DocentenhandLeIdIngTragedie

Inhoudsopgave

LespLannenLespLan 1 Introductie tragedieLespLan 2 FilmfragmentenLespLan 3 CollageLespLan 4 Ruimtelijk beeldLespLan 5 EyeLespLan 6 EindproductIJLag

bIJLagesbIJLage 1 Verhaal PompeïbIJLage 2 Apollo en DaphnebIJLage 3 Het eed van horattibIJLage 4 Ice arch, Ron MueckbIJLage 5 Andy GoldsworthybIJLage 6 EyebIJLage 7 Beoordelingscriteria

omschrIJvIng van de LesDe leerlingen gaan onderzoek doen naar tragedie. In deze les gebeurt dat doormiddel van artikelen. Eerst wordt het artikel van het leerlingen stencil voorgelezen en de bijbehorende vragen beant-woord. Daarna gaan ze zelf opzoek naar een heden-daags artikel en een kunstgeschiedenis verhaal. Bij beiden schrijven de leerlingen op waarom het bij tragedie hoort.

Zo komen de leerlingen erachter wat tragedie voor hen kan betekenen. Wat in de les niet af komt is huiswerk.

doeLsteLLIngen van de Les- De leerling leert bronnen vinden- De leerling leert bronnen onderzoeken- De leerling leert verbanden te leggen tussen kunstgschiedenis en hedendaagse gebeurtenissen

benodIgde materIaLen- Tekst Pompeï (bijlage 1)- Computers om artikelen op te zoeken - Kranten om artikels op te zoeken - Kunstgeschiedenis boeken voor verhalen (bijvoor-veeld Honour & Flemming) - Plakstift - Schaar- Lesformulier

tIJdspad van de Les5 min Inloop les 10 min Verhaal voorlezen Pompeï5 min Uitleg over de lessenreeks 25 min Artikel en verhaal opzoeken 5 min Les afsluiten

voorbeeLden om te gebruIkenBijlage 1 Verhaal Pompeï Bijlage 2 Verhaal Apollo en Daphne Bijlage 3 Verhaal De eed van Horati

eventueLe extra opdrachtWanneer leerlingen eerder klaar zijn kunnen ze nog op zoek gaan naar een muziek stuk waar volgens hen tragedie in voor komt. Ze printen dan de lyrics uit en verwerken dit bij de opdracht. Wanneer het alleen instrumentaal is geven ze een link van het nummer. Ook hier omschrijven de leerlingen waar-om dit voor het tragedie is.

LespLan 1 IntroductIe tragedIe

omschrIJvIng van de LessenHet huiswerk, de verhalen die de leerlingen heb-ben gekozen, worden klassikaal besproken. Hierna worden voorbeeldfilmpjes bekeken die iets met tragedie te maken hebben. Dit wordt tevens klas-sikaal besproken. Vragen als waar de tragedie in zit worden gevraagd. Ook wordt de leerlingen ge-vraagd over hun bevindingen wat betreft het mu-ziek, decor en verhaallijn. De leerlingen krijgen de opdracht om nu zelf 2 filmpjes te zoeken wat met tragedie te maken heeft. Ze krijgen hiervoor een kijkwijzer mee om zich te richten op bepaalde pun-ten.

kIJkwIJzer- Wat zie je? (Wat zie je letterlijk, zonder hier zelf een betekenis aan te geven)- Wat hoor je?- Met wat voor materialen is het werk gemaakt?- Wat is de boodschap in het filmpje?- Waardoor heeft het filmpje met tragedie te ma-ken?- Waarom spreekt het filmpje jou aan of juist niet? onderbouw dit doeLsteLLIngen van de Lessen- Kritisch kijken naar eigen gezochte materiaal. - Leren beargumenteren en verbanden te leggen.

benodIgde materIaLen- Beamer- Computers- Papier en schrijfmateriaal

tIJdspad van de Lessen 5 min Inloop les10 min Bespreken huiswerk/vorige les5 min Voorbeeld filmpjes kijken 10 min Klassikaal besprek15 min Zelf twee filmpjes zoeken en vragen invullen volgens de kijkwijzer5 min Les afsluiten

voorbeeLden om te gebruIken: Banksy with Syria: https://www.youtube.com/wat-ch?v=2VVoCxdm7T8Verschillende soorten kunstwerken: https://www.youtube.com/watch?v=l-7IV2qryiQ

eventueeL extra opdrachtDe leerlingen die vroegtijdig klaar zijn met de op-dracht zouden alvast kunnen beginnen met afbeel-dingen of voorbeelden zoeken voor hun collage.

huIswerkLees vast wat de bedoeling is voor les 3 en denk dus goed na over wat voor materialen je mee wil nemen.

