Dit is mijn leven, dit is mijn dood - Cooperatie … › wp-content › uploads › 2020 › 01 ›...

13 december 2019

Dit is mijn leven, dit is mijn dood

Frits Spangenberg, Jochem van der Hoeven,

Lieke Bos, Margré Nijkamp en Marjolein Bos

B5011

Leeswijzer

Leeswijzer

Geeft aan dat het hier om een aanvulling vanuit het Community onderzoek gaat.

Het rapport is opgebouwd aan de hand van onderstaande lijn waarin geschetst wordt wat de stand van zaken is van het Nederlandse publiek aangaande het recht op het zelfgekozen levenseinde.

Geeft aan dat dat de resultaten uit het kwantitatieve onderzoek komen.

13-12-2019Coöperatie Laatste Wil - Presentatie 3

Het eigen levenseinde

Coöperatie Laatste Wil - Presentatie 13-12-2019 5

Bijna 8 op de 10 Nederlanders denken na over het eigen levenseinde

48%Bijna de helft van alle Nederlanders denkt na over het eigen levenseinde, en bespreekt dit onderwerp ook met anderen

30%Ongeveer een derde van alle Nederlanders denkt na over het eigen levenseinde, maar bespreekt dit onderwerp niet met anderen

22%Voor ongeveer een kwart van de bevolking is het eigen levenseinde een onderwerp waar nooit over nagedacht en gesproken wordt

78%Denkt over het

eigen levenseinde


Welke rol het eigen levenseinde speelt in het leven van het individu, hangt samen met meerdere factoren

Denkt na over het eigen levenseinde: leeftijd

18-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65-80

73% 73% 74% 78%83% 83%

Er zijn geen heel grote verschillen in leeftijden: ook de meeste jongeren denken na over hun eigen levenseinde

Denkt na over het eigen levenseinde: geslacht

82% 73%

Vrouwen denken vaker over het eigen levenseinde dan mannen.

Jongeren (<35) zijn wel vaker bereid om

toe te lichten waarom zij over het onderwerp denken, ouderen (55+) juist

minder

Denkt na over het eigen levenseinde: opleiding

Hoog Midden Laag

82% 77% 74%

Nederlanders met een hoge opleiding denken vaker na over het eigen levenseinde


Eigen ervaring is ook bepalend voor de benadering van dit onderwerp

Stervensproces van dichtbij meegemaakt

Stervensproces niet van dichtbij meegemaakt

Zelfdoding van dichtbij meegemaakt

Zelfdoding niet van dichtbij meegemaakt

82%

67%

Denkt na over het eigen levenseinde


86%

78%



Recht op zelfbeschikking


Zelfbeschikkingsrecht rond eigen levenseinde voor meerderheid Nederlandse bevolking wenselijk

61%Eens

31%Oneens

8%Geen

mening

Ieder mens heeft het recht om zelf te bepalen wanneer en waarom hij of zij het eigen leven wil beëindigen, zonder toetsing door wie dan ook


Zelfbeschikkingsrecht vooral wenselijk onder ouderen

61%Eens

Ieder mens heeft het recht om zelf te bepalen wanneer en waarom hij of zij het eigen leven wil beëindigen, zonder toetsing door wie dan ook

Leeftijd18-24 (45%), 25-34 (55%), 35-44 (57%), 45-54 (66%), 55-64 (65%) en 65-80 (70%)

GeslachtMannen (65%) zijn het vaker met deze stelling eens dan vrouwen (57%)

Politieke voorkeurLinks: 67% (GL), 69% (PvdA), 77% (SP)Liberaal: 57% (D66) en 64% (VVD)44% (CDA), ChristenUnie (12%), SGP (0%)72% (FvD), 73% (PvdD), 77% (PVV) en 79% (50+)

StervensprocesNederlanders die een stervensproces van dichtbij hebben meegemaakt, zijn het vaker eens met deze stelling


Waarom (geen) recht op volledige zelfbeschikking?

Wel recht op zelfbeschikking:

• Zelfbeschikkingsrecht is belangrijk (69%):

• “Ik begrijp niet waarom iemand zich ermee mag bemoeien of IK wens te leven of

niet… geen inmenging en alleen vrije zelfbeschikking.”

• “Zelfbeschikking, anders komen er meer zelfdoden.”

• “Bij toetsing geeft de persoonlijke of religieuze opvatting van de arts vaak de

doorslag. Dit bemoeilijkt of frustreert het zelfbeschikkingsrecht.”

• Niemand kan weten hoe erg de ander lijdt (13%):

• “Omdat ieder zelf weet wanneer het goed is geweest en niet verder wil lijden.”

• “Niemand kan voor een ander beslissen of zijn of haar lijden ondraaglijk is.”

• Bij ondraaglijk lijden moet euthanasie mogelijk zijn (13%):

• “Waarom moeten mensen ondraaglijk lijden terwijl het einde in zicht is? Zelfs

dieren worden op een humane manier uit hun lijden verlost.”

• “Indien iemand geen goede levensverwachting meer heeft, maar alleen een hele

lange lijdensweg in het vooruitzicht, waarbij de kwaliteit van leven ernstig

achteruit gaat, ben ik van mening dat iemand moet kunnen beslissen om

euthanasie te kunnen plegen.”

• Keuze moet niet impulsief zijn/Soms zijn (mentale) problemen tijdelijk (49%):

• “Sommige mensen zijn impulsief en zouden dan te snel zijn.”

• “Ik ben bang dat dan ook mensen die tijdelijk in een depressie zitten een eind aan

hun leven gaan maken, terwijl hun leven weer mooi kan worden.”

• “Door tijdelijke omstandigheden kan misschien een verkeerde/niet goed

doordachte keuze gemaakt worden.”

• Er is toetsing/overleg met een professional nodig (37%):

• “Ik vind toetsing wel zinvol om tijdelijke depressie of verstandsverbijstering als

reden uit te sluiten.”

• “Dit moet onder begeleiding van een professional. Niet iedereen kan de gevolgen

juist inschatten. Een professionele werkwijze zou de wens uiteindelijk niet

moeten blokkeren.”

• “Ik ben wel vóór maar niet zonder minimaal 1 gesprek hierover met een

(passende) professional.”

• Soms is er andere hulp mogelijk (20%):

• “Sommige mensen hebben gewoon hulp c.q. begeleiding nodig die hen van die

gedachten afhelpt.”

• “Soms lijkt iets uitzichtloos maar kan er nog iemand van buitenaf naar kijken.

Misschien is er toch nog hulp mogelijk.”

Wel recht op zelfbeschikking (61%) Geen recht op zelfbeschikking (31%)


Anti-euthanasie EuthanasieHuidige praktijk volstaat niet

meer

LaatstewilmiddelVolledig vrij

EuthanasieHuidige praktijk volstaat

LaatstewilmiddelMet voorwaarden

Waar staan we nu in de discussie over het eigen levenseinde?

Nee JaRecht op zelfbeschikking

De Euthanasiepraktijk


Meerderheid vindt dat de euthanasiepraktijk in de huidige vorm niet langer volstaat

56%Ja

23%Nee

17%Weet niet

3%Geen

mening

Vind jij dat de Nederlandse overheid de Euthanasiewet moet veranderen?


