Draaiboek afstemming vraag en aanbod - versie 1.1

pagina 1 van 26

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

DRAAIBOEK AFSTEMMING

VRAAG EN AANBOD Een handleiding voor de

schakelzorgcentra

Versie 1.1 / 12.06.2020

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Omdat de epidemiologische situatie snel kan wijzigen, is dit een dynamisch document: de inhoud kan snel wijzigen. U vindt de gewijzigde passages

terug in het rood. Zorg dat u steeds de meest recente versie in uw bezit heeft. Deze versie staat online gepubliceerd op de website van Zorg en

Gezondheid.

Draaiboek afstemming vraag en aanbod - versie 1.1 pagina 2 van 26

INHOUD

1 Inleiding .................................................................................................................................................................................. 3 2 Een vervolgopdracht voor de schakelzorgcentra....................................................................................... 4 3 Bevraging van de noden van de voorzieningen .......................................................................................... 5 4 Rol van vraag- en aanbodcoördinator .............................................................................................................. 6 5 Dashboard ............................................................................................................................................................................. 7 6 Psychosociale ondersteuning ................................................................................................................................... 9

6.1 Zelfzorg 9 6.2 Eerstelijnshulp 9 6.3 Mobiele support door Centra voor Geestelijke Gezondheidszorg 10 6.4 Ondersteuning van medewerkers in hun contacten met patiënten en gebruikers 11

7 Overdracht naar de zorgraden ............................................................................................................................. 12 8 Financiering ........................................................................................................................................................................ 12 9 Vragen ................................................................................................................................................................................... 13 10 Bijlagen .................................................................................................................................................................................. 14

10.1 Procesflow 14 10.2 Basisinformatie als ondersteuning bij het uitvoeren van de opdracht 15 10.2.1 Overzicht van actoren en netwerken, actief in de regio 15 10.2.2 Specifieke informatie in het kader van COVID-19 15 10.3 Delegeren 17 10.4 Verbinden en faciliteren 21 10.5 Actief verwijzen naar het aanbod 22 10.6 Afstemmen met team infectieziekten 23 10.7 Handleidingen dashboards ‘ondersteuningsvragen voorzieningen COVID-19’ en ‘kwadranten’ 25 10.8 Overzicht vraag- en aanbodcoördinatoren 26

Draaiboek afstemming vraag en aanbod - versie 1.1 pagina 3 van 26

1 INLEIDING

De schakelzorgcentra hadden met hun beddenhuis initieel als doel om de ziekenhuizen te ontlasten. Op dit ogenblik is het zwaartepunt van de COVID-19-epidemie echter van de ziekenhuizen naar de verschillende zorgvoorzieningen in de eerste lijn verschoven (woonzorgcentra en andere residentiële ouderenvoorzieningen, voorzieningen voor personen met een handicap, psychiatrische verzorgingstehuizen, residentiële revalidatievoorzieningen, residentiële voorzieningen voor jeugdhulpverlening, …). De ondersteuning van patiënten/bewoners en hulpverleners in die (thuisvervangende) voorzieningen is ondertussen prioritair geworden. De schakelzorgcentra kunnen hun netwerk (met lokale besturen, voorlopige zorgraden, eerstelijnszorgactoren, ziekenhuis, …) dat ze de voorbije weken uitgebouwd hebben voor het voorbereiden van een beddenhuis, nu inzetten voor een vervolgopdracht: de vragen om hulp van zorgvoorzieningen in hun eerstelijnszones afstemmen op het aanbod aan helpende handen. Er bestaat al overleg onder de voorzieningen en organisaties uit eerstelijnszones over het beschikbare aanbod vanuit de thuiszorg, het ziekenhuis en andere dienstverlenende organisaties. Uiteraard willen we dit overleg maximaal stimuleren en ondersteunen vanuit de schakelzorgcentra. We stellen echter vast dat de toeleiding niet overal even efficiënt verloopt. Sommige voorzieningen kennen het lokale aanbod niet goed, of verliezen het uit het oog omdat al hun aandacht opgeslorpt wordt door het beheersen van de crisis binnen hun voorziening. Deze opdracht sluit ook goed aan bij wat al van in het begin benadrukt werd. Een succesvol schakelzorgcentrum leunt op een performante samenwerking tussen vele actoren. Naast het installeren van een beddenhuis is een tweede spoor daarin minstens even belangrijk: het ondersteunen en waar nodig versterken van de formele en informele zorg rond de patiënt/bewoner. Voor die vervolgopdracht wordt een bijkomende rol gecreëerd binnen het schakelzorgcentrum: de rol van vraag- en aanbodcoördinator. Om de noden van de verschillende zorgvoorzieningen in kaart te kunnen brengen, kunnen die voorzieningen gebruik maken van een onlinebevraging (https://www.zorg-en-gezondheid.be/bevraging-noden). Elke residentiële zorgvoorziening kan die bevraging invullen, telkens ze een nieuwe hulpvraag kenbaar wil maken. De gesignaleerde vragen en noden worden in een dashboard ter beschikking gesteld aan de vraag- en aanbodcoördinator van het schakelzorgcentrum uit de regio van de voorziening in kwestie. Deze vervolgopdracht voor het schakelzorgcentrum wordt meer in detail beschreven in dit draaiboek. Het andere draaiboek focust in hoofdzaak op de eerste opdracht, het beddenhuis. De financiële middelen waarop de schakelzorgcentra recht hebben (zie punt 11.2 van het andere draaiboek, Subsidie van de Vlaamse overheid), mogen echter ook aangewend worden voor deze vervolgopdracht. De subsidies voor de opstartkosten (31.500 euro) en voor de coördinatie (15.000 euro) kunnen dus ook gebruikt worden voor deze vervolgopdracht. Op provinciaal niveau en op het niveau van de eerstelijnszones zijn cohortteams opgericht. Dat zijn vaste equipes van verzorgenden of verpleegkundigen, die exclusief instaan voor de zorg bij (vermoedelijk) besmette personen. Woonzorgcentra die op korte termijn door personeelsuitval verpleegkundige, verzorgende of logistieke ondersteuning nodig hebben, kunnen terecht op de provinciale 0800-lijnen van de cohortzorg. Ook andere zorgvoorzieningen die op korte termijn door personeelsuitval verzorgende of logistieke ondersteuning nodig hebben, kunnen terecht op die

Draaiboek afstemming vraag en aanbod - versie 1.1 pagina 4 van 26

provinciale 0800-lijnen. Meer informatie daarover is te vinden op https://www.zorg-en-gezondheid.be/cohortzorg-in-thuiszorg. Het primaire doelpubliek van dit draaiboek is het schakelzorgcentrum. Dit draaiboek is dan ook eerst en vooral een leidraad voor de schakelzorgcentra.

2 EEN VERVOLGOPDRACHT VOOR DE SCHAKELZORGCENTRA

Het schakelzorgcentrum werd tijdelijk opgericht in het kader van de federale fase van het nood- en interventieplan ter bestrijding van COVID-19. Verschillende actoren op (boven)lokaal niveau bundelden hun krachten om een beddenhuis voor te bereiden en indien nodig ook op te starten, om de ziekenhuizen te ontlasten. Op die manier is een stevig netwerk uitgebouwd, met de provinciale en lokale noodplanningscoördinatoren, de lokale besturen, de voorlopige zorgraden van de eerstelijnszones, zorgactoren uit de eerstelijnsgezondheidszorg (uit de medische zorg en de welzijnszorg) en de ziekenhuizen. Nu het zwaartepunt van de COVID-19-epidemie is verschoven van de ziekenhuizen naar de verschillende zorgvoorzieningen in de eerste lijn, kan het netwerk dat rond een schakelzorgcentrum opgebouwd werd, ingezet worden voor een vervolgopdracht: de vragen om hulp van zorgvoorzieningen in hun eerstelijnszones afstemmen op het aanbod aan helpende handen. Er bestaat al een groot aanbod aan hulp: dankzij overleg in de eerstelijnszone en voorzieningen in nood, ondersteuning vanuit het ziekenhuis, opleidingen, psychosociale ondersteuning, … De toeleiding naar dat aanbod verloopt echter niet altijd efficiënt. Sommige voorzieningen kennen het lokale aanbod niet goed, of verliezen het uit het oog omdat al hun aandacht opgeslorpt wordt door het beheersen van de crisis binnen hun voorziening. Het is niet de bedoeling om de bestaande functionele samenwerkingsverbanden en verschillende goede regionale afstemmingsinitiatieven die al werden opgestart in de verschillende eerstelijnszones, te vervangen, of om nog eens hetzelfde te doen van wat er al gebeurt. De vervolgopdracht, die toegewezen wordt aan de schakelzorgcentra, is er in de eerste plaats op gericht om voorzieningen die zelf de weg niet vinden naar die initiatieven, in contact te brengen met het bestaande aanbod dat lokaal aanwezig is. Er moet maximaal gebruik gemaakt worden van het netwerk en de bestaande expertise in de regio. De voorlopige zorgraden van de eerstelijnszones zijn daarbij de partners bij uitstek. De vraag- en aanbodcoördinator van het schakelzorgcentrum capteert de hulpvragen van de voorzieningen, signaleert de noden naar de relevante partners uit de regio en zoekt naar oplossingen. De voorlopige zorgraden kunnen aangesproken worden om een zicht te krijgen op de goede initiatieven die op het terrein gebeuren. De voorlopige zorgraden kunnen ervoor kiezen om een uniek aanspreekpunt ter beschikking te stellen voor één of meer eerstelijnszones, om zo het schakelzorgcentrum inhoudelijk te ondersteunen bij deze vervolgopdracht. Bij vragen naar gespecialiseerde medische expertise kan het schakelzorgcentrum de voorziening in contact brengen met het ziekenhuis waarmee het schakelzorgcentrum samenwerkt. Voor technische ondersteuning kan het schakelzorgcentrum mogelijks beroep doen op de lokale besturen. De vraag- en aanbodcoördinatoren van de schakelzorgcentra kunnen in het bijzonder een belangrijke rol opnemen bij de psychosociale ondersteuning van de zorgvoorzieningen. De meeste vragen van