LespLan 2 fILmfragmenten

LespLan 3 coLLage (Eventueel 2 lessen)

omschrIJvIng van de LesDeze les wordt er gewerkt aan een collage. Dit wordt gebaseerd op de verzamelde tragedies. Op de leerlingenstencils staan aandachtspunten en voorbeelden van materialen.

doeLsteLLIngen van de Les- De leerling kan afbeeldingen of tekeningen koppe-len aan de tragedies die hij zelf heeft gekozen.- De leerling kan een goede samenhang vinden tus-sen de verschillende afbeeldingen, tekeningen en materialen wat zorgt dat het een geheel wordt.- De leerling kan door middel van de collage laten zien wat tragedie is of waar deze tragedie over ging. Dus een samenhangend geheel waarin duidelijk wordt wat het onderwerp is en geen chaos van bij elkaar gezochte ‘losse dingen’.- De leerling denkt na over kleur en materiaal en kan dit ook toelichten.

benodIgde materIaLen (bIed de docent dIt aan of moet-en LeerLIngen dIt zeLf meenemen?)- Papier: Gekleurd papier, tijdschriften, karton, crêpe papier, krant, geprinte foto’s, eigen tekeningen- Stof: Gekleurde stoffen, stoffen met speciale structuren, touw- Natuur: Zand (verschillende kleuren), bladeren, takjes, katoenbolletjes, schelpstukjes - Overig: Lijm, evt lijmpistool, plakband, gekleurd tape, knoopjes, kraaltjes

tIJdspad van de Les10 min Verwachtingen van de les en opdracht bespreken30 min Zelfstandig werken aan de collage10 min Opruimen

voorbeeLden om te gebruIkenhttp://diaz-arts.com/galleries/collage-examples/

eventueLe extra opdrachtWanneer een leerling al klaar is kan er een keuze toelichting geschreven worden. Eventueel kan de docent ook met de leerling het gemaakte werk be-spreken.

LespLan 4 ruImteLIJk beeLd(2 Lessen)

omschrIJvIng van de LessenDe leerlingen hebben een collage gemaakt en in de vorige les hebben ze de collage besproken naar aanleiding van twee tegenstellingen van een filo-soof (bijv. Hegel).

Doordat ze gebruik hebben gemaakt van de tegen-stellingen hebben de leerlingen een beter idee ge-kregen wat tragiek is. De voorgaande lessen wor-den nu dus samengevat in een 3D werk.

De docent een paar voorbeelden en bespreekt wat een bepaald materiaal uitstraalt. (Hard/zacht, pun-tig/rond, wat doet kleur?)

De leerlingen hebben keus uit twee materialen, klei en hout.

doeLsteLLIngen van de Les- Buiten cliché beelden stappen- Verschillende technieken- Leren onderzoeken en verwerken in beelden- Doen i.p.v. te lang nadenken- 2D omzetten in 3D- Kan de leerling een materiaal zoeken die past bij de uitstraling die hij/zij wil meegeven?

benodIgde materIaLen- Klei- Hout

tIJdspad van de Lessen10 min Inleiding30 min Begeleiden10 min Opruimen

voorbeeLden om te gebruIken: - Andy Goldsworthy (bijlage 4)- 1982 Ice Arch Ron Mueck (bijlage 5)

omschrIJvIng van de LesTijdens de start van de les wordt er wat verteld over de filosoof Hegel. Hierin wordt vooral ingaan op de tegenstelling. Aan de hand van deze uitleg worden er klassikaal nog wat voorbeelden genoemd en be-denken de leerlingen er nog 3 zelf. Ze zoeken een klasgenoot met een collage die een tegenstelling is en deze bespreken ze.