Drie stromingen in discussie over de huidige euthanasiepraktijk

56%Ja

23%Nee

Vind jij dat de Nederlandse overheid de Euthanasiewet moet veranderen?

1. De huidige euthanasiepraktijk

afschaffen

3. De huidige euthanasiepraktijk

verruimen

2. De huidige euthanasiepraktijk volstaat

”


Waarom (g)een verandering van de euthanasiepraktijk?


• “Op dit moment is zelfbeschikkingsrecht van de mens nog niet volledig

gegarandeerd in de wetgeving.”

• De huidige wet is te onduidelijk/te moeilijk (20%):

• “De wet is nu heel erg onduidelijk. Het is bijvoorbeeld belachelijk dat als

iemand altijd heel duidelijk heeft aangegeven bij dementie niet verder te

willen leven, dit niet gehonoreerd wordt.”

• Bij ondraaglijk lijden moet euthanasie mogelijk zijn (15%):

• “Als het voor mensen echt ondraaglijk wordt of er geen kwaliteit van

leven is moet iemand zelf de keuze hebben om het leven te beëindigen.”

• Als er wilsbekwaam een euthanasieverklaring is afgelegd, moet deze

geldig blijven wanneer de patiënt niet meer wilsbekwaam is (14%):

• “Niet de arts moet het laatste woord hebben maar de patiënt. Wanneer

iemand in het bezit is van een euthanasie verklaring met daarin de

omstandigheden beschreven zijn wanneer hij levenseinde wenst, moet

daar bij het niet meer zgn. wilsbekwaam zijn niet alsnog een discussie

over nodig zijn.“

• De huidige wet is zorgvuldig genoeg (49%):

• “De wet is goed. Er is met deze wet genoeg ruimte voor mensen om hun

levenseinde te regelen.”

• Beslissen over leven en dood moet niet te makkelijk worden (26%):

• “Het is zo denk ik goed. Het moet wel kunnen, maar zeker ook niet te

makkelijk zijn en zorgvuldig worden bekeken.”


• “Omdat ik van mening ben dat iedereen het zelfbeschikkingsrecht moet

hebben. Een arts kan hier indien hij dit wil bij helpen maar is dit niet

verplicht, omdat hij om wat voor reden dan ook hier bezwaren tegen kan

hebben. Ik vind dit prima zo geregeld.”

• Toetsing/overleg met een professional is nodig (13%):

• “Ik vind het goed dat de mogelijkheid bestaat om mee te helpen aan

zelfdoding maar vind tegelijkertijd dat hier wel een zekere vorm van

controle op moet zijn. Het moet niet zo zijn dat het mogelijk wordt dat

derden kunnen beslissen over je dood … Iets van overleg met

bijvoorbeeld de huisarts moet er zijn.”

Wel verandering euthanasiepraktijk (56%) Geen verandering euthanasiepraktijk (23%)

Anti-euthanasie


Nederlanders die de huidige euthanasiepraktijk willen afschaffen, en tegen elke vorm van zelfdoding zijn

Anti-euthanasie

LeeftijdMensen in de leeftijdsgroep 18-34 zijn vaker tegenstander van euthanasiepraktijk

GeloofsovertuigingTegenstanders van de euthanasiepraktijk zijn vaker mensen met een sterke geloofsovertuiging

Politieke voorkeurTegenstanders zijn vaker aangesloten bij Christelijke partijen, zoals de SGP en ChistenUnie

MentalityTegenstanders behoren vaker tot de traditionele burgers, die vasthouden aan traditionele normen en waarden.

StervensprocesNederlanders die geen stervensproces van dichtbij hebben meegemaakt, zijn vaker voor het afschaffen van de euthanasiepraktijk


Welke argumenten worden er gebruikt in de discussie over afschaffing van de euthanasiepraktijk?

Mens beslist niet

over leven en

dood

Maatschappelijke

plicht om mensen

te helpenImpact op

nabestaanden


Mens beslist niet over leven en dood

Een deel van de respondenten is van mening dat de mens niet zelf mag en kan beslissen

over het leven dan wel over de dood. Een mens wordt maar één keer geboren, wat het

leven tot een waardevol goed maakt. Dit betekent volgens hen dat we altijd moeten

vechten om in leven te blijven, hoe zwaar het leven soms ook kan zijn. Lijden en pijn

horen bij het leven, en het zelf beëindigen van het leven, al dan niet met een

laatstewilmiddel, kan daarom nooit een oplossing zijn. Dit gedachtegoed wordt door

gelovige respondenten aangevuld met het gegeven dat zij erop vertrouwen dat degene

die hen het leven geschonken heeft, ook de enige is die de kracht en macht heeft om

het leven te beëindigen. Hoewel deze groep mensen een sterke overtuiging heeft voor

het feit dat de mens zelf geen beslissing mag maken over het levenseinde, geven zij allen

aan andermans mening te respecteren.

Ik ben ervan overtuigd dat alleen God een einde aan het leven mag maken, omdat Hij ook degene is die het leven gegeven heeft. Ik kan me voorstellen

dat dit anders is als je niet gelooft, maar ik pleit ervoor dat ieder leven

waarde heeft en dus het gevecht waard is. Toch zal ik de mensen die

voor iets anders kiezen altijd respecteren. Wat me wel eens raakt is

het feit dat ik dit wel respecteer bij een ander, maar dat anderen mijn

standpunt niet altijd respecteren en benoemen dat God niet bestaat en ik

moet ophouden met die onderdrukking.

Voor mijzelf is het heel duidelijk dat er maar één iemand is die het leven mag beëindigen en dat is dezelfde die ons

ook het leven geeft, namelijk God. […] Ik begrijp overigens heel goed dat dit

anders is voor mensen die niet geloven. Als je gelooft dat het leven na dit leven ophoudt heeft het beëindigen van dit leven geen andere consequentie dan dat het lijden ophoudt. Hoewel ik er dus zelf op tegen ben, kan ik er zeker begrip voor opbrengen dat mensen

ervoor.

Vanwege mijn geloof zal ik nooit zelf actief een einde maken aan mijn leven,

gegeven door God. Iedereen heeft daarin zijn/haar eigen keuze, en het is niet aan mij om daarover te oordelen

(gelukkig!).

Het geeft ook een gevoel van overgave en berusting dat je niet alles in de hand

hebt, en een hogere macht zoals God of de natuur of wat dan ook, dat

bepaalt. Lijden hoort bij het leven en heeft ook als bijwerking een bezinning.

Ik heb geleden, maar het geeft ook kracht. En als mensen voor je bidden

als het moeilijk gaat, zoals in mijn zieke periode gebeurde. Dan is het ook een

dankbaarheid die ik voel naar de mensen dat die mensen willen dat het

lijden stopt.


Maatschappelijke zorgplicht

Een andere overtuiging om tegen het beëindigen van het eigen leven te zijn, is dat we als

Nederlandse samenleving de maatschappelijke verantwoordelijkheid hebben om

elkaar in moeilijke, psychische en fysieke omstandigheden, te helpen. De

maatschappij is er bij gebaat als we meer oog hebben voor elkaar en aandacht aan elkaar

besteden door hulp aan te bieden. Onder de respondenten leeft het idee dat mensen

hier meer behoefte aan hebben dan aan het beëindigen van hun leven. Een mogelijk

bijkomend gevolg, is dat middels het aanbieden van hulp, impulsieve keuzes rondom het

beëindigen van het leven voorkomen worden.