Draaiboek afstemming vraag en aanbod - versie 1.1 pagina 5 van 26

zorgvoorzieningen tijdens de COVID-19-pandemie houden immers verband met psychosociale ondersteuning. Ook het provinciale niveau kan mee ingeschakeld worden in deze vervolgopdracht. Vragen waarvoor lokaal geen antwoord gevonden kan worden, kunnen bijvoorbeeld door de schakelzorgcentra gesignaleerd worden op het provinciale overleg met alle schakelzorgcentra. Daar kan nagegaan worden of andere schakelzorgcentra met gelijkaardige vragen geconfronteerd worden, en of men er een antwoord op heeft. De provinciale noodplanningscoördinatoren kunnen vragen die beter op het provinciale niveau aangepakt worden, dan op het niveau van een eerstelijnszone of van de schakelzorgcentra, naar zich toe trekken, en indien nodig ook escaleren naar de Vlaamse of de federale overheid. De opdracht van de schakelzorgcentra is omwille van de federale fase van het nood- en interventieplan ter bestrijding van COVID-19 beperkt in tijd. Na het uitdoven van de schakelzorgcentra moet die opdracht verder uitgevoerd worden op het niveau van de zorgraad van de eerstelijnszones. Door de samenwerking tussen de zorgraden en de schakelzorgcentra kan de brug gemaakt worden tussen de voorlopige zorgraad en de definitieve erkenning van de zorgraden. Zorg en Gezondheid werkt op dit ogenblik in samenwerking met VIVEL aan een draaiboek voor de zorgraden, waarin toegelicht wordt op welke manier zij vanaf 1 juli 2020 de opdracht om vraag en aanbod te coördineren (met in het bijzonder aandacht voor de psychosociale ondersteuning), verder kunnen zetten en verduurzamen. In punt 7, Overdracht naar de zorgraden, vindt u een aantal aandachtspunten waarmee de schakelzorgcentra rekening moeten houden bij de overdracht van hun opdracht naar de eerstelijnszones. Op die manier kan ervoor gezorgd worden dat de kennis en ervaring die de vraag- en aanbodcoördinatoren de voorbije weken opgedaan hebben, niet verloren gaat.

3 BEVRAGING VAN DE NODEN VAN DE VOORZIENINGEN

Residentiële zorgvoorzieningen kunnen in de huidige COVID-19-epidemie verschillende vormen van ondersteuning nodig hebben. Soms gaat dat om ondersteuning op vlak van personeel, maar even goed over managementondersteuning, technische ondersteuning, nood aan opleidingen, ondersteuning op het vlak van psychosociaal welzijn of communicatie van slechtnieuwsboodschappen, … Om die noden kenbaar te maken, kunnen die voorzieningen gebruik maken van een onlinebevraging (https://www.zorg-en-gezondheid.be/bevraging-noden), die door Zorg en Gezondheid ter beschikking gesteld wordt. Elke voorziening kan die bevraging invullen, telkens ze een nieuwe hulpvraag kenbaar wil maken. De volledige vragenlijst is terug te vinden op https://www.eloket.zorg-en-gezondheid.be/Covid19/Noden/0?typeId=123. De volgende voorzieningen kunnen de onlinebevraging invullen:

• woonzorgcentra (met inbegrip van de centra voor kortverblijf en de centra voor herstelverblijf die verbonden zijn aan een woonzorgcentrum);

• groepen van assistentiewoningen en serviceflatgebouwen; • residentiële ouderenvoorzieningen die niet verbonden zijn aan een woonzorgcentrum; • residentiële revalidatievoorzieningen; • centra voor ernstige gedrags- en emotionele stoornissen; • centra algemeen welzijnswerk; • centra voor integrale gezinszorg; • centra voor kinderzorg en gezinsondersteuning;

Draaiboek afstemming vraag en aanbod - versie 1.1 pagina 6 van 26

• observatie- en behandelcentra; • onthaal-, observatie- en oriëntatiecentra; • organisaties voor bijzondere jeugdzorg; • psychiatrische verzorgingstehuizen; • voorzieningen voor personen met een handicap.

Het is geen eenmalige bevraging. Telkens wanneer een voorziening een nieuwe vraag of nood heeft, kan ze de vragenlijst opnieuw invullen. De vragenlijst bevat 14 ja/nee-vragen, over de volgende thema’s:

• ondersteuning vanuit het ziekenhuis; • opleidingen; • technische ondersteuning; • ondersteuning op het gebied van onderwijs; • psychosociale ondersteuning; • ondersteuning van de organisatie.

Daarnaast bevat de vragenlijst ook een vrij tekstveld. Daarin kunnen nog andere vormen van ondersteuning gevraagd worden.

4 ROL VAN VRAAG- EN AANBODCOÖRDINATOR

Het schakelzorgcentrum, als cluster van 2 tot 3 eerstelijnszones, is het unieke aanspreekpunt waaraan de resultaten van de onlinebevraging over de noden van de zorgvoorzieningen bezorgd worden. Elke nieuwe hulpvraag van een zorgvoorziening uit een van de eerstelijnszones van het schakelzorgcentrum komt daar terecht. Vanuit het schakelzorgcentrum kunnen die noden verbonden worden met al bestaande goede initiatieven, of gedelegeerd worden naar een of meer aanspreekpunten in de verschillende eerstelijnszones. Men kan er ook zelf mee aan de slag gaan vanuit het schakelzorgcentrum. Het gaat er dus om de vraagstellers met hun noden in contact te brengen met de bestaande regionale initiatieven, en waar nodig te faciliteren tussen vraag en aanbod. Voor die nieuwe opdracht wordt een bijkomende rol gecreëerd binnen het schakelzorgcentrum: de rol van vraag- en aanbodcoördinator. De stuurgroep van het schakelzorgcentrum bespreekt samen met de lokale partners en de eerstelijnszones door wie en op welke manier die rol het best opgenomen kan worden binnen de reguliere bestaande structuren in de eerstelijnszones. Dat gebeurt bij voorkeur door iemand met een goede kennis van het zorg- en welzijnslandschap binnen de regio, en met een goed zicht op de verschillende initiatieven die in het kader van de COVID-19-epidemie genomen worden door de diverse eerstelijns- en andere actoren in de eerstelijnszones van het schakelzorgcentrum. Eventueel kan voor die rol een nieuwe functie gecreëerd worden, wanneer er niet onmiddellijk iemand beschikbaar is. De rol van vraag- en aanbodcoördinator kan ook worden opgesplitst over meerdere personen (bijvoorbeeld één per eerstelijnszone), of opgenomen worden door de algemene coördinator van het schakelzorgcentrum. In de procesflow (bijlage 10.1) wordt een overzicht gegeven van hoe de rol van vraag- en aanbodcoördinator ingevuld kan worden. Die rol omvat verschillende aspecten:

• het analyseren van de ontvangen vraag, en het contacteren van de voorziening in kwestie om de vraag te verhelderen;

Draaiboek afstemming vraag en aanbod - versie 1.1 pagina 7 van 26

• het delegeren van de vraag aan een actor binnen de eerstelijnszone. Bijlage 10.3 bevat een (niet-exhaustief) overzicht van aan wie gesignaleerde noden gedelegeerd kunnen worden;

• vragen verbinden met goede initiatieven, en binnen het netwerk van het schakelzorgcentrum antwoorden faciliteren. Bijlage 10.4 geeft een aantal mogelijke pistes daarvoor;

• op eigen initiatief contact opnemen met zorgvoorzieningen, en ze actief verwijzen naar het beschikbare aanbod. Bijlage 10.5 bevat een aantal voorbeelden daarvan.

