Middenbouw (leeftijd 7-9)

Deze leskrant is van:

Leskrant Afrika

Inhoudsopgave

2

Introductieblz. 3

Afrika in woordenblz. 4 en 5

Beestenboelblz. 6 en 7

Van links naar rechts, van boven naar beneden

blz. 8 en 9

En hup met de beentjesblz. 10 en 11

Kleedjes weetjesblz. 12 en 13

Naar school blz. 14 en 15

Smikkelen & Crea Bea Afrika blz. 16 en 17

Afrikaanse baby-manieren blz. 18

Woordzoekerblz. 19

Het Afrikaanse festival blz. 20

Dit is een uitgave van EdukansPostbus 1492 | 3800 BL Amersfoort T 033-4606010 | info@edukans.nl | www.edukans.nl

Je kunt deze krant ook vinden op www.edukans.nl/leskrant-Afrika

Veel plezier met de opdrachten uit de leskrant.

Introductie

In deze leskrant leer je van alles over Afrika. Afrika is een werelddeel, net als Europa, maar wel 3 keer zo groot en met wel 50 landen! Vlieg je vanuit Nederland naar Marokko, bovenin Afrika, dan vlieg je daar 4 uur over. Naar Zuid-Afrika, het onderste punt je van Afrika, vlieg je in 12 uur. Best lang!

In Afrika wonen heel verschillende mensen, net als in Europa waar wij wonen; lange en korte, dikke en dunne, donkere en lichte. Er leven ook heel veel dieren. Lees hieronder nog meer weetjes.

3

Voor het festival

Jij kunt Edukans en dus de Afrikaanse kinderen helpen! Bouw

met je klas een feestje, met een mooi woord, een festival. Een

festival met muziek, dansjes, Afrikaanse kleding en hapjes. Je

laat zien wat je over Afrika in de leskrant hebt geleerd. En je

verkoopt dingen. Zo haal je geld op voor de kinderen in Afrika.

Zodat zij ook naar school kunnen.

Doe je mee?

Niet alles in Afrika is leuk. Zo zijn er hele rijke mensen, maar ook hele arme mensen. En veel kinderen kunnen niet naar school. Dat is wel heel anders dan bij ons. Soms hebben vaders en moeders geen geld voor schoolboeken of schooluniformen. Of de kinderen moeten heel ver naar school lopen.Edukans helpt scholen in Afrika zodat de kinderen wel naar school kunnen.

Weetjes Afrika • 3 keer zo groot als Europa• meer dan 50 landen• 100 verschillende volken – beroemde volken, bijvoorbeeld de Masaï, de Khoikhoi

(Hottentotten) en de San (bosjesmannen)• meer dan 2000 talen – Swahili, Hai (Namibië), Krio (Sierra Leone), Arabisch,

Afrikaans maar ook Engels, Frans, Portugees• groot verschil tussen arme en rijke mensen – wonen in sloppenwijken en paleizen, geen geld als je

geen werk hebt en als je oud bent• veel vluchtelingen; door oorlogen, armoede en droogte• heel warm (45°C), heel koud (beneden 0°C), heel droog

(woestijn) en nat (oerwoud)• de groep/de stam is belangrijker dan 1 persoon• gastvrij: je mag altijd blijven eten of slapen in Afrika.

In Nederland kun je toch beter even bellen als je langs wilt komen.

4

In de eerste opdracht gaan jullie met de klas praten over Afrika. Ook maak je een woordweb.

Met de klas praten over AfrikaPraat over woorden als: Afrika, werelddeel, land, groot, ver weg, warm, jongen, meisje, school, uniform, kleding, dieren, muziek, eten.

Afrika in woorden

Je kunt samen ook naar de volgende filmpjes kijken:

http://opschool.amnesty.nl/video/ontmoet-de-muthuku-familie-meet-muthukus-0

http://www.schooltv.nl/video/de-woestijn-droog-heet-en-verlaten/#q=afrika

http://www.schooltv.nl/video/leven-in-een-sloppenwijk-in-zambia-richard-en-zijn-trapwagen/#q=afrika

55

Maak een woordweb over AfrikaDenk aan waar jullie over gepraat hebben.En aan de filmpjes die jullie hebben gezien.