Aan de hand van deze bespreking wordt er een in-leidend verhaal gegeven over het bezoek aan de eye. De leering wordt voorbereid op wat ze gaan zien, wie ze gaan zien en waar ze op gaan letten. Dit gebeurd aan de hand van voorbeeld film, in ver-band met tegenstellinge een aflevering van GTST Er wordt voor GTST gekozen omdat dit een beeldende manier is waar vooral tekst belangrijk is. Decor, en beeld is ondergeschikt. Tijdens de tentoonstelling gaan ze zien dat beeld boven tekst gaat en dat het beeld het verhaal gaat vertellen.laat de leerlingen zelf ook nog wat voorbeelden be-denken.

doeLsteLLIngen van de Les- De leerling leert over de tegenstellingen aan de hand van Hegel- De leerling gaat in gesprek over tegenstellingen en kan er zelf nog 3 bedenken- De leerling weet waar de excursie naar de Eye over gaat en weet wat er van hem/haar verwacht wordt tijdens het bezoek

benodIgde materIaLen- Beamer- Documentaire materaal ( Youtube of echte film) - Collages van de leerlingen om samen te bespre-ken

tIJdspad van de Lessen5 min Inloop les 10 min Bespreken Hegel10 min Bespreken leerlingen onderling en 3 nieuwe tegenstellingen bespreken25 min Voorbereiding op bezoek Eye

voorbeeLden om te gebruIken: In bijlage 6 is een beschrijving te lezen over de toe-passing van de lessenserie in de huidige tentoon-stelling

LespLan 5 eye(2 Lessen, theorie en bezoek)

omschrIJvIng van de LesDe leerlingen schrijven drie woorden op wat voor hun gaat over tragedie. Ze gebruiken deze of kiezen er een uit om te gebruiken in hun eindresultaat. Ze maken een beeldend werk, waarbij ze mogen kie-zen uit 2D of 3D. Als laatste afsluiting van dit pro-ject vullen ze nog een reflectie in.

doeLsteLLIngen van de Les- De leerling kan in drie woorden aangeven wat tragedie voor hem/haar is- De leerling kan een keuze maken of een 2D of 3D werk beter bij hen verwerking past- De leerling kan middels dit laatste beeld een conclusie laten zien van hun betekenis aan het woord tragedie

benodIgde materIaLenVrij

tIJdspad van de Lessen5 min Inleiding35 min Begeleiden10 min Opruimen

LespLan 6 eIndproduct(3 Lessen)

bIJLage 1 verhaaL pompeï

Plinius begint zijn verslag met een beschrijving van een ongewoon fenomeen. Zijn oom ziet vanuit Mi-senum, waar hij het commando voerde over de Ro-meinse vloot, een wolk verschijnen van ongebrui-kelijke afmetingen. Door zijn nieuwsgierige natuur besluit hij een kijkje te nemen en, aangespoord door een bericht van een angstige kennis, vaart hij richting de kust van Pompeï.

Gaius Plinius groet zijn vriend Tacitus,Je vraagt dat ik je schrijf over het overlijden van mijn oom, opdat jij het des te beter kan overleve-ren aan de toekomstige generaties. Ik bedank je; want ik zie dat onsterfelijke roem verzekerd is voor zijn dood, als die door jou verheerlijkt wordt.

Want hoewel hij door de verwoesting van zeer mooie landstreken, zoals hele bevolkingsgroepen, zoals steden, omgekomen is in een gedenkwaardig voorval, als het ware om eeuwig te leven, hoewel hij zelf zeer veel onvergankelijke werken geschre-ven heeft, toch zal de eeuwigheid van jouw ge-schriften veel toevoegen aan zijn onsterfelijkheid.

Alleszins meen ik dat het gelukzaligen zijn aan wie het door een geschenk van de goden gegeven is dingen te doen die het beschrijven waard zijn of dingen te schrijven die het lezen waard zijn, maar ik meen dat zij aan wie elk van beide gegeven is, de gelukzaligsten zijn. In het aantal van deze gelukza-ligsten zal mijn oom door zijn en jouw boeken zijn. Des te liever neem ik het op mij, eis ik zelfs met aandrang, dat wat jij mij opdraagt.