Bijlage 10.2 bevat basisinformatie die de vraag- en aanbodcoördinator kan helpen bij het invullen van zijn rol. Hij vindt er een aantal websites, die hem op weg helpen om een overzicht te krijgen van de zorgactoren en de netwerken die actief zijn in de regio van het schakelzorgcentrum. Die bijlage bevat ook verwijzingen naar webpagina’s met specifieke informatie in het kader van COVID-19 (richtlijnen, beschermingsmateriaal, testen, …). Welke aspecten van de rol het meest aan bod zullen komen, zal van schakelzorgcentrum tot schakelzorgcentrum verschillen. In regio’s waar er al een sterk uitgebouwd aanbod uitgewerkt wordt door de eerstelijnszones, zal zijn taak er vooral in bestaan om de vragen te delegeren naar het beschikbare aanbod. In andere regio’s zal er een meer actieve rol opgenomen moeten worden, om het nodige aanbod te faciliteren. Het is ook waarschijnlijk dat de invulling doorheen de tijd zal verschuiven: in het begin eerder delegeren, na verloop van tijd ook meer zelf faciliteren en aanklampend gaan werken. De vraag- en aanbodcoördinator moet zorgen voor de nodige terugkoppeling. Dat gebeurt in de eerste plaats binnen de stuurgroep van het schakelzorgcentrum of de voorlopige zorgraad van de eerstelijnszone, waar bijvoorbeeld vragen aan bod kunnen komen waarop niet meteen een antwoord gevonden kan worden. In de stuurgroep kan ook nagedacht worden over strategieën om met de ontvangen vragen aan de slag te gaan, bijvoorbeeld door het faciliteren van het aanbod, of door zelf een meer actieve rol op te nemen naar de zorgvoorzieningen. Waar nodig, kan er ook een terugkoppeling, via het provinciale niveau, gebeuren naar Zorg en Gezondheid. Er is ook voldoende afstemming nodig tussen het aanbod dat het team infectieziekten van Zorg en Gezondheid kan bieden aan de zorgvoorzieningen, en de taken die de vraag- en aanbodcoördinator op zich kan nemen. Beide moeten bij bepaalde noden in een zorgvoorziening naar elkaar doorverwijzen en/of onderling contact opnemen om af te stemmen. Bijlage 10.6 gaat daar verder op in.

5 DASHBOARD

Om de verschillende hulpvragen zo goed mogelijk af te stemmen op het aanbod, stelt de Vlaamse overheid het dashboard 'ondersteuningsvragen voorzieningen COVID-19' via de Zorgatlas ter beschikking (https://zorgatlas.vlaanderen.be/#/site/External/views/Covid-19nodenvoorzieningen/nodenvoorzieningen). Dat online-instrument visualiseert de antwoorden van de verschillende zorgvoorzieningen op de nodenbevraging. Het rapporteringsinstrument laat toe om:

• op te zoeken welke zorgvoorzieningen bevraagd zijn (ontbreken de contactgegevens van een zorgvoorziening, raadpleeg dan de sociale kaart);

• op te zoeken welke zorgvoorzieningen geantwoord hebben; • de individuele antwoorden van de verschillende zorgvoorzieningen te raadplegen; • inzicht te krijgen in de meest gestelde vragen.

Draaiboek afstemming vraag en aanbod - versie 1.1 pagina 8 van 26

De handleiding voor het gebruik van het dashboard 'ondersteuningsvragen voorzieningen COVID-19' vindt u als bijlage 10.7. De coördinatoren van de schakelzorgcentra, en daar waar al gekend ook de personen die de nieuwe rol van vraag- en aanbodcoördinator op zich nemen, hebben een e-mail ontvangen met een gebruikersnaam en wachtwoord, om in te loggen in het dashboard. Elk schakelzorgcentrum kan voor elke eerstelijnszone uit zijn werkingsgebied bijkomende logins aanvragen. Mail daarvoor naar zorgatlas@vlaanderen.be. Vermeld de term ‘schakelzorgcentrum’ in het onderwerp van de e-mail, en vermeld de naam van het schakelzorgcentrum, het e-mailadres van de extra gebruikersaccount en de naam van de eerstelijnszone(s). Op die manier kunt u bijvoorbeeld ook zorgen voor extra logins voor de aanspreekpunten in de verschillende eerstelijnszones. De coördinatoren (en anderen) van het schakelzorgcentrum kunnen de antwoorden raadplegen van de zorgvoorzieningen uit de eerstelijnszones en gemeenten die deel uitmaken van het schakelzorgcentrum. De provinciale noodplanningscoördinatoren kunnen de gegevens raadplegen van alle zorgvoorzieningen uit de provincie. De gegevens in het dashboard worden dagelijks automatisch geüpdatet, om 12 en om 24 uur. Bij problemen om in te loggen of om de Zorgatlas te gebruiken, kunt u contact opnemen met zorgatlas@vlaanderen.be. Vermeld de term ‘schakelzorgcentrum’ in het onderwerp van de e-mail. Het is niet mogelijk om in het dashboard toe te voegen welke acties er concreet ondernomen zijn. Het is wel aan te bevelen om dat lokaal te inventariseren (daarbij kan vertrokken worden van de antwoorden in het dashboard, die geëxporteerd kunnen worden naar Excel). Dat kan een beknopte beschrijving zijn van welke initiatieven de vraag- en aanbodcoördinator genomen heeft en/of naar welk aanbod er een toeleiding geweest is. Daarnaast worden er nog vijf andere dashboards ter beschikking gesteld via de Zorgatlas, met kwadranten waarin voor verschillende types van voorzieningen weergegeven wordt wat de meest precaire voorzieningen zijn:

• ouderenvoorzieningen (woonzorgcentra, groepen van assistentiewoningen en centra voor herstelverblijf);

• voorzieningen voor personen met een handicap; • voorzieningen voor geestelijke gezondheidszorg (initiatieven voor beschut wonen, psychiatrische

verzorgingstehuizen, psychiatrische ziekenhuizen, residentiële revalidatieovereenkomsten en revalidatieziekenhuizen);

• voorzieningen voor jeugdhulpverlening; • daklozenopvangcentra van de centra voor algemeen welzijnswerk (CAW).

De gegevens in die dashboards zijn gebaseerd op een dagelijkse bevraging van die voorzieningen. Zij bezorgen via die bevraging informatie over het aantal personeelsleden dat afwezig is door ziekte (COVID-19, zowel bevestigd als vermoedelijk, en andere afwezigheden), en het aantal bewoners dat besmet is met COVID-19, zowel bevestigd als vermoedelijk. Die vijf dashboards zijn een grafische voorstelling van alle voorzieningen in kwadranten, naargelang de combinatie van % afwezig personeel en % zieke bewoners. Aan de hand van die dashboards kunt u de situatie in de zorgvoorzieningen in de regio van uw schakelzorgcentrum ook vergelijken met de voorzieningen in de andere regio’s. De handleiding voor het gebruik van het dashboard 'kwadranten' vindt u ook als bijlage 10.7.

Draaiboek afstemming vraag en aanbod - versie 1.1 pagina 9 van 26

6 PSYCHOSOCIALE ONDERSTEUNING

De meeste vragen van zorgvoorzieningen die gesignaleerd worden via de nodenbevraging, houden verband met psychosociale ondersteuning. Ook uit verschillende andere bevragingen blijkt dat de COVID-19-crisis een belangrijke impact heeft op het gevoelsleven, het psychisch functioneren en het welbevinden van wie werkt in de zorg- en welzijnssectoren. Die crisis is geen eenmalig incident of een kortdurende stressperiode, maar zorgt voor langdurige druk. Het is bijgevolg belangrijk om een gepast aanbod aan psychosociale ondersteuning te voorzien voor personeel uit de zorg- en welzijnssectoren. Er zal immers druk op dat personeel blijven, ook als de crisis voorbij is. Uitgestelde hulpvragen moeten dan ingehaald worden. De vraag- en aanbodcoördinatoren kunnen een belangrijke rol opnemen bij de psychosociale ondersteuning van de zorgvoorzieningen. Er is vandaag immers al een breed beschikbaar hulpaanbod uitgebouwd, gaande van zelfzorg over laagdrempelige eerstelijnshulp tot meer intensieve psychologische hulp. Wie nood heeft aan psychosociale ondersteuning, moet in contact gebracht worden met dat aanbod.

6.1 ZELFZORG

Het platform www.dezorgsamen.be biedt heel wat praktische tips en tools aan personeel uit de zorg- en welzijnssectoren en aan mantelzorgers, om goed voor zichzelf te zorgen, elkaar te kunnen ondersteunen en op die manier de veerkracht te verhogen. Er zijn op die website ook webinars beschikbaar ter versterking van de zelfzorgvaardigheden.

