BURGERBAAN

2

‘Als je een schip wilt bouwen, roep dan geen mannen bij elkaar

om hout te verzamelen, het werk te verdelen en orders te geven.

In plaats daarvan, leer hen te verlangen

naar de enorme eindeloze zee.’

Antoine de Saint-Exupéry

Frans schrijver 1900-1944

3

BURGERBAAN GEMEENSCHAPSWERK IN DE NIEUWE SAMENLEVING

AUTEUR: FRANS VRIJMOED

REDACTIE: FRANS VRIJMOED EN KEES VAN SEUREN

WWW.BURGERBAAN.NL

2016

4

COLOFON

© 2016 Ten Roles, Almere, www.burgerbaan.nl, Alle rechten voorbehouden.

Auteur: Frans Vrijmoed

Redactie: Marcelle de Vries, Kees van Seuren, Frans Vrijmoed

Beeld en Layout: Kees van Seuren

Omslagontwerp: Kees van Seuren

Uitgever: Platform Burgerbaan

Distributie: Lulu

Deze uitgave werd met zorg samengesteld. De juistheid van de gegevens is mede afhankelijk

van informatie die door derden is verstrekt.

Indien die informatie onjuistheden blijkt te bevatten aanvaarden Platform Burgerbaan en

medewerkers aan dit boekje daarvoor geen enkele aansprakelijkheid.

Niets van deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt door

middel van druk, fotokopie, microfilm of andere wijze zonder voorafgaande schriftelijke

toestemming van Platform Burgerbaan.

Contact: info@burgerbaan.nl.

Mocht de lezer dit boek op informele wijze hebben verkregen, dan nodigen wij hem of haar

van harte uit om een vrijwillige donatie van €5 te doen op http://www.burgerbaan.nl/word-

donateur/.

5

VOORWOORD

Dit boekje gaat over een andere manier van kijken. Kijken naar hoe de samenleving als een

gemeenschap van mensen zichzelf in stand kan houden in een tijd van ingrijpende

verandering. Het is een oproep om daarbij een antwoord te vinden op de volgende vraag en

deze uit te werken:

Hoe zou gemeenschapswerk in de samenleving kunnen worden uitgevoerd op een

structurele, professionele manier, die financieel beloond wordt?

Wie in dit boekje een volledig uitgewerkt model zoekt met wetenschappelijk verantwoorde

onderbouwing is te snel. Het boekje is een basis, een aanzet tot meer. Ik houd hier een stevig

doordacht pleidooi voor de introductie van de burgerbaan om de samenleving duurzaam

overeind te houden met ruime mogelijkheid voor burgers om individueel gelukkig te zijn.

Dit schrijven is een reis langs de weg van gemeenschapswerk op weg naar een model om dat

werk structureel betaald mogelijk te maken.

Het is een uitnodiging om anders te kijken naar gemeenschapswerk omdat andere tijden dit

noodzakelijk maken. Tot slot ben ik heel optimistisch. Wat ik beschrijf is zeer goed en snel te

realiseren als we de kijk met elkaar delen.

WELKOM IN DE WERELD VAN DE BURGERBAAN.

6

INHOUDSOPGAVE

COLOFON ................................................................................................................. 4

VOORWOORD ......................................................................................................... 5

INHOUDSOPGAVE ................................................................................................. 6

1. INTRODUCTIE .................................................................................................... 7

2. VAN VRIJWILLIGERSWERK NAAR BURGERWERK ................................ 11

3. WERK EN INKOMEN...................................................................................... 13

4. GEVOLGEN VOOR SAMENLEVING EN INDIVIDU ................................. 22

5. UITDAGING EN PROGNOSE ........................................................................ 26

6. MOGELIJKE OPLOSSINGEN ........................................................................ 27

7. BURGERBAAN EN BURGERLOON ............................................................. 32

8. ASPECTEN EN OPBRENGSTEN .................................................................. 36

9. BELANGHEBBENDEN .................................................................................... 43

10. BURGERWERKGEVER EN BURGERWERKNEMER ............................. 46

11. FINANCIERING EN FASERING.................................................................. 50

12. KANSEN EN BEDREIGINGEN .................................................................... 53

13. DRAAGVLAK .................................................................................................. 55

14. MENSENRECHTEN 25 en 23 .................................................................... 58

15. PLATFORM BURGERBAAN ...................................................................... 61

Bijlage A. Burgerbaanproces .......................................................................... 66

Bijlage B. Begrippen ......................................................................................... 68

Bijlage C. Politieke raakvlakken met Burgerbaan.................................... 70

7

1. INTRODUCTIE

VERANDERINGEN OP DE ARBEIDSMARKT

De wereld waarin we leven verandert ingrijpend en snel. Dit geeft veel

onzekerheid maar biedt ook mogelijkheden voor de ontwikkeling van een

betere samenleving voor iedereen.

Op de arbeidsmarkt vinden fundamentele, grootschalige en structurele

verschuivingen plaats. De grootste veranderingen zijn de vervanging van

mensenwerk door geautomatiseerd werk en de globalisering, mede

waardoor onze traditionele verhouding tussen werk en inkomen moet

worden herzien.

Er moet een fundamentele herziening van betaald werk plaatsvinden, ten

dienste van de hele samenleving. In het bijzonder spreken we in dit verband

over de realisering van betaald gemeenschapswerk. Benutten we de kans

dan kan gemeenschapswerk weer volop worden gedaan en tegelijk

werkloosheid sterk worden teruggedrongen. Doen we dat niet dan dreigt

verdere ontwrichting van de samenleving.

Scheuren zijn namelijk al te al te zien: afnemend vertrouwen van burgers in

de overheid en hun eigen toekomst; opkomst van extreme of

ondemocratische opvattingen; intolerantie tussen bevolkingsgroepen.

Tegelijk zien we aan de positieve kant een verandering van traditioneel

ondernemen naar maatschappelijk verantwoord ondernemen en vervolgens

naar maatschappelijk verbeterend ondernemen (‘the purpose economy’).

We gaan in dit boekje uit van het positieve maar sluiten onze ogen niet

voor het negatieve. Waar gaat het nu precies om?

8

DE VRAAG NAAR GEMEENSCHAPSWERK

In onze huidige samenleving neemt de vraag naar gemeenschapswerk toe.

Dit komt onder andere doordat het aantal mensen met behoefte aan

ondersteuning toeneemt en organisaties taken afstoten of omzetten in

vrijwilligerswerk (zij verschuiven hiermee de verantwoordelijkheid naar de

gemeenschap).

Er is weliswaar een overvloed aan mensen die zich graag voor de

gemeenschap wil inzetten maar men is beperkt in de mogelijkheden door

tijdgebrek of andere verplichtingen. Wij spreken in dit boekje over

werkloos, maar bedoelen dan baanloos, omdat naar ons inzicht mensen

zonder baan niet nietsdoen. Zij zijn vaak minstens zo druk bezig met het

dagelijkse (over)leven als mensen met een baan.

Er is verhoudingsgewijs steeds minder betaald werk, onder andere door

automatisering en verplaatsing van werk naar landen met lagere lonen. Ook

wordt werk steeds lager betaald als gevolg van het overschot aan

baanzoekenden. (Denk in dit verband ook aan de grootschalige toestroom

van stagiaires, jongeren met jeugdloon, gepensioneerden en buitenlandse

werknemers, die minder dan het minimumloon ontvangen en anderen

onbedoeld verdringen van de arbeidsmarkt.)

OPLOSSING

Platform Burgerbaan stelt een structurele oplossing voor om zoveel

mogelijk gemeenschapswerk uitgevoerd te krijgen, tegen een fatsoenlijke

beloning. Betaald gemeenschapswerk noemen wij burgerwerk.

Veel gemeenschapswerk wordt nu als vrijwilligerswerk gedaan of wordt

niet gedaan. Het Platform zou willen dat dat gemeenschapswerk structureel

wordt omgezet in burgerwerk. De beloning ervoor noemen we het

Burgerloon. Deze oplossing heeft vele positieve neveneffecten die weer

oplossingen zijn voor andere vraagstukken van sociaal-maatschappelijke en

politieke aard.

9

We starten dit boekje met een verkenning, vervolgen met de voorgestelde

oplossing en werken daarna de details verder uit. In de afsluiting

verduidelijken we hoe de oplossing praktisch en beheerst tot stand kan

worden gebracht. Platform Burgerbaan werkt aan een zo breed mogelijk

draagvlak en inbreng daaruit om waar nodig en mogelijk tot verbeteringen

te komen van het voorstel.

BEHOEFTEN

De samenleving, burgerwerkgevers en burgers hebben de behoefte om

gemeenschapswerk professioneel uitgevoerd te krijgen. Burgerwerkgevers

hebben echter niet genoeg middelen om deskundige medewerkers in dienst

te nemen. Veel burgers willen dit werk graag doen maar hebben natuurlijk

inkomen nodig uit werk of uitkering. Behoefte is er meer dan genoeg.

ROL VAN DE RIJKSOVERHEID

De Rijksoverheid kan via een Burgerwerk Compensatie Regeling (BCR) een

compensatieregeling voor burgerwerk instellen.

Een burger met bijvoorbeeld een bijstandsuitkering zou dan van de

burgerwerkgever een burgerloon ontvangen, waarna zijn bijstandsuitkering

kan vervallen omdat hij werk heeft.

De Rijksoverheid maakt met de BCR betaald gemeenschapswerk in het hele

land mogelijk en besteedt het toezicht op correcte naleving uit aan

gemeenten.

Voor dit toezicht ontwikkelt de Rijksoverheid een reglement waaraan door

gemeenten en burgerwerkgevers moet worden voldaan. Het reglement

beschrijft ook de voorwaarden die burgerwerkgevers moeten stellen aan

burgerwerknemers.

10

ROL VAN DE GEMEENTE

Het toezicht door de gemeente bestaat uit het informeren van de

Rijksoverheid over lokale burgerwerkgevers en burgerwerknemers, en over

de naleving van het regelement.

Uitgangspunt bij onze oplossing is dat de overheid zich zo min mogelijk

bemoeit met vraag en aanbod van burgerwerk, maar juist door slimme

financiering door het rijk en stevig toezicht door de gemeente een

sleutelrol vervult om het burgerwerk mogelijk te maken.

11

2. VAN VRIJWILLIGERSWERK NAAR BURGERWERK

VERANDERING

Vrijwilligerswerk is een vertrouwd begrip. Inhoudelijk is vrijwilligerswerk

aan ingrijpende verandering onderhevig. Er is een toename van werk dat

niet meer door betaalde krachten maar door vrijwilligers moet worden

gedaan. Niet zelden gaat het samen met een verschuiving van

verantwoordelijkheden naar particulieren. Een gevolg is dat steeds meer

onmisbaar werk helemaal niet meer wordt gedaan of vrijblijvend.

Om het onderscheid met vrijwilligerswerk duidelijk te maken voeren we in

dit boekje het begrip Burgerwerk in. Hieronder verstaan we

gemeenschapswerk uitgevoerd door burgerwerkgevers in de vorm van

burgerbanen. De burgerwerknemers die dit werk voor deze organisaties

doen krijgen daarvoor een burgerloon. De burgerwerkgevers krijgen dit

burgerloon vergoed door het Rijk. Deze vergoeding is namens de

samenleving die in zijn geheel baat heeft bij burgerwerk.

Voorbeelden van burgerwerk (zoals voor Algemeen Nut Beogende

Instellingen, afgekort ANBI’s, waarvan Nederland er ruim 52.000 heeft) zijn::

Begeleiding van allochtonen die tijdelijk of permanent instromen in

Nederland;

Werk (zorg) voor kwetsbare medeburgers, jonge kinderen,

bejaarden, zieken, gevangenen en eenzamen;

Hulp aan medeburgers met een maatschappelijke uitdaging zoals

een leerachterstand of moeite met de bureaucratie;

Werk (zorg) in inloophuis, ziekenhuis, huis van bewaring,

kerkcentrum en zo meer;

Werk voor organisaties zoals een buurtwacht, brandweer,

milieuorganisaties, artsen zonder grenzen, politieke partijen;

Gemeenschapswerk in organisaties zoals een geestelijk adviseur bij

de politie, EHBO bij evenementen en zo meer.

12

PROFESSIONALITEIT EN VERANTWOORDELIJKHEID

Let wel, de burgerwerknemer is in zijn Burgerbaan professioneel aan het

werk, en het werk wat hij/zij doet moet voldoen aan de kwaliteitseisen van

de burgerwerkgever. Volgens afspraak met de Rijksoverheid borgt de

burgerwerkgever de kwaliteit van burgerwerk naar haar clienten.

BURGERWERK ALS ECONOMISCHE MOTOR

Traditioneel is productiewerk de financiële motor geweest van onze

samenleving. Deze motor was lange tijd krachtig genoeg om het meeste

vrijwilligerswerk te kunnen bekostigen. In dit boek bespreken we hoe dat

verandert en waarom veel vrijwilligerswerk burgerwerk moet worden.

Vrijwilligerswerk, en straks ook burgerwerk, is altijd al nodig geweest voor

het goed functioneren van de samenleving. We durven te stellen dat

vrijwilligerswerk en burgerwerk zelfs voorkomen dat de samenleving

sociaal ontwricht raakt door de gevolgen van gemeenschapswerk dat blijft

liggen.

Burgerwerk is ook een duurzame en krachtige nieuwe motor voor de

economie met een eigen financieringsmodel voor het nodige

gemeenschapswerk. De motor ontstaat omdat burgerwerknemers kunnen

rekenen op een vast burgerloon en dit loon daardoor geruster kunnen

uitgeven.