Mijn oom was te Misenum en hij voerde ter plaatse het commando over een vloot. vierentwintig Au-gustus, ongeveer het zevende uur rond een uur ‘s middags, wees mijn moeder hem erop dat er een wolk verscheen met en een zeer ongewone grootte en aanblik. Nadat hij in de zon gelegen had, vervol-gens een koud bad genomen had, had hij liggend een lichte maaltijd genomen en hij was aan het stu-deren; hij eiste zijn sandalen, klom naar de plaats van waar dat vreemd verschijnsel het best bekeken

kon worden.

Een wolk ontstond - het was voor diegenen die van ver toekeken onzeker uit welke berg (later vernam men dat het de Vesuvius geweest was). Hiervan zou de gelijkenis en de vorm door geen andere boom meer dan door een pijnboom kunnen wor-den weergegeven. Want ze verspreidde zich met een soort van takken als het ware opstijgend in de hoogte met een zeer lange stam.

Ik geloof, omdat ze door een krachtige luchtstroom gestuwd werd, vervolgens is die luchtstroom zwak-ker geworden en is de wolk tot stilstand gekomen of zelfs omdat ze overwonnen door haar gewicht zich oploste in de breedte. Soms was ze stralend wit, soms vuil en vol vlekken, naargelang ze aarde of asse omhooggebracht had.

Het leek hem iets groots en het van dichterbij on-derzoeken waard, zoals vanzelfsprekend is voor een zeer geleerd man. Hij beval dat een snelle galei gereedgemaakt moest worden en hij bood mij de gelegenheid als ik samen met hem zou willen gaan. Ik antwoordde dat ik liever wilde studeren en toe-vallig had hijzelf mij iets om te schrijven gegeven. Hij ging weg van huis; hij ontving een briefje van Rectina van Tascus, die door het dreigende gevaar zeer in paniek geraakt was (want haar landgoed lag aan de voet van de Vesuvius en er was geen moge-lijkheid tot de vlucht, tenzij via schepen): ze smeek-te dat hij haar weghaalde van het zo grote gevaar.

Hij veranderde zijn plan en dat wat hij uit weetgie-righeid begonnen was, zette hij met heldhaftigheid verder. Hij liet de vierremers te water, ging zelf aan boord om niet alleen Rectina, maar velen hulp te bieden (want de prachtige kust was drukbevolkt). Hij haastte zich daarheen, vanwaar anderen vlucht-ten, recht de koers, recht het roer gericht naar het gevaar, zo onbevreesd dat hij alle bewegingen van die ramp, alle vormen, zoals hij ze waargenomen had met zijn ogen, dicteerde en nauwkeurig op-schreef.

Er viel al as op de schepen, hoe naderbij ze kwa-men, des te warmer en dichter opeen, zelfs al puimstenen en door het vuur zwartgeblakerde en gebroken steen, plotseling ontstond er een ondiep-te en door de explosie van de berg waren de kus-ten ontoegankelijk. Nadat hij een beetje getwijfeld had of hij het roer zou omgooien, zei hij vervolgens aan de stuurman, die hem aanzette het zo te doen: “Het lot helpt de dapperen. Ga naar Pomponianus.”

Pomponianus was te Stabiae, gescheiden door de baai die er tussen ligt (want de kust maakt een ge-leidelijke, maar diepe bocht): hoewel het gevaar daar nog niet vlakbij was, was het toch al duidelijk waarneembaar en, toen het gevaar groeide, was het zeer dichtbij, hij had zijn bagage samengebracht op de schepen, vastbesloten tot de vlucht, als de tegenwind gaan liggen was. En toen werd mijn oom daarheen geleid door een zeer gunstige wind, hij omhelsde de bevende Pomponianus, troostte hem, spoorde hem aan en om door zijn zelfzekerheid de vrees van Pomponianus te verminderen, beval hij weggebracht te worden naar de badkamer. Nadat hij een bad genomen had, ging hij aan tafel en hij at of opgewekt of (wat even groots is) opgewekt lijkend.

Intussen lichtten uit de berg de Vesuvius op ver-scheidene plaatsen zeer brede vlammen en hoge branden op, waarvan de schittering en helderheid verhevigd werd door de duisternis van de nacht. Als remedie tegen de angst zei mijn oom herhaaldelijk dat er door de angst van de landbouwers vuren achtergelaten waren en dat de achtergelaten land-goederen in verlatenheid brandden. Toen begaf hij zich te ruste en hij sliep weliswaar echt. Want door hen , die voorbij zijn kamer kwamen, werd zijn ademhaling gehoord, die bij hem wegens de om-vang van zijn lichaam vrij zwaar en luidruchtig was.