6.2 EERSTELIJNSHULP

Als mensen nood hebben aan een luisterend oor, kunnen ze 24 uur op 24 en 7 dagen op 7 gratis en anoniem bellen of chatten met Tele-Onthaal, via het nummer 106 of op www.tele-onthaal.be. Artsen kunnen Arts in Nood – Doctors4Doctors contacteren, via het nummer 0800 23460 of per mail via info@doctors4doctors.be. Collega-artsen bieden hen ondersteuning op weekdagen van 9 u tot 17 u. Iedereen kan bij een centrum voor algemeen welzijnswerk (CAW) gratis terecht met relatieproblemen, schuldproblemen, persoonlijke en psychische problemen, problemen door verliesverwerking, … De CAW’s zijn te bereiken via het nummer 0800 13500 (op weekdagen tussen 9 u en 17 u), via chat op weekdagen tussen 11 u en 20 u (www.caw.be) of via het webformulier op https://www.caw.be/contacteer-ons/mail. Voor een eerste psychologische opvang kunnen medewerkers ook het nummer van hun preventiedienst bellen. Ze krijgen dan meteen een arts of psycholoog aan de lijn die hen verder kan helpen. Mantelzorgers kunnen met vragen terecht bij de zes erkende verenigingen voor gebruikers en mantelzorgers. De contactgegevens zijn terug te vinden op https://www.zorg-en-gezondheid.be/per-domein/thuiszorg/verenigingen-van-gebruikers-en-mantelzorgers/adressen. Met vragen over geweld, misbruik en kindermishandeling kan men gratis en anoniem terecht op het nummer 1712 (op weekdagen van 9 u tot 18 u), via chat op www.1712.be (van maandag tot en met donderdag van 13 u tot 20 u) of via het webformulier op https://1712.be/mail.

Draaiboek afstemming vraag en aanbod - versie 1.1 pagina 10 van 26

Personen met vragen over drugs, drank, pillen, gamen of gokken, kunnen anoniem contact opnemen met de druglijn, via telefoon op 078-15 10 20 (op weekdagen tussen 10 u en 20 u), via chat op www.druglijn.be (op weekdagen tussen 12 u en 18 u) en via het webformulier op https://www.druglijn.be/stel-je-vraag/mail. De Zelfmoordlijn is gratis en anoniem te bereiken voor vragen rond zelfdoding op het nummer. 1813 (24 uur op 24 en 7 dagen op 7), of via chat op www.1813.be of via het webformulier op https://email.zelfmoord1813.be. Waar dat noodzakelijk is, zullen alle hierboven vermelde organisaties de weg wijzen naar meer gespecialiseerde hulp.

6.3 MOBIELE SUPPORT DOOR CENTRA VOOR GEESTELIJKE

GEZONDHEIDSZORG

Wie werkt in de zorg- en welzijnssectoren, vormt een risicogroep tijdens en na de COVID-19-pandemie als het gaat om impact op het mentaal welzijn. Het is belangrijk dat medewerkers uit die sectoren met beginnende psychische klachten snel de meest adequate ondersteuning en opvolging kunnen krijgen. In de overgrote meerderheid van de zorgvoorzieningen is voldoende capaciteit aanwezig om zelf de eerste ondersteuning, tijdige detectie en gerichte doorverwijzing van medewerkers te organiseren. Bij een aantal zorgvoorzieningen zal echter wel gespecialiseerde outreachende support nodig zijn. Het gaat om zorgvoorzieningen waar de ondersteuning van het psychosociaal welzijn tijdelijk niet door de organisatie zelf gegarandeerd kan worden, omwille van een te hoge personeelsuitval en/of een hoge besmettingsgraad van de bewoners. Gespecialiseerde medewerkers vanuit de Centra voor Geestelijke Gezondheidszorg (CGG) zullen in die zorgvoorzieningen tijdelijk een mobiel ondersteuningsaanbod doen. De CGG starten met dat aanbod op 15 juni 2020. De mobiele support zal beschikbaar zijn tot uiterlijk het einde van het jaar 2020. De CGG’s ontvangen voor dat project subsidies van de Vlaamse overheid. Er wordt geen bijdrage gevraagd aan de zorgvoorzieningen die gebruik maken van het aanbod. Bij het aanbod van de CGG’s gelden de volgende voorwaarden:

• de CGG’s organiseren gespecialiseerde outreachende support voor zorgvoorzieningen binnen het beleidsdomein Welzijn, Volksgezondheid en Gezin waar de ondersteuning van het psychosociaal welzijn van de medewerkers tijdelijk niet door de organisaties zelf gegarandeerd kan worden als gevolg van de COVID-19-pandemie. Algemene ziekenhuizen, psychiatrische ziekenhuizen, revalidatieziekenhuizen en psychiatrische verzorgingstehuizen komen echter niet in aanmerking voor dat aanbod;

• de outreachende support richt zich naar zorgvoorzieningen die geconfronteerd werden of worden met een hoog aantal COVID-19-besmettingen bij bewoners, een hoge personeelsuitval, en eventueel ook een hoog aantal overlijdens bij de bewoners;

• de teams richten zich prioritair op de woonzorgcentra en de voorzieningen voor personen met een handicap;

• de CGG’s zetten gespecialiseerde therapeuten in om bij de zorgvoorzieningen ter plaatse ondersteuning, klinische triage, klinische interventie en klinische opvolging van het personeel aan te bieden, als antwoord op de acute stressreacties en ter voorkoming van ernstige psychische problemen bij het personeel. Het aanbod bestaat dus uit gespecialiseerde geestelijke gezondheidszorg.

Draaiboek afstemming vraag en aanbod - versie 1.1 pagina 11 van 26

Om de zorgvoorzieningen te bepalen die prioritair gecontacteerd moeten worden door de CGG’s, zullen de CGG’s contact opnemen met vraag- en aanbodcoördinatoren van de schakelzorgcentra. De schakelzorgcentra hebben toegang tot de gegevens in het dashboard ‘kwadranten’ (zie punt 5, Dashboard). De schakelzorgcentra bezorgen de gegevens van de zorgvoorzieningen die in een van de dashboards ‘kwadranten’ in het rode kwadrant hebben gestaan of nog staan (en dus een hoge uitval van personeel en veel besmette bewoners hebben of gehad hebben als gevolg van COVID-19) aan de CGG. Daarnaast analyseren de schakelzorgcentra ook of er nog andere voorzieningen zijn die in de nodenbevraging (zie punt 3, Bevraging van de noden van de voorzieningen) aangegeven hebben dat ze behoefte hebben aan psychosociale ondersteuning, en of die daarbij nood zouden hebben aan mobiele support door een CGG. De schakelzorgcentra zorgen voor een overdracht van die informatie naar de zorgraden van de eerstelijnszones tegen 1 juli 2020. Per provincie is er één CGG aangesteld als penhoudend CGG. Dat CGG is verantwoordelijk voor de verdeling van de subsidiemiddelen tussen de CGG’s van de provincie. Het penhoudend CGG werkt samen met de andere CGG’s binnen de provincie, zodat een regiodekkend aanbod gerealiseerd kan worden in Vlaanderen en Brussel:

• provincie Antwerpen: o CGG Andante (penhoudend CGG); o CGG De Pont; o CGG Kempen;

• provincie Limburg: o CGG LITP (penhoudend CGG); o CGG ZorGGroep Zin; o CGG DAGG;

• provincie Vlaams-Brabant (inclusief Brussel): o CGG Vlaams-Brabant Oost (penhoudend CGG); o CGG PassAnt; o CGG Brussel;

• provincie Oost-Vlaanderen: o CGG De Drie Stromen (penhoudend CGG); o RCGG Deinze-Eeklo-Gent; o CGG Eclips; o CGG Waas en Dender; o CGG Zuid Oost-Vlaanderen;

• provincie West-Vlaanderen: o CGG Noord West-Vlaanderen (penhoudend CGG); o CGG Mandel en Leie.

6.4 ONDERSTEUNING VAN MEDEWERKERS IN HUN CONTACTEN MET

PATIËNTEN EN GEBRUIKERS

Medewerker uit de zorg- en welzijnssectoren kunnen ook ondersteuning nodig hebben in de omgang met hun patiënten of gebruikers. Ze zijn vaak het eerste aanspreekpunt voor hen, en worden op die manier geconfronteerd met nieuwe vragen en behoeften van hun patiënten of gebruikers. Om hen daarin te ondersteunen, is een wegwijzer ontwikkeld op het platform www.dezorgsamen.be.