[…] ik denk dat er in de geestelijke gezondheidzorg nog een hoop winst te behalen is als er snel en kundige hulp

komt. Daar hebben mensen meer behoefte aan dan aan een levenseinde

denk ik.

Er zijn tal van schrijnende situaties op te noemen, waarbij het begrijpelijk is om de wens te hebben om het eigen

leven te beëindigen, maar als je het los van deze (individuele, vaak met veel

leed gepaard gaande) situaties bekijkt: dan is het beter dat we als

maatschappij dit anders oplossen. Als we gelijk een einde aan ons leven

kunnen maken dan vind ik dat we als mensen en onze beschaafde samenleving te kort doen.

Hoe zou het eruit zien als wij met z’n allen meer om onze medemensen

zouden bekommeren en oog hebben voor de omstandigheden waar mensen in verkeren, door spontaan contact te

leggen en je als vrijwilliger zou inzetten. Zullen ze dan minder

nadenken over het beëindigen van hun leven. Dan heb ik het niet over mensen

met ondragelijk lijden zowel lichamelijk en geestelijk.

Als mensen hebben we een maatschappelijke

verantwoordelijkheid (niet ingegeven door religie) voor elkaar: elkaar te

helpen als het moeilijk gaat, te steunen, te troosten, en te begeleiden

in perioden die uitzichtloos zijn. Die stap is altijd nodig, daarop volgt professionele hulp en als dat niet

toereikend is, dan kunnen stappen in gang gezet worden richting een

levenseinde. […] Daarmee voorkomen we dat kwetsbare mensen (psychisch,

beperkte intelligentie, beperkte vaardigheden) impulsief of zonder de consequenties goed te overzien 'een foutje maken' dat onomkeerbaar is.


Impact op nabestaanden

De keuze om het leven zelf te beëindigen kan en mag volgens sommigen niet de

oplossing worden in Nederland, omdat deze beslissing teveel impact zou hebben op

de nabestaanden die achterblijven. De groep mensen die deze mening deelt, vindt

dat er niet alleen vanuit de persoon gedacht mag worden die zijn of haar leven wil

beëindigen, maar vindt dat er ook met aandacht gekeken moet worden naar wat dit

betekent voor familie, kinderen, vrienden en kennissen.

Niets is zo veranderlijk als een mens. Vandaag wil iemand dood en morgen voelt hij of zij zich veel beter, en dan kan hij of zij de problemen weer aan.

Natuurlijk ben je de baas over je eigen leven, maar we moeten niet alleen aan onszelf denken, maar ook aan anderen,

ons gezin en familie of vrienden en kennissen.

Ik begrijp dat er vele moeilijke situaties kunnen voorkomen, waardoor mensen voor de dood kiezen. Maar de dood is

niet altijd de oplossing. Je bent zelf van alle problemen verlost, maar de

nabestaanden en de familieleden hebben alleen maar een probleem en verdriet erbij. We moeten niet alleen

aan onszelf denken, maar ook aan ons gezien en familieleden.

Je kijkt naar mijn idee alleen maar hoe en wat je er zelf bij voelt. Maar denk je

ook weleens aan nabestaanden? Die moeten leven met een lege plek als je zelf een einde aan het leven maakt.

[…] een jonge moeder heeft ook de verantwoordelijkheid voor haar

kinderen. Ze kan dus niet zomaar besluiten om uit het leven te stappen,

al zijn haar druiven nog zo zuur.

Huidige euthanasiepraktijk volstaat


Nederlanders die de huidige euthanasiepraktijk vinden volstaan.

LeeftijdMensen in de leeftijdsgroep 18-24 wensen minder vaak verandering van de huidige euthanasiepraktijk

GeloofsovertuigingNederlanders met een geloofsovertuiging (vooral protestanten) vinden vaker dat de huidige euthanasiepraktijk volstaat

Politieke voorkeurAanhangers van de PVDA, CDA en ChristenUnie vinden vaker dat de huidige praktijk volstaat

MentalityNieuwe conservatieven, kosmopolieten en post materialisten zijn vaker van mening dat de euthanasiepraktijk in de huidige vorm moet blijven bestaan

StervensprocesNederlanders die geen stervensproces van dichtbij hebben meegemaakt, zijn vaker van mening dat de huidige euthanasiepraktijk volstaat



Welke argumenten worden er gebruikt in de discussie over het behoud van de euthanasiepraktijk?

Ondraaglijk

lijdenToetsing

specialist

Bespreekbaar

maken met

nabestaanden


Huidige praktijk is zorgvuldig genoeg

De huidige euthanasiepraktijk waarbij er strenge toetsing is door een specialist op

het verlenen van euthanasie, is volgens sommige respondenten voldoende. Men

vindt het goed dat er bij ondraaglijk lijden voor euthanasie gekozen kan worden.

Hierbij geldt streng toezicht op de uitvoering als een belangrijke voorwaarde,

evenals het bespreekbaar maken met de nabestaanden.

[…] er moet altijd sprake zijn van een medische grondslag, een conditie die als ziekte of combinatie van ziekten/

klachten kan worden aangemerkt. Dat is ook het deskundigheidsgebied van de arts. […] Mijn mening over zelfgekozen levenseinde is dat er sprake moet zijn van uitzichtloos lijden, er een ziekte is

vastgesteld en er is geen redelijke behandelmogelijkheid meer. Zonder medische grondslag mag euthanasie niet, dat geldt dus ook voor de vorm

waarbij iemand zelf een dodelijk drankje inneemt (hulp bij zelfdoding).

Euthanasie zoals het nu bij wet is geregeld vind ik een prachtig recht in onze maatschappij. De zorgvuldige

toetsing en best pittige voorwaarden waaraan iemand moet voldoen, zoals ik heb kunnen zien bij de euthanasie

van mijn oma, vind ik goed overdacht. Voor psychisch lijden en ziekten als

dementie is nog veel discussie nodig, juist omdat ondraaglijk lijden zo lastig is vast te stellen. Maar ik weet zeker

dat we hier als maatschappij ook zeer zorgvuldige eisen kunnen opstellen.

Dan kunnen ook mensen met een oprechte zelfdodingswens, vastgesteld

door onafhankelijke artsen en ongeacht hun leeftijd, vredig sterven. En dan weten nabestaanden ook dat het goed is zo voor hun geliefde en

hebben ze alle tijd gehad om zich voor te bereiden en diegene in rust te laten gaan. Dat vind ik overigens een van de

mooiste dingen aan de wettelijk toegestane euthanasie in Nederland

[…] veel mensen zitten soms in een dip en zien het even niet zitten als zij iets ergs hebben meegemaakt zoals een

ongeluk of een scheiding. Om dan gelijk in je eentje naar alle mogelijke

middelen te kunnen grijpen, vind ik wel erg rigoureus. […] Ik vind het goed

geregeld nu. In sommige gevallen moet het kunnen, maar dan hoef je de moeilijke beslissing niet alleen te

nemen. Je huisarts, vertrouwenspersoon of naasten zullen

samen met je zijn en je steunen. Iedereen is dan voorbereid. Dat geeft

vrede in deze moeilijke omstandigheid.

