Culturele bewustwording‘Normaal’ is overal anders

Workshop

Pim Dorrestein

Culturele waarden

Een vis ontdekt zijn behoefte aan water pas als hij daarbuiten

is. Onze eigen cultuur is als het water voor een vis. Het versterkt

ons. We leven en ademen er door. (Trompenaars & Hampden-

Turner, 1997)

Dus wat is cultuur…?

Verschillende lagen incultuur

Extern (gedrag)

Meer intern – (houding)

Maar zichtbaar

Intern

(kernwaarden)

Niet zichtbaar

We zien de wereld niet zoals deze is, maar zoalswijzelf zijn…

How you see the world depends on where you sit.

People tend to see what they want to see, what confirms

their prior perceptions and disregard or misinterpret those

that call their perceptions into question.

Mensen neigen te zien wat ze willen zien, wat hun oude

percepties bevestigen en veronachtzamen of

misinterpreteren die hun percepties ter discussie stellen.

Referentiekader

Deze waarden en overtuigingen hebben effect op:

• Ons uiterlijk en onze kijk op de wereld

• Onze symbolen, helden, inspiratoren en rituelen

• Ons handelen

• Ons begrijpen van de wereld om ons heen

• Onze manier van communiceren

• Onze kijk op autoriteit en leiderschap

• Ons idee van tijd en ruimte

• Ons lichaamstaal

• Enz…

Culturele bepaaldheid

Interculturele bewustwording en -Communicatie

• Culturele waarden en overtuigingen komen

voort uit de geschiedenis van een land, religie,

natuurlijke omgeving en taal

• Deze laten zich gelden in ons gedrag

• Onze denkwereld wordt op vroege leeftijd

geconditioneerd

• Waarden en overtuigingen zijn zeer stabiel

over een lange periode

Nederlandse waarden

• Koningsgezind

• Informeel

• Nationalistisch (vaderlandslievend)

• Conservatief

• Afkeer van grootsheid

• Mensenrechten

• Gehoorzaam aan de wet

• Direct en eerlijk

• Aardse humor

• Ondernemend (geldmakend)

• Internationaal georienteerd

• Pragmatisch

• Gelijkheid

• koekjestrommel

• Aanpak van de geleidelijkheid (Polderen)

Universeel, Cultureel, Individueel ? Oefening

•Slapen met het raam open

•Vluchten voor gevaarlijke dieren

•Je naam noemen als je de telefoon opneemt

•Mannen houden de deur voor vrouwen open

•Houden van klassieke muziek

•Geregeld eten

•Vragen stellen aan de docent als je het niet begrijpt

•De ober roepen door te fluiten

•Prettig om met respect behandeld te worden

Richard Lewis

Voorzitter van Richard Lewis Communications

Oprichter de Berlitz scholen in het verre Oosten, Portugal

en Finland; persoonlijk begeleider van de Japanese

keizerlijke familie;

Auteur van verscheidene boeken over cultuur en

communicatie; bedenker van het

CultureActive Model

Houdt lezingen over de hele wereld

Over cross-culturele thema’s.

Drie culturele catagoriën

Hoog context/laag context culturen

Waar

• Azië, zuid Europa, Midden

Oosten, Latijns Amerika,

Afrika, Landen rond de

middellandse zee.

• Noordwest-Europa, Noord

Amerika, Australië en Nieuw-

Zeeland

• Veelal rode en gele culturen • Veelal blauwe culturen

Communicatie:• Indirecte/impliciete

communicatie

• Directe/expliciete communicatie

• Voorkeur voor mondelinge

communicatie

• Voorkeur voor schriftelijke

communicatie

Hoog context/laag context culturen

Relationeel:

• Nadruk op vorm • Nadruk op inhoud

• Sociaal wenselijke

antwoorden

• Eerlijke antwoorden

• Geschreven woord is niet

belangrijk

• Geschreven woord is wel

belangrijk

• Mondelinge afspraken

zijn bindend

• Mondelinge afspraken zijn

niet bindend

• Veel non-verbale

communicatie

• Weinig non-verbale

communicatie

Hoog context/laag context culturen

---- Monochrone

• Tijd is geld, een artikel

• Tijd is opeenvolgend

• Men wordt beoordeeld op

hoe je je tijd beheerst

•Men kan niet op je bouwen

als je je tijd niet onder

controle hebt.