13

3. WERK EN INKOMEN

UITGANGSPUNTEN

Op dit moment van schrijven, in 2016, is het uitgangspunt dat burgers

direct of indirect een betaalde baan nodig hebben om in het

levensonderhoud te kunnen voorzien. Misschien komt er eens een

basisinkomen voor deze zekerheid, maar ook dan is de Burgerbaan nog

steeds nuttig om het gemeenschapswerk professioneel uitgevoerd te

krijgen.

Op dit moment is het nog zo dat vrijwilligers gemeenschapswerk uit eigen

zak moeten betalen.

VERANDERINGEN

De gemiddelde levensverwachting loopt verder op. Door de overheid

worden alvast drastische financiële maatregelen genomen om de door de

vergrijzing ontstane kosten te kunnen opvangen. Tegelijkertijd wordt

structureel de pensioengrens steeds verder opgeschoven.

Automatisering wordt gestimuleerd om de 24-uurs economie mogelijk te

maken, het tweeverdieners-model wordt praktisch als norm gehanteerd, en

buitenlandse werknemers worden verwelkomd. Tegelijk wordt veel betaald

werk wereldwijd verplaatst naar gebieden met lagere lonen en soepelere

arbeidsvoorwaarden.

De jeugd wordt grootschalig ingezet tegen betaling van het

minimumjeugdloon of stagevergoeding en werkgevers worden

gestimuleerd om gepensioneerden te laten doorwerken na hun pensioen.

NB. De verwachting van deskundigen is dat de komende jaren de

automatisering/robotisering van arbeid een steeds grotere vlucht zal nemen

en dat er alleen al in Nederland de komende 10 jaar 1 tot 2 miljoen

werkzoekenden bij komen. Volgens een studie uitgevoerd door Carl

Benedickt Frey en Michael A. Osborne, onderzoekers van Harvard, kan

14

binnen 20 jaar 47 procent van het werk worden vervangen door computers.

(www.oxfordmartin.ox.ac.uk/downloads/academic/The_Future_of_Employment.p

df)

Het is uit sociaal, economisch en moreel oogpunt onacceptabel wanneer

twee tot drie miljoen Nederlanders structureel geen toegang zullen hebben

tot betaald werk. Vergrijzing en nieuwe soorten van werk zullen vast wel

een dempend effect hebben, maar automatisering is structureel en

onbalans door oplopende levensverwachting is tijdelijk.

Het is aannemelijk dat onze samenleving binnen twintig jaar de werkweek

aanzienlijk zal verkorten om meer mensen toegang te geven tot betaald

werk. Ook is aannemelijk dat organisaties hun lonen steeds meer baseren

op de productiewaarde van de werknemer, en minder op de behoefte van

die persoon om een heel gezin te kunnen onderhouden. Het appèl aan

leidinggevenden om maatschappelijk verantwoordelijkheid te nemen is

terecht en mooi (Anselm Grün, Bezielend leidinggeven) maar jezelf

afhankelijk maken van het antwoord daarop is een risico over de rug van

degenen onder ons die het minder goed treffen.

In het algemeen is de verwachting dat de behoefte bij organisaties aan vast

personeel verder zal afnemen. Wellicht zal nog maar een op de drie

werknemers een vast contract krijgen. Van een dunne flexibele schil is bij

de meeste organisaties allang geen sprake meer. Werkzekerheid als

standaard heeft plaats gemaakt voor werkonzekerheid als standaard.

Organisaties worden flexibel met enkel een vaste kern. Mede daardoor

groeit het aantal ZZP’ers in hoog tempo tot nu al meer dan 1 miljoen, een

aantal dat de komende jaren waarschijnlijk nog fors zal oplopen. De

meesten onder hen zijn blij met hun zelfstandigheid, maar werkzekerheid is

er niet. Het aantal faillissementen onder ZZP’ers is hoog in verhouding tot

andere ondernemingsvormen. Enige zekerheid van werk en inkomen voor

deze groep is van groot belang en daarmee een belangrijk argument voor

de Burgerbaan.

Indien we de huidige koers voortzetten en geen Burgerbaan mogelijk

maken (of een alternatief zoals een basisinkomen of een participatie-

inkomen) schatten we de situatie over tien jaar als volgt in:

15

Twee tot drie miljoen burgers zijn op zoek naar een betaalde baan,

Anderhalf miljoen ZZP’ers kunnen niet of nauwelijks rondkomen,

Eén miljoen mensen hebben een burn-out,

Er is een historisch laag vertrouwen in de politiek die burgers niet

lijkt te vertegenwoordigen,

Een verdere terugloop van beschikbare vrijwilligers,

Een schrijnende tegenstelling tussen arm en rijk en

Een mensonwaardige discriminatie van vermeende zondebokken.

En dat is het milde scenario. Daar willen we niet heen…

GEVOLGEN VOOR DE WERKGELEGENHEID

Enkele gevolgen van de ingrijpende veranderingen rond werkgelegenheid

zijn:

Er zijn meer dan een miljoen mensen met een uitkering,

Er zijn meer dan een miljoen mensen met onvoldoende werk om

van rond te komen,

Er zijn meer dan een miljoen mensen zonder een uitkering en die

graag betaald werk willen.

16

KANSLOOS IN DE ARBEIDSMARKT

Voor mensen met een werkloosheidsuitkering is door de overheid een

omvangrijke en kostbare industrie opgetuigd om hen aan een betaalde baan

te helpen (trajecten van werk naar werk, reïntegratie, enzovoort).

Maar de betaalde banen worden steeds schaarser en voor het overgrote

deel via informele netwerken ingevuld. In de praktijk concurreren

baanzoekenden daarom met elkaar, en zijn vrijwel kansloos omdat zij niet

in het informele netwerk zitten; elke gelukkige die een betaalde baan vindt

verdringt de facto een ander die de baan niet krijgt. Onder de streep wordt

niets opgelost.

VERDEELDHEID IN DE SAMENLEVING

Door het enorme overschot aan arbeidskrachten zijn de lonen minimaal.

Sollicitanten die het meeste mee hebben, zoals een lage leeftijd en een

recente opleiding, zijn vaak het vaardigst in solliciteren en daarmee het

minst kansloos.

De kloof tussen mensen met een betaalde baan en relevante informele

netwerken, en mensen op zoek naar een betaalde baan zonder netwerken

neemt schrikbarend toe.

De ontevredenheid over deze situatie en over de verschraling van

gemeenschapswerk in de samenleving stijgt, waardoor mensen met een

betaalde baan onder grote druk komen te staan: het aantal mensen met een

burn-out of tegen een burn-out aan is nog nooit zo hoog geweest.

Deze veranderingen zaaien verdeeldheid in de samenleving.

Baanzoekenden komen tegenover elkaar te staan; mensen met een baan

verwijten mensen zonder baan lui te zijn en te parasiteren en mensen

zonder baan verwijten mensen met een baan dat zij egoïstisch zijn, elkaar

voortrekken en hen stigmatiseren.

17

CONCURRENTIESTRIJD ONDER WERKZOEKENDEN

De kostbare arbeidsbemiddelingsindustrie en vele daarvan profiterende

organisaties maken misbruik van gesubsidieerd en dus goedkoop personeel,

vaak noodgedwongen door de concurrent. Dit verschijnsel is ook een vorm

van werkverdringing. Menig ondernemer heeft van deze vrijwel zinloze

bemiddelingsinspanningen een verdienmodel gemaakt, op kosten van de

belastingbetaler.

Zo lost de samenleving structureel/op macroniveau niets op, integendeel.

Baanzoekenden van hoog tot laag worden gedrild tot professionele

sollicitanten om elkaar te verslaan in de strijd om een zwaar overvraagde

baan. Met gelikte Cv’s, YouTube-filmpjes en ‘elevator pitches’ moeten zij

elkaar te lijf gaan. Het leidt tot trieste onderlinge na-ijver en veel frustratie.

Op een ‘standaard’ vacature solliciteren honderden mensen die uiteindelijk

allemaal op één na worden afgewezen (met of zonder bericht).

Baanzoekenden die verplicht solliciteren worden honderden keren achter

elkaar afgewezen wat hen afstompt en frustreert (wat ook doorwerkt in de

persoonlijke omgeving).

Het UWV verplicht werkzoekenden, grof geschat, tot wel 80.000 sollicitaties

per dag. Daarvan worden er naar schatting maar zo’n 3000 ingevuld,

waarvan de meeste nog via ‘interne’ netwerken.

Dit betekent dat elke dag opnieuw het overgrote deel van die 80.000

sollicitanten wordt afgewezen, meestal zonder bericht. Anders zouden alle

werkgevers samen ook nog eens elke dag bijna 80.000 afwijzingen moeten

versturen. Een onwenselijk proces dat tijdrovend, kostbaar en frustrerend is.

NEGATIEVE GEVOLGEN VOOR WERKGEVERS

Voor werkgevers lijkt het hebben van zoveel sollicitanten op het eerste

gezicht gunstig omdat zij een overweldigend aanbod krijgen waaruit ze de

neusjes van de zalm kunnen selecteren en de lonen superlaag kunnen

houden.

18

Maar de vraag rijst of dit wel zo is. Het verplichte

karakter van solliciteren zorgt voor een overvloed aan

niet passende sollicitaties door burgers die

eenvoudigweg hun sollicitatie-quotum moeten halen

om te voorkomen dat ze worden gekort op hun uitkering. Werkgevers

hebben helemaal geen tijd om al die sollicitaties op hun waarde te

beoordelen en selecteren vervolgens op de criteria die het makkelijkst zijn

te hanteren.

Er zijn meerdere negatieve gevolgen van zoveel werklozen voor

werkgevers:

Het hoge verloop van tijdelijke werknemers beïnvloedt de kwaliteit

van het bedrijf nadelig doordat bijvoorbeeld kennis verloren gaat.

De bereidheid van vaste werknemers om van baan te veranderen

vermindert sterk.

De afzet van goederen en diensten neemt af omdat veel burgers

geen betaald werk hebben.

GEMEENSCHAPSWERK BLIJFT LIGGEN

De huidige situatie is dat miljoenen mensen in Nederland aan de zijlijn

staan terwijl gemeenschapswerk niet meer wordt gedaan. Professionele

burgers staan te trappelen om aan de slag te gaan, maar er is geen

betalende werkgever en geen Burgerbaan beschikbaar voor het werk. Denk

hierbij bijvoorbeeld aan de onderbezetting in de zorg en het opheffen van

veel ondersteunende instanties. Ook de bezuinigingen op educatie, kunst

en cultuur, natuur, sport, recreatie en media eisen een hoge tol.

Onder druk van politiek en financieringsmodellen dwingen steeds meer

gemeenten uitkeringsgerechtigden tot onbetaald werk. Deze gedwongen

arbeid wordt dan nog steeds ‘vrijwilligerswerk’ genoemd, terwijl het

welbeschouwd niet meer vrijwillig is. Sommige gemeenten korten

weigeraars van ongewenst werk op hun bijstandsuitkering waardoor zij

19

onder een bestaansminimum terecht komen, wat indruist tegen de

mensenrechten.

DOORWERKING IN HET PERSOONLIJKE LEVEN

De gevolgen van de structurele veranderingen in de arbeidsmarkt door

toedoen van automatisering en globalisering zijn enorm, ook voor de

omgeving van de baanzoekende. Werkloosheid kan tot zoveel stress en

zorgen leiden dat er problemen kunnen ontstaan in de huiselijke sfeer of

andere sociale relaties, naast de directe financiële problemen.

Depressies, angststoornissen en stress-gerelateerde aandoeningen komen

steeds vaker voor en worden ten onrechte gezien als iets wat nu eenmaal

hoort bij onze tijd. Iedereen heeft direct of indirect, bewust of onbewust te

lijden onder de hoge druk die op onze samenleving rust, ook zij met een

zekere baan of een veilig pensioen.

HET KAN ANDERS

In dit boekje laten we zien waarom en

hoe dit anders moet en kan. Onze analyse

van het hier en nu is hier en daar

gepassioneerd, maar we gaan zeker niet

uit van de onwil of onkunde van

betrokkenen.

Zij lijken vooral vast te zitten in een

systeem van regels en overmacht en

kunnen daar nauwelijks gelukkig mee zijn. Het denken moet om. Dit boek

laat zien hoe we dit systeem kunnen aanpassen en een oplossing kunnen

vinden voor de vraag: hoe krijgen we burgerwerk voor elkaar? We schetsen

hiermee een geweldige kans om ons gemeenschappelijke leven beter te

maken en een voorbeeld te zijn voor anderen.

Zonder al die fantastische burgers, die elke dag met hart en ziel

vrijwilligerswerk verrichten, zou Nederland imploderen. Vrijwilligers leveren

20

vaak zelfs financieel in om het werk te kunnen doen. We hebben niet in

kaart waar al deze vrijwilligers van leven. Hoeveel procent leeft van een

betaalde baan, van een pensioen of andere uitkering, van zijn of haar

partner, of van ‘ondernemerschap’?

De huidige situatie is dat ouderen langer moeten doorwerken terwijl

jongeren nauwelijks uitzicht hebben op werk en inkomen. We zetten eerst

in het volgende hoofdstuk wat symptomen in het huidige systeem even op

een rij.

