DOCENT: A . SEWSAHAIH E N RY N. H A SS A N K H A N SC H O L E N G E M E E N S C H A P L E LY D O R P ( H H S -S G L )

BiologieVoortplanting en

ontwikkelingHavo

Boek: 4H

Doelstellingen

De student

moet de delen het voortplantingsstelsel van zowel een man als een vrouw kunnen noemen, alsook de functies en de kenmerken hiervan

moet de werking kunnen beschrijven van de hormonen die bij de voortplanting een rol spelen

moet de symptomen, besmetting en genezingsmogelijkheden kunnen noemen van de meest voorkomende geslachtsziekten

-MANNELIJK- EN VROUWELIJK VOORTPLANTINGSSTELSEL

-BEGRIP PUBERTEIT -BEGRIP MENSTRUATIE (CYCLUS)

-VGL.ZAADCEL EN EICEL -BEVRUCHTING EN

ONTWIKKELING -BEVALLING EN GEBOORTE -VOORBEHOEDSMIDDELEN

-SOA’S

De voortplanting bij de mens

Delen van het voortplantingsstelsel van een man met de functies:

• Teelballen (testes): produceren zaadcellen (spermacellen) en testosteron.• Bijballen: opslag van zaadcellen.

– In het zure milieu van de bijballen zijn de zaadcellen bewegingloos.• Balzak (scrotum): huidplooi waarin teelballen en bijballen liggen.

–De temperatuur in de balzak is ongeveer 2 °C lager dan die in de buikholte.• Zaadleiders: vervoeren zaadcellen.• Zaadblaasjes: produceren basisch vocht dat de zaadcellen activeert.• Prostaat: produceert vocht met voedingsstoffen voor de zaadcellen.• Urinebuis: vervoert urine en sperma.

– Sperma bestaat uit zaadcellen met vocht uit de zaadblaasjes en uit de prostaat.• Penis: brengt sperma in een vagina in.

– Eikel: gevoelig voor seksuele prikkels.– Voorhuid: huidplooi om de eikel.– Zwellichamen: bevatten holten die zich met bloed kunnen

vullen,waardoor de penis in erectie komt.

Zoek de volgende begrippen op:

MenstruatieVruchtbare periodeMasturbatie Ovulatie Bevruchtingsmembraan Besnijdenis

Voortplantingsorganen en geslachtskenmerken van een man

� geslachtskenmerken :- primair = van bij de ge- boorte aanwezig (uit- wendig : penis +

balzak)- secundair = puberteit

Besnijdenis

Delen van het voortplantingsstelsel van een vrouw met de functies:

• Eierstokken (ovaria): produceren eicellen, oestrogenen en progesteron.– Bij de geboorte zijn in de eierstokken reeds alle cellen aanwezig die

zich tot eicel kunnen ontwikkelen.– Eicellen ontwikkelen zich in follikels.

• Eileiders: vervoeren eicellen.• Baarmoeder (uterus): hierin vindt de ontwikkeling van een embryo plaats.

– De baarmoeder heeft een dikke gespierde wand, die met slijmvlies is bekleed.

• Vagina (schede):– bij geslachtsgemeenschap (coïtus) komt hierin het sperma terecht;– bij menstruatie wordt een deel van het baarmoederslijmvlies via de

vagina verwijderd;– bij de geboorte komt het kind via de vagina ter wereld.

• Clitoris (kittelaar): gevoelig voor seksuele prikkels.• Kleine schaamlippen: klieren kunnen slijm produceren, waardoor de toegang tot de vagina glad wordt.• Grote schaamlippen.

Voortplantingsorganen en geslachtskenmerken van een vrouw

� geslachtskenmerken: - primair=van bij de

ge- boorte aanwezig( uit- wendig:

schaamlippen en schaamspleet) - secundair =

puberteit

bredere schouders

hoekige lichaamsbouw

sterkere beharing

rondere lichaamsvormen

breder bekken

meer haar op de schedel

grotere gestalte

Waarschijnlijkheid vruchtbareperiode berekenen

Voorbeeld:

Laatste menstruatieperiode: 3 jan. t/m 7 jan.Eerste dag laatste menst.period.: 3 jan.Eerst volgende ovulatie: 3 jan. + 14 dgn = 17 jan* ovulatie: 14 dagen na de eerste dag van de laatste

menst.period.Vruchtbare periode: 14,15,16,17,18 jan.

*vruchtb. Period,: 3 dagen voor t/m 1 dag na de ovulatie (omdat een zaadcel 3 dagen in het lichaam van de vrouw kan leven; eicel blijft 12uren tot 24 uren in leven na de ovulatie)

Enkele belangrijke begrippen:

Een hormoonklier is een klier die hormonen afgeeft aan het bloed.

• Geslachtshormonen: stoffen die via het bloed de werking van de voortplantingsorganen regelen.

• De hypofyse is een hormoonklier die de hormonen FSH en LH afgeeft aan het bloed.

• Bij mannen: zaadcellen worden gevormd onder invloed van FSH en testosteron.– FSH heeft invloed op de vorming van zaadcellen.– Testosteron wordt onder invloed van LH gevormd in de interstitiele cellen en heeft invloed op de ontwikkeling van zaadcellen.

• De concentratie testosteron in het bloed wordt geregeld door terugkoppeling.