Voor het festivalVerzamel de mooiste woordwebben. Hang ze op. Laat de gasten op het festival ook iets doen: hang bij de ingang een groot blad. Schrijf in het midden’ Afrika’. Laat de bezoekers opschrijven wat ze weten over Afrika. Dat doen ze met een zwarte stift. Als ze weer weggaan, komen ze weer langs het blad. Ze schrijven met een gekleurde stift wat ze nu nog meer weten.

Zo kun je zien wat ze van jullie festival geleerd hebben.

• Als je woordweb klaar is, laat je het zien aan je maatje.

• Kijk ook naar zijn woordweb. Kunnen jullie je eigen woordweb groter maken?

• Schrijf zijn woorden bij je eigen woordweb.• Daarna kijk je samen met een ander tweetal.

Kunnen jullie je woordweb nu nog groter maken?

6

Kom je wel eens in de dierentuin? Welk dier vind je dan het leukst? De grappige stokstaartjes, de grote olifanten? Deze dieren lopen in Afrika in het echt rond. Kijk met elkaar naar (stukjes uit) de film Madagascar. Er komen veel Afrikaanse dieren in voor èn het is heel grappig! Via de website van Schooltv vind je ook veel filmpjes over Afrikaanse dieren.

Grote 5In Afrika zijn heel veel dieren. Mensen die in Afrika op reis zijn, vinden 5 dieren heel bijzonder. Ze noemen ze de ‘Big 5’, dat is Engels voor de Grote 5. Ze zijn dus…groot! Het zijn: de olifant, de neushoorn, de luipaard, de leeuw en de buffel. De toeristen willen daar graag foto’s van maken.

De neushoornEr zijn witte en zwarte neushoorns. En ze hebben hoorns. Daarvoor werden ze vroeger gedood omdat jagers de hoorns voor veel geld wilden verkopen. Dat is nu verboden. Maar er zijn nog altijd stropers die de dieren doden.De zwarte neushoorns zijn snel boos. Ze vallen dan wel eens een auto aan of een olifant. De witte neushoorn weegt ongeveer 1700 kilo.

De leeuwAls leeuwen jong zijn lijken het net kleine, schattige katjes. Als ze groeien zijn ze 200 kilo. En gevaarlijk! De volwassen roofkat is een meter lang. De mannelijke leeuw draagt manen om zijn hals. Als hij vecht met een andere leeuw dan beschermen die manen hem tegen de klauwen.

Beestenboel

De olifantOlifanten zijn de grootste dieren op aarde. Ze wegen 6000 tot 7000 kilo en zijn bijna 4 meter groot. Ze eten planten en ze drinken elke dag 200 liter water. Dat zijn veel flessen! Olifanten leven in kuddes. Dat zijn een soort families. Olifanten kunnen ongeveer 70 jaar worden.

7

Een leeuwin krijgt maximaal 4 leeuwtjes. Als de leeuwin op jacht is, vecht ze net zo goed als een leeuw. Leeuwen leven als familie bij elkaar. Elke familie heeft een eigen plek, waarin ze leven en jagen. Leeuwen worden ongeveer 20 jaar.

De luipaard Je kunt hem herkennen aan de prachtige donkere vlekken op zijn goudbruine vel. Hij leeft het liefst in het dichte woud en op rotsen. De luipaard jaagt ’s nachts. Zijn buit sleept hij achter een boom, om het daar op te eten. Het vrouwtje krijgt 1 à 2 jonkies. Een volwassen luipaard leeft het liefst alleen.

De buffelDe buffel eet graag wild gras. Zowel de mannetjes als de vrouwtjes dragen hoorns. Ze trekken er vaak ’s nachts op uit. Hun grootste vijand is de leeuw. Een buffel zit er uit als een kale vriendelijke stier. Maar is een buffel verwond dan is hij heel gevaarlijk.

Nyama, nyama, nyamaSpeel met elkaar het spel Nyama, nyama, nyama.Nyama betekent ‘vlees’. Je zit met elkaar in een kring. Eén is de leider, die roept de namen van verschillende dieren. Noemt de leider een dier dat gegeten kan worden dan spring je op. Springt een kind op als de leider een dier noemt dat niet gegeten kan worden, dan is het af. Veel plezier!