GEVOLGEN SAMENLEVING EN INDIVIDUEEL

Onderstaande gegevens zijn belangrijke indicaties die wij hebben gevonden

in de media en niet door ons zijn onderzocht op wetenschappelijke

verantwoorde onderbouwing:

1 op de 2 allochtonen vindt geen baan

6.000 banen zijn wegbezuinigd bij inloophuizen waarvan velen

moesten sluiten (85 over)

31.000 burgers zijn dak- en thuisloos

46.000 asielzoekers verblijven in AZC’s

125.000 garantiebanen moeten worden gerealiseerd door

werkgevers voor mensen met een beperking

160.000 (afgestudeerde) jongeren zoeken betaald werk

180.000 gepensioneerden doen zakelijk werk (6% in 2006)

300.000 burgers hebben geen zorgverzekering

380.00 burgers hebben een bijstandsuitkering

430.000 burgers hebben een WW-uitkering

500.000 burgers staan niet geregistreerd als werkloos en zijn wel

zonder werk en op zoek naar een baan

21

800.000 burgers zijn arbeidsongeschikt

800.000 burgers hebben een depressie

1.200.000 burgers zijn ZZPer

1.000.000+ burgers hebben een burn-out of zitten daar tegen aan

(1 op de 6 werknemers); 1.150.000 burgers slikken dagelijks anti-

depressiva

1.000.000 burgers (deeltijd-werkers en ZZP-ers) zoeken méér uren

werk om rond te kunnen komen (circa 8% van de ZZPers gaat

failliet)

1.200.00 burgers (schatting) stemmen op basis van protest (komt

overeen met ongeveer 20 zetels)

2.600.000 mantelzorgers verlenen 8 uur of langer per week

mantelzorg

2.800.000 burgers leven onder de armoedegrens

3.000.000 burgers doen gemiddeld 4 uur/week vrijwiligerswerk,

schattingen lopen sterk uiteen

3.650.000 burgers zijn allochtoon, waarvan 2.000.000 niet westers

(mannen/vrouwen 50/50). Een deel van hen kan gebaat zijn met

begeleiding

4.000.000+ burgers gebruiken elke twee weken een of meer dagen

een slaapmiddel tegen slaaploosheid, vooral veroorzaakt door

stress

Nederland heeft in Europa het hoogste percentage werkloze 50-

plussers met een uitkering.

22

4. GEVOLGEN VOOR SAMENLEVING EN INDIVIDU

OVERZICHT VAN SYMPTOMEN

Het onderstaande overzicht bevat slechts een gedeelte van de symptomen

die kenmerkend zijn voor de uitdagingen die we als samenleving hebben

met werk en inkomen in het algemeen en met gemeenschapswerk in het

bijzonder.

GEVOLGEN VOOR DEELGEBIEDEN IN DE SAMENLEVING

De gevolgen van het niet professionaliseren en financieren van burgerwerk

is dat steeds minder mensen dat werk doen, kunnen doen, goed kunnen

doen of graag doen. Burgers kunnen onvoldoende participeren en zich

doorontwikkelen. Bovendien hapert de economie. Enkele voorbeelden:

In de zorg blijven veel mensen verstoken van goede hulp met als

gevolg dat hun levensomstandigheden verslechteren. Ze lopen

daardoor zelfs een grotere kans eerder te sterven. Wie kan hiervoor

verantwoordelijk worden gehouden?

In schoolklassen ontbreken klassenassistenten en kunnen veel

docenten de werkbelasting niet meer aan. Dit verhoogt hun risico

op een burn-out, en door ziekte van onderwijzend personeel

kunnen kinderen achterblijven in hun ontwikkeling. Daarnaast

ontbreekt het ook vaak aan conciërges en voldoende

schoonmaakuren.

Veel orkesten en muziekscholen worden opgeheven waardoor

talent minder kans heeft om zich te ontplooien. Veel journalisten

worden ontslagen waardoor minder onderzoek kan plaatsvinden;

dit leidt tot minder of minder diepgaande artikelen, en meer focus

op ‘scoren’ dan op kwaliteit.

We nodigen je van harte uit om bovenstaande aan te vullen met een of

meer voorbeelden uit de eigen omgeving.

23

ONTWRICHTING

Bovenstaande lijkt veel over privaat werk te gaan, maar veel van dat werk

wordt wegbezuinigd. afgeschaft of veranderd in vrijwilligerswerk. Algemene

gevolgen van het afschaffen van betaalde banen kunnen zijn:

Het werk wordt niet meer gedaan,

De traditionele motor trekt de economie niet meer,

Tweedeling in de samenleving,

De samenleving wordt instabiel.

Aan de bovenkant van de samenleving groeit het aantal miljonairs en aan

de onderkant het aantal mensen dat onder de armoedegrens leeft.

Specifieke gevolgen voor de armen zijn dat zij vaker:

Ziek en onverzekerd zijn,

Schuldhulpverlening nodig hebben,

Zijn aangewezen op de voedselbank,

Minder mogelijkheden hebben om hun kinderen te laten sporten,

bijlessen, musiceren.

Voor problemen worden zondebokken gezocht:

‘Werklozen zijn lui en profiteurs’

‘Asielzoekers zijn gelukszoekers en profiteurs’

‘Brussel is de schuld van de strenge regels’

‘Grieken zijn klapklopers’

‘Bankiers zijn graaiers’

‘Oost-europeanen pikken onze banen in’

‘Moslims hebben hier niets te zoeken.’

24

Kortom, zorgwekkende geluiden…

Bestaat hiervoor een redelijk alternatief, een oplossing voor veel van de

geschetste problemen? In dit boekje beargumenteren wij met stelligheid

van wel. Wanneer we gemeenschapswerk voor een deel vervangen door

betaald werk kunnen we de samenleving enorm verbeteren met

economische bloei en gerustheid in de samenleving. Maar dat ligt

genuanceerd en we lopen op de zaken vooruit. Eerst het volgende.

DOORWERKING IN DE POLITIEK

Het gevolg van veranderingen in de arbeidsmarkt en het blijven liggen van

veel gemeenschapswerk is dat we in een tijd zitten van grote bezorgdheid

en ontevredenheid onder burgers. Het doet denken aan een gevaarlijk

rokende vulkaan.

Dat is ook te zien aan de historisch ongekend grote

schommelingen in de aanhang van politieke partijen

en de populariteit van protestpartijen. Een politieke

partij die op de goede pijnplekken drukt hoeft niet

met goede oplossingen te komen, proteststemmers

zwermen die kant uit omdat ze zich eindelijk

begrepen voelen. De partij die de lijdende burger

‘hoort en ziet’ mag zelfs uitwassen hebben,

verwerpelijke opvattingen, het maakt niet uit.

Zij lijkt in elk geval deze burgers te begrijpen en daarvoor op te willen

komen en daar gaat het hen om. Veel boze burgers lijken te zeggen: ‘een

omwenteling hebben we nodig, als het moet dan zelfs kwaadschiks. De

goeden moeten lijden onder de kwaden. ‘Eigen schuld dikke bult’. Maar als

zo’n geest uit de fles gaat, gaat hij moeilijk terug.

25

ANDERS KIJKEN

Gemeenschapswerk omzetten in burgerbanen kan zorgen voor economische

bloei en maatschappelijke rust in de samenleving.

In dit boekje geven we een fundamentele en structurele oplossing: de

Burgerbaan. We zijn ervan overtuigd dat de Burgerbaan een grote

verbetering van het systeem van werk en inkomen kan inluiden. Burgerwerk

vraagt van burgers een andere manier van kijken, naar buiten (samenleving,

organisatie) en naar binnen (jezelf).

Voordat we naar de opties en onze oplossing gaan wagen we ons in de

volgende paragraaf aan een blik in de toekomst.

26

5. UITDAGING EN PROGNOSE

UITDAGING

Hoe formuleren we nu precies de uitdaging waarvoor we een oplossing

zoeken? Hoe formuleren we nu precies het werk-en-inkomenprobleem dat

we in dit boek adresseren? Waar het op neer komt is een toespitsing op het

volgende:

Hoe zorgen we ervoor dat organisaties voor gemeenschapswerk

burgerbanen scheppen en deze succesvol invullen met

professionele burgerwerknemers voor tien uur per week.

Hoe zorgen we ervoor dat burgerwerk goed te doen is in

combinatie met privaat werk? Burgerwerknemers kunnen zich

bijvoorbeeld dankzij de Burgerbaan verder ontplooien om

aanvullend privaat werk te doen.

Hoe zorgen we ervoor dat burgerwerknemers hiervoor een

fatsoenlijk burgerloon krijgen en dat burgerwerkgevers hiervoor

worden gecompenseerd door een controlerende overheid?

Hoe dringend en/of belangrijk is het om een oplossing te vinden voor deze

uitdaging? Is het een kwestie van: ‘zou leuk zijn’ of is het meer dan dat?

Naar onze vaste overtuiging is dat het laatste het geval en met een

weloverwogen vooruitblik zullen we proberen dat verder te onderbouwen.

27

6. MOGELIJKE OPLOSSINGEN

De door ons bestudeerde oplossingen voor het werk-en-inkomensprobleem

in het algemeen en gemeenschapswerk in het bijzonder zijn:

1. Nieuwe private banen scheppen,

2. Arbeidstijd verkorten naar 30 uur per week,

3. Invoering van een deeltijdpensioen,

4. Invoering van een negatieve inkomstenbelasting,

5. Invoering van de burgerbaan,

6. Uitbreiding van het PGB

7. Invoering van reactieplicht.

Banen scheppen in de traditionele markt van werkgevers zoals

bedrijven, overheid en stichtingen is een goede optie, maar met

een grote tegenkracht: dankzij automatisering zal percentueel

steeds minder menselijke arbeid nodig zijn voor organisaties om hun

producten/diensten te realiseren.

Daarnaast laten commerciële organisaties zich nauwelijks sturen inzake

werkgelegenheid, hooguit verleiden met subsidies. In dat geval betaalt de

overheid mee aan de winst van deze organisaties. Toch kan het scheppen

van private banen zeker ook een bijdrage leveren aan het geschetste

probleem, zij het relatief gering.

De arbeidstijd, ‘de werkweek’, verkorten naar bijvoorbeeld 30 uur per

week. De meeste werkgevers staan daar echter afwijzend

tegenover omdat zij juist een groeiende behoefte hebben aan een

langere werkweek. Want hun automatisering werkt 7x24, hun netwerken

zitten in diverse tijdzones, hun klanten en andere relaties verwachten

1 1

2 2

28

steeds meer beschikbaarheid, en hun productiemiddelen moeten optimaal

worden benut.

Voor de groeiende behoefte van werkgevers aan een langere werkweek is

een ‘job team’ een goede oplossing: dit is een ‘superbaan’ van bijvoorbeeld

60 uur per week die door een team van 2 werknemers wordt verricht. Dit is

zeker een goede optie omdat het veel voordelen geeft voor werkgevers

(meer kennis, continuïteit en productiviteit) en voor de burgers omdat er

meer banen beschikbaar komen. Ook schept het gelegenheid voor burgers

om naast 30 uur zakelijk werk 10 uur burgerwerk te doen.

Dat we op deze job team-optie in dit boek niet dieper ingaan is omdat we

ons in dit boek willen richten op zekerheid van betaald werk (Mensenrecht

artikel 23), met zo min mogelijk bemoeienis door de overheid. Maar de job

team is zeker een publicatie op zichzelf waard omdat het een belangrijke

bijdrage kan leveren aan de werkgelegenheid en omdat het vooral ook

voorziet in de optimalisatiebehoefte van werkgevers, hun relaties en hun

investeerders.

Voor iedere burger een deeltijdpensioen invoeren, bijvoorbeeld vanaf

het 55e levensjaar, dat vooraf gaat aan het voltijdpensioen. Dan

krijgt iedere burger vanaf het 55e levensjaar een deeltijdpensioen

en mag daarnaast een private baan van ten hoogste 50% van de standaard

werkweek.

In de vrijkomende tijd kan de deeltijd gepensioneerde veel

gemeenschapswerk doen op vrijwilligersbasis, incidenteel of structureel. Dit

wordt dan feitelijk mogelijk gemaakt (‘gefinancierd)’ met het

deeltijdpensioen. Het private werk dat de deeltijd gepensioneerde niet

meer doet kan dan worden uitgevoerd door een baanzoekende zoals een

‘werkloze’ en/of een (afgestudeerde) jongere.

De besparing op een uitkering voor werkloosheid en baanbemiddeling kan

dan worden gebruikt voor de financiering van de deeltijd AOW.

De werkgever kan de deeltijdbaan van de gepensioneerde combineren met

een deeltijdbaan voor een instromer, zodat de functie voltijd kan doorgaan

en de instromer alle kneepjes van het vak kan leren...

2 3

29

Dit is ook een prima optie. Toch bespreken we ook deze niet verder in het

boek omdat we ons vooral willen richten op georganiseerd

gemeenschapswerk.

Negatieve inkomstenbelasting is een systeem voor

inkomstenbelasting waarbij mensen beneden een bepaald

inkomensniveau belastinggeld ontvangen in plaats van betalen,

zodat zij voldoende leefgeld hebben. (Kijk voor een uitleg van deze

maatregel naar een YouTube video van Milton Friedman - The Negative

Income Tax)

Dit is een goede oplossing om burgers bestaanszekerheid te bieden én te

belonen voor werk, ook gemeenschapswerk. Onder de grens van

bijvoorbeeld €2000 krijgt de burger 50% van het tekort aan inkomsten

terug van de belanstingdienst en boven de grens betaalt hij 50% belasting.

Het is daarmee een interessante oplossing om burgerwerk aantrekkelijk te

maken. Het grootste nadeel is dat er veel weerstand is tegen de

mogelijkheid voor burgers om inkomenszekerheid te krijgen zonder een

werkplicht. Het gevolg van deze weerstand is ook dat er weerstand is tegen

het (voor)financieren van de negatieve inkomstenbelasting, ondanks

pleidooien van economen die in de negatieve inkomstenbelasting een

vitale stimulans zien voor de economie in dit derde millennium.

De invoering van de Burgerbaan. Hierbij mag elke organisatie

burgerbanen aanbieden voor gemeenschapswerk van tien uur per

week tegen betaling van een burgerloon. Deze burgerwerkgever

krijgt de werkgeverskosten gecompenseerd door de Rijksoverheid.