Euthanasiepraktijk volstaat niet meer


Groep Nederlanders die de huidige euthanasiepraktijk wil verruimen

LeeftijdOuderen 55 t/m 80 vinden vaker dat de huidige euthanasiepraktijk niet meer volstaat

GeloofsovertuigingNederlanders zonder geloofsovertuiging vinden vaker dat de huidige euthanasiepraktijk niet meer volstaat

Politieke voorkeurAanhangers van de SP, PVV en 50+ vinden vaker dat de huidige praktijk niet meer volstaat

StervensprocesNederlanders die een stervensproces van dichtbij hebben meegemaakt, zijn vaker van mening dat de huidige euthanasiepraktijk niet meer volstaat

EuthanasieHuidige praktijk volstaat niet meer


Welke argumenten worden er gebruikt in de discussie over de verruiming van de euthanasiepraktijk?

Definitie lijden

verruimen

Meer

bescherming voor

artsen

Wet is te

ingewikkeld


Ondraaglijk lijden is ook geestelijk

Het begrip ‘lijden’ moet volgens sommige respondenten uitgebreid worden in

het kader van de huidige euthanasiepraktijk. Deze groep mensen deelt de mening

dat er naast euthanasie bij fysiek lijden, ook oog en aandacht moet zijn voor

euthanasie bij mentaal lijden. Mensen die bijvoorbeeld al jarenlang kampen met

depressies moeten ook de mogelijkheid hebben om het eigen leven te beëindigen

onder de voorwaarde dat er voldoende begeleiding aan vooraf is geweest en een

goede psychologische toetsing heeft plaatsgevonden. Door euthanasie ook

mogelijk te maken om bij geestelijk lijden, kan het aantal zelfmoorden waar

onschuldige omstanders mee te maken hebben, zoals treinmachinisten,

gereduceerd worden. Daarnaast stelt een enkeling het begrip ‘sociaal lijden’ ter

discussie. Ook het sociale aspect moet volgens hen worden meegenomen in de

discussie over wat lijden is.

Ik vind dat als mensen lange tijd psychisch lijden en het leven niet meer draagbaar is, ze in aanmerking komen voor hulp van een ervaren arts om het

leven te beëindigen. Lijden is niet alleen uitzichtloos of ondraaglijk bij lichamelijke ziektes. Geestelijk lijden kan net zo intens zijn en enorme druk geven. Ik vind dan ook dat het begrip

lijden uitgebreid moet worden met het lijden van mensen die fysiek gezond

zijn, maar mentaal ziek zijn. Dit moet je wel goed begeleiden. Er moeten

meerdere experts betrokken zijn die dit lijden toetsen. Ik vind dat geestelijk lijden dezelfde status en aandacht

moet krijgen als de bekende situaties voor euthanasie, zoals bij kanker of

terminaal zien zijn.

Het is goed om na te denken wat we onder lijden verstaan.

[…] er is nog een manier van lijden die erg belangrijk is. Dat is het sociale

aspect. Ook in het sociale aspect kun je behoorlijk lijden, als je er alleen voor komt te staan, of als je de enige bent

die nog over is van vroeger, geen vrienden, familie meer hebt, kan je knap eenzaam zijn. En dat laatste

wordt vaak niet aan gedacht.

Ik vind dat de euthanasiewet makkelijker moet worden, omdat het nu erg moeilijk is voor mensen die er psychisch helemaal doorheen zijn. Zij

die al jaren dood willen en heel erg veel therapie hebben gehad moeten dit

kunnen krijgen. Waarom nog jarenlang door klooien als je niet meer wilt. Door dit toe te staan zal er hopelijk minder

zelfmoord zijn waar mensen die er niets mee te maken hebben, betrokken

zijn.

[…] dat neemt niet weg dat er ook veel chronisch psychisch/psychiatrisch lijden is, dat niet altijd verholpen kan worden. Daarmee is het in mijn ogen belangrijk dat er aandacht is voor euthanasie bij psychisch lijden. Weliswaar goed en

zorgvuldig getoetst. De laatste jaren zijn er meer gevallen van euthanasie

die bij ‘uitbehandelde’ psychisch lijdende mensen, en ik denk dat het

goed is dat die mogelijkheid bestaat. Voor een aantal patiënten is alleen het

bestaan van die mogelijkheid al voldoende om de dood nog uit te

kunnen stellen.

Laatstewilmiddel


Kleine meerderheid vindt dat het laatstewilmiddelniet vrij verkrijgbaar moet zijn

52%Nee

32%Ja

15%Weet niet

1%Wil ik niet

zeggen

Vind jij dat dit laatstewilmiddel vrij verkrijgbaar moet zijn in Nederland?


Voorstanders van een laatstewilmiddel zijn vaker ouder, man en relatief vaker lager opgeleid

32%Eens

Vind jij dat dit laatstewilmiddel vrij verkrijgbaar moet zijn in Nederland? Leeftijd18-24 (20%), 25-34 (22%), 35-44 (29%), 45-54 (34%), 55-64 (38%) en 65-80 (42%)

GeslachtMannen (36%) vinden vaker dat een laatstewilmiddel vrij verkrijgbaar moet zijn dan vrouwen (28%)


StervensprocesNederlanders die een stervensproces van dichtbij hebben meegemaakt, vinden vaker dat een laatstewilmiddel vrij verkrijgbaar moet zijn (33% vs. 21%)

OpleidingHoog (31%), Midden (29%) en Laag (38%)


Tegenstanders uiten zorgen over veiligheid van vrij verkrijgbaar laatstewilmiddel

• Risico op misbruik/ criminaliteit (40%):

• “Lijk mij dat er een grote kans is op misbruik door bijvoorbeeld

criminaliteit of misdaad. Middeltje kopen, bij iemand toedienen die uit

de weg geruimd moet worden. Veel te gevaarlijk.”

• Keuze moet niet impulsief zijn/soms zijn (mentale) problemen tijdelijk

(37%)

• “Dit kan leiden tot levensbeëindiging in een opwelling wanneer iemand

deprisief of tijdelijk veel pijn ondervind .”

• Er is toetsing/overleg met een professional nodig (20%)

• “Alleen na toetsing en ook op een betrouwbare manier toegankelijk, de

toepassing hiervan geobserveerd door artsen (bijv. van levenseinde

kliniek) .”

• Beslissen over leven en dood moet niet te makkelijk worden (18%).

• “Het moet niet te gemakkelijk zijn om in de dood een uitweg te vinden.

Als het even erg tegenzit heb je hulp nodig, geen laatstewilmiddel.“


• “Ultieme vorm van vrijheid en zelfbeschikking. Pure democratie en

scheelt een hele hoop gedonder en gedoe met belachelijke wetten,

rare regels en idiote gewetensbezwaren.“

• Biedt een menselijke manier om te sterven (12%):

• “Nu wordt er nog op vreselijke manieren zelfmoord gepleegd waar

andere mensen ook door beschadigd kunnen worden zoals voor de

trein springen of van een flat af springen. Wanneer er een middel

verkrijgbaar is maakt dat het een stuk eenvoudiger en humaner .”