Voor het festival

Teken een dierenmasker en beschilder het, of maak

het van papier-marché.

Wil je er een echt masker van maken, knip het dan

uit. Zorg dat er bij de oren een gaatje zit. Door de

gaatjes doe je een elastiekje. Je kunt het masker

voordoen en met de elastiekjes achter je oren

vastmaken.

Zo heb je een heus dierenmasker dat je bijvoorbeeld

bij een toneelstokje op het festival kunt dragen.

Of je kunt het opzetten als de juf of meester een

dierenverhaal voorleest.

Marokko

Ethiopië

Mali

Zuid-Afrika

Van links naar rechts, van boven naar beneden

Kies een landMaak groepjes van ongeveer 4 kinderen. Elk groepje krijgt een land toegewezen. Kijk in een atlas of op internet hoe Afrika eruit ziet en waar jouw land zich bevindt. Je krijgt een blad met alleen jouw land. De juf of meester vertelt hoe Afrika eruitziet in het noorden (Marokko), in het zuiden (Zuid-Afrika), in het oosten (Mali) en het westen (Ethiopië). Je schrijft bijvoorbeeld op het vel van Marokko zand, bergen, huisjes, op het vel Zuid-Afrika, bomen en bergen enz.

Reis je door Afrika, dan zie je heel veel. Overal ziet het er anders uit. In deze les leer je hoe Afrika eruit ziet. Omdat Afrika zo groot is nemen we 4 landen als voorbeeld; in het noorden Marokko, in het oosten Ethiopië, in het zuiden Zuid-Afrika en in het oosten Mali. En je gaat daar een maquette van maken.

8

Voor het festivalZet de maquettes neer op het festival. Vertel aan de bezoekers wat ze er op kunnen zien. Zoek ook een landkaart van Afrika op en hang hem op. Plak pijltjes bij de landen waar je een maquette van hebt gemaakt.

MaquetteNu ga je samen een maquette maken. Afhankelijk van welk land jullie hebben, plak je zand op de juiste plaats, maak je bijvoorbeeld bergen van papier-maché en leg je die op de juiste plaats. Je kunt bomen en huisjes vouwen van gekleurd papier of ze verven.

Tip voor de juf of meester: hoe maak ik papier-maché https://www.youtube.com/watch?v=KaLmdRBvGG4 of Wikipedia.

PaspoortOm in Afrika van het ene land in het andere te komen, heb je een paspoort of een identiteitskaart nodig. Een boekje of kaart met jouw foto en allemaal feitjes over jou, bijvoorbeeld waar en wanneer je geboren bent.

Bedenk samen wat er allemaal in zo’n paspoort kan staan.Schrijf het op en maak er een boekje van. Zo heb je je eigen paspoort!

9

En hup met de beentjes!

Afrikanen houden veel van muziek. Van dansen en zingen. Omdat het lekker warm is, gebeurt dat vaak buiten. Het is ook iets wat je met je familie, stam of dorp samen doet. Met elkaar muziek maken en dansen. In de kerk, op het dorpsplein, bij speciale gebeurtenissen zoals op een bruiloft of bij een begrafenis.

Muziekinstrumenten Trommels zie je heel veel in Afrika. Eerst begint iemand te trommelen. En dan vallen andere instrumenten in. Bijvoorbeeld de xylofoon en bellen. En dan…bewegen maar!

Bekijk samen een filmpje waarbij je kunt zien hoe het trommelen gaat.http://bit.ly/1KWGrNx

Wat valt je op?Wat vind je van de muziek?Word je er vrolijk van of juist niet?Is het snel of langzaam?

Praat hier met elkaar over.

Aan de slagMaak een trommel of een schudkoker met rijst. Kijk op de volgende website wat je nodig hebt: http://www.knutselidee.nl/nieuws/muziekinstrumenten.htm

10

En hup met de beentjes!

DansDansen gaat met het hele lichaam. Armen, benen, hoofd, alles doet mee! Sommige stammen versieren zich helemaal als ze gaan dansen. Of ze gebruiken maskers.

