Differentiëren bij geschiedenis

Een voorbeeld, Mavo Roermond

Mavo Roermond is, de naam zegt het al, een categorale mavo. In de eerste twee leerjaren telt de school naast klassen voor mavo echter ook klassen voor mavo-havo. Soms blijkt dat er ook in de reguliere mavo klassen leerlingen met havo potentie zitten. Het streven van de school is er op gericht alle leerlingen met havoniveau na leerjaar 1, maar eventueel ook leerjaar 2, te laten doorstromen naar havo 2 of 3 op een school die tot het zelfde bestuur behoort.

De sectie geschiedenis op deze school loopt voorop waar het gaat om digitaal gepersonaliseerd leren en opbrengst gericht werken. In onderstaand schema is te zien hoe dit vorm krijgt. Het programma wordt vervolgens aan het voorbeeld van de brugklas toegelicht.

Figuur 1: Schema differentiatie.

Geschiedenis in de brugklas

Het programma in de brugklasDe sectie geschiedenis heeft er in de brugklas gekozen voor een drietal grote onderwerpen, de

Bron: http://opbrengstgerichtmaatwerk.slo.nl 1

prehistorie, Grieken en Romeinen en middeleeuwen, zodat er ruimte wordt geschapen om te differentiëren. De drie onderwerpen zijn vervolgens onderverdeeld in deelonderwerpen (zie figuur 2).

Figuur 2: De onderwerpen die in de brugklas aan de orde komen

LeerdoelenWerken aan differentiatie en gedifferentieerd lesmateriaal is een tijdrovend en zeker niet eenvoudig proces. Op Mavo Roermond is er voor gekozen om eerst de nadruk te leggen op het verzamelen, bewerken en/of maken van lesmateriaal vanuit heel globale leerdoelen met betrekking tot kennis en vaardigheden. In een latere fase wil men zich gaan richten op het meer gedetailleerd beschrijven van de leerdoelen. Deze keuze betekent wel dat het monitoren van de leerlingen erg veel tijd kost. Tot het zover is zorgt de docent er namelijk met gerichte feedback op de gemaakte opdrachten en door middel van schriftelijke overhoringen en tussentoetsen voor dat leerlingen zicht hebben op wat zij al wel en wat nog niet beheersen. Het formuleren van meer gedetailleerde leerdoelen per opdracht /thema en deze zichtbaar maken voor leerlingen binnen het systeem van beoordelingscriteria van It’s Learning kan veel tijdwinst opleveren. De ELO houdt namelijk na correctie automatisch bij welke leerdoelen beheerst worden en welke niet en maakt dit voor leerlingen zichtbaar in het Status follow-up systeem. Als het eenmaal zo ver is krijgt een leerling die alle leerdoelen van de basisroute heeft bereikt automatisch toegangsrechten tot de verdiepingsopdrachten. De verwachting is dat leerlingen extra gemotiveerd en meer ambitieus zullen worden, omdat zij gedeeltelijk zelf in de hand hebben tot welk niveau zij willen reiken en er ook iets van een spel element in zit.

LeerstofDe docent maakt geen gebruik van een methode, maar werkt met, grotendeels, zelf gemaakt materiaal. Zo kunnen leerlingen via de electronische leeromgeving It's Learning gebruik maken van digitale bladerboeken (flipbooks en eenvoudig zelf te maken met bijvoorbeeld Flipsnack: http://computertotaal.nl/apps-software/pdf-s-als-online-bladerboek-25485 ) en PowerPoint presentaties.

Bron: http://opbrengstgerichtmaatwerk.slo.nl 2

OpdrachtenPer deelonderwerp maken alle leerlingen een aantal basisopdrachten. Deze opdrachten hebben vaak betrekking op bronnen, en/of filmfragmenten die de docent gedeeltelijk zelf heeft 'geknipt'. Op basis van de resultaten van deze opdrachten en door de leerlingen gemaakte deeltoetsen, worden de leerlingen ingedeeld in drie routes. De docent volgt via de 'Status Follow up' in It's Learning (zie figuur 2) de prestaties van de leerlingen.

Hij controleert of de leerlingen de leerstof hebben doorgenomen, de opdrachten hebben gemaakt en of er hiaten zijn. Hij kijkt ook hoe de cijfers voor de basisopdrachten en de deeltoetsen tot stand zijn gekomen (zie figuur 3)

Figuur 3: De onderdelen van 'Status en follow-up.

Op basis hiervan trekt hij eerste conclusies en bepaalt met welke leerlingen hij een gesprekje gaat voeren aan de hand van de documenten in 'Handelingsgericht werken' (zie figuur 4).

Bron: http://opbrengstgerichtmaatwerk.slo.nl 3

Figuur 4: Documenten in Handelingsgericht werken.

Op basis hiervan worden de leerlingen ingedeeld in drie groepen. De leerlingen die naar behoren hebben gepresteerd vervolgen het basisprogramma. Leerlingen die teveel hiaten vertonen krijgen een herhalingsprogramma en leerlingen die heel goed hebben gepresteerd mogen het verdiepingsprogramma volgen (zie figuur 5).

Figuur 5: Basisroute en verdiepingsroute..

Bij elk volgend deelonderwerp wordt dit proces herhaald. In de toekomst hoopt de docent elke leerling nog specifieker op zijn of haar niveau te kunnen bedienen met als ideaal dat elke leerling elk vak of mavo of havoniveau kan afsluiten.

De eindtoets is op dit moment dezelfde voor alle leerlingen, ongeacht welke route ze hebben gevolgd. In de toekomst hoopt de docent ook in de eindtoetsing onderscheid te maken tussen de verschillende niveaus, waarbij de basisstof op vmbo-gtl niveau zal liggen en de verdiepingsstof op havo niveau.

Bron: http://opbrengstgerichtmaatwerk.slo.nl 4

KeuzeopdrachtenOm de leerlingen extra te motiveren krijgen de leerlingen gedurende een onderwerp ook keuzeopdrachten aangereikt. Er zijn keuzeopdrachten voor de verschillende niveaus. Om leerlingen te dwingen een weloverwogen keuze te maken moeten zij zich voor een opdracht inschrijven en hun keuze kort toelichten (zie figuur 6 en 7).

Figuur 6: Opdrachten basisroute en keuzeopdrachten basisroute.

Bron: http://opbrengstgerichtmaatwerk.slo.nl 5

Figuur 7: Opdrachten verdiepingsroute en keuzeopdrachten verdiepingsroute.

Materiaal van VO-contentVoor de verdiepingsroute maakt de docent deels gebruik van lesmateriaal dat beschikbaar is via VO-content (zie figuur 8)..

Bron: http://opbrengstgerichtmaatwerk.slo.nl 6

Figuur 8: Opdrachten verdiepingsroute en keuzeopdrachten verdiepingsroute.

 

Praktijk voorbeeld actieve routes B1c zoals gepubliceerd op It's Learning.

Figuur 10: Herhalingsroute en verdiepingsroute.

Bron: http://opbrengstgerichtmaatwerk.slo.nl 7

Bron: http://opbrengstgerichtmaatwerk.slo.nl 8