In het volgende hoofdstuk laten we zien waarom en hoe we dat doen. We

gaan in op hoe je de onder deze optie levende bedreigingen ook als kansen

kunt zien.

N.B. Er wordt in de samenleving ook weleens gesproken over een

basisbaan. Dit is fundamenteel iets anders dan de Burgerbaan. De basisbaan

is per definitie een voltijdbaan voor een zeer laag loon en vooral gericht op

mensen met een bijstandsuitkering, om hen te activeren en stimuleren naar

1 4

1 5

30

regulier werk. De basisbaan richt zich derhalve niet op gemeenschapswerk

maar op welk werk dan ook, en biedt weinig perspectief voor burgers om

naast de lange werktijden voor zeer laag loon nog tijd en energie te vinden

om iets anders op te bouwen en inkomsten te verbeteren. Het is

onwenselijk om met basisbanen commerciële organisaties indirect te

subsidiëren. Belastinggeld hoort ten goede te komen aan de gemeenschap

en niet aan aandeelhouders.

Uitbreiding van het PGB. Gemeenschapswerk kan ook worden

gedaan door burgers een persoonsgebonden budget (PGB) te

geven om zelf burgerdiensten te kunnen inkopen. Dit is een aardig

idee maar met als mogelijk nadeel dat de ene burger veel meer of minder

nodig heeft dan de ander. Een PGB dat hoog genoeg is om van te kunnen

leven kun je een soort van basisinkomen noemen en heeft daarnaast

wellicht ook een model nodig voor gemeenschapswerk.

Je kunt bij de invoering van een collectief PGB, mede voor een minimaal

levensonderhoud, (een soort van een basisinkomen) het burgerwerk lager

belonen omdat een burgerwerknemer het burgerloon ontvangt in

aanvulling op het PGB.

N.B: een collectief PGB voor een minimaal levensonderhoud (basisinkomen)

kan worden gezien als een compensatie aan de moderne mens van het

gemis aan de vroeger vrije beschikking over natuurlijke 'grondstoffen', zoals

fruit, vissen, vee, vogels en hout. De mens kon zich ooit in leven houden

met wat de natuur aanbood, nu moet hij dat inkopen en heeft daarvoor een

inkomen of PGB nodig. Mijns inziens is dit een fundamenteel recht oftewel

mensenrecht 25 voor elke burger.

Geef baanzoekenden met een bijstandsuitkering een reactieplicht in

plaats van een sollicitatieplicht en de vrijheid om zonder gevolgen

voor de uitkering gemeenschapswerk uit te voeren naar eigen vrije

keuze. Dit vormt dan een alternatief voor burgerwerk, maar zonder vast

dienstverband en met slechts een beperkte borging van de kwaliteit. Het

indirecte gevolg van deze maatregel is dat bijstand niet meer als straf hoeft

te worden uitgevoerd of gezien, maar als een stimulans om

1 6

1 7

31

gemeenschapswerk te doen. Het kan ook dat de gemeente

verantwoordelijkheid neemt voor het gemeenschapswerk en toeziet op de

kwaliteit. Bij deze optie moet worden opgepast dat de gemeente geen

directe of indirecte druk mag uitoefenen op de burger om

gemeenschapswerk te verrichten, zoals sommige gemeenten nu doen. Dat

conflicteert met de rechten van de mens.

COMBINATIES

Bovenstaande opties zijn trouwens prima te combineren. In onze oplossing

richten wij ons vooral op optie 5 vanuit de maatschappelijke behoefte aan

gestructureerd en gecontroleerd gemeenschapswerk.

32

7. BURGERBAAN EN BURGERLOON

Een Burgerbaan kan het best als volgt worden omschreven:

Toelichting:

Een gemeenschapsbaan betreft burgerwerk waarin burgers zich

inspannen voor de gemeenschap haar leefomgeving (de ‘purpose

economy’). De burger kiest zelf en zonder dwang de Burgerbaan en

de burgerwerkgever die bij hem of haar passen.

De Burgerbaan is voor tien uur per week. Een burger mag maar één

Burgerbaan tegelijk hebben.

De burgerwerkgever dient zich in te spannen om ook daadwerkelijk

voor tien uur werkaanbod te hebben voor de burgerwerknemer. De

taak van de Gemeente is om dit te controleren.

Méér dan 10 uur per week burgerwerk door een burger is niet

toegestaan. Extra uren gemeenschapswerk in dezelfde functie

moeten worden betaald als een private baan (dan wordt de baan

een hybride baan: deels Burgerbaan, deels private baan). Naast de

Burgerbaan kan de burger, in een andere functie, gewoon

vrijwilligerswerk blijven doen.

DE BURGERBAAN IS EEN DOOR DE SAMENLEVING GEWENSTE GEMEENSCHAPSBAAN

(GEMEENSCHAPSWERK) VOOR TIEN UUR PER WEEK BIJ EEN NON-PROFIT ORGANISATIE

DIE DAARVOOR EEN BURGERWERKNEMER IN DIENST NEEMT.

DE BURGERWERKNEMER ONTVANGT VAN DE ORGANISATIE EEN STANDAARD

BURGERLOON DAT ZIJN BASIS-LEVENSBEHOEFTE DEKT EN WAARVAN DE HOOGTE WORDT

VASTGESTELD DOOR DE RIJKSOVERHEID.

DE ORGANISATIE KRIJGT DIT BURGERLOON VERGOED DOOR DE RIJKSOVERHEID

VIA DE BURGERWERK COMPENSATIE REGELING

33

Het aantal van tien uur per week is gekozen omdat

burgerwerknemers bij een dergelijke tijdsinspanning zich daarnaast

kunnen ontplooien zoals in een traditioneel betaalde baan of in

een ander eigen initiatief. De tien uur is inclusief 50% van de

reistijd; het ligt daarom voor de hand dat het meeste burgerwerk

voor een burgerwerknemer dicht bij de eigen woonplek is.

De burgerwerkgever als organisatie kan al bestaan of kan een start-

up zijn van een groep burgers die zich richt op burgerwerk. Zij moet

professioneel zijn en dient hierop te worden gecontroleerd door de

Gemeente. De organisatie borgt het werk, de kwaliteit en verzekert

de burgerwerknemer (en indirect cliënten) tegen risico’s.

N.B Op termijn kan ook een ZZP-er als organisatie worden aangemerkt voor

burgerwerk wanneer hij persoonlijk alle verantwoordelijkheden en taken

hiervoor op zich neemt.

Burgerwerknemers hebben met de Burgerbaan een normale baan en

kunnen niet tegelijkertijd aanspraak maken op een bijstandsuitkering. Wel

kan sprake zijn van een tijdelijke aanvulling uit de WW.

N.B. de Burgerbaan is een recht voor elke burger en op basis van vrije wil.

Het sociale stelsel blijft belangrijk ter borging van de vrije keuze voor

burgerwerk. Een burger mag op geen enkele wijze onder druk worden gezet

door organisaties of overheden om een bepaalde Burgerbaan te accepteren

of onder de voorwaarde om ook onbetaald overwerk daarin te verrichten.

Het burgerloon wordt vastgesteld door de Rijksoverheid en is net genoeg

om er sober van te kunnen leven. Het ligt ter indicatie op hetzelfde niveau

als de bijstandsuitkering.

Vergoeding en compensatie: iedere burgerwerkgever die burgerbanen

schept moet daarvoor burgerlonen betalen en krijgt op aanvraag de

werkgeverskosten vergoed door het Rijk.

34

TWEE CREATIEVE VOORBEELDEN VAN EEN BURGERBAAN

Instroombegeleider

De zorg voor en rond buitenlanders die tijdelijk of permanent zich vestigen

in Nederland is groot *).

Hoe kan dit proces nu zo worden verbeterd dat instromers optimaal worden

begeleid en door de omgeving optimaal positief worden ervaren?

Dat is mogelijk door hiervoor een Burgerbaan in te zetten. Burgers die

speciaal worden geïnstrueerd kunnen instromers begeleiden om hun weg te

vinden in Nederland. Zo kunnen zij specialistische hulpverleners

inschakelen, denk aan docenten voor taal, en problemen signaleren

waarvoor een extra toegeruste instroombegeleider nodig is of een andere

professional.

Basis Instroombegeleiders zijn voor instromers met relatief goede

aansluiting op de Nederlandse samenleving. Deze begeleiders

hebben verstand van de multiculturele samenleving met

christendom als basis, van de rechten van de mens en van

praktische zaken zoals hoe om te gaan met burgeradministratie en

andere gewoonten en gebruiken.

Gevorderde Instroombegeleider zijn voor voor complexere

instromers zoals voor mensen met een grote taalbarrière, met een

ziekte of beperking, een verslaving, trauma's of onderdrukking. Het

Burgerloon kan voor deze functie worden aangevuld als daar

bijvoorbeeld een subsidie voor bestaat.

*) Zie als klein aspect hierin een artikel over 33.000 asielzoekers:

http://www.volkskrant.nl/binnenland/vluchteling-moet-op-kamers-gemeenten-plaatsen-

statushouders-samen-in-woning~a4346756/

35

Volkstuinier

Een Burgerbaan kan ook te maken hebben met de inzet van

burgerwerknemers voor natuurbehoud of voor het werken met de natuur,

zoals in volkstuinen in opdracht van een ANBI. De ANBI controleert de

producten uit de volkstuinen voordat zij vrijwel of geheel kosteloos ter

beschikking worden gesteld aan burgers die deze het hardst nodig hebben.

Dat kan via voedselloketten of voedselbanken.

36

8. ASPECTEN EN OPBRENGSTEN

Opsomming

De Burgerbaan kent veel directe en nog veel meer indirecte opbrengsten.

Hieronder een aantal voorbeelden:

Werk in en voor de gemeenschap, dat nu blijft liggen, wordt weer

volop gedaan, zoals in de zorg, onderwijs, politiek, kerk,

buurthuizen en buurtpreventie, sportverenigingen en initiatieven

voor de natuur.

Burgers kunnen kiezen voor een Burgerbaan of zelfs voor het

opzetten van een organisatie die als burgerwerkgever burgerbanen

schept. Indien burgers met een bijstands- of ww-uitkering massaal

zouden overgaan op een Burgerbaan dan zou het aantal

baanzoekenden dalen met bijvoorbeeld een half miljoen en wordt

er wekelijks voor vijf miljoen uur (!) aan extra gemeenschaps

verricht. Dit kun je ‘Dutch Labour’ noemen en kan een voorbeeld

zijn voor andere landen.

De zakelijke sector kan voor haar gemeenschapsactiviteiten deels

burgerbanen inzetten en daarnaast private uren aanvullend

belonen. Voorbeelden zijn een arbodienst en fitness. De zakelijk

sector kan makkelijker personeel krijgen voor deeltijd en flexibel

werk omdat de Burgerbaan zekerheid biedt van werk en inkomen.

ZZPers kunnen de Burgerbaan gebruiken voor een basis in hun

inkomsten of zekerheid daarvoor. Het aantal ZZPers in Nederland

groeit al jaren explosief en gaat richting anderhalf miljoen met dan

wellicht nog maar zes miljoen ‘traditionele’werknemers. 85% van

de ZZPers wil graag hun ZZP-status houden maar hun werk wordt

minder en de onderlinge concurrentie wordt meer, waardoor

uurtarieven onder druk staan en er soms (te) weinig wordt

verdiend.

37

‘Nederland wordt wijzer en blijer’. Studenten kunnen in de

toekomst hun opleiding (deels) financieren met inkomsten uit een

Burgerbaan. Dit betekent dat zij minder studiegeld hoeven te lenen

bij de overheid en zelfs mogelijk zonder studieschuld kunnen

afstuderen.

Spanning en stress in de samenleving omtrent onzekerheid over

werk en inkomen kan door de invoering van burgerbanen fors

worden verminderd. Frustratie over uitsluiting en stigmatisering in

de samenleving is een belangrijke factor bij stressvorming onder

werkloze burgers. Hele gezinnen worden soms meegesleept in de

problematiek van een bedreigde of baanloze kostwinner.

Met een Burgerbaan kunnen burgers ervoor kiezen om minder lang

te werken in bijvoorbeeld een hardere sector of om ander werk te

gaan doen. Dit kan het hoge aantal (dreigende) burn-out gevallen

fors verlagen.

Wat betreft de werkgelegenheid zal de invoering van burgerbanen

een meer ontspannen houding van burgers bevorderen t.a.v. open

grenzen en immigranten; de politieke arena wordt op dit punt

stabieler. Een belangrijk gevolg van onzekerheid over werk en

inkomen is namelijk dat burgers vrezen te worden verdrongen op

de arbeidsmarkt door buitenlanders. Omdat de Burgerbaan is

voorbehouden aan burgers met een BSN-nummer verbetert in dit

opzicht de positie en onafhankelijkheid van Nederlanders.

De economie krijgt een stevige groei-impuls omdat burgers met

meer inkomenszekerheid ook meer kunnen besteden en zelfs

lenen. Dit punt is van wezenlijk belang voor de stimulering van de

economie: met inkomenszekerheid wordt er minder gespaard en

makkelijker uitgegeven.