Nee (52%) Ja (32%)

Religieuze redenen (2%)

Laatstewilmiddel, met voorwaarden


Welke voorwaarden worden er gesteld aan een laatstewilmiddel

Lichamelijk vs.

geestelijk LeeftijdsgrensToetsingGevaar voor de

samenleving

Coöperatie Laatste Wil - Presentatie13-12-2019 37

Helft van Nederland vindt een vrij beschikbaar laatstewilmiddeleen te groot risico voor de Nederlandse samenleving

Het vrij beschikbaar zijn van een laatstewilmiddel is een te groot

risico voor de Nederlandse samenleving

50%(zeer) Eens

• Jongeren 18 t/m 34 zijn het vaker eens met deze stelling• Nederlanders zonder geloofsovertuiging zijn het minder vaak eens met deze stelling• Aanhangers van Christelijke partijen zijn het vaker eens met deze stelling

Gevaar voor de

samenleving


Gevaar voor de samenleving

Een belangrijke overtuiging waarom een laatstewilmiddel nooit vrij beschikbaar

mag worden, is vanwege de angst op het gevaar voor de Nederlandse

samenleving. Men is bang dat een dergelijk middel misbruikt gaat worden voor

criminele activiteiten. Zo kan er bijvoorbeeld gemakkelijker een moord

gepleegd worden als het middel vrij verkrijgbaar is.

Er moet controle zijn op het middel zelf anders kan er misbruik van gemaakt

worden. Criminelen die mensen dwingen tot aanvraag en daarna het middel zelf gebruiken voor criminele dingen. Of echtgenoten die van hun

partner af willen… ‘ik weet niet waarom MIJN partner zo plots dit

middel heeft genomen’.

Als de middelen vrij verkrijgbaar zouden zijn, wordt het een puinhoop. Ik

voorzie mensen die er een uitdaging inzien en misbruik maken van de vrij

verkrijgbare middelen.

Middelen vrij te koop beangstigd mij voor mensen die het gaan kopen en er

andere zaken meegaan doen.

Ik ben volledig voorstander van het recht om zelf te bepalen wanneer iemand zijn eigen leven beëindigt.

Echter denk ik niet dat het slim is om deze middelen vrij verkrijgbaar te stellen op de markt. Hier kan grof misbruik van gemaakt worden, zo

wordt het namelijk wel erg makkelijk iemand om te leggen.


Meerderheid vindt dat een vrij verkrijgbaar laatstewilmiddel het te makkelijk maakt om het eigen leven te beëindigen

Het kunnen beschikken over een laatstewilmiddel maakt het te makkelijk voor mensen om een einde aan hun leven te maken

58%(zeer) Eens

• Jongeren 18 t/m 34 zijn het vaker eens met deze stelling• Nederlanders zonder geloofsovertuiging zijn het minder vaak eens met deze stelling• Aanhangers van de SGP en ChristenUnie zijn het vaker eens met deze stelling

Toetsing


Deskundige begeleiding tijdens gebruik

Het lijkt me goed dat een onafhankelijke derde controleert of de persoon in kwestie daadwerkelijk zelf

kiest voor zijn einde en/of hier een wilsbeschikking voor heeft opgesteld.

Ik kan me niet voorstellen dat er mensen zijn die een naaste ‘dwingen’

of maar kiezen voor de makkelijke uitweg, maar ik sta wel vaker versteld van keuzes die mensen soms maken.

Ik wil de mogelijkheid hebben om in volle verstand een einde aan te maken. Natuurlijk onder goede begeleiding en duidelijk gedocumenteerd. Het is toch

niet de bedoeling dat mensen die zelfdoding nastreven bruggen, treinen

of flatgebouwen moeten gaan opzoeken om hun eigen keuze te

kunnen maken. Dat moet in Nederland beter geregeld kunnen worden! Als de

medische wereld en de politiek duidelijke afspraken maken, moet het

mogelijk zijn om in Nederland klinieken te openen waar je onder deskundige

begeleiding, en in eventueel bijzijn van je naasten, je uitdrukkelijke wens ten

uitvoer kan brengen.

Volgens velen is het bestaan van een laatstewilmiddel een goede zaak. Het gebruik

ervan moet echter wel aan een aantal voorwaarden voldoen. Eén van die

voorwaarden is dat een laatstewilmiddel alleen toegankelijk mag zijn als er goede

begeleiding is tijdens het gebruik. Men is bang dat het middel anders te

impulsief wordt gebruikt of dat er misbruik van het middel wordt gemaakt.

Dat ieder mens het recht heeft om zelf te bepalen wanneer en waarom hij of

zij het eigen leven wil beëindigen, daar ben ik het mee eens. Maar de middelen

moeten niet vrij verkrijgbaar zijn. Er moet wel een toetsing of gesprek zijn.

Als iemand een keer depressief is, neemt hij dat middel misschien te snel,

terwijl er heus wel wat aan de depressie te doen is. Het middel kan ook misbruikt worden door anderen.

Innemen in het bijzijn van een gespecialiseerd arts (die heeft de

middelen dan bij zich) en heeft voorgesprekken gehad en een

psycholoog geraadpleegd dan lijkt het me de meest veilige manier.


Toetsing verkrijgen laatstewilmiddel

Ik vind dat je in grote lijnen zelf moet kunnen beslissen over het einde van je leven. Ik wil alleen voorkomen dat er

levens eindigen door mensen die dat in een opwelling beslissen. Ik zou graag

zien dat er een arts is waar je naar toe kan en die je situatie bekijkt en met jou bespreekt. Zodat je er zelf ook over na

moet denken.

Ik vind zeker dat mensen zelf moeten kunnen beslissen over het beëindigen van hun leven. Alleen denk ik niet dat

het vrij verkrijgbaar moet zijn. Dan raak je het overzicht kwijt. Er zijn bijvoorbeeld ook mensen die een

moeilijke tijd doormaken en stel dat ze dan hun leven zouden beëindigen, terwijl er nog niet echt naar een

oplossing is gezocht.

Hoewel ik wel vind dat je het middel zou moeten kunnen krijgen, vind ik ook

dat dit niet zonder enige vorm van toetsing moet zijn. Ik denk dat

iedereen het recht heeft dat iemand de moeite neemt met jou te gaan zitten

over de vraag waarom je dood zou willen en of er misschien geholpen kan worden je leven weer leuk en het leven waard te maken. Je kunt hierna altijd nog zeggen 'ik wil het toch', maar het

voelt als desinteresse in een mensenleven om niet eens de moeite

te nemen om te kijken waarom.

Het middel moet wel verkrijgbaar zijn, maar niet bij de drogist. Ik denk dat de

huisarts een goede suggestie is, die staat dichter bij dan een arts in het

ziekenhuis.

In principe is iedereen altijd al vrij geweest om zijn/haar leven te

beëindigen, maar niet in de manier waarop. Je kan mensen niet

tegenhouden, maar je kan het wel proberen. Ik denk dat het fijn is voor

mensen om op een mooie manier afscheid te nemen en een pijnloze door

tegemoet te gaan, in plaats van eenzaamheid langs een spoor bijvoorbeeld. Ik denk dat het

toegankelijker moet worden voor mensen die écht niet meer willen leven.

Maar hoe bepaal je wie daar onder vallen? Dat lijkt mij een lastige, maar

niet onmogelijk. Ik denk ten eerste dat hier gesprekken met een psycholoog

aan vooraf moeten gaan, er moet duidelijk in kaart worden gebracht

waarom iemand niet meer wilt leven. Het gevaar als het te toegankelijk

wordt, is dat mensen in een opwelling of in tijdelijke emoties (verlies, afwijzing of wat dan ook) gaan

handelen.