Draaiboek afstemming vraag en aanbod - versie 1.1 pagina 12 van 26

7 OVERDRACHT NAAR DE ZORGRADEN

Op 30 juni 2020 eindigt de opdracht van de schakelzorgcentra. De opdracht om vraag en aanbod op elkaar af te stemmen, zal vanaf 1 juli 2020 opgenomen worden door de zorgraden van de eerstelijnszones.1 De schakelzorgcentra zorgen voor een correcte overdracht naar de zorgraden en voorzien daarvoor de nodige tijd en middelen. In het kader van die overdracht moeten de schakelzorgcentra de volgende taken uitvoeren:

• de lopende acties inventariseren en overdragen; • een overzicht geven van de organisaties en zorgvoorzieningen die de afgelopen maanden

gecontacteerd werden; • een overzicht maken van welke acties voor welke organisatie of zorgvoorziening opgezet

werden, en rapporteren over het resultaat van die acties; • de methodieken ter beschikking stellen die ontwikkeld werden om organisaties en

zorgvoorzieningen te bevragen; • de contactgegevens inventariseren van het netwerk dat aangesproken werd om vraag en

aanbod op elkaar af te stemmen; • de tijdsbesteding en middelen aangeven die nodig waren om die opdracht uit te voeren; • aangeven welke gegevens aangereikt werden aan de Centra voor Geestelijke Gezondheidszorg

(CGG) voor het tijdelijke mobiele ondersteuningsaanbod; • hulp aanbieden bij het aanvragen van logingegevens voor de verschillende digitale instrumenten

(bijvoorbeeld de beschikbare dashboards); • alle andere taken uitvoeren die relevant zijn om de continuïteit van de opdracht om vraag en

aanbod op elkaar af te stemmen, te kunnen garanderen. Het Vlaams Instituut voor de Eerste Lijn (VIVEL) zal de zorgraden ondersteunen bij het uitvoeren van hun wettelijke opdrachten.

8 FINANCIERING

Elk schakelzorgcentrum dat correct aangemeld wordt bij de Vlaamse overheid, na goedkeuring van de locatie door de gouverneur, en klaar is om op te starten, heeft recht op subsidies voor de opstartkosten en voor de coördinatie. Ook een schakelzorgcentrum dat uiteindelijk nooit uitgebaat wordt als beddenhuis, heeft recht op die subsidies. Die financiële middelen mogen ook aangewend worden voor deze nieuwe opdracht. Het gaat concreet om de volgende bedragen:

• subsidies voor de opstartkosten: 31.500 euro; • subsidies voor de coördinatie: 15.000 euro.

1 In artikel 3 van het besluit van de Vlaamse Regering van 17 mei 2019 tot erkenning en subsidiëring van de zorgraden en

houdende inwerkingtreding van het decreet van 26 april 2019 betreffende de organisatie van de eerstelijnszorg, de

regionale zorgplatformen en de ondersteuning van de eerstelijnszorgaanbieders wordt die opdracht als volgt

geformuleerd: “afstemming bevorderen tussen preventie, begeleiding, ondersteuning, curatie en revalidatie op het vlak

van welzijn en gezondheid om te evolueren naar een integrale zorgverlening voor de persoon met een zorg- en

ondersteuningsvraag”.

Draaiboek afstemming vraag en aanbod - versie 1.1 pagina 13 van 26

Wanneer een schakelzorgcentrum opgestart wordt als beddenhuis, is er nood aan meer coördinatie. In dat geval ontvangt het schakelzorgcentrum nog een extra subsidie voor de coördinatie, die 5000 euro per begonnen maand bedraagt, met een maximum van twee maanden. Meer informatie over de financiering is terug te vinden in het draaiboek schakelzorgcentra (punt 11.2).

9 VRAGEN

De schakelzorgcentra bezorgen hun vragen voor Zorg en Gezondheid aan de provinciale noodplanningscoördinator. Die vragen worden gebundeld, en één keer per dag bezorgd aan het provinciale aanspreekpunt binnen Zorg en Gezondheid.

Draaiboek afstemming vraag en aanbod - versie 1.1 pagina 14 van 26

10 BIJLAGEN

10.1 PROCESFLOW

Draaiboek afstemming vraag en aanbod - versie 1.1 pagina 15 van 26

10.2 BASISINFORMATIE ALS ONDERSTEUNING BIJ HET UITVOEREN VAN DE

OPDRACHT

10.2.1 Overzicht van actoren en netwerken, actief in de regio

Elke voorlopige zorgraad heeft voor zijn erkenningsaanvraag een oplijsting gemaakt van de organisaties en zorgaanbieders (zorg en welzijn) in hun eerstelijnszone. Contacteer de coördinator van de voorlopige zorgraad voor die lijst. De contactgegevens van de coördinatoren van de zorgraden staan op de website van VIVEL. De lijst met huisartsen-, vroedvrouwen- en apothekerskringen is ook terug te vinden op de website van VIVEL. De eerstelijnszorgberoepen die in de frontlinie van de coronacrisis staan, worden sinds 19 maart 2020 via de COVID-19 Eerste Lijn Barometer bevraagd, om tot gerichte acties te kunnen komen op basis van de resultaten op het niveau van de eerstelijnszone, binnen de lokale en Vlaamse beroepsgroep en op Vlaams niveau. Er werd gestart met de huisartsen, triageposten en CRA’s. Gaandeweg werden ook apothekers en vroedvrouwen toegevoegd. De coördinatoren van de eerstelijnszones krijgen de rapporten voor de beroepsgroepen uit hun regio. Vraag- en aanbodcoördinatoren die dat wensen, kunnen van VIVEL de rapporten van de COVID-19 Eerste Lijn Barometer ontvangen, met de gegevens van de eerstelijnszones waarvoor zij verantwoordelijk zijn. Meer informatie over die barometer is te vinden op https://www.vivel.be/covid19monitoring/project. Op de website van VIVEL is ook informatie terug te vinden per beroepsgroep. Daarnaast peilt de ZorgSamenBarometer maandelijks naar het psychisch welzijn van het personeel uit de zorg- en welzijnssectoren (woonzorgcentra, voorzieningen voor personen met een handicap, jeugdhulp, gezinsondersteuning, ziekenhuizen, geestelijke gezondheidszorg, eerste lijn, …). De barometer peilt naar de impact van de COVID-19-crisis op persoonlijk en professioneel vlak, en stelt ook vragen over de sociale steun die zorgverleners ondervinden. De resultaten van die barometer zijn terug te vinden op www.dezorgsamen.be. De barometer werd al afgenomen in de maanden april, mei en juni. De volgende barometer wordt begin september afgenomen.

10.2.2 Specifieke informatie in het kader van COVID-19

Zorg en Gezondheid bundelt alle informatie die relevant is in het kader van COVID-19 op haar website, op de pagina https://www.zorg-en-gezondheid.be/covid-19. Die informatie wordt permanent aangevuld en geüpdatet. U vindt op die pagina onder meer een link naar de volgende gegevens: • de richtlijnen voor zorgprofessionals in de verschillende sectoren (woonzorgcentra, psychiatrische

verzorgingstehuizen, thuiszorg, …): https://www.zorg-en-gezondheid.be/corona-richtlijnen-voor-zorgprofessionals. Telkens wanneer maatregelen voor een bepaalde sector gewijzigd worden, ontvangen de coördinatoren van de schakelzorgcentra de nieuwe richtlijnen ook per mail;

• informatie over hygiëne en beschermingsmaterialen: https://www.zorg-en-gezondheid.be/covid-19-hygiene-en-bescherming. U vindt hier naast adviezen ook affiches en filmpjes over het correct gebruik van beschermingsmateriaal. U hebt ook de mogelijkheid om campagnemateriaal te bestellen;

• informatie over de testen in de woonzorgcentra en de andere residentiële zorgvoorzieningen: https://www.zorg-en-gezondheid.be/testen-op-covid-19-in-woonzorgcentra. Hier vindt u onder andere het draaiboek terug voor het uitvoeren van testen, contactgegevens voor vragen over de testen, en wat de voorziening moet doen zodra ze beschikt over de resultaten van de testen;

Draaiboek afstemming vraag en aanbod - versie 1.1 pagina 16 van 26

• cohortzorg: https://www.zorg-en-gezondheid.be/cohortzorg-in-thuiszorg. Op provinciaal niveau en op het niveau van de eerstelijnszones zijn cohortteams opgericht. Dat zijn vaste equipes van verzorgenden of verpleegkundigen, die exclusief instaan voor de zorg bij (vermoedelijk) besmette personen. Woonzorgcentra die op korte termijn door personeelsuitval verpleegkundige, verzorgende of logistieke ondersteuning nodig hebben, kunnen terecht op de provinciale 0800-lijnen van de cohortezorg. Ook andere voorzieningen die op korte termijn door personeelsuitval verzorgende of logistieke ondersteuning nodig hebben, kunnen terecht op die provinciale 0800-lijnen;

• informatie over het aanstellen van een crisismanager: https://www.zorg-en-gezondheid.be/managementondersteuning-voor-woonzorgcentra. Woonzorgcentra die in een precaire situatie zitten wegens een uitbraak van COVID-19, kunnen een subsidie krijgen om een crisismanager aan te stellen die de voorziening bijstaat bij het beheer. Zorg en Gezondheid evalueert welke woonzorgcentra daarvoor in aanmerking komen.