Bekijk samen dit filmpje. http://bit.ly/1yvtffc

De dansende beer uit Junglebook is ook heel leuk. https://www.youtube.com/watch?v=g63nADen0JI

Aan de slagVerzin een dansje op een Afrikaans liedje! Misschien op het liedje Hakuna Matata uit de film Lion King. https://www.youtube.com/watch?v=qLmhnWtP_KcTekst: http://bit.ly/1fQOS45

De volgende instructiefilmpjes kunnen je helpen bij de bewegingen. http://bit.ly/1O36ply

11

Voor het festivalMaak op het festival een podium. Doe op dat podium jullie dansje. Een deel van de klas kan het liedje zingen en op hun muziekinstrument spelen. De andere kinderen kunnen erop dansen. Leuk zo met elkaar!

Kan dat niet? Neem dan het dansje in de klas op met een filmcamera. Dan kun je de film op het festival laten zien.

Wat voor kleren dragen Afrikaanse mensen? Dat is heel verschillend. Wist je ook dat je daar op straat kinderen in T-shirts van Feyenoord kan tegenkomen!

KleurigKleuren zijn heel belangrijk in Afrika. Zo heb je de mannen van de Masaï-stam die een grote rode doek om hun schouders dragen. Die doek noemen ze kanga. Overdag beschermt die tegen de zon en ’s nachts tegen de kou.Je kunt in Afrika heel veel kleurige stoffen kopen. Bij speciale gelegenheden, zoals bijvoorbeeld voor een bruiloft, laten mensen hun kleding bij een kleermaker maken. Vrouwen in Afrika dragen ook gekleurde hoofddoeken.

FeyenoordHoe kan het zijn dat je in Afrika een kind met een Feyenoord T-shirt tegenkomt? (Het antwoord vind je op z’n kop.)_______________________________________________

_______________________________________________

12

Onze oude kleding leveren we vaak in bij de grote bakken die je hier en daar op straat ziet staan. Soms worden deze naar Afrika gestuurd en krijgen of kopen mensen ze daar. Zo kan het dus gebeuren dat je in Afrika een kind in een T-shirt van Feyenoord kan tegenkomen.

Kleedje weetjes

13

KralenSommige Afrikaanse mensen houden erg van mooie kralenkettingen. De kralen zijn gemaakt van hout of been of de kettingen zijn van hele kleine kraaltjes. Maak zelf een ketting. Je kunt zelf kralen maken van klei, maak er bolletjes van en zorg voor een gaatje waar je een touwtje of koord door kunt doen. Laat de kralen drogen en beschilder ze. Je kunt ook kralen van kurk maken of van flessendoppen.

Voor het festivalHoud een modeshow op het festival. – Kleur je eigen kleren: Neem witte T-shirts of overhemden mee naar school en bestempel de kleding. Gebruik als een stempel bijvoorbeeld een aardappel. Snijd deze door de helft en maak er een figuurtje in. Dompel de aardappel in de verf en bestempel vervolgens de T-shirts of overhemden.

– Kleur een hoofddoek: Maak stroken laken vochtig, leg hierop kleine stukje crêpepapier en rol de stroken stuk voor stuk op. Leg ze opgerold op de verwarming. Na een uurtje is het droog en kan je de stukjes papier er uit schudden. Ondertussen is de kleur van het papier in de stof getrokken en heb je een heuse Afrikaanse hoofddoek!

En… hoe knoop je een hoofddoek om? https://www.youtube.com/watch?v=IejAHzum6io

Naar school

In Nederland gaan alle kinderen, jongens en meisjes tot hun 16e jaar naar school. In Afrika is het niet zo normaal om naar school te gaan. Heel veel kinderen in Afrika kunnen niet naar school. Dat komt bijvoorbeeld omdat er geen geld is voor boeken of een schooluniform.

Bekijk met elkaar de volgende filmpjes:http://opschool.amnesty.nl/video/aflevering-5-naar-schoolhttps://www.youtube.com/embed/S1MYxCEhV5Ihttp://kinderen.edukans.nl/spreekbeurten/

Wat kun je tegenkomen als je in Afrika naar school gaat? Er zijn grote verschillen tussen naar school gaan in de stad of op het platteland:• je moet uren lopen om op school te komen;

• er is geen schoolgebouw, je zit buiten op de grond;• of de klas is heel vol; met z’n 3-en op een bankje voor 2;• de meester of juf kan niet komen, er is namelijk geen

huis vlak bij school om in te wonen;• er zijn geen wc’s;• je ouders willen dat je thuis helpt, vooral bij meisjes.