Ieder mens heeft het recht om zijn of haar eigen leven te beëindigen, maar voor

het verkrijgen van een laatstewilmiddel is toetsing nodig. Het is belangrijk dat de

beslissing om het eigen leven te beëindigen weloverwogen wordt gemaakt. De

regie ligt uiteindelijk bij de persoon zelf, maar goede gesprekken met

specialisten vooraf zijn noodzakelijk zodat uitgesloten kan worden dat er een

andere oplossing is voor het stoppen van het lijden van de persoon. Alleen dan mag

een dergelijk middel door een specialist verstrekt worden. Het mag nooit de

bedoeling zijn dat een laatstewilmiddel bij een drogist verkrijgbaar is.


Lichamelijk lijden versus geestelijk lijden

Bij de verkrijgbaarheid van een laatstewilmiddel moet er een duidelijk

onderscheid gemaakt worden tussen lichamelijk lijden en geestelijk lijden.

Mensen met psychische problemen zijn op het moment van hun depressie niet in

staat goed te oordelen over de beslissing over leven en dood. Psychische

problemen kunnen vaak opgelost worden met de juiste hulp. Mensen die

ernstig lichamelijk lijden zouden daarentegen wel toegang moeten krijgen tot

een laatstewilmiddel, want daar kan met een grotere mate van zekerheid

worden vastgesteld dat de situatie niet meer gaat verbeteren.

Ik zie wel een verschil in lichamelijk en geestelijk lijden, ik denk dat er gevallen zijn die geestelijk er aan toe denken te

zijn, maar dat misschien te snel concluderen. Voor mensen die echt

ernstig lichamelijk lijden is het voor mij duidelijk dat zij toegang moeten

krijgen tot een middel.

Maar iemand die depressief is zal snel hiervoor kiezen terwijl er ook nog een behandeling is, deze keuze is dan snel

en makkelijk gemaakt omdat een behandeling vaak lastiger is. Ik ben van

mening dat mensen die in een depressie zitten niet wilsbekwaam zijn

omdat zij alleen maar donkere gedachtes zullen hebben.

Met psychische problemen kun je zo in een diep en donker dal zitten, dat het

uitzichtloos lijkt. Maar voor velen breekt er toch ook weer een keer het zonnetje door. Het zou zo verdrietig

zijn als deze mensen op hun kwetsbaarste moment de keuze voor een laatstewilmiddel zouden hebben.

Het is een ingewikkelde puzzel.

Hoe zit het met mensen met psychische problemen die een doodwens hebben

omdat ze er niet uitkomen. Moeten we niet voorkomen dat mensen zichzelf doden die daarvan af zouden zien als

ze hulp hadden gehad.


4 op de 10 Nederlanders vinden niet dat iedereen van 18 jaar en ouder over een laatstewilmiddel moet kunnen beschikken

Iedereen, vanaf 18 jaar en ouder, moet over een laatstewilmiddel

kunnen beschikken als hij of zij dit wenst

41%(zeer)

Oneens• Jongeren 18 t/m 34 zijn het vaker oneens met deze stelling• Vrouwen zijn het vaker oneens met deze stelling• Hoogopgeleide Nederlanders zijn het vaker oneens• Nederlanders zonder geloofsovertuiging zijn vaker oneens met deze stelling• Aanhangers van de SGP en ChristenUnie zijn het vaker eens met deze stelling

Leeftijdsgrens


Leeftijdsgrens is noodzakelijk

Een grens is voor mij ook minderjarigheid. Vooropgesteld en met alle respect voor hoe je ook al op jonge leeftijd traumatische ervaringen kunt

hebben, vind ik niet dat een middel voor hen vrij toegankelijk moet zijn.

Ik heb ook wat moeite met een vrije beslissing voor kinderen. Bij ernstig zieke kinderen snap ik het goed en moet men hier echt naar luisteren.

Maar pubers hebben toch moeite met relativeren, ze hebben nog geen

volgroeid brein. […] Ik vind dat we toch naar leeftijd moeten kijken.

Daarbij ben ik ook huiverig voor tieners, hoe veel ellende hoor je wel

niet op scholen over pesten, is dit dan een goede reden om even naar de Etos

te gaan en een dodelijke injectie te halen?

Ik denk dat er wel een leeftijdsgrens om zelf een keuze te maken aan

verbonden moet blijven. Ik snap dat er uitzonderingen en ook 13 jarigen door

ziekte erg kunnen leiden. Maar we hebben het nog steeds over een puberbrein. Er zijn onderzoeken

verricht dat een brein pas rond 25 jaar volgroeid is en je men dan pas zulke

beslissingen rationeel kan maken. Ook dat blijft moeilijk omdat geestelijke en lichamelijke pijn ook echt heerst bij de

jeugd. Er is toch veel zelfdoding bij deze groep en zij staan vaak niet stil bij

wat het anderen doet als je voor de trein springt.

Aan het beschikbaar stellen van een laatstewilmiddel moet een leeftijdsgrens

zitten. In dit onderzoek wordt vooral gesproken over minderjarigen/ pubers

die nog te jong zijn om rationele beslissingen te maken. Er wordt geen

duidelijke leeftijdsgrens gesteld, maar men is het er wel over eens dat een

laatstewilmiddel niet beschikbaar zou moeten zijn voor minderjarigen. De vraag

die nog niet is beantwoord: wanneer ben je oud genoeg om deze beslissing te

nemen?

Volledig vrij verkrijgbaar laatstewilmiddel


Waarom moet een laatstewilmiddel vrij verkrijgbaar zijn in Nederland?

Recht op

zelfbeschikkingEen humaan,

menselijk einde GeruststellingLijden is

persoonlijk


4 op de 10 Nederlanders vinden dat de Overheid burgers niets in de weg moet leggen als zij hun eigen leven willen beëindigen

Ik vind het een plicht van de Overheid als Wetgever om burgers

die zelf hun eigen leven willen beëindigen, niets in de weg te

leggen

42%(zeer) Eens

• Ouderen 45+ zijn het vaker eens met deze stelling• Hoogopgeleide Nederlanders zijn het vaker oneens• Nederlanders zonder geloofsovertuiging zijn vaker eens met deze stelling• Aanhangers van de SP, PVV, PvdD en 50PLUS zijn het vaker eens met deze stelling

Recht op

zelfbeschikking


Ultieme vorm van vrijheid en onafhankelijkheid

Het beëindigen van het eigen leven is de ultieme vorm van vrijheid en

onafhankelijkheid (zelfbeschikking), en betekent dat het leven in eigen regie

wordt afgesloten. Dit houdt in dat mensen zelf kunnen bepalen waarom,

wanneer en hoe zij het eigen leven beëindigen, zonder dat derden daar een

bepalende invloed op kunnen uitoefenen. Dit geeft mensen de mogelijkheid om

het leven te beëindigen op een mooie manier, volledig ingericht naar eigen

wens.

[…] het gaat om het moment, een moment dat je zelf kiest zolang je dat

kunt. Zou het niet mooi zijn om dat punt in de tijd zelf te bepalen, geheel

vrij en onafhankelijk te zijn en de zekerheid te hebben van een bewuste afsluiting van het leven, in plaats van langzaam weg te zakken in een door anderen georganiseerde duisternis?

