Dokter, voelt U

mijn pijn?! Over yellow flags en psychologische behandeling

Tamara Sinnaeve, klinisch psychologe AZ Monica

2

Geef me de kalmte om te accepteren wat ik niet kan veranderen,

De moed om te veranderen wat ik kan veranderen,

En de wijsheid om het verschil te kennen

3

Inhoud

Biopsychosociaal model

Behandelingstrajecten

Het ABC van Yellow Flags

Rol van de hulpverleners

Psychologische evaluatie/interventies

Toekomstperspectieven en uitdagingen

4

Biopsychosociaal model

Evolutie naar chronische pijn

5

Behandelingstrajecten

2 trajecten:

- Preventietraject: psychosociale risicofactoren tot

ontwikkelen van chronische pijn worden

gescreend/geëvalueerd; “yellow flags”.

- Multidisciplinair pijntraject: chronische pijnpatiënten

worden geëvalueerd/opgevolgd bij de psycholoog met

als doel de levenskwaliteit en functioneringsniveau te

verbeteren.

6

Yellow flags

Definitie

Psychosociale risicofactoren wijzend op een

verhoogde kans op chroniciteit van pijn

7

Yellow flags

Vroege herkenning en identificatie van de gele

vlaggen leidt tot een gepaste interventie (cognitief,

gedragsmatig), wat het risico op chroniciteit en de

bijhorende gevolgen (pijn, disability en verminderd

activiteitenniveau) kan verkleinen

Focus: secundaire preventie

8

Het ABC van de yellow flags

Attitude

Overtuiging dat de pijn verdere schade toebrengt, wat kan leiden tot angst-vermijdingsgedrag

Overtuiging dat pijn niet zelf te controleren is (externe locus of control)

Gebrekkig inschatten van eigen capaciteiten

algemeen passieve houding

Gedachte vooraf of men het werk zal kunnen hervatten heeft een sterk voorspellende waarde voor daadwerkelijke werkhervatting later (Hildebrandt, ea 1997)

9

Het ABC van de yellow flags

Behaviour

Rusten, rusten, rusten,…

Onregelmatige deelname aan fysiotherapie

Vermijding van „normale‟, dagelijkse taken

Buitensporig hoge pijnscores

10

Het ABC van de yellow flags

Compensatie

Gebrek aan financiële motivatie voor werkhervatting

Voorgeschiedenis van langdurig werkverzuim tgv

pijnproblematiek

11

Het ABC van de yellow flags

Diagnose en behandeling

Verwarring rond diagnose, tegenstrijdige verklaringen omtrent de pijn (Deyo et al 1986)

Gebruik van jargon, wat kan leiden tot angst en catastroferen

Medical shopping

Ontevredenheid over voorgaande behandelingen

12

Het ABC van de yellow flags

Emoties

Angst voor pijn tijdens activatie/werk

Depressie

Prikkelbaar

Toegenomen bewustzijn over lichamelijke prikkels

Stress

Nutteloosheid

13

Het ABC… F van de yellow flags

Familie

Overbeschermende partner (+overnemen van taken

van de patiënt)

„Straffende‟ reacties van de partner (bvb: negeren,

constante uiting van frustraties,…)

Gebrek aan steun

14

Het ABC… W van de yellow flags

Werk

Frequente jobveranderingen

Gebrek aan steun en plezier op de huidige werkvloer

Lage scholingsgraad, lage SES

Job met hoog niveau van fysieke inspanning

Negatieve ervaringen van management tegenover afwezigheid en pijn

Gebrek aan interesse en steun van de directe leidinggevende

15

Beste voorspellers

Kritische items:

Overtuiging dat pijn schadelijk is

Catastroferen

Angst-vermijdingsgedrag

Gevoelens van depressie en sociale isolatie

Overtuiging dat passieve behandeling beter en

effectiever is dan actieve participatie.

16

Rol van de hulpverleners

Nagaan van kritische items

Moedig gedragsactivatie aan

Uitleg geven over belang van vroegtijdig handelen;

pijnfysiologie --- overgevoeligheid

Bij indruk van rol van depressie en/of angst

doorverwijzen!

17

18

Psychologische evaluatie

Intakegesprek

Overzicht maken van de moeilijkheden

- Pijngewaarwording

- Pijnbeleving

- Coping

- Psychiatrische voorgeschiedenis

- Onderhoudende factoren

- Verwachtingen

19

Psychologische evaluatie

Doelstellingen samen met de pt formuleren

Psycholoog als wegwijzer

Motivatie als absolute voorwaarde tot succes

20

Psychologische interventies

Thema’s

Pijneducatie: rol van alle hulpverleners

Activiteitenmanagement: graded activity vs graded

exposure

Vergroten zelfcompetenties en zelfwaardegevoel

Corrigeren van irrationele cognities, emoties, gedrag

Systeem mee betrekken in pijnbehandeling

Relaxatietechnieken bijbrengen

Werken rond aanvaarding, leven naar waarden

…….

21

Psychologische interventies

2 soorten behandelingsvormen

1) Individueel: beperkt tot ongeveer 8 consultaties

2) Interactief groepsprogramma:

- Sessie 1: pijn en gedrag

- Sessie 2 en 3: pijn en gedachten

- Sessie 4: pijn en emoties/ impact op zelfbeeld

- Sessie 5: pijn en sociale context/communicatie (rollenspel)

- Sessie 6: effectevaluatie + tussentijdse evaluatie sociale dienst

22

Werken rond aanvaarding

Wat is aanvaarding?

Bereid zijn lichamelijke sensaties zoals pijn precies zo

te ervaren zoals ze voor jou op dat moment zijn

= actief proces

23

Wat denk je over de volgende stelling: „Soms is het

beter om te stoppen met vechten tegen de pijn‟

A) Waar

B) Niet waar

24

Pijn + Verzet = LIJDEN

Clean pain vs dirty pain

Hoofddoel van de psychologische behandeling is:

A) Verminderen van de pijn

B) Verhogen levenskwaliteit

C) Re-integratie naar de werksituatie

25

Welke criteria horen tot de beste voorspellers tot het

ontwikkelen van chronische pijn:

A) Stress en gebrek aan sociale ondersteuning

B) Medisch shoppen en toegenomen bewustzijn voor

lichamelijke prikkels

C) Job met hoog niveau van fysieke inspanning en

lage socio-economische status

D) Angst-vermijdingsgedrag en catastroferen

26

Wat denk je over de volgende stelling: „pijn geeft je

het signaal dat je beter stopt met de activiteit waar je

mee bezig was‟

A) Klopt

B) Klopt niet

27

Toekomstperspectieven &

uitdagingen

Méér samenwerken met eerstelijns (huisartsen,

psychologen,…). Opstellen samenwerkingsverbanden

Uitbouw preventietraject pijn

Pijlen richten op socioprofessionele re-integratie

Opstart mindfulnesstraject

28

Bedankt voor jullie

aandacht!

Soms is loslaten de volgende stap

datum

VOETTEKST 30

datum

Familie

Intieme relaties

Gezondheid /

zelfzorg

33

Ouderschap

Sociaal leven

Burgerschap /

gemeenschap

Werk / carrière

Opleiding / vorming

Hobby

Spiritualiteit