MAVENPUBLISHING

Dit verklaart alles

156 denkers over de meest elegante inzichten aller ti jden

Onder redactie van John Brockman

Vertaling onder redactie van Pon Ruiter

Aad Janssen, Annemie de Vries, Catalien van Paassen, Constance Dashorst,

Dieuwke van der Veen, Emmy van Beest, Erica Feberwee, Fennie Steenhuis,

Floris Blommaert, Frits van der Waa, Gerda Baardman, Henny Corver,

Huub Groenenberg, Ineke van den Elskamp, Janine Langeveld,

Janine van der Kooij, Jan Willem Reitsma, Jeske Nelissen, Joost Mulder,

Josephine Ruitenberg, Kitty Pouwels, Laura van Zon, Luud Dorresteijn,

Maarten van der Werf, Marianne Hoogenboom, Marie-Christine Ruijs,

Mariella Duindam, Merel Leene, Miebeth van Horn, Patty Adelaar, Paul Heijman,

Percy Balemans, Peter van Nieuwkoop, Pon Ruiter, Ronald Jonkers, Sam Pitzalis,

Tracey Drost-Plegt, Willem van Paassen, Wilma Chappin en Yolande Samwel.

Oorspronkelijke titel This Explains Everything: Deep, Beautiful, and Elegant Theories of How the World Works

© 2013 Edge Foundation, Inc.Nederlandse vertaling

© 2013 Maven Publishing B.V., Amsterdam / Vertalers

www.mavenpublishing.nlhttp://edge.org/annual-question

Ontwerp omslag G2K/DPSOpmaak binnenwerk Asterisk*, Amsterdam

ISBN boek 978 94 9057 484 0ISBN e-boek 978 94 9057 485 7

NUR 740

Alle rechten voorbehouden.Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, micro!lm of op welke wijze en/of door welk ander medium ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de

uitgever.

Inhoud

JOHN BROCKMAN Inleiding: De Edge-vraag 19

SUSAN BLACKMOREEvolutie door middel van natuurlijke selectie 21

MATT RIDLEYHet leven is een digitale code 23

RICHARD DAWKINSRedundantiereductie en patroonherkenning 25

SCOTT ATRANDe kracht van absurditeit 29

CARLO ROVELLIHoe ogenschijnlijke doeloorzakelijkheid kan ontstaan 33

AUBREY DE GREYDe beperkte houdbaarheid van de monogamie 35

LEONARD SUSSKINDBoltzmanns verklaring van de tweede wet van

de thermodynamica 39

JOEL GOLDDe donkere materie van de geest 42

ALAN ALDA‘Er is meer in de hemel en de aarde, Horatio,

dan waar je wetenschap van droomt.’ 44

REBECCA NEWBERGER GOLDSTEINEen onopgeloste (en daardoor onelegante) reactie 46

JAMES J. O’DONNELLHet heelal volgens Ptolemaeus 48

ASHA TEN BROEKEWe zijn allemaal stof 50

PAUL STEINHARDTQuasi-elegantie 53

SHING-TUNG YAUWiskundig object of natuurlijk object? 57

FRANK WILCZEKEenvoud 58

THOMAS METZINGERDe eenvoud zelve 61

SEAN CARROLLEinstein verklaart waarom de zwaartekracht universeel is 63

STEVEN PINKEREvolutionaire genetica en de con"icten

in het menselijke sociale gedrag 65

JONATHAN GOTTSCHALLDe hypothese van Faurie-Raymond 70

DAVID G. MYERSGroepspolarisatie 74

ARMAND MARIE LEROIDe Price-equatie 76

GERD GIGERENZEROnbewuste inferenties 79

MARTIN J. REESSneeuwvlokken en het multiversum 82

ANTON ZEILINGERDe fotonen van Einstein 84

JEREMY BERNSTEINHet klein houden 87

ANDREI LINDEWaarom is onze wereld begrijpelijk? 88

GEORGE DYSONDe kosmos van Alfvén 92

MAX TEGMARKOns universum is als een kindje gegroeid 93

GINO SEGRÈKepler et al. en het niet-bestaande probleem 97

FREEMAN DYSONHoe onverenigbare wereldbeelden toch

naast elkaar kunnen bestaan 99

SATYAJIT DASOnmogelijke onnauwkeurigheid 101

HAIM HARARIHet volgende niveau van fundamentele materie? 104

ROBERT PROVINEWaarnemende waarnemers 107

VILAYANUR RAMACHANDRANGenen, claustrum en bewustzijn 109

DAVID M. EAGLEMANOverlappende oplossingen 113

MAHZARIN BANAJIOnze beperkte rationaliteit 116

ROBERT SAPOLSKYZwermintelligentie 118

VICTOR VAN DAALLeren lezen 121

KEITH DEVLINTaal en natuurlijke selectie 125

RICHARD H. THALERCommitment 128

JENNIFER JACQUETLeer om leer 130

JUDITH RICH HARRISJa of nee:

schoonheid staat gelijk aan waarheid 132

DAN SPERBEREratosthenes en de modulaire geest 134

CLAY SHIRKYDan Sperbers visie op cultuur 138

HUGO MERCIERMetarepresentatie is wat de mens uniek maakt 142

NICHOLAS HUMPHREYWaarom het menselijk brein een elegante verklaring

lijkt te hebben, zelfs als dat niet zo is 145

JELLE JOLLESHet IK tussen brein en omgeving 148

STEWART BRANDHet overlevingslandschap 152

KEVIN P. HANDOver oceanen en luchthavenbeveiliging 155

PAUL SAFFOPlatentektoniek, een elegante bevestiging van de

hypothese van de continentverschuiving 157

DANIEL C. DENNETTWaarom sommige zeeschildpadden migreren 159

CARL ZIMMEREen hete jonge aarde: ontegenzeggelijk

prachtig, en volledig onjuist 161

DAVID M. BUSSSeksuele-con"ictentheorie 164

DAVID PIZARRODe kiemen van geschiedkundige dominantie 166

HOWARD GARDNERHet belang van individuen 167

ANDRIAN KREYESubjectieve leefwereld 169

RAPHAEL BOUSSOMijn favoriete irritante elegante verklaring:

de kwantumtheorie 171

ERIC R. WEINSTEINDe wraak van Einstein: het nieuwe meetkundige kwantum 174

DAVE WINERHoe laat is het? 178

TANIA LOMBROZORealisme en andere metafysische halve waarheden 179

SEIRIAN SUMNERHet enige wat je nodig hebt, is hulp 182

HELENA CRONINIn den beginne is er de theorie 186

PAUL BLOOMThompson over ontwikkeling 191

JOHN MCWHORTERHoe kom je van een kreeft bij een kat uit? 193

GREGORY COCHRANZiekten ontstaan door ziektekiemen 196

CHRISTINE FINN‘Vuil is iets wat op een verkeerde plaats ligt’ 198

ZEF HEMELHoe steden groeien 199

ANDREW LIHInformatie is de oplossing voor onzekerheid 202

PZ MYERSAlles is zoals het is, omdat het zo geworden is 205

DAVID CHRISTIANHet idee van emergentie 207

DIMITAR D. SASSELOVReferentiekaders 210

HELEN FISHEREpigenetica – de ontbrekende schakel 212

JOHN NAUGHTONZwermgedrag van vogels 216

BARRY C. SMITHCitroenen zijn snel 217

JOHN TOOBYAlles valt op zijn plaats: entropie en de onvoorstelbare

vernuftigheid van het leven 220

PETER ATKINSWaarom dingen gebeuren 224

ELIZABETH DUNNWaarom we altijd tijd tekortkomen 226

MARK MIERASEen idee vanuit het niets 229

BART KOSKOWaarom de zon nog steeds schijnt 232

CHARLES SIMONYIBoškovic’ verklaring van de atoomkracht 234

GREGORY S. PAULVogels stammen in rechte lijn af van de dinosauriërs 236

BRUCE HOODUit eenvoud geboren complexiteit 239

A.C. GRAYLINGRussells theorie van de beschrijvingen 241

TIMO HANNAYFeynmans strandwacht 243

BRIAN ENODe beperkingen van de intuïtie 245

LISA RANDALLHet higgsmechanisme 247

SIMONE SCHNALLDe hersenen denken in belichaamde metaforen 250

HANS IJZERMANWarme gevoelens en koude kikkers 253

BENJAMIN K. BERGENMetaforen vertoeven in de hersenen 257

JOHN KLEINBERGHet duiventilprincipe 260

MARTI HEARSTWaarom programma’s bugs bevatten 264

HANS-ULRICH OBRISTCage-patronen 266

SETH LLOYDDe echte draaisymmetrie

van de ruimte 269

CHARLES SEIFEHet duiventilprincipe opnieuw bekeken 272

RODNEY A. BROOKSDe wet van Moore 275

JOHN C. MATHERKosmische complexiteit 277

SCOTT SAMPSONDe Gaia-hypothese 280

LAURENCE C. SMITHDe continuïteitsvergelijkingen 283

TIM O’REILLYDe gok van Pascal 287

S. ABBAS RAZAEvolutionair stabiele strategieën 290

EVGENY MOROZOVHet collingridgedilemma 293

ERNST PÖPPELVertrouwen op vertrouwen 294

BRUCE PARKERHet is gewoon zo? 297

PATRICK BATESONDe biologie ondergraven 301

SIMON BARON-COHENSeks in je vingers 303

ALVY RAY SMITHWaarom bewegen !lms? 306

ALBERT-LÁSZLÓ BARABÁSIWilt u er blauwe kaas bij? 309

STUART PIMMDe wetten van Moeder Natuur 312

KARL SABBAGHDe oklopiramide 316

ADAM ALTERKitty Genovese en groepsapathie 319

GERALD SMALLBERGDe Tovenaar Ik 321

DOUGLAS COUPLANDEén toeval en twee déjà vu’s 323

KATINKA MATSONOckhams scheermes 325

ALUN ANDERSONDiepe tijd 326

ERIC R. KANDELEen wetenschappelijke basis voor psychotherapie:

vijf gemakkelijke lessen 328

SHERRY TURKLETransitionele objecten 332

STINE JENSENWe leven in metaforen 335

RANDOLPH NESSENatuurlijke selectie is eenvoudig, maar de systemen die

erdoor worden gevormd, zijn onvoorstelbaar complex 337

MARCEL KINSBOURNEHoe krijg ik een goed idee? 341

NICHOLAS A. CHRISTAKISUit de mond van kleine kinderen 343

DAVID B. NIEBORGWaarom winnaars meer en meer winnen 346

PHILIP CAMPBELLDe schoonheid van een zonsopgang 350

DYLAN EVANSDe oorsprong van geld 353

DOUGLAS RUSHKOFFDe precessie van de simulacra 356

PHILIP ZIMBARDODe tijdsperspectieftheorie 358

ALISON GOPNIKHet moment waarop de puberteit inzet, vormt de verklaring

voor alle ellende die daarmee samenhangt 361

STEPHEN M. KOSSLYNROBIN ROSENBERG

Implicaties van Pavlovs grote ontdekking 365

TERRENCE J. SEJNOWSKIDe natuur is slimmer dan wij 369

MICHAEL I. NORTONRandomiseren 373

LAWRENCE M. KRAUSSHet verenigen van elektriciteit en magnetisme 375

NEIL GERSHENFELDPluizige haarelastiekjes 378

LEE SMOLINHet principe van inertie 380

ERIC J. TOPOLZien is geloven 384

GERARD HOLTONDe discontinuïteit van wetenschap en cultuur 386

NASSIM NICHOLAS TALEBHormesis is redundantie 388

ROBERT KURZBANDe prachtige wet van de onbedoelde gevolgen 392

TIMOTHY D. WILSONWe zijn wat we doen 395

SAMUEL BARONDESVerschillen in persoonlijkheid: het belang van toeval 397

BEATRICE GOLOMBHet metaboolsyndroom: aanpassingen in de

energievoorziening van de cel in een giftige wereld? 400

EMANUEL DERMANDe dood is de "nale a#ossing 405

DAVID GELERNTERTelbare oneindigheden en geestestoestanden 406

RUDY RUCKEROmgekeerde machtswetten 408

SAMUEL ARBESMANHoe de luipaard aan zijn vlekken kwam 411

STANISLAS DEHAENEHet universele algoritme voor besluitvorming 413

MIHALY CSIKSZENTMIHALYIDe uitspraak van Lord Acton 417

VICTORIA STODDENFeit, "ctie en onze probabilistische wereld 418

GEORGE CHURCHElegant = complex 421

IRENE PEPPERBERGDe vragen van Tinbergen 423

GLORIA ORIGGIDe universele turingmachine 425

RICHARD FOREMANEen kwestie van poëzie 427

JARED DIAMONDDe oorsprong van biologische elektriciteit 429

TIMOTHY TAYLORDaarom tekenden de Grieken rode "guren op zwarte potten 432

ANDY CLARKTaal past zich aan 435

NICHOLAS G. CARRZo ontstaat de middelmaat 437

MICHAEL SHERMEREmpirisme: zelf zien 439

KEVIN KELLYWij zijn stof uit sterren 442

WOORD VAN DANK 443

19

Inleiding: De Edge-vraag

John BrockmanUitgever en redacteur Edge

In 1981 heb ik de Reality Club opgericht. Tot en met 1996 vergaderde de club in Chinese restaurants, lofts waar kunstenaars woonden, mu-sea, directiekamers van banken en woonkamers, om maar een paar locaties te noemen. De Reality Club was anders dan de Algonquin Round Table, de Apostles of de Bloomsbury-groep, maar bood net als die gezelschappen intellectueel avontuur. We leken misschien nog wel het meest op de Lunar Society die eind achttiende en begin negen-tiende eeuw actief was in Birmingham. De Society was een informele groep culturele prominenten uit het begin van de Industriële Revolu-tie: James Watt, Erasmus Darwin, Josiah Wedgwood, Joseph Priestly en Benjamin Franklin. De Reality Club was een poging om mensen bij elkaar te brengen die soortgelijke thema’s verkenden, maar dan van de postindustriële tijd.