Ze vinden school niet belangrijk;• als meisje trouw je soms heel jong en krijg je een baby.

Dan ga je niet meer naar school.

SchooluniformKinderen in Afrika gaan bijna altijd in een schooluniform naar school. Of je ouders nu arm of rijk zijn, je draagt allemaal dezelfde kleren op school.

RollenspelVerzin in groepjes een toneelstukje naar aanleiding van wat je gezien en gehoord hebt. Zo kun je een beetje ervaren wat het is om in Afrika naar school te gaan.• Bijvoorbeeld dat je een stuk moeten lopen om op

school te komen; • dat je in de klas op de grond moet zitten in plaats van

op je stoel; • of dat je met z’n drieën of vieren achter een tafeltje

voor 2 zit omdat er te weinig bankjes zijn; • dat je met elkaar met 1 boekje moet doen. En schrijft

op een krijtbordje.• En doe bijvoorbeeld allemaal een blauwe broek/rok en

wit T-shirt aan, zodat je een beetje voelt hoe dat is.

14

Edukans in AfrikaEdukans helpt om boeken en een schooluniform te betalen. En om schoolgebouwen te bouwen.

15

Sam uit Malawi ‘Mijn liefste vak is Engels. Knutselen en traditionele dans vind ik ook leuk. Als ik later groot ben, wil ik president van Malawi worden. Lukt dat niet, dan wil ik wel meester worden. Ons huis is achter de school. Ik blijf vaak bij school spelen na de les. Dan ga ik het liefst voetballen of volleyballen. We maken zelf onze ballen van plastic zakjes en een touw.’

Smikkelen

Eet jij wel eens met een boterham met pindakaas? En je houdt vast van chocola! Wist je dat deze producten uit Afrika komen? Ze komen naar Nederland met het vliegtuig of met de boot.

Afrikaanse producten die je nu in de Nederlandse winkels kunt kopen: • Rooibosthee uit Zuid-Afrika• Aardbeien uit Egypte• Couscous uit Marokko• Bananen uit Kameroen• Cacao uit Ghana• Pinda’s uit Nigeria

Leuk om iets uit Afrika te koken. Hiervoor heb je wel hulp nodig. Van de juf of meester. Of van een paar ouders.

Afrikaanse PindasoepWat heb je nodig? (voor 2 personen)

• 1 eetlepel plantaardige olie• 1 teentje knoflook • 1/3 kop tomatenpuree• 2/3 kop pindakaas zonder stukjes • cayennepeper (mespuntje of meer) • 4 koppen kippenbouillon

Hoe maak je het?

• Verhit de olie in een braadpan (op half gas) tot de olie heet is.

• Bak de knoflook tot deze goudgeel en zacht is (een minuutje).

• Voeg de tomatenpasta toe, samen met pindakaas, cayennepeper en een 1/4 kop bouillon.

• Roer tot het een gladde massa is. Onder roeren de rest van de bouillon toevoegen, zacht laten pruttelen, af en toe roeren (minuut of 10) tot er olie komt bovendrijven.

• Olie voorzichtig afscheppen.• En eten maar!

16

Voor het festivalVerkoop bijvoorbeeld de pindasoep op het festival. Maar ook rooibosthee uit Zuid Afrika en cupcakes gemaakt van fair trade chocola zullen in de smaak vallen. Feestelijk!

Crea Bea Afrika

Creatief met…Kinderen in Afrika spelen vaak met afval. Van stukken plastic en metaal dat ze op straat vinden, maken ze auto’s, sieraden en dieren.

Waarmee spelen kinderen in Afrika Bekijk het filmpje:http://bit.ly/1KnllgO

Maak zelf iets waar je mee kunnen spelen. Een poppetje, fiets of sieraad. Gebruik hiervoor stukjes touw, ijzerdraad, stokjes, melkpakken, plastic flessen en tassen of flessendopjes.

Een mooie slingerNeem gebruikte gekleurde plastic tasjes mee naar school. Knip daarvan vlaggetjes en plak die aan een lijn. Zo heb je een mooie slinger.