Maar de binnenplaats van waar men naar zijn ka-mer kon gaan, was zo omhooggekomen helemaal gevuld met asse vermengd met puimstenen, dat

hem de uitgang onmogelijk gemaakt zou worden, als er langer oponthoud in de slaapkamer zou zijn. Nadat hij gewekt was, kwam hij tevoorschijn en voegde hij zich weer bij Pomponianus en de ove-rigen, die doorgewaakt hadden. Gezamenlijk over-legden ze of ze binnen de huizen moesten blijven of in de openlucht moesten ronddwalen. Want de huizen wankelden door de talrijke en uitgebreide trillingen en ze leken alsof ze uit hun grondvesten getild waren, nu eens hierheen dan weer daarheen weg te gaan of terug te keren.

Anderzijds vreesde men onder de blote hemel voor de val van puimstenen, hoewel licht en poreus. Maar toch verkoos de vergelijking van de gevaren dat laatste. En bij mijn oom overwon het ene rede-lijke argument het andere, bij de anderen de ene vrees de andere.

Ze legden kussens op hun hoofd en bonden die vast met doeken: dit was een bescherming tegen vallen-de voorwerpen. Elders was het al dag, daar was de nacht zwarter en dichter dan alle andere nachten. Toch trachtten veel fakkels en allerlei lampen die duisternis te verdrijven. Ze besloten naar de kust te gaan en van dichtbij te bekijken of de zee nu al schepen liet vertrekken, maar ze bleef nog altijd woest en vijandig.

Daar ging mijn oom liggen op een uitgespreide doek, hij vroeg telkens weer om fris water en dronk het op. Dan joegen vlammen en de geur van zwa-vel, de voorbode van vlammen, de anderen op de vlucht en deden hem opstaan. Steunend op twee slaafjes stond hij recht en zakte dadelijk weer in el-kaar -zoals ik het begrijp- omdat door de te dikke walm zijn adem blokkeerde en zijn luchtpijp werd afgesloten, die van nature bij hem al zwak en be-klemd was en vlug ontstoken.

Toen het daglicht teruggekeerd was (dat was de derde dag sinds die dag, die hij voor ‘t laatst gezien had), werd zijn lichaam gevonden, ongeschonden, ongedeerd en helemaal gekleed, zoals hij was. De

houding van zijn lichaam was eerder die van ie-mand die rust dan van een overledene.

Intussen in Misenum waren mijn moeder en ik... Maar dat heeft niets te maken met de geschiede-nis, en jij wilde niets anders weten dan over zijn dood. Ik ga dus eindigen. Een ding zal ik er nog aan toevoegen: dat ik alles nauwkeurig heb vermeld, waar ik bij was en wat ik onmiddellijk na de feiten had gehoord, wanneer men zich de waarheid het best herinnert. Jij mag eruit halen wat je verkiest. Het is immers iets anders een brief te schrijven dan een geschiedkundig werk, het is iets anders voor een vriend te schrijven dan voor iedereen. Gegroet.

Daphne was Apollo’s eerste liefde, hem niet bezorgd door ‘t blinde toeval, maar door boze wraak van Cupido. Apollo immers had hem kort tevoren zijn boog met strakke pees zien spannen, en nog pralend met die Python-moord geroepen: ‘Zeg, wat doe je daar, kwajongen? Zo’n vechters-boog! Die past toch beter bij mijn schouders, hier, ik kan er feilloos dier en vijand mee verwonden, feilloos... Ik heb onlangs een giftig slangelijf van meters lang, de Pythondraak, met meer dan duizend pijlen neergeschoten! Pak jij nu braaf je fakkeltje en stook je liefdesvuur waar je maar wilt, maar meng je liever niet in mijn triomfen!’ Het Venusjong riep terug: ‘U schiet, Apollo, altijd raak, mij best, maar ik raak u, en net zo goed als alle dieren voor goden onderdoen, moet u nu buigen voor mijn macht!’ Na deze woorden vloog hij vleu-gelwiekend door het luchtruim en landde schielijk op de donkere Parnassustop en trok een tweetal pijlen uit zijn koker, elk verschillend van doel: de één dooft liefdesvuur, de ander wekt het op.