In 1997 ging de Reality Club online, onder een nieuwe naam: Edge. De ideeën die op Edge worden gepresenteerd, zijn speculatief van aard. Ze verkennen de grenzen van kennisgebieden als evolutionaire biologie, genetica, computerwetenschap, neurofysiologie, psychologie en natuurkunde. Wat uit al deze bijdragen naar voren komt, is een nieuwe ‘natuur!loso!e’, zoals de eerste aanzet tot echte wetenschap ooit werd genoemd, nieuwe manieren om tot begrip te komen van hoe fysieke processen werken, en nieuwe manieren van denken, die vraagtekens zetten bij veel doodnormale assumpties.

Voor elke Edge-bundel komen ik en een aantal trouwe contribu-anten, onder wie Stewart Brand, Kevin Kelly en George Dyson, bij elkaar om de jaarlijkse Edge-vraag uit te knobbelen. Meestal zijn dat dingen die midden in de nacht opeens bij iemand opborrelen. Het is niet makkelijk om een vraag te bedenken. (Zoals wijlen James Lee

20

Byars, een vriend van me met wie ik wel heb samengewerkt, altijd zei: ‘Ik kan de vraag wel beantwoorden, maar ben ik slim genoeg om hem te stellen?’) We zoeken vragen waarop vaak onverwachte ant-woorden komen, en die mensen aanzetten tot gedachten die ze anders misschien niet zouden hebben. Voor de vraag van dit jaar gaat onze dank eens te meer uit naar Steven Pinker.

Het grootste genoegen in de wetenschap ontlenen we misschien wel aan theorieën met een verrassende oplossing voor een lastig probleem aan de hand van slechts een paar simpele principes. Dan spreken we van ‘mooie’ of ‘elegante’ verklaringen. Historische voorbeelden zijn Keplers verklaring van complexe planetaire bewegingen als eenvou-dige ellipsen, Niels Bohrs verklaring van het periodiek systeem aan de hand van zijn atoommodel, met de kern in het midden en de elek-tronen die daaromheen draaien, en de verklaring van James Watson en Francis Crick van genetische replicatie via de dubbele helix van het DNA. De grote theoretisch natuurkundige P.A.M. Dirac is beroemd geworden door de uitspraak dat ‘het belangrijker is dat een vergelij-king schoonheid in zich heeft dan dat ze spoort met het experiment’.

De Edge-vraag van 2012Wat is uw favoriete diepzinnige, elegante of mooie verklaring?

Er zijn dit jaar via de website (http://edge.org/annual-question/) enorm veel reacties binnengekomen: rond de tweehonderd uitdagende (en vaak uitvoerige) teksten. Uiteraard hebben we daar een selectie uit moeten maken. Geheel in de geest van Edge is dit een bundel ge-worden waarin het wetenschappelijke denken in de breedste zin des woords is vertegenwoordigd als de betrouwbaarste manier om kennis over iets te verwerven. De onderwerpen bestrijken !loso!e, wiskunde, economie, gedragswetenschap, geschiedenis en taalwetenschap, met als gemeenschappelijk kenmerk dat men met een simpel en niet voor de hand liggend idee komt als verklaring voor een complexe serie verschijnselen.

John Brockman