•Punctueel en gericht

Polychrone

•Tijd is vloeibaar en flexibel

•Tijd is synchroon

•Tijd is dienstbaar, en niet

bepalend

•Hoe je je relaties

onderhoudt is belangrijker

dan hoe je met je tijd

omgaat

•Flexibel en goed in multi-

tasking

Individualisme versus collectivisme

individualistisch collectivistisch

Zorg voor je zelf en je gezin Wij-groepen die de leden

beschermen in ruil voor loyaliteit

Ik-denken: inkomen voor jezelf Wij-denken: Inkomen voor groep

Misstap leidt tot schuldgevoel en

verlies van respect

Misstap leidt tot schaamte voor

jezelf en groep

Woordje ‘ik’ wordt aangemoedigd Woordje ‘ik’ wordt vermeden

Extravert introvert

Blijdschap tonen aangemoedigd Droefheid tonen aangemoedigd

Diploma’s toegang hogere status Diploma’s verhogen economische

status

Band met baas als contract Band met baas als familie

Taak gaat boven relaties Relaties gaan boven taak

Wetten en rechten voor iedereen

hetzelfde (mensenrechten)

Wetten en rechten zijn per groep

verschillend

Individualisme - collectivisme

Verenigde Staten (meest individualistisch)

Denemarken

Nederland

Duitsland

Verenigd Koninkrijk

Frankrijk

Israel

Marokko

Arabische landen

Iran

Syrië

Polen

China

Oost-Afrika

India

Philippijnen (meest collectivistisch)

Afstand tot macht

Klein groot

Wederzijdse afhankelijkheid Laag afhankelijk van hoog

Kinderen, en (groot) ouders gelijk Respect voor ouderen

Leerlingen en docenten gelijk Leerlingen respectvol naar

docenten

Docenten zijn specialisten Docenten zijn goeroe’s

Chef is democraat Chef geeft opdrachten

Handwerk zelfde status als

kantoorwerk

Kantoor werk meer in trek dan

handwerk

Iedereen gelijke rechten Machtige mensen met privileges

Verandering door regels te

veranderen (evolutie)

Verandering door leiders te

vervangen (revolutie)

Minder corruptie, einde carriere Meer corruptie, doofpot

Afstand tot macht

+++

Marokko India

Syrië

België

Oost Afrika (Eritrea)

IranFilippijnen Frankrijk Duitsland Verenigd Koninkrijk Polen China Nederland Denemarken ----

Masculiene en Feminiene samenlevingen

Interculturele bewustwording en -Communicatie

Feminiene Masculiene

Vrouwen en mannen bescheiden Mannen ambitieus, assertief en

hard

Vader en moeder gaan over feiten

en gevoelens

Vader over feiten en moeder over

gevoelens

Zelfde normen voor bruiden en

bruidegoms

Bruiden moeten kuis en ijverig zijn,

bruidegom niet

Mannen en vrouwen zelfde

competenties

Mannen eerzuchtig, verantw.

besluitvaardig, vrouwen zorgzaam

Meiden juichen niet voor jongens Vrouwen gericht op succes

mannen

Niet agressief Agressie hoort erbij

Conflicten oplossen door

compromis

Conflicten uitvechten

Ideaal van welvaartsmaatschappij Ideaal van prestatiemaatschappij

Masculiene en feminiene culturen

Masculiene…

Japan

Groot Brittannië

China

Fillipijnen

Polen

Arabische Landen

België

Syrië

Frankrijk

Israel

Oost Afrika (Eritrea)

Nederland

Denemarken

Feminiene…

Richtlijnen voor Interculturele communicatie

• Leer van generalisaties over andere culturen, maar

gebruik ze niet

• Ga er niet van uit dat er maar één juiste manier is (de

uwe)

• Ga er niet van uit dat communicatiestoornissen

plaatsvinden omdat andere mensen het bij het

verkeerde eind hebben

• Luister actief en wees meelevend

• Controleer of de andere persoon het heeft begrepen

• Wees nieuwsgierig en stel met gevoel voor respect

vragen

Literatuur

Interculturele bewustwording en -Communicatie

Voor de echte verdieping

Allemaal andersdenkenden is een standaardwerk voor het onderwijs over cultuurverschillen.

Uitreksel van dit boek:

http://www.hetbegintmettaal.nl/wp-content/uploads/2013/10/Geert-Hofstede_Uittreksel.pdf

Makkelijk leesbare boeken over alle

facetten die met diversiteit te maken

hebben