Als ik sterf wil ik dat doen als mezelf, op mijn manier waar ik me "prettig" bij

voel. Natuurlijk weet ik wel dat dat niet in alle situaties haalbaar is, je kunt

ook plots sterven. Maar bij een terminale ziekte of gewoon als het

leven op is wanneer ik oud & rimpelig ben, dan zou ik graag op een plek zijn

waar ik het fijn heb met mensen om me heen waar ik van houd en als het leven dan voelt als klaar of niet verenigbaar

met geluk is daar het einde.... Het einde mag heus pijn doen maar hoeft

niet ondraaglijk te zijn, het einde hoeft niet snel te gaan maar toch wel graag vlot dan, het einde hoeft niet zonder verdriet maar wel vol liefde. Ik denk dat een levenseinde waar ik zelf de

regie over heb zo kan zijn.

Ik wil niet dat anderen beslissen over mijn leven. En al helemaal niet over

mijn levenseinde. We moeten al genoeg en in deze maatschappij wordt er al van ons zoveel verwacht. Vrijheid

van meningsuiting heb je niet of nauwelijks meer. En overal moet maar controle op zijn. […] Ik ben het zat al die controle freaks. Mijn leven is van mij en niet van een ander. Ik ben de

koetsier van mijn rijtuig!

Het is ´mijn leven´ en ik wil zelf beslissen hoe ik dat moment ga

inrichten. Ervaar ik ´mijn leven´ als zingever...en als betekenisgever dan

kies ik voor ´het leven´. Ontleen ik aan ´mijn leven´ geen zin, geen

betekenis...en ik voor anderen een fysieke en een mentale last dan kies ik voor ´de dood´. ´De dood´ is voor mij dan een ultieme bevrijding, een finale

verlossing van alle fysieke en geestelijke ongemakken.


Bijna 7 op de 10 Nederlanders denken dat een humaan laatstewilmiddel gruwelijke vormen van zelfdoding kan voorkomen

Het kunnen beschikken over een humaan

werkend laatstewilmiddel kan

voorkomen dat mensen zichzelf doden,

op een manier die voor henzelf en voor

anderen verschrikkelijk is

68%(zeer) Eens

• Ook meerderheid jongeren kan zich in deze stelling vinden• Ook Nederlanders met een geloofsovertuiging zijn het vaker eens met deze stelling• Aanhangers van de PVV en 50PLUS zijn het vaker zeer eens met deze stelling

Een humaan,

menselijk einde


De meerderheid denkt dat een laatsewilmiddel het aantal gruwelijke zelfdodingen aanzienlijk kan doen afnemen

Als mensen over een laatstewilmiddel

kunnen beschikken, zal het aantal

gruwelijke zelfdodingen aanzienlijk

afnemen

55%(zeer) Eens

• Ook meerderheid jongeren kan zich in deze stelling vinden• Bijna 4 op de 10 protestanten zijn het met deze stelling eens• Aanhangers van de SP, PVV, FvD en 50PLUS zijn het vaker zeer eens met deze stelling

Een humaan,

menselijk einde


Een humaan en menselijk einde

Als er een laatstewilmiddel beschikbaar is, betekent dit dat mensen op een

humane en menselijke manier afscheid kunnen nemen van het leven, op hun

manier, zodat ook nabestaanden op een waardige manier afscheid kunnen

nemen. Daarnaast voorkomt een laatstewilmiddel verschrikkelijke manieren van

zelfdoding, die voor anderen traumatisch kunnen zijn.

Voor mezelf, maar ook voor mijn naaste familie, zie ik geen heil in een

lijdensweg. Ik heb liever nog enige zelfregie en zorg dan ook dat mijn

naasten me herinneren als wie ik altijd was in plaats van dat ze me wellicht

herinneren als een ernstig ziek aftakelend mens.

[…] Om tot drie keer toe een overleden lichaam te moeten identificeren als je zo jong bent van mensen die zichzelf

iets hebben aangedaan met de technische recherche naast je en alle keren de dood verre was van ‘vredig

erbij liggen’, is geen pretje. De aanloop er naartoe echter, het aan moeten

horen dat iemand liever niet wil leven en iedere dag weer ongelukkig is om dat er toch weer een nieuwe dag is

aangebroken, is denk ik nog meer van impact geweest dan het overlijden zelf.

Was er oprecht naar hun hulpvraag geluisterd dan was dit voor alle partijen zoveel beter geweest.

Vaak is ondragelijk lijden de reden om zelfmoord te plegen, mensen doen dit toch wel dus waarom zouden we niet

meer de hand reiken om dit begeleid te doen. Zo voorkom je trauma bij

bijvoorbeeld die treinmachinist maar ook bij de familie omdat de reden

waarom iemand zelfmoord wil plegen duidelijk en besproken is. Voor mensen die ziek zijn of dement vind ik dat het al eerder besproken moet zijn, zodat

deze mensen niet onnodig verder lijden terwijl ze hier geen zelfbeschikking

meer over hebben. Hierdoor voorkom je ook de onmenselijke situaties die nu

voorkomen in de verpleeghuizen.

Ik vind dat mensen wel op hun eigen verzoek een einde aan hun leven

mogen maken op een menswaardige manier. Het doet omstanders zo veel pijn als iemand bijvoorbeeld voor een

trein springt.


Geruststelling (angst voor aftakeling)

Een vrij verkrijgbaar laatstewilmiddel geeft mensen een grote mate van

geruststelling om zelf de controle te hebben over het eigen levenseinde, en

niet afhankelijk te zijn van derden (artsen) in dit proces. Er bestaat vooral de

angst voor een lange lijdensweg in het stervensproces, waarbij er sprake zal zijn

van een ernstige aftakeling. Met een laatstewilmiddel wordt deze angst

weggenomen, en kunnen mensen zelf bepalen wanneer het voor hen genoeg is

geweest.

Ik wil in alle rust kunnen sterven, zonder strijd. Ik heb ook het idee wat mijn rustige manier van sterven ook

voor mijn familie beter is. Ik hoop hen een vredig gevoel te geven als ik ben

gestorven. Ik ben niet bang om dood te gaan, maar wel bang om met angst en

pijn te moeten sterven. Ik heb teveel mensen in pijn en uitgemergeld dood

zien gaan, dat wil ik niet.

Ik vind het belangrijk dat als het moment daar is ik een einde wil maken aan mijn leven bij uitzichtloos lijden. Ik

wil geen pijn lijden of als een kasplantje mijn laatste jaren sluiten. Ik wil dit leven verlaten als ik nog redelijk

goed ben en nog zelf kan beslissen.

Ik denk, dat voor veel ouderen het weten, dat ze een middel om het leven

te verlaten tot hun beschikking hebben, voor veel gemoedsrust kan zorgen. Ook voor ernstig zieken, die

veel lijden kan dit, denk ik, rust geven.