Matje vlechtenKnip stroken van het plastic zakje en vlecht daarmee een matje. Zie het filmpje hoe het kan. https://www.youtube.com/watch?v=mHprKr8ubBk.

Van sappak tot portemonnee en autoNeem een sappak van huis mee en maak er een portemonnee van. In dit filmpje zie je hoe het werkt. http://bit.ly/1PGGfWa

Of maak een auto van een sappak. Daarvoor heb je ook nog bierdopjes voor de wielen nodig. En gekleurd papier of plastic tassen om de auto een eigen kleur te geven. Natuurlijk kun je de auto nog versieren met een antenne (satéprikker) of vlaggetje.

17

Voor het festival

Laat jullie knutselwerkjes op het festival zien.

En verkoop ze!

Afrikaanse baby-manieren

In Afrika zie je geen buggy’s of kinderwagens maar dragen de vrouwen hun baby’s altijd op de rug. De baby’s zijn er zo aan gewend dat ze gewoon op de rug slapen.Soms zie je ook meisjes met hun kleine broertje of zusje op de rug. Ze zorgen al heel jong voor elkaar.

NamenIn Nederland krijgen kinderen 1 naam of soms ook doopnamen of namen van bijvoorbeeld hun opa of oma. In Afrika krijgen kinderen soms wel 7 namen.

Akiiki Daisy Kabagarama legt uit hoe zij aan sommige van die namen komt:

‘Een naam is van de familie, de andere van mijn stam. Akiiki is een erenaam. Het betekent heldin. Die gebruik ik als ik ergens trots op ben. Als ik bijvoorbeeld een mooie

tekening heb gemaakt, dan zet ik die naam erop. Daisy is mijn bijnaam. Een vriendin van mijn moeder zei toen ik nog heel klein was: “Jij ziet eruit als een mooie bloem”. Zij noemde me toen Daisy (= madeliefje). Het is een mooie bloem, en daarom ben ik blij met die naam.’

Kringgesprek over namenHoe heten de kinderen in jouw klas (voluit)? Hebben jij of je klasgenootjes net als Daisy ook een bijnaam? Wil je liever anders heten, en hoe dan?Naamspelletjes: Maak een rijmpje op je eigen naam. Spel je naam. Spel je naam van achter naar voren. Welke naam komt in jullie klas het meest voor? Welke beginletters komen het meest voor? Schrijf de namen en letters op het bord en zet er streepjes achter. Ben je de kring rond geweest dan zie je de winnende naam of letter.

18

WoordzoekerMaak de woordzoeker. Zoek de onderstaande woorden op. De woorden kunnen alle kanten op staan: van links naar rechts, van rechts naar links, van boven naar

beneden, van beneden naar boven, en schuin van boven naar beneden en beneden naar boven. Herken je de woorden uit de leskrant?

19

Jullie hebben veel geleerd over Afrika. Leuk om dat te laten zien aan ouders, oma’s, opa’s, broertjes, zusjes, tantes etc. Organiseer daarom een feestje! In deze leskrant vind je al een aantal ideeën.

Je hebt ook kunnen lezen dat veel kinderen in Afrika minder kansen hebben dan jij om naar school te gaan. Je kunt het festival ook gebruiken om met je klas geld in te zamelen voor projecten van Edukans in Afrika. Dat zou mooi zijn!

Tijdens het festival kun je de aula omtoveren tot een restaurant en daar een Afrikaans diner voorbereiden voor je ouders. Maak Afrikaans klinkende gerechten als olifantenkeutels (gehaktballetjes) en apestaarten (frikandellen). Maar verkoop ook echte Afrikaanse gerechten zoals de pindasoep (zie blz. 16). Je kunt zo geld ophalen voor je leeftijdsgenootjes in Afrika. Natuurlijk kun je zelf ook nog van alles verzinnen om geld op te halen.

Jullie juffen en meesters mogen foto’s en verhaaltjes van het Afrikaanse festival mailen naar info@edukans.nl. De opbrengst van jullie acties voor Afrika kan de school overmaken op rekeningnummer NL21 INGB 0000 0005 15 t.n.v. Edukans.Heel veel plezier met de leskrant èn jullie festival!

Het Afrikaanse festival

SVS I LK BB

ELKMB

20