De menstruatiecyclus

Uitleg m.b.v. boek blz. 114 & 115 ; afb 24, 25

� menstruatie de opbouw en afbraak van het

baarmoeder- slijmvlies

!!! Afb. 24 en afb. 25 hormonale regeling en staat van het baarmoederslijmvlies bij bevruchting en geen-bevruchting

Voor een overzicht van de hormonen, klikken op de Hyperlink hieronder:

..\..\Havo\Voortplanting en ontwikkeling\Overzicht hormonen.pdf

� de zaadcel of sperma- tozoïde : - gevormd in de testi- kels of teelballen - 0,05 mm groot - voortbeweging door golvende bewegingen

van een staartje - 300 tot 500 miljoen per zaadlozing - levensduur : 48 tot 72

uur

� de eicel

- gevormd in de eierstokken - 1 eicel om de 28 dagen - 0,2 mm groot ( . ) - vanaf de puberteit tot de leeftijd van 45 – 50 jaar - wordt voortbewogen door

fijne trilhaartjes in de

eileiderwand - levensduur: 12 tot 24 uur

De bevruchting en innesteling in de baarmoederwand

De bevruchting:eicel en zaadcel ontmoeten elkaar en

versmelten

Voorbehoedsmiddelen:Hoe werken ze?

SOA (SOI)

• Gonorroe (druiper).– Ziekteverschijnselen: er komt slijm en etter uit de penis of vagina en het urineren kan pijn doen.– Besmettingswijze: door bacteriën, via intiem lichamelijk contact met een besmette persoon.– Genezingsmogelijkheden: door een tijdige behandeling met penicilline.

• Syfilis.– Ziekteverschijnselen: aanvankelijk een zweertje aan de geslachtsorganen, mond, tong of anus, in een later stadium verlammingen en geestelijke achteruitgang.– Besmettingswijze: door bacteriën, via intiem lichamelijk contact met een besmette persoon.

– Genezingsmogelijkheden: door een tijdige behandeling met penicilline.

Chlamydia.– Ziekteverschijnselen: vaak afwezig; soms een waterige afscheiding uit de urinebuis of vagina, of bloedverlies uit de vagina.– Besmettingswijze: door bacteriën, via intiem lichamelijk contact met een besmette persoon.– Genezingsmogelijkheden: door behandeling met penicilline.

• Aids: een aantasting van het afweersysteem tegen ziekteverwekkers.– Ziekteverschijnselen: geen specifieke.– Besmettingswijze: door het aids-virus (HIV), via het binnenkrijgen van bloed, sperma, vaginaal vocht, voorvocht of moedermelk van een besmette persoon (vooral door geslachtsgemeenschap of doordat meerdere druggebruikers dezelfde spuiten of naalden gebruiken).– Genezingsmogelijkheden: geen.

Geboorteregeling

GeboorteregelingPeriodieke onthouding Coïtus interruptusDe ‘pil’CondoomSterilisatieZaaddodende middelen (schuimtabletten,

spuitbussen, pasta’sSpiraaltje of ankertjePessarium

Leg het verschil uit tussen kunstmatige inseminatie en in vitro fertilisatie (ivf)

� delende eicel:

2-cellig stadium

� delende eicel

4-cellig stadium

� de delende eicel krijgt

het uitzicht van een

framboosachtig bolletje

� embryo:

- voor de 2 maanden

- nog geen menselijke

vorm herkenbaar

� fœtus:

- na de 2 maanden

-duidelijke menselijke

vorm herkenbaar

� eeneiïge tweeling

1 eicel : 2 kinderen

- zelfde geslacht

- lijken sprekend op elkaar

- 1 moederkoek

� tweeeiïge tweeling:

2 eicellen : 2 kinderen

- 2 placenta’s - kinderen lijken niet sprekend op

elkaar(vgl. broer – zus) - geslacht kan

verschillend zijn

De ontwikkeling in de baarmoeder

� de moederkoek of placenta (uitwisseling stoffen

tussen het bloed van de moeder en het kind

vb.:voeding ,ademhaling ,uitscheiding…)

Ook schadelijke stoffen ! ! ! (alcohol,nicotine…)

� de navelstreng ( hierin lopen bloed-

vaten die het embryo met de moeder verbinden ).

� de vruchtblaas gevuld met vruchtwater (bescherming tegen schokken

en stoten)

Afb. 48 op blz. 129 zelf bestuderen

Basisstof 9 Levenscyclus van de mens zelf doornemen.

Bevalling - geboorte

De verschillende fasen van geboorte of bevalling

De ontsluitingsfase- weeën > baarmoederhals wordt wijder.

- vruchtvliezen scheuren > vruchtwater vloeit weg.

«  breken van het water »

- geboorte is vlakbij,weeën nemen toe,moeder gaat nu persen.De uitdrijvingsfase- de baby wordt door het geboortekanaal(vagina) naar

buiten geperst.

- de navelstreng wordt afgebonden en doorgeknipt.De nageboorte- de placenta,navelstreng en vruchtvliezen worden uitgedreven.

- in de borstklieren ontstaat moedermelk.

Metamorfose

Metamorfose = gedaanteverwisseling(blz. 164,165, 167) afb. 85 en afb. 86 en afb. 89)

Volkomen metamorfose: larve lijkt niet op imago

Onvolkomen metamorfose : larve lijkt wel op imago

Jonge dier bij insecten heet larveVolwassen dier bij insecten heeft imago

Volkomen Metamorfose Vlinder

Onvolkomen Metamorfose Sprinkhaan

Metamorfose Kikker

Bij metamorfose spelen hormonen een belangrijke rol. Twee hormonen zijn het Juveniel hormoon en Ecdyson

Juveniel hormoon: onderdrukking metamorfose

Ecdyson: stimuleert metamorfose

Vragen

?Bedankt!!

Info: www.ecoisonline.org www.examenbundel.nlwww.biologiepagina.nl www.asewsahai.com

asewsahai@yahoo.com