De pijl die opwekt is van goud en schittert met zijn pijlpunt; de pijl die dooft is nogal stomp, de scha-cht loopt uit in lood. Die laatste nu schoot Cupido op Daphne af, de eerste beschadigde Apollo’s hart, tussen de ribben dringend. Hij is terstond verliefd, zij wil van geen verliefdheid weten en wijdt zich aan de jacht, vindt haar geluk in stille bossen, in dierenprooi, een zuster van de kuise Artemis; een strakke band omsluit haar ordeloos verwaaide haren.Veel minnaars dingen naar haar gunsten; allen wijst zij af, wegsnellend, diepe bossen door, wars, onbekend met mannen, zich niet om Amor, Hymen, huwelijkswoord bekommerend.

Vaak had haar vader al gezegd: ‘Geef mij een schoonzoon, meisje’, vaak had haar vader ook gezegd: ‘Geef mij toch kleinzoons, kind’, maar zij, de huwelijksfakkels hatend als een boze mis-daad,toonde hem dan haar meisjesmooi gelaat vol blozend schaamrood en met haar vleiend-zoe-te armen om haar vaders halssmeekte zij: ‘Laat mij, lieve vader, voor mijn hele leven een maagd

zijn, net als Artemis-háár vader stond dat toe.’En hij stemt toe, dat wel, maar juist haar meisjes-schoon verbiedt haar te blijven wat zij wil, haar gratie strookt niet met haar wens.Bij ‘t eerste zien begeert Apollo haar, droomt hij van Daphne, jaagt die begeerte ook na en faalt in eigen zienersga-ven... Zoals na ‘t oogsten dunne halmen worden weggebrand, zoals soms heggen laaien, wanneer reizigers hun fakkelste dicht erlangs doen gaan of achterlaten ‘s ochtends vroeg, zo raakte onze god in vuur en vlam, zo stond hij gloeiend in lichter-laaie en gaf zijn hopeloze liefde hoop. Hij ziet haar onverzorgde lokken langs haar schouders vallen en denkt ‘hoe fraai als zij die opbond’, ziet de gloed die uit haar sterrenfonkelende ogen straalt, en ziet die lippen die meer te bieden hebben, prijst haar vingers, handenpaar, haar armen die tot bijna aan de schouders onbedekt zijn; wat wel bedekt is, droomt hij zich nog mooier.

Maar zij vlucht sneller dan lichte wind en blijft niet staan, als hij haar aanroept: ‘Dafhne, mijn nimf, ik smeek je, blijf! Ik volg je niet vijandig! Je vlucht, mijn nimf, zoals een lam een wolf ontvlucht, een hert een leeuw, of duiven voor een adelaar on-rustig wieken, dieren die voor een vijand vrezen; maar ik jaag uit liefde,ik arme... Pas toch op, je valt... de doornstruiken schrammen je benen-zul-ke benen!-en dan krijg ik nog de schuld...Waar jij nu loopt is ruw terrein, maak minder haast, ik bid je, vlucht niet zo snel, dan zal ik minder haastig achtervolgen! En kijk dan, wie je zo het hart op hol brengt: heus, ik ben geen bergbewoner, ook geen onbehouwen herder die zijn kudden in het oog houdt. Denk toch na, je weet, je wéét niet wie je ontloopt, en daarom loop je. Ik ben heerser van Delphi en Clarus, Tenedos en Patara’s palei-zen.Jupiter is mijn vader! Ik duid aan wat is, wat was en wat zal zijn. Door mij ook klinken lier en dichtkunst samen. Mijn pijlen treffen altijd doel, maar nu, nu schoot één pijleter dan die van mij en trof mijn hart, een open mikpunt... Ik ben het die geneeskunst uitvond, alom klinkt mijn naam als de “Genezer”, ik beheers de wonderkracht van

bIJLage 2 apoLLo en daphne

kruiden, maar, arme ik, er is geen kruid dat tegen liefde helpt! Die kunst van mij, die anderen beter maakt, verzaakt zijn meester. Ach, vader! Help me!