Indien de kwaliteit van leven tot een voor mij onaanvaardbaar niveau is

gezakt en/of door ziekte een ondraaglijke lijdensweg wordt ingezet en ik daarbij ook nog de maatschappij en mezelf alleen maar tot last ben wil

ik de mogelijkheid hebben om mijn leven op een waardige wijze te kunnen beëindigen. Dat scheelt veel leed voor mij, maar ook voor mijn nabestaanden die niet machteloos hoeven toe te zien hoe ik moet lijden. Bovendien kunnen mijn nabestaanden mij nu herinneren

zoals ik echt was en blijven niet de laatste herinneringen van de

lijdensweg bewaard.


Lijden is persoonlijk, jij bepaalt of het ondraaglijk is

Stel je voor je je hebt een ernstige psychiatrische aandoening, je hebt een

progressieve zeer ernstige ziekte, je bent zo eenzaam dat je dag in dag uit miserabel opstaat en het leven geen zin meer voor je heeft. Niemand kan

voelen of ervaren wat een ander voelt. Als er een optie is om zelf de keuze te

maken, met goede begeleiding natuurlijk, om een einde te maken in

dit ondraaglijke leven, lijkt mij dat een voorrecht.

Er zijn immers situaties te bedenken waar iemand er simpelweg genoeg van

heeft, waarbij de kwaliteit van leven voor hen niet meer voldoende is, en waarbij een ander niet in hun hoofd

kan kijken en kan ervaren hoe ondragelijk het leven voor die persoon is. Vanuit die insteek ben ik helemaal voor het vrij verkrijgen van middelen

om er een einde aan te maken. Overigens zijn er al meer dan genoeg

middelen om je leven zelf te beëindigen, alleen is dat dan helaas

niet op de meest prettige manier overlijden.

Wat voor de een ondraaglijk lijden is, is voor de ander in een zelfde situatie

niet ondraaglijk. Ondraaglijk lijden is mijns inziens niet toetsbaar. Het

individu zelf kan dat voor zich bepalen.

Niemand – ook geen arts – kan bepalen hoe erg een ander lijdt. Voor een

menswaardig levenseinde is het belangrijk dat iemand zelf kan aangeven

wanneer het leven niet meer dragelijk is. Ondraaglijk lijden wordt nog veelal

verbonden aan lichamelijke pijn/ klachten. Echter, mensen geven aan dat lijden

in veel andere vormen kan voorkomen (geestelijk lijden, voltooid leven,

eenzaamheid). Als de kwaliteit van het leven niet meer voldoende is, moet

een mens in staat zijn om het eigen leven te beëindigen.

Uiteindelijk beslist iedereen zelf wat voor hem/haar ondraaglijk lijden

betekent. Ik vind dat een mens dan in geen geval gedwongen mag worden

om verder te leven, maar deskundigen moeten wel hebben meegekeken met

deze beslissing.


1 op de 3 Nederlanders wil het laatstewilmiddel voor zichzelf kunnen verkrijgen

45%Nee

31%Ja

22%Weet niet

2%Heb dit al of kan het

al verkrijgen

Wil je voor jezelf een laatstewilmiddel kunnen verkrijgen?


Behoefte aan laatstewilmiddel vooral onder ouderen

31%Ja

Leeftijd18-24 (20%), 25-34 (20%), 35-44 (25%), 45-54 (34%), 55-64 (39%) en 65-80 (42%)

GeslachtMannen (33%) willen vaker over een laatstewilmiddelbeschikken dan vrouwen (29%)


StervensprocesNederlanders die een stervensproces van dichtbij hebben meegemaakt, willen vaker zelf over een laatstewilmiddelbeschikken

Wil je voor jezelf een laatstewilmiddel kunnen verkrijgen?


Laatstewilmiddel dient vooral als geruststelling, zodat het leven in eigen regie wordt gehouden

Ik zal het misschien nooit gebruiken, maar het stelt mij gerustdat ik echt zelf over

mijn levenseinde kan beslissen

Waarom wil je voor jezelf een laatstewilmiddel kunnen verkrijgen?

Ik zal het misschien gebruiken als ik mijn

levenseinde wens, maar niet voor euthanasie in

aanmerking kom

Ik zal het misschien gebruiken, als ik geen artsen of anderen bij mijn levenseinde wil

betrekken

62% 38% 21%


Bijna 4 op de 10 Nederlanders laten zich niet tegenhouden in hun zoektocht naar een manier om het leven te beëindigen

Als een laatstewilmiddel niet beschikbaar komt in Nederland, zal ik mij daar niet door laten beletten om, als ik mijn leven wil beëindigen, daar een manier voor te vinden

38%(zeer) Eens

23%(zeer) Oneens

22%Niet eens/ oneens

16%Geen mening


Hulp bij het gebruik van een laatstewilmiddel mag volgens een meerderheid ook niet tot strafvervolging leiden

Ik wil niet dat het Openbaar Ministerie zich bemoeit met mijn eigen keuze zelf mijn eigen leven te beëindigen

57% (zeer) Eens

Als mensen hun eigen leven beëindigen met een laatstewilmiddel, mag dat nooit tot strafvervolging leiden van mensen die hulp hebben geboden

57% (zeer) Eens


Grote meerderheid in Nederland kan begrip opbrengen voor het geruststellende effect van een laatstewilmiddel

Ik kan mij goed voorstellen dat een laatstewilmiddel mensen de

geruststelling geeft dat zij niet hoeven te lijden voor hun dood

74% (zeer) Eens

Ik kan mij goed voorstellen dat een laatstewilmiddel mensen de

geruststelling geeft dat zij echt zelf hun levenseinde kunnen bepalen

69% (zeer) Eens


Kleine meerderheid van de tegenstanders stelt dat het eigen levensgeluk er niet op achteruit gaat als andere mensen in vrijheid over hun eigen levenseinde mogen beslissen

Gaat jouw eigen levensgeluk of levenswelzijn er op achteruit als andere burgers in vrijheid zouden mogen beslissen over hun eigen levenseinde?

19%Ja

59%, Nee

22%, Weet ik niet


Het eigen levenseinde: een beladen onderwerp, met heel veel meningen en inzichten

Heeft de community jou aangezet om op een andere manier over het onderwerp na te denken?

61%Ja

36%Nee

3%Weet ik

niet

0%Wil ik niet

zeggen

Door het eigen levenseinde bespreekbaar te maken in de

Nederlandse maatschappij, worden mensen aangezet om op

een andere manier na te denken over dit beladen onderwerp

Coöperatie Laatste Wil


Ongeveer 1 op de 6 Nederlanders is bekend met Coöperatie Laatste Wil

17%Kent CLW

Jongeren zijn beter bekend met de CLW Ouderen zijn beter bekend met de NVVE

10%Lid CLW

27%Kent NVVE

8%Lid NVVE

Samenvatting


Anti-euthanasie EuthanasieHuidige praktijk volstaat niet

meer

LaatstewilmiddelVolledig vrij


LaatstewilmiddelMet voorwaarden

Waar staan we nu in de discussie over het eigen levenseinde?

Nee JaRecht op zelfbeschikking

Motivaction International B.V.

Marnixkade 109F 1015ZL Amsterdam

Postbus 152621001MG Amsterdam

020 589 83 83

[email protected]

www.motivaction.nl

Weet wat mensen drijft.

Dit is mijn leven, dit is mijn dood - Cooperatie … › wp-content › uploads › 2020 › 01 ›...

Documents

Transcript of Dit is mijn leven, dit is mijn dood - Cooperatie … › wp-content › uploads › 2020 › 01 ›...