde/basisopdrachten/woestijnvorming/oorzaken-en-oplossingen

columbusmagazine. (2011, oktober 24). ernstige ziektes wereldwijd. Opgehaald van

columbusmagazinel:

http://www.columbusmagazine.nl/nieuws/4219/de_ergste_ziektes_wereldwijd.html

de aarde. (sd). aquifers(onderaardse meren). Opgehaald van de aarde: http://www.de-

aarde.com/de-aardoppervlakte/aquifers-onderaardse-meren/)

dimensie. (sd). internationale jaar van de woestijn en woestijnvorming. Opgehaald van dimensie het

blad van belgische ontwikkelingssamenwerking:

http://orbi.ulg.ac.be/bitstream/2268/17519/1/dms3_2006_1_nl.pdf

dokterdokter. (2016, april 2). cholera. Opgehaald van dokterdokter:

http://www.dokterdokter.nl/aandoening/cholera/

fews. (2015, oktober 8). globel. Opgehaald van fews: (http://www.fews.net/global/alert/october-8-

2015)

Fietsbidon tovert condens om tot water terwijl je fietst. (sd). Opgehaald van het kan wel:

http://www.hetkanwel.net/2014/11/24/fietsbidon-tovert-condens-om-tot-water-terwijl-je-

fietst/

germen. (2011, april 21). water oogsten uit mist. Opgehaald van visionair:

http://www.visionair.nl/ideeen/wereld/water-oogsten-uit-mist/

globalvoices. (2015, december 21). manieren waarop klimaatverandering reed een invloed heeft op

afrika. Opgehaald van global voices: https://nl.globalvoices.org/2015/12/8-manieren-

waarop-klimaatverandering-reeds-een-invloed-heeft-op-afrika/

groningen, n. a. (2012). atlas. groningen: noordhoff atlasproducties groningen.

50

hoe zet je zout water duurzaam om in zoet. (2014, juni 18). Opgehaald van one world:

https://www.oneworld.nl/toekomstdenkers/aarde/hoe-zet-je-zout-water-duurzaam-om-

zoet

homolova, a. (2016, mei 3). droogte in afrika in 7 grafieken. Opgehaald van oneworld:

https://www.oneworld.nl/data/achtergrond/droogte-afrika-7-grafieken

just diggit. (sd). Opgehaald van just diggit: https://justdiggit.org/

klimaatdiagramme. (sd). klimaatdiagram niamey en diredawa. Opgehaald van klimaatidiagramme:

http://www.klimadiagramme.de/Afrika/Plots/niamey.gif ::

http://www.klimadiagramme.de/Afrika/Plots/diredawa.gif

klimaatdiagrammen. (sd). klimaatdiagrammen. Opgehaald van klimaatdiagrammen:

http://www.klimadiagramme.de/pics/st_tschad.html

klimaatgek. (sd). gletsjers. Opgehaald van klimaatgek: http://klimaatgek.nl/wordpress/gletsjers/

KNMI. (sd). el niño. Opgehaald van KNMI: https://www.knmi.nl/kennis-en-datacentrum/uitleg/el-

nino-21037ceb-3f08-4654-b08e-2ebfd5bdc2e3

krijenvanger, t. (2010, december 1). vochtvanger haalt schoon drinkwater uit de lucht. Opgehaald van

scientias: https://www.scientias.nl/vochtvanger-haalt-schoon-drinkwater-uit-de-lucht/)

kun je de neerslag uit een wolk krijgen. (2014, mei 5). Opgehaald van wetenschap in beeld:

http://wibnet.nl/techniek/kun-je-de-neerslag-uit-een-wolk-krijgen

L. G. Thompsona, b. H.-T. (2009, september 22). Glacier loss on Kilimanjaro continues unabated.

Opgehaald van pnas: http://www.pnas.org/content/106/47/19770.full.pdf

lifestraw. (sd). Opgehaald van lifestraw: http://lifestraw.com/

mcgrath, m. (2012, april 20). huge water resource exists under africa. Opgehaald van BBC:

http://www.bbc.com/news/science-environment-17775211

medic info. (sd). ziektes. Opgehaald van medic info: http://virtualwater.eu/

NCDO. (2012). water bron van ontwikkeling macht en conflict. Opgehaald van NCDO:

http://www.ncdo.nl/sites/default/files/Globaliseringsreeks%203%20Water.pdf

neerslag. (sd). Opgehaald van aardrijkskundeklas: http://www.aardrijkskundeklas.nl/neerslag.html

NOS. (2015, februari 16). Cholera woedt hevig in overstroomd Mozambique. Opgehaald van NOS:

http://nos.nl/artikel/2019660-cholera-woedt-hevig-in-overstroomd-mozambique.html

redaciteKGD. (2016, april 07). samenwerking partin-leden. Opgehaald van kleinegoededoelen:

http://www.kleinegoededoelen.nl/samenwerking-partin-

leden/?gclid=CI3qwMDnzMwCFUWNGwodv80CmQ

rietveld, l. (sd). afrika werkt harder aan betere watervoorzieningen. Opgehaald van edepot:

http://edepot.wur.nl/358865

51

rtlnieuws. (sd). schoon drinkwater maken met een boek. Opgehaald van rtlnieuws:

http://www.rtlnieuws.nl/economie/home/schoon-drinkwater-maken-met-een-boek

stichting ASAP. (sd). toegang tot schoon drinkwater. Opgehaald van ASAP foundation:

http://www.asap-foundation.org/project/toegang-tot-schoon-drinkwater/

superspons haalt water uit woestijn. (2013, januarie 21). Opgehaald van nieuws nl:

http://nieuws.nl/opmerkelijk/20130121/Superspons-haalt-water-uit-woestijn/

ueckert, d. (20156, april 19). hoe maak je regen. Opgehaald van nationalgeographic:

http://www.nationalgeographic.nl/video/hoe-maak-je-regen

vewin. (2009, april 22). waterpeil grootste rivieren ter wereld neemt af. Opgehaald van Vewin:

http://www.vewin.nl/nieuws/paginas/Waterpeil_grootste_rivieren_ter_wereld_neemt_af_4

63.aspx

virtualwater. (sd). the water footprint of products. Opgehaald van virtualwater:

http://virtualwater.eu/

waterzuiveringstabletten. (sd). Opgehaald van waterzuiveringstabletten:

https://www.noodzaken.nl/waterzuiveringstabletten-doosje-met-50-tabletten-voor-50-

liter.html

waw2015. (sd). wereldwaterproblematiek. Opgehaald van waw2015:

http://www.waw2015.org/nl/wereldwaterproblematiek.php

wereld waternet. (2014, oktober 1). sprong in het diepe assoule. Opgehaald van wereld waternet:

http://www.wereldwaternet.nl/projecten/marokko/marokko-(onee)/assoule-als-

voorbeelddorp/sprong-in-het-diepe-in-assoule/

wfp. (2012, april 4). sahel crisis: 8 vragen beantwoord. Opgehaald van WFP:

http://nl.wfp.org/stories/sahel-crisis-8-vragen-beantwoord