Veel meer nog wou hij zeggen, maar zij liep met bange voet ver van hem weg, ver van die niet-meer-uitgesproken woorden en leek wel dubbel mooi: haar ledematen waaiden bloot, haar kleren joegen door de wind in tegenwaartse richting, een zachte bries blies lange lokken van haar schouders op. Door ‘t vluchten groeit haar gratie en de jonge god verliest zich niet langer meer in vruchteloze liefdespraat, maar volgt nu met versnelde pas, zoals zijn liefde zelf al ingaf.Wanneer een windhond in een open veld een haas ontwaart, schieten ze heide weg, belust op buit, belust op leven;de hond, zo lijkt het, heeft de ander bijna in zijn greep, met zijn vooruitgestoken snuit raakt hij de achterpoten, terwijl de haas, on-zeker over eigen lot, nog net de beet ontspringt en aan die hete bek weet te ontsnappen. Zo renden ook de god-uit liefde-en de nimf-uit angst. Toch is haar achtervolger met zijn vleugels van verliefd-heid sneller, hij kent geen rust, hij komt steeds dichter in de rug van ‘t vluchtend meisje, hijgend in de lokken langs haar schouders. Haar krachten zijn ten eind, ze ziet doodsbleek, is uitgeput van ‘t snelle gaan, en omziend naar het water van Pen-cius roept ze: ‘Ach, vader! Help me! Een riviergod heeft toch macht? Bevrijd me van dit lichaam dat me veel te mooi deed zijn!’

Haar klacht weerklinkt nog, als een starre stijfheid haar bevangt: uit tot takken en haar haar tot loof, haar voeten, eerst zo snel, zijn nu verstokt tot tra-ge wortels, haar hoofd wordt kruin. Haar gratie is het enige wat rest.Nog steeds bemint Apollo haar, zijn vingers langs de boomstam voelen haar hart nog sidderen onder de nieuwe bast en met zijn armen om haar takken heen, als om een lichaam, kust hij het hout, maar zelfs dat hout buigt van zijn kussen weg.Dan spreekt de god haar toe: ‘Omdat je niet mijn vrouw kunt worden, zul je in

elk geval mijn boom zijn, en jij zult voortaan mijn haar omkransen en mijn lier en pijlenkoker sieren. Jij zult Romeinse overwinnaars begeleiden, alshun blijde zege klinkt en ‘t Capitool de lange stoeten ziet naderen. Gij zult een zeer getrouwe wacht-post zijn vlak voor Augustus’ poort,’ dicht naast de eikeboom in ‘t midden, en evenals mijn jeugdig hoofd steeds lange lokken draagt,zul jij voorgoed gelauwerd zijn en nooit meer zonder lover.’ Aldus Apollo. De laurierboom knikte met de nieuw ontstane takken en bewoog haar kruin of het een hoofd was.

Het werk behandelt een belangrijk onderwerp uit de Romeinse mythologie, waar de drie broers Horatii in een-op-eengevechten Rome moesten verdedigen tegen de Curiatii uit Alba, een na-burige stad en tevens rivaal. Uiteindelijk blijft enkel de oudste broer van de Horatii in leven, die vervolgens door zijn zus vervloekt wordt (zij was getrouwd met een van de Curiatii) en haar daarom op haar beurt ook doodsteekt. Door deze eed zwe-ren de Horatii aan hun vader dat zij het gevecht ofwel zullen winnen ofwel zullen sterven. Het gevecht zelf komt voor in verschillende literaire bronnen, zoals in Ab urbe condita van Titus Livius, maar de eed is door David bedacht.

bIJLage 3 het eed van horattI

bIJLage 4 Ice Arch, Ron Mueck

bIJLage 5 Andy Goldsworthy

De docent gaat met de klas een bezoek brengen aan het film museum Eye in Amsterdam. Eye heeft om de zoveel tijd een nieuwe tentoonstelling van-uit een andere invalshoek.Om het lesplan zo goed mogelijk aan te laten slui-ten bij het lesplan kan er gewerkt worden aan de hand van de volgende stappen. Hieronder is een voorbeeld gemaakt aan de hand van een tentoon-stelling die loopt van 11 september 2015 tot en met 17 januari 2016.

wIe wordt er tentoongesteLd?In een introductie stuk die over de maker van de tentoonstelling wordt geschreven, geeft het mu-seum ook aan waarom hij belangrijk was en wat kenmerkend is voor deze maker.