Ook zullen lenende instanties meer bereid zijn (kleine) leningen te

verstrekken aan burgers met een Burgerbaan omdat er meer

zekerheid is dat deze leningen kunnen worden terugbetaald. In de

praktijk zullen leningen vooral aantrekkelijk zijn voor burgers die

burgerwerk combineren met privaat werk: de combinatie van een

Burgerbaan met een private baan geeft meer zekerheid voor de

38

geldlener dan alleen de private baan. Als voorbeeld: een burger

heeft een Burgerbaan voor €1000 plus een private baan van 20 uur

per week voor € 1000. In totaal verdient zij of hij dan voor 30 uur

werk per week bruto €2000 per maand, waarvan €1000 is

gegarandeerd;

Innovatie wordt gestimuleerd omdat burgers ruimte krijgen voor

nieuwe initiatieven. Nederlanders zijn innovatief. Maar elke dag je

zorgen maken over werk en inkomen is fnuikend voor het vrij

kunnen denken over innovatie. Dankzij de Burgerbaan ontstaat de

nodige ruimte voor werken aan vernieuwing. Zo blijft de prikkel

bestaan om naast de Burgerbaan bij te verdienen met nieuwe

initiatieven.

Burgerwerkgevers kunnen burgerbanen scheppen in krimpgebieden

en zo het aantrekkelijk maken voor burgers om zich daar te

vestigen. Vergrijzing en problemen op de arbeidsmarkt veroorzaken

een trek van burgers naar de grote steden en hun directe

omgeving.

Enerzijds geeft dit een hoge druk op de grote stedelijke gebieden

waarin ruimte onbetaalbaar wordt en anderzijds schept het

problemen in kleinere gemeenten, vooral buiten de Randstad, waar

steeds meer algemene voorzieningen, scholen, supermarkten

enzovoort, worden gesloten en dorpen verworden tot

spookplaatsen.

Met de Burgerbaan worden de landelijke gebieden weer

aantrekkelijk om te gaan bewonen. De huizenprijzen zijn er ook

vaak een stuk lager dan in en om de grote stad. Er is lokaal

gegarandeerd werk en inkomen, voorzieningen worden weer actief

en de Burgerbaanwerknemers ontplooien initiatieven om een extra

inkomen te verwerven.

De buitenlucht is gezonder voor alle burgers waardoor de

zorgkosten dalen. De filedruk in Nederland neemt af, wat grote

voordelen oplevert voor randstedelijke forensen en het

bedrijfsverkeer. Ook wordt de ecologische footprint kleiner (minder

39

asfalt nodig enzovoort), zodat de overheid de milieudoelstellingen

eerder kan halen.

Burgerbanen kunnen ook seizoensgebonden zijn. Dat betekent dat

een burgerwerkgever burgerwerknemers kan aannemen in en om

de zomer voor vier maanden van 30 uur per week. De burger kan

zich dan gespreid laten belonen in 12 maanden van 10 uur per

week. Burgerwerkgever en burgerwerknemer bepalen bij

seizoenswerk vooraf contractueel in welke termijnen het loon

wordt uitbetaald.

Burgerbanen kunnen ervoor zorgen dat de integratie van

allochtonen beter wordt. Burgerwerknemers kunnen persoonlijke

begeleiding geven, problemen detecteren en helpen oplossen en

zo de gemeenschap hechter maken.

De Burgerbaan versterkt het sociale vangnet, en vervangt dit niet.

De Burgerbaan kan sommige andere uitkeringen minder nodig

maken, maar omdat de Burgerbaan volledig vrijwillig is en weer

kan stoppen, moet elke burger ook weer volledig gebruik kunnen

maken van het traditionele sociale vangnet.

Ook andere uitkeringen en subsidies zoals voor

arbeidsongeschiktheid, lichamelijke en geestelijke beperkingen,

woninghuur, kinderen en studie moeten blijven bestaan omdat

enkel een burgerinkomen voor velen ontoereikend kan zijn onder

de persoonlijke bijzondere omstandigheden (overmacht). Uiteraard

houden uitkeringen hun kenmerkende aspecten zoals voorwaarden

en toezicht op naleving van regels, waardoor impliciet de

Burgerbaan extra aantrekkelijk kan worden.

40

In onderstaande tabel herhalen we de gevolgen van de problemen rond

werk en inkomen uit hoofdstuk 4 en tonen rechts daarvan de ombuiging

naar nieuwe mogelijkheden met de Burgerbaan.

1 op de 2 allochtonen vindt geen baan Allochtonen kunnen bijvoorbeeld

professionele buddies zijn voor nieuwe

Nederlanders

6.000 banen zijn wegbezuinigd bij

inloophuizen waarvan velen moesten sluiten

(85 huizen over)

Inloophuizen kunnen zich vestigen of

uitbreiden voor meer, andere of betere zorg in

de buurt

31.000 burgers zijn dak- en thuisloos Dak en thuislozen krijgen meer en/of betere

ondersteuning

46.000 asielzoekers verblijven in AZC’s Asielzoekers kunnen meer/betere begeleiding

krijgen in de AZC’s

125.000 garantiebanen moeten worden

gerealiseerd door werkgevers voor mensen met

een beperking

Garantiebanen kunnen voor een (groot) deel

worden omgezet in burgerbanen

160.000 afgestudeerde jongeren zoeken

betaald werk

Elke jongere kan een Burgerbaan nemen en

zich daarnaast verder ontwikkelen in zijn/haar

vak

180.000 gepensioneerden doen privaat werk

(6% in 2006)

Het verlies aan beschikbare private banen

hierdoor kan worden gecompenseerd met

burgerbanen.

300.000 burgers hebben geen zorgverzekering Door extra inkomsten uit of naast burgerwerk

kunnen meer burgers zich verzekeren

380.000 burgers hebben een bijstandsuitkering Elke burger met een bijstandsuitkering kan

deze verruilen voor een Burgerbaan

430.000 burgers hebben een WW uitkering Elke burger met een ww-uitkering kan kiezen

voor een Burgerbaan eventueel met

aanvulling uit de ww-regeling

41

500.000 burgers staan niet geregistreerd als

werkloos maar zijn wel zonder baan en op zoek

naar een baan

Deze burgers kunnen ook een Burgerbaan

nemen

800.000 burgers zijn arbeidsongeschikt Afhankelijk van de lichamelijke of fysieke

klacht is er mogelijk geschikt burgerwerk te

vinden, zoals een voorleesdienst

800.000 burgers hebben een depressie Door werkdrukverlichting en zekerheid van

werk en inkomen kunnen minder burgers last

hebben van depressies

1.200.000 burgers zijn ZZPer, per jaar gaat

hiervan 8% failliet

Dankzij de Burgerbaan kunnen meer burgers

starten als ZZP-er of als ZZP-er rondkomen

1.000.000+ burgers hebben een burn-out of

zitten daar tegen aan (1 op de 6 werknemers);

1.150.000 burgers slikken dagelijks anti-

depressiva

Door de Burgerbaan kan de werkdruk worden

verlicht en kunnen werknemers makkelijker

kiezen om korter te werken of ander werk te

vinden

1.000.000 burgers, waaronder veel deeltijd-

werkers, zoeken méér uren betaald werk

Door een Burgerbaan te nemen kunnen meer

mensen deeltijd werken

1.200.000 burgers zijn proteststemmers. Dat

komt overeen met ongeveer 20 zetels

Zekerheid van werk en inkomen dankzij de

overheid herstelt het vertrouwen in de

politiek

2.600.000 burgers verlenen 8 uur of langer per

week mantelzorg

Werkgevers kunnen burgers onbetaald verlof

geven voor mantelzorg die de burgers kunnen

invullen met een Burgerbaan

2.800.000 burgers leven onder de

armoedegrens

Het burgerloon kan als aanvulling op ander

inkomen burgers boven de armoedegrens

tillen

3.000.000 burgers doen gemiddeld 4 uur per

week vrijwilligerswerk

Veel vrijwilligerswerk is gemeenschapswerk

en kan worden uitgevoerd met een

Burgerbaan

3.650.000 burgers zijn allochtonen, waarvan

2.000.000 niet westers (mannen/vrouwen

50/50). Een deel van hen kan gebaat zijn met

begeleiding

Allochtonen, vluchtelingen enzovoort, kunnen

tot 10 uur per week worden ondersteund door

burgers met een Burgerbaan als

Instroombegeleider

42

4.000.000+ burgers gebruiken elke twee weken

een of meer dagen een slaapmiddel tegen

slapeloosheid, vooral veroorzaakt door stress

Door de Burgerbaan kunnen burgers vrijer

kiezen voor een leven dat bij hen past,

waardoor minder stress ontstaat

Nederland heeft in Europa het hoogste

percentage werkloze 50+ers met een uitkering

Ouderen kunnen zichzelf organiseren voor

burgerwerk en loskomen van discriminatie op

leeftijd

43

9. BELANGHEBBENDEN

Vier belanghebbenden

Wie hebben er onder andere een belang bij de Burgerbaan? Zijn er ook

groepen belanghebbenden die fel gekant kunnen zijn tegen de Burgerbaan?

Volgens ons wordt vrijwel iedereen beter van de Burgerbaan. Op financiële

bezwaren komen we terug in hoofdstuk 14.

Belanghebbenden kunnen we onderverdelen in vier groepen:

De samenleving, burgers en hun

leefomgeving die worden geholpen

door het burgerwerk dat vrijwillig en

professioneel wordt gedaan. Wanneer

in een eerste fase van de Burgerbaan

uitrol alle werkzoekenden met een

uitkering zouden overstappen naar

een Burgerbaan (met een

voorrangsregeling voor hen) wordt wekelijks voor bijvoorbeeld vijf

miljoen uur aan (extra) gemeenschapswerk professioneel verricht,

zonder extra kosten voor de overheid/samenleving omdat de

uitkering plaats maakt voor het burgerloon. En het betekent dat

vele burgers hulp krijgen die zij nu missen.

Burgerwerknemers die voldoening

krijgen van het werk dat zij doen en

de beloning die zij daarvoor

ontvangen. We noemen enkele

voorbeelden: burgers kunnen hun

uitkering stopzetten en naast hun

Burgerbaan nieuwe (betaalde)

activiteiten ontplooien, mantelzorgers

44

kunnen korter gaan werken en in Burgerbaan de mantelzorg

verrichten, ZZPers kunnen met een Burgerbaan een basis leggen

voor hun onderneming (vooral in slappe periodes), burgers met

minder kans op een baan dan anderen kunnen met de Burgerbaan

toch betaald participeren en ervaring opbouwen, studenten kunnen

met een Burgerbaan hun kosten (deels) afdekken voor studie en

basis-levensonderhoud, enzovoort.

De overheid die op gestructureerde en

gecontroleerde wijze de samenleving

kan verbeteren, werkloosheid drastisch

kan verlagen, meer belasting kan

ontvangen, betere spreiding kan

stimuleren van de bevolking zoals naar

krimpgebieden, waar de lokale

economie kan floreren, files kan verminderen door minder

forensen, enzovoort. Ook ontstaat de mogelijkheid voor burgers om

met een Burgerbaan politiek aktief te worden en kan

maatschappelijke onrust fors afnemen door zekerheid van werk en

inkomen.

Burgerwerkgevers die burgerwerk-

nemers kunnen aannemen voor

burgerwerk en de burgerlonen krijgen

gecompenseerd door het Rijk. Het

ontslagrecht kan eventueel verder

worden versoepeld door de

Burgerbaangarantie. De overheid kan

desgewenst extra sturen met regionale stimulering voor de

spreiding van burgerwerknemers over het land.

45

Kortom, de Burgerbaan heeft vele voordelen voor vele belanghebbenden.

De kwaliteit van het gemeenschapswerk gaat omhoog (het werk wordt

professioneel gedaan) en de Rijksoverheid borgt de continuïteit van de

Burgerbaan Compensatie Regeling.

In bovenstaande spreken we niet apart over de rol van vakbonden voor en bij de

Burgerbaan. Dit belang is groot en hun directe betrokkenheid bij de Burgerbaan

is meer dan gewenst. We beschouwen hen als actoren die opkomen voor de

belangen van burgerwerkgevers en burgerwerknemers.

46

10. BURGERWERKGEVER EN BURGERWERKNEMER

BURGERWERKGEVER EN BURGERWERKNEMER

Het belang van de burgerwerkgever-burgerwerknemer relatie bestaat hierin

dat de burgerwerkgever zich inspant om:

Ervoor te zorgen dat de burgerwerknemer ook daadwerkelijk aan

werk is,

De burgerwerknemer en klanten te beschermen bijvoorbeeld tegen

ongevallen en calamiteiten,

De burgerwerknemer te ondersteunen met bijvoorbeeld educatie

en faciliteiten,

Om toe te zien op de kwaliteit van werk.

De burgerwerknemer gedraagt zich van zijn

kant als een professionele werknemer en kan

worden ontslagen als dat niet het geval is.

Dit systeem stelt de samenleving in staat om

via burgerwerkgevers het burgerwerk ordelijk

en geslaagd uitgevoerd te krijgen met

minimale overheidsbemoeienis (de Gemeente

informeert en controleert slechts) en tegen

minimale kosten (het Rijk vergoedt de

werkgeverskosten).

De Rijksoverheid kan met

stimuleringsmaatregelen de geografische

spreiding van burgerbanen over het land

bevorderen. Zij kan bepaalde burgerbanen

(zoals geestelijk verzorgers) extra

aantrekkelijk maken door het tijdelijk bieden

47

van burgerloon-premies aan burgerwerkgevers. Deze burgerwerkgevers

moeten dan bijvoorbeeld de helft van de premie ook doorgeven aan de

burgerwerknemers, of educatietrajecten van hen subsidiëren.

De burgerwerkgever is verantwoordelijk voor het functioneren van de

burgerwerknemer. De Gemeente houdt toezicht en kan voor dit toezicht ook

burgerbanen inzetten. De burgerwerkgever verhoudt zich tot de

burgerwerknemer zoals een private werkgever dat doet tot een werknemer

met als enig verschil dat de Rijksoverheid het burgerloon vergoedt en de

gemeente toezicht houdt.