Raadpleeg ook de algemene richtlijnen voor gezondheidsprofessionals op de website van Sciensano: https://covid-19.sciensano.be/nl. Algemene richtlijnen over preteaching in voorzieningen voor jeugdhulpverlening zijn te vinden op de website van het Agentschap Opgroeien: https://www.jeugdhulp.be/sites/default/files/documents/200417_communicatie_Opgroeien_richtlijnen_preteaching.pdf. Voor verdere vragen kan men terecht op voorzieningenbeleid@voorzieningenbeleid.be.

Draaiboek afstemming vraag en aanbod - versie 1.1 pagina 17 van 26

10.3 DELEGEREN

Hieronder wordt een overzicht gegeven van naar wie de vraag- en- aanbodcoördinator gesignaleerde noden kan delegeren. Dat overzicht is zeker niet exhaustief. Doe beroep op alle partners uit het netwerk dat rond het schakelzorgcentrum opgezet is (met lokale besturen, voorlopige zorgraden, eerstelijnszorgactoren, ziekenhuis, …), in functie van de gesignaleerde noden. Ook de informatie die u terugvindt op https://www.zorg-en-gezondheid.be/covid-19-hulp-en-extra-ondersteuning, kan u op weg helpen. 1. Ziekenhuizen:

• het schakelzorgcentrum kan het ziekenhuis uit zijn netwerk een engagement vragen om mee te werken aan de nieuwe opdracht, voor medische en (specialistische) verpleegkundige ondersteuning en ondersteuning door ziekenhuishygiënisten;

• het Comité ziekenhuishygiëne van een algemeen ziekenhuis kan ter plaatse gaan in een zorgvoorziening, of van op afstand advies geven.

2. www.helpdehelpers.be:

Dit platform brengt de zorgsector en vrijwilligers/extra werkkrachten bij elkaar. Medische en niet-medische profielen kunnen op basis van hun ervaring en beschikbaarheid onmiddellijk gekoppeld worden aan de noden van zorgvoorzieningen. Elk schakelzorgcentrum heeft toegang tot dit platform, zodat men snel en gericht op zoek kan gaan naar zowel medische als niet-medische ondersteuning (het schakelzorgcentrum kan inloggen als zorgvoorziening). Op basis van een gerichte zoekopdracht naar profielen, die gekoppeld zijn aan de soorten van vragen die gesteld kunnen worden door de zorgvoorzieningen (medische zorg, opleiding, managementondersteuning, …), kan contact opgenomen worden met personen uit de regio die nog beschikbaar zijn. Personen die zich in het verleden aangemeld hebben, worden op regelmatige basis aangespoord om aan te geven of ze nog beschikbaar zijn.

3. www.dezorgsamen.be:

Op dit platform wordt het aanbod aan psychosociale ondersteuning via één kanaal toegankelijk gemaakt. Dit platform is er voor iedereen die werkt in zorg en welzijn, ongeacht het statuut, de functie of de setting waarin men werkt. Medewerkers kunnen er antwoorden vinden op vragen zoals ‘hoe zorg ik voor mezelf’, ‘hoe zorgen we als collega’s voor elkaar’, ‘hoe zoek ik directe hulp’, … Medewerkers worden ook begeleid naar een vervolgaanbod aan ondersteuning, wanneer daar nood aan is:

• opvang binnen de eigen organisatie; • telefonische contactname of chat met nulde en eerstelijnsdiensten;

• kortdurende psychosociale begeleiding door maatschappelijk werkers (bij relatieproblemen, schuldproblemen, persoonlijke en psychische problemen, problemen door verliesverwerking, …);

• kortdurende behandeling bij psychologen;

• meer gespecialiseerde behandeling;

• mobiel traumateam. Het platform wil ook de directe sociale omgeving (partner, familie, vrienden, collega’s) van de medewerkers uit zorg en welzijn ondersteunen in hun rol als eerste helper. Vanaf begin mei worden er interactieve webinars aangeboden rond relevante thema’s voor de medewerkers in zorg en welzijn en hun steunfiguren.

Draaiboek afstemming vraag en aanbod - versie 1.1 pagina 18 van 26

4. www.vivelverbindt.be: Het communicatieplatform voor en door de eerste lijn wordt gebruikt om goede praktijken in het kader van de coronacrisis te capteren en te delen. U kunt hier goede initiatieven op posten en delen met de andere schakelzorgcentra, en mogelijke oplossingen van andere schakelzorgcentra terugvinden.

5. Eerstelijnszone: Mogelijke opdrachten:

• opnemen van de rol van vraag- en aanbodcoördinator voor de eerstelijnszone en de eerstelijnszorg- en hulpverleners;

• oplijsten van de organisaties in zorg en welzijn in de eerstelijnszone; • toeleiden naar extra bestaffing verzorgenden en verpleegkundigen; • ondersteunen bij het afnemen van testen;

• zoeken naar een geschikt profiel voor de vraag- en aanbodcoördinator. Elke eerstelijnszone kan een aanspreekpunt aanstellen voor de vraag- en aanbodcoördinator.

6. Actoren in de eerste lijn: • huisartsenkring; • woonzorgcentra;

• diensten voor gezinszorg; • diensten maatschappelijk werk van het ziekenfonds;

• centra algemeen welzijnswerk: kunnen o.a. helpen om een voorziening naar de correcte organisatie toe te leiden (sociale kaart);

• verenigingen van personen met een zorg- en ondersteuningsvraag; • erkende verenigingen voor mantelzorgers en gebruikers;

• palliatieve netwerken en samenwerkingsverbanden; • multidisciplinaire begeleidingsequipes voor palliatieve verzorging; • psychologen;

• ergotherapeuten;

• …

7. Andere zorgaanbieders in de eerste lijn: • thuisverpleegkundigen;

• kinesitherapeuten; • tandartsen; • apothekers;

• podologen; • vroedvrouwen;

• ergotherapeuten; • diëtisten; • klinisch psychologen. Het is aan te raden om afspraken te maken met de desbetreffende beroepsorganisaties.

8. Arbeidsarts (bijvoorbeeld voor advies over hygiëne, afname van testen voor personeel, …). 9. Managementondersteuning voor woonzorgcentra en andere residentiële voorzieningen via een

crisismanager: https://www.zorg-en-gezondheid.be/managementondersteuning-voor-woonzorgcentra.

Draaiboek afstemming vraag en aanbod - versie 1.1 pagina 19 van 26

10. Team infectieziekten van Zorg en Gezondheid (zie ook bijlage 10.6): Dit team staat in voor de opvolging van de gemelde infecties (vooral de cluster-outbreaks) en het beantwoorden van vragen, en dat centraal en vanuit de provinciale kantoren. Dit team krijgt daarbij zelf ondersteuning vanuit andere teams binnen Zorg en Gezondheid en vanuit Zorginspectie (o.a. met een actieve bevraging van voorzieningen, bijstand bij plaatsbezoeken, …). Centraal:

• beantwoorden van telefonische vragen van zorgverleners (individuen en organisaties, actief in het Vlaamse Gewest en de door Vlaanderen erkende voorzieningen in het Brusselse Gewest) die via de provinciale kantoren en het centraal nummer binnenkomen;

• opvolgen van de mailbox infectieziektebestrijding@vlaanderen.be; • (advies bij) opstellen van richtlijnen.

Provinciaal en centraal:

• gericht specialistisch advies inzake infectieziektebestrijding; • onderzoek en advisering ter plaatse.

Contact:

• centraal nummer: 02 553 36 71; • provinciale kantoren: zie https://www.zorg-en-gezondheid.be/contact-

infectieziektebestrijding-en-vaccinatie. 11. Artsen zonder Grenzen: kan de voorziening ter plaatse gedurende een halve dag bijstaan met

adviezen rond praktische organisatie, basishygiënemaatregelen en gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen. De ondersteuning is beperkt in de tijd. Op dit ogenblik is die gegarandeerd tot eind april (afhankelijk van andere (internationale) activiteiten van Artsen zonder Grenzen kan dat daarna wijzigen). Artsen zonder Grenzen beschikt over 2 teams van 2 personen. Een team bestaat uit 1 health promotor en 1 verpleegkundige. Contact: medisch coördinator Sofie Spiers (sophie.spiers@brussels.msf.org).