voorbeeLdMichelangelo Antonioni wordt beroemd met zijn trilogie L ‘ avontuur, La Notte en L’ eolische. Hij groeit uit tot een van de meest vernieuwende re-gisseurs van e 20ste eeuw. (waarom?)Antonioni vernieuwd de filmgrammatica door van-uit het beeld te denken en minder vanuit het ver-haal. De tentoonstelling van nu gaat over het werk uit de jaren 60 en 70 en zijn vernieuwende en mo-derne periode van Antonioni.. Er worden ook een aantal films uit zijn neorealistische periode de ja-ren 50 en 60 tentoongesteld die al vernieuwende elementen hebben

wIe Is mIcheLangeLo antonIonI? (bIografIe)Hierin zoekt u uit wat de de achtergrond is van de maker.

voorbeeLdHij leefde van 1912 - 2007 en begon zijn carrière tijdens de Tweede wereldoorlog als Co-scena-rioschrijver voor Roberto Rosselilini en als regie-

assistent van marcel CarneZijn eerste film Conaca di un amore is vanuit een realistische voorstelling gemaakt. Later hebben zijn films een meer filosofische benaderingen.

het werk van de makerWat is kenmerkend en vernieuwend aan het werk.

voorbeeLdMichelangelo Antonioni peilde de menselijke ziel en deed dit in een vernieuwde stijl door meer vanuit beeld dan verhaal te wer-ken. Zijn eerste film in kleur is II deserto rosso 1964. Hij schilder in deze film grasvelden en bomen bij om de intensiteit van de kleur te verdiepen allemaal zodat het beeld meer gaat spreken.

Voor de leerlingen is het ook belangrijk om de context van de tijd te weten.In het geval van het voorbeeld, leeft Antonioni in de tijd waarin de popcultuur in opkomst is. In zijn werken Blow-up 1966 en Za-briskie Point 1970 laat hij krachtige tijdsbeeld zien en ontluiken-de popcultuur en maatschappelijke onvrede. Bij de film zet hij muziek van popbands uit die tijd zoals the Rolling Stones.

Linken. wat te koppellen valt vanuit het voorbeeld met de lesstof.Hij werkt vanuit beeld. tot nu toe hebben de leerlingen gewerkt vanuit een tragedie wat omgezet moet worden in beeld. De ma-nier waarop wij nu films bekijken gaan vooral vanuit verhaal en de beelden moeten dat verhaal verstekken. Antonioni draait het om. Zijn beelden bepalen het verhaal. Hij werkt niet vanuit het verhaal maar het beeld. Wat zie je hier van terug als je naar de tentoonstelling gaat? Laat hiervoor de vergelijking een film zien in de les die echt vanuit verhaal is geschreven. Een voorbeeld kan zijn een populaire soaps aflevering.

Hier gaat het dan om een tegenstelling .Het beeldend werken vanuit verhaal (soap) waarbij beeld je verhaal versterkt of het werken vanuit beeld (Antonioni) waarbij het beeld het verhaal maakt. Dit kan gekoppeld worden aan Hegel. Tegenstellingen. Als het een er is is het andere het niet.

bIJLage 6 Eye

fILosoof hegeLHegel is een fi losoof uit de 18de eeuw. Deze fi lo-soof leefde in Duitsland en heeft de theorie van tegenstellingen bedacht.Dit houd in dat als er iets is, er daardoor ook iets niet is.Dat er iets niets merk je pas als het er wel is.

geef voorbeeLden aan de kLas- ‘Zonder individu is er geen samenleving, en zonder samenleving geen individu.’- ‘Als het regent, regent het ook een keer niet.’- ‘Niet alles is kunst, dus er is ook kunst.’- ‘Als je op 1 iemand verliefd bent weet je ook dat niet verliefd bent op de anderen’

Het gaat er dus om dat we pas weten wat we heb-ben als we weten wat we niet hebben. we weten wat vrijheid echt is als we ook weten wat het is om onder druk te leven.

Laat de leerlingen zelf ook nog wat voorbeelden bedenken.

deze docentenhandLeIdIng Is gemaakt door

Fleur

Ingena

Janiek

Daphne

Eva

beoordeLIngscrIterIa