INRICHTING, CHECKS & BALANCES

De burgerwerknemer werkt voor een burgerwerkgever, maakt daarmee

gewone werkgever/werknemer-afspraken voor 10 uur per week, inclusief

het burgerloon en eventuele extra vergoedingen en faciliteiten zoals een

mobiele telefoon.

Een burger kan solliciteren bij een burgerwerkgever nadat hij/zij van de

Rijksoverheid toestemming heeft gekregen om burgerwerk te doen. De

Rijksoverheid kan bijvoorbeeld in de eerste fase alleen gemeenten

compenseren voor burgers met een uitkering voor werkloosheid of bijstand.

Het Werkbedrijf van UWV kan operationele aspecten van de Rijksoverheid

invullen.

Nadat de burger met succes heeft gesolliciteerd vraagt de burgerwerkgever

bij het Rijk de compensatie aan voor de werkgeverskosten. Het Rijk kan in

een landelijke database de toestemming registreren voor burgerwerk aan

burgerwerkgevers en burgerwerknemers, na bevestigende informatie van de

gemeente. Na akkoord door het Rijk is de betrekking definitief en starten

dienstverband en compensatie.

De centrale registratie voorkomt dubbele tellingen en misbruik. De

Gemeente controleert de burgerwerkgever op het daadwerkelijk inzetten

van burgerwerknemers voor burgerwerk en op de kwaliteit van de

burgerwerkgever en uitvoering.

48

Indien burgerwerkgevers en/of burgerwerknemers misbruik maken van de

burgerwerkvergoeding kan dat leiden tot een boete of zelfs vervolging, en

kan een burgerwerkgever (tijdelijk) worden uitgesloten van nieuwe

vergoedingen.

KANDIDAAT BURGERWERKGEVERS

In Nederland bestaat al een uitgebreide lijst

van direct mogelijke burgerwerkgevers. Dit zijn

namelijk alle Algemeen Nut Beogende

Instellingen (ANBI) in Nederland. Elke

organisatie met een ANBI-status (bijna 53.000!)

van ‘de belastingdienst’ heeft naar onze

inschatting al de juiste ‘papieren’ om de ANBI-

status zonder veel moeite te kunnen veranderen in de status van

Burgerwerkgever. De organisatie verliest dan de belastingvoordelen die de

ANBI-status met zich meebrengen maar daartegenover kan zij met

burgerbanen vrijwel kosteloos professionals inhuren. Hieronder staan de

kenmerken van de ANBI-status (Bron: www.belastingdienst.nl):

Om aangewezen te worden als ANBI moet uw instelling voldoen aan alle

volgende 11 voorwaarden:

1. Uw instelling zet zich voor minstens 90% in voor het algemeen

belang. Dit is de 90%-eis.

2. De instelling heeft met het geheel van haar algemeen nuttige

activiteiten geen winstoogmerk.

3. Uw instelling en de mensen die rechtstreeks bij uw instelling

betrokken zijn, voldoen aan de integriteitseisen.

4. De bestuurders of beleidsbepalers van uw instelling mogen niet

over het vermogen van de instelling beschikken, alsof het hun

eigen vermogen is. Er moet sprake zijn van gescheiden vermogen.

49

5. Uw instelling mag niet meer vermogen aanhouden dan

redelijkerwijs nodig is voor het werk van de instelling. Daarom

moet het eigen vermogen beperkt blijven.

6. De beloning voor bestuurders is beperkt tot een

onkostenvergoeding of minimale vacatiegelden.

7. Uw instelling heeft een actueel beleidsplan.

8. Uw instelling heeft een redelijke verhouding tussen kosten en

bestedingen.

9. Geld dat overblijft na opheffing van uw instelling wordt besteed

aan een ANBI met een soortgelijk doel.

10. Uw instelling voldoet aan de administratieve verplichtingen.

11. Uw instelling publiceert bepaalde gegevens op een internetsite.

Omdat met de Burgerbaan aan voorwaarde 6 niet meer wordt voldaan,

verliest de organisatie bij de inzet van Burgerbanen haar ANBI-status. De

overheid kan met de hieruit voortvloeiende extra belastinginkomsten, zoals

uit giften aan de organisaties, haar financiering van de Burgerbanen verder

verstevigen.

Op de volgende website van ‘de belastingdienst’ staat een lijst met alle

53.000 organisaties met een ANBI-status en die daarmee kandidaat

burgerwerkgever zijn:

http://www.belastingdienst.nl/wps/wcm/connect/bldcontentnl/themaoverst

ijgend/brochures_en_publicaties/overzicht_anbis

In het verlengde van voorwaarde 8 kan de overheid ook kijken naar de

redelijkheid van Burgerbanen. Om een overdreven voorbeeld te geven: Een

organisatie met één burgerwerknemer voor 10 uur per week kan in alle

redelijkheid niet twéé burgerwerknemers inhuren om hem 20 uur per week

aan te sturen.

50

11. FINANCIERING EN FASERING

ALGEMEEN

Op hoofdlijnen is de constructie dat de Rijksoverheid voor

burgerwerkgevers een Burgerwerk Compensatie Regeling (BCR) invoert die

even gegarandeerd is als bijvoorbeeld de AOW-regeling. De BCR

compenseert de burgerwerkgever voor twee zaken:

Voor het burgerloon dat het Rijk vergoedt aan de burgerwerkgever

die de burgerwerknemer in dienst heeft,

Voor extra werkgeverskosten zoals verzekeringen en faciliteiten

(minimaal 20%).

Voor wat betreft de hoogte van het Burgerloon dat door de Rijksoverheid

wordt gecompenseerd lijkt dat vergelijkbaar te moeten zijn met het niveau

van de AOW of bijstandsuitkering voor alleenstaanden en voor partners.

De Rijksoverheid kan gemeenten ook een vergoeding geven voor het geven

van voorlichting en houden van toezicht. Deze vergoeding kan ook (deels)

bestaan uit een toestemming voor de inzet van Burgerbanen.

FINANCIERING EN FASERING

Financiering en fasering hangen nauw samen.

In de eerste fase van de uitrol van de Burgerbaan kan deze alleen

toegankelijk worden gemaakt voor burgers in de bijstand of met een

werkloosheidsuitkering. Dit maakt het mogelijk om een pad te bewandelen

van beheerste groei.

De financiering van de Burgerbaan in deze fase levert voor de overheid

weinig extra kosten op door de Burgerbaan alleen open te stellen voor

burgers met een uitkering voor werkloosheid of bijstand. Wat betreft de

financiering door de overheid eindigt met een Burgerbaan een uitkering

voor werkloosheid en start de vergoeding voor het burgerloon. Net zoals dit

1 1

51

opgaat voor de bijstand geldt voor de vergoeding voor het burgerloon dat

deze kan doorlopen tot de pensioengerechtigde leeftijd (en in de verdere

toekomst mogelijk ook daarna nog).

In de tweede fase, wanneer de Burgerbaan ook wordt opengesteld

voor burgers zonder uitkering, kan de overheid voor de

financiering overwegen om de belasting van burgers met een

Burgerbaan anders in te richten. Zij kunnen voor alle inkomsten vallen in

belastingschijf 4 (52%) met een belastingvrije voet ter hoogte van het

burgerloon. Omdat de meeste burgers aanvullende inkomsten willen en

zullen hebben, kunnen de opbrengsten hiervan (deels) de Burgerwerk

Compensatie Regeling financieren. Daarnaast zal extra economische

activiteit ook extra omzetbelasting opleveren.

LEGALISATIE ZWART WERK

De Burgerbaan kan zwartwerken tegengaan en daardoor extra

belastinginkomsten opleveren.

Zwart werk, bijvoorbeeld schoonmaakwerk dat illegaal wordt verricht ten

behoeve van ouderen, kan worden georganiseerd als burgerwerk en zo

basisinkomsten opleveren voor de schoonmakers. De huidige regeling voor

legalisatie is voor veel ‘ZZP’ schoonmakers te complex omdat het de

juridische verantwoordelijkheid voor het werk bij hen neerlegt.

Extra belastinginkomsten ontstaan doordat het werk wordt gelegaliseerd en

in dit voorbeeld wordt uitgevoerd door de schoonmakers in

(burger)loondienst. Al het werk boven de burgerloongrens wordt dan belast

in de hoogste schijf (52%).

1 2

52

ECONOMISCHE WAARDE

Bezwaren tegen de Burgerbaan kunnen komen uit de financiële hoek, maar

onder de streep is de Burgerbaan ook economisch aantrekkelijk, en dat gaat

veel verder dan alleen boekhoudkundige afwegingen. De Burgerbaan

stimileert de hele economie: er wordt meer geconsumeerd waardoor meer

omzetbelasting wordt ontvangen en alle burgerwerknemers vallen onder de

hoogste belastingschijf (52%) voor al hun inkomsten benevens de

belastingvrije voet ter hoogte van het burgerloon.

Daarnaast kan de Rijksoverheid ervoor kiezen om landelijk een Belasting

voor Burgerwerk (BvB) te heffen bij alle burgers en bedrijven omdat allen

direct of indirect baat hebben bij burgerwerk.

Uiteindelijk zorgt de Burgerbaan er niet alleen voor dat ‘in de wijk’ meer

burgerwerk wordt gedaan en betaald, maar ook dat de hele samenleving en

haar natuurlijke omgeving, de hele overheid, alle private - en

burgerwerkgevers en alle burgerwerknemers hier direct of indirect baat bij

hebben met een positieve doorwerking naar internationale betrekkingen en

handel met het buitenland.

53

12. KANSEN EN BEDREIGINGEN

MOGELIJKE SPANNINGSVELDEN EN KRITIEK

Het is altijd verstandig kansen en bedreigingen in te schatten om tijdig

hierop te kunnen participeren. Denk bijvoorbeeld aan spanningsvelden

tussen bijvoorbeeld politici, werkgevers, vrijwilligers, asielzoekers en

immigranten.

Het gevaar bestaat bijvoorbeeld dat commerciële organisaties privaat werk

oneigenlijk omzetten in burgerwerk om hun winstmarges te verhogen.

Hoe zit het met het grijze gebied tussen privaat werk en burgerwerk, zoals

schoonmaakwerk in een bedrijf of in een publieke ruimte?

Hoe ontwikkelen zich hybride banen, die deels bestaan uit burgerwerk en

deels uit een private baan? Vormen in de beginfase van de invoering van de

Burgerbaan hybride werknemers een bedreiging voor private werknemers

wanneer het gaat over gemeenschapswerk? Hoe goed wordt het verschil

tussen een private werknemer en burgerwerknemer gecompenseerd door de

hoogste belastingschijf voor burgerwerknemers voor alle inkomsten?

Een ander risico is dat burgerwerkgevers werkzaamheden oprekken tot 10

uur per week om er een Burgerbaan van te kunnen maken. Dan kunnen zij

zo burgerwerknemers mogelijk voortrekken ten koste van vrijwilligers die

minder dan 10 uur per week willen of kunnen werken. Burgerwerkgevers

kunnen echter ook meerdere burgers één Burgerbaan laten doen met

duobanen.

NOODZAAK

Je hoeft niet alles volledig te kunnen overzien om toch te kunnen besluiten

tot de invoering van de Burgerbaan. De noodzaak daarvan is zo hoog dat

het volgende al genoeg kan zijn. Het is belangrijk:

Voor de economie: meer groei

54

Voor de volksgezondheid: minder ziekte door stress,

Tegen discriminatie: minder angst voor werkverdringing van buiten,

Voor de politiek: meer stabiliteit,

Voor kunst en cultuur, innovatie, de sport, educatie: instroom van

oudere studenten

Voor bevolkingsspreiding: naar krimpregio’s

Voor natuur & milieu: minder files

ACCEPTATIE VAN ONZEKERHEID

Sceptici kunnen zeggen: we starten pas met invoering van de Burgerbaan

als we alle mogelijke gevolgen volledig overzien. Maar dat zou ook een

vertragingstactiek kunnen zijn van tegenstanders.

Het invoeren van de Burgerwerk Compensatie Regeling en de vergoeding

door het Rijk lijkt minder complex dan het verhogen van de

pensioengerechtigde leeftijd en de verschuiving in de zorg van landelijk

naar gemeentelijk.

En zelfs van deze veranderingen waren ten tijde van de invoering veel

gevolgen niet bekend, direct en indirect, op korte tot lange termijn. En zo

ook voor burgers, bedrijfsleven en overheden in het internationale

krachtenveld van open grenzen. De belangrijkste drijfveer om toch met die

veranderingen door te gaan was de overtuiging onder politici van nut en

noodzaak.

Er blijven onbekendheden voor de Burgerbaan omdat de toekomst onzeker

is en omdat we ons op nieuwe terreinen begeven en niet beschikken over

voldoende vergelijkbare historische gegevens. De ervaring evenwel leert

dat je begint omdat de noodzaak hoog is, en begint op het moment dat het

meeste is te overzien. Dan is het verantwoord erop te vertrouwen dat

gaandeweg mensen samen oplossingen vinden indien die nodig zijn.

55

13. DRAAGVLAK

De Burgerbaan dient op de kortst mogelijke termijn te worden ingevoerd,

dat is onze stelling. Argumenten waarom, lopend van aanleidingen tot

gevolgen, hebben we genoemd.

We bespreken in dit hoofdstuk de onderbouwing voor de invoering en

evaluatie:

Hoe krijg je voldoende draagvlak om de Burgerbaan gefaseerd

open te stellen, bij te sturen en uit te bouwen?

Hoe meet je het succes van de Burgerbaan. Is het een product dat

je als Nederland kunt exporteren: ‘Dutch Labour’, als model om de

samenleving werkbaar te houden in een nieuw tijdperk? De

gevolgen van automatisering zijn in de hele wereld merkbaar. De

win-win aanpak van de Burgerbaan lijkt dus toekomstbestendig.