12. Medische component van het leger: inzetbaar voor logistiek, bijvoorbeeld maaltijdverdeling,

verhuizingen, ontruimen en ontsmetten van kamers, … Defensie beschikt over 6 equipes van 10 ambulanciers, elk aangevuld met 1 verpleegkundige en 1 arts. Eventueel 2 ziekenwagens per team (maximaal 3 à 7 dagen). Er is altijd een voorafgaandelijke verkenning (detectie van noden). Inzet is pas mogelijk na overleg met het team infectieziekten van Zorg en Gezondheid, de federale gezondheidsinspecteur, die dat bespreekt in de provinciale noodplanningscel (waarvan de provinciegouverneur deel uitmaakt) en aftoetst met Defensie. Team infectieziekten van Zorg en Gezondheid:

• centraal nummer: 02 553 36 71; • provinciale kantoren: zie https://www.zorg-en-gezondheid.be/contact-

infectieziektebestrijding-en-vaccinatie. Contact Center van Defensie:

• 0800 33348;

• https://www.mil.be/nl/content/contactformulier;

Draaiboek afstemming vraag en aanbod - versie 1.1 pagina 20 van 26

• e-mail: comopsmed-synth-1@mil.be. 13. Rode Kruis: logistieke ondersteuning, met 4500 crisisvrijwilliger (die zich tijdens deze coronacisis

hebben opgegeven) en 5000 hulpdienstvrijwilligers (EHBO-mensen / ambulanciers). Registratie als vrijwilliger: https://www.rodekruis.be/wat-kan-jij-doen/word-vrijwilliger. Contactgegevens Rode Kruis Vlaanderen:

• Motstraat 40, 2800 Mechelen; • e-mail: info@rodekruis.be; • 015 44 33 22.

Woonzorgcentra kunnen Rode Kruis Vlaanderen contacteren via socialehulpverlening@rodekruis.be.

Draaiboek afstemming vraag en aanbod - versie 1.1 pagina 21 van 26

10.4 VERBINDEN EN FACILITEREN

Hieronder vindt u een aantal voorbeelden van mogelijke pistes om vragen van zorgvoorzieningen te verbinden met goede initiatieven, en binnen het netwerk van het schakelzorgcentrum antwoorden daarop te faciliteren. 1. Kennis en informatie delen in de groep: de genomen acties communiceren naar alle partners in de

eerstelijnszone. 2. Opleidingen organiseren:

• aanbod Artsen zonder Grenzen (zie bijlage 10.3); • instructiefilmpjes:

o opleiding die Artsen Zonder Grenzen gaf in een van de schakelzorgcentra: https://www.dropbox.com/sh/qkox9qp5b3ajq7x/AAC8P0kK6cWiHezWV4bazHl6a?dl=0;

o website Zorg en Gezondheid: https://www.zorg-en-gezondheid.be/covid-19-correct-gebruik-van-beschermingsmateriaal;

o www.vivelverbindt.be, onder ‘instructiemateriaal’; • beroep doen op expertise uit het ziekenhuis; • …

3. Samenwerken met de voorlopige zorgraden: zie punt 10.2.1.

4. Personeel uit de voorziene bestaffing voor het beddenhuis van het schakelzorgcentrum inzetten (op

voorwaarde dat het kan terugstromen als het beddenhuis alsnog opgestart moet worden). 5. Provinciaal overleg met de vraag- en aanbodcoördinatoren van de verschillende schakelzorgcentra

en de provinciale noodplanningscoördinator (intervisie): • nagaan of vragen waarop lokaal geen antwoord gevonden kon worden, in een andere regio wel

opgelost konden worden; • vragen verzamelen die het best op het provinciale niveau aangepakt worden.

6. Samenwerking op Vlaams niveau met VIVEL:

• verwijzen naar het zorgcircuit in de regio voor zorgvragen (zorgraad / kring): zie punt 10.2.1; • opleidingen (webinars) en intervisie aanbieden; • informatie uit de COVID-19 Eerstelijnsbarometer ter beschikking stellen:

https://www.vivel.be/covid19monitoring/project; • goede praktijken delen via www.vivelverbindt.be.

Draaiboek afstemming vraag en aanbod - versie 1.1 pagina 22 van 26

10.5 ACTIEF VERWIJZEN NAAR HET AANBOD

Hieronder worden een aantal voorbeelden gegeven van hoe de vraag- en aanbodcoördinator op eigen initiatief contact kan opnemen met zorgvoorzieningen, en ze actief kan verwijzen naar het beschikbare aanbod. 1. Actieve interventie:

• wekelijks telefoneren of mailen naar zorgvoorzieningen om noden actief te bevragen; • digitale groepssessies met zorgvoorzieningen; • wekelijks overleg organiseren met ziekenhuis en zorgvoorzieningen.

2. Inventarisatie van risico’s. 3. Afspraken maken met zorgvoorzieningen over hoe ze ondersteund kunnen worden. Enkele

voorbeelden: • het in kaart brengen van ondersteuningsmogelijkheden voor zorgvoorzieningen; • het organiseren van intervisie tussen de verschillende zorgvoorzieningen; • het eventueel opstarten van een cohortafdeling in een zorgvoorziening; • het geven van opleiding over handhygiëne, druppelcontactisolatie en cohortering; • het plaatsen van verpleegkundige en medische ondersteuning ter plekke; • het helpen bij de verbouwing van de accommodatie door een technische dienst; • het bieden van palliatieve ondersteuning voor bewoners (spuitdrijver, midazolam, ..); • het organiseren van een overkoepelende ethische commissie; • het communiceren met het thuisfront door de installatie van een belteam.

Opgelet: dubbel werk moet vermeden worden. Sommige eerstelijnszones hebben zelf al een aanklampende werking opgezet naar zorgvoorzieningen. Het is niet de bedoeling die dan nog eens opnieuw over te doen als vraag- en aanbodcoördinator. In dat geval kan die coördinator er bijvoorbeeld voor zorgen dat zorgvoorzieningen die nog niet actief bereikt worden door de eerstelijnszone, daarmee in contact gebracht worden.

Draaiboek afstemming vraag en aanbod - versie 1.1 pagina 23 van 26

10.6 AFSTEMMEN MET TEAM INFECTIEZIEKTEN

Het team infectieziekten van Zorg en Gezondheid biedt op dit ogenblik al ondersteuning aan zorgvoorzieningen. Die ondersteuning is mogelijk bij uitbraakgerelateerde vragen. Voorbeelden daarvan zijn:

• hoe kunnen we besmettingen voorkomen; • wat te doen bij een uitbraak; • hoe organiseren van cohortzorg in onze voorziening; • hoe moeten we een kamer ontruimen na het overlijden van een besmette persoon; • hoe omgaan met beschermingsmateriaal; • …

Die ondersteuning wordt aangeboden via telefonische contacten of bezoeken ter plaatse. Artsen en verpleegkundigen van het team infectieziekten doen samen met Zorginspectie bezoeken ter plaatse om advies en informatie te geven over hoe de organisatie van de zorgvoorziening aangepakt moet worden, of hoe de ziekte-uitbraak beheerst kan worden. Toeleiding naar het team infectieziekten kan gebeuren via verschillende kanalen:

• op vraag van de voorziening zelf: zorgvoorzieningen kunnen contact opnemen met de artsen en verpleegkundigen van de gespecialiseerde dienst infectieziektebestrijding. Daarvoor hebben zij een contactnummer per provincie;

• medewerkers van Zorginspectie nemen dagelijks ook zelf telefonisch contact op met zorgvoorzieningen waarvan op basis van risico-inschattingen (cijferanalyse, voorgeschiedenis) geoordeeld wordt dat zij advies en ondersteuning nodig zouden kunnen hebben.

Ook de vraag-en aanbodcoördinator kan een voorziening toeleiden naar het team infectieziekten. Het moet dan specifiek gaan om uitbraakgerelateerde vragen of noden. De mensen in het provinciale team worden best verwittigd via mail. Per provincie zijn er 2 mailadressen, één van de arts(en) en één van de ondersteuner(s). Gelieve altijd beiden te verwittigen.

provincie functie naam e-mail

ANTWERPEN

arts Flipse Wim wim.flipse@vlaanderen.be

arts Arrazola de Onate Wouter wouter.arrazoladeonate@vlaanderen.be

ondersteuner De Smet Silke silke.desmet@vlaanderen.be

LIMBURG arts Fierens Koenraad koenraad.fierens@vlaanderen.be

ondersteuner Schapmans Patricia patricia.schapmans@vlaanderen.be

OOST-VLAANDEREN

arts Hammami Naïma naima.hammami@vlaanderen.be

ondersteuner Moens Tanya tanya.moens@vlaanderen.be

VLAAMS-BRABANT

arts Dhaeze Wouter wouter.dhaeze@vlaanderen.be

ondersteuner Chovanova Hana hana.chovanova@vlaanderen.be

ondersteuner Vandenbroeck Sofie sofie.vandenbroeck@vlaanderen.be

WEST-VLAANDEREN

arts Laisnez Valeska valeska.laisnez@vlaanderen.be

ondersteuner d'Aubioul Peter peter.daubioul@vlaanderen.be

Draaiboek afstemming vraag en aanbod - versie 1.1 pagina 24 van 26

Anderzijds kan het team infectieziekten een zorgvoorziening ook toeleiden naar de vraag- en aanbodcoördinator, bijvoorbeeld bij vragen die het niveau van het team infectieziekten overstijgen. Het kan ook nuttig zijn om bij multifactoriële vragen en noden van een bepaalde zorgvoorziening af te stemmen tussen het team infectieziekten en de vraag- en aanbodcoördinator. Wanneer de vraag- en aanbodcoördinator contact opgenomen heeft met het team infectieziekten, zal dat bij het team infectieziekten bijgehouden worden in een interne rapportering.