POLITIEK DRAAGVLAK

Om voldoende politiek draagvlak te krijgen

voor de Burgerbaan Compensatie Regeling

is het van belang om feiten, voor en -

nadelen, kansen en bedreigingen goed te

bespreken. Onbekend maakt onbemind,

luidt een gezegde.

Omdat de Burgerbaan een gemeenschappelijk belang dient en winst

oplevert voor alle partijen, valt zij als politiek eigendom niet echt te

claimen, het is een win-win voor iedereen. Ongeacht politieke voorkeur,

maatschappelijke positie of belang en sociale status, eenieder kan

voldoende argumenten vinden voor het omarmen van de Burgerbaan.

56

GEEN POLITIEKE CLAIM, MAAR GEMEENSCHAPPELIJK BELANG

Het besluit tot de invoering van de Burgerwerk Compensatie Regeling moet

in de 2e Kamer worden genomen. Dat besluit is niet gediend bij voor- en

tegenstanders in een politiek krachtenspel, maar juist door het gezamenlijk

dragen van de noodzaak ervan. Alle politieke partijen kunnen dit uitdragen

door het aangeven van het belang vanuit hun eigen partijvisie. Hierbij

enkele voorbeelden:

CDA: benadrukt het belang van de Burgerbaan voor gezin en

samenleving in christelijk perspectief (zoals meer pastorale werkers

in een Burgerbaan)

PvdA: benadrukt het belang voor werklozen en

bijstandsgerechtigden om aan het werk te kunnen

VVD: benadrukt het belang voor overheid, bedrijfsleven en

economie

SP: benadrukt het belang van gelijke kansen en voor mensen die

zorg nodig hebben

D66 benadrukt het belang van meer ‘hoofd en handen’ in de

politiek en het onderwijs

GroenLinks: benadrukt het belang voor milieuverbetering en

onderhoud van de leefomgeving

PVV: benadrukt het belang van een beter Nederland.

Politieke partijen kunnen op de invulling verschillende visies

hebben. Een coalitie van woordvoerders in de tweede kamer over

werk en inkomen kan zich buigen over de praktische uitvoering van

de Burgerbaan, bijvoorbeeld:

Wat valt er onder burgerwerk?

Hoe hoog moet het burgerloon zijn om fatsoenlijk van te

kunnen leven?

Hoe wordt het toezicht geregeld?

57

Hoe kan de invoering gefaseerd plaatsvinden i.v.m. de

financiering? etc.

BURGERWERK ALS EXPORTPRODUCT

Net zoals Nederland de wereld heeft laten zien hoe je je kunt verdedigen

tegen de dreiging van het water, en beroemd is geworden met het

exporteren van haar kennis hierover, zo kan Nederland nu laten zien hoe je

met burgerwerk op een succesvolle wijze de dreiging van een

verpauperende maatschappij kunt keren.

We kunnen het concept uitwerken en onze kennis erover exporteren. Het is

een klassiek voorbeeld van hoe je een bedreiging omkeert in een kans.

‘Going dutch’ betekent gierigheid en ieder voor zich, ‘Dutch labour’ betekent

betaalde participatie en zorg voor elkaar.

58

14. MENSENRECHTEN 25 en 23

Aan de Burgerbaan zitten twee

fundamentele aspecten

waarover ook twee formele

mensenrechten gaan:

mensenrecht 25 en mensenrecht 23. De samenleving heeft moeite om deze

twee mensenrechten goed in te vullen. Omdat de Nederlandse Overheid de

rechten van de mens heeft erkend en ondertekend is het zinvol om de

belangrijke bijdrage van de Burgerbaan hieraan uit te leggen. Dat doen we

in dit hoofdstuk.

RECHT OP ONDERSTEUNENDE DIENSTVERLENGING

Mensenrecht 25 gaat onder andere over het fundamentele recht van

burgers op zo nodige ondersteunende dienstverlenging. Dit recht is niet

alleen van belang voor de burger, maar ook voor heel de gemeenschap. De

burger die hiervan verstoken blijft komt niet zelden zodanig in de

problemen dat de gevolgen negatief doorwerken in heel de samenleving.

Het is dus een win-win om deze problemen zoveel mogelijk te voorkomen

of op te lossen met de Burgerbaan.

Hieronder melden we de twee punten van mensenrecht 25 over recht op

ondersteuning zoals deze staan in de universele verklaring van de rechten

van de mens*).

1. Eenieder heeft recht op een levensstandaard, die hoog genoeg is

voor de gezondheid en het welzijn van zichzelf en zijn gezin,

waaronder inbegrepen voeding, kleding, huisvesting en

geneeskundige verzorging en de noodzakelijke sociale diensten,

alsmede het recht op voorziening in geval van werkloosheid, ziekte,

invaliditeit, overlijden van de echtgenoot, ouderdom of een ander

*) https://www.amnesty.nl/mensenrechten/encyclopedie/universele-verklaring-de-rechten-de-

mens-uvrm-volledige-tekst.

59

gemis aan bestaansmiddelen, ontstaan ten gevolge van

omstandigheden onafhankelijk van zijn wil.

2. Moeder en kind hebben recht op bijzondere zorg en bijstand. Alle

kinderen, al dan niet wettig, zullen dezelfde sociale bescherming

genieten.

Dit mensenrecht 25 wordt soms teveel financieel verstaan. Met de

Burgerbaan willen we de levensstandaard mede borgen door het recht op

dienstverlening door de gemeenschap verstandig in te vullen.

Niet burgers krijgen budget om dienstverlening als gemeenschapswerk in te

kopen (zoals met een persoonsgebonden budget/PGB), maar organisaties

ten behoeve van de gemeenschap, zoals ANBI’s, krijgen budget (met de

burgerwerk-compensatie-regeling/BCR) om het gemeenschapswerk te

leveren aan burgers die dat nodig hebben.

RECHT OP WERK EN INKOMEN

Een ijzersterk argument voor de Burgerbaan betreft het ‘neveneffect’ van de

Burgerbaan voor mensenrecht 23.

Hieronder melden we de vier punten van dit mensenrecht over werk en

inkomen zoals deze staan in de universele verklaring van de rechten van de

mens. Deze verklaring is ondertekend door de Nederlandse regering.

slecht in orde: enigszins in orde: goed in orde:

Artikel Status nu in Nederland Status met Burgerbaan

Een ieder heeft recht op

arbeid, op vrije keuze

van beroep, op rechtvaardige

en gunstige arbeidsvoor-

waarden en op bescherming

tegen werkloosheid

Recht op arbeid

Vrije keuze

Arbeidsvoorwaarden

Bescherming

Recht op arbeid

Vrije keuze

Arbeidsvoorwaarden

Bescherming

60

Een ieder, zonder enige

achterstelling, heeft

recht op gelijk loon voor

gelijke arbeid

Zonder enige

achterstelling

Gelijk loon

Zonder enige

achterstelling

Gelijk loon

Artikel Status nu in Nederland Status met Burgerbaan

Een ieder die arbeid

verricht, heeft recht op

een rechtvaardige en

gunstige beloning, die hem

en zijn gezin van een

menswaardig bestaan

verzekert, welke beloning zo

nodig met andere middelen

van sociale bescherming zal

worden aangevuld.

Rechtvaardige en

gunstige beloning genoeg om

fatsoenlijk van te leven

Verzekerd

Rechtvaardige en

gunstige beloning genoeg

om fatsoenlijk van te leven.

Verzekerd

Een ieder heeft het

recht om vakvereni-

gingen op te richten en zich

daarbij aan te sluiten ter

bescherming van zijn

belangen.

Bescherming belangen

(Er is geen vakvereniging

voor burgers die zonder baan

zitten.)

Bescherming belangen.

(De Burgerbaan garantie (in

ultieme fase) beschermt

allen.)

Zoals hierboven indicatief wordt aangegeven zijn momenteel zijn 8 bullets

oranje en 1 bullet rood en worden in de nieuwe situatie alle bullets groen.

61

15. PLATFORM BURGERBAAN

DRAAGVLAK

Platform Burgerbaan werkt aan een

draagvlak in de samenleving voor de

invoering van de Burgerbaan. In dat proces

zal op een gegeven moment Platform

Burgerbaan 40.000 handtekeningen

verzamelen voor een burgerinitiatief om

de Burgerbaan voor te leggen aan de

Tweede Kamer. Hiermee agendeert Platform Burgerbaan het verzoek tot het

mogelijk maken van de Burgerbaan door het instellen van een Burgerwerk

Compensatie Regeling.

Platform Burgerbaan is een politiek neutrale organisatie die de Burgerbaan

kan promoten. Platform Burgerbaan streeft ernaar om door te gaan met

acties tot de Burgerbaan of een goed alternatief daarvoor wordt ingevoerd.

Na invoering kan het Platform doorgaan als de belangenbehartiger voor de

betrokken partijen bij burgerwerk: samenleving, overheid, burgerwerkgevers

en burgerwerknemers.

Om de Burgerbaan te realiseren is voor het goedkeuren van het initiatief

een meerderheid nodig in de tweede kamer. Hiervoor mobiliseert Platform

Burgerbaan kiezers, politici en betrokkenen bij organisaties zoals

vakbonden voor de invoering van de Burgerbaan. Zij verzamelt op haar

website acties en reacties van politieke partijen inzake de Burgerbaan. Het

mobiliseren van draagvlak voor de Burgerbaan kan ook op andere wijzen

zoals met interviews en bijeenkomsten met paneldiscussies.

62

KOOP EN GEEF DOOR

Om het promoten van de Burgerbaan te financieren, inclusief het

verzamelen van 40.000 handtekeningen voor het burgerinitiatief

‘Burgerbaan, Ja of Nee’, kan via http://www.burgerbaan.nl/wie-steunt-ons/

dit boekje worden gekocht voor € 5 per stuk. Het boekje kan worden

gedeeld of doorgegeven ter promotie.

De initiatiefnemers van Platform Burgerbaan (PB) zijn Frans Vrijmoed en

Kees van Seuren. Hieronder lichten zij zichzelf toe.

KORTE BIOGRAFIE FRANS VRIJMOED

Frans Vrijmoed heeft veertig jaar in het bedrijfsleven

gewerkt, overwegend voor grote Amerikaanse

ondernemingen in Nederland en tussendoor zeven jaar

als succesvol zelfstandige. Op zijn 56ste is hij begonnen

met HBO Toegepaste Theologie en verwacht deze af te

ronden in 2017. Hij gelooft in mogelijkheden en meent

dat zorgen rond werk en inkomen de grootste voedingsbodem zijn van

bedreigingen voor de samenleving. Hij heeft veel ervaring op het gebied

van vrijwilligerswerk en de arbeidsmarkt, en ziet de Burgerbaan als een

hoge prioriteit.

KORTE BIOGRAFIE KEES VAN SEUREN

Kees heeft een groot deel van zijn loopbaan als ICT

deskundige gewerkt in een aantal functies bij ING, tot

2014. Zijn interesse gaat uit naar de invloed van

automatisering op de werkgelegenheid en hoe we daarop

moeten inspelen. Als vrijwilliger heeft hij gemerkt dat

belangrijk gemeenschapswerk vaak niet wordt gezien en

erkend. De introductie van een Burgerbaan ziet hij als een oplossing om

zowel werk te creëren als het gemeenschapswerk de status te geven die het

63

verdient: als een gewaardeerde en beloonde inspanning voor de

totstandkoming van een gezonde maatschappij.

MISSIE, VISIE EN AMBITIE VAN PLATFORM BURGERBAAN

Missie

Platform Burgerbaan (PB) stelt zich ten doel gemeenschapswerk

professioneel te laten uitvoeren door burgers en hen daarvoor geldelijk te

laten belonen. Zij ziet dit als de oplossing voor een groot aantal problemen

in de hedendaagse samenleving waarvan de belangrijkste zijn: verschraling

van het gemeenschapswerk en hoge werkloosheid. Betaald en professioneel

uitgevoerd gemeenschapswerk door burgers zorgt niet alleen voor het

welzijn van de individuele burger maar van de gehele maatschappij.

Visie

Elke burger moet de mogelijkheid krijgen burgerwerk te doen in de vorm

van een Burgerbaan voor 10 uur per week tegen een gunstige beloning,

welke de burger en zijn of haar gezin van een menswaardig bestaan

verzekert.

Ambitie

PB streeft ernaar dat vóór 2020 in elk geval alle burgers met WW- of

bijstandsuitkering toegang krijgen tot een burgerbaan naar eigen vrije

keuze.

Een half miljoen burgerwerknemers kunnen iedere week vijf miljoen uur (!)

aan gemeenschapswerk professioneel uitvoeren.

64

MEEDOEN

Sympathisanten

Sympathisanten van Platform Burgerbaan kunnen een verklaring

ondertekenen voor het aannemen in de Tweede Kamer van een motie voor

de invoering van de Burgerwerk Compensatie Regeling..

Participanten

Participanten zullen Platform Burgerbaan jaarlijks 10 euro contributie

betalen en worden uitgenodigd voor lokale Burgerbaan bijeenkomsten. (Dit

is in een later stadium gepland.).

Sponsoren

Sponsoren kunnen Platform Burgerbaan financieel ondersteunen met een

donatie of de aankoop van het boekje ‘Burgerbaan, voor betaald

gemeenschapswerk’.

Doelgroepen

Platform Burgerbaan is een platform van en voor burgers (en daarmee voor

de vier groepen: samenleving, overheid, burgerwerkgevers en

burgerwerknemers) en gaat door met actie voeren tot de missie is

volbracht.

ORGANISATIE-UITBREIDING (ZODRA DAT NODIG IS)

Platform Burgerbaan kan zich organiseren door Nederland onder te

verdelen in 90 regio’s en voor elke regio een coördinator te werven. Elke

coördinator mobiliseert, organiseert en informeert burgers in het eigen

postcodegebied over en voor de Burgerbaan.

65

Organisatorisch bestaat PB dan feitelijk uit de coördinatoren; de

initiatiefnemers coördineren zelf ook en participeren in het dagelijks

bestuur. Coördinatoren kunnen zich in een gebied met veel leden (zoals de

gemeente Amsterdam) laten ondersteunen door adjunct-coördinatoren.

Coördinatoren kiezen uit hun midden vertegenwoordigers die plaats nemen

in een klankbordgroep. Deze klankbordgroep bestaat uit maximaal 9 leden

die het dagelijks bestuur met raad en daad bijstaan en regelmatig in

persoon of via Internet bijeenkomen. Coördinatoren hoeven geen

contributie te betalen.

ERKENNING

Zodra organisaties daadwerkelijk aan de slag gaan met burgerwerk, en

Burgerwerknemers aanstellen voor Burgerbanen, kan PB voor haar

participanten lijsten bijhouden (uitgesplitst over de regio’s) en beschikbaar

stellen aan alle Burgerwerkgevers. Er zou jaarlijks een prijs kunnen worden

uitgereikt aan de burgerwerkgever(s) met de hoogste waardering. Elke

participant zou via de website www.burgerbaan.nl elke organisatie kunnen

voordragen en waarderen.

INFORMERING

PB kan de lijst van burgerwerkgevers online ter beschikking stellen aan

participanten met aanvullende informatie zoals een korte presentatie,

contactgegevens, website URL (met daarop mogelijke vacatures),

ervaringen en mogelijke vragen en antwoorden..

66

Bijlage A. Burgerbaanproces

Nadat de Burgerwerk Compensatie Regeling (BCR) is aangenomen door de

Tweede Kamer en in werking treedt maakt zij het volgende mogelijk:

1. De Rijksoverheid richt een landelijke organisatie in (dat kan ook het

UWV zijn) om de BCR technisch en financieel mogelijk te maken en

om door burgerwerkgevers aangevraagde burgerbanen goed te

keuren (ondersteund door de gemeente).

2. Een burgerwerkgever (dit kan ook een startup zijn) vraagt

toestemming aan de Rijksoverheid om een

specifieke burger voor een specifieke

Burgerbaan aan te mogen stellen en daarna

een compensatie te krijgen voor de

burgerwerkgeverskosten (120% van het

burgerloon).

3. De Rijksoverheid vraagt de gemeente om

advies. De gemeente toets de

burgerwerkgever en de burger op correcte

navolging van de regels en brengt ja/nee

advies uit aan de Rijksoverheid.

4. Na bevestiging door de gemeente bevestigt

de Rijksoverheid aan de burgerwerkgever dat zij kan doorgaan met

het inhuren van de burgerwerknemer en dat zij de maandelijkse

compensatie tegemoet kan zien.

5. De burgerwerkgever huurt de burgerwerknemer in, betaalt het

burgerloon en ontvangt van de Rijksoverheid de gepaste

compensatie hiervoor. Veranderingen geeft de burgerwerkgever

direct door aan de gemeente die op basis hiervan haar advies aan

de Rijksoverheid kan herzien.

67

Klachten over deze procedure kunnen door eenieder worden ingediend bij

de landelijke ombudsman die daar onafhankelijk onderzoek naar doet en

transparant over adviseert aan de Rijksoverheid.

VOORTIJDIGE BAANBEËINDIGING

Burgerwerkgever en burgerwerknemer kunnen ieder voor zich en elk

moment een Burgerbaan stopzetten. Stopzetting moet direct worden

doorgegeven aan de Gemeente. De Gemeente geeft herzien advies aan de

Rijksoverheid die daarna stopt met het uitbetalen van de compensatie.

Indien de Burgerbaan stopt heeft de burger het gangbare recht op een

uitkering en met bijbehorende sollicitatieplicht. De burger kan elk moment

weer een nieuwe Burgerbaan aannemen, tenzij de Rijksoverheid de burger

tijdelijk het recht hierop ontzegt, bijvoorbeeld als gevolg van persoonlijke

malversaties.

Redenen voor het beëindigen van de Burgerbaan kunnen zijn:

Voor de burgerwerknemer:

De burger wil een andere Burgerbaan of burgerwerkgever

De burger wil naar een andere gemeente,

De burger wil meer tijd steken in ander werk of de burger wil

stoppen als burgerwerknemer. Hij kan dit doen zonder opgave van

redenen.

Voor de burgerwerkgever:

De vraag naar het burgerwerk stopt of verandert,

De burgerwerkgever houdt op te bestaan,

De burgerwerknemer functioneert niet goed en er is geen uitzicht

op verbetering.

68

Bijlage B. Begrippen

Baan: betrekking in loondienst bij een werkgever.

Burger: iemand met een Nederlandse verblijfsvergunning.

Burgerbaan: een baan om voor 10 uur per week tegen betaling

gemeenschapswerk te verrichten.

Burgerloon: loon dat een burgerwerknemer ontvangt van de

burgerwerkgever voor de afgesproken baan. Dit wordt aangevuld met

secundaire arbeidsvoorwaarden, zoals een 13e maand of mobiele telefoon

en reiskosten.

Burgerwerk: Gemeenschapswerk in de vorm van een Burgerbaan.

Burgerwerkgever: Een organisatie met een Nederlandse vestiging waar een

of meer burgerwerknemers werken. In theorie kan ook een ZZP’er

burgerwerkgever zijn.

Burgerwerknemer: een burger die een Burgerbaan invult bij een

burgerwerkgever.

Burgerwerk Compensatie Regeling: Regeling van de Rijksoverheid om

burgerwerkkosten te compenseren aan Gemeenten voor hun vergoedingen

aan burgerwerkgevers. Deze compensatie is in beginsel 120% van het

burgerloon.

Gemeenschapswerk: Gemeenschapswerk is werk ter bevordering van het

welzijn van de gemeenschap in allesbehalve financiële zin. Het werk kan

betaald (burgerwerk of privaat werk) of onbetaald (vrijwiligerswerk) worden

verricht ten behoeve van de gemeenschap. Bijvoorbeeld mantelzorg,

inloophuiswerk, buurtwacht, schoolondersteuning, activiteiten voor de

groenvoorziening, werk bij de brandweer, hulp in ziekenhuizen enzovoort.

Instroombegeleiders: Voorbeeld van een Burgerbaan waarbij burgers

instromende buitenlanders hun weg helpen vinden.

Privaat (werk): betreft privaat belang versus het belang van de

gemeenschap. Zoals werk primair gericht op winst maken.

69

Purpose economy: economie waarin het oplossen van maatschappelijke

problemen of het verbeteren van de maatschappij uitgangspunt is voor het

verdienmodel van organisaties.

Reactieplicht of reactieve sollicitatieplicht: De plicht voor burgers om als

sollicitant te reageren op een persoonlijk verzoek door een potentiële

werkgever. Dit als vervanging van de sollicitatieplicht.

Vergoeding: de vergoeding die een Gemeente verstrekt aan een

burgerwerkgever voor een burgerloon plus 20% werkgeverskosten.

Vrijwilligerswerk: werk zonder een financiële beloning.

Werkloos(heid): geen baan hebben en daarnaar op zoek zijn.

Seizoensregeling: Regeling waarbij een burgerwerkgever seizoenswerk

gespreid over het jaar vergoed kan krijgen.

70

Bijlage C. Politieke raakvlakken met Burgerbaan

Bron: www.kamerbreed.info en wel webpagina:

http://www.kamerbreed.info/home/?page_id=607

Past prima bij een Burgerbaan

Minder of niet meer nodig bij een Burgerbaan

Staat op gespannen voet met Burgerbaan

Staat haaks op de Burgerbaan

Inkomensafhankelijke regelingen aanpassen, zodat mensen er niet op

achteruit gaan als ze gaan werken.

WW-uitkering eerste drie maanden verhogen, duur verkorten; werkgevers betalen niet

eerste zes maanden WW.

Ontslagrecht versoepelen, vaste wettelijke ontslagvergoeding van een week per gewerkt

jaar, met een maximum van een half jaarsalaris.

Arbeidsrechtelijke positie van ambtenaren gelijkstellen aan die van andere werknemers.

Cao’s niet verplicht opleggen aan ondernemingen die niet bij totstandkoming betrokken

waren.

AOW naar 67 jaar in 2018, daarna koppelen aan levensverwachting. Aanvullende

pensioenen harmoniseren met de AOW.

71

Budget voor individuele ondersteuning om langdurig

werklozen aan het werk te helpen.

Wettelijk leeftijdsontslag op 65-jarige leeftijd wordt afgeschaft.

Werkgevers betalen de eerste zes maanden van de WW het loon door; hoogte en duur

van WW blijven gelijk.

AOW in drie stappen omhoog tot 67 jaar in 2025.

Grote en middelgrote bedrijven hebben verplicht 5% arbeidsgehandicapten of (voorheen)

langdurig werklozen in dienst.

Kinderbijslag wordt inkomensafhankelijk.

Minimumtarieven voor ZZP’ers.

Hoogte en duur van de WW blijven ongewijzigd.

Kinderbijslag en kindgebonden budget voor maximaal twee kinderen; geen verdere

bezuinigingen op kinderopvang.

Werkgevers betalen de eerste zes maanden van de WW het loon door; hoogte en duur

van WW blijven gelijk.

AOW-leeftijd blijft 65.

Er wordt niet getornd aan ontslagbescherming en ontslagvergoeding.

Er komt een werkplicht voor bijstandsjongeren.

Geen bezuinigingen op sociale werkplaatsen.

Wajong blijft toegankelijk voor volledig duurzaam arbeidsongeschikten.

72

Lastenverlichting voor gezinnen met kinderen

AOW geleidelijk omhoog met levensverwachting; AOW kan tussen 65 en 70 flexibel

worden opgenomen.

Werknemers krijgen persoonlijk budget voor scholing en werk-naar-werktrajecten.

Werkgevers betalen eerste half jaar kosten van WW aan het UWV; deze plicht op termijn

vervangen door afspraken over loondoorbetaling.

Wsw, Wajong, Wet werk en bijstand en Wet investeren in jongeren worden

samengevoegd; Wajong blijft bestaan voor duurzaam en volledig arbeidsongeschikte

jongeren.

Loondoorbetaling bij ziekte wordt na zes maanden overgenomen door

collectieve verzekering.

Ontslagbescherming handhaven, duur WW niet korten.

Werkgevers betalen niet de eerste zes maanden WW.

AOW in ieder geval tot 2020 op 65 jaar, geen automatisch ontslag bij 65 jaar.

Flexibiliteit op arbeidsmarkt beperken, werknemers krijgen eerder recht op vast contract.

Kinderbijslag wordt inkomensafhankelijk en vervalt voor hoogste inkomens.

Loonkostensubsidies en andere voorzieningen voor werkgevers die mensen met

beperking in dienst nemen.

73

Regels omtrent ziektewet, arbeidsongeschiktheid en Arbowet voor

het MKB aanpassen, zodat zij, zonder veel risico, sneller en vaker

mensen aan zullen nemen.

Modernisering en vereenvoudiging ontslagrecht om vaste contracten weer aantrekkelijk

te maken.

Werkgevers betalen eerste zes maanden WW; WW wordt korter maar hoger.

AOW-leeftijd naar 67 in 2021, daarna koppelen aan levensverwachting; eerder opnemen

AOW leidt tot korting.

Toegang ZZP’ers tot sociale zekerheid vereenvoudigen.

Wajong, Wsw en Wet werk en bijstand samenvoegen, uitvoering bij gemeenten.

Maximale WW-duur één jaar, eerste half jaar 90%

laatstverdiende loon, tweede half jaar 80%.

Verplichte quota werkgevers voor aantal arbeidsgehandicapten, uitgezonderd kleine

bedrijfjes; overheid stimuleert en faciliteert.

Top van beursgenoteerde bedrijven en (semi)publieke instellingen bestaat voor minstens

30% uit vrouwen.

Kinderbijslag inkomensafhankelijk.

AOW versneld omhoog met één maand per jaar tot 67 in 2023; ouderen met goed inkomen

betalen mee aan AOW.

Toegang zelfstandigen tot sociale zekerheid verbeteren.

74

Kinderbijslag verhogen en gelijktrekken voor alle

leeftijdsgroepen, kindgebonden budget verhogen.

Scholingsplicht, in plaats van sollicitatieplicht, voor bijstandsmoeders.

AOW-leeftijd naar 67 jaar in 2023.

ZZP’ers kunnen zich inkopen in een arbeidspool met werkgarantie en toegang tot sociale

zekerheid.

Ontslagvergoedingen verhogen, uitbetaling in termijnen.

Opbouw WW, driekwart maand per gewerkt jaar, bij werk naast de WW wordt verrekend

op basis van verdiend loon, niet uren.

Steun voor werkgevers die arbeidsgehandicapten in dienst nemen; werkgevers die dat

niet doen betalen meer premie.

Ontslagbescherming blijft, vergoeding koppelen aan door

werknemer reëel geleden schade.

Duur WW omlaag, hoogte WW in eerste maanden omhoog.

Langdurig werklozen worden financieel gestimuleerd om maatschappelijke taken te

vervullen.

ZZP’ers en flexwerkers krijgen toegang tot arbeidsongeschiktheid- en

pensioenverzekeringen.

Vanaf 2018 AOW-leeftijd stapsgewijs verhogen naar 67 jaar in 2030.

Bijstandsuitkering blijft gebaseerd op het individu.

Wajong en Wsw blijven vangnet voor mensen met een beperking.