Draaiboek afstemming vraag en aanbod - versie 1.1 pagina 25 van 26

10.7 HANDLEIDINGEN DASHBOARDS ‘ONDERSTEUNINGSVRAGEN

VOORZIENINGEN COVID-19’ EN ‘KWADRANTEN’

De meest recente versie van de handleiding voor het gebruik van het dashboard ‘ondersteuningsvragen voorzieningen COVID-19’ vindt u op https://www.zorg-en-gezondheid.be/handleiding-dashboard-ondersteuningsvragen-voorzieningen-covid-19. De meest recente versie van de handleiding voor het gebruik van de vijf dashboards ‘kwadranten’ vindt u op https://www.zorg-en-gezondheid.be/handleiding-dashboard-kwadrant-voorzieningen-covid-19. Op die pagina vindt u ook een instructiefilmpje waarin het gebruik van dat dashboard gedemonstreerd wordt.

Draaiboek afstemming vraag en aanbod - versie 1.1 pagina 26 van 26

10.8 OVERZICHT VRAAG- EN AANBODCOÖRDINATOREN

naam

van

het

sch

akelz

org

cen

tru

mp

rov

incie

Vra

ag

- en

aan

bo

dco

örd

inato

re-m

ailad

res V

&A

-Cte

l V

&A

-Cb

ack-u

p/e

xtr

a V

&A

-C

SZ

C K

em

pen T

urn

hout

Antw

erp

en

Bert

Oris

bert

.oris@

turn

hout.be

leen@

elz

kem

penla

nd.b

e

Kle

in V

eld

ekens G

eel

Antw

erp

en

Sonja

Engele

nsonja

.engele

n@

gem

eente

mol.be

014 3

3 0

7 4

4nele

.vanhoof@

geel.be

Bed M

uzet Lie

rA

ntw

erp

en

Bert

Leys

en

bert

leys

en@

bro

echem

oost.be

0497 1

7 2

4 4

2

geert

.hendrix@

lier.

be;

tgzm

ort

sel@

sela

mbere

s.b

e;

nath

alie

.de.landts

heer@

elz

zora

.be;

britt.v

andevoord

e@

lmn-s

cheld

e-r

upel.be

Sta

d A

ntw

erp

en Z

onneblo

em

Antw

erp

en

Johan C

art

on

johan.c

art

on@

moore

.be

Sta

d A

ntw

erp

en K

ore

nblo

em

Antw

erp

en

Johan C

art

on

johan.c

art

on@

moore

.be

Sta

d A

ntw

erp

en P

apaver

Antw

erp

en

Johan C

art

on

johan.c

art

on@

moore

.be

SZ

C M

echele

nA

ntw

erp

en

Katr

ijn C

lem

er

katr

ijn.c

lem

er@

elz

mechele

nkate

lijne.b

e

roel.vandenbril@

mechele

n.b

e;

britt.v

andevoord

e@

lmn-s

cheld

e-r

upel.be;

vio

na.torf

s@

seltom

.be

SZ

C N

oord

erk

em

pen B

rasschaat

Antw

erp

en

Cin

dy D

e R

oeve

de.r

oeve.c

indy@

tele

net.be

0476 2

7 4

5 4

2

schild

e@

sela

mbere

s.b

e;

Vic

ky.V

anC

am

p@

apoth

eeksolli

e.b

e;

jelk

edebru

yn@

elz

noord

erk

em

pen.b

e;

hanneaern

outs

@elz

noord

erk

em

pen.b

e

Het M

eerlehof

Lum

men

Lim

burg

Astr

id F

ranssens

Astr

id.F

ranssens@

liste

l.be

SZ

C G

enk

Lim

burg

Hild

e A

dam

czak

Hild

e.a

dam

czak@

genk.b

e0478 9

5 0

0 8

3

SZ

C D

e K

roon S

t.-T

ruid

en

Lim

burg

Bojo

ura

Schoute

nbojo

ura

.schoute

n@

liste

l.be

jolie

.daenen@

liste

l.be

SZ

C V

itas S

int-

Anto

niu

s P

eer

Lim

burg

Lie

n H

erm

ans

lien@

welz

ijnsre

gio

.be

liesbeth

@w

elz

ijnsre

gio

.be;

janne.g

euns@

did

ior.

be

Sanapolis

Dam

me

Oost-

Vla

andere

nJoachim

De P

aepe

joachim

.depaepe@

welz

ijnsband.b

e0473-4

5 1

1 0

2

SZ

C G

ent

Oost-

Vla

andere

nG

eert

je S

leurs

geert

je.s

leurs

@cm

.be

0477-9

0 0

6 8

0

SZ

C O

cto

pus D

ein

ze

Oost-

Vla

andere

nD

r. J

ohan M

atthijs

dr.

matthijs

.johan@

gm

ail.

com

0472 3

3 3

6 8

0

SZ

C A

als

tO

ost-

Vla

andere

nT

halit

a T

em

merm

an

Thalit

a.T

em

merm

an@

Aals

t.be

0474 5

0 6

6 6

8

SZ

C D

ender-

Scheld

ekra

cht T

er

Sig

Lebbeke

Oost-

Vla

andere

nR

ein

out R

em

mery

rein

out.re

mm

ery

@cm

.be

0473 6

3 3

0 3

0

SZ

C W

aasla

nd

Oost-

Vla

andere

nK

arin D

e C

leene

elz

waasla

nd@

gm

ail.

com

Elk

e V

an B

roeck

Vorm

ingscentr

um

Deste

lheid

e B

eers

el

Vla

am

s-B

rabant

Stijn

Van B

uggenhout

stijn

@zennela

nd.b

e0468 1

3 1

9 7

3

Gosset H

ote

l D

ilbeek

Vla

am

s-B

rabant

Christo

phe S

ijbers

Christo

phe.S

ijbers

@havila

nd.b

e0499 9

2 6

5 5

0

Site V

an H

elm

ont V

ilvoord

eV

laam

s-B

rabant

Koen N

eyens

koen.n

eye

ns@

regio

team

.be

0470 2

9 3

9 9

0jo

.dis

cart

@to

ekom

stf

oru

m.b

e

Leegsta

ande v

leugel A

ZC

Sin

t-Jozef

Rill

aar

Vla

am

s-B

rabant

ELZ

Dem

erland

info

@elz

dem

erland.b

e

UZ

Leuven C

am

pus P

elle

nberg

Vla

am

s-B

rabant

Lis

a B

els

lis

a.b

els

@selg

oal.be

0485 9

4 1

4 7

9

ann.c

le@

leuven.b

e

sara

h@

khobra

.be

julie

@khobra

.be

Ale

xia

nen Z

org

gro

ep T

ienen

Vla

am

s-B

rabant

Jero

en V

an d

en B

rand

dr.

vandenbra

ndt@

me.c

om

0497/6

1.4

1.9

1

Zorg

hote

l P

old

erw

ind Z

uie

nkerk

eW

est-

Vla

andere

nC

laudin

e V

erb

rugghe

cla

udin

e.v

erb

rugghe@

selb

rugge.b

e

0496 5

38 0

61 o

f 050 3

27

086

Sara

h.V

andekerc

khove@

ooste

nde.b

e

Lic

hte

ndal K

ort

rijk

West-

Vla

andere

nK

im V

an B

elle

ghem

kim

.vanbelle

ghem

@w

elz

ijn13.b

e0499 7

7 9

0 8

4 o

f 056 1

6 2

0

Delp

hin

e.s

imoens@

fam

iliehulp

.be;

Dave.d

ew

achte

re@

h-h

art

.be;

Edw

ine.laridon@

wzcsin

tcam

illus.b

e;

Stijn

.tanghe@

welz

ijn13.b

e

SZ

C M

iddelk

erk

e (

Hote

l M

iddelp

unt)

West-

Vla

andere

nS

tijn

Gussé

Stijn

.Gusse@

mid

delk

erk

e.b

ekatr

ien.d

epre

itere

@W

GK

WV

L.b

e

Ter

Deeve M

eule

beke

West-

Vla

andere

nS

ara

Defr

eyn

esara

.defr

eyn

e@

lmn-c

wv.b

e

Inge.R

ots

@iz

egem

.be;

jolie

n.p

lancke@

izegem

.be;

Griet.S

err

oels

@m

eule

beke.b

e;

Anja

.Vancoill

ie@

meule

beke.b

e;

sven.p

iete

rs@

lmn-c

wv.b

e;

list.pz.r

iho.n

oodpla

nnin

g@

polic

e.b

elg

ium

.eu

Peace V

illage M

esen

West-

Vla

andere

nLie

n D

e V

os

lien.d

e.v

os@

dvvw

esth

oek.b

e